Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Σύγκρουση συμφερόντων Εργαστηριακές εξετάσεις συχνές & σπάνιες •  Δεν υπάρχει στην ρευματολογία Σκουτέλλας Βάσος Ρευματολόγος Ρευματολογικό τμήμα Νοσοκομείο Λευκωσίας <#> Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 2 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Περίγραμμα Τι είναι ο Ρευματολόγος •  Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) –  –  –  –  –  •  Ρευματολόγος –  Παθολόγος Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη αντιγόνα ιστοσυμβατότητας κρυοσφαιρίνη ρευματοειδής παράγων και anti‒CCP •  μυοσκελετικού συστήματος και •  αυτοανοσίας & φλεγμονής –  έχει εμπειρία •  στη διάγνωση, θεραπεία, αποκατάσταση και πρόληψη –  της αρθρίτιδας και του ρευματισμού –  αυτοανόσων νοσημάτων συνδετικού ιστού •  Εργαστηριακές εξετάσεις •  Ορθοπαιδικός –  σε άτομο με αρθρίτιδα/ρευματισμό –  χειρουργός μυοσκελετικού συστήματος •  Παραπομπή: γιατί, πότε, πως, που Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 3 4 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Ανακάλυψη •  Τι είναι; –  1897: Εdmund Biernacki (19/12/1866‒29/12/1911) –  η ταχύτητα με την οποία καθιζάνουν τα έμμορφα συστατικά αίματος •  Πολωνός παθολόγος –  1918: Roberto Sanno Fåhræus (15/10/1888‒18/9/1968) •  αφορά κυρίως τα ερυθρά αιμοσφαίρια •  Σουηδός παθολόγος & αιματολόγος •  Μονάδες μέτρησης –  1918: Αlf Vihelm Albertsson Westergren (1891‒1968) –  mm/1η ώρα (mm/1st h) •  Σουηδός παθολόγος http://en.wikipedia.org/wiki/Edmund_Biernacki Westergren A. Studies in the suspension stability of the blood in pulmonary tuberculosis. Acta Med Scand 1921; 54:247 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 5 © Β. Σκουτέλλας 2014 vs 6 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 1 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Μέθοδος μέτρησης Westergren •  Μέθοδος μέτρησης Westergren –  αίμα σε σωληνάριο με αντιπηκτικό (EDTA ή κιτρικό νάτριο 3,8%) –  σωληνάριο •  μήκος 300 mm, συγκεκριμένης διαμέτρου (2,5 mm) •  θέση: απολύτως κάθετη –  χρόνος εκτέλεσης •  θερμοκρασία δωματίου: 2 ώρες από αιμοληψία •  4 C: 6 ώρες από αιμοληψία –  έλεγχος σε 1 ώρα •  μέτρηση απόστασης καθίζησης στήλης αίματος –  μηδέν είναι το πάνω όριο αίματος Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 7 8 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Παράγοντες αύξησης (ορισμένα παραδείγματα) •  Παράγοντες αύξησης (ορισμένα παραδείγματα) –  ερυθροκύτταρα –  χοληστερίνη αίματος •  σχήμα •  ελάττωση –  φάρμακα –  μακροκυττάρωση (MCV<100 fL & μείωση Hb) »  μεγαλοβλαστική αναιμία, υποθυρεοειδισμός, ηπατική νόσος, αιμολυτικές αναιμίες, μυέλωμα, αλκοολισμός, σπληνεκτομή •  μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (;) –  καταστάσεις •  αριθμός •  •  •  •  –  αναιμία (εξαίρεση: δρεπανοκυτταρική, συγγενής σφαιροκυττάρωση) –  πρωτεΐνες πλάσματος •  αύξηση επιπέδων ινωδογόνου, σφαιρινών (α, β, γ) •  μείωση λευκωματινών 9 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 παχυσαρκία εγκυμοσύνη ηλικίας αύξηση φύλο –  θήλυ Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 10 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Παράγοντες μείωσης (ορισμένα παραδείγματα) •  Παράγοντες που δεν επηρεάζουν ΤΚΕ –  ερυθροκύτταρα (ορισμένα παραδείγματα) –  –  –  –  •  μέγεθος –  μικροκυττάρωση (MCV<80 fL) »  αναιμία (σιδηροπενική, σιδηροβλαστική, χρονίο νόσημα, μεσογειακή), υπερθυρεοδισμός, φυσιολογικά σε παιδιά •  αριθμός θερμοκρασία σώματος γεύμα πρόσφατο ασπιρίνη μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (;) –  Πολυερυθραιμία –  λευκοκύτταρα: μεγάλος αριθμός –  πρωτεΐνες πλάσματος •  μείωση επιπέδων ινωδογόνου, σφαιρινών (α, β, γ) •  αύξηση λευκωματινών Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 11 © Β. Σκουτέλλας 2014 vs Wallach J. Interpretation of diagnostic tests. 6th ed, Little & Brown, USA: 1996 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 12 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 2 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Τεχνικοί παράγοντες αύξησης ή μείωσης •  Φυσιολογικές τιμές –  επηρεάζονται από ηλικία & φύλο (ενήλικες) (ορισμένα παραδείγματα) –  αύξηση •  αυξάνει με ηλικία •  στις γυναίκες αυξημένο σε σχέση με άνδρες •  θερμοκρασία δωματίου: αύξηση •  σωληνάριο –  πλάγιο –  μείωση •  θερμοκρασία δωματίου: χαμηλή •  σωληνάριο –  μικρό μήκος, περίσσεια αντιπηκτικού, φυσαλλίδες ή πήγμα •  καθυστέρηση εκτέλεσης (>2 ώρες) 13 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 14 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Σε ποια νοσήματα είναι αυξημένη (διαφορική διάγνωση); •  Σχέση ΤΚΕ με αιματοκρίτη –  φόρμουλα Fabry ορισμένα παραδείγματα –  –  –  –  –  •  διορθώνει την τιμή ΤΚΕ σε σχέση με τον αιματοκρίτη –  Ht=30,3 & ΤΚΕ=114 ⇒ διορθωμένη ΤΚΕ=69,2 –  Ht=26,3 & ΤΚΕ=114 ⇒ διορθωμένη ΤΚΕ=59,6 corrected ESR = [15 x ESR (Westegren)] / [55-Ht] Fabry TL. Mechanism of erythrocyte aggregation and sedimentation. Blood 1987(Nov);70(5): 1572‒1576 [http://www.bloodjournal.org/content/bloodjournal/70/5/1572.full.pdf] Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 15 © Β. Σκουτέλλας 2014 μυοσκελετικό: ρευματοειδής αρθρίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα λοιμώδη: φυματίωση, ηπατίτιδα οξεία, βακτηριακές καρδιαγγειακό: έμφραγμα μυοκαρδίου οξύ κοιλιά: κύηση έκτοπη με ρήξη, ενδοκοιλιακή φλεγμονή άλλα: υπολευκωματιναιμία, υπεργαμμασφαιριναιμία (μυέλωμα, μακροσφαιριναιμία, κρυοσφαιριναιμία), νέκρωση ιστών (π.χ. λέμφωμα, νεόπλασμα Wallach J. Interpretation of diagnostic tests. 6th ed, Little & Brown, USA: 1996 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 16 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Σε ποια νοσήματα δεν αυξάνει (διαφορική διάγνωση); •  ΤΚΕ = 0 (μηδέν mm) ορισμένα παραδείγματα –  ινωδογόνου διαταραχές ορισμένα παραδείγματα –  μυοσκελετικό: οστεοαρθίτιδα –  λοιμώδη: τυφοειδής πυρετός, παροξυσμός ελονοσίας, •  ανιδογωναιμία •  δυσινοδογωναιμία –  γ‒σφαιριών διαταραχές λοιμώδης μονοπυρήνωση, ίωση (χωρίς επιπλοκές), –  καρδιαγγειακό: στηθάγχη, ενεργός νεφρική ανεπάρκεια •  αγαμμασφαιριναιμία –  πολυκυτταραιμία ακραία (Ht > 65%) –  πυκνότητα αίματος (blood viscosity) με καρδιακή ανεπάρκεια –  κοιλιά: κύηση έκτοπη χωρίς ρήξη, εγκυμοσύνη νωρίς, σκωληκοειδίτιδα οξεία (πρώτες 24 ώρες –  άλλα: έλκος στομάχου, αλλεργία Wallach J. Interpretation of diagnostic tests. 6th ed, Little & Brown, USA: 1996 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας •  αυξημένη 17 © Β. Σκουτέλλας 2014 Sterling W. Rheumatology secrets. 2nd ed. Hanley & Belfus, Philadelphia: 2002 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 18 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 3 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Αύξηση τριψήφια (> 100 mm) ορισμένα παραδείγματα •  Αύξηση τριψήφια (> 100 mm) –  λοιμώξεις βακτηριακές (35%) –  έλεγχος απαραίτητος •  ενδοκαρδίτιδα •  ιστορικό & φυσική εξέταση •  εργαστηριακός έλεγχος –  ρευματολογικό νόσημα (25%) –  ηπατική λειτουργία –  νεφρική λειτουργία –  πρωτεΐνες ορού »  ηλεκτροφόρηση λευκωμάτων –  C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη –  Mayer κοπράνων –  γενική ούρων –  ακτινογραφία θώρακα •  κροταφική αρτηρίτιδα, ρευματική πολυμυαγία •  ρευματοειδής αρθρίτιδα, ΣΕΛ, αγγειίτιδα –  νεοπλασία (15%) •  λέμφωμα, μυέλωμα, μετάσταση κυρίως εντέρου ή μαστού –  άλλα αίτια (25%) Σκαρπάρη Ι. Ο πυρετός αγνώστου αιτιολογίας στον ανοσοεπαρκή ασθενή. Νοσοκομ Χρ. 2011, 73(Συμπλ 1):7‒12 [http://www.evaggelismos-hosp.gr/xmsAssets/File/EPISTIMONIKI_ENOSI/2011_Suppl1.pdf] Sterling W. Rheumatology secrets. 2nd ed. Hanley & Belfus, Philadelphia: 2002 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 19 © Β. Σκουτέλλας 2014 http://www.doctor4all.gr/portal/index.php?option=com_content&view=article&catid=14:-&id=80:tΟργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 20 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών •  Πότε να μην την παραγγείλω; •  Γιατί να την παραγγείλω; –  αποκλεισμός ή επιβεβαίωση φλεγμονής –  ασυμπτωματικά άτομα –  να μην περιλαμβάνεται σε εξετάσεις ρουτίνας •  δεν δείχνει την συγκεκριμένη διάγνωση •  ενδείξεις –  άτομα με συμπτώματα που δεν εξηγούνται διαφορετικά ή χειροτερεύει η υγεία »  υποψία λοίμωξης ή νεοπλάσματος »  χωρίς συγκεκριμένη διάγνωση με άλλο τρόπο –  αξιολόγηση δραστηριότητας ορισμένων νοσημάτων »  κροταφική (γιγαντοκυτταρική) αρτηρίτιδα/ρευματική πολυμυαλγία »  λοιμώξεις http://www.bcguidelines.ca/guideline_esr.html http://www.amivet.org/articulos/guialaboratorio.pdf Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 21 © Β. Σκουτέλλας 2014 http://www.bcguidelines.ca/guideline_esr.html http://www.amivet.org/articulos/guialaboratorio.pdf Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Πρωτεΐνες οξείας φάσης •  Πότε να την επαναλάβω; 22 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Ορισμός –  αξιολόγηση φλεγμονής, σε σχέση με προηγούμενη μέτρηση –  πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο πλάσμα και μεταβάλλεται η συγκέντρωσή των (>25%) σε απάντηση σε φλεγμονή •  σε 7 ημέρες •  Παράγονται –  ήπαρ (κυρίως) •  Είδη * http://www.acb.org.uk/docs/default-source/committees/scientific/guidelines/acb/acb-mrirecommendations-a4-computer.pdf?sfvrsn=2 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 23 © Β. Σκουτέλλας 2014 –  θετικές αυξάνονται στην φλεγμονή –  αρνητικές μειώνονται στην φλεγμονή Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 24 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 4 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας •  •  •  •  •  •  •  •  20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Πρωτεΐνες οξείας φάσης C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη Θετικές (αυξάνονται) Αρνητικές (μειώνονται) ορισμένα παραδείγματα ορισμένα αραδείγματα C‒αντιδρώσα πρωτείνη (CRP) παράγοντες συμπληρώματος φερριτίνη σερουλοπλασμίνη απτοσφαιρίνη α1 αντιθρυψίνη αμυλοειδές Α ορού ινωδογόνο •  •  •  •  •  •  αλβουμίνη •  τρανσφερίνη •  αντιθρομβίνη Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 25 Ανακάλυψη Δομή Παράγεται Κυκλοφορεί Ρόλος Tillet W & Francis T, 1930 πενταμερής, κυκλική, επίπεδη ήπαρ αίμα –  ενώνεται με νεκρά ή ετοιμοθάνατα κύτταρα (και ορισμένους τύπους βακτηρίων), με στόχο την ενεργοποίηση του συμπληρώματος επάγοντας φαγοκυττάρωση από μακροφάγα Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη •  Σε ποια νοσήματα είναι αυξημένη (διαφορική διάγνωση); •  Χρήση –  άνθρωπο και ζώα –  τιμές •  •  •  •  •  Επίπεδα –  από έναρξη φλεγμονής •  αυξάνεται σε 2 ώρες •  διπλασιάζεται κάθε 8 ώρες •  μέγιστη αύξηση σε 48 ώρες < 10 mg/dL 10‒40 mg/dL 40‒200 mg/dL >200 mg/dL φυσιολογικές, ήπια αύξηση με ηλικία εγκυμοσύνη, ήπια φλεγμονή, λοίμωξη ιογενής έντονη φλεγμονή, λοίμωξη βακτηριακή λοιμώξεις σοβαρές (βακτηριακές), έγκαυμα 27 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 28 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη •  Σε ποια νοσήματα είναι αυξημένη (διαφορική διάγνωση); –  –  –  –  –  –  –  –  •  φυσιολογική ή μικρή αύξηση –  σκληρόδερμα συστηματικό, πολυμυοσίτιδα, δερματομυοσίτιδα –  συστηματικός ερυθηματώδης λύκος »  εκτός αν υπάρχει ορογονίτιδα (πλευρίτιδα, περικαρδίτιδα) αρθρίτιδα λοίμωξη •  αυξημένη Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Σε ποια νοσήματα δεν είναι αυξημένη (διαφορική διάγνωση); –  παθήσεις ρευματολογικές –  αρθρίτιδα (ρευματοειδής, οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες) –  αγγειίτιδα, ρευματική πολυμυαλγία –  φλεγμονώδης νόσος εντέρου (Crohn s > ελκώδης κολίτις) 26 © Β. Σκουτέλλας 2014 29 © Β. Σκουτέλλας 2014 vs αυτοάνοσες παθήσεις (βλέπε προηγούμενη διαφάνεια) εγκυμοσύνη άσκηση έντονη εγκεφαλικό επεισόδιο επιληψία άσθμα κοινό κρυολόγημα στηθάγχη Wallach J. Interpretation of diagnostic tests. 6th ed, Little & Brown, USA: 1996 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 30 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 5 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη •  Διαγνωστικός ρόλος •  Γιατί να την παραγγείλω; –  δείκτης φλεγμονής γενικός –  αποκλεισμός ή επιβεβαίωση φλεγμονής •  χωρίς να προσδιορίζει αίτιο φλεγμονής •  δεν δείχνει την συγκεκριμένη διάγνωση –  επηρεάζεται από –  πρώιμη ανίχνευση υποτροπής φλεγμονής –  παρακολούθηση αποτελέσματος θεραπείας •  κάπνισμα, παχυσαρκία, διαβήτης, νεοπλασία κακοήθης, λοίμωξη, καρδιακή νόσος •  πλεονεκτήματα CRP σε σχέση με ΤΚΕ –  δείκτης φλεγμονής –  παρακολούθηση θεραπείας καρκίνου και θεραπείας σε παιδιά –  αν CRP αυξημένη μετά 3η μετεγχειρητική ημέρα: ίσως λοίμωξη •  περισσότερο ευαίσθητη και ακριβής σε σχέση με ΤΚΕ •  ΤΚΕ μπορεί να είναι φυσιολογική, ενώ η CRP αυξημένη •  σε ανταπόκριση σε θεραπεία –  CRP επιστρέφει πιο γρήγορα στο φυσιολογικό σε σχέση με ΤΚΕ Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 31 © Β. Σκουτέλλας 2014 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη •  Πότε να μην την παραγγείλω; http://www.amivet.org/articulos/guialaboratorio.pdf Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 –  αξιολόγηση φλεγμονής, σε σχέση με προηγούμενη μέτρηση •  24‒48 ώρες* (εκτός σε παιδιά**) 33 © Β. Σκουτέλλας 2014 * http://www.amivet.org/articulos/guialaboratorio.pdf ** http://www.acb.org.uk/docs/default-source/committees/scientific/guidelines/acb/acb-mrirecommendations-a4-computer.pdf?sfvrsn=2 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Αντιγόνα ιστοσυμβατότητας Αντιγόνα ιστοσυμβατότητας Human Leucocyte Antigen (HLA) •  Κίνδυνος εμφάνισης νόσου –  HLA‒B27 θετικό –  αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ) ποικίλει συχνότητα σε διάφορους πληθυσμούς άτομα σε ποσοστό ≤95% δεν έχει νόσο ΑΣ προδιαθέτει για νόσο ΑΣ όχι ικανό για νόσο ΑΣ Συχνότητα ΑΣ (άτομα ΑΣ: πληθυσμό) < 0.1% –  HLA‒B27 αρνητικό 2.0% •  μπορεί να υπάρχει νόσος ΑΣ (1:1000) γενικός πληθυσμός, Καυκάσια φυλή (20:1000) HLA‒B27 θετικό και χωρίς οικογενειακό ιστορικό ΑΣ 20.0% (200:1000) ΑΣ: αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 34 © Β. Σκουτέλλας 2014 Human Leucocyte Antigen (HLA) •  Αντιγόνο ιστοσυμβατότητας HLA‒B27 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 32 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Πότε να την επαναλάβω; –  ασυμπτωματικά άτομα –  να μην περιλαμβάνεται σε εξετάσεις ρουτίνας •  •  •  •  http://www.amivet.org/articulos/guialaboratorio.pdf http://www.acb.org.uk/docs/default-source/committees/scientific/guidelines/acb/acb-mrirecommendations-a4-computer.pdf?sfvrsn=2 HLA‒B27 θετικό και με οικογενειακό ιστορικό ΑΣ 35 © Β. Σκουτέλλας 2014 36 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 6 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Αντιγόνα ιστοσυμβατότητας Κρυοσφαιρίνη Human Leucocyte Antigen (HLA) •  Προσοχή •  Ορισμός –  πρωτεΐνη στο αίμα που καθιζάνει αυτόματα σε θερμοκρασία χαμηλότερη σώματος –  σε υποψία νόσου σχετιζόμενης με HLA‒B27 π.χ αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα •  παραπομπή σε δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας (ρευματολόγος) •  και διαλύεται στο αίμα σε αύξηση θερμοκρασίας •  Εργαστήριο –  μη διαθέσιμο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας –  η καθίζησή της δημιουργείται στο εργαστήριο υπό ειδικές συνθήκες –  Που μπορεί να γίνει η εξέταση HLA; •  Νοσοκομείο Λευκωσίας •  Καραϊσκάκειο ίδρυμα 37 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 38 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Κρυοσφαιρίνη Κρυοσφαιρίνη •  Τύποι © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Πότε είναι θετική; –  τύπος Ι –  δεν είναι θετικές για οποιαδήποτε νόσο –  Τύπος Ι •  μονοκλωνικές, συνήθως ΙgM –  τύπος ΙΙ •  δεν ενεργοποιείται σύστημα συμπληρώματος (C3, C4 κφ) •  μπορεί να καθιζάνει σε μικρά αγγεία (δέρμα, οφθαλμός εγκέφαλος) •  σχετίζεται με •  συνδιασμός πολυκλωνικής IgG και μονοκλωνικής ΙgM* –  τύπος ΙΙΙ –  λεμφοϋπερπλαστικά (πολλαπλούν μυέλωμα, Waldenström) –  κακοήθεια, σύνδρομα υπεργλοιότητας •  συνδιασμός πολυκλωνικής IgG και πολυκλωνικής ΙgM* –  Τύπος ΙΙ και τύπος ΙΙΙ * όλες οι IgM ενώνονται με το Fc τμήμα της IgG, άρα όλα τα άτομα έχουν θετικό ρευματοειδή παράγοντα Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 •  ενεργοποιείται σύστημα συμπληρώματος •  σχετίζεται με: ηπατίτιδα C, ΣΕΛ, ΡΑ, Sjögren, αγγειίτιδα μικρών αγγείων 39 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Κρυοσφαιρίνη Κρυοσφαιρίνη •  Πότε θα υποψιαστώ κρυοσφαιριναιμία; •  Εργαστηριακός προσδιορισμός –  Τύπος Ι –  συγκεκριμένη διαδικασία αιμοληψίας •  σύνδρομο υπεργλοιότητας → νευρολογικές εκδηλώσεις •  όχι –  ζάλη, σύγχυση, κεφαλαλγία, εγκεφαλικό –  σε Κέντρο Υγείας •  στάση αίματος •  ναι –  δικτυωτή πελίωση (livedo reticularis), ακροκυάνωση, γάγγραινα δακτύλου –  σε οργανωμένο εργαστήριο (π.χ. νοσοκομείο) »  σύριγγα προθερμασμένη (37 C) και μεταφορά στους 37 C –  Τύπος ΙΙ & ΙΙΙ –  η καθίζησή της δημιουργείται στο εργαστήριο •  πορφύρα (μέγεθος αγγείων: μικρό) αρθραλγίες, μυαλγίες •  σπειραματονεφρίτιδα, νευροπάθεια περιφερική, έλκη δέρματος (μέγεθος αγγείων: μεσαίο ) •  υπό ειδικές συνθήκες [κάτω>άνω άκρα > κορμός > πρόσωπο], Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 40 © Β. Σκουτέλλας 2014 41 © Β. Σκουτέλλας 2014 vs –  χρήση ειδικής φυγόκεντρου (37 C) –  φύλαξη σε 4 C, για μερικές ημέρες 42 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 7 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Κρυοσφαιρίνη Ρευματοειδής παράγοντας –  μη διαθέσιμο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας –  Νοσοκομείο Λευκωσίας •  Ανακαλύφθηκε Waller E, 1940 Rose HM et al, 1948 (νέα περιγραφή) •  Αντιγόνο •  Προσοχή •  βιοχημικό εργαστήριο –  Fc τμήμα ανθρώπινης IgG ανοσοσφαιρίνης •  ονομάστηκε το αντίσωμα ως ρευματοειδής παράγοντας –  Pike et al, 1949 •  ρόλος –  ρύθμιση ανοσιακής απάντησης, ενεργοποίηση συμπληρώματος, εξαφάνιση ανοσοσυμπλεγμάτων •  εντόπιση 43 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 –  αίμα, αρθρικό υγρό Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας 44 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Αυτοαντίσωμα –  συνήθως IgM –  σπανιότερα IgG ή IgA (ή IgD ή IgE) •  Προσδιορισμός –  ηλεκτροφόρηση •  γ‒σφαιρίνες 45 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 46 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας •  Ισότυποι: συσχέτιση με κλινική εικόνα –  Μέθοδος προσδιορισμού •  ποιοτική (ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιείται) –  IgG & IgA –  συγκόλλησης σωματίων πολυστυρενίου (latex) –  συγκόλλησης ερυθρών επεξεργασμένων με IgG κουνελιού •  αυξάνει κίνδυνο συστηματικών εξωαρθρικών εκδηλώσεων (π.χ. αγγειίτιδας) •  ποσοτική –  –  –  –  –  –  –  IgG νεφελομετρία (≥ 20 U/mL) ανοσοενζυμική μέθοδος (ELISA) ραδιοανοσολογική μέθοδος (RΙΑ) έμμεσος ανοσοφθορισμός ανοσοδιάχυση ή ανοσοηλεκτροφόρηση θολωσιμετρία (≥ 20 U/mL) *: επικρατούσες μέθοδοι: νεφελομετρία ή ELISA προσδιορίζονται όλους τους ισότυποι (IgM, IgG, IgA) Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 •  σοβαρή μορφή (σε αυξημένη συχνότητα & τίτλο στο αίμα και αρθρικό υγρό) –  IgE (προσδιορισμός: ELISA) •  εξωαρθρικές εκδηλώσεις –  IgA 47 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  πιο σοβαρή, ταχέως επιδεινούμενη νόσο, οστικές διαβρώσεις Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 48 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 8 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας •  Σε ποια νοσήματα είναι αρνητικός (διαφορική διάγνωση); •  Σε ποια νοσήματα είναι θετικός (διαφορική διάγνωση); –  ρευματικά αυτοάνοσα –  –  –  –  •  οροαρνητικές σπονδυλαρθροπάθειες –  αντιδραστική αρθρίτιδα, εντεροπαθητική αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα •  ρευματική πολυμυαλγία –  οστεοαρθρίτιδα –  υγιή άτομα ρευματικά αυτοάνοσα λοιμώξεις* χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις* υγιή άτομα *: (α) συνήθως IgM, χαμηλής συγγγένειας (β) συχνή η ύπαρξη υπεργαμμασφαιριναιμίας λόγω πολυκλωνικής Β λεμφοκυτταρικής ενεργοποίησης •  στην συντριπτική πλειοψηφία 49 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 50 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας •  Σε ποια νοσήματα είναι θετικός (διαφορική διάγνωση); •  Σε ποια νοσήματα είναι θετικός (διαφορική διάγνωση); –  ρευματικά αυτοάνοσα νοσήματα •  •  •  •  •  •  •  •  •  •  ρευματοειδής αρθρίτιδα 80‒85% Sjögren 75‒95% μικτή νόσος συνδετικού ιστού 50‒60% κρυοσφαιριναιμία 40‒100% ΣΕΛ 15‒35% σκληρόδερμα 20‒30% ιδιοπαθής νεανικη αρθρίτιδα 25‒30% πολυμυοσίτις/δερματομυοσίτις 5‒10% αγγειίτιδα (ANCA θετική) ... πρωτοπαθής χολική κίρρωση .... Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 –  λοιμώξεις •  ιογενείς: HCV, EBV, CMV, parvovirus, influenza, ερυθρά, λοιμώδης μονοπυρήνωση, εμβολιασμοί, κ.ά. •  βακτηριακές: ενδοκαρδίτις, σύφιλη, φυματίωση, Lyme, λέπρα, περιοδοντίτιδα, κ.ά. •  παρασιτικές: τρυπανόσωμα, σχιστόσωμα, πλασμώδιο, τριχίνη –  χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις •  ηπατική νόσος, Crohn, ελκώδης κολίτιδα, σαρκοείδωση, νεοπλάσματα, διάμεση πνευμονική ίνωση, κ.ά. τίτλοι ρευματοειδούς παράγοντα: συνήθως χαμηλοί συνήθως υπάρχει υπεργαμμασφαιριναιμία 51 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας •  Σε ποια νοσήματα είναι θετικός (διαφορική διάγνωση); 52 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Αξιολόγηση θετικού ρευματοειδή παράγοντα –  υγιή άτομα (ποσοστό αυξάνει με ηλικία) •  20‒60 χρ •  60‒69 χρ. •  > 70 χρ. © Β. Σκουτέλλας 2014 –  άτομα ασυμπτωματικά 2‒4% 5% 5‒25% •  μπορεί να προηγείται έτη της εμφάνισης ρευμ. αρθρίτιδας •  αν επίμονα ψηλός τίτλος –  αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης ρευματοειδούς αρθρίτιδας •  παραπομπή –  όχι τίτλοι: συνήθως χαμηλοί (μόνον στο 20% είναι ψηλοί) •  θεραπευτική αγωγή –  ουδέν 53 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 vs 54 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 9 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής παράγοντας •  Αξιολόγηση αρνητικού ρευματοειδή παράγοντα •  Αξιολόγηση θετικού ρευματοειδή παράγοντα –  άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα –  άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα •  εκδηλώσεις •  δεν σχετίζεται με ενεργότητα νόσου •  σχετίζεται με: –  ηπιότερες αρθρικές & λιγότερες εξωαρθρικές •  μπορεί να μετατραπεί σε θετικό ρευματοειδή παράγοντα –  επιθετικότερη αρθρική νόσο (=συχνότερη διάβρωση αρθρώσεων) –  συχνότερη εμφάνιση εξωαρθρικών εκδηλώσεων »  ρευματικά οζίδια »  συστηματικές εκδηλώσεις (π.χ. αγγειίτιδα, κ.ά.) –  πρόγνωση παρόμοια με άτομα οροθετικά –  άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα (εκτός ρευματοειδούς αρθρίτιδας) •  τάση εμφάνισης αρθρίτιδας συμμετρικής 55 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 56 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής παράγοντας anti‒CCP •  Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις •  Ανακαλύφθηκε •  Αντιγόνο –  ρευματοειδής αρθρίτιδα •  δεν χρειάζεται η επανάληψη © Β. Σκουτέλλας 2014 Nienhuis et al.,1964 –  ονομάστηκε –  δεν αντανακλούν ικανοποιητικά την ενεργότητα νόσου –  δεν έχουν αξία για την παρακολούθηση της πορείας της •  Cyclic Citrullinated Peptide (CCP) Κυκλικό Κιτρουλλινιωμένο Πεπτίδιο •  ACPA (= anti‒citrullinated protein/peptide antibodies) –  άλλα νοσήματα •  δεν χρειάζεται η επανάληψη –  ρόλος •  ... –  εντόπιση 57 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  αίμα, άρθρωση 58 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία anti‒CCP anti‒CCP •  Παράγονται τοπικά •  Ύπαρξη σε άλλες παθήσεις: σπάνια –  φλεγμονώδης άρθρωση –  ψωριασική αρθρίτιδα •  σε άτομα με εκδηλώσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας •  Αυτοαντίσωμα –  συστηματικός ερυθηματώδης λύκος –  IgG, IgM, IgA •  ίσως άτομα σε κίνδυνο για αρθρίτιδα με διαβρώσεις (ΣΕΛ μπορεί να κάνει αρθρίτιδα, αλλά χωρίς διαβρώσεις) •  Μέθοδος προσδιορισμού –  χρόνια ηπατίτιδα C •  χημειοφωταύγεια •  ELISA: προσδιορίζει anti‒CCP [IgG] –  wells: »  συνθετικά κυκλικά κιτρουλλινοποιημένα πεπτίδια, ως αντιγόνο –  έκθεση σε ορό ασθενή με ΡΑ (περιέχει το αντίσωμα προς αναγνώριση) –  χρωματομετρία σε σύμπλοκο αντιγόνου‒αντισώματος Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 59 © Β. Σκουτέλλας 2014 •  τυχόν συνυπάρχουσα αρθρίτιδα δεν συνοδεύεται από anti‒CCP (σε αντίθεση με ρευματοειδή παράγοντα). Άρα, βοηθά σε διαφοροδιάγνωση αρθρίτιδας σε ηπατίτιδα C από ρευματοειδή αρθρίτιδα Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 <#> © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 10 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία anti‒CCP anti‒CCP vs ρευματοειδής παράγοντας •  Αξιολόγηση σε ρευματοειδή αρθρίτιδα –  ειδικότητα μεγαλύτερη για την ΡΑ –  μπορεί να ανιχνεύονται •  ρευματοειδής αρθρίτιδα πρώιμη –  anti‒CCP ίσως πιο ευαίσθητο σε σχέση με RF (σε αντίθεση με RF) •  ρευματοειδής αρθρίτιδα –  προ εμφάνισης συμπτωμάτων ΡΑ –  ενωρίς σε πορεία νόσου, όταν η διάγνωση ίσως να είναι αβέβαιη –  θετικά anti‒CCP & RF •  χειρότερη πρόγνωση, ακτινολογικές διαβρώσεις •  συσχέτιση με ορισμένους HLA‒DR loci (κοινοί επίτοποι) –  σχετίζεται με: •  επιθετικότερη αρθρική νόσο (=συχνότερη διάβρωση αρθρώσεων) •  πρόβλεψη ενωρίς στην πορεία της ως επιθετικότερης νόσου –  δεν σχετίζεται με: •  ενεργότητα νόσου, εξωαρθρικές εκδηλώσεις •  ηπατίτιδα C (σε αντίθεση με RF): διαφοροδιάγνωση αρθρίτιδας από ΡΑ Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 61 © Β. Σκουτέλλας 2014 62 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία anti‒CCP vs ρευματοειδής παράγοντας anti‒CCP vs ρευματοειδής παράγοντας •  ψωριασική αρθρίτιδα •  Ευαισθησία & ειδικότητα σε ρευματοειδή αρθρίτιδα –  anti‒CCP ίσως θετικά, RF αρνητικό anti‒CCP •  ηπατίτιδα C με πολυαρθρίτιδα (= ομοιάζει με ΡΑ) –  anti‒CCP αρνητικό, RF συνήθως θετικό ευαισθησία ειδικότητα 63 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 © Β. Σκουτέλλας 2014 67% 95% ρευματοειδής παράγοντας 69% 85% Nashimura K et al. Meta-analysis: diagnostic accuracy of anti-cyclic citrullinated peptide antibody and rheumatoid factor for rheumatoid arthritis. Ann Intern Med 2007 Jun 5;146(11): 797‒808 [http://annals.org/article.aspx?articleid=734878] Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία anti‒CCP vs ρευματοειδής παράγοντας Ρευματοειδής αρθρίτιδα διάγνωση 64 © Β. Σκουτέλλας 2014 (1/4) •  Πότε να ζητηθεί τι; •  ιστορικό και κλινική εξέταση –  anti‒CCP –  συμμετρική πολυαρθρίτιδα μικρών αρθρώσεων •  ιατρικώς απαραίτητο •  κυρίως –  διαγνωστική προσπέλαση πιθανής ρευματοειδούς αρθρίτιδας •  αιματολογικός έλεγχος •  ερευνητικοί λόγοι –  ρευματοειδής παράγοντας (Ra test ή RF [IgM]) –  ή αξιολόγηση δραστηριότητας νόσου –  ή ανταπόκρισης σε θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας –  αντισώματα έναντι κυκλικού κιτρουλλινιωμένου πεπτιδίου –  ρευματοειδής παράγοντας (anti‒CCP [IgG]) •  διαγνωστική προσπέλαση πιθανής ρευματοειδούς αρθρίτιδας –  ΤΚΕ, CRP •  αξιολόγηση φλεγμονής 65 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 anti‒CCP = anti‒cyclic citrullinated protein/peptide 66 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 11 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής αρθρίτιδα κριτήρια κατάταξης ACR/EULAR 2010 Ρευματοειδής αρθρίτιδα κριτήρια κατάταξης ACR/EULAR 2010 (2/4) (3/4) •  κλινικά κριτήρια –  προσβολή άρθρωσης: μικρές ή μεγάλες, αριθμός –  διάρκεια συμπτωμάτων: < 6 εβδομάδες, > 6 εβδομάδες •  εργαστηριακά κριτήρια –  αυτοαντισώματα (αρνητικό, θετικό [χαμηλό ή ψηλό επίπεδο] •  ρευματοειδής παράγοντας (RF [IgM]) •  ACPA/anti‒CCP –  πρωτεΐνες οξείας φάσης (αρνητικό, θετικό) •  ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) •  C‒αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) Alehata et al. Arthritis Rheum 2010; 62(9): 2569‒81 Σακκάς ΛΙ. Ελλ. Ρευματολ 2010, 21(3): 165‒166 http://www.rheumatology.org/practice/clinical/classification/ra/ 68 2010_revised_criteria_classification_ra.pdf 67 Alehata et al. Arthritis Rheum 2010; 62(9): 2569‒81 & Σακκάς ΛΙ. Ελλ. Ρευματολ 2010, 21(3): 165‒166 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Ρευματοειδής αρθρίτιδα κριτήρια κατάταξης ACR/EULAR 2010 Προαναλυτικοί παράγοντες λάθους (4/4) •  αυτοαντισώματα (RF, ACPA/anti‒CCP) •  Ισχύει για σχεδόν όλες τις εξετάσεις –  ρευματοειδής παράγοντας και anti‒CCP –  ο ορός ή το πλάσμα ΔΕΝ πρέπει να είναι •  αρνητικά και τα δύο (≤ ανώτερο εύρους τιμών αναφοράς) •  λιπαιμικός •  αιμολυμένος •  επιμολυσμένος με μικρόβια –  ρευματοειδής παράγοντας ή anti‒CCP •  θετικός (ανεξάρτητως μεθόδου) –  σε χαμηλό επίπεδο: ULN‒ ≤ 3x ανώτερο εύρους τιμών αναφοράς –  σε ψηλό επίπεδο: > 3x ανώτερο εύρους τιμών αναφοράς •  πρωτεΐνες οξείας φάσης (ΤΚΕ, CRP) –  φυσιολογικό ή θετικό •  με βάση μέθοδο και εργαστήριο (για ΤΚΕ λαμβάνεται υπόψη φύλο και ηλικία) ULN: Upper Limit of Normal 69 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 70 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Πότε να την επαναλάβω; Αρχικές εξετάσεις σε άτομο με αρθρίτιδα Εξέταση Ημέρες Γενική αίματος ½ Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών 7 C‒αντιδρώσα πρωτεϊνη 1 Αντιπυρηνικά αντισώματα 20 ANCA 14 Ανοσοφαιρίνες 28 Αυτοαντισωμάτων έλεγχος 90 Συμπλήρωμα (C3, C4) 90 Βιταμίνη D 28 http://www.pathology.leedsth.nhs.uk/pathology/Departments/BloodSciences/ MinimumReTestIntervals.aspx Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 Εξέταση βιολογικού υγρού Αιτία Ηλεκτρολύτες & κρεατινίνη αποκλεισμός σοβαρής νεφρικής νόσου Ηπατικές δοκιμασίες έλεγχος λοιμώξεων (π.χ. ηπατίτιδα B & C, EBV, CMV) ή παθολογία σχετιζόμενη με ανοσοσυμπλέγματα CRP (ή/και ΤΚΕ) διαγνωστική και προγνωστική Αντιπυρηνικά αντισώματα αν αρνητικά δεν είναι πιθανός ο ΣΕΛ anti‒ENA (Ro, La, Sm, RNP) αν θετικό/ά απαιτείται κατάλληλη διάγνωση Ρευματοειδής παράγοντας έλεγχος για ρευματοειδή αρθρίτιδα, Sjögren anti‒CCP έλεγχος για ρευματοειδή αρθρίτιδα φυλάξτε ορό αίματος (-20 C) αν είναι αναγκαίο: έλεγχος αργότερα (π.χ. ιολογικός) Στικ ούρων για λεύκωμα ή αίμα έλεγχος για σπειραματονεφρίτιδα 71 © Β. Σκουτέλλας 2014 vs Malmanche T, Reeves G. Arthritis: which tests to choose and which to avoid. Common Sense Pathology 2008 (Nov) [http://www.rcpa.edu.au/getattachment/85e5c82e-b639-4ffd-8b5e-464723788938/Arthritis-Which72 tests-to-choose-and-which-to-avoid.aspx] Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 12 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Χρήσιμες εξετάσεις σε μειοψηφία ατόμων με αρθρίτιδα Έλεγχος για ανοσολογικές καταστάσεις (1/3) Δοκιμασία Σχόλιο Σύμπτωμα ή σημείο Σκεφθείτε την πάθηση Πιθανές εξετάσεις anti‒dsDNA σχεδόν πάντοτε αρνητικό, όταν τα αντιπυρηνικά αντισώματα αρνητικά Απώλεια μαλλιών ANA, ENA ουρικό οξύ επίπεδο <6,7 mg/dL είναι εναντίον ουρικής αρθρίτιδας, αν και μπορεί να μειωθεί κατά την διάρκεια οξέως επεισοδίου. Χρόνια νόσος (περιλαμβάνεται ΣΕΛ) Πόνος κροταφικός ή/και κεφαλαλγία Κροταφική αρτηρίτιδα ESR, CRP Πόνος γνάθου ή γλώσσας Κροταφική αρτηρίτιδα ESR, CRP Ξηροφθαλμία (ή/και ξηροστομία) Σύνδρομο Sjögren Ro, La [Sm, RNP] Εξάνθημα (προσώπου ή αλλού) ΣΕΛ ΕΝΑ Μυαλγία (ωμική ή/και πυελική ζώνη) ΡΑ, ρευματική πολυμυαλγία CCP, ESR, CRP Λιγότερο χρήσιμο από έλεγχο αρθρικού υγρού σε πολωτικό μικροσκόπιο ANCA σπάνια θετικό χωρίς υποστηρικτικές κλινικές εκδηλώσεις. Όμως, μπορεί να κατάλληλο αν αρχικές εξετάσεις μη διαγνωστικές HLA‒B27 όχι ειδικό για αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα: θετικό σε 9% Καυκάσιων C3, C4 ίσως χαμηλό σε ΣΕΛ και Sjögren, αλλά μόνον λίγο υποστηρικτικό διαγνωστικά HDL, LDL σημαντικό εφόσον γίνει η διάγνωση, όμως όχι σε αρχικό έλεγχο CPK έλεγχος για μυοσίτιδα, αν υπάρχει έντονη μυική αδυναμία Malmanche T, Reeves G. Arthritis: which tests to choose and which to avoid. Common Sense Pathology 2008 (Nov) [http://www.rcpa.edu.au/getattachment/85e5c82e-b639-4ffd-8b5e-464723788938/Arthritis-Which73 tests-to-choose-and-which-to-avoid.aspx] Malmanche T, Reeves G. Arthritis: which tests to choose and which to avoid. Common Sense Pathology 2008 (Nov) [http://www.rcpa.edu.au/getattachment/85e5c82e-b639-4ffd-8b5e-464723788938/Arthritis-Which74 tests-to-choose-and-which-to-avoid.aspx] Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Έλεγχος για ανοσολογικές καταστάσεις © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Έλεγχος για ανοσολογικές καταστάσεις (2/3) (3/3) Σύμπτωμα ή σημείο Σκεφθείτε την πάθηση Πιθανές εξετάσεις Σύμπτωμα ή σημείο Σκεφθείτε την πάθηση Πιθανές εξετάσεις Λεμφαδενοπάθεια λέμφωμα ή πρόσφατη λοίμωξη Κυτταρομετρία ροής Δυσκαμψία άκρων αρθρίτιδα φλεγμονώδης CCP, CRP, ΤΚΕ Φλεγμονή μικρών αρθρώσεων ΡΑ, ΣΕΛ ANA, CCP, RF Δυσκαμψία ράχης (όχι πόνος) αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα CRP, [HLA‒B27] Αδυναμία χωρίς πόνο μυοσίτιδα φλεγμονώδης CPK, CRP φλεγμονώδης νόσος εντέρου, πορφύρα Henoch‒Schönlein, αγγειίτιδα Γενική ούρων, CRP, [ANCA] Αλλαγή χρώματος δακτύλων συστηματικό σκληρόδερμα περιορισμένα ANA, ENA Κοιλιακό άλγος ή/και αλλαγή συνηθειών εντέρου Θωρακικός πόνος ορογονίτιδα (λόγω ΣΕΛ) ANA, ENA Δύσπνοια πνευμονική ίνωση Λειτουργικές δοκιμασίες πνεύμονα, ANA, ENA, Τσιμπίματα ή/και μουδιάσματα νευροπάθεια (περιλαμβάνεται αγγειίτιδα) CCP CRP, ANA, ANCA Malmanche T, Reeves G. Arthritis: which tests to choose and which to avoid. Common Sense Pathology 2008 (Nov) [http://www.rcpa.edu.au/getattachment/85e5c82e-b639-4ffd-8b5e-464723788938/Arthritis-Which75 tests-to-choose-and-which-to-avoid.aspx] Malmanche T, Reeves G. Arthritis: which tests to choose and which to avoid. Common Sense Pathology 2008 (Nov) [http://www.rcpa.edu.au/getattachment/85e5c82e-b639-4ffd-8b5e-464723788938/Arthritis-Which76 tests-to-choose-and-which-to-avoid.aspx] Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Φάρμακα και παρακολούθηση εξετάσεων Φάρμακα και παρακολούθηση εξετάσεων © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Σε συστηματική λήψη ανοσοκατασταλτικών πρέπει να παραγγέλονται εξετάσεις τακτικά (ποικίλει ανά φάρμακο) –  δείκτες φλεγμονής •  ΤΚΕ, CRP –  γενική αίματος –  νεφρική λειτουργία •  κρεατινίνη (όχι και ουρία) –  ηπατική λειτουργία •  SGOT, SGPT, ALP, γGT 77 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 78 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 13 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Πότε να παραπέμψω σε ρευματολόγο; Πότε να παραπέμψω σε ρευματολόγο; ορισμένα παραδείγματα •  Άμεσα (=1‒2 ημέρες) –  πρόσφατη μονοαρθρίτιδα σε νεαρό άτομο –  απώλεια όρασης •  Επείγον (=σε μία εβδομάδα) –  πρόσφατη διόγκωση αρθρώσεων (≥2) –  έξαρση γνωστού αυτοάνοσου νοσήματος •  Ρουτίνα (=όποτε υπάρχει προγραμματισμένο) –  σύνδρομο χρόνιου πόνου, ινομυαλγία, οστεοαρθρίτιδα, οσφυαλγία μηχανικού τύπου, τενοντίτιδα Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 79 © Β. Σκουτέλλας 2014 80 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Πότε να παραπέμψω σε ρευματολόγο; Παραπεμπτικό για ρευματολόγο; •  Απαραίτητο παραπεμπτικό –  αιτία προσέλευσης –  παρούσα νόσος κατανομή, διάρκεια –  αντικειμενική εξέταση –  αναμνηστικό ατομικό, οικογενειακό –  φάρμακα •  να φέρει όλα τα κουτιά –  εξετάσεις •  σε ντοσιέ με έλασμα & ημερολογιακή σειρά (παλαιά κάτω) 81 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 82 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Συμπτώματα κλειδιά (red flags) για παραμπομπή σε ρευματολόγο Που να βρω ρευματολόγο, μέλος ΡΕΚ, δημόσιο τομέα; Υπάρχοντα συμπτώματα Νέα συμπτώματα Νοσοκομείο Ρευματολόγος τηλέφωνο ημέρες ορισμένα παραδείγματα ορισμένα παραδείγματα Λευκωσία •  διόγκωση (πολλών) αρθρώσεων 22603616 22603617 1‒2‒3‒4‒5 1‒2‒3‒4‒5 •  αδυναμία (νέα δυσκολία έγερσης από καράκλα) και ↟ΤΚΕ & ↟CPK •  αλλαγή χρώματος [άσπρα, μπλε] δακτύλων (χέρια/πόδια), με ή χωρίς έλκη Β. Σκουτέλλας Σ. Ψαρέλης Λάρνακα Α. Τσιρογιάννη 24800500 1 Λεμεσός Δ. Νικηφόρου 25801100 •  ↟ΤΚΕ με αρθραλγία, διόγκωση, πυρετό, εξάνθημα ή αδυναμία •  κεφαλαλγία, με ή χωρίς διαταραχές όρασης & ↟ΤΚΕ Αμμόχωστος Α. Τσιρογιάννη 23200000 Δ. Νικηφόρου 26803100 •  αιφνίδια πτώση άκρου ποδός ή χειρός, με πυρετό και εξάνθημα •  διόγκωση & σκλήρυνση δέρμα άκρων χειρών/ποδών Πάφος •  πρωινή δυσκαμψία > 45 λεπτά •  εξάνθημα πεταλούδας και αρθραλγίες (ή πυρετός) •  οσφυαλγία φλεγμονώδης (ύφεση με άσκηση, επιδείνωση σε ηρεμία) © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 3 5 2‒3‒4‒5 2 4 1 Ημέρες (μαύρα γράμματα) 1: Δευτέρα, 2: Τρίτη, 3: Τετάρτη, 4: Πέμπτη, 5: Παρασκευή http://www.rheumatology.org.uk/patient_information/simple_tasks/take_action/should_i_refer.aspx Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 83 © Β. Σκουτέλλας 2014 ΡΕΚ: Ρευματολογική Εταιρεία Κύπρου 84 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 σελίδα 14 από 15 Ομιλία προς ιατρούς Γενικής ιατρικής, στα πλαίσια εκπαίδευσης για εφαρμογή ΓεΣΥ Διοργάνωση: Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας 20 Οκτωβρίου 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Που να βρω ρευματολόγο, μέλος ΡΕΚ, Ερωτήσεις ιδιωτικό τομέα; Ρευματολόγος Πόλη Α. Θεράποντος Λευκωσία Ι. Ιωσήφ Λευκωσία Νοσηλευτήριο/Ιατρικό κέντρο Μ. Κληρίδης Λευκωσία τηλέφωνο Μ. Μεταξά Λεμεσός Ε. Μηνά Λευκωσία Μ. Μιχαηλίδης Λεμεσός Α. Ντρε Πάφος Γ. Παναγή Λευκωσία Ιππποκράτειο 22502000 Μ. Σόλωνος Λευκωσία Απολλώνειο 22876070 Σ. Συμεωνίδου Λεμεσός Π. Χαραλάμπους Λάρνακα Κίμων 24816500 Β. Χατζηρούσσος Λεμεσός Ν. Χατζηχριστοφή Λευκωσία Χ. Χριστοδούλου Ξυλοφάγου •  Είναι απαραίτητες 22318780 Αρεταίειο 22200424 22768266 25337070 Αμερικάνικο Ιατρικό Κέντρο 22476608 25359999 26954555 25346551 Απολλώνειο 22469000 24726800 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 85 86 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία Κόστος ομιλίας Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας © Β. Σκουτέλλας 2014 •  Για τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας –  δωρεάν •  δημιουργία ομιλίας •  παρουσίαση ομιλίας •  Για τον ομιλητή –  πολλές ώρες εργασίας κατ οίκον •  γιατί; –  •  και γιατί με βοηθήσατε ! –  να φρεσκάρω τις δικές μου γνώσεις 87 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 88 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας 2014 © Β. Σκουτέλλας 2014 Εργαστηριακές εξετάσεις (συχνές & σπάνιες) στην ρευματολογία 89 Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας: εκπαίδευση γενικών ιατρών στα πλαίσια ΓεΣΥ, 20/10/2014‒7/1/2015 © Β. Σκουτέλλας, Ρευματολόγος Ρευματολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας © Β. Σκουτέλλας 2014 vs σελίδα 15 από 15