ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ Ι. Ν. ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΝΤΥΠΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ Έτος 2ο Περίοδος Α΄ Οι Ιερείς της Ενορίας το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, η Ερανική Επιτροπή & η Φιλόπτωχος Αδελφότης, σας εύχονται *** *** *** ευλογημένη Αγία & Μ. Τεσσαρακοστή Ἔφθασε καιρὸς, ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχὴ, ἡ κατὰ τῶν δαιμόνων νίκη, ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια, ἡ τῶν Ἀγγέλων εὐπρέπεια, ἡ πρὸς Θεὸν παρρησία˙ δι΄α ὐτῆς γὰρ Μωϋσῆς, γενόμενος τῷ Κτίστῃ συνόμιλος, καὶ φωνὴν ἀοράτων, ἐν ταῖς ἀκοαῖς ὑπεδέξατο, Κύριε, δι΄αὐτῆς ἀξίωσον καὶ ἡμᾶς, προσκυνῆσαί σου τὰ Πάθη καὶ τὴν ἁγίαν Ἀνάστασιν, ὡς φιλάνθρωπος. (Δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής της Τυρινής, ήχος πλ. β΄) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ «Το στάδιο των αρετών ηνέωκται» Πρόγραμμα Μ. Τεσσαρακοστής 2012 Οι Πατέρες μιλούν για το πένθος (Β΄) Γιατί υπάρχει ο πόνος στη ζωή μας; (Β΄) Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής Οι Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής Μαθήματα εκμάθησης της Ψαλτ. τέχνης Από την ζωή της Ενορίας 59 60 61 61 62 64 64 64 Τεύχος 15ο Μάρτιος 2012 «Το στάδιο των αρετών ηνέωκται» Του Πρωτ. Βασιλείου Περουλάκη Περίοδος αγώνα είναι η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Περίοδος αγώνα πνευματικού. Μας καλεί η Αγία μας Εκκλησία σε προσευχή, σε νηστεία, σε εγρήγορση. Μας δείχνει το δρόμο που οδηγεί από το Γολγοθά στην Ανάσταση, από την πτώση στην ανύψωση, από την αμαρτία στην σωτηρία. Όταν ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, τον έπλασε για να είναι παντοτινά ενωμένος μαζί Του, για να κοινωνεί την αγάπη του Θεού και να λαμβάνει διαρκώς από τον Δημιουργό την ζωή και την τελειότητα. Δυστυχώς όμως, ο πρώτος εκείνος άνθρωπος, ο Αδάμ, παρήκουσε την μία και μοναδική εντολή του Θεού, προτίμησε να γευτεί τον απαγορευμένο καρπό και στη συνέχεια, δηλητηριασμένος από το μικρόβιο της αμαρτίας, εκδιώχθηκε από τον Παράδεισο. Κι έπειτα, όπως μας περιγράφει ένα θαυμάσιο τροπάριο των ημερών, κάθισε ο Αδάμ απέναντι από τον κλειστό και σφραγισμένο πλέον Παράδεισο, και ατενίζοντας αυτό που με την παρακοή του είχε χάσει, έκλαψε πικρά, γιατί τότε πλέον είχε αντιληφθεί το μέγεθος της αμαρτίας που είχε διαπράξει. Όλοι μας είμαστε εξόριστοι από τον Παράδεισο, εξαιτίας αυτής της πρώτης αμαρτίας. Όλοι μας λοιπόν έχουμε ένα κοινό σκοπό: να κατοικήσουμε και πάλι στον Παράδεισο. Ο αγώνας επομένως του Χριστιανού, είναι αγώνας με στόχο τον Παράδεισο. Και τα σημεία του αγώνα μας είναι η καθαρότητα του βίου, η απόκτηση των αρετών, η προσέγγιση του Θεού μέσα από την Μυστηριακή ζωή. Ειδικά όμως αυτή την περίοδο, την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η Εκκλησία, μάς ωθεί να αγωνιστούμε εντονότερα, να προσπαθήσουμε περισσότερο, να αναθερμάνουμε το ζήλο μας, να ζήσουμε όλο το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας, ώστε κι εμείς, μαζί με τον Αναστημένο Ιησού Χριστό, να πορευθούμε προς τον Πατέρα! Γι’ αυτό λοιπόν, την περίοδο αυτή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ασκούμαστε με την νηστεία, ώστε να περιορίσουμε και να πειθαρχήσουμε τον εαυτό μας. Με τον τρόπο αυτό της νηστείας ισχυροποιούμε τη θέλησή μας και μαθαίνουμε να αντιστεκόμαστε στις προκλήσεις και τις επιθυμίες των πειρασμών, μαθαίνουμε να κυριαρχούμε πάνω στα πάθη μας, να τα περιορίζουμε και σιγά - σιγά να τα εξορίζουμε από μέσα μας. Σ ε λ ί δ α | 60 Άλλο όπλο της Μ. Τεσσαρακοστής είναι και η εντονότερη προσευχή, η ατομική και η λατρευτική στην εκκλησία. Η προσευχή είναι επικοινωνία με τον Θεό, συνομιλία μαζί Του. Τη στιγμή της προσευχής η καρδιά μας και ο νους μας φεύγει από τα γήινα και ταξιδεύει στο χώρο του πνεύματος. Ο άνθρωπος που προσεύχεται αντλεί δύναμη και κουράγιο από την προσευχή, για να μπορέσει να αντισταθεί στο ρεύμα του κόσμου που μας περιτριγυρίζει, και να συνεχίσει τον πνευματικό του αγώνα. Προσευχή εντονότερη αυτή την περίοδο, τόσο μόνοι μας, όσο και στην εκκλησία, με τους Χαιρετισμούς, τα Απόδειπνα, τις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες. Την νηστεία και την προσευχή συνοδεύει η καλλιέργεια των αρετών. Αυτή η περίοδος είναι η καταλληλότερη για να προσπαθήσουμε πιο εντατικά για την απόκτηση των αρετών. Η ελεημοσύνη προς τον πλησίον που έχει την ανάγκη μας, η φιλανθρωπία που δεν γίνεται για επίδειξη και αυτοέπαινο, η ταπείνωση που υψώνει τον άνθρωπο, η αληθινή, γνήσια αγάπη προς τον Θεό και τους ανθρώπους, η πραότητα, η εγκράτεια, η σωφροσύνη, είναι άνθη πνευματικά που οφείλουμε να φυτέψουμε και να καλλιεργήσουμε μέσα μας. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να δεχθούμε μέσα μας τον Θεό και να ζήσουμε την χαρά της Αναστάσεως, αυτού του μεγάλου γεγονότος που εορτάζουμε με το πέρας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Ας αγωνιστούμε, λοιπόν. Ας αγωνιστούμε με μεγαλύτερη προθυμία και ένταση, με την νηστεία, την προσευχή, την Μυστηριακή ζωή, τη Θεία Κοινωνία, την μελέτη του Ευαγγελίου, με την αγαθοσύνη και την καλλιέργεια των αρετών. Ας αγωνιστούμε για να τελειοποιήσουμε τους εαυτούς μας και να καθαριστούμε από κάθε ρύπο πνευματικό που λεκιάζει το ένδυμα της ψυχής μας. Ας αγωνιστούμε κι ας τρέξουμε για να συναντήσουμε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Γιατί η Μεγάλη Τεσσαρακοστή δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η μεγάλη συνάντηση του Θεού και του ανθρώπου. Είναι το σημείο στο οποίο ο Θεός, ταπεινούμενος θυσιάζεται για μας, προσφέρει θυσία τον Υιό Του, λύτρο για τις αμαρτίες μας, και συναντά τον άνθρωπο, εμάς, όλους μαζί και τον καθένα μας ξεχωριστά, που ανυψώνουμε το πνεύμα και την διάνοιά μας για να Τον συναντήσουμε και να οδηγηθούμε από Αυτόν στην Ουράνια Πατρίδα, τον χαμένο Παράδεισο. Πρόγραμμα Ιερών Ακολουθιών Αγίας & Μεγάλης Τεσσαρακοστής ΚΥΡΙΑΚΗ Πρωί: Ώρα 7.00 π.μ. Όρθρος & Θεία Λειτουργία στους Ιερούς Ναούς Αγίου Γεωργίου & Κοιμήσεως Θεοτόκου. Εσπέρας: Ώρα 5.00 μ.μ. ο Κατανυκτικός Εσπερινός εκ περιτροπής στους Ιερούς Ναούς της πόλεως Αγίου Νικολάου σύμφωνα με το πρόγραμμα στη σελίδα 62. ΔΕΥΤΕΡΑ Εσπέρας: Ώρα 5.00 μ.μ. Μέγα Απόδειπνο στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Ιερά Παράκληση στην Παναγία την Πορταΐτισσα . ΤΡΙΤΗ Εσπέρας: Ώρα 5.00 μ.μ. Μέγα Απόδειπνο στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. ΤΕΤΑΡΤΗ Εσπέρας: Ώρα 6.00 μ.μ. Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, στους Ιερούς Ναούς της Αγίας Ειρήνης & Κοιμήσεως της Θεοτόκου. ΠΕΜΠΤΗ Εσπέρας: Ώρα 5.00 μ.μ. Μέγα Απόδειπνο στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Πρωί: Ώρα 7.00 π.μ. Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία, στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Εσπέρας: Ώρα 7.00 μ.μ. Χαιρετισμοί της Θεοτόκου στους Ιερούς Ναούς Αγίου Γεωργίου & Κοιμήσεως Θεοτόκου. ΣΑΒΒΑΤΟΝ Πρωί: Ώρα 7.00 π.μ. Όρθρος & Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Εσπέρας: Ώρα 5.00 μ.μ. Εσπερινός στους Ιερούς Ναούς Αγίου Γεωργίου & Κοιμήσεως Θεοτόκου. Απογευματινή Ομιλία: Κάθε Δευτέρα βράδυ μετά το Μεγάλο Απόδειπνο, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Μαθήματα Ψαλτικής: Κάθε Πέμπτη μετά το τέλος του Μεγάλου Αποδείπνου στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Μετά την αλλαγή της ώρας ο Εσπερινός και τα Μεγάλο Απόδειπνο θα αρχίζουν στις 6.00 μ.μ. Σ ε λ ί δ α | 61 Οι Πατέρες μιλούν για το πένθος (Β΄) Ο Μέγας Βασίλειος στη χήρα του Αρινθαίου συνιστά να έχει μέτρο στον πόνο της ώστε να μην συντριβεί από την λύπη της. Ακόμα λέει ότι δεν επιτρέπονται τα μεγάλα πένθη, τα ουρλιαχτά και τα ξεφωνήματα, αλλά μόνο τα μικρά δάκρυα. Ο Θεοδώρητος λέει ότι η θλίψη μας για τον θανόντα πρέπει να μοιάζει με την θλίψη μας για κάποιον που αποχωριζόμαστε πρόσκαιρα και να μετριάζεται με την ελπίδα. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος δεν απαγορεύει την αθυμία, ούτε την λύπη και το πένθος, αλλά ζητά να μην αγανακτούμε και να μην πενθούμε υπέρμετρα. Εμποδίζει την βαριά λύπη και το μανιακό και απρεπές πένθος, την απελπισία και αγανάκτηση και ζητά την ευχαριστία προς το Θεό. Με την αδημονία ο πενθών βρίζει τον θανόντα και εξοργίζει το Θεό, θεωρώντας Τον άδικο. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός βρίσκει κοινό φάρμακο στους πενθούντες ότι βλέπουν ανθρώπους να προπέμπουν άλλους ανθρώπους. Παραθέτουμε κατωτέρω αποσπάσματα από λόγους παρηγοριάς ιερών πατέρων που μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιεί για την ανακούφιση των πενθούντων: Μεγάλου Βασιλείου προς Νεκτάριον για τον θάνατο του γιου του: «...αν θελήσουμε να θρηνήσουμε κατά το μέγεθος του δυστυχήματος δεν θα μας φθάσει ο χρόνος του βίου και αν όλοι οι άνθρωποι στενάξουν μαζί μας, πάλι ο οδυρμός τους δεν θα είναι αρκετός για το μεγάλο πάθημά μας. Ας θελήσουμε να αναλογισθούμε το δώρο του Θεού, τον σώφρονα λογισμό..., ο οποίος επιτάσσει να μην λυπούμαστε για τους θανόντες... πρέπει με υπομονή να αποδεχόμαστε τις βουλές του Θεού έστω και αν είναι σκληρές... Όχι δεν στερήθηκες το γιό σου αλλά τον απέδωσες στον δημιουργό του, τον υποδέχθηκε ο ουρανός. Ας αναμείνουμε λίγο και θα είμαστε μαζί του, καθόσον όλοι πορευόμαστε προς το τέρμα της οδού που όλοι θα βαδίσουμε και όλους μας αναμένει το ίδιο κατάλυμα. Ας ευχόμαστε να μοιάσουμε με εκείνον στην αρετή, ώστε με το άδολο ήθος να τύχουμε της αναπαύσεώς του...». Αγ. Γρηγορίου προς τους γονείς του για τον θάνατο του αδελφού του Καισάριου: «... δεχθείτε λοιπόν παρηγοριά, από εμένα το τέκνο σας, οι γονείς... πόσο χρόνο θα ζήσουμε ακόμη να τον πενθούμε; Η ζωή είναι πρόσκαιρη... είμαστε σαν όνειρο στιγμιαίο, σαν σκιά περαστική, ατμός, άνθος το οποίο μόλις φυτρώσει μαραίνεται» . (συνεχίζεται...) Γιατί υπάρχει ο πόνος στη ζωή των ανθρώπων; (Β΄) Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή Αρχιερ. Επιτρόπου Μητρ. Βεροίας Ο Μέγας Βασίλειος αναφερόμενος στο θέμα αυτό λέγει: «Η ασθένεια δεν είναι δημιούργημα τού Θεού. Ο άνθρωπος και όλα τα ζώα πλάσθηκαν με την πρέπουσα κατασκευή, κατά φύσιν, και ο Θεός τα έφερε στην ζωή πλήρη και αρτιμελή. Όταν όμως παρεκτράπηκαν από την φυσική τους κατάσταση, αρρώστησαν». Το ίδιο συμπεραίνει και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Οι αρρώστιες προέρχονται από την προγονική αμαρτία. Εξαιτίας της ενδυθήκαμε αυτό το ασθενές και θνητό και πολύπαθο σώμα. Η αρρώστια είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένας ανώμαλος και απότομος δρόμος, στον οποίο η αμαρτία εισήγαγε το ανθρώπινο γένος, και τού οποίου ο τελευταίος σταθμός είναι ο θάνατος». Η προπατορική αμαρτία έφερε στον κόσμο την φθορά, τις σωματικές ασθένειες και τον ίδιο τον θάνατο. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι είμαστε ευάλωτοι στην φθορά, στον πόνο και στις αρρώστιες, οφείλεται στην αμαρτία των πρωτοπλάστων. Στην συνέχεια η αμαρτία πλήθυνε και οι ασθένειες πολλαπλασιάσθηκαν. Ο θάνατος θέτει τέρμα στο κακό, που αλλιώς θα ήταν αθάνατο επί της γης. Οι δοκιμασίες, οι πειρασμοί, οι πόνοι των ασθενειών δεν είναι αποτέλεσμα ενός τιμωρού Θεού, που τέτοιος δεν υπάρχει, αλλά παιδαγωγικές επισκέψεις μυστικής και μεγαλειώδους αγάπης, που αποτελούν καταπληκτικές ευκαιρίες καλλιέργειας, ωρίμανσης, ευαισθητοποιήσεως και μετανοίας και σωτήριες αφορμές εξαγιασμού. Ο πόνος είναι παιδαγωγία. Σύμφωνα με τον αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο: Ο Κύριος ενίοτε εγκαταλείπει την ψυχήν ίνα δοκιμάση αυτήν ίνα δείξη η ψυχή την σύνεσιν και την προαίρεσιν αυτής εάν όμως ο άνθρωπος δεν βιάζη εαυτόν εις το έργον της ασκήσεως τότε η χάρις εγκαταλείπει αυτόν εάν όμως δεικνύη προαίρεσιν η χάρις θα αγαπήση αυτόν και πλέον δεν θα εγκαταλείπη αυτόν». Αναφέρει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Επεί και ο μακάριος Ιώβ έπαθε μεν άπερ έπαθε συγχωρήσαντος τού Θεού, έφερε δε αυτώ τους στεφάνους ου το παθείν μόνον, αλλά και το γενναίως προς άπαντα στήναι τα δεινά και θαυμάζομεν αυτόν άπαντες, ουκ επειδή πάντων αυτόν απεστέρησεν ο διάβολος. Αλλ’ επειδή εν πάσι τούτοις ούκ ήμαρτεν, ουδέ εν τοις χείλεσιν αυτού». Μας βοηθά να τοποθετηθούμε σωστά απέναντι στην δοκιμασία της ασθενείας, στην ιατρική αυτή τού Θεού: «Ας μην δυσανασχετούμε, ούτε να δειλιάζουμε όταν μας συμβεί κάτι απροσδόκητο, αλλά ας αφήνουμε Αυτόν που τα γνωρίζει καλά αυτά, να δοκιμάζει στην φωτιά την ψυχή μας, όσο καιρό θέλει. Διότι αυτό το κάνει για το συμφέρον και την ωφέλεια των δοκιμαζόμενων. Ένας γιατρός είναι γιατρός όχι μόνον όταν λούζει και τρέφει τον άρρωστο αλλά και όταν καυτηριάζει και κόβει. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι ο Θεός είναι περισσότερο φιλόστοργος από όλους τους γιατρούς, μην εξετάζεις με περιέργεια, ούτε να ζητάς από Αυτόν λόγο για την θεραπεία». (συνεχίζεται...) Σ ε λ ί δ α | 62 Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής Του κ. Αλεξάνδρου Γκίκα, Δρ. Θεολογίας Η χριστιανική ζωή και η άσκηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους στη χριστιανική ζωή. Δε νοείται η μία χωρίς την άλλη. Ο πιστός, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, προσπαθεί να απαλλαγεί από το ζυγό της αμαρτίας από την κυριαρχία των παθών και να καταστεί ζωντανό μέλος του σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας. Στην προσπάθεια αυτή, σημαντική θέση κατέχει και η νηστεία. Σύνθετη λέξη από το αρνητικό μόριο νη και το ρήμα εσθίω. Έτσι προήλθε το ρήμα νηστεύω και το ουσιαστικό νηστεία, που αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφή και ποτό και αργότερα τη μερική αποχή από ορισμένες τροφές και την κατανάλωση άλλων συγκεκριμένων τροφών. Η νηστεία αποτελεί έναν πανάρχαιο εκκλησιαστικό θεσμό. Ως θρησκευτικό φαινόμενο, προϋπήρχε της Χριστιανικής Εκκλησίας. Τη συναντούμε και στην Παλαιά Διαθήκη, στους Ισραηλίτες, αλλά και σε άλλους λαούς της Ανατολής, ακόμη και τους Έλληνες και Ρωμαίους. Κοινή πεποίθηση όλων των λαών ήταν, ότι με τη νηστεία μπορούσαν να εξευμενίσουν τους θεούς και να πετύχουν την πνευματική τους ανάταση ή τον ηθικό τους εξαγνισμό. Η Εκκλησία μας, ανάμεσα στις μεγάλες νηστείες του έτους, θεωρεί ότι η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδος νηστείας. Μαζί με τη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής υπάρχει στην Εκκλησία από την Αποστολική εποχή, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από αδιαμφισβήτητες ιστορικές μαρτυρίες πού έχουμε. Αφετηρία και πυρήνα αυτής της νηστείας είναι η αρχαιότατη νηστεία πριν από το Πάσχα, η οποία καθιερώθηκε σε ανάμνηση των παθών του Κυρίου και ως περίοδος προπαρασκευής των πιστών για την εορτή του Πάσχα και των κατηχουμένων για το Βάπτισμα. Οι Αποστολικές Διαταγές συνδέουν την καθιέρωση της νηστείας του Πάσχα με τα λόγια του Κυρίου «όταν απαρθή απ' αυτών ο νυμφίος, τότε νηστεύσουσιν εν εκείναις ταις ημέραις» (Μάρκ. 2,20· Ματθ. 9,15· Λουκ. 5,35). «Εκείναι αι ημέραι» είναι, κατά τις Διαταγές, ο χρόνος της νηστείας πριν από το Πάσχα. Αρχικά δεν ήταν ούτε μεγάλος ούτε και ο ίδιος σε όλες τις τοπικές Εκκλησίες. Υπήρχε δηλαδή στην πρώτη Εκκλησία ελευθερία και όχι απόλυτη ομοιομορφία. Ποικιλία ακόμη παρατηρούμε και στον τρόπο, με τον οποίο νήστευαν οι χριστιανοί αυτήν την περίοδο. Πότε ακριβώς εμφανίζεται η Τεσσαρακοστή ως περίοδος νηστείας πριν από την εορτή του Πάσχα, είναι δύσκολο να καθορισθεί με ακρίβεια. Μί- ως περίοδος νηστείας πριν από την εορτή του Πάσχα, είναι δύσκολο να καθορισθεί με ακρίβεια. Μία αναφορά στη νηστεία της Τεσσαρακοστής του 5ου Κανόνα της Α' οικουμενικής Συνόδου, πού συνήλθε στη Νίκαια της Βιθυνίας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά την εποχή πού συγκλήθηκε η Σύνοδος (325 μ.Χ.) η Τεσσαρακοστή αποτελούσε καθιερωμένο θεσμό σ' ολόκληρη την εκκλησία. Άλλες ιστορικές μαρτυρίες, όπως αυτή του ιστορικού Ευσεβίου Καισαρείας, αναφέρονται με μεγαλύτερη σαφήνεια στην ύπαρξη της Τεσσαρακοστής και συνδέουν την καθιέρωσή της ως περιόδου νηστείας και πνευματικής προπαρασκευής για το Πάσχα με την τεσσαρακονθήμερη νηστεία του Κυρίου και των προφητών Μωϋσή και Ηλία. Όπως στην αρχική νηστεία πριν από το Πάσχα, έτσι και στη νηστεία της Τεσσαρακοστής υπήρχε μεγάλη ποικιλία από τόπο σε τόπο μέχρι την οριστική διαμόρφωση της. Διαφορές υπήρχαν και στον υπολογισμό της χρονικής διάρκειας της και στον τρόπο, με τον οποίο οι χριστιανοί τηρούσαν τη νηστεία. Αυτό όμως πού με ασφάλεια μπορούμε να υποστηρίξουμε είναι ότι ανέκαθεν η νηστεία της Τεσσαρακοστής ήταν πολύ αυστηρή νηστεία. Ο 69ος Κανών των Αγίων Απόστολων απειλεί με καθαίρεση τους κληρικούς και με αφορισμό τους λαϊκούς, πού δεν νηστεύουν «την αγίαν Τεσσαρακοστήν του Πάσχα». Σύμφωνα με τον 50ο Κανόνα της τοπικής Συνόδου της Λαοδικείας(συγκλήθηκε γύρω στο 360 μ.Χ.) «δει πάσαν την Τεσσαρακοστήν νηστεύειν ξηροφαγούντες». Οι ερμηνευτές των κανόνων (Ζωναράς και Βαλσαμών), αναφέρουν ότι «οι γουν άνευ νοσήματος… νηστεύοντες παρανομούσι». Τώρα ως προς τα είδη τροφών και ποτών, από τα οποία έπρεπε οι χριστιανοί να απέχουν, η αρχή πού, από ενωρίς, επικράτησε ήταν ότι οι νηστεύοντες οφείλουν να απέχουν από τροφές εξ αίματος (κρέας - ψάρια), από τροφές ζωικής προελεύσεως (γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά) και από τον οίνο. Ο τύπος νηστείας για όλη την Τεσσαρακοστή ήταν να παραμένουν οι χριστιανοί άσιτοι μέχρι την ενάτη ώρα (3 μ.μ) και να απέχουν από τις τροφές πού αναφέραμε κατά το γεύμα. Το όνομα Τεσσαρακοστή πού προσέλαβε ή προ του Πάσχα μακρά περίοδος νηστείας, συνδέεται σίγουρα με τον αριθμό των σαράντα ημερών νηστείας που η περίοδος περιλαμβάνει. Οι Αποστολικές Διαταγές συνιστώντας τον εορτασμό διαφόρων χριστιανικών εορτών, προσθέτουν: «Μεθ' ημάς υμίν φυλακτέα η νηστεία της Τεσσαρακοστής, μνήμην περιχέουσα της του Κυρίου πολι- στής, μνήμην περιχέουσα της του Κυρίου πολιτείας τε και νομοθεσίας». Ότι το όνομα Τεσσαρακοστή σχετίζεται με τον αριθμό των σαράντα ημερών νηστείας, φαίνεται και από τα όσα μας λένε οι Αποστολικές Διαταγές στη συνέχεια: «Επιτελείσθωδε η νηστεία αυτή προ της νηστείας του Πάσχα (προφανώς εννοούν τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας), αρχομένη μεν από Δευτέρας (της Καθαρός δηλαδή), πληρουμένη δε εις Παρασκευήν (την παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου). Μεθ' ας (τις σαράντα ημέρες της Τεσσαρακοστής) απονηστεύσαντες άρξασθε της αγίας του Πάσχα εβδομάδος, νηστεύοντες αυτήν πάντες μετά φόβου και τρόμου». Η Τεσσαρακοστή πολύ ενωρίς ονομάστηκε Μεγάλη. Ο χαρακτηρισμός αυτός της αποδόθηκε όχι μόνο για να διακρίνεται από τις άλλες μακρές νηστείες του έτους, αλλά και για να τονιστεί ιδιαίτερα η σημασία της. Η αυστηρότητα της νηστείας και γενικότερα της άσκησης πού προϋποθέτει και ο σκοπός χάρη του οποίου καθιερώθηκε, σηματοδοτεί την πνευματική μας προετοιμασία , ώστε να βιώσουμε την κορυφαία εορτή της χριστιανοσύνης , του Πάσχα. Πώς πρέπει να νηστεύουμε σήμερα τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Όπως αναφέραμε ήδη, η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ήταν από την αρχή ιδιαίτερα αυστηρή. Με ανάλογη αγωνιστική διάθεση επιδιώκουμε εμείς, οι Ορθόδοξοι χριστιανοί, να την τηρούμε και τη σημερινή εποχή της αφθονίας και του καταναλωτισμού. Πρώτη ή αλλιώς Καθαρά Εβδομάδα. Πολλοί - και όχι μόνο μοναχοί - τηρούν το λεγόμενο «τριήμερο» απέχουν δηλαδή από κάθε είδος τροφής κατά τις τρεις πρώτες ημέρες και κοινωνούν κατά την πρώτη λειτουργία των Προηγιασμένων. Άλλοι παραμένουν άσιτοι μέχρι την ώρα του Μεγάλου Απόδειπνου. Με τον ίδιο περίπου τρόπο οφείλουμε να νηστεύουμε και το άλλο διάστημα της Τεσσαρακοστής. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς και σύμφωνοι με το πνεύμα της νηστείας, οφείλουμε να απέχουμε από λάδι όλες τις ημέρες της εβδομάδας και όχι μόνο την Τετάρτη και την Παρασκευή. Κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, σύμφωνα με τους Κανόνες, λάδι καταλύουμε (= μπορούμε να καταναλώσουμε) μόνο το Σάββατο και την Κυριακή. Αν ορισμένοι τώρα καταλύουν λάδι και άλλες ημέρες (Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη), αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο για λόγους αδυναμίας «δι' ασθένειαν σωματικήν», όπως λέει ό 69ος Αποστολικός Κανών και επαναλαμβάνεται στον 50ο της Συνόδου της Λαοδικείας και επικυρώνεται στον 28ο της Πενθέκτης Οικουμενικής Σ ε λ ί δ α | 63 πικυρώνεται στον 28ο της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου. Όλα αυτά όμως πρέπει να γίνεται μετά από έγκριση του Πνευματικού τους. Όπως αναφέραμε, κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ανεμπόδιστα και υποχρεωτικά κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές. Εξαίρεση επίσης γίνεται για την εορτή των αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, κατά την οποία επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου και για την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου κατά την οποία καταλύουμε ψάρι. Σε ό,τι αφορά την κατάλυση ιχθύων κατά την Κυριακή των Βαΐων, μερικά μοναστηριακά Τυπικά, το Τριώδιο και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης συνιστούν την κατάλυση ιχθύων, κατά πρώτο λόγο για τη λήξη της νηστείας (η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής λήγει το βράδυ της Παρασκευής πριν από το Σαββάτου του Λαζάρου) και κατά δεύτερο λόγο για να τιμηθεί η θριαμβευτική νίκη του Χριστού επί του προαιώνιου εχθρού του ανθρώπου, του θανάτου, με την ανάσταση του Λαζάρου. Έτσι η Κυριακή των Βαΐων λογίζεται ως Δεσποτική εορτή. Την Μεγάλη Εβδομάδα η νηστεία έχει έναν ιδιαίτερο αυστηρό τόνο. Είναι και αυτή αρχαιότατη και αποτελεί ένα ιδιαίτερο τμήμα της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Όλες τις ημέρες απέχουμε από λάδι και τηρούμε ξηροφαγία. Ακόμη και το Μέγα Σάββατο, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας και είναι το μοναδικό Σάββατο του έτους που νηστεύεται. Ας προετοιμαστούμε λοιπόν σωματικά και πνευματικά, ώστε να υποδεχτούμε όλοι μας την Ανάσταση του Χριστού μας.  Πρόγραμμα Κατανυκτικών Εσπερινών πόλεως Αγίου Νικολάου Α) Κυριακή Α΄ των Νηστειών (Ορθοδοξίας) 4 Μαρτίου, στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος. Β) Κυριακή Β΄ των Νηστειών 11 Μαρτίου, στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου. Γ) Κυριακή Γ΄των Νηστειών (Σταυροποσκυνήσεως) 18 Μαρτίου, στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης ενορίας Τιμίου Σταυρού. Δ) Κυριακή Δ΄ των Νηστειών 25 Μαρτίου, στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ε) Κυριακή Ε΄ των Νηστειών 1 Απριλίου, στον Ιερό Ναό του Αγίου Μύρωνος στους Πίσιδες. Σε όλους τους Κατανυκτικούς Εσπερινούς θα χοροστατεί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πέτρας και Χερρονήσου κ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ, ο οποίος; και θα ομιλεί. Σ ε λ ί δ α | 64 Οι Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής Ι.Ν. Αγ. Αντωνίου Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου Τέλεση Μυστηρίων Κατά τον μήνα Φεβρουάριο, στους Ιερούς Ναούς της Ενορίας μας τελέστηκαν τα παρακάτω Ιερά Μυστήρια: Α) Κηδεία Το Σάββατο 25 Φεβρουαρίου, τελέσαμε την Εξόδιο Ακολουθία του μακαριστού Εμμανουήλ Κοκκίνη τ. Ταμία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας, στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου. Ευχόμαστε ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του μετά των Αγίων. Β) Μνημόσυνα - Στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου  Την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου, τελέσαμε το 3μηνο μνημόσυνο της Ελευθερίας Μαρκάκη.  Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, τελέσαμε το 9μηνο μνημόσυνο του Μιχαήλ Περουλάκη. - Στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Αγίου Αντωνίου)  Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, τελέσαμε ετήσιο μνημόσυνο του Εμμανουήλ Λυράκη.  Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, τελέσαμε ετήσιο μνημόσυνο της Αρτεμισίας Πατεράκη.  Την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου, τελέσαμε 3μηνο μνημόσυνο του Γεωργίου Καββουσανού.  Την Κυριακή 26 Φεβρουαρίου, τελέσαμε 3ήμερο μνημόσυνο του Εμμανουήλ Κοκκίνη. το το το το  Μαθήματα Πρακτικής Εκμάθησης της Ψαλτικής Τέχνης Κάθε Πέμπτη μετά το τέλος του Μ. Αποδείπνου, πραγματοποιούνται στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης, μαθήματα πρακτικής εκμάθησης της ψαλτικής τέχνης. Οι ενδιαφερόμενοι διδάσκονται πώς να βρίσκουν πρακτικά τους οκτώ ήχους της Βυζαντινής Μουσικής, και μαθαίνουν τα Απολυτίκια των ήχων, τα Προσόμοια, τα Καθίσματα και τα Εξαποστειλάρια κ.ά. Με τον τρόπο αυτό, δίνεται η ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους, να βελτιώσουν τις γνώσεις και την απόδοσή τους, αλλά και να εντρυφήσουν στην ψαλτική τέχνη. Έτσι θα μπορούν να στελεχώνουν επαρκώς τα Αναλόγια των Ι. Ναών όλων των Ενοριών και πιστεύουμε ότι θα παρακινηθούν για περαιτέρω μελέτη και μουσική κατάρτιση. Κάθε Κυριακή της Σαρακοστής έχει και διαφορετικό εορτολογικό θέμα: Η Α΄ Κυριακή είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Εορτάζουμε την αναστήλωση των Εικόνων (843μ.Χ) από την Αγία Αυτοκράτειρα Θεοδώρα και τον Πατριάρχη Μεθόδιο. Θεσπίστηκε από τους Αγίους Πατέρες για να στηρίζει τους πιστούς στην Ορθόδοξη πίστη και να τους προστατεύει από τις αιρέσεις. Περισσότερα από 100 χρόνια κράτησε ο «πόλεμος» αυτός, τον οποίο σταμάτησε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα και ο γιος της Μιχαήλ, αναστηλώνοντας τις εικόνες εντός των Ιερών Ναών. Την ανάμνηση αυτής της αναστηλώσεως, με λιτανείες των Εικόνων, εορτάζουμε την ήμερα αυτή, διότι εμείς οι Ορθόδοξοι τιμούμε και δοξάζουμε τους Αγίους, τους Αγγέλους και περισσότερο πάντων την Παναγία μας, αλλά μόνο στον Τριαδικό Θεό προσφέρουμε Λατρεία. Άλλο λατρεία και άλλο τιμή και σεβασμός, ο οποίος δεν απευθύνεται στην εικόνα, αλλά «διαβαίνει επί το Πρωτότυπον». Η Β΄ Κυριακή έχει αφιερωθεί στον επίσκοπο Θεσσαλονίκης άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, υπερασπιστή και στύλο της ορθόδοξης πίστης κατά την περίοδο των λεγομένων “ησυχαστικών ερίδων” το 14ο αιώνα. Η Γ΄ Κυριακή είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Το νόημα αυτής της Κυριακής είναι εμφανές: Καθώς βρισκόμαστε στη μέση της Μ. Τεσσαρακοστής, έχουμε αρχίσει να κουραζόμαστε από την πνευματική προσπάθεια (νηστεία, προσευχή). Χρειαζόμαστε λοιπόν βοήθεια και ενθάρρυνση, για να σηκώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό. Αυτή τη βοήθεια παίρνουμε ατενίζοντας το Σταυρό του Χριστού, που υψώνεται στο μέσο των ναών και καλούμαστε να τον προσκυνήσουμε. Η Δ΄ Κυριακή είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη συγγραφέα της Κλίμακας. Η μνήμη του εορτάζεται και την 30η Μαρτίου, αλλά επειδή η Κλίμαξ των λόγων του είναι προσφιλές ανάγνωσμα των πιστών την περίοδο αυτή, επαναλαμβάνεται σήμερα. Φέτος όμως είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση, αφού συμπίπτει η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η Ε΄ στην οσία Μαρία την Αιγυπτία. Η μνήμη της εορτάζεται την 1η Απριλίου, προβάλλεται όμως και σήμερα προς διέγερση των ραθύμων και αμαρτωλών εις μετάνοια. ΕΝΟΡΙΑΚΑ ΝΕΑ Έκδοση Ενορίας Αγίου Γεωργίου – Αγίου Αντωνίου Διευθυντής: Πρωτ. Γεώργιος Ατσαλάκης Υπεύθυνος Εκδόσεως: Πρωτ. Βασίλειος Περουλάκης Επικοινωνία για παρατηρήσεις, σχόλια και προτάσεις Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου - Τηλ. 2841028598 Ιερός Ναός Αγίου Αντωνίου - Τηλ. 2841082275 Κινητό: 6945554435 Ηλεκτρονική Ιστοσελίδα: enoriaagiougeorgiou.blogspot.com Ε-mail: [email protected] ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ