Τεύχος 66 (Νέα περίοδος τεύχος 37) τιμή: 4€
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ΔIΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΧΟΥΣ ΜΕ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ
ΤΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΑ
ΦΑΡΜΑΚΑ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΤΗΣ ΡΑ
Η ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ
ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΣΤΗΝ
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ
ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ
ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΕΤΕ
ΤΟΝ ΕΡΠΗΤΑ
ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΤΗΣ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ
To MEDICUM COLLEGE με την πολυετή πείρα του, είναι σε θέση να προσφέρει έγκυρες γνώσεις και εξειδίκευση, σε
φαρμακοποιούς, φοιτητές και βοηθούς
φαρμακείων, που θέλουν να διευρύνουν το αντικείμενο της εργασίας τους
και να ενισχύσουν – συμπληρώσουν
την εκπαίδευσή τους και τη γνώση τους
πάνω στις εναλλακτικές - συμπληρωματικές θεραπείες.
Έναρξη νέων τμημάτων για Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κρήτη.
ΑΘΗΝΑ: Σεπτέμβριο
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: 15-16 Μαρτίου
Περιορισμένος αριθμός ατόμων.
ΠΑΤΡΑ: 29-30 Μαρτίου
A. ΤΜΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ
ΦΑΡΜ. ΤΕΧΝΟΛ. ΑΘΗΝΑΣ
ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ: 22- 23 Μαρτίου
ΤΜΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜ. ΤΕΧΝ. ΚΡΗΤΗΣ
ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ - ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ
Δ/ΝΤΗΣ MEDICUM COLLEGE,
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ - ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ Δ/ΝΤΗΣ MEDICUM COLLEGE,
Για εγγραφές μέχρι
5 ημέρες πριν την
έναρξη των μαθημάτων
έκπτωση 20%
ΤΜΗΜΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ
ΦΑΡΜ. ΤΕΧΝΟΛ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
Για εγγραφές μπορείτε να
επικοινωνείτε με τις υπεύθυνες συντονισμού προγράμματος κα. Καρυπίδου Μαρία
στα τηλ: 210 6451506-26,
Fax: 210 6451205
και κιν.: 6979 443204
Όλα τα Τμήματα είναι ολιγομελή και θα τηρηθεί
σειρά προτεραιότητας
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική
Τριμηνιαίο Επιστημονικό Περιοδικό
Τεύχος 66 (Νέα Περίοδος Τεύχος 37),
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Ετήσια συνδρομή 20 ευρώ Ελλάδα
Ετήσια συνδρομή 30 ευρώ Κύπρος
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ
ΑΓΧΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
ΙΑΤΡΙΚΗ
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
6
σελ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
Ασκληπιού 179, 114 71, Αθήνα
Τηλ: 210 6451506, 6462834, Fax: 210 6451205
www.medicum.gr/medicum
e-mail: [email protected]
ΕΚΔΟΤΗΣ
Γιάννης Γ. Παπαϊωάννου
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ - ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Γιώργος Παπαϊωάννου
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ
Καθηγητής Γιώργος Βυθούλκας
Διευθυντής Διεθνούς Ακαδημίας
Κλασικής Ομοιοπαθητικής
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Καίτη Αντωνίου- Κεδηκγιάννη, Βενετία Βέργου, Χρήστος
Ραμμένος, Κων/νος Τσιτινίδης, Χαρά Βαρσακέλλη, Λάζαρος
Δανιηλίδης, Αρίσταρχος Τσαμασλίδης, Βασίλης Φωτιάδης,
Γιάννης Ελευθεριάδης, Σπύρος Κυβέλλος, Οδυσσέας
Κυριακού, Σωτήρης Μποτής, Αθηνά Ξανθάκου, Γιώργος
Παπαφιλίππου
σελ
12
ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΜΕ ΤΟΝ
ΕΡΠΗΤΑ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
σελ
16
ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ
ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΑ
ΦΑΡΜΑΚΑ
22
σελ
34
ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
Μαρία Παπαϊωάννου
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ - ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Medicum
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά τις γνώμες των
συγγραφέων τους και δεν απηχούν την γνώμη του περιοδικού.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή μέρους ή όλου
του περιοδικού χωρίς την άδεια του εκδότη.
4
ΠΩΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
ΤΙΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ
14
σελ
ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΤΗΣ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ
σελ
28
20
PΑPAYA ΜΙΑ ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ
ΕΞΩΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣ
Μαρία Λίγγρη
ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Σπύρος Ρέππας, Κων/νος Βρούστης
H ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ
ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ
σελ
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
Άρης Μπερζοβίτης
ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ - Δ/ΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Δημήτρης Δεληγιάννης
8
σελ
σελ
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ &
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ
σελ
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΟ ΜΑΣ
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ
38
σελ
30
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ
ΓΙΑ ΚΡΥΟΠΑΓΗΜΑΤΑ,
ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ
ΖΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ
ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
36
σελ
ΚΙΝΗΤΑ, TV, ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ,
VIDEO GAME ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ
ΑΫΠΝΙΑ
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
44
σελ
Το άγχος έχει εισβάλλει στη ζωή μας για τα καλά. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής -ιδιαίτερα η ζωή στις αστικές περιοχές - προκαλεί σε κάθε μας δραστηριότητα πίεση και
καταπίεση. Βιώνουμε άγχος στη δουλειά, στο σπίτι, στις
σπουδές, στην καριέρα, στη συναισθηματική μας ζωή,
ακόμη και στο σεξ. Υπάρχουν εκείνοι που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στωικά, που δεν το βάζουν κάτω,
που μετά την δραστηριότητα που κάνουν το ξεχνούν,
υπάρχουν όμως και εκείνοι που το άγχος τους καταβάλλει, καταφεύγοντας στα ψυχοφάρμακα με απρόβλεπτες πολλές φορές συνέπειες. Ο Σπύρος Κυβέλλος στο
σημερινό του άρθρο μας εξηγεί πως η Ομοιοπαθητική
ιατρική διαχειρίζεται το άγχος, τονίζοντας πως αυτή το
προσεγγίζει μειώνοντας την απόσταση Φύσης-Θέσης.
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα νόσημα από το
οποίο πάσχουν χιλιάδες συνάνθρωποι μας. Προσβάλλει τις αρθρώσεις του σώματος προκαλώντας χρόνιους
πόνους. Ο Πέτρος Κράχτης μας περιγράφει τη συμβολή
της Ομοιοπαθητικής στην αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας επισημαίνοντας τα συμπτώματα και
τα σημεία στα οποία εστιάζει η Ομοιοπαθητική.
Αλήθεια πόσοι από τους αναγνώστες μας γνωρίζουν τη
διαδικασία για την παρασκευή ενός ομοιοπαθητικού
φαρμάκου; Η Κασσιανή Γιαννάκη αναλύει όλα τα στάδια που περνάει μια ουσία, ώστε να γίνει αποτελεσματική στα χέρια της Ομοιοπαθητικής.
Για την αναγκαιότητα της επιμελούς φροντίδας των δοντιών της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
της αναφέρεται στο σημερινό του άρθρο ο Μηνάς Ρηγάτος, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Οι γυναίκες που θα
φέρουν στον κόσμο το παιδί τους, έχουν συχνά κατά
τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ανάγκη οδοντιατρικής
περίθαλψης. Το έμβρυο που αναπτύσσεται με τη βοήθεια του οργανισμού της μητέρας του, επιφέρει κατά
τη διάρκεια της κύησης μικρές ή μεγάλες αλλαγές στον
οργανισμό της. Ο ολιστικός οδοντίατρος πρέπει να
τις λάβει υπόψη του κατά την διενέργεια των οδοντιατρικών εργασιών, ώστε να προφυλάξει τη μέλλουσα
μητέρα και το έμβρυο από πιθανές παρενέργειες και
επιπλοκές».
Οι αλλεργίες απασχολούν σημαντικό μέρος του πληθυσμού, κάποιες φορές με
τόσο
θορυβώδη συμπτώματα, που τον δυ-
σχεραίνουν στην καθημερινότητά του, την εργασία
του, την κοινωνικότητά
του. Η Ξένια Σινάνη επισημαίνει στο άρθρο
της ότι «η Ομοιοπαθητική
ψάχνει γι’ αυτή τη βαθύτερη
αιτία που οδήγησε τον άνθρωπο
να νοσήσει. Με τη βοήθεια του ασθενούς, ο γιατρός
ερευνά τις συνθήκες της ζωής του, το περιβάλλον του,
τη στάση του απέναντι σε αυτά. Βασική, επίσης, αρχή
της Ομοιοπαθητικής είναι να μελετήσει τα συμπτώματα, τα ιδιαίτερα σε κάθε άνθρωπο, γιατί αυτά είναι ο
ειδικός τρόπος που κάθε οργανισμός επέλεξε σαν τον
πιο αποτελεσματικό για να αντιδράσει, κι αυτό για την
Ομοιοπαθητική είναι πολύτιμο».
Η Ομοιοπαθητική είναι πολύ χρήσιμη σε μικρά ατυχήματα που χρειάζονται πρώτες βοήθειες. Απρόοπτα
τσιμπήματα από κουνούπια, μέλισσες ή άλλα έντομα, τσιμπήματα από τσούχτρες, μικροί τραυματισμοί,
εγκαύματα από τον ήλιο, ηλίαση κ.λπ. μπορούν άνετα
να αντιμετωπιστούν με ομοιοπαθητικά φάρμακα. Έτσι
η Φλωρεντία Σαμαρά παρουσιάζει μερικά πολύ χρήσιμα ομοιοπαθητικά φάρμακα, τα οποία μπορούν να είναι σωτήρια σε καταστάσεις που χρειαζόμαστε άμεσα
πρώτες βοήθειες.
Παράλληλα η Σοφία Κοασίδου εξειδικεύει ακόμη περισσότερο το θέμα περιγράφοντας τι πρέπει να περιέχει το ομοιοπαθητικό μας φαρμακείο που ενδεχομένως
αξίζει να διατηρούμε στο σπίτι.
Με αυτά αλλά και με μια πληθώρα άλλων ενδιαφέροντων θεμάτων κυκλοφορεί το τεύχος της «Ομοιοπαθητικής Ιατρικής» που κρατάτε σήμερα στα χέρια σας.
Περιμένουμε τις απόψεις σας, καθώς και τα θέματα που
θα θέλατε να αναλύσουμε σε επόμενα τεύχη μας.
Άρης Μπερζοβίτης
Διαχείριση του άγχους με την
Ομοιοπαθητική Ιατρική
Άγχος, ίσως η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη λέξη από τον πληθυσμό αυτή την εποχή. Αν
επιχειρήσουμε να ρωτήσουμε τον έναν μετά τον
άλλον ασθενείς που διακατέχονται από άγχος, θα
λάβουμε τελείως διαφορετικές απαντήσεις.
Σπύρος Α. Κυβέλλος
Ιατρός Ομοιοπαθητικός
Γ.Γ. Έρευνας Διεθνούς Ακαδημίας Κλασικής
Ομοιοπαθητικής
http://www.vithoulkas.com
http://www.homeopathy.gr
http://www.classical-homeopathy.gr
Το άγχος ως βίωμα συναισθηματικό, διαφέρει από τα «καθαρά» συναισθήματα
εξαρτώμενα από αντίστοιχους εξωγενείς
παράγοντες (χαρά, λύπη, οργή, αγανάκτηση, ευφορία). Ο αγχώδης ασθενής, μπορεί
ακόμα και ένα θετικό κατά γενική ομολογία συναίσθημα, ένα χαρμόσυνο γεγονός,
να το βιώσει αγχωτικά και να το σωματοποιήσει.
Ο ορισμός που προσωπικά δίνω για το
άγχος είναι: Άγχος είναι η βίωση της διαδικασίας αποχωρισμού Φύσης-Θέσης. Τη
στιγμή που η φύση ενός συγκεκριμένου
ανθρώπου θα έπρεπε με βάση το ερέθισμα να αντιδράσει με ένα συγκεκριμένο
(από φύσεως) τρόπο, αντιδρά με ένα ξένο
νευρο-ανοσολο-βιολογικά (από θέσεως)
τρόπο, που έχει επιβληθεί στον οργανισμό, ύστερα από εξωγενείς παρεμβάσεις.
Τη στιγμή για παράδειγμα που η βίωση
ενός λυπηρού γεγονότος θα έπρεπε από
φύσεως να οδηγήσει ένα συγκεκριμένο
οργανισμό να βιώσει τη λύπη και να κλάψει, μία παλαιότερη συνθήκη τον οδηγεί
στην καταστολή αυτής της εκτόνωσης (οι
άντρες δεν κλαίνε παιδί μου, μη σε ξαναδώ
και κλάψεις). Αυτή η απόσταση ΦύσηςΘέσης, θα βιωθεί από τον οργανισμό ως
άγχος και όχι το ίδιο το λυπηρό γεγονός.
Η χρόνια ενασχόληση ενός ιατρού με την
6
Άσχετα με το πώς βιώνεται το άγχος σε σωματικό επίπεδο, οι αιτιάσεις
των ασθενών για τη βίωση αυτή, διαφέρουν, εξατομικεύονται, αλλά
πρωτίστως ανάγονται σε συγκεκριμένους συνεχείς εξωγενείς ψυχοπιεστικούς παράγοντες. Κανένας όμως από τους παράγοντες αυτούς δεν
αρκεί από μόνος του να δημιουργήσει το άγχος στον ανθρώπινο οργανισμό. Χρειάζεται και η ύπαρξη της ίδιας της προδιάθεσης του οργανισμού, όπως ακριβώς ένα σήμα για να γίνει αντιληπτό από έναν δέκτη
χρειάζεται έναν πομπό.
Ομοιοπαθητική Ιατρική είναι μία
περιπέτεια συνεχούς επικοινωνίας
της γνώσης. Επικοινωνίας πληροφοριών που εκπορεύονται από την
ιατρική βιβλιογραφία, την Ομοιοπαθητική βιβλιογραφία, κυρίως από
το Repertory και τη Materia Medica,
αλλά και από τις σύγχρονες ομοιοπαθητικές μελέτες. Πληροφορίες που
προέρχονται ωστόσο και από τους
ασθενείς, οι οποίοι περιγράφοντας
τις ειδικές οπτικές γωνίες της βίωσης
των συμπτωμάτων τους, μετατρέπονται σε μία πλούσια πηγή γνώσης
για τον ομοιοπαθητικό γιατρό. Κάθε
ένας ασθενής ξεχωριστά, αποτελώντας μία ενιαία και μοναδική ψυχονευρο-ανοσολογική οντότητα, πάνω
στην οποία οι περιβαλλοντικοί παρά-
γοντες έχουν αφήσει το αποτύπωμά
τους, καταθέτοντας το πρόβλημά του
στο γιατρό, μεταβιβάζει ένα πλούσιο
πληροφοριακό υλικό, που αθροίζεται και γίνεται εργαλείο γνώσης και
εμπειρίας για τη θεραπεία του επόμενου ασθενούς. Ο κάθε ασθενής
δηλαδή βοηθάει και τον επόμενο με
ανάλογο πρόβλημα ή ανάλογη ιδιοσυγκρασία. Ο ομοιοπαθητικός ιατρός
γίνεται καθημερινά αποδέκτης νέων
πληροφοριών πάνω στην επιστήμη
του, χτίζοντας μια επιπλέον γνώση
γύρω από τις διαφορετικές ιδιοσυγκρασιακές δομές του κάθε φαρμάκου, επάνω σε αυτήν που ήδη κατέχει
από τη μελέτη των βιβλίων του. Η
επιβεβαίωση δε της ανταπόκρισης
του ασθενούς στο ακριβές ομοιοπα-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
θητικό φάρμακο, δίνει τη δυνατότητα
περαιτέρω διερεύνησης των συνθηκών που οδήγησαν τον οργανισμό του
ασθενούς, να εκτραπεί από τη φυσική
του κατάσταση και να εμφανίσει μία
παθολογία.
Είναι γνωστό ότι η επιλογή του ομοιοπαθητικού φαρμάκου σε κάθε ασθενή,
εξαρτάται όχι μόνο από το νόσημα,
αλλά κυρίως από τις ιδιαίτερες και ενίοτε παράδοξες αποχρώσεις των συμπτωμάτων στον κάθε ασθενή. Ακόμα
περισσότερο η επίδραση της νόσου
στο ψυχισμό και στις διανοητικές λειτουργίες του ασθενούς θα καθορίσουν την επιλογή αυτή. Αντιστοίχως
καθοριστική θα είναι η επίδραση των
ψυχικών και διανοητικών εκτροπών
στην εξέλιξη της φυσικής ιστορίας της
νόσου. Η επιλογή του ακριβέστερα
«όμοιου» ομοιοπαθητικού φαρμάκου
θα καθοριστεί από όλες τις αναφερόμενες παραμέτρους, η δε μέγιστη δυνατή
ομοιότητα στο σύνολο των σωματικών,
διανοητικών και ψυχικών συμπτωμάτων, σε κάθε μία περίπτωση ξεχωριστά,
θα καθορίσει εν πολλοίς το εάν η παρέμβαση της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής
στη ζωή του ασθενούς θα αποδειχθεί
ιδιάζουσας σημασίας για την υγεία του,
αναστέλλοντας, ανακουφίζοντας ή θεραπεύοντας πλήρως τη νόσο.
Η επιβεβαίωση της ανταπόκρισης ενός
ασθενούς στο ομοιοπαθητικό φάρμακο που επιλέχτηκε προσεκτικά με βάση
όλα τα παραπάνω και χορηγήθηκε στον
ασθενή, εάν συνάδει με τους νόμους
της Κλασικής Ομοιοπαθητικής, ανοίγει
στη συνέχεια νέους δρόμους στη διερεύνηση των βαθύτερων αιτιών της
νόσου, περισσότερο εξατομικευμένα
πλέον. Πολύ συχνά, ψηλαφώντας και
καταγράφοντας προσεκτικά το ιστορικό του ασθενούς, ανακαλύπτουμε
κομβικά χρονικά σημεία,
στα οποία η εγκατάσταση της νόσου ή η έκφραση
μιας
νοσηρής
προδιάθεσης αρχίζει να κάνει την
εμφάνισή της,
εν αγνοία του
συμβατικού
τρόπου σκέψης της ιατρικής.
Η απότομη διακοπή της εμφάνισης για
παράδειγμα υψηλού πυρετού σε ένα
παιδί, ύστερα από κάποια χημική παρέμβαση, ενώ θα διαλάθει της συμβατικής ιατρικής μας αντίληψης, εν τούτοις
θα είναι η βάση πάνω στην οποία θα
χτιστεί ένα πιθανό αυτοάνοσο νόσημα
πολλά χρόνια αργότερα. Η χρονική
στιγμή στην οποία ένας ευσυγκίνητος
από φύσεως άνθρωπος, καταπιέζει ή
καταπιέζεται τόσο πολύ, ώστε να πάψει
να κλαίει για παράδειγμα, είναι η βάση
πάνω στην οποία μπορεί να χτιστεί μία
καταθλιπτική συνδρομή πολλά χρόνια
αργότερα.
Αυτές οι κομβικές χρονικές στιγμές,
ανιχνεύονται με πολύ λεπτομερειακό
τρόπο κατά τη διάρκεια της λήψης του
πρώτου ιστορικού, ώστε να γίνει πιο
σαφής ο μηχανισμός της γένεσης μίας
νόσου ή της έκφρασης μίας νοσηρής
προδιάθεσης. Στο βαθμό που η εκτροπή από τη φυσική ομοιοστασία του
οργανισμού είναι μεγάλη και αφορά τα
ψυχικά και διανοητικά χαρακτηριστικά
του ασθενούς, βρισκόμαστε μπροστά
στην εγκατάσταση μίας επίκτητης ιδιοσυγκρασίας. Επίκτητη ιδιοσυγκρασία,
ένας ατελής ορισμός που χρησιμοποιείται, για να προσεγγιστεί το φαινόμενο
της μετατόπισης της ψυχο-διανοητικής
κατάστασης ενός ανθρώπου, σε τέτοιο
βαθμό, ώστε να αναγνωρίζεται, από
Ομοιοπαθητικής προσέγγισης, η ανάγκη για ένα διαφορετικό φάρμακο, από
αυτό που οι πληροφορίες από το ιστορικό υποδεικνύουν ότι χρειαζόταν σε
παλαιότερη χρονική στιγμή.
Η Ομοιοπαθητική Ιατρική προσεγγίζει τη
διαχείριση του άγχους, μειώνοντας την
απόσταση Φύσης-Θέσης. Οδηγώντας
ουσιαστικά τον οργανισμό να αντιδράσει
στα εξωτερικά ερεθίσματα, σύμφωνα με
την από φύσεως νευρο-ανοσολο-βιολογική του ομοιοστασία. Αυτή η συνθήκη
είναι και η ιδανικότερη για την ελάχιστη
ή μηδενική βίωση του συναισθήματος του άγχους. Απελευθερώνοντας τον οργανισμό από την
επίκτητη ιδιοσυγκρασία του και
οδηγώντας τον να βιώσει τα συναισθήματά του τόσο έντονα και τόσο καθαρά, όσο
η φύση του το απαιτεί. Χωρίς άγχος!..
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
7
διατροφή και διάφοροι ψυχολογικοί
παράγοντες αποτελούν μείζονες παράγοντες τόσο για την εκδήλωση της
Ρ.Α. όσο και στο να επηρεάζουν την
ένταση του πόνου και το βαθμό της
κινητικής ανικανότητας-αναπηρίας.
H συμβολή
της Ομοιοπαθητικής
στην αντιμετώπιση της
ρευματοειδούς αρθρίτιδας
Η επικρατούσα εντύπωση στην κοινή γνώμη είναι ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα (Ρ.Α.) είναι μία «αρθρίτιδα» μόνο, ενώ πρόκειται
για πολυσυστηματικό νόσημα. Θεωρείται το «τυπικό αυτοανοσονόσημα». Η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή σωστότερα η ρευματοειδής νόσος, είναι μια χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση που επηρεάζει ολόκληρο το σώμα, αλλά κύρια τον αρθρικό υμένα των
αρθρώσεων και συσχετίζεται με σοβαρή ανικανότητα-αναπηρία
και αυξημένη θνησιμότητα.
Καθώς δεν υπάρχει ειδική διαγνωστική εξέταση, η διαπίστωσή της
βασίζεται στην κλινική εικόνα και
τη συμπλήρωσή της με εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις.
Προσβάλλονται αρθρώσεις των χεριών, των ποδιών, των αστραγάλων,
των καρπών, των γονάτων και του
αυχένα. Μπορεί να προσβάλλει το
0,3%-1% του γενικού πληθυσμού,
με μια υπεροχή 3:1 των γυναικών
σε σχέση με τους άντρες. Συνήθως
αρχίζει σε ηλικία 20-40 ετών, αλλά
μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.
Η έναρξη είναι συνήθως αργή, αλλά
8
μπορεί να συμβεί και απότομα.
Κατά την έναρξη συχνά προσβάλλονται πολλές αρθρώσεις, συνήθως
με τρόπο συμμετρικό. Στο 30% των
περιπτώσεων η Ρ.Α. περιορίζεται σε
μία ή λίγες αρθρώσεις. Οι προσβληθείσες αρθρώσεις είναι θερμές,
επώδυνες και πρησμένες. Η εξέλιξη
της νόσου καταλήγει σε παραμορφώσεις των αρθρώσεων των χεριών και των ποδιών.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία της είναι άγνωστη,
αλλά το πιθανότερο να είναι πολυπαραγοντική. Η νόσος πιθανότατα
ΠΕΤΡΟΣ ΚΡΑΧΤΗΣ
Ιατρός Κλασικής Ομοιοπαθητικής
Ρευματολόγος
εκδηλώνεται σε κάποιο άτομο που
είναι γενετικά προδιατεθειμένο, από
την επίδραση κάποιου παράγοντα
πρόκλησης (triggeringfactor) που
προέρχεται από το περιβάλλον. Σαν
τέτοιοι έχουν ενοχοποιηθεί η ανώμαλη εντερική διαπερατότητα, ο τρόπος
ζωής, διατροφικοί παράγοντες, τροφικές αλλεργίες και διάφοροι μικροοργανισμοί. Η Ρ.Α. είναι η κλασική
πολυπαραγοντική νόσος που στην
εκδήλωσή της αλληλεπιδρούν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Προδιάθεση γενετική: Σοβαρή Ρ.Α.
εμφανίζεται με τετραπλάσια συχνότητα από το μέσο όρο σε πρώτου
βαθμού συγγενείς οροθετικών ασθενών. Γενικά μιλώντας, φαίνεται ότι
πιθανότατα η Ρ.Α. είναι νόσος που
γενετικά επηρεάζεται από πολλαπλά
γονίδια.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που
προκαλούν εκτροπή του ανοσοποιητικού συστήματος, δηλαδή
της ανοσορρύθμισης: Το κάπνισμα
είναι αυτοτελής παράγοντας κινδύνου και επιβάρυνσης στην εξέλιξη
της νόσου. Το χαμηλό εισόδημα, το
κοινωνικό στρώμα ένταξης, η κακή
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Κεντρικός είναι ο ρόλος της εντερικής δυσβίωσης του λεπτού εντέρου και της αυξημένης εντερικής
διαπερατότητας: Οι ασθενείς με Ρ.Α.
εμφανίζουν παθολογικά αυξημένη
εντερική διαπερατότητα σε τροφικά
και βακτηριακά αντιγόνα και επιπλέον παρουσιάζουν μεγάλες αλλαγές
στην εντερική χλωρίδα.
Διάφορες τροφικές αλλεργίες είναι
πιθανό να συμβάλλουν στην παθολογική αυτή αύξηση της διαπερατότητας, καθώς επίσης και η μακροχρόνια
λήψη των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ( Μ.Σ.Α.Φ.).
Η παθολογική αυτή εντερική διαπερατότητα σε αντιγόνα που προέρχονται από το έντερο οδηγεί σε αύξηση
των ενδοτοξινών στο αίμα και των
ανοσοσυμπλεγμάτων που είναι χαρακτηριστικοί παράγοντες στη παθογένεια της Ρ.Α.
Είναι πιθανός ο μηχανισμός διασταυρούμενης αντίδρασης μεταξύ
μικροβιακών και ιστικών αντιγόνων.
Έχει διαπιστωθεί τέτοια αντίδραση
αντισωμάτων κατά των βακτηριδίων
Campylobacter, Salmonella, Shigella
με τις ίνες του κολλαγόνου και των
Klebsiellapneumonia,
Proteusvulgaris, Yersiniaenterocolitica με άλλους ιστούς των αρθρώσεων.
Εντερική δυσβίωση και βακτηριακός
πολλαπλασιασμός στο λεπτό έντερο
Παρουσιάζεται σε πολλούς ασθενείς
με Ρ.Α. Προσδιορίζεται με ειδικές τεχνικές διαγνωστικές της εναλλακτικής ιατρικής. Ο βαθμός της εντερικής δυσβίωσης (ανάπτυξη μεγάλου
αριθμού παθολογικών στελεχών βακτηριδίων, καθώς επίσης μυκήτων,
όπως ο candidaalbicans), σύμφωνα
με μελέτες συσχετίζεται ευθέως ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και την ενεργότητα της νόσου.
Η υπόθεση του μικροβιακού αιτίου:
Έχουν ενοχοποιηθεί μικροοργανισμοί, όπως το Mycoplasma, αμοιβαδικοί οργανισμοί, ο ιός της ερυθράς
και ο ιός Epstein-Bar. Aμφισβητούμενος παραμένει ο ρόλος του παρβο-ιού Β19.
Κανένας μικροοργανισμός δεν απομονώθηκε συστηματικά στον ορό
των ασθενών με Ρ.Α. και το ίδιο και
σε προσπάθειες να απομονωθεί στον
αρθρικό υμένα. Αυτό οδήγησε διάφορους ερευνητές να υποθέσουν
την πιθανή εμπλοκή άτυπων μικροοργανισμών του τύπου των ιών.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Συμπτώματα και σημεία
Η πιο συχνή εκδήλωση της Ρ.Α. είναι η φλεγμονή των αρθρώσεων
του αρθρικού υμένα. Μολαταύτα,
στην πραγματικότητα πρόκειται
για πολυσυστηματική διαταραχή
(multisystemdisorder), οπότε οι εξωαρθρικές εκδηλώσεις είναι πολύ συχνές:
Συμμετρική πολυαρθρίτιδα που
προσβάλλει συνηθέστερα τις
άνω φαλαγγοφαλαγγικές αρθρώσεις, τις μετακαρπιοφαλαγγικές,
τις πηχεοκαρπικές και τις τεταταρσιοφαλαγγικές, προκαλώντας
πόνο, πρήξιμο, δυσκαμψία και
ελαττωματική κινητικότητα.
Η έναρξη του πόνου μπορεί να
είναι σταδιακή ή απότομη.
Τα συμπτώματα των αρθρώσεων
είναι χειρότερα το πρωί και μετά
από παρατεταμένη ακινησία.
Η έντονη κόπωση είναι συχνό σύμπτωμα.
Μεταναστευτική αρθρίτιδα μεγάλων αρθρώσεων με διάρκεια από
ώρες μέχρι μέρες. Το 30% αυτών
των περιπτώσεων τελικά θα εμφανίσουν τυπική Ρ.Α.
Τυπικά συμπτώματα ρευματικής
πολυμυαλγίας είναι δυνατόν να
προηγούνται εβδομάδες ή και
μήνες πριν από την εκδήλωση τυπικής Ρ.Α.
Συστηματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κακουχία και
ανορεξία.
Αρθρώσεις διογκωμένες, θερμές,
επώδυνες και δύσκαμπτες.
Πιθανόν να υπάρχει ή να εξελιχθεί
παραμόρφωση των αρθρώσεων.
Ρευματικά οζίδια στο 20% των
οροθετικών ασθενών. Πρόκειται
για υποδόρια οζίδια σε περιοχές
που δέχονται πίεση. Δυνατόν να
αυξηθεί το μέγεθός τους με τη
λήψη μεθοτρεξάτης (ΜΤΧ).
Δερματικές βλάβες αγγειίτιδας
στο δέρμα κύρια των χεριών.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
9
Μυϊκή αδυναμία που αναπτύσσεται δευτερογενώς από δυσκολία στη χρήση των άκρων.
Βραχνάδα και καταστροφή των
φωνητικών χορδών σε προσβολή του χόνδρου του λάρυγγα.
Οστεοπόρωση.
Αναιμία, χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια (λευκοπενία), αύξηση
των αιμοπεταλίων του αίματος
(θρομβοκυττάρωση).
2-3 φορές αυξημένη συχνότητα ενός είδους κακοήθειας του
αίματος (λεμφώματος) σε νόσο
προϋπάρχουσα από καιρό.
Λεμφαδενοπάθεια είναι πιθανό
να εμφανιστεί.
Σύνδρομο Felty (οροθετική Ρ.Α.,
σπληνομεγαλία και ουδετεροπενία).
Συσχέτιση με αυτοάνοση ηπατίτιδα.
Διάμεση πνευμονοπάθεια, πλευρίτιδα, πνευμονική διήθηση και
βρογχιεκτασία.
Περικαρδιακή συλλογή.
Καρδιαγγειακή νόσηση λόγω ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας.
Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
(συμπιεστική περιφερική νευροπάθεια).
Αισθητικοκινητική νευροπάθεια
και πολλαπλή μονονευρίτιδα. Η
τελευταία συσχετίζεται με αγγειίτιδα.
Υπεξάρθρημα της ατλαντοινιακής άρθρωσης μπορεί να
προκαλέσει συμπτώματα από
συμπίεση των μακρών νωτιαιομυελικών οδών.
Σύνδρομο
ξηρότητας
βλεννο-
γόνων
(δευτερο10
παθές Sjogren).
Θόλωση της όρασης από προσβολή των οφθαλμών.
Αμυλοείδωση σε μακράς διάρκειας νόσο.
Μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα και σωληναροδιάμεση
νεφρίτιδα που οφείλονται όμως
στη χρήση τοξικών φαρμάκων.
Η παραπάνω εκτεταμένη περιγραφή γίνεται για να καταδειχθεί τι
ακριβώς εννοούμε με τον όρο πολυσυστηματικό νόσημα και για να
υπογραμμίσουμε ακριβώς την πολυπλοκότητα των πιθανών διαταραχών, που καλείται να αντιμετωπίσει
το αμυντικό σύστημα του οργανισμού.
Η συμβολή της Ομοιοπαθητικής
Ιατρικής στην αντιμετώπιση της
νόσου
Καταρχήν, η εφαρμογή Ομοιοπαθητικής θεραπείας παρέχει
προστασία του εντερικού βλεννογόνου σε άτομα που μπορεί να
έχουν την προδιάθεση για Ρ.Α.,
δεν το γνωρίζουν και δεν έχουν
εκδηλώσει τη νόσο. Η αποφυγή
χρήσης Μ.Σ.Α.Φ. και αντιβιοτικών και η αντικατάστασή τους
από Ομοιοπαθητική θεραπεία
για πολλές διαταραχές του οργανισμού: από οσφυαλγίες και
τενοντοπάθειες, πονοκεφάλους
και προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, όπου γίνεται κατάχρηση των
Μ.Σ.Α.Φ., μέχρι
κοινές
ιώσεις,
ήπιες
δερματικές βλάβες, απλές
εξαγωγές δοντιών κ.ά. όπου
γίνεται κατάχρηση των αντιβιοτικών, είναι ευεργετική όχι μόνο για
τον εντερικό βλεννογόνο, αλλά για το σύνολο του
οργανισμού και συνιστά γνήσια
και πραγματική προληπτική Ιατρική.
Με την έγκαιρη προσφυγή στην
Ομοιοπαθητική θεραπεία εξα-
σφαλίζεται η σταθεροποίηση
του νευρο-ενδοκρινικού-ανοσιακού άξονα, βοηθώντας το άτομο να αντιμετωπίσει μια έντονα ψυχοπιεστική κατάσταση
(στρες). Και αυτό συνιστά πρόληψη, γιατί αποτρέπει την πιθανή εκδήλωση μιας προδιάθεσης.
Υπάρχει η κατηγορία της «πρώιμης Ρ.Α.». Εδώ, από την Ομοιοπαθητική άποψη είναι σημαντικό
να δούμε πέρα από το αναφερόμενο χρονικό όριο και να διακρίνουμε δύο ομάδες:
1.
Μία ομάδα ατόμων που
πριν εκδηλώσουν τη νόσο είχαν γενικά ικανοποιητικό επίπεδο υγείας,
αλλά έχοντας τη προδιάθεση προς
τη νόσο, όταν βρέθηκαν κάτω από
ασυνήθιστη πίεση, την εκδήλωσαν.
2.
Μία άλλη ομάδα που πριν
εκδηλώσουν τη νόσο είχαν άλλα
προβλήματα υγείας, για τα οποία
τους χορηγούνταν «καταπιεστικές»
θεραπείες με δυνατά χημικά φάρμακα. Τα άτομα αυτά, εκδηλώνοντας
τη νόσο, σηματοδοτούν μια επιδείνωση του γενικού επιπέδου υγείας
τους, σύμφωνα με τη θεωρία επιπέδων του καθ. Γ. Βυθούλκα.
Έγκαιρη αντιμετώπιση της πρώιμης Ρ.Α. της πρώτης κατηγορίας με Ομοιοπαθητική θεραπεία
έχει πολύ καλά αποτελέσματα
στο μεγαλύτερο ποσοστό των
περιπτώσεων. Η εξήγηση είναι
ότι δεν έχει λάβει το άτομο για
οποιοδήποτε λόγο μακροχρόνιες καταπιεστικές θεραπείες με
δυνατά χημικά φάρμακα, οπότε
οι πιθανότητες ίασης είναι σημαντικές. Πρόκειται πιθανόν για
τις περιπτώσεις που η ορθόδοξη
ιατρική κατατάσσει στις ήπιες
μορφές της νόσου ή τις «αυτοϊάσιμες».
Στην περίπτωση της δεύτερης
ομάδας ασθενών, ακόμα και η
έγκαιρη αντιμετώπιση τους με
Ομοιοπαθητική αποδεικνύεται
συχνά προβληματική. Ο λόγος
είναι ότι ο ανοσολογικός «επαναπρογραμματισμός» που επιχειρείται με την Ομοιοπαθητική
θεραπεία, απαιτεί ένα ενεργό και
σχετικά ακέραιο ανοσοποιητικό
σύστημα, που στη περίπτωση
αυτή παρουσιάζεται σημαντικά
αποδυναμωμένο.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Η πρόγνωση είναι βέβαια πολύ
δυσμενέστερη όταν πρόκειται για
Ρ.Α. όχι πρώιμη, αλλά που χρονολογείται πολλά έτη. Υπάρχουν
ασθενείς που προσφεύγουν στην
Ομοιοπαθητική μετά από 10-20
χρόνια της νόσου. Στους ασθενείς
αυτούς έχει προηγηθεί επί μακρόν ισχυρή ανοσοκατασταλτική
αγωγή, που έχει αποδυναμώσει
και απορρυθμίσει το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει πλέον
εδραιώσει το αυτοάνοσο νόσημα.
Ακόμα και αυτές οι περιπτώσεις
όμως μπορούν να βοηθηθούν
σε κάποιο βαθμό από την Ομοιοπαθητική. Δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει χαθεί κάθε ελπίδα
για τους ανθρώπους αυτούς. Οι
παραμορφώσεις και οι οστικές
βλάβες δεν μπορούν βέβαια να
υποστραφούν, αλλά μη ξεχνάμε
ότι τέτοιοι ασθενείς συχνά συνεχίζουν να παρουσιάζουν κάποιο
βαθμό ενεργότητας της νόσου και
αυτό είναι σημαντικό να περιοριστεί και είναι δυνατόν να περιοριστεί με μακροχρόνια βέβαια και
πολύ προσεκτική Ομοιοπαθητική
θεραπεία.
Ο χειρισμός τέτοιων καταστάσεων
απαιτεί από τον ομοιοπαθητικό
γιατρό, εμπειρία, γνώσεις κλασικής ιατρικής, βαθιά Ομοιοπαθητική γνώση και λεπτούς χειρισμούς.
Κομβικό σημείο στην κατεύθυνση θεραπείας των ασθενών, που
ανήκουν σε αυτή την κατηγορία,
είναι η σωστή Ομοιοπαθητική
αντιμετώπιση των οξέων καταστάσεων που θα εκδηλώσουν και
που συχνά είναι με πολύ σοβαρή
και έντονη συμπτωματολογία.
Αν ένας τέτοιος ασθενής εμφανίσει εμπύρετο με αμυγδαλίτιδα,
όπως εμφάνιζε πριν πολλά χρόνια, τότε τα συμπτώματα θα είναι
πολύ έντονα, γιατί ο οργανισμός
προσπαθεί ακριβώς μέσα από την
οξεία νόσο και τον υψηλό πυρετό
να επιχειρήσει τον ανοσολογικό
«αναπρογραμματισμό»,
χωρίς
να είναι πάντα σίγουρο ότι θα τα
καταφέρει. Στην περίπτωση αυτή
είναι τεράστιας σημασίας να βοηθηθεί με το σωστό ομοιοπαθητικό φάρμακο, στη σωστή δοσολογία και τη σωστή επανάληψη.
Είναι απαραίτητο για τη συνολικά
θεραπευτική πορεία του οργανισμού, τα οξέα αυτά επεισόδια να
μην αντιμετωπιστούν με κατασταλτικές θεραπείες.
Η Ορθόδοξη Ιατρική αντιμετωπίζει
πολλά προβλήματα σχετικά με αυτή
την ασθένεια:
Ποιοί ασθενείς με πρώιμη Ρ.Α. θα
εκδηλώσουν βαριά νόσο και ποιοι
αντίθετα, ήπια και αυτοπεριοριζόμενη;
Τα φάρμακα που χρησιμοποιεί,
τα λεγόμενα τροποποιητικά της
νόσου, έχουν σοβαρή τοξικότητα.
Πώς θα διακριθούν οι ομάδες των
ασθενών, ώστε να μη δοθούν βαριά χημικά φάρμακα σε ασθενείς
με ήπια νόσο;
Τα ισχυρά αυτά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, ειδικά οι λεγόμενοι
βιολογικοί παράγοντες, έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα
και σημαντικότατη τοξικότητα.
Αυτό που διαφεύγει από την ορθόδοξη- συμβατική θεώρηση της
Ρ.Α., όπως βέβαια και άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων και οδηγεί
στην αδυναμία πραγματικής κατανόησης και αντιμετώπισης τους
είναι η πραγματική πολυπλοκότητα του οργανισμού, η πολυσυστηματική φύση του νοσήματος και
η εφαρμογή της ψυχο-νευρο-ενδοκρινο-ανοσο-παθολογίας στη
θεραπευτική πράξη.
Το τελευταίο είναι ακριβώς ο πυρήνας του ομοιοπαθητικού θεωρητικού υποδείγματος, αλλά και
της καθεαυτής Ομοιοπαθητικής
ιατρικής διάγνωσης και θεραπείας.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
11
Ομοιοπαθητική Ιατρική και
εγκυμοσύνη
Η οδοντιατρική περίθαλψη κατά τη διάρκεια
της εγκυμοσύνης
Εγκυμοσύνη και ολιστική ιατρική
3
Οι γυναίκες που θα φέρουν στον κόσμο το παιδί
τους, έχουν συχνά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ανάγκη οδοντιατρικής περίθαλψης. Το έμβρυο
που αναπτύσσεται με τη βοήθεια του οργανισμού
της μητέρας του, επιφέρει κατά τη διάρκεια της
κύησης μικρές ή μεγάλες αλλαγές στον οργανισμό
της. Ο ολιστικός οδοντίατρος πρέπει να τις λάβει
υπόψη του κατά τη διενέργεια των οδοντιατρικών
εργασιών, ώστε να προφυλάξει τη μέλλουσα μητέρα και το έμβρυο από πιθανές παρενέργειες και
επιπλοκές.
Μηνάς Ρηγάτος
Χειρ. Οδοντίατρος, Ειδικός ΟμοιοπαθητικόςΠεριοδοντολόγος-Εμφυτευματολόγος
www.homeodentist.gr
Στη συνέχεια θα απαντήσουμε με σαφήνεια στα ερωτήματα
που απασχολούν μια γυναίκα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης
και αφορούν την ασφαλή οδοντιατρική της περίθαλψη.
1
Είναι οι ακτινογραφίες των οδόντων ασφαλείς για την
έγκυο και το έμβρυο;
Οι ψηφιακές ακτινογραφίες που γίνονται στο οδοντιατρείο
και ονομάζονται οπισθοφατνιακές, θεωρούνται ασφαλείς
όταν η λήψη τους γίνεται με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Ο λαιμός και ο θώρακας της εγκύου πρέπει να καλύπτονται με ειδική ακτινοπροστατευτική ποδιά μολύβδου, ώστε η ακτινοβολία να μην απορροφηθεί από τον κορμό.
Οι οπισθοφατνιακές ακτινογραφίες που γίνονται χωρίς τη
χρήση ψηφιακής τεχνολογίας, πρέπει να αποφεύγονται κυρίως πριν την 20ή εβδομάδα της κύησης. Αν παρόλα αυτά
είναι ανάγκη να γίνουν, πρέπει απαραίτητα να γίνεται χρήση
ποδιάς ακτινοπροστασίας από μόλυβδο.
Οι πανοραμικές και αξονικές τομογραφίες των γνάθων πρέπει
να αποφεύγονται τους πρώτους 5 μήνες της κύησης και πάντα η λήψη τους να γίνεται με την κατάλληλη ακτινοπροστα-
12
σης κατάλληλες.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί από την
έγκυο να μην καταπίνει έστω και την ελάχιστη
ποσότητα από την οδοντόκρεμα αυτή, γιατί το
φθοριούχο νάτριο δεν είναι εντελώς αθώο αν
απορροφηθεί από το έμβρυο.
Αμέσως μετά τους εμετούς πρέπει να μασάμε
ειδικές τσίχλες κατά της τερηδόνας που επαναφέρουν σε λίγα λεπτά την οξύτητα του στόματος
στο φυσιολογικό και πωλούνται στα φαρμακεία.
τευτική ποδιά. Αν είναι απαραίτητο, μερικές δόσεις Rayon-x
30 ch, θα βοηθήσουν στην εξουδετέρωση της ακτινοβολίας.
2
Κινδυνεύει η μητέρα να χάσει τα δόντια της από την
τερηδόνα κατά την κύηση;
Βλέπουμε συχνά μητέρες μετά την εγκυμοσύνη να έχουν
τερηδονισμένα δόντια. Η πιο συχνή αιτία είναι οι εμετοί της
εγκυμοσύνης που κάνουν το στοματικό περιβάλλον όξινο,
με συνέπεια την καταστροφή του σμάλτου των δοντιών. Η
παραμέληση της στοματικής υγιεινής και η κατανάλωση τροφών με βάση τη ζάχαρη και το άμυλο, βοηθούν στην επιδείνωση του προβλήματος. Για να αποφύγουμε την αυξημένη
εμφάνιση τερηδόνας κατά και μετά την κύηση, πρέπει να
διδάξουμε τις υποψήφιες μητέρες να βουρτσίζουν τα δόντια
τους - τρεις φορές τη μέρα με ηλεκτρονική οδοντόβουρτσα
υψηλής ποιότητας. Ομοιοπαθητικά φάρμακα όπως IPECA ή
NUX VOMICA, COCCULUS, TABALUM, PETROLEUM, SEPIA,
LATRODECTUS MACTANS, LOBELIA IFLATA, είναι ιδιαίτερα
χρήσιμα για την καταπολέμηση της ναυτίας των εγκύων.
Η οδοντόκρεμα εκλογής πρέπει να περιέχει 2300 ppm φθοριούχο νάτριο (NaF) -είναι γραμμένο στα συστατικά της οδοντόκρεμας. Οδοντόκρεμες με αμίνες του φθορίου είναι επί-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Δεν πρέπει για κανένα λόγο να αφαιρούμε εμφράξεις από αμαλγάματα (μαύρα
σφραγίσματα) καθ’ όλη τη διάρκεια της
κύησης και ιδιαίτερα τις πρώτες 20 εβδομάδες.
Η Αμερικάνικη Επιστημονική Εταιρεία κατά του
Αυτισμού είχε καταλήξει το 2010, ότι τα βαριά
μέταλλά, όπως ο υδράργυρος, είναι μία από τις
αιτίες εμφάνισης αυτισμού στα παιδιά. Ο υδράργυρος που εκλύεται από την αφαίρεση των μαύρων σφραγισμάτων, μπορεί να προκαλέσει νευρολογικές βλάβες στο έμβρυο.
Η αφαίρεση εμφράξεων από αμαλγάματα επιτρέπεται μόνο
αν ο οδοντίατρος τις αφαιρεί σεβόμενος το προτεινόμενο
πρωτόκολλο της Σουηδικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας και
του Ι.Α.Ο.Μ.Τ. (Διεθνής Ακαδημία Τοξικολογίας της Στοματικής
Κοιλότητας). Σκοπός αυτού του πρωτοκόλλου είναι η αφαίρεση των μαύρων σφραγισμάτων με ασφάλεια και γίνεται με τη
χρήση ελαστικού απομονωτήρα, χρήση πανίσχυρης αναρρόφησης με ειδικά άκρα, χρήση ειδικών εργαλείων κοπής, που
με τη βοήθεια άφθονου κατεονισμού νερού, αποφεύγεται η
υπερθέρμανση των μαύρων σφραγισμάτων κατά τη διάρκεια
της αφαίρεσής τους.
Μόνο τότε οι κίνδυνοι δηλητηρίασης του εμβρύου μειώνονται
στο ελάχιστο. Εννοείται ότι η αφαίρεση των εμφράξεων πρέπει
να γίνεται, όταν κρίνεται εντελώς απαραίτητη.
4
5
Προτείνουμε τη χορήγηση αναισθητικού χωρίς αδρεναλίνη.
Προτείνουμε να χρησιμοποιούμε φάρματα κλάσης επικινδυνότητας - Α (δηλαδή ελάχιστης επικινδυνότητας),
όπως αυτό έχει οριστεί από την Αμερικανική Επιτροπή
Υγείας.
Σαν αντιβίωση το Amoxyle συνήθως αρκεί. Σαν παυσίπονα, η
παρακεταμόλη θεωρείται ασφαλής (DEPON - PANADOL). Αντιφλεγμονώδη και συνήθη παυσίπονα όπως PONSTAN, MESULID,
LONARID,NIFLAMOL, NIFLURIL πρέπει να λαμβάνονται για διάστημα λίγων ημερών και μόνο όταν είναι εντελώς απαραίτητα.
6
7
Οι συνήθεις οδοντιατρικές εργασίες, όπως σφραγίσματα, γέφυρες, καθαρισμός από τρυγία (πέτρα), μπορούν να
γίνουν χωρίς κίνδυνο για την έγκυο αν ο οδοντίατρος ακολουθεί τα όσα γράψαμε παραπάνω.
Διαβήτης και εγκυμοσύνη.
Πρέπει να λαμβάνουμε λεπτομερές ιατρικό ιστορικό από τις
έγκυες, ώστε να προσαρμόζουμε το σχέδιο θεραπείας ανάλογα. Αν διενεργήσουμε εξαγωγές ή μικρές χειρουργικές επεμβάσεις είναι απαραίτητο να ζητήσουμε από τον γυναικολόγο- καμπύλη σακχάρου. Σε πολλές έγκυες ο μεταβολισμός σακχάρου
είναι διαταραγμένος και η διενέργεια τέτοιων επεμβάσεων
πρέπει να γίνει με φαρμακευτική αγωγή, που θα συστήσει ο θε-
ράπων γυναικολόγος.
Δεν έχει εξακριβωθεί αν υπάρχει σχέση ουλίτιδας - περιοδοντοπάθειας και
εγκυμοσύνης.
Η εμφάνιση τέτοιων νόσων στις εγκύους
οφείλεται κυρίως στην έλλειψη ανεπαρκούς στοματικής υγιεινής. Η οστεοπενία
της εγκυμοσύνης μπορεί να θεωρηθεί
πιθανός αιτιολογικός παράγοντας για
την εμφάνιση περιοδοντοπάθειας, αλλά
αντιμετωπίζεται εύκολα με τη χορήγηση
δισκίων ασβεστίου - μαγνησίου ή την κατάλληλη Ομοιοπαθητική ή φυτοθεραπευτική αγωγή.
Ομοιοπαθητική οδοντιατρική και εγκυμοσύνη.
Όπως ξέρουμε, οποιαδήποτε φαρμακευτικό σκεύασμα στην έγκυο μπορεί να
επηρεάσει το έμβρυο. Η κυκλοφορία του αίματος εγκύου
- εμβρύου είναι δύο συγκοινωνούντα δοχεία. Η Ομοιοπαθητική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία εγκύου
γυναίκας, γιατί στερείται παρενέργειες και δεν μπορεί να
επηρεάσει την υγεία του εμβρύου.
Αυτό που έχει ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός, ότι μια
μέλλουσα μητέρα μπορεί να λαμβάνει πριν καν τη σύλληψη
του εμβρύου ειδικά ομοιοπαθητικά σκευάσματα, ώστε το
παιδί που θα γεννηθεί να έχει μελλοντικά, γερά δόντια και
γερό σκελετικό σύστημα. Η Γαλλική Ομοιοπαθητική Σχολή
εφαρμόζει αυτήν την τεχνική από το 1926 με άριστα αποτελέσματα.
Μητέρες με τοξινομένο οργανισμό ή δηλητηριασμένο που
μπορεί να προέρχεται από μέταλλα (μέταλλα που συνήθως
ανιχνεύονται) ή άλλες ουσίες, όπως π.χ. η φορμαλδεΐδη,
είναι καλό να τα αποβάλλουν από τον οργανισμό τους με
φυτοθεραπεία και Ομοιοπαθητική πριν τη σύλληψη του
εμβρύου. Στις σύγχρονες μητέρες είναι ο υδράργυρος (η
πηγή τους είναι τα ψάρια, τα μαύρα σφραγίσματα και τα εμβόλια), ο μόλυβδος (από βαφές μαλλιών - κραγιόν χειλιών
- περιβάλλον), το αλουμίνιο (από αεροψεκασμούς, τα σκεύη
της μαγειρικής, τα δοχεία αεριούχων ποτών), το βανάδιο
(από το περιβάλλον, τα κακής ποιότητας οδοντιατρικά εμφυτεύματα).
Το σύνολο των παυσίπονων - αντιφλεγμονωδών και αντιβιοτικών φαρμάκων μπορούν να αντικατασταθούν με ομοιοπαθητικά ή φυτοθεραπευτικά φάρμακα. Σε πολλές περιπτώσεις
ο βελονισμός συμπληρώνει τη θεραπευτική αγωγή.
Η δική μου συμβουλή στις εγκύους μητέρες είναι να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμες με πρόπολη - μαστιχέλαιο και
ξυλιτόλη. Για τις φλεγμονές του βλεννογόνου του στόματος
το μείγμα μητρικού βάμματος CALENDULA και HYPERICUM
δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Σαν γενικό συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι η έγκυος γυναίκα μπορεί άφοβα να επισκέπτεται τον οδοντίατρό της αρκεί
να τηρεί τα ως άνω γραφόμενα.
Η Ομοιοπαθητική - Ολιστική Οδοντιατρική είναι η καλύτερη
δυνατή θεραπεία για κάθε έγκυο γυναίκα που θέλει να απαλλαγεί από τις παρενέργειες των αλλοπαθητικών φαρμάκων.
Η χρήση κατάλληλων ομοιοπαθητικών φαρμάκων πριν και
κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης βοηθούν στο κτίσιμο γερών
δοντιών και οστών του εμβρύου.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
13
Πως αντιμετωπίζει η
Ομοιοπαθητική τις αλλεργίες
ΞΕΝΙΑ ΣΙΝΑΝΗ
Ιατρός, Συνεργάτης Ιατρικού Κέντρου «Ελληνική
Ομοιοπαθητική Ιατρική»
Οι αλλεργίες απασχολούν σημαντικό μέρος του πληθυσμού, κάποιες φορές με
τόσο θορυβώδη συμπτώματα, που τον
δυσχεραίνουν στην καθημερινότητά του,
την εργασία του, την κοινωνικότητά του.
Η αλλεργική αντίδραση μπορεί να προκληθεί, όταν
ουσίες εισέλθουν στον οργανισμό μέσω της αναπνευστικής ή της πεπτικής οδού ή ακόμα και με την επαφή
τους με το δέρμα. Συνήθως, πρόκειται για ουσίες που
υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι ανεκτές από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Στην περίπτωση της αλλεργίας ο οργανισμός τις αναγνωρίζει ως εχθρικές και
κινητοποιεί για την αντιμετώπισή τους μηχανισμούς άμυνας,
όπως το φτάρνισμα, το βήχα,
τα δάκρυα, το οίδημα, τη
φλεγμονή ακόμα και πυρετό.
Αυτοί οι μηχανισμοί ανήκουν
στη γενικότερη λειτουργία
της άμυνας του σώματος, που
στην περίπτωση της αλ-
λεργίας έχει διαταραχτεί. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αυξημένη και λάθος αντίδραση απέναντι
σε ερεθίσματα και ουσίες μη παθογόνες. Έτσι
εμφανίζονται τα διάφορα αλλεργικά φαινόμενα,
τα οποία είναι διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο. Σε
άλλους πρόκειται για οιδήματα, σε άλλους εμφανίζονται ως δακρύρροια και φταρνίσματα ή ρινίτιδα, άσθμα ή δερματική εκδήλωση, ανάλογα με
τον τρόπο που έχει επιλέξει η άμυνα κάθε οργανισμού ως πιο αποτελεσματικό.
Κάποιες φορές όμως, όπως πρόσφατα στην περίπτωση της αιθαλομίχλης, που τόσο έχει απασχολήσει πάσχοντες και ειδικούς, δεν μιλάμε
για αλλεργική αντίδραση, αν και τα συμπτώματα είναι σχεδόν ίδια. Η δυσχέρεια που προκαλείται στους ανθρώπους είναι μια απόλυτα
φυσιολογική αντίδραση απέναντι στις τοξικές-επικίνδυνες ουσίες της αιθαλομίχλης.
Η έντασή της όμως ποικίλει ανάλογα
με την κατάσταση υγείας κάθε
ανθρώπου, από μηδαμινή έως
επικίνδυνη για τη ζωή.
Τα διάφορα αντισταμινικά ή κορτιζονούχα
σκευάσματα, που χρησιμοποιούνται για την
καταστολή αυτών των
αντιδράσεων του οργανισμού, δεν αντιμετωπίζουν την αιτία, που είναι
μία γενικότερη διαταραχή του οργανισμού,
η οποία ευθύνεται για
την αλλεργία ή για την
υπεραντίδραση στην
αιθαλομίχλη. Το αποτέλεσμα είναι η θεραπεία
να περιορίζεται στην
πρόσκαιρη ανακούφιση,
τις αλλεπάλληλες υποτροπές και όχι στη ριζική
θεραπεία.
Εννοείται, ότι δεν υποτιμάται σε καμία περίπτωση η
επιβλαβής αιθαλομίχλη, αλλά, γιατί σε μια ομάδα πληθυσμού προκαλεί απλή δυσχέρεια και σε άλλη ομάδα
γίνεται ως επικίνδυνη για τη ζωή της; Το καθημερινό
άγχος, ένα σοκ, μια μεγάλη περίοδος στεναχώριας, τον
καθιστούν ευάλωτο στο να νοσήσει, γιατί προσβάλλουν το αμυντικό του σύστημα.
Η Ομοιοπαθητική ψάχνει γι’ αυτή τη βαθύτερη αιτία
που οδήγησε τον άνθρωπο να νοσήσει. Με τη βοήθεια του ασθενούς, ο γιατρός ερευνά τις συνθήκες της
ζωής του, το περιβάλλον του, τη στάση του απέναντι
σε αυτά.
Βασική, επίσης, αρχή της Ομοιοπαθητικής είναι να
μελετήσει τα συμπτώματα, τα ιδιαίτερα σε κάθε άνθρωπο, γιατί αυτά είναι ο ειδικός τρόπος που κάθε
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
οργανισμός επέλεξε σαν τον πιο
αποτελεσματικό για να αντιδράσει, κι αυτό για την Ομοιοπαθητική είναι πολύτιμο.
Μελετώντας, λοιπόν, αυτά τα
2 βασικά στοιχεία, πρώτον την
αρχική διαταραχή που αποσυντόνισε τις λειτουργίες της άμυνας και δεύτερον τον τρόπο
που αυτή επέλεξε ως πιο
αποτελεσματικό για να
αντιδράσει, δηλαδή τα
συμπτώματα, έχουμε στη διάθεσή μας
μια «ακτινογραφία»
του ασθενή και της
κατάστασής του.
Έτσι οδηγούμαστε στην
ανεύρεση του μοναδικού
για
κάθε άνθρωπο φαρμάκου,
το οποίο, όχι μόνο τον θεραπεύει από τα συμπτώματα της αλλεργίας, αλλά και από οποιοδήποτε
άλλο πρόβλημα, μιας και αποσκοπούμε στην αποκατάσταση της αρχικής διαταραχής, που ευθύνεται για όλα
τα προβλήματα υγείας του.
Αποτέλεσμα αυτού, ο άνθρωπος να ζει σε μια γενικότερη κατάσταση ευεξίας τόσο σωματικής όσο και ψυχολογικής, πράγμα που με την Ομοιοπαθητική θεραπεία
επιτυγχάνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα με τρόπο
απόλυτα ασφαλή μιας και τα ομοιοπαθητικά φάρμακα
παρασκευάζονται, πάντοτε, από φυσικές ουσίες επεξεργασμένες με τέτοιο τρόπο που να μη προκαλούν
καμία διαταραχή στον οργανισμό, ενώ, αντίθετα, ενδυναμώνουν τη δράση του αμυντικού μηχανισμού του.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
15
Πως να
ξεπεράσουμε
τον έρπητα με
Ομοιοπαθητική
θεραπεία
Ζωγράφω Τσιούμα
Δερματολόγος-αφροδισιολόγος
Ομοιοπαθητικός
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΡΠΗΣ
ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ
Ο επιχείλιος έρπης αποτελεί ιογενή λοίμωξη, που
οφείλεται στον απλό έρπητα τύπου 1 (HSV1). Εκτός
όμως από αυτόν υπάρχει και ο τύπος 2 του απλού
έρπητα (HSV2), ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον
έρπητα των γεννητικών οργάνων. Και οι δυο αυτοί
τύποι ερπητοϊού
μπορούν να προσβάλουν τόσο τα
Το να έχεις έρπητα σίγουρα είναι πρόβλημα. Νιώθεις άβολα, άσχηχείλη όσο και τη
γεννητική περιοχή.
μα, γιατί πρόκειται συνήθως για εξάνθημα που εντοπίζεται σε εμΤα αίτια εμφάνιφανή σημεία, αλλά και γιατί μερικές φορές είναι και επώδυνο. Ο έρσης ή υποτροπής
της ασθένειας είπης μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την κοινωνική μας ζωή, αφού
ναι πολλά και διασυχνά εμφανίζεται την πιο ακατάλληλη στιγμή.
φορετικά, όπως ο
υψηλός πυρετός,
το παρατεινόμενο
άγχος, η πολύωρη
έκθεση στον ήλιο, η σωματική κούραση, η έμμηνος ρύση. ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Το σημαντικότερο όμως είναι η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος για διάφορους λόγους. Κλινικά η λοί- Ο έρπης είναι εξαιρετικά μεταδοτικός. Ο απλός έρπης τύμωξη εμφανίζεται αρχικά με τη μορφή ομάδας φυσαλίδων που 1 μπορεί πολύ εύκολα να εξαπλωθεί και να προσβάλδιαφορετικού μεγέθους (συνήθως είναι μικρές), που εντο- λει άτομα, που χρησιμοποιούν κοινές πετσέτες, κοινά ξυπίζονται στα χείλη, γύρω από αυτά ή στη γεννητική περιο- ραφάκια ή μηχανές ξυρίσματος, κοινά μαχαιροπήρουνα.
χή. Συχνά ο ασθενής παραπονείται για αίσθημα κνησμού Ο πιο συνηθισμένος όμως τρόπος μετάδοσης είναι μέσω
(φαγούρα) λίγο πριν εκδηλωθούν οι βλάβες, αλλά και αί- της σωματικής επαφής π.χ. φιλί. Επιπρόσθετα, με το στοσθημα καύσου στη γύρω περιοχή. Αργότερα οι φυσαλίδες ματικό έρωτα ο ερπητοϊός τύπου 1 μεταδίδεται και προσπάνε και στη θέση τους δημιουργούνται κρούστες. Το σβάλλει τη γεννητική περιοχή και αντίστροφα ο HSV2 την
χρονικό διάστημα, που απαιτείται για πλήρη επούλωση περιοχή γύρω από το στόμα.
των βλαβών κυμαίνεται από 7 έως 10 ημέρες.
Η μεταδοτικότητα είναι πιο αυξημένη, όταν ο ασθενής βρί
16
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
σκεται στην εξιδρωματική φάση (όταν οι φυσαλίδες σπάζουν και τρέχει το υγρό που περιέχουν), χωρίς αυτό βέβαια
να σημαίνει ότι δεν έχουμε μετάδοση στην περίπτωση της
φάσης επούλωσης.
Συνιστάται κάποιος που νοσεί, να αποφεύγει να πλησιάζει
ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα,
όπως είναι οι ασθενείς με AIDS ή οι καρκινοπαθείς που βρίσκονται σε χημειοθεραπεία, αλλά και να αποφεύγει και την
επαφή με τα μικρά παιδιά των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ακόμη ανώριμο.
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΠΗΤΑ
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα διεγείρουν την άμυνα του οργανισμού και με τον τρόπο αυτό παρεμποδίζουν επιτυχώς
ή θεραπεύουν τον απλό έρπητα. Σε περίπτωση εύρυθμης
λειτουργίας του οργανισμού, ο έρπης κάνει την εμφάνισή
του όλο και πιο αραιά μέχρι, που τελικά εξαφανίζεται. Αυτό
βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι εξαφανίζεται
και ο ιός που το προκαλεί.
Η Ομοιοπαθητική θεραπεία είναι ακίνδυνη,
αποτελεσματική και δεν έχει παρενέργειες γι’
αυτό και εφαρμόζεται σε διάφορες ευπαθείς
ομάδες του πληθυσμού, σε χρονίως πάσχοντες από βαριές, ανίατες ασθένειες, στα παιδιά, στους ηλικιωμένους και στις εγκύους με
μεγάλη επιτυχία.
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΑΧΕΙΑ
ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ
Τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα, όταν χρησιμοποιούνται σωστά, ενεργούν σε πολύ λίγο
χρόνο, ελαττώνουν γρήγορα τον πόνο, το
πρήξιμο, το εξάνθημα, όπως επίσης και την
περίοδο της ανάρρωσης.
Μερικά από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα στις περιπτώσεις του έρπητα,
άσχετα από την περιοχή που εντοπίζεται είναι:
Apis mellifica: Ενδείκνυται όταν παρατηρείται οίδημα στην προσβεβλημένη περιοχή, απαλό ρόδινο χρώμα, καθώς επίσης
και ένα αίσθημα καύσου σε συνδυασμό
με πόνο κάποιες φορές. Τα συμπτώματα
βελτιώνονται με εφαρμογή κρύων επιθεμάτων. Συνήθως το φάρμακο αυτό το
δίνουμε με τα πρώτα συμπτώματα του
έρπητα.
Όταν όμως αρχίσουν να εμφανίζονται φυσαλίδες, θα πρέπει να χορηγηθεί κάποιο
από τα ακόλουθα φάρμακα:
Cantharis: Χρησιμοποιείται σε επώδυνες,
μεγάλες φυσαλίδες (πομφόλυγες), που
περιέχουν ορώδες, διαφανές υγρό.
Mezereum: Συνταγογραφείται όταν υπάρ-
18
χουν μικρές φυσαλίδες, που περιέχουν καφεοειδές υγρό.
Όταν σπάζουν, αντικαθίστανται από παχιές, κιτρινόχροες κρούστες, κάτω από τις οποίες ανευρίσκεται πυώδης
συλλογή.
Rhus toxicodendron: Αποτελεί το ομοιοπαθητικό φάρμακο
εκείνο, που συνταγογραφείται με μεγαλύτερη συχνότητα για τα περιστατικά με έρπητα.
Vaccinotoxinum: Το συγκεκριμένο φάρμακο παρασκευάζεται από το εμβόλιο της ευλογιάς και χρησιμοποιείται σε
περιπτώσεις υποτροπιάζοντος έρπητα.
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΝΤΟΣ ΕΡΠΗΤΑ
Εάν κάποιος εμφανίζει το πρόβλημα αρκετά συχνά, επαναλαμβανόμενα, τότε προφανώς χρειάζεται να λάβει «βαθύ»
ομοιοπαθητικό φάρμακο (ιδιοσυγκρασιακό). Μόνο έτσι θα
ενεργοποιηθεί το ανοσοποιητικό σύστημα σε βάθος, ώστε
να προφυλάξει τον οργανισμό του από τις υποτροπές.
Η Ομοιοπαθητική, όπως έχει αναφερθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, αποτελεί ολιστικό, θεραπευτικό σύστημα. Αυτό σημαίνει
πως θεραπεύει τον ασθενή και όχι την ασθένεια. Ένας άρρωστος από επιχείλιο έρπητα για παράδειγμα μπορεί να παρουσιάζει
πολύ διαφορετικά συμπτώματα στο σωματικό ή στο συναισθηματικό κομμάτι από κάποιον άλλον με το ίδιο πρόβλημα. Το ομοιοπαθητικό φάρμακο πάντοτε επιλέγεται με
βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα,
που παρουσιάζει ο ασθενής κάθε φορά έτσι,
ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία και να
οδηγηθεί στην ίαση.
Σημείωση: Oι πληροφορίες για τα ομοι-
οπαθητικά φάρμακα είναι μόνο προς πληροφόρηση των ασθενών για τη φύση των
φαρμάκων. Δεν συνιστάται να παίρνετε
ομοιοπαθητικά φάρμακα χωρίς την συμβουλή του ομοιοπαθητικού σας ιατρού. Δεν
υπάρχει κανένας κίνδυνος αλληλεπίδρασης
με οποιοδήποτε συμβατικό φάρμακο, απλά
μερικές φορές κάποια από τα συμβατικά
φάρμακα (αντιβιοτικά, κορτιζόνη) μπορούν
να αναστείλουν την Ομοιοπαθητική θεραπεία. Η παρασκευή και η κυκλοφορία τους
είναι επίσημα κατοχυρωμένες από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (κοινοτική οδηγία ΟΔ/92/73/ΕΟΚ της 22/09/1992
και την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας από 1/1/1994 που ακολούθησε). Η
θεραπεία γίνεται πάντα με τη συμμετοχή
του ομοιοπαθητικού ιατρού, ο οποίος, θα
προτείνει τη δοσολογία και το πλέον κατάλληλο ομοιοπαθητικό φάρμακο.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Το θεραπευτικό σύστημα
της Ομοιοπαθητικής
Του Νικόλαου Ρωτσιάμη, Ομοιοπαθητικού ιατρού
Η Ομοιοπαθητική αποτελεί μία
εναλλακτική ιατρική θεραπευτική προσέγγιση που αντιμετωπίζει την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού ολιστικά,
δηλαδή σε όλη της τη διάσταση και όχι μόνο στο επίπεδο
των σωματικών συμπτωμάτων. Θεωρεί πως το ανθρώπινο ον αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο που ενεργεί κάθε στιγμή
ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα:
το σωματικό, το συναισθηματικό και το διανοητικό.
Τα επίπεδα αυτά στην ουσία δεν είναι ξεχωριστά και αυθύπαρκτα, αλλά αντίθετα χαρακτηρίζονται μάλλον από μία ολόπλευρη
αλληλεπίδραση. Βέβαια, υπάρχουν ιεραρχήσεις και στο εσωτερικό των τριών αυτών
βασικών επιπέδων. Το διανοητικό επίπεδο
φαίνεται να είναι το κεντρικότερο και το
20
Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε πόσο σημαντικό είναι ένα
επίπεδο σε σύγκριση με ένα άλλο ή πόσο σημαντικό είναι
ένα όργανο ή μια λειτουργία μέσα σε ένα επίπεδο. Αυτό
μας οδηγεί αναγκαστικά στον προσδιορισμό της ιεραρχικής σπουδαιότητας των διαφόρων λειτουργιών, οργάνων
ή συστημάτων μέσα στο ίδιο επίπεδο.
Σύμφωνα με το νόμο του Hering η ασθένεια βρίσκεται σε σωστή
θεραπευτική πορεία όταν:
Η συμπτωματολογία προχωρά από εσωτερικά όργανα προς εξωτερικά.
Τα συμπτώματα υποχωρούν από πάνω προς τα
κάτω.
Τα συμπτώματα υποχωρούν από σημαντικότερα
όργανα και συστήματα σε λιγότερο σημαντικά.
Η παραπάνω ιεράρχηση έχει τεράστια σημασία στην κλινική πράξη και αποτελεί σε μεγάλο βαθμό κανόνα λειτουργίας για το θεραπευτικό σύστημα της Ομοιοπαθητικής. Για
να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι αλληλεπιδράσεις των
αντιστοιχιών και των ιεραρχιών, θα εξετάσουμε την περίπτωση δύο ασθενών που πάσχουν από έκζεμα.
ανώτερο στην ιεραρχία, διότι σ’ αυτό το επίπεδο συντελούνται οι πιο αποφασιστικές
λειτουργίες για την έκφραση του ατόμου ως
ανθρώπινου όντος. Το σωματικό επίπεδο,
μολονότι σπουδαίο, κατατάσσεται σαν το
πιο περιφερειακό, το λιγότερο σημαντικό
στην ιεραρχία.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
πριν, είτε στο σωματικό επίπεδο, με τη μορφή αλλεργικού
άσθματος. Μπορεί λοιπόν, να σημειωθεί μια γραμμική επιδείνωση της υγείας στο ίδιο επίπεδο ή μπορεί το κέντρο
βάρους να μεταπηδήσει και πάλι στο συναισθηματικό επίπεδο γεγονός που θα υπαγόρευε δυσμενή πρόγνωση.
2η περίπτωση: Μία άλλη ασθενής με μακροχρόνιο έκζεμα
ακολουθεί Ομοιοπαθητική θεραπεία, που καθορίζεται από
το σύνολο των συμπτωμάτων. Στην περίπτωση αυτή το έκζεμα μεταπηδά πρώτα από το πρόσωπο στον κορμό, από
εκεί στα άκρα και τελικά φεύγει εντελώς. Συμπεραίνουμε,
λοιπόν, ότι αυτή είναι μια καθαρά θεραπευτική πορεία με
εξαιρετικά μακροπρόθεσμη πρόγνωση.
Στα παραπάνω παραδείγματα, παρατηρούμε αντιστοιχίες
μεταξύ σωματικού και συναισθηματικού επιπέδου, καθώς
και μια προβλέψιμη σειρά καταστάσεων στο σωματικό
επίπεδο (έκζεμα, αλλεργική ρινίτιδα, βρογχικό άσθμα).
Κάθε περίπτωση εξελίσσεται διαφορετικά, ανάλογα με την
ισχύ και τη φύση της εφαρμοζόμενης θεραπείας. Η ιεράρχηση αυτή των συμπτωμάτων, καθώς και τα παθοφυσιολογικά επακόλουθα που υπονοεί όσον αφορά την εμφάνιση
και εξέλιξη μιας νόσου, αποτελεί μείζονα διαφοροποιητικό
παράγοντα από την κλασική ιατρική σκέψη και οδηγεί σε
μια ενοποιητική θεώρηση για τη νόσο.
1η περίπτωση: Γυναίκα η οποία έχει έκζεμα πολλών ετών
χρησιμοποιεί κορτιζονούχες αλοιφές αδιάλειπτα επί τρία
χρόνια. Το έκζεμα ελέγχεται όσο διάστημα χρησιμοποιούνται οι αλοιφές, αλλά η ασθενής παρατηρεί ότι γίνεται
βαθμιαία πιο κακόκεφη και ευερέθιστη, ενώ αυξάνει η επιθυμία της να περιορίσει τις κοινωνικές επαφές. Το κέντρο
βάρους έχει μετατοπιστεί τώρα από το σωματικό επίπεδο
στο συναισθηματικό, άρα η θεραπεία ήταν καταπιεστική.
Όταν ασκεί μια ευεργετική μέθοδο πνευματικής περισυλλογής για μερικούς μήνες, αρχίζει να παρουσιάζει αλλεργική ρινίτιδα. Αυτό το σύμπτωμα φανερώνει επιστροφή
στο σωματικό πεδίο, αλλά σε επίπεδο βαθύτερο από το
δέρμα, δηλαδή στους βλεννογόνους. Η κακοκεφιά και η
νευρικότητα έχουν υποχωρήσει, αλλά τώρα η γυναίκα παρουσιάζει μια ενοχλητική αλλεργική ρινίτιδα με σποραδικά επεισόδια ιγμορίτιδας. Αν τώρα η ρινίτιδα καταπιεστεί
με αντισταμινικά η ασθενής θα αισθανθεί και πάλι επιδείνωση είτε στο συναισθηματικό επίπεδο, εντονότερη από
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
21
Ότι πρέπει να ξέρετε για τα ομοιοπαθητικά
φάρμακα
ουσίες που τον ενδιαφέρουν και να τις χρησιμοποιεί
αυτούσιες, π.χ. δακτυλίτιδα ή να τροποποιεί το μόριό
τους με χημική επέμβαση και να παράγει ημισυνθετικά φάρμακα, π.χ. ημισυνθετικές πενικιλίνες και άλλα
αντιβιοτικά.
Nα δημιουργεί καινούργιες χημικές ουσίες με τις επιθυμητές ενέργειες, που όμως συνοδεύονται πάντα
από ανεπιθύμητες παρενέργειες. Nα ακολουθεί δηλαδή τη χημική επεξεργασία των ουσιών.
Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι η παλιά φυσική θεραπευτική (με
φυσικά μέσα), μετατράπηκε σε χημική θεραπευτική (με
χημικά μέσα).
H Ομοιοπαθητική δεν ακολούθησε ούτε τον παλιό, τον
πρακτικά κάπως ανίσχυρο, αλλά πολύ ακίνδυνο θεραπευτικό δρόμο, ούτε τον καινούργιο, τον πρακτικά εντυπωσιακό, αλλά παράλληλα πολλές φορές επικίνδυνο
θεραπευτικό δρόμο. Ακλούθησε ένα δρόμο καινούργιο,
που έχει στοιχεία και από τους δύο:
Πήρε, για την παρασκευή των φαρμάκων της, τις φυσικές ουσίες, τις από αιώνες γνωστές, αυτές που έχει
ως βάση και η φυσική θεραπευτική και η χημική θεραπευτική, πριν τις τροποποιήσει χημικά.
Επεξεργάστηκε αυτές τις ουσίες. H Ομοιοπαθητική
δεν χρησιμοποιεί τις φυσικές ουσίες αυτούσιες, όπως
τις χρησιμοποιούσε παλιότερα η φυσική θεραπευτική. Tις χρησιμοποιεί επεξεργασμένες, όχι όμως με
χημικό τρόπο, όπως η χημική θεραπευτική. Για την
παρασκευή των ομοιοπαθητικών φαρμάκων χρησιμοποιείται μια ειδική επεξεργασία των φυσικών ουσιών που καλείται δυναμοποίηση.
Κασσιανή Γιαννάκη,
Ιατρός - Φαρμακοποιός
O άνθρωπος πάντοτε αναζητoύσε τρόπους, για να ανακουφιστεί
από τις ασθένειες. Aρχικά απευθύνθηκε στους θεούς του, παρακαλώντας και εξευμενίζοντάς τους. Aργότερα, αφού παρατήρησε και
κατέγραψε τις επιδράσεις που είχαν οι διάφορες φυσικές ουσίες
στον οργανισμό του, τις χρησιμοποίησε σαν φάρμακα. Για πολλούς
αιώνες χρησιμοποίησε σαν φάρμακα τις φυσικές ουσίες που έβρισκε στο περιβάλλον του.
H φύση υπήρξε πάντα για τον άνθρωπο ο μεγάλος τροφοδότης σε ουσίες που είχαν θεραπευτική δράση. Tο
φυτικό, ζωϊκό και ορυκτό βασίλειο έδωσαν πάρα πολλές
ουσίες για φαρμακευτική χρήση. Η επεξεργασία των ουσιών αυτών γινόταν με τελείως φυσικό τρόπο, ανάμειξη,
σύνθλιψη, κονιορτοποίηση, διάλυση, βρασμό, εξάχνωση,
θέρμανση, ψύξη, κατάψυξη κ.λ.π. Tο αποτέλεσμα ήταν
κάποια ουσία, που παρουσίαζε ορισμένη φαρμακευτική
δράση.
Tα ράφια των παλιών φαρμακείων ήταν γεμάτα από
μπουκάλια με ουσίες υγρές ή στερεές. O φαρμακοποιός
χρησιμοποιούσε τις σπάτουλες, τις πιπέτες, τα πορσελάνινα δοχεία, τη λύχνο Bunsen και το παραδοσιακό γουδί,
για να αναμείξει τις φαρμακευτικές ουσίες και να παρασκευάσει το τελικό φαρμακοτεχνικό σκεύασμα που πε22
ριέγραφε στη συνταγή του ο γιατρός. Εκείνη την εποχή
ο φαρμακοποιός είχε την ευθύνη για το τελικό φάρμακο.
Αργότερα, ήρθε η επανάσταση της χημείας. O άνθρωπος
ανακάλυψε τον τρόπο να επιδρά στη χημική σύσταση
των διαφόρων ουσιών. Ανακάλυψε δυνάμεις που του επέτρεπαν να επέμβει στη μορφή των χημικών μορίων.
H ανακάλυψη του πολυμερισμού των μορίων είναι αυτή
που του έδωσε τη δυνατότητα, προσθέτοντας, αφαιρώντας ή τροποποιώντας χημικές ομάδες, σε ήδη γνωστά
μόρια, να κατασκευάζει διάφορες ουσίες με ορισμένες
επιθυμητές ιδιότητες. H δυνατότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε και στην παρασκευή των φαρμάκων.
Στη σημερινή εποχή ο άνθρωπος έχει δύο δυνατότητες:
Nα παίρνει φυσικές ουσίες, να απομονώνει τις χημικές
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ΠPOEΛEYΣH
Tα ομοιοπαθητικά φάρμακα προέρχονται:
1.
Aπό το φυτικό βασίλειο, δηλαδή παρασκευάζονται από διάφορες πόες (θαμνοειδή φυτά). Για την
παρασκευή των ομοιοπαθητικών φαρμάκων χρησιμοποιούνται διάφορα τμήματα των φυτών. Oι ρίζες, ο
κορμός, τα φύλλα, τα άνθη ή και ολόκληρο το φυτό. H
συλλογή των φυτών γίνεται την κατάλληλη εποχή και
χρησιμοποιούνται νωπά ή αποξηραμένα. H αποξήρανσή
τους γίνεται κάτω από ειδικές συνθήκες θερμοκρασίας.
Σήμερα χρησιμοποιούνται ειδικά ηλεκτρικά ξηραντήρια.
Παρόλα αυτά, ορισμένα φυτά αποξηραίνονται στον ήλιο
ή τη σκιά για να μην αλλοιωθούν τα συστατικά τους. Tα
περισσότερα από τα φυτά, που χρησιμοποιούνται για την
παρασκευή ομοιοπαθητικών φαρμάκων, φύονται σε αρκετές περιοχές του κόσμου, δεν χρησιμοποιούνται όμως
παρά μόνον εκείνα που προέρχονται από ειδικές περιοχές. Προτιμώνται ορισμένες περιοχές, όπου το έδαφος
και οι κλιματολογικές συνθήκες συντελούν στο να αναπτύσσονται φυτά πιο πλούσια σε διάφορες ουσίες που
είναι απαραίτητες για το ομοιοπαθητικό φάρμακο.
H Ελλάδα θεωρείται ότι διαθέτει μια από τις πλουσιότερες και καλύτερες χλωρίδες για την παρασκευή ομοιοπαθητικών φαρμάκων. H γκάμα των φυτικών δρογών
που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα και αναφέρονται
στην πανεπιστημιακή φαρμακογνωσία περιλαμβάνει
πάνω από 800 δρόγες στις οποίες περιέχονται πάνω από
1500 φαρμακευτικές ουσίες. Θα αναφέρουμε μερικές
από τις πιο γνωστές απ’ αυτές:
Secale Cornutum (σωματίδια του μύκητα Claviceps
Purpurea που αναπτύσσονται στη σίκαλη).
Δραστικές ουσίες: Λυσεργικό οξύ. Aλκαλοειδή της ομάδας της εργοταμίνης και της εργοτοξίνης.
Xρήσεις: Διευκολύνει τον τοκετό (ωκυτοκική δράση). Συμπαθητικολυτικό. Περιφερικό αγγειοσυσπαστικό. Aντίδοτο της αδρεναλίνης.
Lycopodium Clavatum
Kυριότερες δραστικές ουσίες: Aλκαλοειδή λυκοποδίνη,
αννοτινίνη.
Xρήσεις: Nεφρολιθίαση, λίθοι της ουροδόχου κύστης,
καχεξία.
Terebinthina (ρετσίνι των πεύκων)
Kυριότερες δραστικές ουσίες: Pητίνη, αιθέριο έλαιο
(Oleum Terebinthinae).
Xρήσεις: Bρογχίτιδα, αντίδοτο σε δηλητηριάσεις με φώσφορο.
Camphora (καμφορά)
Λαμβάνεται με απόσταξη του φλοιού του δέντρου
Cinnamomum Camphora. Kυριότερες δραστικές ουσίες:
Kαμφορά.
Xρήσεις: Aναληπτικό της καρδιάς και της αναπνοής.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
23
Myristica Fragnans (μοσχοκάρυδο)
Kυριότερες δραστικές ουσίες: Mυριστικίνη, ελεμικίνη, ευγενόλη, σαφρόλη.
Xρήσεις: Tονωτικό του στομάχου, παυσίπονο επί ρευματισμών, εκτρωτικό. Σε μεγάλη δόση δημιουργεί παραισθήσεις. Xρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο ουσιών που
βρίσκονται υπό έλεγχο.
Στην Oμοιοπαθητική χρησιμοποιείται το 90% από τις
φυτικές φαρμακευτικές ουσίες που αναφέρονται στην
πανεπιστημιακή φαρμακογνωσία. Πέρα απ’ αυτές όμως
χρησιμοποιούνται και πολλές άλλες που περιγράφονται
λεπτομερειακά στην Oμοιοπαθητική φαρμακοποιία. Tο
σύνολο των φυτικής προέλευσης φαρμακευτικών ουσιών
της Oμοιοπαθητικής ξεπερνά τις 1800.
Curarium (από το εκχύλισμα διαφόρων φυτών κυρίως
όμως του Chondrodendron Tomentosum )
Kυριότερες
δραστικές
ουσίες:
Xονδροκουρίνη,
D-τουβοκουραρίνη, μαβακουρίνη, μακουζίνη.
Xρήσεις: Σαν δηλητήριο στα βέλη των πρωτόγονων, ως
θεραπεία χορείας, λύσσας και τετάνου. Ως μυοχαλαρωτικό στην αναισθησιολογία.
2.
Aπό το ζωικό βασίλειο χρησιμοποιούνται διάφορες ουσίες που συνιστούν ζωικές δρόγες για φαρμακευτική χρήση όπως: Apis Melifica (μέλισσα), Moschus
Moschiferus (έκκριμα αδένα του αρσενικού ζώου Moschus
που ζει στην Kεντρική και Aνατολική Aσία). Διάφορες δηλητηριώδεις και μη αράχνες, όπως: Aranea Diadema,
Tarentula Cubensis, Theridion, Mygale Lasidiora. Διάφορα δηλητήρια φιδιών όπως: Crotalus Cascavela, Crotalus
Horidus, Naja Tripudians κ.α. Zωικές δρόγες από θαλασσινούς οργανισμούς, όπως: Asterias Rubens (κόκκινος
αστερίας), Corallium Rubrum (κόκκινο κοράλι), Pyrara
και Myrex (είδος τροπικών ψαριών) κ.α. Oι περισσότερες
από τις πιο πάνω ουσίες χρησιμοποιούνται από διάφορες
φαρμακοβιομηχανίες για την παραγωγή υπερανόσων
αντιοφικών ορών και άλλων φαρμακευτικών προϊόντων.
H συλλογή των ζωικών φαρμακευτικών ουσιών γίνεται
από άτομα απόλυτα εξειδικευμένα σε ειδικά φαρμακευτικά εργαστήρια του εξωτερικού κάτω από κατάλληλες
συνθήκες αντισηψίας.
Aconitum Napellus (στριγγλοβότανο, ψιάκι, ακόντιο)
Kυριότερες δραστικές ουσίες: Aκονιτικό οξύ, ακονιτίνη,
νεολίνη, ναπελίνη, L-εφεδρίνη, L-σπαρτείνη.
Xρήσεις: Nευραλγίες, ημικρανίες, αντιπυρετικό, αντιρευματικό.
Podophyllum Peltatum
Kυριότερες δραστικές ουσίες: Ποδοφυλλίνη.
Xρήσεις: Xολαγωγό, καθαρτικό, για την καταπολέμηση
δερματικών όγκων, θηλωμάτων, μυρμηγκιών, κονδυλωμάτων.
Physostigma Venenosum (κουκί)
Kυριότερες δραστικές ουσίες: φυσοστιγμίνη.
Xρήσεις: Παρασυμπαθητικομιμητικό, ανταγωνιστικό της
ατροπίνης, προκαλεί μύση (συστολή της κόρης των ματιών), βραδυκαρδία και αυξάνει τον περισταλτισμό του
εντέρου. Xρησιμοποιείται σαν κολλύριο στο γλαύκωμα.
Xορηγείται από το στόμα σε δυσπεψίες.
24
3.
Aπό το ορυκτό βασίλειο διάφορες ουσίες
οργανικές και ανόργανες, τα άλατά τους και διάφορες
ενώσεις τους. Xρησιμοποιούνται διάφορες ενώσεις ασβεστίου (Cα), καλίου (K), νατρίου (Nα), μαγνήσιου (Mg), μαγγανίου(Mn), σιδήρου (Fe), πυρίτιου (Si), υδράργυρου (Hg).
Eυγενή μέταλλα όπως: χρυσός (Au), άργυρος (Ag), λευκόχρυσος (Pt). Σπάνια στοιχεία όπως: τελούριο (Te), θάλιο
(Tl), στρόντιο (Sr), τιτάνιο (Ti), σελήνιο (Se) κ.ά.
Tα υλικά αυτά λαμβάνονται σε απολύτως καθαρή μορφή
και συντηρούνται κάτω από ειδικές συνθήκες. Σήμερα
χρησιμοποιούνται πάνω από 800 τέτοιες ουσίες.
TITΛOΠOIHΣH KAI EΛEΓXOΣ
H τιτλοποίηση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων γίνεται
στα μητρικά διαλύματά τους με τον προσδιορισμό των
δραστικών ουσιών. Π.χ. η Secale Cornutum, αφού αρχικά
απολιπανθεί για να μπορεί να διατηρηθεί, τιτλοποιείται με
τον προσδιορισμό των διαλυτών και αδιάλυτων στο νερό
αλκαλοειδών που περιέχει. Xρησιμοποιούνται όμως και
άλλες μέθοδοι.
ΔYNAMOΠOIHΣH
Mετά τη συλλογή των πρώτων υλών που συνιστούν τα
ομοιοπαθητικά φάρμακα επακολουθεί η επεξεργασία
τους. H επεξεργασία αυτή καλείται δυναμοποίηση. H δυναμοποίηση χαρακτηρίζεται από δύο φάσεις: α) την αραίωση και β) την κρούση.
Στην πρώτη φάση το ομοιοπαθητικό φάρμακο αραιώνεται σε αραίωση 1:10 ή 1:100. Σαν διαλυτικό μέσο χρησιμοποιείται απεσταγμένο νερό ή αιθυλική αλκοόλη ή ένα
μείγμα των δύο. Aραιώνουμε, δηλαδή, ένα μέρος της ου-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
σίας που αποτελεί το ομοιοπαθητικό φάρμακο σε 10 ή
100 μέρη διαλυτικού μέσου και έχουμε την 1η αραίωση
του ομοιοπαθητικού φαρμάκου.
Tώρα έρχεται η σειρά της δεύτερης φάσης, η φάση της
κρούσης. Tο διάλυμα που σχηματίσαμε παροχετεύεται σ’
ένα δοχείο με όγκο δύο ως τέσσερις φορές μεγαλύτερο
από τον όγκο του διαλύματος. Tο δοχείο αυτό είναι προσαρμοσμένο σ’ ένα μηχάνημα που δονεί ολόκληρο το
δοχείο με το περιεχόμενό του. Oι δονήσεις αυτές έχουν
μεγάλη ένταση και συχνότητα, ανάλογη με το είδος του
φαρμάκου που παρασκευάζουμε, σύμφωνα με τις αρχές
της Oμοιοπαθητικής φαρμακοποιίας. Tο αποτέλεσμα
αυτών των έντονων μηχανικών δονήσεων είναι να μετατοπίζεται το περιεχόμενο του δοχείου και να προσκρούει
με μεγάλη σφοδρότητα από τοίχωμα σε τοίχωμα. Δηλαδή, να δέχεται έντονες κρούσεις σε μεγάλη συχνότητα.
Όταν τελειώσει και αυτή η φάση έχουμε το τελικό ομοιοπαθητικό φάρμακο, έτοιμο για ιατρική χρήση και παρασκευασμένο στην πρώτη δυναμοποίηση. Έχουμε
δηλαδή: αραίωση φαρμάκου + δόνηση φαρμάκου =
δυναμοποιημένο ομοιοπαθητικό φάρμακο.
H διαδικασία της δυναμοποίησης επαναλαμβάνεται πολλές φορές. Eπειδή όμως σε κάθε δυναμοποίηση προηγείται πάντα η φάση της αραίωσης, ύστερα από αρκετές
δυναμοποιήσεις φτάνουμε σε τρομερά μεγάλες αραιώσεις. Στην 20ή δυναμοποίηση π.χ. αν ακολουθήσουμε
εκατοστιαία αραίωση, η αρχική ουσία του διαλύματος
θα βρίσκεται στην αραίωση του 1:10020. Aν επαναλάβουμε τη διαδικασία της δυναμοποίησης 30 φορές, τότε
στην 30ή δυναμοποίηση η αραίωση της αρχικής ουσίας
θα είναι 1:10030.
Για να καταλάβουμε το μέγεθος της αραίωσης, ας μετατρέψουμε την εκθετική απεικόνιση σε απλή οπότε θα
προκύψει το νούμερο: 100.000.000.000.000.000.000.000
.000.000.000 (τριάντα μηδενικά μετά το 100).
Σκεφτείτε πόσο τεράστια είναι η αραίωση της αρχικής
ουσίας στην 1000ή δυναμοποίηση (δυο χιλιάδες μηδενικά μετά το 100). Φτάνουμε, λοιπόν, να αναρωτιόμαστε
πώς είναι δυνατό αυτή η απειροελάχιστη δόση φυσικής
ουσίας που περιέχει το ομοιοπαθητικό φάρμακο να είναι
δραστική για τον οργανισμό και μάλιστα θεραπευτικά.
Tο ότι το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι θεραπευτικά
δραστικό είναι μια κοινή διαπίστωση εκατομμυρίων ανθρώπων που έχουν ευεργετηθεί από την Ομοιοπαθητική
τα τελευταία 200 χρόνια. Σχετικά με αυτό η κλινική πράξη εδώ και διακόσια χρόνια έχει διώξει κάθε αμφιβολία.
H δράση αυτή οφείλεται στη δυνατότητα που έχει ο οργανισμός -και ιδιαίτερα η ζωτική του δύναμη- να διεγείρεται και να αντιδρά κάτω από την επίδραση απείρως
μικρών δόσεων. Ξέρουμε πολύ καλά ότι τα αλλεργικά
φαινόμενα μπορούν να εμφανιστούν σ’ ένα ευαίσθητο
άτομο με απειροελάχιστες δόσεις αντιγόνου. Ένα ευαίσθητο άτομο στην πενικιλίνη μπορεί να πάθει αλλεργικό σοκ, ακόμα και με αραιώσεις της τάξης του 1:10.000
ή 1:100.000 ή 1:10.000.000. Ένα άτομο ευαίσθητο στη
γύρη των λουλουδιών μπορεί να εμφανίσει μια έντονη
αλλεργική υπερεργική αντίδραση, όταν περάσει σε μεγάλη απόσταση από ένα δασύλλιο με ανθισμένα πεύκα.
H αντίδραση του οφείλεται σε απειροελάχιστες δόσεις
γύρης που προσέλαβε μέσω του αέρα.
Bλέπουμε λοιπόν ότι το ανοσοβιολογικό σύστημα του
ανθρώπου έχει τη δυνατότητα να διεγείρεται με απειροελάχιστες δόσεις ουσιών με αποτέλεσμα η αντίδραση
του οργανισμού να είναι απείρως μεγαλύτερη και θεαματικότερη.
Tο παράδειγμα του ανοσοβιολογικού συστήματος
του οργανισμού μας δίνει τη δυνατότητα να πιστεύουμε, ότι υπάρχει κι άλλο σύστημα του οργανισμού,
που διεγείρεται με απείρως μικρές δόσεις, κι αυτό
βέβαια είναι η ζωτική δύναμη του οργανισμού.
H θεωρία των εμβολίων έρχεται να ενισχύσει την προηγουμένη θέση, αφού ξέρουμε ότι και στην περίπτωση
αυτή απαιτούνται ελαχιστότατες δόσεις αντιγόνου, για
να διεγερθεί το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και να παράγει μεγάλες ποσότητες αντισωμάτων.
Όπως αναφέρθηκε, η δυναμοποίηση χαρακτηρίζεται
από 2 σκέλη: την αραίωση και την έντονη κρούση. H διαδικασία αυτή γίνεται με τη βοήθεια μοντέρνων μηχανημάτων.
Tο νερό είναι ένα υγρό με αρκετά περίεργες ιδιότητες.
Για τη δομή του νερού ακόμα και σήμερα υπάρχουν ερωτηματικά. Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι στη φυσική κατάσταση τα μόρια του νερού και οι δεσμοί του υδρογόνου έχουν μεγάλο βαθμό ελευθερίας. Eνώνονται μεταξύ
τους και σχηματίζουν μεγάλες ομάδες και πάλι γρήγορα
χωρίζουν, σε χρόνο μικρότερο και από ένα μικρο-μικροδευτερόλεπτο.
Aν κοιτάξουμε προσεκτικά τον κατάλογο των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, θα βρούμε ότι ένας μεγάλος αριθμός από αυτά είναι ή περιέχουν, στη φυσική τους βοτανική κατάσταση, άλατα, οξέα και βάσεις. Aυτό είναι πολύ
ενδιαφέρον γεγονός, γιατί γνωρίζουμε ότι, όταν διαλύονται στο νερό άλατα, οξέα και βάσεις, τα μόρια των διαλυμένων αυτών ουσιών ιονίζονται. Γίνεται επίσης ένας
διαχωρισμός στη φόρτιση, και μερικά από τα μόρια της
διαλυμένης ουσίας φορτίζονται με θετικό ηλεκτρισμό
και άλλα με αρνητικό.
Όλο αυτό είναι πολύ γνωστό σε μας από την ηλεκτρόλυση. Aλλά, όταν μια ομάδα από τα μόρια του διαλύτη
χωρίζουν τα μόρια της ουσίας που βάλαμε σ’ αυτόν, κάθε
μόριο νερού έχει μια ορισμένη εργασία να κάνει και δέχεται και μια ορισμένη δέσμευση.
Όταν αυτό τελειώσει, όλα τα μόρια του νερού που πήραν
μέρος είναι τοποθετημένα σ’ έναν ορισμένο σχηματισμό
μέσα στο χώρο. Έχουν χάσει την ελευθερία τους. O σχηματισμός μέσα στο χώρο καθορίζεται από το τι χρει
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
25
άστηκε να γίνει για να χωριστούν τα μόρια της ουσίας
που διαλύθηκε βήμα προς βήμα. Aυτός ο σχηματισμός
στο χώρο ή η διάταξη μέσα στο χώρο, δίνει μια πλήρη
εικόνα της δομής των μορίων της διαλυμένης ουσίας.
Έχουμε έναν πολυμερισμό του νερού με ορισμένη διάταξη στο χώρο, που ελέγχεται και εξαρτάται πλήρως
από τα μόρια της διαλυμένης ουσίας. Tα μόρια του νερού δεν μπορούν να ελευθερωθούν από τους δεσμούς
τους, παρά μόνο αν τους ξαναδινόταν, τουλάχιστον, λίγη
ενέργεια στην κάθε περίπτωση, για να σπάσουν το δεσμό που αντιστοιχεί σε κάθε πλευρά της δομής του μορίου της διαλυμένης ουσίας.
O μοριακός σχηματισμός που προκύπτει, λοιπόν, από
τον πολυμερισμό δεσμεύεται απορροφώντας ενέργεια
και όχι εκλύοντας ενέργεια. H ενέργεια αυτή παρέχεται
από τη 2η φάση της δυναμοποίησης, δηλ. την κρούση.
Στο κεκορεσμένο διάλυμα έχουμε τα φορτισμένα τμήματα των μορίων της διαλυμένης ουσίας, μαζί με τους
σχηματισμούς του νερού από τον πολυμερισμό να μεταφέρουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη δομή των
μορίων της αρχικής διαλυμένης ουσίας. Έχουμε δηλαδή,
ένα είδος εκμαγείου του μορίου της αρχικής ουσίας,
φτιαγμένο από τα μόρια του νερού.
Προχωρούμε στην αραίωση σταδιακά. Σε κάθε στάδιο εφαρμόζουμε την πρακτική της βίαιης κρούσης. Tι
σημαίνει αυτό; Πάλι πρέπει να αναρωτηθούμε τι γνωρίζουμε γι’ αυτό. Γνωρίζουμε από πειράματα ότι, όταν
πετάμε νερό σε μια στερεά επιφάνεια ή όταν ρεύματα
αέρα χτυπούν το νερό με αποτέλεσμα οι σταγόνες του
νερού να σπάνε σε ακόμα μικρότερες σταγόνες, τότε το
νερό φορτίζεται με θετικό ηλεκτρισμό και τα μόρια του
αέρα που το περιβάλλουν με αρνητικό. Eίναι φανερό,
λοιπόν, ότι αυτό που κάνουμε με την κρούση, είναι
να ανεβάσουμε την ενεργειακή κατάσταση μερικών
μορίων του νερού, φορτίζοντάς τα με θετικό ηλεκτρισμό και συγχρόνως ποικίλλουμε τη διάταξη στο
χώρο αυτών των φορτισμένων μορίων.
Mπορούν μερικά απ’ αυτά τα μόρια να συνδεθούν στις
άκρες των αλυσίδων που προέκυψαν από τον πολυμερισμό; Mπορούν, αν ξεπεράσουν το ενεργειακό εμπόδιο
στην άκρη της αλυσίδας και αν είναι στην κατάλληλη
θέση στο χώρο, σε σχέση με το σχηματισμό της αλυσίδας. Mε άλλα λόγια, η κρούση δημιουργεί μια κατάσταση, όπου γίνεται δυνατή η αυτοεπανάληψη των
σχηματισμών του πολυμερισμού. Oι αλυσίδες του πολυμερισμού συνεχίζουν να μεγαλώνουν επαναληπτικά και
τα τμήματα των μορίων της διαλυμένης ουσίας να γίνονται όλο και λιγότερα με την περαιτέρω αραίωση.
Aλλά η ιστορία δεν έχει ακόμα τελειώσει, γιατί αλλιώς θα
μέναμε με μια πολύ μακριά αλυσίδα πολυμερισμού και
ακόμα κι αυτή θα εξαφανιζόταν σε περαιτέρω αραίωση.
Πρέπει να κοιτάξουμε πάλι στη διαδικασία της κρούσης.
Tι άλλο συμβαίνει; Γνωρίζουμε ότι, όταν αναταράσσουμε ένα υγρό βίαια, δημιουργούνται τάσεις για διάτμηση
του υγρού. Mπορούμε να υπολογίσουμε αυτές τις τάσεις
με μια ορισμένη διαδικασία. Όταν οι αλυσίδες του πολυμερισμού γίνονται πολύ μακριές, με μεγάλο μοριακό
βάρος, οι τάσεις αυτές μπορούν να είναι τέτοιες, που να
σπάσουν τις μακριές αλυσίδες σε μικρότερες. Πάλι μπορεί να συνεχιστεί η αυτο-επανάληψη των σχηματισμών
26
του πολυμερισμού στις μικρότερες αλυσίδες, παρόλο
που ο αριθμός αυτών των αλυσίδων μικραίνει από την
περαιτέρω αραίωση.
Έτσι δημιουργούμε μια θεωρία που μπορεί να εξηγήσει
την παραμονή των σχηματισμών του πολυμερισμού του
διαλύτη στο διάλυμα, όταν δεν υπάρχουν πια μόρια της
αρχικής διαλυμένης ουσίας. Aυτοί οι σχηματισμοί του
πολυμερισμού του διαλύτη μπορούν να συνεχίσουν
να αυτο-επαναλαμβάνονται σε περαιτέρω αραιώσεις
και αναταράξεις, χωρίς την παρουσία των μορίων της
αρχικά διαλυμένης ουσίας. Aυτό οδηγεί σε όλο και περισσότερες μακρύτερες αλυσίδες του πολυμερισμού,
καθώς συνεχίζονται η αραίωση και η κρούση, ως ένα
σημείο που καθορίζεται από την αντοχή στη διάτμηση
του υγρού κατά την ανατάραξη.
Όλες οι αλυσίδες του πολυμερισμού περιέχουν το ίδιο
είδος πληροφοριών, δηλαδή την κωδικοποιημένη δομή
ενός ορισμένου φαρμάκου. Διαφέρουν στον αριθμό των
επαναλήψεων αυτής της πληροφορίας. H κατάσταση
φυσικά μπορεί να ελεγχθεί από τα σημεία δέσμευσης
της σειράς, έτσι που, ενώ γενικά θα αυξάνει ο αριθμός
επαναλήψεων της πληροφορίας, καθώς θα αυξάνουν
οι αραιώσεις και οι αναταράξεις, η αύξηση δεν θα είναι
ομοιόμορφη ή μονότονη. Mάλλον θα είναι ρυθμική.
Σύμφωνα με αυτά, μπορεί να καταλάβει κανείς, ότι
ο γιατρός ρυθμίζοντας το χρονικό διάστημα μεταξύ
των δόσεων μιας ορισμένης δυναμοποίησης και ποικίλλοντας τη δυναμοποίηση, στην πραγματικότητα
παίρνει υπόψη του την ατομική ικανότητα του ασθενή να επεξεργαστεί πληροφορίες με έναν ορισμένο
ρυθμό.
Aν πάρουμε κατ’ αναλογία ένα σύστημα επικοινωνίας
(και τελικά η γενετική και σωματική συσκευή του ανθρώπου συμπεριφέρεται πολύ σαν ένα σύστημα επικοινωνίας), γνωρίζουμε ότι, αν βάλουμε το σύστημα
αυτό να επεξεργαστεί πληροφορίες με ένα ρυθμό που
ξεπερνάει τις ικανότητές του, τα παράσιτα που θα επακολουθήσουν μπορεί να οδηγήσουν σε μια κατάσταση,
κατά την οποία να μη μεταδίδεται καμιά πληροφορία.
Aλλά φυσικά, το πρώτο καθήκον του ομοιοπαθητικού
γιατρού είναι να ταιριάξει το πληροφοριακό περιεχόμενο συγκεκριμένων χημικών ουσιών στις πληροφοριακές
ανάγκες του ασθενή του.
Eίδαμε, λοιπόν, ότι το τελικό ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι ένα υπεραραιωμένο διάλυμα μιας φυσικής
ουσίας, όπου έχουν ενεργοποιηθεί διάφορα ηλεκτροστατικά και άλλα ενεργειακά μεγέθη, έτσι που
δίκαια το ομοιοπαθητικό φάρμακο να μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ενεργειακό φάρμακο.
Mπορούμε να πούμε ότι κατά τη βίαιη κρούση του νερού, με τα μόρια της αρχικής φαρμακευτικής ουσίας και
βάσει της ικανότητας πολυμερισμού του νερού, δημιουργείται ένα καλούπι της αρχικής ουσίας, ένα πρότυπο,
μια μήτρα, ένα εκμαγείο που μιμείται τη δράση της ουσίας, παρόλο που αυτή παύει, σχεδόν, να υπάρχει μετά
από πολλές επανειλημμένες αραιώσεις.
Tο νέο αυτό μοριακό πρότυπο καλείται ενεργό εκμαγείο.
H παραπάνω ερμηνεία ενισχύεται και από τις εργασίες
του J. Boiron και των συνεργατών του. O Boiron χρη-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
σιμοποίησε για αρκετά χρόνια τη μέθοδο της Raman
Laser φασματογράφησης για τη μελέτη των ομοιοπαθητικών δυναμοποιήσεων.
Tα αποτελέσματα έδειξαν ότι:
Yπάρχει μια αμοιβαία επίδραση του διαλυτικού μέσου και της διαλυόμενης ουσίας σε κάθε διάλυμα.
Aυτό το φαινόμενο καθορίζεται από πολλούς αλληλοεξαρτώμενους παράγοντες, όπως η ικανότητα
ιονισμού, η πολικότητα, το μοριακό βάρος και το
μέγεθος των μορίων και των ιόντων.
Tα φάσματα των υψηλών αραιώσεων των ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι διαφορετικά απ’ αυτό
του διαλυτικού μέσου, ακόμα κι όταν πρόκειται για
πολύ μεγάλες αραιώσεις (όπου ουσιαστικά υπάρχει
μόνο διαλυτικό μέσο).
H διαφορά στην ένταση του φάσματος προκύπτει
από τη δομική ανακατάταξη του διαλυτικού μέσου
(της αλκοόλης).
Aυτή η ανακατάταξη συμβαίνει με μια αλλαγή της
διηλεκτρικής σταθεράς και του ιξώδους της αλκοόλης.
Aς δώσουμε τα ανωτέρω αποτελέσματα με μια σχηματική παράσταση για διάλυμα διχρωμικού καλίου
(KCR2O7) σε απόλυτη αλκοόλη.
Θεωρητικά θα έπρεπε το Φ4 να είναι ίδιο με το Φ1,
αφού στην αραίωση 1:10030, βάσει των πιθανοτήτων,
σχεδόν δεν υπάρχουν μόρια της αρχικής ουσίας παρά
μόνο μόρια αλκοόλης.
Παρόλα αυτά, με τις αλλεπάλληλες δυναμοποιήσεις
(αραιώσεις και κρούσεις) έγινε μια δομική ανακατάταξη της αλκοόλης. Mεγάλες αλυσίδες μορίων της αλκοόλης δημιούργησαν στερεοχημικά πρότυπα, καλούπια, που μιμούνται το μόριο του διχρωμικού καλίου, κι
έτσι το Φ4 παραμένει όμοιο με το Φ2, παρόλο που δεν
υπάρχουν μόρια διχρωμικού καλίου στο διάλυμα, αλλά
υπάρχουν τα ενεργά εκμαγεία του.
TPOΠOΣ ΔPAΣHΣ TOY OMOIOΠAΘHTIKOY
ΦAPMAKOY
Tο ομοιοπαθητικό φάρμακο θα μπορούσε να παρομοιαστεί με μια μπαταρία ενέργειας που δίνεται στον
οργανισμό. H ενέργεια αυτή είναι κατάλληλη, για να
χρησιμοποιηθεί από τον αντιδραστικό μηχανισμό του
οργανισμού, όπου και όποτε τη χρειαστεί. Tο φάρμακο
που έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί μια όμοια εικόνα με την εικόνα του ασθενή, βρίσκεται σε μια ενεργειακή συγγένεια με αυτόν. Tο φάρμακο αυτό μπορεί να
συντονιστεί με τη δράση του οργανισμού.
Διατυπώθηκε η άποψη ότι το ομοιοπαθητικό φάρμακο δρα μέσω της αυθυποβολής. Θεωρήθηκε
δηλαδή ότι, το ομοιοπαθητικό φάρμακο δεν έχει
καμιά απολύτως θεραπευτική δράση, αλλά απλά
ο ασθενής πιστεύει ότι θα γίνει καλά και γι’ αυτό
θεραπεύεται. Aς δούμε όμως τώρα, ποιος είναι ο
αντίκτυπος των απείρως μικρών δόσεων στον οργανισμό.
α) Έλλειψη παρενεργειών.
Ξέρουμε ότι οι παρενέργειες του φαρμάκου αρχίζουν,
όταν υπερβεί κανείς ορισμένη ποσότητα του φαρμάκου εφάπαξ. Aς πάρουμε για παράδειγμα το πιο απλό
και καθημερινό από τα κοινά φάρμακα, την ασπιρίνη.
Kάθε ταμπλέτα ασπιρίνης περιέχει 500mg (δηλαδή
μισό γραμμάριο) ακετυλοσαλικυλικού οξέος. Για να
εμφανιστούν παρενέργειες θα πρέπει να πάρει κανείς
πάνω από 10 γραμμάρια, δηλαδή 20 χάπια ασπιρίνης
εφάπαξ, εφόσον η θανατηφόρα δόση της ασπιρίνης
είναι 15gr εφάπαξ.
Aν τώρα η ασπιρίνη είχε υποστεί τη διεργασία της δυναμοποίησης, θα αρκούσε ένα χάπι ασπιρίνης, για να
παρασκευαστούν πάνω από 3 τόνοι ομοιοπαθητικού
φαρμάκου στην 30ή δυναμοποίηση, δηλαδή θα παράγονταν διακόσια δεκάκις εκατομμύρια κάψουλες.
Aν τώρα προσπαθούσε κανείς να δηλητηριαστεί, παίρνοντας ασπιρίνη στη μορφή ομοιοπαθητικού φαρμάκου, θα έπρεπε να διαθέσει 10 χρόνια από τη ζωή του,
καταπίνοντας από το πρωί ως το βράδυ κάψουλες, για
να συμπληρώσει την απαιτούμενη ποσότητα για δηλητηρίαση. Nα, λοιπόν, γιατί το ομοιοπαθητικό φάρμακο
δεν έχει καμιά απολύτως παρενέργεια. Tο ίδιο ισχύει
και για το πιο ισχυρό δηλητήριο, π.χ. τη στρυχνίνη. H
MLD της στρυχνίνης είναι 15-30mg. Aπαιτούνται δηλαδή 15-30mg στρυχνίνης, για να δηλητηριαστεί ένα
άτομο και να πεθάνει. Aν όμως η στρυχνίνη δυναμοποιηθεί, γίνεται απολύτως ακίνδυνη, λόγω της τεράστιας αραίωσης που υφίσταται.
β) Iδιοσυγκρασιακή και γι’ αυτό αιτιολογική δράση.
Eπειδή ακριβώς το ομοιοπαθητικό φάρμακο με τις
απειροελάχιστες δόσεις κινητοποιεί τη ζωτική δύναμη
του οργανισμού, η δράση του είναι ιδιοσυγκρασιακή
και αιτιολογική.
H Φύση έδωσε τη δυνατότητα στο σύγχρονο γιατρό
να χρησιμοποιήσει τις απείρως μικρές δόσεις για την
ευεργεσία του ανθρώπινου είδους.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
27
Papaya
ΜΙΑ ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΕΞΩΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Κασσιανή Γιαννάκη, Ιατρός - Φαρμακοποιός
H παπαΐνη είναι ο αποξηραμένος και καθαρός οπός του καρπού της παπάγια
Carica papaya L. (Caricaceae). Το φυτό είναι δένδρο, αυτοφυές στη Νότιο και Κεντρική Αμερική και σήμερα καλλιεργούμενο στις περισσότερες τροπικές χώρες.
Η παπάγια (papaya), από τη γλώσσα Καρίμπ μέσω της
ισπανικής, είναι ο καρπός του φυτού Carica papaya, του
γένους Καρική(Carica). Αποτελεί ιθαγενές φυτό των τροπικών χωρών της Αμερικής. Καλλιεργούνταν στο Μεξικό
πολλούς αιώνες πριν την έλευση των κλασικών μεσοαμερικανικών πολιτισμών. Μερικές φορές καλείται
και «δεντροπέπονο» ή «pawpaw», ωστόσο το
νοτιοαμερικάνικο pawpaw αποτελεί ένα διαφορετικό είδος του γένους Asimina.
Το δένδρο έχει ύψος 5-6 m και φέρει αρσενικά ή θηλυκά άνθη. Ο καρπός έχει μήκος
έως 30 cm και βάρος έως 5 kg. Το εξωτερικό, σταθερό τμήμα του περικαρπίου περιβάλλει ένα παχύρρευστο πολτό, ενώ στο
κεντρικό του καρπού υπάρχει κοιλότητα, η
οποία περιέχει μεγάλο αριθμό μαύρων σπερμάτων.
Ο καρπός είναι ώριμος όταν μαλακώσει (όπως το ώριμο αβοκάντο ή και πιο μαλακός) και η φλούδα του έχει
χρώμα ώχρας προς πορτοκαλί. Η γεύση του φρούτου
προσιδιάζει σε εκείνη του ροδάκινου και του ανανά. Κύριος εχθρός του είναι ένα είδος μύγας με την ονομασία
«Papaya Fruit Fly». To έντομο αυτό μοιάζει με σφήκα και
γεννά τα αυγά του στο νεαρό φυτό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το πρώτο οπωροφόρο δέντρο του οποίου το γονιδίωμα αποκρυπτογραφήθηκε.
Για την παραλαβή του οπού γίνονται αβαθείς τομές στο
εξωτερικό τμήμα του περικαρπίου του πλήρως ανεπτυγμένου, αλλά ακόμη πράσινου καρπού. Ο οπός ρέει από
τις σχισμές και στερεοποιείται αμέσως. Εν συνεχεία αποξέεται και ξηραίνεται στον ήλιο ή άλλως, υπό ελεγχόμενες συνθήκες σε πυραντήριο ή υπό ελαττωμένη πίεση. Η
ξήρανση στον ήλιο έχει αρνητική επίδραση στην ενζυμική δραστηριότητα. Είναι δυνατόν από τον ίδιο καρπό να
συλλέγεται επανειλημμένως οπός ανά διαστήματα περίπου μιας εβδομάδος.
Η παπαΐνη καθαρίζεται δια διαλύσεως σε νερό και καθιζήσεως με αιθανόλη. Το λαμβανόμενο προϊόν περιέχει διάφορα ένζυμα με πρωτεολυτική, αμυλολυτική, λιπολυτική
και ανάλογη της ρεννίνης δράση. Το σπουδαιότερο μεταξύ
28
ρεθείτε να την βγάλετε αλλιώς θα τα χάσετε τα φυτά συν
ότι θα αργήσουν πιο πολύ να φυτρώσουν. Ο λόγος είναι
ότι οι καρποί των φρούτων είναι ζαχαρώδη υποστρώματα τα οποία ευνοούν την ανάπτυξη μύκητα. Μετά
να απολυμάνετε τους σπόρους για 7 λεπτά σε διάλυμα
καθαρού νερού με χλωρίνη σε αναλογία 9:1 και να τους
ξεπλύνετε με νερό βρύσης. Κατόπιν να τους φυτέψετε σε
φυτόχωμα και να βάλετε το γλαστράκι μέσα σε διάφανη σακούλα ή από πάνω ένα τζάμι για να αυξήσετε την
υγρασία. Μόλις φυτρώσουν οι σπόροι αφαιρείται.
Φαρμακευτική χρήση
Οι Μότσε συχνά απεικόνιζαν παπάγιες στα κεραμικά
τους. Το ώριμο φρούτο θεραπεύει την τριχοφυτίαση,
ενώ οι άγουροι καρποί θεραπεύουν την υπέρταση και
μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αφροδισιακά.
Η παπάγια είναι ένα γλυκύτατο τροπικό φρούτο με μαλακή κόκκινη σάρκα. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε
βιταμίνες Α, C και ασβέστιο. Η τακτική κατανάλωση παπάγιας είναι μια καλή πηγή πρόσληψης αυτών των βιταμινών που είναι απαραίτητες για την καλή υγεία του
οργανισμού.
αυτών είναι το
πρωτεολυτικό ένζυμο,
είναι δυνατόν να απομο-
το οποίο
νωθεί σε καθαρή κατάσταση.
Η παπαΐνη έχει ΜΒ 23.250 και αποτελείται από 212 αμινοξέα γνωστής αλληλουχίας. Το ένζυμο περιέχει τρεις δισουλφιδικές γέφυρες και μια ελεύθερη σουφυδρυλομάδα, η οποία είναι ουσιώδης για την πρωτεολυτική δράση.
Η παπαΐνη είναι ένα ένζυμο που αποσπάται από την κόμμη της παπάγιας [Carica Papaya] και είναι ένα πρωτεολυτικό ένζυμο που διασπά πεπτίδια, αμίδια και εστέρες με
υδρόλυση (προσθήκη ενός μορίου ύδατος).
Τοπικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο καρπός για
επούλωση πληγών στο δέρμα.
Ο χυμός του φρούτου και ειδικά τα ένζυμα που περιέχει μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση
των γαστρεντερικών αερίων.
Οι σπόροι του είναι αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικοί, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη
θεραπεία των πόνων στο στομάχι, αλλά και για μυκητιάσεις.
Τα φύλλα χρησιμοποιούνται ως τονωτικό για την
καρδιά, αναλγητικό και για τη θεραπεία του στομαχόπονου.
Οι ρίζες χρησιμοποιούνται επίσης ως αναλγητικό.
Η παπαΐνη χρησιμοποιείται στην οφθαλμολογία για
την αποτροπή δυσπλασίας ουλών του κερατοειδούς
χιτώνα, σε δηλητηριάσεις που προκαλούνται από
δήγματα τσούχτρας και εντόμων, στο σύνδρομο
δυσαπορρόφησης, που δημιουργείται από την μηανεκτικότητα στη γλουτένη, στη θεραπεία φλογιστικών οιδημάτων, φλεγμονωδών διαδικασιών και στην
επιτάχυνση της θεραπείας πληγών.
Πολλαπλασιασμός: Γίνεται με σπόρο ο οποίος βλασταίνει μετά από δυο εβδομάδες περίπου.
ΠΑΠΑΓΙΑ ΤΗΣ ΧΑΒΑΗΣ
ΒΛΑΣΤΟΣ ΜΕ ΑΓΟΥΡΟ ΚΑΡΠΟ
Θερμοκρασία: Ως ελάχιστη θερμοκρασία για ανάπτυξη
θεωρείται η θερμοκρασία των 15°C. Σε περίπτωση παγετού καταστρέφεται τελείως.
Επίσης, η παπάγια είναι μια καλή πηγή Β-καροτίνης, η
οποία δρα προληπτικά ενάντια στη δημιουργία των
ελεύθερων ριζών. Έχει περισσότερο Β-καροτένιο σε σύγκριση με άλλα φρούτα. Η ουσία αυτή είναι παρόμοια
με αυτή που βρίσκεται στα καρότα, παντζάρια και στα
σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η καροτίνη στα
φρούτα και στα λαχανικά μετατρέπεται σε βιταμίνη Α
στον οργανισμό μας. Η πράσινη παπάγια χρησιμοποιείται ως λαχανικό. Δεν περιέχει καροτίνη, αλλά έχει όλα τα
άλλα θρεπτικά συστατικά. 100 γρ. ώριμης παπάγιας περιέχει μόνο 32 kcal (θερμίδες). Η χαμηλή περιεκτικότητα
σε θερμίδες την καθιστούν πρώτη στις προτιμήσεις των
Έδαφος: Θέλει πλούσιο σε οργανική ύλη, καλοαεριζόμενο και με καλή αποστράγγιση. Το ΡΗ πρέπει να είναι 5-7.
Και κάτι ακόμα που θέλει προσοχή: Απολύμανση των
σπόρων πριν την φύτευση.
Ο σωστός τρόπος σποράς για όποιον θέλει να φυτέψει είναι: Μαζεύουμε τους σπόρους από τον καρπό και
αφαιρούμε την μεμβράνη που τους περιβάλλει, μην βα-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ατόμων που προσέχουν τη διατροφή τους.
Η παπάγια είναι καλή για την υγεία του δέρματος και του
πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, περιέχει πολλά είδη
ενζύμων, όπως την παπαΐνη, μία ουσία που βοηθά στην
ομαλή πέψη των πρωτεϊνών και έχει ανακουφιστικές ιδιότητες. Η παπαΐνη συναντάται επίσης και στα άγουρα
φρούτα. Η παπάγια συνιστάται και για την αντιμετώπιση
της δυσπεψίας.
Παπάγια (Papaya vulgaris)
Η παπαΐνη χρησιμοποιείται από πολλούς κατοίκους των
χωρών όπου καλλιεργούνται οι παπάγιες, για τη θεραπεία τραυμάτων από αιχμηρά εργαλεία, για εξανθήματα,
τσιμπήματα και εγκαύματα. Χρησιμοποιείται ως φάρμακο σε αλοιφή.
Ο Χάρισον Φορντ είχε χρησιμοποιήσει παπαΐνη στην
πλάτη του για τη θεραπεία του στη διάρκεια γυρισμάτων
της ταινίας από τη σειρά «Ιντιάνα Τζόουνς».
Επίσης, ιατρικές έρευνες σε ζώα επιβεβαίωσαν την αντισυλληπτική και αμβλωτική ιδιότητα του φυτού. Για το
λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της
κύησης.
Οι σπόροι του επίσης έχουν αντισυλληπτικές ιδιότητες
στους αρσενικούς πιθήκους (σε συγκεκριμένο είδος).
Οι μαύροι σπόροι είναι εδώδιμοι και έχουν στυφή, πιπεράτη γεύση. Πολλές φορές αλέθονται και χρησιμοποιούνται σε αντικατάσταση του μαυροπίπερου. Σε μερικές
περιοχές της Ασίας σιγοψήνουν τα νεαρά φύλλα της παπάγιας και τα τρώνε, όπως το σπανάκι.
Στην Ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται και ως
ελιξήριο για καλή πέψη, για ασθενείς που δεν
έχουν χοληδόχο κύστη ή έχουν πρόβλημα με
λιπαρές τροφές, σε μετεωρισμό ή κολικούς και
γενικά για την καλή λειτουργία του πεπτικού
συστήματος.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
29
Πρώτες βοήθειες &
Ομοιοπαθητική
Φλωρεντία Σαμαρά
Ομοιοπαθητικός ιατρός
Η Ruta συστήνεται για διαστρέμματα μεγάλων αρθρώσεων γονάτων και καρπών, ιδιαίτερα σε κακώσεις τενόντων, όταν έχουν σχιστεί οι σύνδεσμοι ή έχει πάθει
κάκωση το περιόστεο ή το οστό.
Τραυματισμοί - μώλωπες
Τα γνωστά συμπτώματα του πόνου, πρηξίματος και
αλλαγής του χρώματος του δέρματος οφείλονται σε
κακώσεις μαλακών ιστών και έκχυση του αίματος από
τα αιμοφόρα αγγεία.
Φάρμακο επιλογής η Arnica, η οποία ανακουφίζει από
τον πόνο και βοηθά στην αναρρόφηση του αίματος.
Επίσης θα χορηγηθεί για την πρόληψη εσωτερικής
αιμορραγίας από ατύχημα, κακώσεις σε οποιοδήποτε
μέρος του σώματος.
Για αιματώματα γύρω από τα μάτια το Ledum μπορεί
να έχει καλύτερα αποτελέσματα.
Κατάγματα
Η Arnica είναι το πρώτο φάρμακο που δίνεται σε κατάγματα, βοηθάει στο σοκ, το πρήξιμο και τα αιματώματα. Σε κατάγματα πλευρών ενδείκνυται η Bryonia,
μιας και στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής εμφανίζει έντονους πόνους, που χειροτερεύουν με κάθε
κίνηση και καλυτερεύουν με την πίεση.
Το Symphytum είναι το κυριότερο φάρμακο για τη
γρήγορη αποκατάσταση του κατάγματος. Χρησιμοποιείται μετά την ανάταξη των οστών.
Τραυματισμοί κεφαλής
Το πρώτο φάρμακο είναι η Arnica. Όταν το άτομο παρουσιάζει πονοκέφαλο, ζάλη, φωτοφοβία και καλυτερεύει με κρύο αέρα θα δώσουμε Natrum Sulphuricum.
Επίσης το Natrum Sulphuricum χορηγείται σε μετατραυματικά σύνδρομα, στα οποία υπάρχει ιστορικό
κάκωσης της κεφαλής ή διάσεισης.
Κοψίματα – εκδορές
Το Ledum είναι το συνηθέστερο ομοιοπαθητικό φάρμακο που δίνουμε σε τραύματα οπής (από μυτερά
αντικείμενα). Για το φάρμακο αυτό λέγεται ότι προλαβαίνει τον τέτανο. Το τραυματισμένο μέρος είναι κρύο
και καλυτερεύει με κρύα επιθέματα.
Η Ομοιοπαθητική είναι πολύ χρήσιμη σε μικρά ατυχήματα που χρειάζονται πρώτες βοήθειες.
Απρόοπτα τσιμπήματα από κουνούπια, μέλισσες ή άλλα έντομα, τσιμπήματα από τσούχτρες,
μικροί τραυματισμοί, εγκαύματα από τον ήλιο,
ηλίαση κ.λπ. μπορούν άνετα να αντιμετωπιστούν
με ομοιοπαθητικά φάρμακα.
Πιο κάτω θα αναφέρουμε μερικά πολύ χρήσιμα
ομοιοπαθητικά φάρμακα, τα οποία μπορούν να
είναι σωτήρια σε καταστάσεις που χρειαζόμαστε
άμεσα πρώτες βοήθειες.
30
Διαστρέμματα – θλάσεις
Το διάστρεμμα που οφείλεται στις απότομες κινήσεις και
στριψίματα μελών, προκαλεί κακώσεις στους μυς και στους
συνδέσμους που συνδέουν τους μυς με τα οστά.
Το πρώτο φάρμακο που θα δώσουμε είναι η Arnica. Όταν
υπάρχει το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της επιδείνωσης με
την παραμικρή κίνηση και βελτίωσης με την πίεση στην πάσχουσα περιοχή τότε το φάρμακο είναι η Bryonia. Το Rhus
toxicodendron ενδείκνυται, όταν ο ασθενής επιδεινώνεται
στην έναρξη της κίνησης και βελτιώνεται με τη συνέχισή της.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Το Hypericum είναι ένα άλλο φάρμακο για βαθιά κοψίματα, τραύματα οπής και σε κακώσεις νεύρων. Χορηγείται ειδικά σε μετατραυματικούς πόνους στον κόκκυγα, δάχτυλα, σπονδυλική στήλη, δόντια.
To Staphysagria δίνεται σε σαφή κοψίματα, τραυματισμούς με κοφτερά όργανα με σουβλιές και τσούξιμο.
Εγκαύματα
Α’ βαθμού με το κοκκίνισμα χωρίς φουσκάλες:
Calendula ή Urtica urens.
Β’ βαθμού με φουσκάλες: Χρησιμοποιείται το φάρμακο
Cantharis.
Γ’ βαθμού όταν καταστραφεί το δέρμα: Δίνουμε το
Causticum.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
31
Δαγκώματα και τσιμπήματα
Το φάρμακο Apis. Δίνεται για τσιμπήματα από μέλισσες, σφήκες κ.λπ. Υπάρχει έντονο οίδημα, κάψιμο και
πόνος που χειροτερεύει με τη ζέστη.
Το Ledum είναι επίσης πολύ χρήσιμο σε τσιμπήματα,
όπου το τρυπημένο σημείο είναι κρύο, πονάει με το
άγγιγμα και ανακουφίζεται με κρύα επιθέματα. Χρήσιμο σε δηλητήρια ζώων και τσιμπήματα, δαγκώματα
εντόμων. Βοηθά να μειωθεί το πρήξιμο ανακουφίζει
τον πόνο και καταπολεμά τις επιδράσεις του δηλητηρίου.
Ηλίαση και θερμοπληξία
Glonoinum: Σε ηλίαση με πυρετό, σφύζοντα πονοκέφαλο, κόκκινο πρόσωπο, με το δέρμα να καίει. Ο
ασθενής είναι καλύτερα με την πίεση και χειρότερα
γέρνοντας το κεφάλι πίσω ή με κρύα επιθέματα.
Belladonna: Σε ηλίαση με πυρετό, σφύζοντα πονοκέφαλο, κόκκινο πρόσωπο με κρύα άκρα.
32
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Τι πρέπει να περιέχει το
ομοιοπαθητικό μας
φαρμακείο
λους.
Sulphur: σε δερματικές ασθένειες με έντονο κνησμό ή
αίσθηση καψίματος.
Veratrumalbum: σε εμετούς και διάρροια, κοιλιακούς
πόνους και σε προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο.
2. Calendula Tincture (βάμμα):
Χρήσιμο ίαμα για τους έντονους πόνους της περιόδου.
Χρήσιμο για τη θεραπεία της δυσπεψίας.
Αποτελεσματικό ενάντια στα δερματικά έλκη.
Θεραπευτικό για δερματικά νοσήματα, όπως ακμή, έκζεμα, ερεθισμοί.
Θεραπεύει επίσης κράμπες, βήχα και δαγκώματα από
φίδια.
Μειώνει τις φλεγμονές και έχει αντισηπτικές ιδιότητες.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Όταν λαμβάνεται εσωτερικά ως τσάι, μπορούν να αντιμετωπιστούν στομαχικά έλκη, φλογώσεις-φλεγμονές.
Το βάμμα διατηρεί όλα τα ενεργά συστατικά του βοτάνου, είναι ιδιαίτερα απλό στη λήψη και απόλυτα φυσικό.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε επιθέματα για πληγές, σε
γαργάρες για φαρυγγίτιδα ή για κολπικές πλύσεις.
Σοφία Κοασίδου,
Φαρμακοποιός
Αρκετοί από εμάς, κάποια στιγμή της ζωής μας, έχουμε βρεθεί
αντιμέτωποι με κάποια επείγοντα περιστατικά, όπως π.χ. ένας
τραυματισμός, ένας δερματικός ερεθισμός από τσίμπημα κάποιου εντόμου ή ένα έγκαυμα. Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει
να επικοινωνήσουμε άμεσα με τον ομοιοπαθητικό μας γιατρό
για να μας κατευθύνει αναλόγως.
Τι γίνεται όμως όταν το απρόοπτο αυτό περιστατικό μας βρει κάπου, όπου
εκείνη τη δεδομένη στιγμή η πρόσβαση στον ομοιοπαθητικό μας γιατρό ή
σε κάποιο ομοιοπαθητικό φαρμακείο δεν είναι εφικτή;
Σ’ αυτές λοιπόν τις οξείες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν
άμεσα, η δημιουργία του προσωπικού ομοιοπαθητικού φαρμακείου μας
είναι απαραίτητη.
Ενδεικτικά, το ομοιοπαθητικό μας φαρμακείο, πρέπει να περιλαμβάνει τα
εξής:
1. Ομοιοπαθητικά φάρμακα όπως:
Aconitumnapellus: σε οξείες καταστάσεις, όπως λοιμώξεις και ιώσεις που
εισβάλλουν με γρήγορους ρυθμούς.
Apismellifica: σε οιδήματα, τσιμπήματα μέλισσας και σφήκας ή και άλλων εντόμων.
Arnica: σε μώλωπες και τραύματα που συνοδεύονται από πόνο.
Arsenicumalbum: σε γαστρεντερίτιδα, διάρροια, δηλητηρίαση.
Belladona: σε ισχυρούς πονοκεφάλους, ξαφνικό πυρετό, έντονο κάψιμο
του δέρματος.
34
Bryonia: σε καταστάσεις που έχει
προκληθεί έντονος πόνος μετά από
χτύπημα, σε οσφυαλγία, πνευμονία, κολικούς.
Chamomilla: κυρίως για προβλήματα
δοντιών και οδοντοφυΐας.
Colocynthis: σε κολικούς των βρεφών, σε σπαστική κολίτιδα.
Gelsenium: σε λοιμώξεις, στην αντιμετώπιση της γρίπης, στα κρυολογήματα.
Heparsulphur: σε φλεγμονές και απόστημα δοντιών, στον πυρετό.
Ipeca: στον έντονο βήχα με τάση για
εμετό, σε ναυτία ή κρίσεις εμετού.
Lachesis: σε δάγκωμα φιδιού ή σκορπιού.
Ledum: σε τσιμπήματα εντόμων ή
δράκαινας και σε ρευματικά προβλήματα.
Mercurioussolubilis: σε στοματικά
προβλήματα που προκαλούν δύσοσμες εκκρίσεις, στοματικά έλκη και
προβλήματα δοντιών.
Nuxvomica: σε ναυτία, σε άτομα με
γαστρεντερικά προβλήματα.
Phosphorus: σε αιμορραγίες, όπως
ρινορραγίες.
Rhustox: σε προβλήματα αρθρώσεων, συνδέσμων, σε δερματοπάθειες, σε λουμπάγκο και σε πονοκεφά-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
3. Arnicagel(γέλη): Η άρνικα χρησιμοποιείται για την
θεραπεία του μετεγχειρητικού πόνου και του οιδήματος, τα διαστρέμματα, τους μώλωπες, τις θλάσεις, τους
πόνους των αρθρώσεων και των μυών, τη φλεβίτιδα, τα
κρυοπαγήματα, και τα τσιμπήματα των εντόμων.
4. Aloegel (γέλη):
Η αλόη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των ελαφρών
εγκαυμάτων, των πληγών, των εκδορών, των εξανθημάτων και των τσιμπημάτων από έντομα.
Όσον αφορά στα ομοιοπαθητικά φάρμακα, η κατάλληλη δυναμοποίηση για τα παιδιά και τους ενήλικες είναι αυτή των 200 CH, ενώ για τους ηλικιωμένους είναι
προτιμότερη η δυναμοποίηση των 30 CH. Η μορφή των
φαρμάκων που θα επιλέξουμε (κάψουλες ή σφαιρίδια)
γίνεται σύμφωνα με τη διευκόλυνση όσων αφορά τη
λήψη τους. Στα παιδιά προτιμούμε τα σφαιρίδια, ενώ
στους ενήλικες και στους ηλικιωμένους τις κάψουλες.
Η φύλαξη των ομοιοπαθητικών φαρμάκων απαιτεί δροσερό μέρος, μακριά από την υγρασία, τον ήλιο και τα
ηλεκτρομαγνητικά πεδία.
Υπενθυμίζουμε πως σε καμία περίπτωση δεν είναι επικίνδυνα, δεν προκαλούν εθισμό, ούτε καμία παρενέργεια, γιατί η δράση τους δεν είναι χημική, αλλά μονάχα
ενεργειακή.
Τέλος, τονίζουμε πάλι ότι αυτές οι πληροφορίες δεν
μπορούν να αντικαταστήσουν σε καμία περίπτωση τον
ομοιοπαθητικό γιατρό σας. Δίνονται μόνο σε επείγουσες καταστάσεις για την ταχεία έναρξη της θεραπείας.
Ωστόσο, η ολοκλήρωση της θεραπείας θα επιτευχθεί
μόνο με την καθοδήγηση του ομοιοπαθητικού γιατρού
σας.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
35
Πρώτες
βοήθειες
Υποθερμία
Υποθερμία ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία το
θύμα έχει πτώση της κεντρικής του θερμοκρασίας (η
οποία μετριέται στο ορθό, τον οισοφάγο ή το τύμπανο του αυτιού) σε επίπεδα κάτω των 35οC. Προκαλείται
εξαιτίας της έκθεσης σε αντίξοες συνθήκες (πρωτογενής υποθερμία) ή σαν αποτέλεσμα της υπάρχουσας
ασθένειας ή τραυματισμού (δευτερογενής υποθερμία).
Οι πιο ευάλωτες ομάδες στην υποθερμία είναι:
Ηλικιωμένοι: Έχουν μειωμένη ικανότητα να αυξάνουν την παραγωγή θερμότητας και να μειώνουν
την αποβολή της με αγγειοσύσπαση.
Παιδιά: Έχουν μεγάλη επιφάνεια σώματος και μειωμένες πηγές ενέργειας.
Τραυματίες: Είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι.
Οδηγίες ζωής από το Σώμα Σαμαρειτών, Διασωστών και
Ναυαγοσωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
για κρυοπαγήματα,
υποθερμία
Κρυοπαγήματα
Τα κρυοπαγήματα οφείλονται σε
πάγωμα διαφόρων μελών του σώματος από την έκθεση στο κρύο. Συχνότερα εμφανίζονται στα δάκτυλα
των χεριών και των ποδιών, τη μύτη
και τα αυτιά (ακάλυπτα σημεία του
σώματος). Αιτία είναι η μείωση της
αιματικής ροής λόγω κρύου, με αποτέλεσμα τη μείωση θερμοκρασίας
και το σχηματισμό κρυστάλλων στο
υγρό των κυττάρων του δέρματος
και των ιστών, οι οποίοι προκαλούν
βλάβες.
Χαρακτηριστικά κρυοπαγημάτων
Ελαφρά:
Ελαφρύς πόνος ή αίσθημα καύσου στο άκρο, που τελικά μετατρέπονται σε μούδιασμα.
Δέρμα γκρι ή κίτρινο.
Ο ιστός είναι κανονικός στην
αφή.
36
Βαριά:
Απώλεια αισθητικότητας στο σημείο του κρυοπαγήματος.
Δέρμα άσπρο ή γκριζοκίτρινο,
και σκληρό στην αφή.
Η βλάβη είναι μεγαλύτερη, όσο
χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία
και όσο περισσότερο παραμείνει
παγωμένο το μέλος. Η εκτίμηση
της σοβαρότητας της βλάβης γίνεται όταν το σκέλος επαναθερμανθεί.
Αντιμετώπιση κρυοπαγημάτων
Απομακρύνετε τον ασθενή από το
ψυχρό περιβάλλον.
Πάντα να υποψιάζεστε υποθερμία
σε έναν ασθενή με κρυοπαγήματα.
Χορηγήστε ζεστά υγρά στον ασθενή. Μην επιτρέψετε στον ασθενή
να καπνίσει ή να κάνει χρήση αλκοόλ.
Τοποθετήστε τα μέλη του σώματος που έχουν επιπολής κρυοπάγημα πάνω σε άλλα θερμότερα
μέλη του σώματος του ασθενούς:
τοποθετήστε τα χέρια κάτω από
τις μασχάλες, καλύψτε τα αυτιά με
τις παλάμες, εφόσον είναι θερμές.
Μην τοποθετείτε τα άκρα κοντά σε
πηγές θερμότητας (θερμάστρες ή
καλοριφέρ).
Μην προσπαθήσετε να αναθερμάνετε τα προσβεβλημένα άκρα με
εξωτερική πηγή θερμότητας: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΑΓΓΡΑΙΝΑΣ!
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Εκτίμηση
Θα πρέπει να υποψιαζόμαστε υποθερμία, όταν οι συνθήκες του περιβάλλοντος είναι τέτοιες που θα μπορούσαν να την προκαλέσουν. Καθώς η θερμοκρασία του
σώματος μειώνεται κάτω από 35οC, μειώνονται ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή, καθώς και η περιφερική και
εγκεφαλική αιμάτωση. Η κατάσταση του θύματος επιδεινώνεται καθώς πέφτει η θερμοκρασία του σώματος:
Αντιμετώπιση
Ο αρωγός που καλείται να αντιμετωπίσει θύμα με υποθερμία μπορεί να αντιμετωπίσει εξαιρετικά αντίξοες
περιβαλλοντολογικές συνθήκες. Η ασφάλεια του αρωγού πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα.
Τα θύματα με σοβαρή υποθερμία παρουσιάζουν εικόνα νεκρού λόγω μειωμένης αιμάτωσης του εγκεφάλου.
Όμως, ΚΑΝΕΝΑΣ ΥΠΟΘΕΡΜΙΚΟΣ ΔΕΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΝΕΚΡΟΣ ΑΝ ΔΕΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΕΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΑΝΑΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΤΟΥ.
Απομακρύνετε τον ασθενή από το κρύο περιβάλλον.
Αφαιρέστε τα βρεγμένα ρούχα, μόνο αν έχετε αλλαγή.
Εξασφαλίστε αεραγωγό, αναπνοή, κυκλοφορία.
Ελέγξτε για σημεία ζωής για 1 λεπτό.
Αν ο ασθενής είναι αναίσθητος, τοποθετήστε τον σε
θέση ανάνηψης.
Εκτελέστε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση
(ΚΑΑ) αν απαιτείται.
Αποφύγετε τις απότομες μετακινήσεις του θύματος.
Διατηρήστε τη θερμοκρασία σώματος. Αποφύγετε
κάθε επιπλέον απώλεια θερμότητας.
Τοποθετήστε τον ασθενή σε ζεστό χώρο.
Αν ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του, χορηγήστε
ζεστά και γλυκά υγρά, όχι οινοπνευματώδη ή καφέ.
Μην επιχειρήσετε εξωτερική αναθέρμανση.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
37
Ζώντας
με την
μπτώματα για τα οποία παραπονείται η γυναίκα και τα
οποία θα δούμε παρακάτω.
Πότε παρατηρείται
εμμηνόπαυση
Ο μέσος όρος όπου μια γυναίκα στο δυτικό κόσμο,
συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, θα μπει στην
εμμηνόπαυση είναι τα 51 έτη, αν και αυτό θεωρείται
φυσιολογικό αν συμβεί από τα 45 έτη και μετά. Αν
αυτό συμβεί πριν τα 45 έτη ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση, ενώ αν έρθει πριν τα 40 έτη ονομάζεται
πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια (όπου η γυναίκα πρέπει
να ελεγχθεί για διάφορες παθολογικές καταστάσεις).
Σε σπάνιες περιπτώσεις η εμμηνόπαυση έρχεται μετά
τα 51 έτη.
Πριν την εμμηνόπαυση υπάρχει συνήθως μια περίοδος 1-2 ετών, όπου συμβαίνουν διαταραχές της περιόδου, δηλαδή η περίοδος στην αρχή έρχεται νωρίτερα
από το σύνηθες για τη γυναίκα κατά 3-5 ημέρες, ενώ
στη συνέχεια η γυναίκα αυτή αρχίζει να χάνει κύκλους
(περιόδους) όλο και πιο συχνά, όπου εμφανίζονται και
τα πρώτα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα. Αυτή η περίοδος ονομάζεται περιεμμηνόπαυση.
Dr. Παναγιώτης Παπαλάμπρος
MD, DFFP, BMS, BSCCP, CCST
Μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος
Εξειδικευμένος λαπαροσκόπος,
κολποσκόπος και ειδικός στην
εμμηνόπαυση
Πόσο διαρκεί
Για να καταλάβουμε πόσο σημαντική και πόσο μεγάλη
χρονικά είναι αυτή η περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας,
αρκεί να σκεφτούμε ότι η μέση Ελληνίδα ζει κατά μέσο
όρο 82 έτη και η ενήλικη ζωή της αρχίζει μετά την εφηβεία, δηλαδή τα 18 έτη. Άρα η εμμηνόπαυση διαρκεί
περισσότερο από 30 έτη, δηλαδή την μισή ενήλικη
ζωή της.
Κάνει ζέστη ή μόνο εγώ ζεσταίνομαι εδώ μέσα….
Εκεί που κάθομαι, ξαφνικά νοιώθω ότι «φουντώνω»……
Οι παραπάνω είναι μερικές από τις φράσεις που ακούμε
καθημερινά στο ιατρείο από τις γυναίκες που μπαίνουν
στην εμμηνόπαυση. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που
αφορούν στα συμπτώματα, αλλά και την θεραπεία. Θα
προσπαθήσουμε σε αυτό το άρθρο να τα βάλουμε σε
μια σειρά και να απαντήσουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερα.
Για λόγους κατανόησης θα τα χωρίσουμε σε πρώιμα
(αυτά που εμφανίζονται νωρίς) και όψιμα αυτά δηλαδή
που θα εμφανιστούν μετά την πάροδο ετών.
Πρώιμα:
Τι είναι εμμηνόπαυση
Όπως λέει και η λέξη, εμμηνόπαυση είναι η παύση της
εμμήνου ρύσης, δηλαδή της περιόδου, στη γυναίκα.
Αυτό είναι ένα φυσικό γεγονός και οφείλεται στο ότι η
ωοθήκη δεν μπορεί να παράγει άλλα ωοθυλάκια. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι δεν παράγονται οιστρογόνα και
προγεστερόνη, που είναι οι κύριες ορμόνες της γυναίκας. Η έλλειψη οιστρογόνων είναι υπεύθυνη για τα συ-
38
Ποια είναι τα συμπτώματα
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
1
Οι περισσότερες γυναίκες παραπονούνται για εξάψεις
και νυχτερινές εφιδρώσεις, ακόμα και πριν οι περίοδοι
σταματήσουν οριστικά, δηλαδή από την περιεμμηνόπαυση. Μπορεί δε να διαρκέσουν πολλά χρόνια. Ο
συγγραφέας του άρθρου έχει συναντήσει αρκετές γυναίκες άνω των 60 ετών στην Αγγλία, κατά τη διάρκεια
του χρόνου εξειδίκευσης του στην εμμηνόπαυση στο
Kings College Hospital του Λονδίνου, όπου ζητούσαν
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
39
2
3
4
απεγνωσμένα οιστρογόνα, λόγω της μεγάλης έντασης
αυτών των συμπτωμάτων. Οι εξάψεις αφορούν το ανώτερο τμήμα του κορμού και το κεφάλι, όπου στην αρχή
παρουσιάζονται σαν ένα πολύ ζεστό αίσθημα, ακολουθούνται με εφίδρωση και στο τέλος μετά από μερικά λεπτά το ζεστό αίσθημα αντικαθίσταται με έντονο αίσθημα
κρύου.
Όλο το σώμα, αλλά κυρίως το γεννητικό σύστημα της
γυναίκας, επηρεάζεται άμεσα από την έλλειψη των οιστρογόνων. Αυτό σημαίνει ότι ο κόλπος αλλάζει, γίνεται
λεπτός, ατροφικός και χάνει την υγρασία του. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ξηρότητα και κάποιες φορές πόνος
που παρατηρείται στον κόλπο. Αυτό δυσκολεύει την επαφή, μειώνει την ευχαρίστηση κατά την επαφή και κάποιες
φορές μπορεί να ακολουθείται από μικρή αιμορραγία.
Το κατώτερο ουροποιητικό είναι ένα άλλο σύστημα που
επηρεάζεται άμεσα στην εμμηνόπαυση. Η γυναίκα κάνει
συχνότερα κυστίτιδες και ακράτεια από προσπάθεια,
χρειάζεται δε να πηγαίνει συχνότερα στην τουαλέτα.
Ψυχολογικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, άγχος, νεύρα, οξυθυμία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχή συγκέντρωσης, εύκολη κούραση, κλπ. συναντούνται συχνά
κατά την εμμηνόπαυση. Αυτά δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα έλλειψης οιστρογόνων. Το γεγονός εδώ είναι ότι σε
αυτήν την ηλικία συμβαίνουν παράπλευρα πολλά σημαντικά γεγονότα στην οικογένεια, στην εργασία κλπ., τα
οποία βοηθούν στην εμφάνιση ή αν προϋπάρχουν αυξάνουν σε ένταση λόγω της εμμηνόπαυσης.
προστατευτικά στο οστό, εμποδίζοντας την καταστροφή
του. Η νόσος γενικά περνάει απαρατήρητη. Εδώ είναι
σημαντικός ο ρόλος του ιατρού να δει αν η ασθενής του
ανήκει σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για οστεοπόρωση.
Για παράδειγμα σε αυτήν την ομάδα ανήκουν:
Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης, που
καπνίζουν, με ιστορικό ανορεξίας, με χαμηλό δείκτη μάζας σώματος, με μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης, εμμηνόπαυση πριν τα 40 έτη κλπ.
Τα κατάγματα αφορούν συνήθως τη σπονδυλική στήλη,
την άρθρωση του ισχίου και τον καρπό, γι’ αυτό σε αυτά
τα οστά πρέπει να γίνεται η εξέταση της οστικής πυκνότητας.
Καρδιακά προβλήματα
Τα καρδιακά προβλήματα εμφανίζονται συχνότερα
στις γυναίκες σε μεγάλη ηλικία. Έτσι λοιπόν π.χ. το
έμφραγμα του μυοκαρδίου, ενώ είναι σπάνιο σε μικρές ηλικίες, λόγω του προστατευτικού ρόλου των
οιστρογόνων στο καρδιαγγειακό σύστημα, μετά
την πάροδο δέκα ετών στην εμμηνόπαυση η πιθανότητα εξομοιώνεται με αυτή των ανδρών.
Σημαντικό ρόλο εδώ παίζει και το ιστορικό της
ασθενούς. Αν π.χ. η γυναίκα πάσχει από υψηλή πίεση, χοληστερίνη, διαβήτη, παχυσαρκία κλπ. ή αν
έχει οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας, ανήκει
σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση της
νόσου.
6
Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων
Χρήση ορμονικής θεραπείας
Όταν λέμε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, εννοούμε την χρήση μικρής ποσότητας των ορμονών που
λείπουν στην εμμηνόπαυση, δηλαδή των οιστρογόνων
και της προγεστερόνης. Βέβαια το κύριο βάρος της θεραπείας στηρίζεται στα οιστρογόνα, τα οποία μπορούν
να δοθούν σε διάφορες μορφές και τα οποία ανακουφίζουν από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Επειδή επιδρούν μεταξύ άλλων και στο ενδομήτριο (τον εσωτερικό
χιτώνα της μήτρας), όταν υπάρχει μήτρα, πρέπει πάντα
να συνδυάζονται με προγεστερόνη, οπότε και η γυναίκα
βλέπει πάλι περίοδο. Με αυτό τον τρόπο προστατεύεται
το ενδομήτριο από την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου.
Μορφές και τρόποι χορήγησης
5
40
Όψιμα:
Οστεοπόρωση
Με την πάροδο της ηλικίας, τα κατάγματα των σπονδύλων λόγω οστεοπόρωσης δημιουργούν κύφωση. Είναι
η κατάσταση κατά την οποία τα οστά γίνονται λεπτότερα με αποτέλεσμα να σπάνε ευκολότερα. Παρόλο που
στην τρίτη ηλικία θα αναπτύξουν οστεοπόρωση και οι
άνδρες, στις γυναίκες αυτό συμβαίνει με μεγάλη επιτάχυνση λόγω της έλλειψης οιστρογόνων, τα οποία δρουν
(Οιστρογόνα σε μορφή χαπιών, κρέμας, αυτοκόλλητου, εμφυτεύματος)
Ανάλογα με την μορφή είναι και οι τρόποι χορήγησης.
Υπάρχουν πολλές μορφές χορήγησης των οιστρογόνων,
όπως τα χάπια, τα αυτοκόλλητα, με τη μορφή αφρού που
απλώνεται στον ώμο, ως εμφύτευμα όπου τοποθετείται
στον υποδόριο ιστό κοιλιά και παραμένει για 6 μήνες κλπ.
Ανάλογα, λοιπόν, με τις ιδιαιτερότητες της γυναίκας, της
χώρας που ζει, αλλά και άλλων παραγόντων, θα συναποφασίσει με τον ιατρό της τον τρόπο χορήγησης. Για
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
παράδειγμα, σε χώρες που υπάρχει πολύ ζέστη τα
αυτοκόλλητα, διότι με τον ιδρώτα ξεκολλούν εύκολα
με ότι συνεπάγεται αυτό. Παρόλα αυτά, αν πρέπει και
μπορεί να πάρει ορμονική θεραπεία, αλλά έχει πρόβλημα με το ήπαρ, θα πρέπει να αποφευχθεί η λήψη
του χαπιού, ενώ ενδείκνυται η λήψη οιστρογόνων με
τη μορφή αφρού που τον απλώνει στον ώμο και απορροφάται εύκολα ή ως εμφύτευμα κλπ.
Κίνδυνοι ορμονικής θεραπείας
1. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι του καρκίνου των
μαστού. Έχει αποδειχθεί ότι αυτός ο καρκίνος αυξάνει
με την πάροδο της ηλικίας. Όσο αφορά την ορμονική
θεραπεία, αυτή αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου κατά 2 με 6 περιστατικά στις 1000 γυναίκες που
παίρνουν αυτήν τη θεραπεία για πέντε συνεχόμενα
έτη. Για την ακρίβεια αυξάνει κατά 2 μόνο περιστατικά
την πενταετία, αν η γυναίκα παίρνει μόνο οιστρογόνα
(εδώ ανήκουν οι γυναίκες που έχουν χειρουργηθεί και
δεν έχουν μήτρα) και 6 περιστατικά αν παίρνει οιστρογόνα και προγεστερόνη (αυτά τα παίρνουν γυναίκες
που έχουν την μήτρα τους).
2. Επειδή τα οιστρογόνα αυξάνουν το ενδομήτριο,
δηλαδή τον εσωτερικό χιτώνα της μήτρας, αν δεν
χορηγηθεί προγεστερόνη αυξάνει η πιθανότητα για
καρκίνο του ενδομητρίου. Με την χρήση της προγεστερόνης η πιθανότητα αυτή μειώνεται δραματικά και
εξομοιώνεται με τις γυναίκες που δεν παίρνουν ορμονική υποκατάσταση.
3. Η πιθανότητα για καρκίνο ωοθηκών λόγω των ορμονών είναι σχεδόν η ίδια με ή χωρίς χρήση ορμονικής θεραπείας.
4. Τέλος μικρή αύξηση σε ανάπτυξη θρόμβων για
γυναίκες στη δεκαετία των 50 παρατηρείται με αυτή
τη θεραπεία. Πιο συγκεκριμένα χωρίς ορμονική θεραπεία σε αυτή τη δεκαετία θα νοσήσουν 3 σε κάθε 1000
γυναίκες, ενώ λόγω της θεραπείας στη δεκαετία θα
νοσήσουν άλλες 4 γυναίκες.
Εναλλακτικές θεραπείες
Εδώ ανήκουν η Ομοιοπαθητική, ο βελονισμός, η
ρεφλεξολογία, διάφορα φυτικά σκευάσματα κ.ά.
Από αυτά μόνο το Black cohort της Ομοιοπαθητικής,
φαίνεται να έχει αποτέλεσμα. Όσο αφορά στα φυτικά
σκευάσματα, μπορούν να μειώσουν την ένταση των
εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, αλλά δεν υπάρχουν πολλές έρευνες που να αποδεικνύουν όχι μόνο
την αποτελεσματικότητα τους, αλλά και την ασφάλεια
τους. Παραδείγματος χάρη επειδή επιδρούν στο ενδομήτριο, μπορούν να δημιουργήσουν από υπερπλασία
του ενδομητρίου μέχρι και καρκίνο. Για αυτό χρειάζεται πολύ καλή ενημέρωση και να θυμόμαστε ότι δεν
υπάρχει τίποτα ακίνδυνο αν δεν αποδειχθεί πρώτα.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
41
Γενικές οδηγίες
Είτε μια γυναίκα αποφασίσει να πάρει οποιαδήποτε
θεραπεία είτε όχι, θα πρέπει καθημερινά να κρατά
κάποιες αρχές που θα τη βοηθήσουν μετέπειτα στη
ζωή της, ειδικά όσον αφορά να διατηρήσει καλά
οστά. Θα πρέπει λοιπόν:
Να εξασφαλίσετε την επαρκή πρόσληψη ασβεστίου (συνιστώμενη ημερήσια δόση 1,2gr την
ημέρα) και βιταμίνης D (600 IU- διεθνείς μονάδες- την ημέρα).
Να μειώσετε την πρόσληψη αλατιού, διότι αυξάνει την ποσότητα ασβεστίου που χάνεται με τα
ούρα.
Εάν καπνίζετε, θα πρέπει να διακόψετε το κάπνισμα.
Να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ αν υπερβαίνει τις τρεις μονάδες την ημέρα (π.χ. τρία ποτήρια κρασί), διότι η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ μειώνει την απορρόφηση του
ασβεστίου.
Τέλος, επειδή η γυμναστική βοηθάει στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, θα πρέπει να ακολουθήσετε κάποιο πρόγραμμα σωματικής άσκησης ανάλογα με το βάρος σας, το σωματότυπο
σας και τη σωματική σας κατάσταση γενικότερα.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα οιστρογόνα είναι εξαιρετικά φάρμακα που βελτιώνουν αμέσως τα συμπτώματα, αλλά και μακροπρόθεσμα μειώνουν τη
νοσηρότητα, αρκεί η γυναίκα που θα τα πάρει να
διερευνηθεί σωστά και να μην ανήκει στη μικρή κατηγορία που απαγορεύεται η χορήγηση τους. Τέλος
πέρα από την οποιαδήποτε θεραπεία η γυναίκα στην
εμμηνόπαυση πρέπει να διαλέξει έναν υγιεινό τρόπο
ζωής με σωστή διατροφή και άσκηση.
Συνοψίζοντας……….
Είναι πολύ σημαντικό η γυναίκα που μπαίνει στην
εμμηνόπαυση να κάνει ένα πλάνο ζωής. Σε αυτό
μπορεί να βοηθηθεί από τον ιατρό της, ο οποίος θα
διερευνήσει πιθανά προβλήματα υγείας της με βάση
το ιστορικό της, τη γενικότερη κατάσταση υγείας της,
τον πλήρη έλεγχο κατά συστήματα κλπ. Θα αποφασισθεί αν μπορεί να πάρει την οποιοδήποτε θεραπεία και για πόσο χρονικό διάστημα.
42
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Όχι χρήση
πριν τον ύπνο
Κινητά, TV, υπολογιστές, video
game προκαλούν αϋπνία
Της Δρ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ
Πνευμονολόγου, Αντιπρόεδρου Ελληνικής
Εταιρείας Διαταραχών Ύπνου,
Διευθύντριας Μονάδας Μελέτης Ύπνου
Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο
Στις σύγχρονες κοινωνίες πολλοί είναι εκείνοι που δεν είναι
ικανοποιημένοι από τον ύπνο τους. Σε μια μεγάλη έρευνα,
που πραγματοποιήθηκε τελευταία στις ΗΠΑ, διαπιστώθηκε ότι το 43% των Αμερικανών 13-64 ετών έχουν σπάνια
καλό ύπνο ή και καθόλου τις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας. Το 60% διαπιστώνει κάποιο πρόβλημα ύπνου κάθε
νύχτα ή σχεδόν κάθε νύχτα.
Τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (63%) υποστήριξαν ότι δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες τους για ύπνο τις περισσότερες εργάσιμες ημέρες.
τιμήσεις
ανάλογα με την
ηλικία. Αναλύθηκαν οι
διαφορές μεταξύ των ηλικιακών
ομάδων: «baby boomers» 46-64
ετών, γενιά Χ 30-45 ετών, γενιά Υ
19-29 ετών και γενιά Ζ 13-18 ετών.
Τα δυο τρίτα των «baby boomers»
(67%) και των Χ (63%) και οι μισοί
των Ζ (50%) και Υ (49%) βλέπουν
TV κάθε βράδυ την τελευταία ώρα
πριν κοιμηθούν. Η έκθεση σε τεχνητό φως ανάμεσα στο σούρουπο και
την ώρα που πηγαίνουμε για ύπνο
καταπιέζει την έκκριση της ορμό-
Δηλώνουν ότι χρειάζονται 7,5 ώρες ύπνου για να είναι
πλήρως ικανοποιημένοι, αλλά καταφέρνουν να κοιμούνται μόνο 6 ώρες και 55 λεπτά. Το 15% των ενηλίκων 1964 ετών και το 7% των νέων 13-18 ετών κοιμούνται λιγότερο από 6 ώρες τις εργάσιμες ημέρες.
Σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες (95%), χρησιμοποιούν κάποια ηλεκτρονική συσκευή πριν κοιμηθούν, όπως TV,
computer, video game ή το κινητό τηλέφωνο, τουλάχιστον
μερικές νύχτες της εργάσιμης εβδομάδας, μια ώρα πριν
τον ύπνο. Ωστόσο παρατηρούνται διαφορές στις προ44
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
νης του ύπνου μελατονίνης, αυξάνει την εγρήγορση και
μεταφέρει τους κιρκαδιανούς ρυθμούς αργότερα. Η χρήση οθόνης που εκπέμπει φώς είναι αυξημένη την καθοριστική 1 ώρα πριν τον ύπνο. Η εισβολή των τεχνολογιών
που διεγείρουν στην κρεβατοκάμαρα, συμμετέχει στη
διαμόρφωση του υψηλού ποσοστού των ανθρώπων που
κοιμούνται λιγότερο απ’ όσο χρειάζονται.
Η χρήση computer ή laptop είναι επίσης συχνή. Οι 6
στους 10 (61%) τα χρησιμοποιούν την καθοριστική 1
ώρα πριν τον ύπνο. Οι μισοί Ζ (55%) και Υ (49%) σερφάρουν στο internet.
Η χρήση παθητικών τεχνολογιών, όπως η TV ή η μουσική,
σε σχέση με τις διαδραστικές, όπως video game, internet
ή κινητό τηλέφωνο, επηρεάζουν διαφορετικά τον εγκέφαλο. Οι τελευταίες είναι πιθανόν να διακόπτουν τη διαδικασία έναρξης του ύπνου.
Οι νεώτερες γενιές Ζ (36%) και Υ (28%) δηλώνουν σε
διπλάσιο ποσοστό από τους μεγαλύτερους Χ (15%) και
«baby boomers» (12%) ότι παίζουν video games πριν κοιμηθούν. Το 14% των Ζ το συνηθίζουν κάθε βράδυ.
Τα τελευταία 50 χρόνια είδαμε πόσο η παρακολούθηση
TV έγινε σχεδόν υποχρεωτική συνήθεια για τους περισσότερους ανθρώπους πριν κοιμηθούν. Τώρα παρακολουθούμε πόσο η χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας, όπως laptops, video games, κινητών τηλεφώνων,
μουσικών συσκευών τείνει με αυξανόμενους ρυθμούς
προς την ίδια κατεύθυνση. Η μεγαλύτερη χρήση τέτοιων
τεχνολογιών που δυνητικά διασπούν περισσότερο τον
ύπνο μεταξύ των νεώτερων ανθρώπων, μπορεί να έχει
σημαντικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία, την γνωσιακή ανάπτυξη και άλλους δείκτες της ευεξίας, υποστηρίζει
η Δρ. Lauren Hale από το Stony Brook University Medical
Center.
Η χρήση κινητού, ειδικά η γραφή μηνυμάτων, αλλά και
η συνομιλία, παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές ανάλογα με την ηλικία. Οι μισοί από τους νεώτερους (56%
των Ζ και 42% των Υ) στέλνουν, διαβάζουν ή δέχονται
μηνύματα κάθε βράδυ ή σχεδόν κάθε βράδυ την καθοριστική 1 ώρα, ενώ μόλις το 15% των Χ και 5% των «baby
boomers».
Τα κινητά διαταράσσουν και τον ίδιο τον ύπνο. Το 9% των
Ζ αναφέρουν ότι τους ξυπνά κλήση, μήνυμα ή mail κάθε
ή σχεδόν κάθε βράδυ, ενώ το 18% της ίδιας ομάδας ότι
τους συμβαίνει λίγες νύχτες την εβδομάδα. Αντίστοιχο
(20%) είναι το ποσοστό στους Υ.
Δυστυχώς τα κινητά και τα computers, που κάνουν τη
ζωή μας πιο παραγωγική, αλλά και μας διασκεδάζουν,
μπορεί να προκαλέσουν τέτοιο εθισμό, ώστε να οδηγήσουν σε λιγότερο ύπνο με τις γνωστές επιπτώσεις στη
λειτουργικότητα της επόμενης ημέρας.
Οι «baby boomers» ΝΥΣΤΑΖΟΥΝ ΛΙΓΟΤΕΡΟ από τους Υ
και Ζ. Οι Ζ και Υ αναφέρουν περισσότερη υπνηλία από
τους Χ και τους «baby boomers». Οι έφηβοι 13-18 είναι
οι πιο νυσταλέοι. Τα ποσοστά είναι 22% για τους Ζ, 16%
για τους Υ, ενώ 11% για τους Χ και 9% για τους «baby
boomers». Οι Ζ δηλώνουν ότι κοιμούνται 7 ώρες και 26
min, περίπου 1 ώρα και 45 min λιγότερο από τις 9 και 15
που χρειάζονται.
Οι περισσότεροι έφηβοι (54%) ξυπνούν μεταξύ 5.00 και
6.30 το πρωί. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και μπαίνουν
στην εφηβεία, βιολογικά τείνουν να κοιμούνται αργότερα. Εάν χρειάζεται να ξυπνούν πριν τις 6.30, είναι αδύνατον να συμπληρώνουν την ποσότητα ύπνου που χρειάζονται, λέει η Δρ. Amy Wolon.
Αντιμετώπιση
της
υπνηλίας με καφεΐνη
και «υπνάκους»
Οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν την υπνηλία
πίνοντας καφέ και με μικρής διάρκειας ύπνους
μέσα στη μέρα. Η μέση
κατανάλωση καφεϊνούχων παρασκευασμάτων
είναι 3 περίπου ημερησίως με μικρές διαφορές μεταξύ των ηλικιακών ομάδων.
Αυτοί οι «μικρής διάρκειας ύπνοι» είναι συνήθεις σε
όλους, αλλά περισσότερο στους νεώτερους. Περίπου οι
μισοί των Ζ (53%) και Υ (52%) έχουν τουλάχιστον έναν
ύπνο κάθε μέρα, ενώ μόνο οι 4 στους 10 των μεγαλύτερων, 38% για τους Χ και 41% για τους «baby boomers».
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
45
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΕ ...
ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ
ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ
έχ
Τι πρέπει να ξέρετε για τη διατροφή
Απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα
Νίκος Παπανδρέου Ολιστικός Ιατρός
γράμμα, λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις τροφές, τις ιδιότητες
τους και πόσο καλό θα κάνουν, χωρίς να ξέρουμε σε ποιον
απευθύνεται και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δεδομένα που
θα βελτιώσουν την ποιότητα της υγείας του καθενός είναι διαφορετικά. Για να προσδιορίσουμε σχηματικά τη διαδικασία,
δηλαδή τα στάδια που ισχύουν, θα δανειστούμε το γραφικό
του δασκάλου μου του Δρ. Lapraze:
1ο Στάδιο Τροφοδοσία.
2ο Στάδιο Ενεργητικότητα.
3ο Στάδιο Λειτουργικότητα.
4ο Στάδιο Προσαρμοστικότητα (δηλαδή Υγεία).
Πολλά γράφονται και πολλά ακούγονται γι’
αυτό το τεραστίας σημασίας θέμα. Και όμως
παρά το πλήθος των εργασιών που αναφέρονται σ’ αυτό, άκρη κανείς εύκολα δεν βγάζει. Απουσιάζει η καθαρή και αμετάκλητη
άποψη. Αυτή που θα αποτελούσε σημείο
αναφοράς για κάθε ζήτημα που αφορά τη
διατροφή. Αυτή δε η υστέρηση δεν προκύπτει από έλλειψη γνώσεων, αφού έρευνες,
αλλά και εφαρμοσμένες τακτικές προσφέρουν τεράστιο πλήθος πληροφοριών. Όμως,
παρόλα αυτά, και ελλειπής και ακατάλληλη
προκύπτει έτσι, ώστε να τίθενται κρίσιμα
ερωτήματα.
Σήμερα, λοιπόν, γνωρίζουμε σε βάθος και πλάτος τι
χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός για να λειτουργήσει σωστά. Να διατηρήσει και να επαυξήσει το επίπεδο
Υγείας που κατέχει. Να μακροβιώσει ευτυχής. Να μπορεί να αντιμετωπίσει τις περιβαλλοντολογικές «πιέσεις»,
«προκλήσεις», χωρίς επιπτώσεις στις δυνατότητες των
θεμελιωδών συστημάτων. Παρόλα αυτά κάτι τέτοιο δεν
συμβαίνει. Γιατί ξεχνάμε αυτό που ο Ιπποκράτης είχε διακηρύξει για την τροφή. Δηλαδή ότι, αν και μπορεί να είναι φάρμακο που θεραπεύει ή δηλητήριο που σκοτώνει,
εξακολουθεί να μένει στα αζήτητα. Τι πράγματι συμβαίνει; Ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε, να ερμηνεύσουμε τις καταστάσεις και να συλλέξουμε όλα τα απαραίτητα
δεδομένα, που θα μας επιτρέψουν να διαμορφώσουμε
μια ολοκληρωμένη πρόταση, που θα οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα και αποτελεσματικούς χειρισμούς. Τι
πράγματι συμβαίνει;
48
Αν στην αξιολόγηση και ερμηνεία μιας κατάστασης λείπουν
βασικές, κρίσιμες παράμετροι, αν το θέμα τίθεται επιφανειακά και δεν λαμβάνεται υπόψη το βάθος του προβλήματος,
αν οι επικρατούσες επιλογές απαγορεύουν ή αποκλείουν
συγκεκριμένες προσεγγίσεις και αν αποκρύπτονται πολύ
σημαντικά στοιχεία που σχετίζονται με το ζήτημα, τότε οδηγεί στο γκρεμό, όπως εκείνα τα κοπάδια από αγελάδες που
έχουν αφηνιάσει. Γιατί τελικά αν ο οργανισμός δεν διατραφεί
σωστά, αφηνιάζει επειδή τίθενται σε λειτουργία μηχανισμοί
που δεν θα έπρεπε. Γιατί αυτό; Διότι:
Λάθος 1ο: Υπάρχει πλήρης αγνόηση και παραβίαση των αρχών της Ιπποκράτιας ιατρικής. Ήτοι:
Παραβίαση της αρχής του όλου που ισχύει για τον άνθρωπο.
Παραβίαση της αρχής της πρόληψης.
Παραβίαση της αρχής της θεραπείας του όλου.
Παραβίαση της αρχής ότι ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΟ
Συνεπώς όλα πρέπει να αποδεικνύονται.
Λάθος 2ο: Παραβίαση και πλήρης αγνόηση των αρχών της
Ιπποκράτειας Αριστοτέλειας Ιατρικής που διαμορφώνει την
Ιατρική καθ’ όλου – επί το όλου ή πλέον διαδεδομένης την
Ολιστική Ιατρική, δηλαδή ότι κάθε θέμα που αφορά ένα
αντικείμενο απαιτεί πλήρη γνώση αυτού του αντικειμένου,
προκειμένου να προκύψει σωστή διαχείρισή του. Αν σ’ αυτό
το αντικείμενο εξελίσσονται στάδια που αλληλοεξαρτώνται,
τότε η κατανόηση και η αξιολόγηση της σημασίας, της αξίας
και της σχέσης αυτών των σταδίων, των επιπέδων δηλαδή
με την όλη δυναμική του αντικειμένου είναι θεμελιώδους
σημασίας.
Αν δεν γνωρίζουμε την διαδικασία σ’ όλη την έκτασή της,
δεν μπορούμε να παρέμβουμε προτείνοντας κάτι. Έτσι το
να μιλάμε για υγιεινή διατροφή ή για αποτοξινωτική ή για
υποστηρικτική ή για αναπλαστική διατροφή είναι κενό
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Πρόκειται, όπως αντιλαμβάνεστε, για κύκλο αμφι-κατευθύνσεων που αλληλοεξαρτώνται. Με απλά λόγια χρειάζεται τροφοδοσία για να παραχθεί ενέργεια, ώστε να λειτουργήσει το
σύστημα και να ασκήσει προσαρμογή.
Καλά μέχρι εδώ. ‘Οταν διατρεφόμαστε παράγεται ενέργεια,
λειτουργούν τα συστήματα και προσαρμοζόμαστε αναλόγως. Τι καλά! Αυτό ισχύει για ένα μαθηματικό θεωρητικό
κλειστό σύστημα ελεγχόμενης τροφοδοσίας και αποδεδειγμένων μετέπειτα εξελίξεων.
Για να μπορέσουμε να αποδεχθούμε τις παραπάνω διαδρομές πρέπει να καθορίσουμε την λειτουργία τους, από τι
εξαρτάται η σωστή απόδοση, μέχρι που είναι τα όριά τους.
Ποιος είναι ο κοινός παράγοντας που διαμορφώνει τα επίπεδα δράσης; Αφού στην Ιατρική τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Επειδή δηλαδή βάζουμε μια τροφή στο στόμα μας και είναι
υγιεινή αυτό δεν σημαίνει ότι θα μας ωφελήσει. Διότι πρέπει
να έχουμε εξασφαλισμένο ότι θα πέφτει σωστά με τα κατάλληλα ένζυμα, ότι θα απορροφηθεί τελείως από ένα ενεργό
πεπτικό-εντερικό ακέραιο βλεννογόνο, τις λάχνες δηλαδή.
Στοιχεία της τροφής που δεν πρέπει να διαβούν το φράγμα
αυτό, όπως οι λεκτίνες, πρέπει να μη βρίσκονται σε περιβάλλον αυξημένης εντερικής διαπερατότητας, διότι επί αντίθετου καταστάσεως αρχίζουν και χτυπούν τα τύμπανα του πολέμου. Πρέπει η εντερική χλωρίδα να είναι φυσιολογική για
να επεξεργασθεί τροφές, ώστε να εκτελέσει την συμβιωτική
αποστολή της (υποστήριξη, αποτοξίνωση καρκινογόνων –
ισορροπία στο έντερο).
Αυτές είναι οι αναγκαίες προϋποθέσεις για να γίνει θετική
πράξη ό,τι αποκαλούμε τροφοδοσία. Όλοι λοιπόν αυτοί που
προτείνουν διάφορες εξειδικευμένες, ευφυείς υγιεινές διατροφές θα πρέπει πρώτα να ελέγχουν τα δεδομένα του ατόμου, για να αποδείξουν ότι λειτουργούν σωστά τα συστήματά του, ώστε το 1ο στάδιο της τροφοδοσίας να είναι επαρκές,
να γίνεται δηλαδή ολοκληρωμένη πέψη και απορρόφηση;
Αφού ξέρουμε πως οι φακές έχουν σίδηρο δεν σημαίνει πως
τρώγοντας τες θα βελτιώσουμε τον αιματοκρίτη. Διότι αν το
έντερο είναι διαπερατό και περάσουν λεκτίνες από τις φακές, αυτές στον οργανισμό συγκολλούν ερυθρά αιμοσφαίρια
προκαλώντας αναιμία. Μάλιστα!! Και αν σταματούσε το θέμα
της τροφοδοσίας εδώ καλά θα ήταν.
Όμως οι τροφές που απορροφώνται για να παίξουν τον τελικό ρόλο τους, θα πρέπει να προσληφθούν τελικά από τα
κατάλληλα κύτταρα. Ούτε όμως και αυτό είναι εξασφαλισμένο. Διότι αν συγκεκριμένες συνθήκες, όπως το οξειδωτικό
στρες ή το μεταβολικό σύνδρομο, έχουν τροποποιήσει ή
αχρηστεύσει τους υποδοχείς – διαύλους – μέσω των οποίων
οι τροφές περνούν στα κύτταρα, τότε η εν λόγω ουσία είναι
λειτουργικώς άχρηστη, μη βιοδιαθέσιμη δηλαδή. Είναι σαν
να θες να σηκώσεις λεφτά από το ATM τράπεζας και έχεις ξε-
χάσει το PIN.
Αναδύεται ένας καινούργιος πολύ χρήσιμος κρίσιμος όρος,
εξαιρετικά απαραίτητος για να έχει κανείς εικόνα του τι συμβαίνει με τη διαδικασία της τροφοδοσίας και όχι μόνο.
ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
Επομένως για να απαντήσεις, αν κάτι γίνεται σωστά στον
οργανισμό, πρέπει να μετρήσεις την βιοδιαθεσιμότητα των
στοιχείων που εξαρτώνται από αυτό. Και αν πάμε στα επόμενα στάδια της ενεργητικότητας, της λειτουργικότητας και
της προσαρμοστικότητας, τα κριτήρια δεν θα είναι καθόλου
αλλιώς. Είναι λοιπόν ανεύθυνο, αναποτελεσματικό, αλλά
ίσως και εξαιρετικά επικίνδυνο να συμπεραίνουμε, χωρίς να
λαμβάνουμε υπόψη δηλαδή τα δεδομένα της λειτουργίας
του οργανισμού και μάλιστα σε σχέση με το περιβάλλον.
Παραβιάζοντας τέτοιες ικανές και αναγκαίες συνθήκες κινδυνεύουμε να βρεθούμε σε κινούμενη άμμο, με όλες τις συνέπειες. Αν λοιπόν θέλουμε η διατροφή να παίζει τον ρόλο
που της προορίζεται τότε πρέπει να είναι κατάλληλη με άλλα
λόγια βιοδιαθέσιμη.
Αυτή είναι η πρώτη ικανή και αναγκαία συνθήκη που πρέπει
να αποδείξουμε, εφόσον μας ενδιαφέρει η αλήθεια και όχι το
να προβάλουμε μια άποψη που μας φαίνεται σωστή. Αυτή
είναι που αγνοείται συστηματικά και θα έλεγα ηθελημένα,
αφού δεν υπάρχει έλλειμμα γνώσης που να δικαιολογεί τη
λήψη τέτοιας θέσης. Φαίνεται να εξυπηρετούνται συμφέροντα άνομα, βάρβαρα, αντι-ανθρώπινα. Αν δε αυτό συνδυασθεί με περίεργες παρακάμψεις σε θέματα μηχανισμών παθογέννεσης και της αντιμετώπισής τους, ειδικά όσον αφορά
το οξειδωτικό στρες που ταλανίζει, αλλά και σκοτώνει τόσο
κόσμο, το μεταβολικό σύνδρομο, τις δυσανεξίες στις τροφές,
αναδύεται τελικά μια εικόνα κάπως έτσι. Η υγεία δεν συμφέρει. Η αρρώστια, ναι.
Φοβερό και κτηνώδες. Ίσως, αλλά δεν φαίνεται να είναι ψέματα. Αφού προκύπτει μέσα από συγκριτική, διαλεκτική θεώρηση με αντικειμενικά κριτήρια, βάση των οποίων είναι η
σοφία των μεγάλων Ελλήνων Σοφών, που την έθεσαν στην
υπηρεσία της ανθρωπότητας.
Δεν είναι τυχαίο αυτό το μετ’ αρετής που συναντιέται σε όλα
τα μήκη και πλάτη της ελληνικής σκέψης και του ελληνικού
νου. Και εμείς δεν θέλουμε να παρεκκλίνουμε από αυτή την
παίδευση, φρονούντες ότι μόνο έτσι μπορούμε να υπηρετούμε τον άνθρωπο μέσω της υπεράσπισης της Υγείας του.
Ώστε σε αυτό το κεφάλαιο διατροφής, που αποτελεί το τρίτο
της θεμελιώδους στήριξης του ανθρώπινου ψυχοσώματος
μαζί με τα άλλα δύο, δηλαδή την κοσμοθεώρηση και τον
τρόπο ζωής, οφείλουμε ό,τι σχετίζεται με αυτό, δηλαδή τη
διατροφή, να το έχουμε δεδομένο, αποδεδειγμένο, γνωστό.
Τότε θα μπορούμε να προτείνουμε τα διατροφικά δεδομένα
που είναι κατάλληλα είτε για να συμβάλλουν στη διόρθωση
πιθανών εκτροπών υγείας ή στη διατήρηση πολύ υψηλών
επιπέδων υγείας.
Επομένως το πρώτο κριτήριο της τροφής δεν είναι η όποια
ποιότητά της, αλλά η καταλληλότητά της, σε σχέση με την
κατάσταση την οποία βρίσκεται ο οργανισμός, στον οποίο
απευθύνεται, καθώς και ο τρόπος που προσλαμβάνεται από
αυτόν. Συνθήκες που μπορεί να επηρεάσουν την καταλληλότητα, δηλαδή την βιοδιαθεσιμότητα της και οφείλουν να
λαμβάνονται υπόψη είναι οι κάτωθι:
Α) Μάσηση της τροφής
Όχι μόνο γιατί η λειοτρίβησή της κάνει το έργο των πεπτικών
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
49
ενζύμων γρηγορότερο και ευκολότερο. Αυτό είναι ήσσονος
σημασίας. Το σημαντικότερο είναι να αναμιχθεί η τροφή με
πολύ σάλιο, ώστε περισσότερα ένζυμα από το στομάχι, την
χολή, το πάγκρεας και το έντερο να παραχθούν, αλλά και το
σπουδαιότερο να εξουδετερωθούν οι λεκτίνες που περιέχονται σε όλες σχεδόν τις τροφές και ειδικά αυτές της φυτικής
προέλευσης και να αποτραπεί ο κίνδυνος να δημιουργήσουν
σοβαρό πρόβλημα στο γαστρικό-εντερικό βλεννογόνο, κάνοντας το έντερο διαπερατό, όπως η γλουτένη και η κασεϊνη,
ώστε αυτές και οι άλλες λεκτίνες να περάσουν στη γενική
κυκλοφορία μαζικά. Τότε συμβαίνουν οι εξής ενέργειες για τις
οποίες αυτές είναι υπεύθυνες.
1η Διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα (είναι ο λεγόμενος 3ος τρόπος. Ο 1ος είναι τα λοιμώδη, ο 2ος οι τοξικότητες). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονώδη αντίδραση
του οργανισμού και δημιουργία αυτοάνοσων διαταραχών και
νοσήσεων σε ένα μακρύ-μακρύ κατάλογο φρίκης.
2η Συγκολλούν κύτταρα. Σαν ιστικά αντιγόνα, οι λεκτίνες είναι κυρίως κόλλες που συγκρατούν, συγκολλούν κύτταρα του
οργανισμού στον οποίο μετέχουν. Δεν υπάρχει πρόβλημα,
αφού συμβάλλουν στη συνοχή του οργανισμού. Αλλά όταν
αυτό γίνεται σε μη συμβατό οργανισμό, τότε αυτό, όπως και
στην περίπτωση λανθασμένης ομάδας αίματος, σημαίνει τον
θάνατο των κυττάρων που συγκολλούν, με τραγικές συνέπειες επί των οργάνων στα οποία ανήκουν.
Γλουτένη – εντερικός βλεννογόνος και κοιλιοκάκη. Λεκτίνες ξερών φασολιών – νεφρικά κύτταρα παιδιών – νεφρική ανεπάρκεια.
Οι λεκτίνες και η σχέση τους με τις ομάδες αίματος έτσι όπως
τις περιγράφει ο D’ Adamo στα βιβλία του, σύμφωνα με τις
εγκυρότερες μελέτες και έρευνες που έχουν γίνει ΔΕΝ ισχύουν. Δεν πρόκειται ακριβώς για παραμύθι. Μαζική επίδραση
λεκτινών στο γαστρεντερικό βλεννογόνο μπορεί να προκαλέσει διαταραχές τύπου «δηλητηρίασης», αλλά δεν είναι οι
ομάδες αίματος αυτές που κρίνουν πως θα δράσουν στον
οργανισμό. Είναι η κατάσταση του εντερικού βλεννογόνου
και η πιθανή δημιουργία διαπερατού εντέρου – leaky gut –
που μπορεί να προκληθεί από μαζική συγκεκριμένη δράση,
συγκεκριμένων κυρίως λεκτινών που δεν έχουν εξουδετερωθεί από τον οργανισμό με τα συστήματα αντιμετώπισής τους
που διαθέτει. Σημειωτέον και απόλυτα ξεκαθαρισμένο από
την επιστημονική έρευνα. Όλες οι λεκτίνες, όλων των τροφών
δεν εξουδετερώνονται με το βράσιμο. Στα όσπρια μπορεί να
πετύχει κανείς καλό αποτέλεσμα, αλλά όχι ολοκληρωμένο. Σε
άλλα καθόλου. Στα φρέσκα τρόφιμα βεβαίως τις λαμβάνουμε
εξ’ ολοκλήρου.
ειδικούς και σχετικούς επιστήμονες να διαλογισθούν, να
ασχοληθούν πολύ σοβαρά με αυτό. Εμένα πάντως κάτι μου
θυμίζει, κάτι μου θυμίζει… διέγερση πολλαπλασιασμού κυττάρων.
Β) Ποιότητα της τροφής
Αν η ποιότητα της τροφής είναι υποβαθμισμένη, τότε και εκ
των ενόντων η βιοδιαθεσιμότητά της είναι πεσμένη ακόμα
και δραματικά, όπως για τροφές που καλλιεργούνται ή αναπτύσσονται σε φτωχά τροφικά συστήματα, φρούτα, λαχανικά,
σιτηρά, ζώα κ.λ.π.
Αν η ποιότητα της τροφής είναι τροποποιημένη, αυτό μπορεί
να προκαλέσει τεράστια ζημιά, αφού ο καταναλωτής αγνοεί
τι ακριβώς προσλαμβάνει και ενώ προσδοκά οφέλη, του επισυμβαίνουν βλάβες που διαταράσσουν την υγεία του.
Επιπλέον, μπορεί αυτές οι τροποποιημένες τροφές – ζωοτροφές κ.λ.π. να εισχωρήσουν στην τροφική αλυσίδα με απροσδιόριστες συνέπειες. Π.χ. βασικές τροφές έχουν καταστεί δύο
ομάδες τροφών. Τα σιτηρά και τα γαλακτοκομικά. Τα μεν πρώτα, εκτός ελαχίστων και περιέργως αγνώστων, όπως φαγόπυρο, κεχρί, εμπεριέχουν ποσότητες γλουτένης (λεκτίνης) που
κυμαίνονται, με το σίτο να περιέχει τις υψηλότερες ποσότητες. Η λεκτίνη αυτή έχει τις εξής ιδιότητες: α) προσβάλλει τα
κύτταρα του βλεννογόνου του εντέρου με ενδεχόμενο κίνδυνο κατάργησης της στεγανότητάς του και ανάπτυξη διαρρέοντος εντέρου, β) αν μπει στον οργανισμό εκλεκτικά προσβάλλει την Ν-ακετιλογλυκοζαμίνη, βασική ουσία των χόνδρων και
των υμένων των αρθρώσεων. Αν τώρα, βασικές τροφές όπως
το ψωμί και τα ζυμαρικά δεν έχουν την φυσική ποσότητα εκ
του σιταριού, αλλά πρόσθετη για λόγους… βελτίωσης, τι γίνεται; Κακά μαντάτα! Αν οι τροφές που δεν θα έπρεπε να περιέχουν και δυστυχώς περιέχουν, όπως τα αλλαντικά και πολλά
άλλα, το ίδιο! Τα δεύτερα περιέχουν την λεκτίνη-κασεϊνη, με
παρεμφερή αποτελέσματα στο έντερο και ισχυρά στον βλεννογόνο του αναπνευστικού, αν διαπεράσουν τον εντερικό
φραγμό. Κάντε τώρα μια έρευνα να δείτε πόσα άλλα προϊόντα
πάλι για λόγους… βελτίωσης περιέχουν κασεϊνη με το γενικό
όρο γαλακτοματοποιητής και θα μείνετε έκπληκτοι. Κυριολεκτικά, εκτός του ότι δεν ξέρετε πώς να τρώτε, δεν ξέρετε και
τι τρώτε!..
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ ΛΕΚΤΙΝΩΝ
1ον Σίελος. Αυτοί που έχουν μεγάλο στρες, οπότε η παραγωγή του σάλιου είναι μειωμένη, όπως βέβαια και οι πιθανές
θετικές επιπτώσεις του. Η κατάσταση της εντερικής χλωρίδας
όπου η παρουσία γριπποϊών ή στρεπτόκοκκου μπορεί να διασπάσει το σάλιο, οπότε καταλύεται και η προστασία.
2ον Μία ουσία που εκκρίνεται από τα ανοσολογικά κύτταρα του εντέρου, η ανοσοσφαιρίνη Α. Αυτή μπορεί να
εξουδετερώσει λεκτίνες και κυρίως την εξαιρετικά επικίνδυνη
γλουτένη που μπορεί να κάνει το έντερο σουρωτήρι για μακαρόνια. Καταστάσεις όπου αυξάνεται το στρες και ανεβαίνουν τα
φυσικά κορτικοειδή ή χορηγούνται χημικά αντίστοιχα, οπότε
καταστέλλεται η παραγωγή της και η ομπρέλα κλείνει.
3ον Ενέργεια των λεκτινών. Διεγείρουν τον πολλαπλασιασμό κυττάρων μεταξύ των οποίων και περιφερικών λεμφοκυττάρων. Εδώ δεν κάνω κανένα σχόλιο. Μόνο καλώ τους
50
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Γ) Η γενική κατάσταση του οργανισμού από απόψεως
ομοιοστασίας
Καταρχήν ο όρος «ομοιοστασία» μεταφράζεται σε δυναμική
ισορροπία του οργανισμού, που διαταράσσεται με την ανάπτυξη στρες. Ο διαχωρισμός στο παραπάνω και στο οξειδωτικό στρες αφορά κατά βάση στάδια της ίδιας διαδικασίας.
(1) Στρες
Στο απλό στρες η ανατροπή είναι νευρο-ορμονική, δηλαδή εκ
του νευρικού συστήματος όπου διαταράσσεται η ισορροπία
συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού υπέρ του πρώτου ή του
δεύτερου. Το δεύτερο σύστημα δια του πνευμονογαστρικού
νεύρου ελέγχει την κινητικότητα και τις εκκρίσεις στο πεπτικό
σύστημα. Αν, λοιπόν, κατασταλεί η λειτουργία του, η διαδικασία της πέψης πάει περίπατο, επηρεάζοντας την βιοδιαθεσιμότητα της τροφής. Αν δε, επιταχυνθεί, τα επακόλουθα είναι
δυσώδη. Δύο γνωστές καταστάσεις είναι η δυσκοιλιότητα και
το ευερέθιστο έντερο με διάρροιες αντίστοιχα.
Εκ του ορμονικού όπου η αυξημένη παραγωγή κορτιζόνης
που δρα όλο μεταβολικά, επιδρά αρνητικά και εμμέσως στην
πέψη των τροφών, κυρίως καταστέλλοντας την ανοσολογική
ικανότητα του εντέρου και δημιουργώντας συνθήκες που
μπορούν να αναπτύξουν δυσβίωση, αλλά και διαπερατό
έντερο και επακόλουθο κατάσταση δυσανεξίας σε τροφές
και τις γνωστές συνέπειες.
Η δε αφαλάτωση, δηλαδή αυξημένη διούρηση ιχνοστοιχείων που προκαλεί, μειώνοντας τον ψευδάργυρο μειώνει την
παραγωγή του υδροχλωρικού οξέως στο στομάχι, αφού το
ιχνοστοιχείο αυτό συμμετέχει στο ένζυμο που το παράγει. Το
υδροχλωρικό οξύ μαζί με τον ενδογενή παράγοντα, που επίσης επηρεάζεται, παίζει σπουδαιότατο ρόλο στην απορρόφηση των μετάλλων που αποτελούν συνένζυμα των ενζύμων
μαζί με τις βιταμίνες στον οργανισμό.
Επίσης αποτελεί τον 1ο φραγμό σε λοιμώδεις παράγοντες και
κάποιες τοξίνες. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι υπάρχει μια αλυσίδα καταστάσεων και δεδομένων που αν σπάσει ή αδυνατίσει,
επηρεάζεται σημαντικά το όλο σύστημα και επιβεβαιώνεται
σε όλο του το μεγαλείο.
«Ει πάσχει το μέρος, πάσχει το όλον του» (Πανσόφου Ιπποκράτους)
(2) Οξειδωτικό Στρες.
Αν θέλαμε να παρομοιάσουμε το στρες και το οξειδωτικό
στρες με φυσικά φαινόμενα τότε στο πρώτο θα αντιστοιχούσαμε το δυνατό αέρα και στο δεύτερο την φωτιά που καίει.
Γιατί οξείδωση πάει να πει πολύ σιγανή φωτιά που καίει. Που
καίει και μπορεί να καταστρέψει τα πάντα στο πέρασμά της
σιγά-σιγά ή συγκεκριμένα πράγματα σε αιφνίδια και τεράστια έξαρσή της. Τροφοδοτείται δε κυρίως από σκέψεις και
γεγονότα εξωγενούς – κοινωνικά ή τοξικά – ή ενδογενούς
προέλευσης και τελικά ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού
συστήματος ή ανισορροπίας στο συκώτι. Καταστάσεις που
παράγουν σοβαρό και επικίνδυνο οξειδωτικό στρες, καθώς
και δημιουργίας τοξικής δυσβίωσης στο έντερο.
Εδώ μας ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις στη διατροφική διαδικασία και αυτές θα αναφέρουμε. Η συμβολή στη βλάβη του
εντερικού βλεννογόνου είναι μια ενέργεια που συμβάλλει
στην ανάπτυξη του διαρρέοντος – διαπερατού εντέρου. Αλλά
και στην ποιοτική και γενικά ποσοτική διαταραχή της ικανότητας απορρόφησης τροφών εκ του εντέρου, αφού οξειδώνει τις μεμβράνες των κυττάρων των εντερικών λαχνών.
Όσες και όποιες τροφές μπορέσουν να περάσουν στον οργανισμό έχουν να αντιμετωπίσουν την παρουσία ελευθέρων
ριζών που τις επηρεάζει. Αλλά και τελικά τις επηρεασμένες
μεμβράνες των κυττάρων που θα τις προσλάβουν, αποτυγχάνοντας έτσι να φθάσουν στον προορισμό τους και να επιτελέσουν την αποστολή τους.
Δηλαδή τη συμμετοχή τους στην παραγωγή ενέργειας στον
οργανισμό, όπως τα σάκχαρα που οξειδώνονται από το ΟΞ-Σ
ή τα λίπη, όπως οι LDL που παθαίνουν το ίδιο. Μειώνοντας
τα διαθέσιμα καύσιμα ή τις δομικές δυνατότητες του οργανισμού (χοληστερίνη) ή τις πρωτεΐνες που έχουν την ευθύνη για
την καλή λειτουργικότητά του.
Έτσι, αν βρίσκεται σε αυτήν τη εξαιρετικά επιβλαβή κατάσταση κανείς δεν έχει τίποτα σίγουρο στην τροφοδοσία του και
αν πάμε πιο βαθιά ούτε στην ενεργητικότητά του, αφού το
οξειδωτικό στρες μπορεί να αποδιοργανώσει τα οργανίδια
παραγωγής ενέργειας στο κύτταρο, δηλαδή το μιτοχόνδρια,
ώστε αν φθάσουν εκεί διατροφικά να μην μπορεί να χρησιμοποιηθούν. Αν δεν μπορούν διατροφικές ουσίες να προσληφθούν από τους κυτταρικούς υποδοχείς τότε αναπτύσσεται
το μεταβολικό ή διατροφικό σύνδρομο, που ταλανίζει και ταλαιπωρεί τόσον κόσμο.
Όπου οι ταμπέλες πέφτουν βροχή ονομάζοντας π.χ. διαβητικούς ανθρώπους οι οποίοι τελικά πάσχουν μόνο από το ανωτέρω σύνδρομο, που είναι δυστροφικό και όχι από ελλειμματική παραγωγή ινσουλίνης από τα β’ κύτταρα του παγκρέατος
που ορίζει τον διαβήτη, αφού «άρχη σοφίας επίσκεψις ονομάτων». Και αφού άλλη η αντιμετώπιση του ενός και άλλη του
άλλου. Αφού ναι μεν ο διαβήτης ίσως δεν θεραπεύεται ακόμα, όχι όμως και το μεταβολικό σύνδρομο, με τα διατιθέμενα
μέσα από το «Φαρμακείο της φύσης».
Αυτό δε το φαινόμενο της μάλλον συνειδητής διαστρέβλωσης όρων, καταστάσεων, φαινομένων, διαγνώσεων πώς μπορεί να ισχύει και να θριαμβεύει, όταν υποτίθεται ότι τηρείται
αυστηρή ιατρική, επιστημονική ορολογία για τα ιατρικά δρώμενα και επικρέμαται βαρύς πέλεκυς για τους τυχόντες παραβάτες;
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
51
Η σωστή διατροφή
κατά τη διάρκεια
του χειμώνα
Καταναλώνετε τροφές που ζεσταίνουν τον οργανισμό:
τραχανά, καυτερές πιπεριές, σούπες, κόκκινες φακές, φασολάδα, τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες (π.χ. μακαρόνια, ρύζι).
Της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ, MSc
Κλινικής Διαιτολόγου - Διατροφολόγου
Διευθύντριας Διαιτολογικού τμήματος NUTRICENTER
www.nutricenter.gr
Δύο είναι οι πιο συνηθισμένες λύσεις που δίνει ο άνθρωπος για
να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο πρόβλημα: α) αποζητά τους
ζεστούς χώρους και β) καταναλώνει περισσότερη τροφή. Η δεύτερη λύση είναι όχι μόνο εύλογη, αλλά και σωστή, αφού όντως
υπάρχουν τροφές που έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν τη
θερμοκρασία μας εν μέσω ψύχους, όπως τα λαχανικά, τα φρούτα και τα ψάρια. Εν τούτοις ο άνθρωπος συνήθως
προτιμά τα ανθυγιεινά σνακς (σάντουιτς, γλυκά) ή το
αλκοόλ, προϊόντα που βραχυπρόθεσμα δίνουν την
εντύπωση ότι θερμαίνουν το σώμα, μακροπρόθεσμα όμως λειτουργούν αντίστροφα. Στις παρακάτω
γραμμές θα βρείτε ένα ενδεικτικό διαιτολόγιο για τις
κρύες μέρες που ζούμε και για τις ακόμη πιο κρύες
που ενδεχομένως θα ακολουθήσουν.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα η έκθεση
του οργανισμού μας στο περιβαλλοντικό
κρύο επιφέρει την πτώση και της δικής
του θερμοκρασίας, με αποτέλεσμα να
δημιουργούνται ρίγη (τρέμουλο). Αυτό
αποτελεί τη φυσική άμυνα του οργανισμού απέναντι στη χαμηλή θερμοκρασία
του περιβάλλοντος. Μόλις εκδηλώνονται
τα πρώτα ρίγη, στέλνεται αυτόματα μήνυμα στον εγκέφαλό μας ότι ο οργανισμός
πρέπει να ζεσταθεί.
Καταναλώνετε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία με αντιοξειδωτική
δράση:
Βιταμίνη Α (καρότα, σπανάκι, κολοκύθια, ροδάκινα, βερίκοκα).
Βιταμίνη C (πορτοκάλια, μπρόκολο, ντομάτα, λάχανο, μανταρίνια, φράουλες, πράσινες πιπεριές).
Βιταμίνη Ε (καρύδια, φυτικά έλαια, ιχθυέλαια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά).
52
Ω-3, Ω-6 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψάρια -σολομός, πέστροφα,
κολιός, σαρδέλες- φιστίκια, σουσάμι).
Ψευδάργυρος (κρέας, όσπρια και οστρακοειδή, ξηροί καρποί).
Μαγνήσιο (καρύδια, αμύγδαλα, μπανάνες, σπανάκι).
Προβιοτικά, μικροβακτήρια που βοηθούν στην ορθή λειτουργία του πεπτικού συστήματος (γιαούρτι, γάλα στο
οποίο έχουν προστεθεί προβιοτικά και γενικά γαλακτοκομικά).
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Τι πρέπει να αποφεύγετε:
Την κατάχρηση σε αντιβιοτικά. Η πρόσληψη αντιβιοτικών
μακροπρόθεσμα αποδυναμώνει τον οργανισμό, καθιστώντας τον σημαντικά πιο ευάλωτο στις ιώσεις.
Τη συχνή κατανάλωση αλκοόλ. Στην αρχή, το αλκοόλ δίνει την εντύπωση ότι ζεσταίνει το σώμα, σε βάθος χρόνου
όμως δημιουργεί το αντίθετο αποτέλεσμα. Επίσης, αφυδατώνει τον οργανισμό.
Την καφεΐνη. Η καφεΐνη, ομοίως, αφυδατώνει τον οργανισμό.
Λοιπές συμβουλές:
Εντάξτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας. Όταν οι εξωτερικές συνθήκες είναι αποτρεπτικές
(κακοκαιρία, κρύο, χιόνι, πάγος),
προτιμάτε να μένετε στο ζεστό
σας σπίτι. Ωστόσο, οι ειδικοί τονίζουν την αξία της άσκησης, ήπιας
(περπάτημα) και εντατικής (γυμναστική) για τη διατήρηση και
βελτίωση του οργανισμού. Πιο
συγκεκριμένα, συνίστανται 3-4
φορές άσκησης ανά εβδομάδα,
διάρκειας μισής ώρας.
Ξεκουράζεστε επαρκώς. Το σώμα σας χρειάζεται ξεκούραση για να αναζωογονηθεί. Συνιστώνται 7-9 ώρες ύπνου
καθημερινά.
Τακτική ενυδάτωση. Πρόκειται ίσως για την πιο απλή και
συνάμα πιο βασική συμβουλή. Δυστυχώς, το χειμώνα τείνουμε να πίνουμε λιγότερο νερό. Προκειμένου, λοιπόν, να
αναπληρώσουμε τα χαμένα υγρά, μπορούμε να αντικαταστήσουμε μερικά ποτήρια νερού με ζεστά ροφήματα,
όπως είναι το χαμομήλι και το τσάι.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
53
Δερμοκαλλυντικά
και Ομοιοπαθητική
Χρυσούλα Γκούσκου, Φαρμακοποιός, Quality
& Training Manager, FREZYDERM ΑΒΕΕ
Στην Ομοιοπαθητική ο πάσχων άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως αδιαίρετη ενότητα αλληλοεπηρεαζόμενων
ψυχικών, διανοητικών και σωματικών λειτουργιών και αποτελεί μία μοναδική και ξεχωριστή περίπτωση.
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα ενεργούν σε ολόκληρο τον οργανισμό και
ενισχύουν τον αμυντικό του μηχανισμό με αποτέλεσμα τη θεραπεία και
την ανανέωση συνολικά του ασθενή.
Στη διάρκεια της Ομοιοπαθητικής θεραπείας πρέπει να αποφεύγονται ουσίες, που μπορούν να αντιδοτήσουν τη
δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου
( π.χ. καφεΐνη, κάμφορα, γαρυφαλέλαιο).
Σύγχρονα
δερμοκαλλυντικά υποστηρίζουν την ιδέα
της ολιστικής ομορφιάς και
φροντίδας δίνοντας έμφαση
στην υγεία και την ευεξία
του οργανισμού.
54
Περιποίηση ατοπικού δέρματος
Η εικόνα του δέρματος εμφανίζει πλήρη
αποδιοργάνωση:
Η κεράτινη στοιβάδα και εν γένει ο
φυσικός φραγμός έχουν διασπασθεί.
Το υδρολιπιδικό ισοζύγιο έχει διαταραχτεί.
Ο ρυθμός απώλειας υγρασίας (TEWL)
έχει αυξηθεί.
Το δέρμα έχει αποκτήσει αλκαλικό
pH.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
H αταξία του δέρματος, που απεικονίζει και μια εσωτερική αταξία του οργανισμού, μπορεί να προδιαθέτει
τους ασθενείς σε λοιμώξεις από βακτήρια, μύκητες
και ιούς.
Για την αντιμετώπιση πρέπει να εστιάσουμε και
στην υγιεινή και μαλακτική φροντίδα του δέρματος1 .
Η δερμοκαλλυντική φροντίδα θα πρέπει να:
Aντικαθιστά τα απαραίτητα λιπίδια που παράγονται
ελλιπώς.
Ελαχιστοποιεί τη διαδερμική απώλεια υγρασίας.
Αποκαθιστά τη λειτουργία του επιδερμικού φραγμού.
Επαναφέρει τη δερματική ευεξία.
Αντιμετώπιση φλεγμονής
Η κατάχρηση τοπικών κορτικοστεροειδών και οι ανεπιθύμητες ενέργειες που τα συνοδεύουν αύξησε την
ανησυχία των ασθενών.
Κορτικοφοβία 2
80,7 % φοβούνται τις συνέπειες της χρήσης τοπικών
κορτικοστεροειδών
72,5 % ανησυχούν σχετικά με την χρήση
34,5 % ανησυχούν για λέπτυνση δέρματος
9,5 % ανησυχούν για συστηματική απορρόφηση και
επιπτώσεις στην ανάπτυξη
Μια απάντηση αποτελεί η εναλλακτική θεραπευτική
επιλογή ενός φυτικού σκευάσματος μιμητικής στεροειδούς δράσης. 3
Αντιμετωπίζει την αντιδραστικότητα του δέρματος
(κνησμό, ερυθρότητα , ερεθισμό):
χωρίς να περιέχει φαρμακευτικά μόρια,
χωρίς να εμπλέκεται με την ορμονική ισορροπία,
χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πρώτες βοήθειες στο σπίτι
Ένα συνηθισμένο πρόβλημα είναι τα μικρά κτυπήματα και οι εμφανιζόμενοι μώλωπες.
Στη διαδικασία δημιουργίας του μώλωπα:
σπάζει ο συνδετικός ιστός και χρήζει αποκατάστασης,
σπάζουν τα αιμοφόρα αγγεία, οπότε απαιτείται ενίσχυση των τοιχωμάτων,
υπάρχει μικροτραυματισμός και στοχεύουμε σε
επούλωση και αντιμικροβιακή προστασία,
υπάρχει πόνος και θέλουμε παυσίπονη δράση.
Μια κρέμα εξαιρετικά εμπλουτισμένη με Arnica:4
απαλύνει τον πόνο,
μειώνει το οίδημα,
αποτρέπει την εμφάνιση μώλωπα,
καταπραΰνει την φλεγμονή,
ενισχύει τη μικροκυκλοφορία.
μείωση ερυθρότητας 24 %
μείωση αγγειακής αιμορραγίας 25 %
αύξηση μικροκυκλοφορίας 26 %
56
Private
Label
Προσδιορισμός προσωπικών αναγκών
Στοματική υγιεινή 5
To μεγάλο ζητούμενο είναι η
απομάκρυνση της μικροβιακής
πλάκας
και η διατήρηση της
υγείας δοντιών και
ούλων.
Oδοντόκρεμα
χωρίς φθόριο, γλουτένη,
χρώμα, SLES, Parabens,
αλλά με τον καινοτόμο
συνδυασμό Ξυλιτόλης –
Στέβιας – Μύρου – Φασκόμηλου – Bisabolol
προστατεύει αποτελεσματικά από την τερηδόνα.
για την αντιγήρανση και επιλογή
εξατομικευμένων καλλυντικών
Ξυλιτόλη 6
Μη τερηδογόνος υδατάνθρακας, καθώς
η
δομή πενταπλής αλυσίδας δεν επιτρέπει μικροβιακή ζύμωση.
Δράση κατά της μικροβιακής
πλάκας.
Εκλεκτική δράση επί του Str.
Mutans, διότι ενεργοποιεί ψευδομεταβολικό κύκλο και αναστέλλει
τη βακτηριακή ανάπτυξη.
Η ξυλιτόλη σε συνδυασμό με τακτική στοματική υγιεινή μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης τερηδόνας από
40 – 100 %.
38 % μείωση μικροβιακής πλάκας σε διάστημα 2
εβδομάδων με τακτική χρήση.
Στέβια
Εμποδίζει τη δημιουργία τερηδόνας, καθώς δεν
περιέχει ζυμώσιμους Υδατάνθρακες.
Δεν εθίζει σε γλυκιά γεύση.
Έχει βακτηριοκτόνο δράση.
Μύρο – Φασκόμηλο - Bisabolol
Αντιφλογιστικές,
Στυπτικές,
Αντιμικροβιακές ιδιότητες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. FREZYDERM ATOPREL συνοπτικό έντυπο
2. Saxon et al – Corticosteroid phobia and other confounders in the
treatment of childhood atopic dermatitis explored using parent
focus groups – Australasian Journal of Dermatology , vol 51,issue 3,
p.168-174,August 2010
3. FREZYDERM ANTICORT συνοπτικό έντυπο
4. FREZYDERM FIRST AID BUTTER συνοπτικό έντυπο
5. (Cronin et al –J Clinical Dentistry,1994)
6. FREZYDERM SENSI TEETH FIRST συνοπτικό έντυπο
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Κατάλογος
Καλλυντικών
2014-2015
www.genomed.gr
Παρουσίαση Φαρμακείου
Σεραφείμ Ζήκας
την αίσθηση ότι «χωράνε» και άλλα πράγματα στην καθημερινότητά μου.
Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στην αναδιαμόρφωση του φαρμακείου σας;
Η αγάπη γι’ αυτό που επέλεξα να κάνω εδώ
και 32 χρόνια, με οδηγεί αδιάπτωτα στην
καθημερινή προσπάθεια εκσυγχρονισμού
και βελτίωσης των συνθηκών λειτουργίας,
εργασίας και εξυπηρέτησης.
Συνεντευξη στη δημοσιογράφο Μαρία Λίγγρη
Η δημιουργία εργαστηρίου και η ανάπτυξη της εναλλακτικής θεραπευτικής
στο φαρμακείο σας, πιστεύετε ότι θα σας
διαφοροποιήσει από τα άλλα φαρμακεία
της περιοχής;
Ο Σεραφείμ Ζήκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956 και σπούδασε Φαρμακευτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1982 ξεκινάει να φτιάξει το δικό του φαρμακείο στην περιοχή του Ζωγράφου και το 1984, μόλις δύο χρόνια αργότερα, το μεταφέρει στη
Θήβα όπου το διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Ο Σεραφείμ Ζήκας σήμερα είναι ένας καταξιωμένος φαρμακοποιός με πολλές συνδικαλιστικές ανησυχίες και πάντα πρόθυμος στην προσφορά. Τον διακρίνει ο ήπιος χαρακτήρας και ο
τεκμηριωμένος λόγος του.
Είναι παντρεμένος με τη φαρμακοποιό Σίσσυ Λουκίδου και
έχουν μια κόρη, τη Σοφία, η οποία αγάπησε τη Φαρμακευτική
τόσο, ώστε να γίνει επάγγελμα ζωής, σπουδάζοντας και εκείνη
στη Φαρμακευτική Σχολή.
Από φοιτητής είχε έντονες ανησυχίες γι’ αυτό και ήταν ενεργό
μέλος του φοιτητικού κινήματος. Ως φαρμακοποιός αναπτύσσει
έντονη συνδικαλιστική δράση και από1984 είναι εκλέκτορας
στον Π.Φ.Σ. Το 2007 εκλέγεται πρόεδρος του Φαρμακευτικού
Συλλόγου Θήβας και από τον Οκτώβριο του 2011 ταμίας στη
Διοίκηση του Π.Φ.Σ. Η συνέντευξη που έδωσε στη συνεργάτιδά
μας δημοσιογράφο Μαρία Λίγγρη έχει ως εξής:
58
Το φαρμακείο του Σεραφείμ Ζήκα είναι
στην οδό Επαμεινώνδα 12, στη Θήβα.
Οι σπουδές σας στη Φαρμακευτική Σχολή ήταν
απόφαση επιλογής ή προτροπής;
Ουδεμία προτροπή, άλλωστε δεν υπήρχε οικογενειακή παράδοση. Ο συνδυασμός της ανάγκης για
επικοινωνία, καθώς και της αγάπης για την χημεία
με οδήγησε να επιλέξω τη φαρμακευτική ως επιστήμη και ως επάγγελμα.
Ξεκινήσατε από την Αθήνα, αλλά επιλέξατε
πολύ γρήγορα να μεταφέρετε την έδρα του
φαρμακείου σας στη Θήβα. Έχετε μετανιώσει
ποτέ γι’ αυτή σας την απόφαση;
Οι λόγοι μεταφοράς του φαρμακείου μου από την
Αθήνα στη Θήβα ήταν προσωπικοί, η τελική όμως
απόφαση εμπεριείχε σαφώς και το στοιχείο της επιλογής. Σήμερα γυρίζοντας πίσω σε εκείνη την περί-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
οδο συνειδητοποιώ ότι
και λόγους να μην είχα
έπρεπε να ανακαλύψω.
Η διαχείριση χρόνου
σε έναν επαγγελματία,
με έντονες συνδικαλιστικές δραστηριότητες σαν τις δικές σας,
πόσο εύκολη είναι;
Ο χρόνος είναι αποδεδειγμένα κάτι πολύ
σχετικό.
Διαπιστώνω
ότι συνήθως λείπει από
όσους θεωρητικά φαίνεται να περισσεύει και περισσεύει από όσους θεωρητικά φαίνεται πως λείπει. Το
αν είναι εύκολο ή δύσκολο έχει να κάνει με την επιλογή, την αγάπη και το ενδιαφέρον που έχει κανείς
γι’ αυτό που κάνει. Στην περίπτωση μου πάντως έχω
Η δημιουργία εργαστηρίου προδιαγραφών GLPs,
προέκυψε ως ανάγκη πραγματοποίησης κάθε φαρμακοτεχνικής εργασίας, που απαιτείται κατά την
εκτέλεση συνταγών συμβατικών, αλλά και εναλλακτικών –συμπληρωματικών θεραπειών
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
59
Η καλή πανεπιστημιακή γνώση είναι η
βάση, που όμως από
μόνη της δεν είναι
αρκετή προκειμένου
να καλύψει τις διαρκώς αυξανόμενες και
μεταβαλλόμενες ανάγκες και απαιτήσεις
της κοινωνίας.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη περίοδος από
την ημέρα ίδρυσης
του
φαρμακείου
σας;
Η περίοδος που ξεκίνησε από την εφαρμογή του πρώτου
μνημονίου, τον Μάϊο του 2010, και μέχρι σήμερα θεωρώ πως είναι η δυσκολότερη περίοδος
όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους φαρμακοποιούς και όλη την κοινωνία.
Ποια πιστεύετε ότι είναι τα δυνατά σημεία
του φαρμακείου σας;
Κατά σειρά αξιολόγησης: α) το έμψυχο δυναμικό, β) ο χώρος, γ) το προϊοντικό μείγμα, δ) η
συμβουλή και ε) η οργάνωση.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι στο περιβάλλον
της υγείας τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς,
πιστεύετε ότι ο Έλληνας φαρμακοποιός
μπορεί να διευρύνει τις πηγές του εισοδήματός του και να αναβαθμίσει το κύρος του
επαγγέλματός του και με ποιόν τρόπο;
(ομοιοπαθητικών - φυτοθεραπευτικών), όπως επίσης και
συνταγών καλλυντικών και όχι ως ανάγκη διαφοροποίησης από τα άλλα φαρμακεία της περιοχής.
Η πανεπιστημιακή και μόνο γνώση εκτιμάτε πως
επαρκεί για να παρέχει ένα φαρμακείο σωστή και
ολοκληρωμένη φροντίδα υγείας στους πελάτες του;
60
Στόχος και όραμα πρέπει να είναι η αναβάθμιση
του κύρους του επαγγέλματός μας. Τα οικονομικά αποτελέσματα είναι υποπροϊόντα της πίστης και προσήλωσης στην εξυπηρέτηση του
οράματος. Συνταγές για αύξηση του εισοδήματος υπάρχουν πολλές, όταν όμως δεν συνοδεύουν την αγάπη και την πίστη για το όραμα,
παραμένουν συνταγές… χωρίς αντίκρυσμα!..
Τι σας φοβίζει ιδιαίτερα αυτή την περίοδο;
Ο λαϊκισμός, οι ψεύτικες υποσχέσεις, το ναι σε
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
όλα και η επένδυση στον πόνο δυστυχισμένων ανθρώπων.
παθητική Ιατρική; Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να αλλάξει;
Ένας έμπειρος συνδικαλιστής τι
θα πρότεινε στον Έλληνα φαρμακοποιό, όταν τα μέτωπα στο χώρο
της υγείας ανοίγουν το ένα μετά το
άλλο;
Το περιοδικό «Ομοιοπαθητική Ιατρική» είναι ένα πολύ
ποιοτικό προϊόν, η διαχρονική αξία του οποίου διασφαλίζεται από την παρουσία του δημιουργού του. Ο Γιώργος ο
Παπαϊωάννου αποτελεί την καλύτερη εγγύηση προκειμένου το περιοδικό να βελτιώνεται διαρκώς.
Στον Έλληνα φαρμακοποιό θα έλεγα
να είναι αισιόδοξος και ότι το φαρμακείο έχει μέλλον. Αυτό το διασφαλίζει
ο στενός δεσμός που υπάρχει μεταξύ
φαρμακοποιού και ασφαλισμένου.
Τίποτα δεν γίνεται ερήμην της κοινωνίας. Ο χαρακτήρας του φαρμακείου
αλλάζει και θα αλλάξει ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Βλέπω τον φαρμακοποιό ως επαγγελματία υγείας και
επιχειρηματία. Τα μέτωπα στον χώρο
της υγείας είναι αλήθεια πως ανοίγουν
το ένα μετά το άλλο. Τα νέα δεδομένα
αυτήν την ώρα υπαγορεύουν συμμαχίες. Συμμαχίες στο μέγεθος και στο
αντικείμενο προς πώληση. Χρειάζεται
εμπλουτισμός της ύλης και δυνατά επιχειρηματικά σχήματα. Προτείνω, λοιπόν, να ξεχάσουμε όσο πιο γρήγορα
γίνεται το παρελθόν και να κοιτάξουμε
μπροστά. Από εμάς εξαρτάται. Το μέλλον δεν περιμένει.
Πως βλέπετε το φαρμακείο σας μετά από
πέντε χρόνια;
Ακόμη πιο σύγχρονο
και πιο λειτουργικό,
δυνάμενο να καλύπτει
όλο και περισσότερες
ανάγκες της κοινωνίας
στην κατεύθυνση ενίσχυσης του ρόλου μας
στην
πρωτοβάθμια
φροντίδα υγείας, διεισδύοντας παράλληλα και στον χώρο των
υπηρεσιών.
Ποια η άποψή σας για
το περιοδικό Ομοιο-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
61
Πότε να ανησυχήσετε
Πως θα καταλάβετε
εάν κινδυνεύετε από…
Γράφει ο Άρης Μπερζοβίτης
Τα συμπτώματα που περιγράφονται είναι τα πιο συχνά
που αναφέρονται στις συγκεκριμένες παθήσεις και έχουν
καταγραφεί από τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες.
Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις που ο ασθενής δεν παρουσιάζει συμπτώματα,
αλλά και περιπτώσεις που μερικά από τα συμπτώματα
μπορεί να εμφανίζονται και σε άλλες (διαφορετικές
μεταξύ τους) παθήσεις. Η παρακάτω αναφορά δεν
αναιρεί την επίσκεψη στον ειδικό γιατρό, ο οποίος
μετά από εξετάσεις θα κάνει την ακριβή διάγνωση
και θεραπεία.
…καρκίνο του πνεύμονα
Ο καρκίνος του πνεύμονα συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα, παρά μόνο αφού φτάσει σε εκτεταμένο στάδιο ή έχει επεκταθεί και σε άλλα όργανα εκτός της κοιλότητας του θώρακα. Έτσι, λιγότερο από 20% των ασθενών
διαγιγνώσκονται έγκαιρα, όταν οι πιθανότητες για πλήρη
ίαση είναι μεγαλύτερες. Τα συνηθέστερα συμπτώματα με
τα οποία εμφανίζονται οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα είναι:
Βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη.
Απώλεια σωματικού βάρους.
Δύσπνοια.
Θωρακικός πόνος (που συχνά επιδεινώνεται με την
αναπνοή).
Αιμόπτυση.
Πληκτροδακτυλία, δηλαδή παραμόρφωση του σχήματος των νυχιών που γίνονται σαν το εξογκωμένο
άκρο μπαγκέτας (πλήκτρου) τυμπάνου. Εμφανίζεται
σε καπνιστές, καθώς και σε πολλές πνευμονικές παθήσεις, όπως και στον καρκίνο του πνεύμονα.
Πυρετός ή δεκατική πυρετική κίνηση (δέκατα).
62
Αδυναμία, καταβολή, εύκολη κόπωση.
Πρήξιμο κεφαλής και τραχήλου.
Δυσκολία στην κατάποση της τροφής.
Συριγμός της αναπνοής κατά την εισπνοή.
Βραχνάδα φωνής.
Ορισμένες φορές η ανακάλυψη του όγκου είναι τυχαία,
οπότε ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός.
Όμως συχνά τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου
δεν φαίνεται να σχετίζονται με τον πνεύμονα και την αναπνοή. Αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις που ο καρκίνος
έχει επεκταθεί και σε άλλα όργανα (μεταστάσεις). Τέτοια
συμπτώματα που τελικά μπορεί να οδηγήσουν στην διάγνωση καρκίνου είναι:
Πόνος στα οστά.
Αδυναμία και μούδιασμα στα χέρια ή στα πόδια, συνήθως ομόπλευρα (δεξιά ή αριστερά).
Ζαλάδα.
Κίτρινο χρώμα του δέρματος και του «λευκού» του ματιού (ίκτερος).
Σκληρή διόγκωση στο πλάι του αυχένα.
Βραχνάδα φωνής.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Πρέπει να σημειώσουμε ότι κανένα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα δεν εμφανίζεται μόνο στον καρκίνο
του πνεύμονα. Τόσο όσα σχετίζονται άμεσα με το αναπνευστικό (βήχας, δύσπνοια, αιμόπτυση) όσο και τα γενικά (πυρετός, ανορεξία, απώλεια βάρους, αδυναμία) εμφανίζονται και σε παθήσεις που δεν χαρακτηρίζονται ως
κακοήθεις. Συμπτώματα όμως από το αναπνευστικό σε
ενεργό ή πρώην καπνιστή που επιμένουν για περισσότερο από 15 ημέρες, πρέπει να ελέγχονται με μεγαλύτερη
προσοχή με ακτινογραφία θώρακα, εξετάσεις αίματος
κλπ.
… καρκίνο στομάχου
Ο καρκίνος του στομάχου, στα αρχικά του
στάδια, δεν δημιουργεί συμπτώματα που
να οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό. Για το
λόγο αυτό η ασθένεια βρίσκεται σε προχωρημένα στάδια, όταν γίνεται η διάγνωση.
Ο καρκίνος αυτός, εκτός από το
γεγονός ότι μπορεί να επεκταθεί τοπικά σε σημαντικό βαθμό προτού γίνει η διάγνωση,
παράλληλα είναι δυνατόν να
κάνει μεταστάσεις σε άλλα
όργανα. Η αντιμετώπιση
του καρκίνου του στομάχου μπορεί να είναι αποτελεσματικότερη με καλύτερη
πρόγνωση, εάν η διάγνωση
γίνει έγκαιρα με ανίχνευση της νόσου προτού ακόμη εξαπλωθεί.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
Ανορεξία.
Απροσδόκητη απώλεια βάρους.
Αποστροφή προς το κρέας.
Πόνος στην κοιλιά.
Αίσθημα πληρότητας στο στομάχι, έστω
και με τη λήψη μικρών ποσοτήτων φαγητού.
Δυσπεψία, αναγούλες και εμετοί που περιέχουν αίμα.
Μέλαινα (αίμα στα κόπρανα από το άνω
πεπτικό σύστημα που έχει πάρει κατά τη
δίοδο του στο πεπτικό σωλήνα μαύρο
χρώμα).
Αδυναμία, κούραση.
Είναι σημαντικό οι ασθενείς που έχουν πόνο στην κοιλιά ή στο στομάχι, να μην παίρνουν φάρμακα μόνοι
τους χωρίς να συμβουλεύονται το γιατρό τους. Πράγματι πολλοί άνθρωποι μετά από μια πρώτη διάγνωση γαστρίτιδας ή έλκους, αποκτούν τη συνήθεια να
παίρνουν διάφορα φάρμακα από μόνοι τους χωρίς να
επισκεφτούν ξανά το γιατρό τους.
Είναι όμως δυνατόν οι επαναλαμβανόμενοι πόνοι να
οφείλονται σε κάτι διαφορετικό. Ο γιατρός μπορεί να
κρίνει ότι επιβάλλεται γαστροσκόπηση που θα δείξει τι
πραγματικά συμβαίνει. Η εξέταση αυτή μπορεί έγκαιρα
να βρει, εάν υπάρχει, καρκίνο στο στομάχι. Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή από τους ασθενείς για
πόνους στο στομάχι και στην κοιλιά, είναι αιτία απώλειας
πολύτιμου χρόνου για να τεθεί η διάγνωση καρκίνου στο
στομάχι.
…καρκίνο λάρυγγα
Πρέπει να ζητήσετε γρήγορα την συμβουλή
γιατρού αν έχετε:
Επίμονη βραχνάδα της φωνής που εγκαθίσταται προοδευτικά.
Δυσκολία στην κατάποση.
Επίμονο πόνο στο λαιμό ή πόνο που εκδηλώνεται κατά την κατάποση.
Πόνο στο αυτί.
Εμφάνιση μάζας στο λαιμό.
Αλλαγές στη φωνή.
Τα άτομα που παρουσιάζουν αλλαγές στη φωνή
και επίμονη βραχνάδα, πρέπει να επισκεφθούν
το συντομότερο το γιατρό τους, ειδικά όταν καπνίζουν και καταναλώνουν πολύ αλκοόλ.
… καρκίνο όρχεων
Ο καρκίνος των όρχεων, αν ανιχνευθεί εγκαίρως,
θεραπεύεται σε ποσοστό που φτάνει το 90%, ενώ
οι ασθενείς συνήθως μπορούν να διατηρήσουν τη
σεξουαλική και αναπαραγωγική ικανότητά τους.
Οι περισσότεροι όγκοι στους όρχεις γίνονται πρώτα αντιληπτοί από τους ίδιους τους ασθενείς, είτε
τυχαία είτε στη διάρκεια μιας αυτοεξέτασης όρχεος. Συνήθως αντιλαμβάνονται ένα ογκίδιο με μέγεθος
φασολιού (μπορεί βέβαια
να είναι και πολύ μεγαλύτερο), το οποίο σπανίως
προκαλεί πόνο. Άλλα ύποπτα συμπτώματα είναι η
διόγκωση του όρχεως, το
αίσθημα βάρους σε αυτόν
ή η αιφνίδια συσσώρευση
υγρού στο όσχεο, ένας περίεργος πόνος στο κάτω
μέρος της κοιλιάς ή στην
βουβωνική χώρα ή ακόμα
και διόγκωση ή ευαισθησία
στο στήθος.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
63
… καρκίνο τραχήλου της
μήτρας
… πνευμονική αρτηριακή
υπέρταση
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να μην έχει
καθόλου συμπτώματα μέχρι να προχωρήσει σε πιο σοβαρή μορφή. Αν και μη ειδικά, τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μπορεί να περιλαμβάνουν:
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πλέον πρώιμο σύμπτωμα είναι η δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή) κατά
τη σωματική προσπάθεια. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν το συγκοπτικό επεισόδιο, την κόπωση, το περιφερικό οίδημα, το αίσθημα σύσφιξης στον θώρακα, καθώς
και τον πόνο που ομοιάζει με στηθάγχη, ιδιαίτερα κατά
τη σωματική προσπάθεια.
Μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία.
Πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Μη φυσιολογικά κολπικά υγρά.
Πόνο στην πυελική περιοχή.
… φλεβική ανεπάρκεια
Πόδια πρησμένα, κουρασμένα, με αίσθημα βάρους και
πόνο είναι τα κύρια και ενοχλητικά συμπτώματα, ιδίως
όταν ο καιρός είναι ζεστός, και έπειτα από μια κουραστική ημέρα. Επίσης ανησυχητικά σημάδια είναι τα εξής:
Κνησμός με ερεθισμό και ευαισθησία του δέρματος.
Ήπιοι μυϊκοί σπασμοί, μυοκλωνίες και κράμπες.
Υπέρχρωση του δέρματος και αντιαισθητική διόγκωση των φλεβών.
Άτονα έλκη των κνημών, που επουλώνονται εξαιρετικά δύσκολα.
Εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πιθανή πνευμονική εμβολή.
… ηλιακή εκφύλιση ωχράς
κηλίδας
Σε κάθε περίπτωση που θα σας παρουσιαστεί οποιοδήποτε σύμπτωμα από τα ακόλουθα, θα πρέπει να το
αναφέρετε στον οφθαλμίατρό σας:
Μειωμένη, θολή κεντρική όραση ή λιγότερο ακριβής (μειωμένη οπτική οξύτητα).
Παραμόρφωση της όρασης
(βλέπουμε αντικείμενα κυματιστά ή με καμπύλες).
Ξεθωριασμένα
γράμματα
και χρώματα (απώλεια της
Contrast Sensitivity).
Δυσκολία στο διάβασμα.
Δυσκολία στην αναγνώριση
προσώπων.
Κενό ή τυφλό σημείο στη κεντρική όραση (Κεντρικό Σκότωμα).
…σπαστική κολίτιδα
Χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου είναι ο μετεωρισμός (φούσκωμα), ο κοιλιακός πόνος και οι διαταραχές στις κενώσεις, που χαρακτηρίζονται από υφέσεις
και εξάρσεις δυσκοιλιότητας και διάρροιας, αλλά και
βλεννώδεις κενώσεις. Εξαιτίας αυτών των διαταραχών οι
ασθενείς με σπαστική κολίτιδα εμφανίζουν διακυμάνσεις
στο βάρος τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα
της νόσου είναι κοινά με πολλές παθήσεις του πεπτικού
συστήματος, γεγονός που δυσκολεύει τη διάγνωση.
… αγγειακό εγκεφαλικό
επεισόδιο
Τα πρώιμα συμπτώματα, που προειδοποιούν για επικείμενο «εγκεφαλικό» είναι:
Δυσχέρεια στην κατανόηση αυτών που
λένε οι άλλοι.
Δυσχέρεια στην ομιλία.
Μούδιασμα.
Aδυναμία στο πρόσωπο και στα άνω και
κάτω άκρα, που εμφανίζονται στην μία ή
την άλλη πλευρά του
σώματος.
Θαμπάδα ή απώλεια όρασης, πιο
συχνά μόνο στο ένα
μάτι.
Ζάλη, ίλιγγος, αστάθεια στη βάδιση ή / και
πτώση από απώλεια των αισθήσεων.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι εμφανή στην αρχή
και συχνά αποδίδονται σε περισσότερο συνήθεις παθήσεις, όπως το άσθμα, η γενικότερη κόπωση ή η έλλειψη
καλής σωματικής κατάστασης. Κατά συνέπεια, η διάγνωση της νόσου αυτής συνήθως καθυστερεί έως ένα πιο
όψιμο στάδιο της νόσου. Καθώς η νόσος εξελίσσεται,
ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν συνεχή δύσπνοια και κόπωση, οπότε η διεκπεραίωση ακόμη και
απλών δραστηριοτήτων, όπως η ένδυση και η βάδιση
μικρών αποστάσεων, καθίσταται δύσκολη
… έμφραγμα του
μυοκαρδίου
Το έμφραγμα του μυοκαρδίου συμβαίνει συνήθως ξαφνικά και τα συμπτώματα του επιμένουν για πάνω από 20
λεπτά.
Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Πόνο ή πίεση στο στήθος.
Σφίξιμο στο στήθος.
Πόνο ή πίεση στο στήθος που αντανακλά στο λαιμό,
στον τράχηλο, στο σαγόνι, στον ώμο και στο χέρι.
Επιγαστρικό πόνο.
Αίσθημα καυσαλγίας στο στήθος ή δυσπεψίας.
Δυσκολία στην ανάσα.
Επειδή το έμφραγμα συμβαίνει ξαφνικά μπορεί να προκαλέσει σημαντικού βαθμού άγχος. Μπορεί επίσης να
προκαλέσει συμπτώματα, όπως ναυτία, ζάλη, λιποθυμία,
και εξεσημασμένη εφίδρωση.
Πολλοί ασθενείς με συμπτώματα εμφράγματος του μυοκαρδίου δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια, επειδή νομίζουν ότι τα συμπτώματα τους οφείλονται σε άλλα νοσήματα και φοβούνται να
παραδεχτούν ότι πρόκειται για κάτι σοβαρό
και γενικά είναι απρόθυμοι να μεταβούν
στο νοσοκομείο για
διερεύνηση. Ωστόσο
καθυστέρηση αναζήτησης ιατρικής βοήθειας αυξάνει τον κίνδυνο
μόνιμης βλάβης στην
καρδιά ή θανάτου. Άρα όταν εμφανίζονται τα παραπάνω
συμπτώματα πρέπει να καλείται ιατρική βοήθεια.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
65
Η διατροφική και
θεραπευτική αξία των
οσπρίων
Προλαμβάνουν
καρδιοπάθειες, μορφές
καρκίνου κ.α.
Εκστρατεία ενημέρωσης από το Σύλλογο
Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών
Τα όσπρια αποτελούν μια ολόκληρη κατηγορία
φυσικών τροφών, στην οποία περιλαμβάνοΤου Άρη Μπερζοβίτη
νται τα φασόλια, οι φακές, η φάβα, τα ρεβίθια,
ο αρακάς, τα λούπινα, το λαθούρι, τα κουκιά κ.α.
Πρόκειται για τα αποξηραμένα ώριμα σπέρματα συγκεκριμένων φυτών, τα οποία ονομάζονται ψυχανθή.
Αποτελούν βασικό στοιχείο της ανθρώπινης διατροφής εδώ και χιλιετηρίδες, ενώ η υψηλή διατροφική
τους αξία βοήθησε αποτελεσματικά στην επιβίωση και την ανάπτυξη του ανθρωπίνου είδους, ειδικά σε
περιόδους που οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες απειλούσαν με υποσιτισμό μεγάλα τμήματα του
παγκόσμιου πληθυσμού. Χαρακτηριστική είναι η απόδοση τιμής από τον συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο στη
συνεισφορά των οσπρίων στην διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ιστορίας: «Χωρίς τα όσπρια ο ευρωπαϊκός
πληθυσμός δεν θα είχε διπλασιαστεί σε μόλις λίγους αιώνες και δεν θα ήμασταν οι εκατοντάδες εκατομμυρίων που είμαστε σήμερα…».
Για τους λαούς που ζουν στη λεκάνη της Μεσογείου τα όσπρια αποτέλεσαν πάντα τη ραχοκοκαλιά
της καθημερινής τους διατροφής. Ειδικότερα για
μας τους Έλληνες τα όσπρια και πιο συγκεκριμένα
τα φασόλια δεν αντιπροσωπεύουν μόνο βασικό
διατροφικό στοιχείο, αλλά επίσης και πολιτισμικό
στοιχείο, καθόσον η παραδοσιακή φασολάδα θεωρείται διαχρονικά το εθνικό φαγητό της χώρας.
66
Δυστυχώς όμως για όλους μας και κυρίως για την
υγεία μας, η παραδοσιακή αυτή αντιμετώπιση των
οσπρίων έχει τις τελευταίες δεκαετίες αλλάξει και τα
όσπρια έχουν αποχωρήσει από το καθημερινό μας
τραπέζι και έχουν αντικατασταθεί από άλλες τροφές με πολύ λιγότερη θρεπτική αξία.
Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τη διατροφική
αξία των τροφίμων. Τα όσπρια αποτελούν μια εξαι-
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ρετική τροφή για τον άνθρωπο, πυκνή σε θρεπτικά συστατικά, πλούσια
σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες.
Οι πρωτεΐνες που περιέχουν τα
όσπρια αν και είναι κατώτερες σε
βιολογική αξία από αυτές του κρέατος είναι εντούτοις πολύ ανώτερες
από όλα τα άλλα φυτικά τρόφιμα. Τα
όσπρια περιέχουν επίσης υδατάνθρακες βραδείας απορρόφησης και
γι’ αυτό το λόγο θεωρούνται τρόφιμα επιλογής για καλή υγεία ακόμα και
για τους διαβητικούς. Εκτός όλων αυτών των συστατικών, τα όσπρια είναι
επίσης πλούσια σε βιταμίνες Β και Ε,
σε άλατα σιδήρου, φωσφόρου, νατρίου, καλίου και ασβεστίου, καθώς
επίσης και σε διαιτητικές ίνες.
Η μεγάλη ποσότητα και η ανυπέρβλητη ποιότητα των διαιτητικών ινών
των οσπρίων, βοηθούν όχι μόνο στην
καλή λειτουργία του εντέρου, αλλά
και στην μείωση των επιπέδων της
χοληστερόλης, στην πρόληψη των
καρδιοπαθειών, καθώς και πολλών
μορφών καρκίνου.
Ιδιαίτερα για το θέμα του καρκίνου,
οι επιστημονικές μελέτες που αναδεικνύουν τα οφέλη της Μεσογει-
ακής διατροφής και κατ’ επέκταση
της κατανάλωσης οσπρίων έναντι
του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου σε διάφορους ιστούς είναι πάρα
πολλές. Απάνθισμα αυτών των δεδομένων, αποτελεί το τελευταίο συμπέρασμα της μεγάλης πολυκεντρικής
μελέτης EPIC (Br J Cancer 2011 Apr
26;104(9):1493-9) ότι η «προσήλωση»
σε αυτό που ονομάζεται Μεσογειακό
μοντέλο διατροφής, θα μπορούσε να
μειώσει σημαντικά το ρίσκο για εμφάνιση καρκίνου.
Επίσης, πρόσφατες ιατρικές έρευνες
ασχολούνται με τη σχέση ανάμεσα
στην κατανάλωση φασολιών και της
εμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα φασόλια περιέχουν
μεγάλη ποσότητα από υδατάνθρακες, οι οποίοι δεν χωνεύονται, αλλά
υφίστανται μια διαδικασία ζύμωσης
στο παχύ έντερο, με αποτέλεσμα τη
δημιουργία μιας σειράς λιπαρών οξέων, όπως είναι το οξικό, το προπιονικό και το βουτυρικό οξύ, τα οποία
όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία της
έρευνας, επιδρούν χημειοπροληπτικά στην εμφάνιση του καρκίνου του
παχέος εντέρου.
Η υγιεινή διατροφή συνδέεται με τη γενικότερη
ευεξία του οργανισμού και παίζει ουσιαστικό
ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση σοβαρών
ασθενειών, όπως είναι ο καρκίνος, με πολλές
σύγχρονες έρευνες σε διάφορα είδη τροφών,
συμπεριλαμβανομένων και των οσπρίων, να
έχουν αναδείξει τις έντονες αντικαρκινικές τους
ιδιότητες. Στο πλαίσιο αυτό, υλοποιείται η εκστρατεία ενημέρωσης «τροφός» (http://www.
trophos.gr), από το Σύλλογο Καρκινοπαθών
Εθελοντών Φίλων Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών με την
αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
67
Της ΑΝΘΗΣ ΜΑΚΡΗ, Υγιεινολόγου
Οι γυναικείες τσάντες κρύβουν πολλά μικρόβια, όμως οι περισσότερες
γυναίκες αυτό το αγνοούν, με αποτέλεσμα να μην πλένουν τα χέρια τους
μετά το ψάξιμο στην τσάντα.
Το 20% των γυναικείων τσαντών έχουν επίπεδα βακτηρίων-σχετική μόλυνση που δυνητικά θα μπορούσε να επιμολύνει άλλες επιφάνειες- και περιέχουν περισσότερα μικρόβια από τη μέση λεκάνη τουαλέτας, σύμφωνα με
έρευνα της εταιρείας Initial Washroom Hygiene.
Αναλυτικότερα η Dr. Sorana Segal-Maurer,
του New York Hospital-Queens, δήλωσε ότι
δεν είναι πολύ πιθανό κάποιος να αρρωστήσει από την τσάντα του, όμως οι άνθρωποι θα πρέπει να λαμβάνουν προφυλάξεις,
ώστε να σταματούν την εξάπλωση των μικροβίων.
Εξάλλου ούτε τα πράγματα που βρίσκονται
μέσα σε μια τσάντα έχουν καλή εικόνα. Η
συγκεκριμένη έρευνα έδειξε ότι κρέμες
προσώπου ή χεριών φιλοξενούσαν τα περισσότερα βακτήρια, με επόμενα τα κραγιόν και τη μάσκαρα. Ένα αντικείμενο που
μπορεί να εξαπλώσει βακτήρια στην τσάντα
δεν είναι άλλο από το κινητό τηλέφωνο. Δεν
το αφήνουμε.
Μερικοί το παίρνουν και στο μπάνιο, που
δεν είναι καλή ιδέα, δήλωσε η Segal-Maurer.
Πρέπει να το σκουπίζετε.
Οι δερμάτινες τσάντες ήταν περισσότερο
πιθανό να περιέχουν τα περισσότερα βακτήρια επειδή το σπογγώδες υλικό αποτελεί πρόσφορο έδαφος, σύμφωνα με την
έρευνα. Από την πλευρά του, ο Peter Barratt,
τεχνικός διευθυντής της Initial Hygiene,
δήλωσε ότι οι τσάντες έρχονται τακτικά σε
επαφή με τα χέρια μας και πολλές επιφάνειες, επομένως ο κίνδυνος μεταφοράς διαφόρων μικροβίων σε αυτές είναι πολύ υψηλός,
ιδιαίτερα καθώς οι τσάντες σπάνια καθαρίζονται.
Τακτική υγιεινή των χεριών είναι αναγκαία
για να εμποδιστεί η παρουσία των βακτηρίων αρχικά, ενώ συνιστάται και ο σχολαστικός καθαρισμός των τσαντών για να εμποδιστεί η συσσώρευση της μόλυνσης.
Δυστυχώς δεν υπάρχει καθολική προστασία
που θα σας κάνει άτρωτους στα μικρόβια
που κυκλοφορούν παντού. Μια σημαντική
πρόληψη όμως είναι να διατηρούμε τα χέρια μας όσο πιο καθαρά γίνεται, αφού είναι
68
ο βασικός τρόπος μετάδοσης των
ιώσεων.
Τα χέρια αποτελούν ένα σημείο
του σώματος όπου μαζεύονται πολλά μικρόβια
γι’ αυτό και είναι δύσκολο να είναι πεντακάθαρα ακόμα
και μετά το πλύσιμό τους. Αυτό που
πρέπει να κάνουμε, ώστε να απαλλαγούμε από όσο
το δυνατόν περισσότερα μικρόβια
είναι να πλένουμε τα χέρια
μας με πολύ σαπουνάδα και να τρίβουμε καλά και τις μεσοδακτύλιες περιοχές. Κι όλη η διαδικασία πρέπει να
διαρκέσει τουλάχιστον 20΄΄. Γι’ αυτό,
λοιπόν, φροντίστε να σαπουνίζετε
καλά τα χέρια σας. Δεν χρειάζεστε
απαραίτητα κάποιο αντιβακτηριδιακό σαπούνι, και το απλό αρκεί.
Αποφεύγετε να πιάνετε τη μύτη, το
στόμα ή να τρίβετε τα μάτια σας, εάν
τα χέρια σας δεν είναι πριν σωστά
πλυμένα. Κάπως έτσι γίνεται η μεταφορά των ιών που μας ρίχνουν στο
κρεβάτι. Κάποιοι ιοί μπορούν να μεταδοθούν ανεξαρτήτως καιρικών και εποχιακών συνθηκών, αφού μπορούν να μεταφερθούν μέσα από την ελλιπή υγιεινή!..
Εξάλλου οι ειδικοί συμβουλεύουν να μη
βάζετε ποτέ την τσάντα στο δάπεδο του
μπάνιου και να χρησιμοποιείτε αντιβακτηριακά μαντηλάκια για να καθαρίζετε τον
πάτο και τα χερούλια της τσάντας. Επίσης
ποτέ να μην κουβαλάτε φρούτα στην τσάντα σας και βέβαια να πλένετε πολύ καλά τα
τρόφιμα αυτά πριν τα καταναλώσετε.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
Τίτλος: Λεξικό Ψυχολογίας
Συγγραφέας: Norbert Sillamy
Επιμέλεια ελληνικής έκδοσης:
Μαρία Κοκκώση – Κλαίρη Συνοδινού
Μετάφραση: Βασιλική Τσιγκάνου
Σελίδες: 394
Τιμή με ΦΠΑ: 32,00 ευρώ
1
Η επιστήμη της Ψυχολογίας βρισκόταν ανέκαθεν στο σταυροδρόμι πολλών διαφορετικών πεδίων
του επιστητού, κυρίως της μελέτης
της ανθρώπινης συμπεριφοράς,
της φιλοσοφίας, της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας. Εκτός
αυτού, εντός της συναντώνται
πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, κάποιες εκ
των οποίων διεκδικούν την αυτονόμησή τους ως
αυτάρκεις επιστήμες. Τα λήμματα του παρόντος
λεξικού από τον εκδοτικό οίκο Larousse καλύπτουν
όρους από την Κλινική Ψυχολογία, την Ψυχολογία
της Υγείας, την Ψυχανάλυση, τον Συμπεριφορισμό,
αλλά και τη βιοτυπολογία ή τη χαρακτηρολογία. Το
λεξικό περιλαμβάνει επίσης βιογραφικά σημειώματα και βασική βιβλιογραφία των σημαντικότερων
επιστημόνων και ερευνητών της ψυχολογίας.
Σκοπός του βιβλίου είναι μια σύντομη και ακριβής ερμηνεία των βασικών όρων της σύγχρονης
και εφαρμοσμένης, καθώς και της κλασικής Ψυχολογίας, ώστε να αποτελέσει έναν οδηγό για τους
φοιτητές ψυχολογίας ή συγγενών κλάδων, τους
επαγγελματίες ψυχολόγους, αλλά και όλων όσοι
ενδιαφέρονται για τις ψυχικές λειτουργίες και την
ανθρώπινη συμπεριφορά.
Για πληροφορίες: ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ,
τηλ. 210 6714371
Τίτλος: Κωνσταντινούπολη
των ασεβών μου φόβων
Συγγραφέας: Γιάννης Ξανθούλης
Επιμελητής: Καλλιόπη Μουπαγιατζή
Σελίδες: 288
Τιμή με ΦΠΑ: 14,90 ευρώ
Ο Γιάννης Ξανθούλης επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη που αγαπά και μας ξεναγεί σε μια πόλη μυστηριακή. Ο ίδιος αναφέρει για το βιβλίο του τα εξής:
«Η Πόλη ‘’αλλιώς’’. Όπως την ένιωσα περπατώντας
επίμονα στα σοκάκια της, στις καινούργιες λεωφόρους, στους μπαχτσέδες και στις όχθες του Κεράτιου
και του Βοσπόρου. Ψελλίζοντας τα τούρκικα με λάθη,
Τίτλος: Πρόγραμμα Αυτοεκτίμησης
για παιδιά- «Αυτoεκτίµηση, Εκπαίδευση
Αξιών, Προετοιµασία για την Επαγγελµατική Ζωή»
Συγγραφέας: Βικτωρία Πρεκατέ
Σελίδες: 82
Τιμή με ΦΠΑ: 12,00 ευρώ
Η αυτοεκτίμηση αποτελεί μια αρετή με τόση
σημασία στη ζωή του ενηλίκου, ώστε η έλλειψή της αντανακλάται και στις προσωπικές και
στις επαγγελματικές του σχέσεις, δυσχεραίνοντας την καθημερινότητα και οδηγώντας ενίοτε σε σοβαρές ψυχολογικές εκδηλώσεις. Το
βιβλίο αυτό προτείνει ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο πρόγραμμα που αποσκοπεί στην
ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού, το
οποίο μπορεί να διδαχθεί είτε στην τάξη είτε
στο σπίτι σε συνεργασία με τους γονείς.
Η συγγραφέας εισάγει την έννοια της αυτοεκτίμησης –με όλες τις συνδηλώσεις και τις επιδράσεις της στην
αυτοπεποίθηση, την εικόνα του σώματος, το σεβασμό προς
τους άλλους και τους στόχους του παιδιού– και συνεχίζει με
την ανάλυση μιας σειράς αξιών, που θα βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει υγιείς σχέσεις με τα κοντινά του πρόσωπα,
αλλά και ισχυρές βάσεις για το επαγγελματικό του μέλλον.
Ακολουθούν βιωματικές δραστηριότητες στις οποίες καλείται να συμμετάσχει το παιδί, οι οποίες έχουν ως στόχο να
επιβεβαιώσουν στην πράξη αυτά που έμαθε μέσα από συζητήσεις και παιχνίδια, καθώς και κατάλληλα προσαρμοσμένοι
μύθοι του Αισώπου, τους οποίους μπορούν να παρουσιάσουν τα παιδιά στην τάξη.
Η φιλοδοξία της συγγραφέως είναι να βοηθήσει το παιδί να
καταλάβει ότι μια υγιής και κατά το δυνατόν σταθερή εικόνα
εαυτού απαιτεί μεν προσπάθεια και συνεχή επαγρύπνηση
από τη μεριά του, αλλά από την άλλη μπορεί να οδηγήσει
με δημιουργικό και χαρούμενο τρόπο στο χτίσιμο μιας προσωπικότητας που γνωρίζει και αγαπάει τον εαυτό της, πράγμα που αποτελεί εχέγγυο για πιο ευτυχισμένες σχέσεις στο
μέλλον.
Για πληροφορίες: ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ,
τηλ. 210 6714371
3
που με παρασέρνουν σε περιπέτειες, φανερώνοντας την ασέβεια της ευσεβούς φήμης της, την
ανάγκη της σιωπής μες στο πολύχρωμο και πολύβουο παρόν της, τη νοσταλγία των αληθινών της
φόβων που οργάνωσαν το μεγαλείο της. Σε αυτή
τη νέα έκδοση-εκδοχή περιλαμβάνεται το αρχικό
κείμενο της Κωνσταντινούπολης - Των ασεβών
μου φόβων, αλλά και η συνέχειά του. Δηλαδή οι
περιπλανήσεις και οι εμπειρίες μετά το 2008, σε
αυτή την πόλη που με φορτίζει σταθερά με ανίατη νοσταλγία».
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
2
Τίτλος: Total War Rome - Καταστρέψτε την
Καρχηδόνα
Συγγραφέας: David Gibbins
Μετάφραση: Αναστασία Καλλιοντζή
Επιμελητής: Αλέξανδρος Ρ. Φιλίππου
Σελίδες: 488
Τιμή με ΦΠΑ: 14,90 ευρώ
Ο ΣΚΙΠΙΩΝ ΕΒΑΛΕ ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΩΜΟ ΤΟΥ ΦΑΒΙΟΥ.
«ΩΣΠΟΥ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΘΟΥΜΕ ΞΑΝΑ, ΦΙΛΕ ΜΟΥ. ΣΕ ΑΥΤΟ
ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ή ΣΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ».
Ο Φάβιος προσπάθησε να ανακαλέσει στη μνήμη του
αυτό που του είχε πει ο γερο-εκατόνταρχος για τη μάχη:
Δεν θα βλέπεις τίποτ’ άλλο παρά μόνο μία δίοδο εμπρός
σου, κι αυτή η δίοδος θα γίνει ολόκληρος ο κόσμος σου.
Καθάρισέ την από τους εχθρούς, και μπορεί να καταφέ-
Τίτλος: Με το άρωμα του Νείλου
Συγγραφέας: Ειρένα
Αδαμίδου-Ιωαννίδου
Επιμελητής: Μαρίνα Κολιτσοπούλου
Σελίδες: 656
Τιμή με ΦΠΑ: 15,50 ευρώ
5
Ο Δημήτρης και ο Νικόλας,
δύο αδέρφια που αναζητούν
μια καλύτερη ζωή, ακολουθούν τον άνεμο και μεταναστεύουν στην Αίγυπτο. Εκεί
φτιάχνουν το σπιτικό τους με
τις καλύτερες προϋποθέσεις,
αγγίζουν τη φωτιά του έρωτα,
κάνουν οικογένεια, γίνονται
πλούσιοι και ανέρχονται κοινωνικά. Αλλά, όπως ο Νείλος
φουσκώνει και πλημμυρίζει
τη στεριά, έτσι κι ένα μοιραίο
λάθος θα καταστρέψει την ευ-
τυχία τους.
Ο καιρός περνάει, τα νερά αποτραβιούνται και αφήνουν
πίσω τους γόνιμη γη. Ο γιος του Δημήτρη, παρά τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, ξεχωρίζει και γίνεται ένας άνθρωπος αγαπητός για τις ικανότητες και την ανθρωπιά
του. Απρόσμενα θα γνωρίσει την Άννα και θα μας διδάξει
την έννοια της πραγματικής και απόλυτης αγάπης. Μέσα
από τα μάτια τους αντικρίζουμε τον Καβάφη, κάποια
απογεύματα σε ένα μικρό καφενείο, να εμπνέεται τα ποιήματά του και να συναντιέται με άλλες προσωπικότητες
της εποχής.
Ανθρώπινα πάθη, απληστία, απρόβλεπτα γεγονότα καθώς και αγνή και ανιδιοτελής αγάπη συνθέτουν μια εκπληκτική ατμόσφαιρα και προσκαλούν τον αναγνώστη
να ταξιδέψει στο μαγευτικό Μισίρι του προηγούμενου
αιώνα, στην ακμή του απόδημου ελληνισμού.
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
HOMEOPATHY BOOKS
By
ρεις να γλιτώσεις. Έτσι και προσπαθήσεις να δεις
τι συμβαίνει έξω από τη δίοδο, έτσι και πάρεις τα
μάτια σου πάνω απ’ αυτούς που έχουν τα δικά τους
μάτια στυλωμένα πάνω σε σένα, πάει, έχεις πεθάνει.
Ο David Gibbins είναι πολυβραβευμένος συγγραφέας, αρχαιολόγος και παγκόσμια αυθεντία στην
εξερεύνηση αρχαίων ναυαγίων και καταποντισμένων πόλεων. Πριν αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη
συγγραφή, διετέλεσε για μία δεκαετία καθηγητής
σε πανεπιστήμιο της Αγγλίας διδάσκοντας Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης και των Πολιτισμών.
Τα βιβλία του Ατλαντίς, Ο Θησαυρός των Σταυροφόρων, Το Χειρόγραφο, Οι Φύλακες του Mυστικού και Η Μάσκα της Τροίας
πούλησαν πάνω από δύο εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράστηκαν σε 29 γλώσσες.
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
4
George Vithoulkas
INTERNATIONAL ACADEMY
OF CLASSICAL HOMEOPATHY
THE SCIENCE
OF HOMEOPATHY
MATERIA
MEDICA VIVA
Τίτλος: Ψυχιατρική των Νευρολογικών Παθήσεων - Πρακτικές Προσεγγίσεις για τη
Φροντίδα του Ασθενούς
Συγγραφείς: Constantine G. Lyketsos, Peter
V. Rabins, John R. Lipsey, Phillip R. Slavney
Μετάφραση – επιμέλεια: Αντώνιος Πολίτης
Σελίδες: 418
Τιμή με ΦΠΑ: 42,00 ευρώ
Πολλές νευρολογικές νόσοι, για παράδειγμα η Parkinson, η Alzheimer ή κάποιες επιληψίες, εμφανίζουν συχνά ψυχιατρική συμπτωματολογία, την οποία
ο νευρολόγος θα πρέπει να εντοπίσει, να
αξιολογήσει και να αντιμετωπίσει κατάλληλα. Τις τελευταίες ωστόσο δεκαετίες,
η Ψυχιατρική και η Νευρολογία βάδιζαν
σχεδόν παράλληλα και ανεξάρτητα η μία
από την άλλη, με αποτέλεσμα το ατομικό ιστορικό, η δυναμική της οικογένειας
και η κατανόηση της ζωής του ασθενούς
να υποτιμώνται συχνά από τους νευρολόγους, κι έτσι ορισμένα συμπτώματα σε
νευρολογικούς ασθενείς, όπως η μανία ή η κατάθλιψη, είτε
υποαναγνωρίζονταν είτε αναθέτονταν σε ψυχιάτρους για
μεμονωμένη αντιμετώπιση.
Το συγκεκριμένο βιβλίο συζητεί τη σύγκλιση ανάμεσα στις
δύο ειδικότητες, ανοίγοντας τον δρόμο προς μια περισσότερο ανοιχτή και δεκτική αντίληψη των νευρολογικών
νόσων και προσπαθώντας να απομακρύνει την τεχνική,
μονόπλευρη και δογματική προσέγγιση των παλιών νευρολόγων και ψυχιάτρων. Οι συγγραφείς μελετούν τα ψυχιατρικά συμπτώματα που συναντώνται στην κλινική εμπειρία, τα συνδυάζουν με τη νευρολογική τους νοσολογία και
κατόπιν καταπιάνονται με τις ψυχιατρικές θεραπείες και τη
σχετική φαρμακολογία.
Το βιβλίο απευθύνεται σε ειδικούς και εκπαιδευόμενους
νευρολόγους και ψυχιάτρους και αποσκοπεί στην άρση
των στεγανών μεταξύ των δύο ειδικοτήτων, αλλά και την
αποτελεσματικότητα των γιατρών στις απαιτητικότερες
προκλήσεις της κλινικής τους πρακτικής. Κυρίως όμως
αποσκοπεί στην παροχή μιας ολοκληρωμένης φροντίδας
στους νευρολογικούς ασθενείς και ως εκ τούτου στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
6
ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ, τηλ. 210 6714371
THE BERN
SEMINARS
THE CELLE
SEMINARS
SUBSIDIARY OFFICE: (Academy)
Alonissos 37 005, North Sporades, Greece
Tel: 030 24240 65 142, Fax: +30 24240 65 147
E-mail: [email protected]
www.vithoulkas.com
HOMEOPATHY MEDICINE
FOR THE NEW MILLENIUM
A NEW MODEL FOR
HEALTH AND DISEASE
ATHENS OFFICE
Center of Homeopathic Medicine S.A.
11, Fokeas Str., Athens 104 34, Greece
Tel & Fax: 030 210 82 56 687
E-mail: [email protected]
7
Τίτλος: Ποιος θα κλάψει όταν πεθάνεις;
Συγγραφέας: Robin Sharma
Μετάφραση: Ουρανία Τουτουντζή
Επιμελητής: Τατιάνα Γαλάτουλα
Σελίδες: 240
Τιμή με ΦΠΑ: 13.50 ευρώ
Ο Robin Sharma μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε ότι σκοπός της ζωής
είναι μία ζωή με σκοπό. Η ζωή περνά
πολύ γρήγορα. Και τίποτα δεν είναι
πιο οδυνηρό από τη συνειδητοποίηση ότι έφτασες στο τέλος της χωρίς να
αντιληφθείς τι ήταν πραγματικά σημαντικό, επειδή ήσουν υπερβολικά απασχολημένος με όσα δεν είχαν αληθινή
σημασία.
Το βιβλίο «ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΚΛΑΨΕΙ ΟΤΑΝ
ΠΕΘΑΝΕΙΣ;» έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους σε
όλο τον κόσμο να εστιάσουν σε ό,τι έχει πραγματική
αξία και να απλουστεύσουν την καθημερινότητά τους,
ώστε να ζήσουν μια πιο χαρούμενη, έντονη και ουσιαστική ζωή.
Είναι βασισμένο στη φιλοσοφία και στα εμψυχωτικά
μηνύματα του Μοναχού που Πούλησε τη Ferrari του,
του βιβλίου που μεταμόρφωσε τη ζωή αμέτρητων ανθρώπων.
Πρόκειται για ένα απλό και κατανοητό εγχειρίδιο ζωής,
μέσα από το οποίο ο συγγραφέας μοιράζεται 101 σοφές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να γνωρίσετε
την αληθινή επιτυχία και να ανακαλύψετε τι έχει πραγματική σημασία στη ζωή.
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
Τίτλος: Το πλήρες βιβλίο της
εναλλακτικής ιατρικής τόμος III
Συγγραφέας: Andreas Moritz
Μετάφραση: Ελευθερία Μαντζώρου
Επιμελητής: Αλέξανδρος Ρ. Φιλίππου
Σελίδες: 448
Τιμή με ΦΠΑ: 15,90 ευρώ
9
Καταρρίπτοντας πλήθος μύθων γύρω από την υγεία, που προωθούνται από τη συμβατική ιατρική και την κοινωνία, αυτό το
βιβλίο αποδεικνύει ότι η καλή υγεία όχι μόνο επιτυγχάνεται εύκολα –ανεξάρτητα από την τωρινή κατάσταση του οργανισμού
μας– αλλά είναι και η φυσιολογική μας κατάσταση.
Η πλειονότητα των γιατρών προσπαθεί να καταπολεμήσει ή να
καταστείλει τις παθήσεις αγνοώντας τους μηχανισμούς αυτοθεραπείας του οργανισμού. Το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα
35χρονης έρευνας στο χώρο της υγείας και βασίζεται στην κλινική εμπειρία του συγγραφέα, στον οποίο έχουν καταφύγει χιλιάδες άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο. Μας παρουσιάζει όσα πρέπει
να γνωρίζουμε προκειμένου να αφυπνίσουμε την έμφυτη δύναμή μας για αυτοθεραπεία.
Ίσως αναρωτιέστε: «Πώς είναι δυνατόν να τα κάνει όλα αυτά
ένα βιβλίο;». Στο κάτω-κάτω, πολλά βιβλία προβάλλουν μεγαλόστομους ισχυρισμούς, στους οποίους δεν ανταποκρίνονται
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ
Τίτλος: Σε βλέπω
Συγγραφέας: Chevy Stevens
Μετάφραση: Φωτεινή Πίπη
Επιμελητής: Τατιάνα Γαλάτουλα
Σελίδες: 496
Τιμή με ΦΠΑ: 16,90 ευρώ
Στην πτέρυγα απομόνωσης της ψυχιατρικής κλινικής όπου εργάζεται,
η δρ Ναντίν Λαβουά βρίσκεται στο
στοιχείο της. Διαθέτει όχι μόνο τα
εργαλεία για να στηρίξει τους ανθρώπους, αλλά και τη βαθιά επιθυμία να
τους βοηθήσει. Βασική της αποστολή
είναι η θεραπεία ανθρώπων που προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες.
Όμως, η Ναντίν δεν είναι τόσο πρόθυμη να εξετάσει βαθύτερα το δικό
της παρελθόν: η μνήμη της μοιάζει
να έχει απωθήσει μια μεγάλη περίοδο
της ζωής της, ενώ η υποτροπιάζουσα κλειστοφοβία που τη βασανίζει,
μετατρέπει συχνά την καθημερινότητά της σε εφιάλτη. Ταυτόχρονα, είναι αναγκασμένη να υπομένει τη θλίψη και την αγωνία
που της έχει προκαλέσει η εξαφάνιση της κόρης της, της Λίζας,
η οποία το έχει σκάσει από το σπίτι και ζει στους δρόμους.
Όταν εισάγεται στην Εντατική Μονάδα της κλινικής μια νεαρή
γυναίκα που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, η Ναντίν αναλαμβάνει την παρακολούθησή της και, με επιδέξιους χειρισμούς,
καταφέρνει να εκμαιεύσει την ιστορία της – μόνο και μόνο για
να συνειδητοποιήσει ότι παρουσιάζει ανησυχητικές ομοιότητες με την ιστορία της δικής της ζωής. Η Ναντίν αποφασίζει να
σκάψει βαθύτερα στη μνήμη και στην ψυχή της, ώσπου τελικά
έρχεται αντιμέτωπη με τα τραύματα της παιδικής της ηλικίας
και τις τρομακτικές εμπειρίες που έζησε κατά την παραμονή
της με τη μητέρα της και τον αδερφό της σε ένα απομακρυσμένο κοινόβιο στο νησί Βανκούβερ. Τι συνέβη στη Ναντίν; Γιατί
διαλύθηκε η οικογένειά της; Και γιατί στο άκουσμα του ονόματος «Άαρον Κουίν» η Ναντίν αισθάνεται ακόμα και σήμερα να
παραλύει από τον τρόμο;
Χάρη στο αφηγηματικό ύφος της Chevy Stevens, οι κριτικοί
χαρακτηρίζουν το έργο της «συγκλονιστικό». Το βιβλίο ΣΕ
ΒΛΕΠΩ είναι ένα ακόμα μυθιστόρημα της Chevy Stevens που
αναδεικνύει το σαγηνευτικό ταλέντο της και την ιδιαίτερη θέση
που καταλαμβάνει στο χώρο του αστυνομικού-ψυχολογικού
θρίλερ.
8
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
ποτέ. Η απάντηση είναι απλή: Το Πλήρες Βιβλίο της
Εναλλακτικής Ιατρικής παραθέτει μεθόδους που μας
δίνουν τη δυνατότητα να αναλάβουμε τα ηνία της
σωματικής και διανοητικής μας υγείας και αποκαλύπτει εκατοντάδες μυστικά, τα οποία αποδεδειγμένα
προάγουν την υγεία, την ευεξία και την ίαση.
Τι είναι το φαινόμενο Πλασέμπο;
Η σύγχρονη ιατρική είναι αξιόπιστη;
Γιατί κάποιοι θεραπεύονται, ενώ άλλοι όχι;
Τι κάνει όλο και περισσότερους γιατρούς να υιοθετούν την ολιστική θεραπευτική;
Γιατί όλα ξεκινούν από το πεπτικό σύστημα;
Πώς να κάνουμε αποτοξίνωση των νεφρών και του
εντέρου;
Πρέπει να καταναλώνουμε βιολογικές τροφές;
Εκδόσεις Διόπτρα,
τηλ. 210 330 2828
ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ ΟΠΩΣ ΔΕΝ ΞΑΝΑΓΙΝΕ
Όλη η συσσωρευμένη γνώση πάνω στη φυσιολογία και ψυχολογία του αδυνατίσματος τώρα σε ένα προϊόν για τόσο γρήγορο
και επιτυχές αδυνάτισμα που δεν έχει υπάρξει ποτέ μέχρι σήμερα! Συστατικά, όπως κετόνες από raspberry, resveratrol, χρώμιο,
πράσινο τσάι και βιολογικά φρούτα και λαχανικά, ενισχύουν τον
οργανισμό, βελτιστοποιούν το μεταβολισμό, υποστηρίζουν ένα
υγιές επίπεδο ζαχάρου στο αίμα, μειώνουν τη μετατροπή λιπών
και υδατανθράκων σε σωματικό λίπος και πυροδοτούν την παραγωγή ενέργειας από την καύση του λίπους, ενώ η επαναστατική φόρμουλα synaptaleanTM που περιέχει το προϊόν βελτιώνει τη διάθεση, μεγιστοποιεί τη θέληση, τον αυτοέλεγχο και τον
έλεγχο της όρεξης, καθιστώντας έτσι το ίδιο το άτομο ικανό να
διαχειριστεί επιτυχώς την απώλεια του βάρους του.
Προϊόν Nature’s Plus, USA. Εισαγωγή apollonian nutrition
(πρώην Natural Plus ) τηλ. 210 6134604,
www.apolloniannutrition.gr
Body Shower Revitalizing Cleanser
από τη Frezyderm
Το Body Shower Revitalizing Cleanser είναι το ιδανικό καθαριστικό σώματος για τις ευαίσθητες επιδερμίδες Περιποιείται το ξηρό και αφυδατωμένο
δέρμα και αντιμετωπίζει κνησμώδεις καταστάσεις
πάσης φύσεως. Τα ενεργά συστατικά του προσφέρουν αντικνησμώδη και αντιερεθιστική προστασία,
ενώ δεν περιέχει άρωμα και χρώμα. Επιπλέον είναι
ιδανικό για τον καθαρισμό της επιδερμίδας κατά την
περίοδο της εγκυμοσύνης.
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
73
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ
ÏìïéïðáèçôéêÜ Öáñìáêåßá
Óôá ïðïßá ìðïñåßôå íá âñåßôå
êáé ôï ðåñéïäéêü ìáò.
¼óá öáñìáêåßá èÝëïõí íá äéáèÝôïõí ôï ðåñéïäéêü ìáò
(ôïõëÜ÷éóôïí 10 ôåý÷ç)
èá êáôá÷ùñïýíôáé ÷ùñßò ÷ñÝùóç óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá:
First Aid Butter Gel
από τη Frezyderm
Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ
Gel που αντιμετωπίζει χτυπήματα, εκχυμώσεις και
μώλωπες σε πρόσωπο και σώμα. Με συνδυασμό
από Arnica, Magnolia, Margosa για άμεση ανακούφιση, καταπράυνση και προστασία από τη δημιουργία
μώλωπα. Δεν χρησιμοποιείται σε ανοιχτά τραύματα
και πληγές. Κατάλληλο για βρέφη από τον 3ο μήνα,
παιδιά, ενήλικες. Δεν περιέχει φαρμακευτικές ουσίες, parabens και συντηρητικά. Ασφαλές σε περίπτωση κατάποσης.
ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: (210)
• Α. ΜΑΤΖΑΚΟΥ – ΚΑΡΑΣΤΑΤΗΡΗ, Κεφαλληνίας 98,
τηλ: 2629305
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ: (210)
• ΔΙΜΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Μεσογείων 5 & Μεγ.
Αλεξάνδρου 121, τηλ/fax: 5445544
• ΣΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Ελ. Βενιζέλου 140,
τηλ: 5452717
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: (210)
• ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ, Αγ. Ιωάννου 7, τηλ: 6391427
• ΜΟΥΖΑ-ΚΟΚΚΑΛΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Αγ. Τριάδος 21,
τηλ: 6008523, fax: 6001486
[
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
Τα βαρέα μέταλλα είναι από τις πιο επικίνδυνες τοξικές ουσίες, αφού
μερικές φορές ακόμη και ελάχιστες ποσότητες, προστιθέμενες στις
ήδη υπάρχουσες (απορροφημένες ακόμη και πριν πολλά χρόνια)
μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας (ιδίως στα
νεφρά και στο νευρικό και ανοσοποιητικό σύστημα).
Η Nature’s Plus, πρωτοπόρος στην έρευνα διεθνώς, παρασκεύασε
το METAL CONTROL με φυσικά συστατικά (ροδιόλα, σπιρουλίνα,
χλορέλα, σκόρδο, σελήνιο κ.ά.) ιδιαίτερης σημασίας για προστασία
και αποτοξίνωση από τα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος,
κάδμιο, εξασθενές χρώμιο κ.λπ.), αλλά και από πλήθος άλλες τοξικές
ουσίες.
Η σημασία του προϊόντος γίνεται εύκολα αντιληπτή, αν λάβουμε υπόψη ότι σήμερα τα βαρέα μέταλλα βρίσκονται παντού. Για παράδειγμα
ο μόλυβδος στον αέρα, το έδαφος, το νερό, αλλά και στα λαχανικά
(ακόμα και στα βιολογικά!), ο υδράργυρος σε ψάρια από νερά με αυξημένα επίπεδα υδραργύρου, αλλά και σε μεταλλικά σφραγίσματα
δοντιών, το κάδμιο σε περιέκτες νερού και τροφών, το νικέλιο σε διάφορα μεταλλικά αντικείμενα, το αλουμίνιο σε συσκευασίες τροφίμων
και μεταλλικά σκεύη κ.ο.κ.
Προϊόν Nature’s Plus, USA. Εισαγωγή apollonian nutrition
(πρώην Natural Plus ) τηλ. 210 6134604,
www.apolloniannutrition.gr
74
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: (210)
• ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗΣ ΗΛΙΑΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λ, Μεσογείων 46,
τηλ/fax: 7751507
• ΑΝΑΝΙΑΔΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Βουρή 6 & Λάμψα (έναντι
πλαϊνής πύλης Γηρ/μείου Αθηνών),τηλ: 6913944, κιν:
6936913944
• ΚΑΛΟΓΕΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Πανόρμου 71-73, τηλ: 6910567
• ΚΑΡΚΑΖΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Κηφισίας 101, τηλ: 8222042,
Fax: 2117707520, [email protected]
• ΚΟΝΤΟΥ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ, Λ. Ριανκούρ 57 (μετρό
Πανόρμου), τηλ/fax: 6915267
• ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΥ ΚΟΡΝΗΛΙΑ, Φωκίδος 6, τηλ: 7784027
• ΜΑΝΤΑ ΓΕΩΡΓΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Βασ. Σοφίας 112, τηλ: 7711428
• ΕΥΦΡ. ΕΥ. ΜΠΑΤΑΝΑ-ΠΑΠΛΩΜΑΤΑ, Μητροπέτροβα 39
• ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΥΛΗ, Μεσογείων 431, (Πλ. Αγ. Παρασκευής) ΠΟΛΥΓΩΝΟ, τηλ/fax: 6430689
τηλ: 6396484, fax: 6391879
• ΠΑΠΑΧΑΡΙΣΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ & ΣΙΑ Ε.Ε., Αμψάκου 9, τηλ/fax: 7487256
• ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΝΙΟΒΗ, Αγ. Ιωάννου 63, τηλ: 6011164
• ΠΑΤΗΛΑ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, Σεβαστουπόλεως 82, τηλ: 6925743
• ΧΟΥΝΤΑΣ Μ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Μεσογείων 535, τηλ: 6393735
• ΠΕΧΛΙΒΑΝΟΥ ΑΛΚΜΗΝΗ Ο.Ε., Πουλίου 8 & Αμαλιάδος
(από Λ. Αλεξάνδρας 213), τηλ& fax: 6424360
ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ: (210)
•
ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ, Πουλίου 18 & Λαμίας,
• ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΜΑΓΔΑ Χελμού 34, τηλ: 6217180
τηλ/fax:
6462290
• ΦΡΑΓΚΟΥ ΣΟΦΙΑ - ΚΑΟΥΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ,
•
ΤΖΙΤΖΙΚΟΥ–ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΟΦΙΑ Ο.Ε., Μεσογείων 29,
Τραπεζούντος 36, τηλ: 8141731
τηλ: 7774212
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ [ΜΠΡΑΧΑΜΙ]: (210)
• ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Αττάλου 3 & Αγ.
Δημητρίου 178, τηλ: 9316462
• ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ-ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, Αγ. Δημητρίου
144, τηλ: 9735516
ΑΙΓΑΛΕΩ: (210)
• ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ, Αναγεννήσεως 2, τηλ: 5902050,
fax: 5319605
• ΣΙΣΚΟΥ – ΜΠΟΥΤΣΚΟΥ ΖΩΗ, Αν. Παπούλα 79 & Μεγ.
Αλεξάνδρου, τηλ: 5442822
• Β. ΠΑΥΛΟΥ & ΣΙΑ Ε.Ε., Δημαρχείου 28 (πλ. Εσταυρωμένου)
τηλ/fax: 5312210
ΑΚΡΟΠΟΛΗ: (210)
• ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ & ΣΙΑ, Ε.Ε., Διονυσίου
Αεροπαγήτου 10, τηλ/fax: 3240098,
ΑΛΙΜΟΣ: (210)
• ΣΑΜΟΛΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, Λ. Ιωνίας 65, τηλ/fax: 9912717
ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ: (210)
• ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ ΕΥΑΓΓ. & ΚΟΥΝΤΖΑΚΗ ΣΤΥΛ. Ο.Ε,
Βορ. Ηπείρου & Λευκωσίας 25, τηλ: 9612615
ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ: (210)
• ΓΙΑΝΝΙΤΣΗΣ ΠΕΤΡΟΣ, Πατησίων 294 Β’, τηλ: 2281380,
ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ
• ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ, Λασκαράτου 10,
τηλ: 2230852, fax: 2230813
ΑΝΩ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ: (210)
• ΣΚΑΡΤΑΔΟΥ ΤΣΑΜΠΙΚΑ-ΠΕΤΡΟΥΛΑ, Τριών Ιεραρχών 163,
τηλ: 3458675 κιν. 6977222200
• ΣΕΛΑΜΤΖΗ ΟΥΡΑΝΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Πλ. Κοίλης 15, τηλ: 3470600
ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: (210)
• ΒΑΘΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ, Αλεξιουπόλεως 16, τηλ: 9945140
• ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, 25ης Μαρτίου 18,
τηλ/fax: 9942544
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
75
ΚΑΛΥΒΙΑ: (22990)
• ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΟΥΡΗΣ, Χρήστου Ράπτη 43, τηλ: 47033
ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ: (210)
• ΓΚΙΟΚΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λ. Δημοκρατίας 20,
τηλ: 5573243, fax: 5576116
• ΣΥΜΙΝΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, Όλγας 58 (Άνω Γλυφάδα,
τηλ/fax: 9632517
ΔΑΦΝΗ: (210)
ΑXAΡΝΑΙ: (210)
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΦΑΝΙΑ Ε.Ε., Ηπείρου 16,
• ΠΑΓΩΝΑ ΑΡΓΥΡΩ, Λ. Θρακομακεδόνων 10, τηλ/fax: 2443437 τηλ: 9018325
ΚΑΜΑΤΕΡΟ: (210)
• ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε, Θράκης 81,
τηλ/fax: 2315461
ΒΑΡΗ: (210)
• ΚΑΦΦΑ ΣΟΦΙΑ, Βασ. Κωνσταντίνου 32, τηλ: 8970092
ΕΛΕΥΣΙΝΑ ΑΤΤΙΚΗΣ: (210)
• ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΣΕΒΑΣΤΗ, Εθνικής Αντιστάσεως & Περσεφόνης,
Τηλ&Fax: 210-5547900
• ΨΥΧΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Κ. Παλαμά 50, τηλ: 2313000
ΕΛΛΗΝΙΚΟ: (210)
• ΔΟΥΖΕΝΗ-ΝΤΟΒΙΝΟΥ ΜΑΡΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Ιασωνίδου 47,
τηλ: 9640312, fax: 9618628
KATΩ ΠΑΤΗΣΙΑ: (210)
• ΜΑΝΔΗΛΑΡΗ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ, Παρασκευοπούλου 131,
τηλ: 8541659
ΕΞΑΡΧΕΙΑ: (210)
• ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Καλλιδρομίου 96
κ’ Σπ. Τρικούπη, τηλ: 8835883, fax: 8235590
ΚΗΦΙΣΙΑ: (210)
• Α. ΑΓΓΕΛΙΝΑ & ΣΙΑ Ο.Ε.,Τατοϊου 111, τηλ/fax: 8070894
• ΔΕΛΑΠΟΡΤΑΣ ΣΠΥΡΟΣ, Κοραή 30, τηλ: 8080002
• ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Κολοκοτρώνη 12-14 τηλ.: 8088905, Fax.: 8088906
Τηλ./Fax:8030272, Τηλ.: 6133227
ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ: (210)
• ΣΥΣΤΕΓ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ ΗΛΙΑ-ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ
Ο.Ε., Σπ. Πάτση 101, τηλ: 3464521
ΒΟΥΛΑ: (210)
• ΤΡΑΒΑΣΑΡΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Λ. Βουλιαγμένης 51,
τηλ: 216-8002732, fax: 216-8002733
ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗ: (210)
• ΓΙΑΝΝΑΤΟΥ ΤΕΡΕΖΑ, Θησέως & Ήρας 2, τηλ: 9670954,
fax: 9670597
• ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΑΚΑΡΙΣΙΑΝΟΥ, Λ. Ποσειδώνος
& Πλ. Νυμφών, τηλ: 8962347, 8962341
ΒΡΙΛΗΣΙΑ: (210)
• ΖΗΣΟΥ ΔΑΦΝΗ, Λ. Πεντέλης 7Α, τηλ: 6855824,
fax: 6847881
• ΤΣΟΥΤΣΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, Ομήρου 2, τηλ: 8040981
ΒΥΡΩΝΑΣ: (210)
• ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ, Εμπεδοκλέους 94 (πλησίον
καιν. Ο.Τ.Ε.), τηλ: 7620413, τηλ/fax: 7621719
ΓΑΛΑΤΣΙ: (210)
• ΑΓΓΕΛΗ ΣΟΦΙΑ, Αγ. Γλυκερίας 11, τηλ: 2929277,
• ΔΕΛΗΤΣΙΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Σαπφούς 4, τηλ: 2135695,
fax: 2911841
• ΔΟΓΚΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Παπαφλέσσα 3, τηλ: 2138170
ΓΕΡΑΚΑΣ: (210)
• Ζ. ΔΕΛΑΠΟΡΤΑ – ΟΥ. ΜΑΓΙΑΦΑ Ο.Ε., Λ. Μαραθώνος 117,
τηλ: 6612137
• ΚΥΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λ. Γέρακα 81 & Νικίου,
τηλ: 6614088
ΓΚΥΖΗ: (210)
• ΓΚΙΝΗΣ ΠΕΤΡΟΣ, Πριγκηποννήσων 37 (προέκταση οδού
ευελπίδων), τηλ: 6431853
ΓΛΥΚΑ ΝΕΡΑ: (210)
• ΓΕΡΑΡΔΗ ΜΑΙΡΗ, Άννης Μαρίας 19 & Σάμου,
τηλ/fax: 6659265
ΓΛΥΦΑΔΑ: (210)
• ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΟΥ – ΒΑΞΕΒΑΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Μεταξά 37, τηλ: 8944093, fax: 8945833
• ΜΕΝΗ ΜΙΧΑΛΑ - ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΑΣ, Λαζαράκη 3,
τηλ: 8944592
• ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗ ΑΝΝΑ, Γούναρη 168 (Άνω Γλυφάδα),
τηλ: 9642525
• ΠΑΝΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ- ΕΦΟΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Ε.Ε.,
Λαζαράκη 33, τηλ: 8980903
• ΠΑΠΠΑ ΣΟΦΙΑ - ΠΑΠΠΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, Μαραγκού 21,
τηλ: 8983571
76
ΖΩΓΡΑΦΟΥ: (210)
• ΚΑΡΑΣΜΑΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, Δαβάκη Πίνδου 11 & Ελ.
Βενιζέλου, τηλ: 7757661
• ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Κουσίδου 56, τηλ: 7709534
• ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Γρ. Αυξεντίου 71
(Άνω Ιλίσια), τηλ: 7774010, fax: 7774055
ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: (210)
• ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Μ. Αντύπα 51,
τηλ: 9711089
• ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤ. – ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ & ΣΙΑ Ο.Ε., Σ. Βενιζέλου 30, τηλ: 9923560
• ΠΑΛΕΤΣΟΥ ΕΛΕΝΗ, Ανδρέα Παπανδρέου 3,
τηλ: 211-0122570 - 9735550, fax: 9735550
ΙΛΙΟΝ: (210)
• ΚΟΛΟΚΟΤΣΑ-ΤΖΑΝΑΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Φιλοκτήτου 101,
τηλ/fax: 2631064
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΕΧΑΓΙΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ – ΜΑΓΓΟΥ ΙΩΑΝΝΑ
Ο.Ε., Αγ. Νικολάου 96, τηλ/fax: 5028880
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ Α. ΛΥΚΟΥΡΕΣΗΣ - ΚΑΡΑΜΠΑΤΣΟΥ Μ.,
Πριάμου 125 (Κεντρική Πλατεία), τηλ: 2615873,
e-mail: [email protected], www.homeo-pharmacy.gr,
www.ομοιοπαθητικό.gr
• ΝΕΟΦΥΤΙΔΟΥ - ΠΑΥΛΙΔΟΥ ΡΟΔΩ, Ιπποδαμείας 77,
τηλ/fax: 2615044
ΙΛΙΣΙΑ: (210)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΚΛΑΡΕΤΗ
Ποταμιάνου 2 & Αλκμάνoς (πίσω από το Crown Plaza),
τηλ: 7221589, fax: 7210002
• ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Ιλισίων19 & κερασούντος,
Ιλίσια, τηλ: 7719617, τηλ/Fax: 7704836
ΚΑΛΑΜΑΚΙ: (210)
• ΚΟΡΡΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, Καλαμακίου 29, τηλ: 9810945
ΚΑΛΛΙΘΕΑ: (210)
• ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ-ΒΑΘΗ, Σκρά 94, τηλ: 9588776
• ΝΥΧΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, Δαβάκη 22, τηλ: 9578485
• MARIANGELICA SENESE, Δοϊράνης 177, τηλ: 9593800
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ΚΑΠΑΝΔΡΙΤΙ: (22950)
• ΝΟΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ, Λ. Αθηνών Καλάμου 8, τηλ: 52140
ΚΟΛΩΝAKI: (210)
• ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ, Σόλωνος 97, τηλ/fax: 3802220
ΚΟΛΩΝΟΣ: (210)
• ΚΟΥΤΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, Λένορμαν 249, τηλ: 5135918
• ΜΩΡΕΛΛΑ – ΚΑΦΙΡΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Κρέοντος 78,
τηλ: 5122919
ΚΟΡΩΠΙ: (210)
• ΝΙΚ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ – ΧΡΙΣΤ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Ο.Ε.,
Β. Κωνσταντίνου 138, τηλ: 6623565, fax: 6020107
• ΣΠΕΡΕΛΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Λ. Αττικής 49, τηλ: 6622209,
fax: 6622292
ΚΥΨΕΛΗ: (210)
• ΚΑΜΠΟΥΡΗ ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ, Ιαπετού 29, τηλ: 8659713
• ΚΩΣΤΑ ΜΥΡΣΙΝΗ - ΠΑΡΑΜΥΘΕΛΛΗ ΚΩΣΤΑ ΜΑΡΙΑ Ο.Ε.,
Κοδριγκτώνος 2 & Κυψέλης 1(έναντι Πανελληνίου
Γυμναστηρίου), τηλ/fax: 8820730
• ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ., Κερκύρας 65,
τηλ: 8816606, Fax: 8816629
• ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ & ΣΙΑ Ο.Ε., Πατησίων 137 &
Τήνου, τηλ/fax: 5228433
• ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Κεφαλληνίας 30,
τηλ/fax: 8840256
Λ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ: (210)
• ΜΠΟΥΖΙΝΕΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Λ. Αλεξάνδρας 48,
τηλ: 8228830, φαξ: 8847206
ΛΑΓΟΝΗΣΙ: (22910)
• ΔΑΔΙΩΤΗΣ Π. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Λεώφ. Καλυβίων 51,
τηλ: 70061, fax: 25009
• ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ, Λεώφ. Καλυβίων 116 &Φιλοπάππου,
τηλ: 23037, fax: 23058
ΛΑΜΠΡΙΝΗ: (210)
• ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ ΗΛΙΑΝΑ, Χριστιανουπόλεως 46,
τηλ: 2933080
• ΠΕΤΡΟΥΤΣΟΥ ΣΟΦΙΑ, Ιωάννη Φωκά 36, τηλ: 2916007
ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ: (22990)
• ΕΛΕΝΗ ΒΕΛΛΟΥ - ΜΕΛΑ, Ευαγγελιστρίας & Σωτηρίου 1,
(ένατι Ι.Κ.Α.- πλησίον Ο.Τ.Ε.), τηλ/fax: 24801
ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ ΩΡΟΠΟΥ: (22950)
• ΠΑΠΑΛΕΞΗ ΠΟΛΥΞΕΝΗ, τηλ/fax: 79061
ΜΑΡΟΥΣΙ: (210)
• ΚΑΜΠΟΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, Βασ. Σοφίας 23, τηλ/fax: 8025279
• ΚΑΡΑΚΟΥΤΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, Φραγκοκλησιάς 40, τηλ: 6851919
• ΛΙΟΛΙΟΥ ΚΑΤΣΑΡΗ ΜΑΛΒΙΝΑ, Βασ. Σοφίας 39 (Πλ.
Κασταλίας), τηλ: 8061181, fax: 6142922
• ΝΗΣΙΑΝΑΚΗ ΤΕΡΕΖΑ, Κηφισίας 22, τηλ: 6855640
• ΠΡΟΒΑΤΑ ΜΑΡΙΑ, Περικλέους 6, τηλ: 8062596
ΜΕΓΑΡΑ: (22960)
• ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ, 28ης Οκτωβρίου 129,
τηλ: 29705
ΜΕΛΙΣΣΙΑ: (210)
• ΚΟΝΙΚΟΥ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ, Ελ. Βενιζέλου 3, τηλ: 8043301
• ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λ. Πηγής & 17ης
Νοέμβρη 2, Τηλ: 8045368, fax: 6136001
• ΠΙΠΕΡΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, Λ. Ανδρέα Παπανδρέου 4,
τηλ: 8034169
ΜΟΣΧΑΤΟ: (210)
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ, Κωνσταντινουπόλεως 59,
τηλ: 4812029
• ΜΠΟΤΣΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ, Σολωμού 80Α, τηλ: 9480515
ΝΕΑ ΕΡΥΘΡΑΙΑ: (210)
• ΔΟΥΒΗ ΝΤΙΝΑ, Εθνικής Αντιστάσεως 28 & Λυθρί,
τηλ: 6206211, fax: 8077527
• Ε. & Δ. ΖΩΓΡΑΦΟΥ Ο.Ε., Ελ. Βενιζέλου 85, τηλ: 8000289
fax: 8001431
ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ: (210)
• ΙΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, 28ΗΣ Οκτωβρίου 46,
τηλ: 2772970
• ΚΑΡΑΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Αγ. Γεωργίου 21α,
τηλ: 2790186
• ΠΕΡΓΑΝΤΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Μεσολογγίου 46 (πίσω
από τον ΟΤΕ) τηλ: 2772430, fax: 2770135
• ΠΙΤΣΕΛΗΣ ΖΗΖΗΣ, Αλέκου Παναγούλη 9,
τηλ/fax: 2718576
ΝΕΑ ΠΕΝΤΕΛΗ: (210)
• ΚΟΥΓΙΑΝΟΥ ΜΑΡΙΑ, 25ης Μαρτίου 25,
Τηλ.:211-0132182
ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ: (210)
• ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΥ ΜΑΡΙΑ, Αγ. Σοφίας 112, τηλ: 9340580
• ΚΟΥΡΟΥΣΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Ελ. Βενιζέλου 124,
τηλ: 9312912, 9313689, fax: 9313491
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΡΙΚΕΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ- ΚΩΝΣΤ.
ΜΠΑΛΑΣΚΟΝΗ Ο.Ε., Στρ. Πλαστήρα 73, τηλ/fax: 9345966
• ΤΥΛΛΙΑΝΑΚΗ ΔΑΝΑΗ, Πλαστήρα 21, τηλ/fax: 9319184
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
77
ΝΕΑ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ: (210)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΤΑΝΤΑΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ - ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ
ΒΑΣΙΛΙΚΗ Ο.Ε., Πίνδου 12, τηλ/fax: 2523056
ΠΕΝΤΕΛΗ: (210)
• ΚΩΤΣΟΓΙΑΝΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ, Βασ. Γεωργίου 3,
τηλ/fax: 8030209, ΠΑΛΑΙΑ ΠΕΝΤΕΛΗ
ΝΕΑΠΟΛΗ: (210)
• ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ασκληπιού 144,
τηλ: 6435586, 6454903
ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: (210)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΛΥΓΔΑ ΑΣΠΑΣΙΑ-ΛΥΓΔΑΣ Ε.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ο.Ε., Π. Τσαλδάρη 37, τηλ: 5716881
• ΜΠΑΤΖΑΚΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, Παν. Τσαλδάρη 85, τηλ: 5748880
• ΝΑΟΥΜ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Πεισάνδρου 14, τηλ/fax: 5740130
• ΠΑΡΑΜΥΘΕΛΛΗ - ΚΩΣΤΑ ΜΑΡΙΑ, Αγ. Ελευθερίου 4 (δίπλα
στο Ι.Κ.Α.), τηλ: 5744204
• ΤΙΓΚΟΥ ΧΑΡΑ, Πελοπίδα 212, τηλ: 5755167
ΝΕΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ: (210)
• ΘΕΟΔΟΣΙΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡ. Ο.Ε.,
Πολυτεχνείου 33, τηλ: 2820244
• ΚΑΜΠΕΡΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ & ΣΙΑ Ε.Ε., Μ. Αντύπα 88, τηλ: 27164036
• ΚΟΛΛΙΑ ΚΑΛΙΝΑ, Αυγής 35 & Ματρόζου, τηλ/fax: 2828555
• ΛΑΓΟΣ ΜΑΝΘΟΣ, Σαλαμίνος 10 (έναντι Τρία Αστέρια),
τηλ: 2816217
ΝΕΟ ΨΥΧΙΚΟ: (210)
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ - ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΘΥΜΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Αγ. Γεωργίου 66, τηλ: 6749862
• ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Πλ. Αγίας Σοφίας, τηλ: 6719841
• ΣΑΜΟΥΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, Ψυχάρη 1, τηλ/fax: 6713285
• ΣΙΩΡΗ ΕΛΕΝΗ, 25ης Μαρτίου & Ξάνθου 1, τηλ: 6745039
ΝΕΟΣ ΒΟΥΤΖΑΣ: (22940)
• ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, Χρυσοστόμου Σμύρνης 10,
τηλ/fax: 78992
ΟΜΟΝΟΙΑ: (210)
• ΜΠΑΚΑΚΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Αγ. Κων/νου 3, τηλ: 5232631-5
ΠΑΓΚΡΑΤΙ: (210)
• ΚΟΡΡΕΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ερατοσθένους & Ιβύκου 8,
τηλ: 7222774
• ΚΟΡΡΕΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ, Δαμαγητού 77, τηλ: 7014098
• ΣΕΙΡΑΔΑΚΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Σπ. Μερκούρη 58-60, τηλ: 7236226
• ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΝΙΚΟΣ, Κύπρου 10 (συνέχεια Φρύνης),
τηλ/fax: 7658214, Ν. ΠΑΓΚΡΑΤΙ
• ΦΙΛΙΑΝΟΣ ΜΑΡΚΟΣ, Κρησίλα 16 & Ευράνωρος,
τηλ: 7523341
ΠΑΙΑΝΙΑ: (210)
• ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗΣ - ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΗΜ. Ο.Ε.,
Λ. Ανδρίκου 2, τηλ/fax: 6643720
• ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΑΓΓΕΛΙΚΗ, Στάμου Νικολάου
Σταματίου 23Α, τηλ: 6029210
ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: (210)
• ΓΚΟΥΛΙΟΥΡΗ Ν. ΑΡΤΕΜΙΣ, Πρωτέως 78, τηλ/fax: 9832250
• ΖΩΓΡΑΦΑΚΗ ΜΑΡΙΝΑ, Αγ. Αλεξάνδρου 49, τηλ: 9830249
• ΚΙΚΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, Αγ. Αλεξάνδρου 100, τηλ: 9850437
• ΝΟΡΜΑ ΚΑΘΟΠΟΥΛΗ – ΠΑΤΕΛΛΗ, Ζησιμοπούλου 39,
τηλ: 9420333, κιν: 6974430071
ΠΑΛΛΗΝΗ: (210)
• ΓΚΟΡΜΟΛΙΑ ΕΥΔΟΞΙΑ, Γρηγορίου Ε΄8, τηλ: 6666495,
fax: 6665306
• ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΪΚΑ ΣΤ. & ΣΙΑ Ο.Ε., Edison &
Ιθάκης 1, τηλ/fax: 6669121
78
ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ: (210)
• ΑΜΠΑΤΖΗ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ, Πλούτωνος 11 & Ηφαίστου,
τηλ/fax: 5065324
ΠΛ. ΒΙΚΤΩΡΙΑΣ: (210)
• ΔΡΙΒΑΣ Ι. Ν. 3ης Σεπτεμβρίου 72, τηλ: 8222700
• ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥΛΙΤΑ, Κοδριγκτώνος 22,
τηλ: 8233717
ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ: (22990)
• ΠΑΠΠΑ ΧΡΥΣΑ, Λ. Πόρτο Ράφτη 34, τηλ/fax: 84440
• ΒΕΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Πάροδος Λεώφ. Γρέγου -Θέση
Ντρίβλια, τηλ/fax: 85450
ΡΑΦΗΝΑ: (22940)
• ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Εθν. Αντιστάσεως & Καρόλου
Κούν, τηλ/fax: 31830
ΣΑΡΩΝΙΔΑ:(22910)
• ΜΠΡΕΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΣΙΑ Ε.Ε., Λ. Σαρωνίδας 7,
τηλ: 54212
ΣΕΠΟΛΙΑ: (210)
• ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗ ΑΓΓΙΣΤΡΙΩΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Σεπολίων 78, [Πλ. Άγιος Μελέτης], τηλ: 5123600
ΣΠΑΤΑ: (210)
• ΜΑΓΟΥΡΗ ΟΛΥΜΠΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Δημάρχου Χρ. Μπέκα
100, τηλ: 6635135
ΣΥΝΤΑΓΜΑ: (210)
• ΛΙΒΑΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ, Σοφοκλέους 18, τηλ: 3217022
ΦΙΛΟΘΕΗ: (210)
• Σ. ΣΠΑΝΟΥΔΗ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λ. Καποδιστρίου 18,
τηλ/fax: 6899540
• ΣΧΟΛΕΙΑΔΗ - ΚΥΡΙΑΖΑΝΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ, Βασ. Γεωργίου β’ 11,
τηλ/fax: 6749827, [email protected]
ΧΑΪΔΑΡΙ: (210)
• ΛΑΖΑΡΙΔΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Κέκροπος 14, τηλ/fax: 5812323
[email protected]
• ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΗ ΕΛΕΝΗ, Ηρώων Πολυτεχνείου 59,
τηλ: 5811900
• ΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, Γ. Παπανδρέου 4 (Δάσος
Χαϊδαρίου), τηλ/fax: 5813912
• ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, Ανθέων 35 - Χαϊδάρι,
τηλ: 5814400
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ
ΧΑΛΑΝΔΡΙ: (210)
• ΚΑΠΠΟΥ ΜΑΡΙΝΗ, Κ. Βάρναλη 56 Γ’, τηλ: 6816610
• ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΔΟΥ ΛΙΑ, Παπάγου 14, τηλ/fax: 6854902
• ΚΑΦΙΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Ολύμπου 92, τηλ: 6838626
• ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤ. - ΜΑΚΡΗ Β. Ο.Ε.
Ανδρ. Παπανδρέου 8, τηλ: 6814883
ΧΟΛΑΡΓΟΣ: (210)
• ΓΚΙΟΥΡΔΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Βουτσινά 65 (Πλ. Δημοκρατίας),
τηλ: 6528036
• ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Θ. ΤΟΡΒΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε., 17ης Νοεμβρίου 56,
(Έναντι πλατείας Κύπρου), τηλ: 6546777
ΠΕΙΡΑΙΑΣ:
ΚΕΝΤΡΟ: (210)
• ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΡΣΕΝΙΟΣ, Ελ. Βενιζέλου & Βούλγαρη 95,
τηλ: 4178719
• ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΣΑΒΒΑΣ, Μπουμπουλίνας 38, τηλ: 4297313
fax: 4100249
• ΖΑΒΙΑΚΑ ΕΛΕΝΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Λακωνίας 30 & Φ. Κορυτσάς,
τηλ/fax: 4202225
• ΚΟΝΤΟΔΗΜΟΥ Α. ΑΡΓΥΡΩ, Αλκιβιάδου 121-123,
τηλ: 4115529, fax: 4225052
• ΛΟΥΒΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ, Β. Γεωργίου Β4, τηλ: 4113232
• ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, Μητρώου 66,
τηλ: 4535829
• ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ, Καραολή & Δημητρίου 78,
τηλ: 4112989
• ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, Ελ. Βενιζέλου 47,
τηλ: 4122720
• ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ΜΟΣΧΟΥΛΑ, Αγίου Δημητρίου 141,
Πειραιάς, τηλ/Fax: 4621309
• ΤΣΙΑΚΟΥ ΑΝΝΑ, ΑΓ. Ελευθερίου 134, τηλ: 4827715
ΚΑΜΙΝΙΑ
• ΤΣΙΑΚΟΥ – ΤΕΝΤΟΛΟΥΡΗ ΞΑΚΟΥΣΤΗ, Χίου 30,
τηλ/fax: 4823744, ΚΑΜΙΝΙΑ
ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: (210)
• ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ & ΣΙΑ Ε.Ε., Π. Τσαλδάρη 54,
τηλ: 4322177
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, Γρ. Λαμπράκη 517,
τηλ: 4008676
• ΜΟΥΤΑΦΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ - ΘΩΜΑΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Ο.Ε.,
Λ. Δημοκρατίας 123, τηλ: 4310765, fax: 4310442
• ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ, Π. Τσαλδάρη 42,
τηλ: 4315439
• ΡΗΝΙΩΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, Τσαλδάρη 17, τηλ: 4000207,
4004453, κιν: 6977222200
ΝΙΚΑΙΑ: (210)
• ΠΑΡΙΔΟΥ – ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΜΑΙΡΗ, Π. Ράλλη 150 (έναντι
κρατικού Νικαίας), τηλ/fax: 4952422
• ΣΑΪΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ, Παν. Τσαλδάρη 125 (πεζόδρομος),
τηλ/fax: 4917216
• ΧΑΤΖΗΚΟΚΚΙΝΟΣ ΤΖΑΝΗΣ, 7ης Μαρτίου 6
τηλ:. 4967269
Ν. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
AΓΡΙΝΙΟ: (26410)
• ΣΑΝΤΖΟΥΚ ΣΑΜΙΡ, Πλατεία Χατζοπούλου 12,
τηλ: 45495, fax: 46707
Ν. ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ
ΑΡΓΟΣ: (27510)
• ΜΠΑΝΤΑΝΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Παν.
Τσαλδάρη 7, τηλ: 66106, κιν: 6944310070
• ΤΑΡΝΑΡΗ ΣΟΦΙΑ, Τέρμα Ηρακλέους, τηλ: 68820
ΝΑΥΠΛΙΟ: (27520)
• ΜΕΛΛΟΥ ΟΥΡΑΝΙΑ, 25ης Μαρτίου 26, τηλ: 29844
Ν. ΑΡΚΑΔΙΑΣ
ΤΡΙΠΟΛΗ: (2710)
• ΔΡΑΒΙΛΑ - ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ.,Εθνικής Αντιστάσεως
40-42, Τηλ.:222065
• ΡΕΛΛΙΑ – ΤΕΡΙΑΚΗ ΕΛΕΝΗ, Τ. Σεχιώτη 25, τηλ: 239077
• ΣΑΒΒΑΚΗ ΕΥΣΕΒΙΑ, Κύπρου 1, τηλ: 237472
Ν. ΑΧΑΪΑΣ
ΑΙΓΙΟ: (26910)
• ΚΟΚΚΙΝΟΥ - ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ & ΣΙΑ Ο.Ε.
Ανδρονοπούλου 17, τηλ/fax: 21609, κιν: 6936662022
ΠΑΤΡΑ: (2610)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΑΛΕΞ. ΓΙΑΜΑ - ΚΩΝ. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ,
Αγ. Ιωάννη Πράτσικα 90, τηλ: 341723
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΠΛΑΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗ ΚΑΛΛΙΒΩΚΑ Μ. ΚΑΛΛΙΒΩΚΑΣ Α. Ο.Ε., Κορίνθου 204 – 206,
τηλ/fax: 277162, 276886, κιν: 6944913565
• ΚΟΤΣΙΡΙΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ – ΚΟΤΣΙΡΙΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ,
Αγ. Τριάδος 52 & Βορ. Ηπείρου 3, τηλ: 329283
• ΛΑΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, Μεσολογγίου 2 & Αθ. Διάκου,
τηλ: 327820
• ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Γερμανού 96 & Λόντου,
τηλ/fax: 622909
• ΜΠΑΛΑΦΟΥΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, Ζακύνθου 27-29,
τηλ/fax: 429990
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Γιαννιτσών 4,
τηλ: 453757
• ΡΑΠΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Κολοκοτρώνη 52, τηλ: 279009
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΤΡΙΒΥΖΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - ΤΡΙΒΥΖΑ ΜΑΡΙΑ Ο.Ε.,
Αρέθα 73, τηλ: 421145
• ΧΑΧΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ, Κορίνθου 309, τηλ: 223567
N. ΒΟΙΩΤΙΑΣ:
ΘΗΒΑ (22620)
• ΖΗΚΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ & ΣΙΑ Ο.Ε., Επαμεινώνδα 12,
τηλ.: 27866
ΛΙΒΑΔΙΑ (22610)
• ΤΟΥΡΚΟΧΩΡΙΤΟΥ ΜΑΡΙΑ, Καραγιαννοπούλου 20,
τηλ.: 27620
Ν. ΔΡΑΜΑΣ
ΔΡΑΜΑ: (25210)
• ΚΟΛΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Ιουστινιανού 52, τηλ: 48444,
κιν: 6973779726
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
79
• Γ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Αγαμέμνονος 35, τηλ: 27600
• ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ, Βεργίνας 49, τηλ: 39715,
fax: 55083
Ν. ΕΥΒΟΙΑΣ
ΑΜΑΡΥΝΘΟΣ: (22290)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΑΜΑΡΥΝΘΟΥ & ΣΙΑ Ο.Ε., Βασ.
Κωνσταντίνου & 16ης Οκτωβρίου, τηλ: 37763
ΧΑΛΚΙΔΑ: (22210)
• ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ - ΔΕΜΕΤΖΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, Ελ. Βενιζέλου 77,
τηλ: 82210
Ν. ΕΒΡΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ: (25510)
• ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ, 14ης Μαΐου 53, τηλ: 26478,
fax: 88595
• ΑΝΤΩΝΑΡΟΥ ΖΑΦΕΙΡΩ & ΣΙΑ Ο.Ε., 28ης Οκτωβρίου 16,
τηλ: 29082
• ΖΗΚΙΔΟΥ ΑΣΠΑΣΙΑ, Παλαιολόγου 51 & Κομνηνών,
τηλ: 35223, fax: 36440
• ΚΑΪΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ & ΣΙΑ Ε.Ε., 14ης Μαΐου 88, τηλ: 20667,
fax: 88492, e-mail: [email protected]
• ΤΣΩΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ., Μαζαράκη 11, τηλ: 38473,
κιν: 6932461323
ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ: (25520)
• ΑΛΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΣΑΒΒΑΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Ευριπίδου 96,
τηλ: 28477
Ν. ΗΛΕΙΑΣ
ΠΥΡΓΟΣ: (26210)
• ΑΔΑΟΥ – ΛΑΜΠΡΑΚΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΑ, Πατρών 8, τηλ: 22616
• ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Γερμανού 16 & Κανάρη
(έναντι Hondos), τηλ/fax: 25865
Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ: (23330)
• ΔΕΜΕΡΤΖΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ, Βετσοπούλου 32Α, τηλ: 23023
• ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΦΡΟΣΩ, Δ. Βετσοπούλου 45, τηλ: 23362
Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: (2310)
• ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΕΛΕΝΗ, Τριανταφυλλίδη 2, τηλ: 481585
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
• ΓΚΑΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΙΤΣΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Τσιμισκή 102,
τηλ: 231822
• ΓΟΥΝΑΡΗ ΠΑΓΩΝΑ, Ολυμπιάδος 103,
τηλ: 776576, ΕΥΟΣΜΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΔΑΝΙΛΟΥΛΗΣ ΝΙΚΟΣ – ΚΟΥΤΟΥΡΟΥΣΗ ΑΛΙΚΗ & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Τσιμισκή 7 & Ίωνος Δραγούμη, τηλ: 547633, fax: 547632
• ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ Β. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Γυμνασ. Μυστακίδου 33,
τηλ/fax: 309054, ΧΑΡΙΛΑΟΥ
• ΚΑΛΛΟΝΑ ΦΩΤΕΙΝΗ, Πλ. Μ. Αλεξάνδρου, ΚΑΡΔΙΑ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
τηλ: 23920-65155
• ΚΑΡΟΥΣΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, Α. Τζουμαγιάς 19 – Παπάφη,
τηλ/fax: 926404, Αγ. Φανούριος, ΤΟΥΜΠΑ
• ΚΑΤΡΑΝΤΣΙΩΤΗ ΑΝΝΑ, Παλαιών Πατρών Γερμανού 21
τηλ/fax: 262049, fax: 262012, ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΚΕΝΤΡΟ
• ΚΟΚΚΙΝΗ ΦΩΤΕΙΝΗ, Επταπυργίου 57, τηλ: 634333, ΣΥΚΙΕΣ
80
• ΚΟΥΛΟΥΜΠΡΙΔΗΣ – ΡΑΠΤΗ, Μπότσαρη 53, τηλ: 824632
• ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΒΑΛΣΑΜΟ, ΚΥΖΙΡΟΓΛΟΥ ΟΛΓΑ ΛΑΖΟΥ
Γρ. Λαμπράκη 65, τηλ/fax: 917902, ΑΝΩ ΤΟΥΜΠΑ
• ΜΑΛΑΘΟΥΝΙΑΔΟΥ ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ, Φιλιππουπόλεως 13,
τηλ: 746037, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ
• ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ & ΣΙΑ Ο.Ε., Μιαούλη 6
τηλ: 23920-63693, ΠΛΑΓΙΑΡΙ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΜΠΑΣΟΓΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ, Μακροχωρίου 1, τηλ: 436323,
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
• ΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Πλ. Δημοκρατίας 2,
τηλ: 798107, ΣΙΝΔΟΣ, ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Α. - ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Γ. Ο.Ε,
Κομνηνών 80, τηλ/fax: 481790
• ΡΕΠΑΝΕΛΗ ΑΠ. ΜΑΡΙΑ, Μ. Τειρεσία 3 (διασταύρωση
Δελφών με Κωνσταντινουπόλεως), τηλ: 848234
• ΣΑΡΔΕΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Φιλίππου 38,
τηλ: 23920-75355, ΠΕΡΑΙΑ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ., Αλεξ. Παπάγου 24,
τηλ: 466575, ΘΕΡΜΗ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΣΤΑΜΑΤΗ ΕΛΕΝΗ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πόντου 68,
τηλ/fax: 416244, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ - ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
• ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗ – ΣΥΛΛΙΓΝΑΚΗΣ, Εγνατίας 142, τηλ: 238828
• ΤΑΧΤΑΛΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ, Γρηγορίου Ε’ 26, τηλ: 317505
• ΤΖΩΓΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Εθν. Αντιστάσεως 42,
τηλ: 433774, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
• ΤΡΟΥΛΑΚΗ – ΣΙΤΑΡΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ, Καραβαγγέλη 11,
τηλ: 655566, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ
• ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Εγνατία 72,
τηλ: 236468, fax: 236358
• ΤΣIΤΣΕΛΗ ΝΙΚ. ΑΙΜΙΛΙΑ, 28ΗΣ Οκτωβρίου 35,
τηλ/fax: 574774, ΚΑΛΟΧΩΡΙ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΤΣOYΚΑΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ - ΝΤΑΟΥΤΖΑ ΙΩΑΝΝΑ Ο.Ε., Κύπρου
28, τηλ/fax: 638048, ΣΥΚΙΕΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
• ΧΙΓΚΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Λ. Κων/νου Καραμανλή 6, τηλ/fax: 840723
• ΧΡΗΣΤΟΥ ΕΛΕΝΗ, Κανάρη 10 & Αγ. Αθανασίου 6,
τηλ/fax: 460208, Ν. Ρεδεστός, Δήμου ΘΕΡΜΗΣ
Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ
ΚΑΒΑΛΑ: (2510)
• ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Υψηλάντου 27,
τηλ/fax: 833652
Ν. ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ
ΚΑΡΔΙΤΣΑ: (24410)
• ΚΕΦΑΛΑ ΝΤΙΝΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Ιεζεκίλ & Χαρίτου, τηλ/fax: 74126
Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟ: (24670)
• ΘΕΟΧΑΡΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ, Μ. Αλεξάνδρου 5, τηλ: 43343
ΚΑΣΤΟΡΙΑ: ( 24670)
• ΤΖΩΤΖΑ - ΤΑΛΙΔΟΥ Ο.Ε., Κολοκοτρώνη 4α, τηλ: 72310
Ν. ΚΙΛΚΙΣ
ΚΙΛΚΙΣ: (23410)
• ΑΓΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Θ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ, Αγ. Γεωργίου 5,
τηλ/fax: 24400
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
• ΠΕΤΜΕΖΑΣ ΝΙΚΟΣ, Νέα Σάντα ΚΙΛΚΙΣ, τηλ: 64194
Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ
ΚΟΖΑΝΗ: (24610)
• ΜΟΥΣΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ, Μεθώνης 1, τηλ: 38003
• ΜΟΥΛΑΝΤΖΙΚΟΣ ΗΛΙΑΣ - ΜΟΥΛΑΝΤΖΙΚΟΥ ΑΙΚ. Ο.Ε.,
Αναλήψεως 102, τηλ: 45431
• ΤΣΑΡΝΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ, Αναπαύσεως 33,
τηλ/fax: 66922, Ν. ΙΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ
• ΤΣΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΤΣΑΤΣΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ Ο.Ε.,
Κ. Καρτάλη 102, τηλ/fax: 29947
ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ: (24630)
• ΤΣΑΒΛΗ – ΤΣΟΛΑΚΗ ΠΗΝ. -ΧΑΤΖΗΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΕΛ. & ΣΙΑ Ο.Ε.,
Εθν. Αντιστάσεως & Βασ. Κων/νου (γωνία), τηλ: 25979, fax: 27271 Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
ΚΑΛΑΜΑΤΑ: (27210)
• ΚΩΤΣΙΔΟΥ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ, Βασ. Κων/νου 61, τηλ: 54688
• ΑΛΕΞΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ, Αριστομένους & Παυσανία 2, τηλ: 22223
• ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, Φαρών 186, τηλ: 95521
Ν. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
• ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Μακεδονίας 18,
ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ: (27410)
τηλ: 84098
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΣΙΑΠΚΑΡΑ ΑΓΓ. - ΣΙΑΠΚΑΡΑ ΜΑΡ. Ο.Ε.,
• ΜΑΡΑΝΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Αριστομένους 79, τηλ: 84925
τηλ: 54232
Ν. ΞΑΝΘΗΣ
KIATO: (27420)
ΞΑΝΘΗ: (25410)
• ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΣ, Εθν. Αντιστάσεως 20, τηλ: 23503
• ΙΣΑΑΚΙΔΟΥ Μ. - ΓΡ. ΔΙΟΥΔΗ Ο.Ε., Μπρουκούμη 9,
τηλ: 26981
• ΠΑΠΑΜΑΡΚΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε., Παν. Τσαλδάρη 16,
ΚΟΡΙΝΘΟΣ: (27410)
τηλ: 71676
• ΚΛΟΚΩΝΗ - ΣΤΑΜΑΤΗ ΣΟΦΙΑ & ΣΙΑ Ε.Ε.., Λ. Κορίνθου 107,
τηλ: 36600, ΕΞΑΜΙΛΙΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Ν. ΠΕΛΛΑΣ
• ΚΡΙΕΜΠΑΡΔΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Εθν. Αντιστάσεως 93, τηλ: 80680
ΑΡΙΔΑΙΑ: (23840)
• ΜΑΜΑΛΟΥΚΑΣ Γ. & ΣΙΑ Ο.Ε., Ζωγ. Πυλαρινού 72, τηλ: 22067
• ΜΑΡΚΟΥ ΜΑΡΙΑ, τηλ: 28060, ΣΩΣΑΝΔΡΑ ΑΡΙΔΑΙΑΣ
fax: 73797
• ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΕΛΑΓΙΑ, Λοχαγού Πασσά 1, τηλ: 24298
• ΜΠΙΤΣΟΥΝΗ ΟΛΓΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Αράτου 39, τηλ: 28833,
Fax: 27410-73319
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ: (23820)
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ, Ταγμ. Γεωργούλη 7,
ΛΟΥΤΡΑΚΙ: (27440)
τηλ: 25444
• ΔΕΔΕΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, Ελ. Βενιζέλου 62-64, τηλ: 21817
ΜΕΛΙΣΣΙ: (27430)
• ΜΠΑΣΙΟΥΚΑ ΜΑΡΙΝΑ & ΣΙΑ Ε.Ε., Παλαιά Εθνική οδός
Αθηνών-Πατρών 167, τηλ: 61966
ΕΔΕΣΣΑ: (23810)
• ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, Γεωργίου Πέτσου 2, τηλ: 26158
Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ
ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ: (27430)
• ΣΥΣΤ/ΝΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΚΛΑΔΟΥΧΟΣ Α. - ΚΛΑΔΟΥΧΟΥ Π. Ο.Ε., ΚΑΤΕΡΙΝΗ: (23510)
• ΣΥΣΤ. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΖΙΩΓΑ – ΕΞΑΡΧΟΥ ΑΝΝΑ - ΖΙΩΓΑ
Π. Τσαλδάρη 53, τηλ: 23644
ΔΗΜΗΤΡΑ Ο.Ε., Σαρανταπόρου 1, τηλ: 27865
Ν. ΛΑΚΩΝΙΑΣ
• ΤΑΓΑΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε.,16ης Οκτωβρίου 9,
ΓΥΘΕΙΟ: (27330)
τηλ: 25639, fax: 25669
• ΚΑΛΑΠΟΘΑΚΟΣ Π. ΛΕΩΝΙΔΑΣ, Ερμού 19 & Κάστορος,
•
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΝΙΚΟΣ, Ι. Κοσμά & Αγ. Λαύρας (γωνία),
τηλ: 22566, οικ: 22934
τηλ: 38528
ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ: (27320)
Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ
• ΓΚΟΥΒΟΥΣΗ - ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, τηλ/fax: 61444
ΚΟΜΟΤΗΝΗ: (25310)
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΟΥΔΗ – ΖΟΥΜΑ, Ορφέως 28,
ΣΠΑΡΤΗ: (27310)
τηλ/fax: 24640
• ΖΑΡΑΦΩΝΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Λυκούργου 75, τηλ: 22838,
fax: 89021
Ν. ΣΕΡΡΩΝ
ΣΕΡΡΕΣ: (23210)
Ν. ΛΑΡΙΣΗΣ
• ΚΑΛΑΪΤΖΗ ΔΑΦΝΗ & ΣΙΑ Ε.Ε., Βενιζέλου 29,
ΛΑΡΙΣΑ: (2410)
τηλ/fax: 52900
• ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ, Καρδίτσης & Σκοπάδων 7 (περιοχή
•
ΤΣΑΝΤΙΡΗ ΖΩΗ, Εμ. Ανδρόνικου & Νικ. Πλαστήρα (γωνία),
Νεράϊδα), τηλ/fax: 626047
τηλ/fax: 27977
Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
N. ΤΡΙΚΑΛΩΝ
ΒΟΛΟΣ: (24210)
ΤΡΙΚΑΛΑ: (24310)
• ΔΡΙΚΑΚΗ ΚΟΝΔΥΛΙΑ, Γκλαβάνη & Αλεξάνδρας 122, τηλ: 33121
• ΜΕΤΣΟΒΙΤΟΥ ΣΟΝΙΑ, Ιωλκού 17 (πρώην Ελ. Βενιζέλου), τηλ: 21773 • ΣΥΣΤΕΓΑΣΜΕΝΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ ΜΠΕΚΑ ΛΥΔΙΑ ΤΣΙΟΥΤΣΙΑΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΟΕ , Ασκληπίου 34, τηλ: 29828,
κιν: 6974438163, e-mail: [email protected]
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013
81
Ν. ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ
ΛΑΜΙΑ: (22310)
• ΧΑΔΟΣ ΛΟΥΚΑΣ, Ροζάκη Αγγέλη 73, τηλ/fax: 25125
• ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ΗΛΙΑΣ, Αβέρωφ 40, τηλ: 46758
ΝΗΣΙΑ
ΚΕΡΚΥΡΑ: (26610)
• ΠΑΝΔΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Σολωμού 2, τηλ: 39281
ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ: (26710)
ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, Σιτεμπόρων 56 & Βανδώρου,
τηλ: 23955
Ν. ΧΑΝΙΩΝ
ΧΑΝΙΑ: (28210)
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, Κισσάμου 160, τηλ/fax: 73643
• ΝΤΑΟΥΚΑΚΗ ΜΑΡΙΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., Σκαλίδη 106-108, τηλ/fax: 90210
• Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗ & ΣΙΑ Ο.Ε., Τζανακάκη 44, τηλ: 58221, 57065
• ΣΑΚΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, Δασκαλογιάννη 43, Παλιά Πόλη,
τηλ: 56188, Fax: 00727, E-mail: [email protected]
ΜΥΤΙΛΗΝΗ: (22510)
• ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ ΣΠΥΡΟΣ Ο.Ε., Καβέτσου 5, τηλ: 20729
• ΟΥΖΟΥΝΕΛΗ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ, Ερμού 43, τηλ: 28535
ΡΟΔΟΣ: (22410)
• ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΑΛΑΦΑΚΗΣ, Θεοτοκοπούλου 36, τηλ: 22285,
fax: 75248, ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ
• ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Μιχ. Πετρίδη 65, τηλ: 67830
ΚΡΗΤΗ
Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
ΗΡΑΚΛΕΙΟ: (2810)
• ΑΓΓΕΛΙΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Αγίου Μηνά 40,
τηλ: 221084, fax: 286864
• ΑΛΙΦΙΕΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Μελίνας Μερκούρη 50 &
Στεριογιάννη, ΘΕΡΙΣΟΣ - ΜΑΣΤΑΜΠΑ,
Τηλ/fax: 2810 377584
• ΚΟΚΟΚΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΥΤΑΝΤΟΥ,
Λ. Καλοκαιρινού 217,Τηλ/fax: 287038
• ΠΑΠΑΔΙΟΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ , Ελευθερίου Βενιζέλου 208,
τηλ/fax: 823732, ΓΑΖΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
• ΤΖΟΡΑΚΟΛΕΥΘΕΡΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Μιχελιδάκη 2,
Τηλ: 283063
ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ: (28970)
• ΜΗΤΣΑΚΗ ΕΥΑ, Παραλιακός Μαλλίων - Στελίδας,
τηλ/fax: 32132, www.i-pharmacy.gr,
ΛΙΜΕΝΑΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ
• ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Ελ. Βενιζέλου 99, τηλ: 22201
Ν. ΛΑΣΙΘΙΟΥ
ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ: (28420)
• ΣΙΓΑΝΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Γρα Λυγιά, Τ.Κ: 72200
τηλ: 24981
Ν. ΡΕΘΥΜΝΟΥ
ΡΕΘΥΜΝΟ: (28310)
• ΚΟΛΕΛΗΣ ΚΩΣΤΑΣ, Εμ. Πορτάλιου 25, τηλ: 50348
• ΜΑΝΩΛΕΣΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, Κουντουριώτη 17, τηλ: 28305
• ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, Ν. Ασκούτση 2, τηλ: 25813
Διαθέτω διαμέρισμα στο Μεσολόγγι
για Ιατρούς Ομοιοπαθητικής Ιατρικής
και Ολιστικής Ιατρικής,
Τηλ: 26310-51000, 51102
82
ΟΜΟΙΟπαθητική Ιατρική Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2013

Όταν είσαι έτοιμος πάτα enter. Από τα video games στην εικονική

φυσική/έμφυτη/μη ειδική ανοσία: innate/non specific immunity

συμμαχοι υγειας

www.inatural.gr • 801-222-3030

Ν Ε Ε Σ Μ Ε Ι Ω Μ Ε Ν Ε Σ Τ Ι Μ Ε Σ Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ Λ Ι Α Ν Ι Κ Η Σ

μορφή PDF - Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής

πατώντας εδώ

Project «Διατροφή μέσω των αιώνων»

Υπαραχνοειδής αιμορραγία: Κλινική σημασία και θεραπευτική

µÊÇà ŠÌÕ ºÊÇà ŠÌÕ À¿ÏÇÊÇ« ŠÌÕ ¯Ì ‹Ç¼ ÔÎÕϼ ŠÃЫÊÊÇÌ

μορφή PDF - Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής

HomeoNews, τεύχος 15, 2010 - MEDICUM Η πύλη της υγείας

μορφή PDF - Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής

Πατήστε εδώ για να δείτε το pdf

ZEBRA - Wurth

™¯€‰ÈÔ 1 - Ygeias Orama

sel 2575α

ανθρωπολογια της επιστημης 2011-12 κειμενα προετοιμασιας για τις

Γράψου στο Newsletter της Frezyderm και κέρδισε!

αδέσποτος / 1 - IVSA Thessaloniki