MAPTYPIEΣ ΑΠΑΙΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ • ΘΑΝΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΤΟ 2010 • ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΑΜΠΑΣΙΚΑ • ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΣΤΗ ΝΙΚΑΡΑΓΟΥΑ ΕΤΟΣ 29o-ΤΕΥΧΟΣ 1o ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 TPIMHNIAIA EKΔOΣH THΣ EΛΛHNIKHΣ EΠITPOΠHΣ THΣ ΔIEΘNOYΣ AMNHΣTIAΣ 113 Επιμέλεια: ΚΛΕΛΙΑ ΑΒΑΤΑΓΓΕΛΟΥ OYΓΚΑΝΤΑ - ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΚΤΙΒΙΣΤΗ ΙΛΙΝΟΙ - ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ - ΓΥΝΑΙΚΕΣ Ο David Kato, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των Λεσβιών, Ομοφυλόφιλων, Αμφιφυλόφιλων και Τρανσέξουαλ, δολοφονήθηκε στην οικία του στην Ουγκάντα, λίγο αφότου είχε καταφέρει να κάνει αγωγή σε εθνική εφημερίδα που τον είχε κατονομάσει ως ομοφυλόφιλο, κάτι που συμβαίνει συχνά στη χώρα. Η Διεθνής Αμνηστία ζητά να διερευνηθεί η δολοφονία και να σταματήσουν οι διακρίσεις με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό. Τον Μάρτιο, ο κυβερνήτης του Ιλινόι ανακοίνωσε την υπογραφή νόμου που καταργεί τη θανατική ποινή και παράλληλα απήλλαξε από την καταδίκη σε θάνατο 15 ατόμα. Το Ιλινόι είναι η 16η πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών που καταργεί τη θανατική ποινή, η οποία εφαρμόζεται στη χώρα από το 1977, αλλά 34 πολιτείες διατηρούν την πρακτική αυτή κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μόνο το 2010, δολοφονήθηκαν 685 γυναίκες στη Γουατεμάλα, αφού πρώτα έπεσαν θύματα βιασμού, ακρωτηριασμού και άγριου ξυλοδαρμού, ακόμα και από τις κρατικές αρχές. Ως κατάλοιπο του εμφυλίου που έπληξε τη χώρα επί δεκαετίες, το καθεστώς βίας και ατιμωρησίας συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Μόλις 4% των ανθρωποκτονιών γυναικών καταλήγουν σε καταδίκες των δραστών και δεν υπάρχει καμία προστασία των δικαιωμάτων τους. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: πΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: http://www.amnesty.org.gr/uganda-to-investigate-the-murder-of-activist-for-lgbt-rights http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/ illinois-abolishes-death-penalty-2011-03-10 http://www.amnesty.org/en/for-media press-releases/guatemala-must-actstop-killing-women-2011-03-07 ΠEPIEXOMENA 04. Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική Απαιτώντας την αλλαγή Η δημοκρατία της Διεθνούς Αμνηστίας EDITORIAL 06. Θανατικές Καταδίκες και Εκτελέσεις το 2010 Το παγκόσμιο κίνημα για την «εκτέλεση» της θανατικής ποινής 08. Ιωάννα Μπαμπασίκα Εκπαίδευση για τη δημιουργία δικτύου διερμηνέων 10. Σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα Σταματήστε τη σεξουαλική κακοποίηση των κοριτσιών στη Νικαράγουα 12. Εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα Μια αποτίμηση μαθητών και καθηγητών 13. Ατομικός ακτιβισμός Ανάλαβε δράση για τις εκστρατείες του 2011! 14. Χάουαρντ Ζιν Αυτοβιογραφία 15. Παγκόσμιες εκκλήσεις MAPTYPIEΣ Tριμηνιαία έκδοση της Eλληνικής Eπιτροπής της Διεθνoύς Aμνηστίας Σίνα 30, 106 72 Aθήνα T: 210 3600628 | F: 210 3638016 Ε: [email protected] | www.amnesty.org.gr IΔIOKTHΣIA Eλληνική Eπιτροπή της Διεθνούς Aμνηστίας EKΔOTΡΙΑ - ΔIEYΘYNTΡΙΑ Λυδία Τρύφωνα ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Κλέλια Αβαταγγέλου • Ράνια Ελ Αμπάσυ Χριστίνα Λιοφάγου • Κώστας Παναγιωτάκης Δήμητρα Πασχαλίδου • Μάρω Σαββοπούλου Λυδία Τρύφωνα • Κώστας Φόλλας Μαρία Φουντουκάκη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μάρω Σαββοπούλου KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA busybuilding / www.busybuilding.com EKTYΠΩΣH I.Ψαρρός - Λ. Mαναΐλογλου O.E. Διανέμεται δωρεάν στα μέλη του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Aμνηστίας. Π ερηφανευόμαστε συχνά για τη δημοκρατική διακυβέρνηση στη Διεθνή Αμνηστία και συνολικά ως κίνημα επενδύουμε πολύ στην καλλιέργειά της. Όλη η συζήτηση, οι διαδικασίες, οι θεσμοί, οι αποφάσεις και τα εργαλεία που έχουν δοκιμαστεί για να οξύνουν την ποιότητα και το βάθος της δημοκρατικής μας φυσιογνωμίας είναι, νομίζω, ένα ζωντανό εργαστήρι δημιουργίας για τον αγώνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αποφάσεις και οι διαδικασίες αξιολογούνται πλέον σε σχέση με τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: οικουμενικότητα, αδιαιρετότητα, δημοκρατικότητα. Έτσι, η οργάνωση ετοιμάζεται για το μεγαλύτερο βήμα παγκόσμιας δημοκρατικότητας: τη διανομή των πόρων της από το βορρά προς το νότο. Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε το Φόρουμ των Προέδρων της Διεθνούς Αμνηστίας, που, αν και δεν κατέχει θέση αποφασιστικού οργάνου στην ιεραρχία των δημοκρατικών διαδικασιών, είναι μια γέφυρα υποστήριξης των δημοκρατικών διαδικασιών στο κίνημα: από το τοπικό στο διεθνές και πάλι πίσω, ώστε ο κύκλος της διαβούλευσης να έχει πολιτική - οικουμενική ισορροπία μεταξύ των μελών. Εκεί εξετάστηκε μια ακόμη πρόκληση της δημοκρατικής κουλτούρας: η ανάπτυξη του διαλόγου και της δυναμικής των απόψεων και τάσεων στις εργασίες του Διοικητικού Συμβουλίου σε πνεύμα αδελφικότητας, συμπληρωματικότητας και εμπιστοσύνης. Ένας πλήρης οδηγός αμνηστιακής κουλτούρας συνεδρίασης έχει πλέον διαδοθεί στα όργανα λήψης αποφάσεων. Το πιο ενδιαφέρον στην πορεία εμβάθυνσης στη δημοκρατία του κινήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ότι, όπως ακριβώς μαθαίνουμε καθημερινά να σκεφτόμαστε με οικουμενικά κριτήρια, έτσι καλλιεργούμε και το δημοκρατικό αίσθημα. Η έννοια της οικουμενικότητας δεν χωρά εύκολα στις δημοκρατικές διαδικασίες. Κι αυτό αποκαλύπτεται όταν στις διαδικασίες μπαίνει η διάσταση του προσανατολισμού στο χρόνο. Πότε είναι αναγκαία η μελέτη και πότε η συζήτηση για να ληφθεί μια απόφαση. Ποιος αποφασίζει, ποιος πρέπει να πει τη γνώμη του και ποιος πρέπει να ερωτηθεί πριν την απόφαση. Όλα αυτά προβλέπονται πλέον σε ένα σχέδιο δημοκρατικής δράσης που θα επικυρωθεί στην επόμενη διεθνή συνέλευση. Πόσο οικουμενικές μπορούν να είναι οι αποφάσεις, όταν κάποια τμήματα δεν συμμετέχουν με τον απαιτούμενο συγχρονισμό; Πόσο αδιαίρετες είναι οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης ενός τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας όταν αυτό αγνοεί ή παρακάμπτει τον παγκόσμιο διάλογο του κινήματος; Για τούτο είναι πολύ προωθημένη πρόκληση η οικουμενικότητα της δημοκρατίας στην Αμνηστία. Και για τον ίδιο λόγο, το γνωστό σε όλους μας σύνθημα Σκέφτομαι Οικουμενικά, Δρω Τοπικά στην περίπτωση των πολιτικών αποφάσεων σε ένα παγκόσμιο κίνημα μπορεί να μετατραπεί σε Μελετώ τα Τοπικά για να Αποφασίσω Οικουμενικά. Μέλη του ελληνικού τμήματος, αν χάσουμε τη συνάντηση μελών για τα θέματα πολιτικής, θα χάσουμε μια ακόμη ευκαιρία και εμπειρία οικουμενικής δημοκρατίας. Ειδικά τώρα, που πενηνταρίσαμε. κείμενο: ΝΤΟΡΕΤΤΑ ΑΣΤΕΡΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ 3 4 MAPTYPIEΣ ΔΡΑΣΗ Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική _ Απαιτώντας την αλλαγή κείμενο: ΜΑΡΙΛΙΖΑ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΜΕΑ ΘΕΣΜΙΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΥ Τ ο 2010 έκλεισε με ολόκληρο τον κόσμο καθηλωμένο από την αναδυόμενη δύναμη του λαού της Τυνησίας και την αλυσιδωτή αντίδραση που πυροδοτούσε σε άλλα σημεία της περιοχής. Στις 17 Δεκεμβρίου ο 24χρονος Μohamed Bouazizi αυτοπυρπολήθηκε, όταν ένας τοπικός αξιωματούχος στην πόλη Sidi Bouzid τον εμπόδισε να πουλά λαχανικά από τη χειράμαξά του, και φέρεται να του επιτέθηκε. Η πράξη αυτή ήταν μια μοναχική και τελικά μοιραία έκφραση διαμαρτυρίας, που άγγιξε χιλιάδες συμπατριώτες του και εκατοντάδες χιλιάδες άλλους στην Αίγυπτο, την Αλγερία και άλλα κράτη της περιοχής. Το 2011 ξεκίνησε με τα μάτια της διεθνούς κοινότητας στραμμένα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, όπου ξέσπασε σειρά διαμαρτυριών ζητώντας την αλλαγή των καθεστώτων στην περιοχή, οι οποίες ανέδειξαν και σειρά παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις κυβερνήσεις των χωρών αυτών. Οι κυβερνήσεις στην περιοχή, εδώ και πολλά χρόνια, είναι απορροφημένες με την πολιτική τους ασφάλεια, αλλά παραμελούν την ανθρώπινη ασφάλεια του λαού τους και αποτυγχάνουν να προασπίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα από τα οποία αυτή εξαρτάται. Η ελευθερία έκφρασης, ένα δικαίωμα που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο, ζωτικό τόσο καθεαυτό όσο και για την πρόσβαση σε άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, είχε περισταλεί παντού. Το ίδιο είχε συμβεί και με τα στενά σχετιζόμενα δικαιώματα στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι, με τις κρατικές αρχές να παρακωλύουν την ανάπτυξη ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μιας δραστήριας κοινωνίας των πολιτών, και να επιζητούν συχνά να αποτρέψουν δημόσιες εκφράσεις διαφωνίας. Φυσικά, σε όλα αυτά τα κράτη, οι δυνάμεις καταστολής χρησιμοποιούνται για να πνίξουν τις διαμαρτυρόμενες φωνές, ενώ η θανατική ποινή χρησιμοποιείται για παραδειγματισμό, ακόμη και για εγκλήματα που δεν χαρακτηρίζονται «σοβαρά». Και ο κατάλογος των παραβιάσεων είναι μακρύς. Όταν ξέσπασαν οι μαζικές διαμαρτυρίες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε όλες τις αρχές της περιοχής να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων, συμπεριλαμβανομένων όσων απαιτούσαν την αλλαγή. Η οργάνωση από την πρώτη κιόλας μέρα παρακολουθεί στενά τα τεκταινόμενα στην περιοχή και έχει στείλει ερευνητικές αποστολές στην Αίγυπτο και τη Λιβύη. Αίγυπτος: Στις 25 Ιανουαρίου 2011 οι Αιγύπτιοι βγήκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι ειρηνικά ενάντια στη φτώχεια, την ανεργία, τη διαφθορά, που μαστίζουν την Αίγυπτο τις τελευταίες δεκαετίες, ζητώντας την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας, οι οποίες συνεχίστηκαν και μετά την παραίτηση Μουμπάρακ, ήρθαν αντιμέτωποι με την υπερβολική χρήση βίας από την πλευρά της αστυνομίας, ενώ υπήρξαν πολλά περιστατικά συλλήψεων και φυλακίσεων ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων και μελών της Διεθνούς Αμνηστίας, δημοσιογράφων και αντιφρονούντων. Παρά το διορισμό της προσωρινής κυβέρνησης στις 7 Μαρτίου, τη δημιουργία της επιτροπής διερεύνησης, που επιφορτίστηκε να διερευνήσει τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, αλλά και το δημοψήφισμα του Μαρτίου, που οδήγησε σε ορισμένες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, υπάρχουν ακόμα πολλά βήματα που πρέπει να γίνουν. Σε αυτά τα βήματα οι Αιγύπτιοι θα πρέπει να συμμετέχουν ουσιαστικά για να καθορίσουν οι ίδιοι το μέλλον τους. Θα πρέπει, συνεπώς, να εξασφαλιστεί ένα επίπεδο πολιτικής συμμετοχής για όλους, ενώ κάθε πολιτική μετάβαση θα πρέπει να συνοδεύεται από τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως έχει διαφανεί από τη μέχρι τώρα διαδικασία, υπάρχει έντονη τάση περιθωριοποίησης των γυναικών, η οποία συνοδεύεται σε πολλές περιπτώσεις και από χρήση βίας, όπως παρατηρήθηκε στην πρόσφατη διαδήλωση των γυναικών στην Πλατεία Ταχρίρ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Στη δύσκολη αυτή συγκυρία, η οποία όμως γεννάει και πολλές ελπίδες για αλλαγή, η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε την «Ατζέντα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για Αλλαγή», απευθυνόμενη τόσο στις αιγυπτιακές αρχές όσο και στους διεθνείς εταίρους, κυρίως στις Η.Π.Α. και την Ε.Ε., προκειμένου να διασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των Αιγυπτίων. Στο πλαίσιο αυτό, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές να δώσουν ένα τέλος στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που ισχύει από το 1981, να σταματήσουν MAPTYPIEΣ ΔΡΑΣΗ Αίγυπτος Ιανουάριος 2011 © UNHCR/P.Moore Πρόσφυγες από τη Λιβύη © Ramy Raoof τις εξαναγκαστικές κρατήσεις και τα βασανιστήρια, να υποστηρίξουν το δικαίωμα της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, να θέσουν ως προτεραιότητα την πραγματική υλοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων, να προστατεύσουν τα δικαιώματα των γυναικών, των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, να εξαλείψουν τις διακρίσεις, να καταργήσουν τη θανατική ποινή και να συνεργαστούν με τα όργανα του Ο.Η.Ε. Λιβύη: Στα τέλη του Ιανουαρίου, μετά τις διαδηλώσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, άρχισαν και οι πρώτες διαδηλώσεις πολιτών στη Λιβύη, ζητώντας από το καθεστώς Καντάφι μεγαλύτερες ελευθερίες. Οι διαδηλώσεις αυτές άρχισαν να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή και να γίνονται πιο δυναμικές από τα μέσα Φεβρουαρίου. Και στην περίπτωση της Λιβύης, οι εκ μέρους των αρχών παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των διαδηλωτών ήταν σφοδρές. Ο Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας Salil Shetty δήλωσε σχετικά: «Ο Συνταγματάρχης Καντάφι και η κυβέρνησή του φαίνονται αποφασισμένοι να σκοτώσουν όσο περισσότερους ανθρώπους χρειάζεται προκειμένου να παραμείνουν στην εξουσία. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να δράσει για να μπει ένα τέλος σε αυτό». Μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου η Διε- θνής Αμνηστία είχε επιβεβαιώσει το θάνατο 200 πολιτών από τα σώματα ασφαλείας της χώρας, ενώ στις 11 Απριλίου η οργάνωση επιβεβαίωσε την ύπαρξη καινούργιων στοιχείων για εκτελέσεις χωρίς δίκη από τις δυνάμεις του Καντάφι στην ευρύτερη περιοχή της πόλης Ajdabiya. Χαρακτηριστική ένδειξη της βίας που ασκούν οι αρχές της Λιβύης είναι και η περίπτωση της Eman Al-Obaidi, η οποία τέθηκε υπό κράτηση, μετά τον ισχυρισμό της ότι βιάστηκε από μέλη των δυνάμεων του Καντάφι, ενώ από την ημέρα που τελικά αφέθηκε ελεύθερη μέχρι και σήμερα δεν της επιτρέπεται να φύγει από την Τρίπολη και να επιστρέψει στη γενέτειρά της, και δεν έχει διεξαχθεί καμία έρευνα σχετικά με τον βιασμό που κατήγγειλε. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση, χιλιάδες άνθρωποι που ζουν στη Λιβύη τρέπονται σε φυγή και αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία αυτών είναι Τυνήσιοι και Αιγύπτιοι που επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους, ολοένα αυξανόμενος αριθμός υπηκόων τρίτων χωρών και λίβυοι υπήκοοι συμμετέχουν σε αυτή την έξοδο. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την Ε.Ε. να προσφέρει επειγόντως την υποστήριξή της, τόσο στους πρόσφυγες που προσπαθούν να σώσουν τις ζωές τους, όσο και στα γειτνιάζοντα με την Λιβύη κράτη, που γίνονται μάρτυρες αυτού του μεγάλου αριθμού αφίξεων. Υπόγραψε τις εκκλήσεις μας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο http://www.amnesty.org.gr/appeals 5 6 MAPTYPIEΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Θανατικές Καταδίκες και Εκτελέσεις το 2010 _ Το παγκόσμιο κίνημα για την «εκτέλεση» της θανατικής ποινής κείμενο: ΣΑΛΙΛ ΣΕΤΙ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ Τ ον περασμένο Μάρτιο, όταν η μητέρα του Andrei Zhuk έφερε ένα από τα συνηθισμένα της δέματα τροφίμων στη φυλακή του Μινσκ, δεν της επιτράπηκε η είσοδος. Οι υπάλληλοι της είπαν ότι ο γιος της «είχε μετακινηθεί». Δεν έπρεπε να έρχεται να τον αναζητεί πλέον, είπαν, αλλά, αντ’ αυτού, έπρεπε να αναμένει ειδοποίηση από το δικαστήριο. Τρεις ημέρες αργότερα, ενημερώθηκε από το προσωπικό της φυλακής ότι ο γιος της και άλλος ένας άνδρας, ο Vasily Yuzepchuk, συγκρατούμενοι θανατοποινίτες για διαφορετικές δολοφονίες, είχαν εκτελεστεί. Οι υπάλληλοι αρνήθηκαν να επιστρέψουν τη σορό ή τα υπάρχοντα του Andrei ή ακόμα και να υποδείξουν το σημείο ταφής του. Η μητέρα του έπαθε σοκ. Ο σύζυγός της υπέστη καρδιακή προσβολή όταν άκουσε τα νέα. Οι εκτελέσεις ήταν οι πρώτες στη Λευκορωσία -το τελευταίο κράτος-εκτελεστή στην Ευρώπη και την πρώην Σοβιετική Ένωση- μετά από περισσότερο από ένα έτος. Βρίσκονταν σε έντονη, ανησυχητική αντίθεση με την αυξανόμενη τάση της παγκόσμιας γνώμης, κατά την οποία όλο και περισσότερες χώρες καταργούν τη θανατική ποινή στο νόμο ή στην πράξη. Εντούτοις, ενώ μια συντριπτική πλειονότητα χωρών ανά τον κόσμο έχουν αναστείλει τις εκτελέσεις, ορισμένες, όπως η Λευκορωσία, αντιστέκονται περιφρονητικά. Επικαλούνται λαϊκές εντολές, αποτροπή εγκλήματος ή θρησκευτικές, πολιτισμικές ή πολιτικές αρχές ως δικαιολογίες. Ωστόσο, ανεξάρτητα από την επιχειρηματολογία τους, ευθύνονται για χιλιάδες θανάτους ετησίως, που προέρχονται από αυτή την πιο βάναυση και απάνθρωπη τιμωρία. Το 1977, όταν η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε την παγκόσμια εκστρατεία της, η θανατική ποινή είχε καταργηθεί μόνο από 16 χώρες. Τώρα, όπως υποδεικνύει η ετήσια έκθεση της οργάνωσης «Θανατικές Καταδίκες και Εκτελέσεις το 2010», σχεδόν εκατό χώρες έχουν σταματήσει να τη χρησιμοποιούν για όλα τα εγκλήματα και 139 την καταργούν, είτε μέσω της νομοθεσίας τους, είτε στην πράξη. Και υπάρχουν και άλλα ενθαρρυντικά ορόσημα. Η Μογγολία ανακοίνωσε ένα μορατόριουμ στις εκτελέσεις και η Γκαμπόν κατήργησε με νόμο τη θανατική ποινή πέρυσι. Ακόμα και σε χώρες όπου η υποστήριξη για τη θανατική ποινή παραμένει ισχυρή, όπως στην Κίνα, την Κένυα, τη Γουιάνα και το Μπαγκλαντές, γίνονται θετικά βήματα για να ευθυγραμμιστεί η χρήση της με τα πρότυπα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Περισσότερα κράτη από ποτέ ψήφισαν στα Ηνωμένα Έθνη υπέρ ενός παγκόσμιου μορατόριουμ στις εκτελέσεις. Και το 2011 στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ιλινόι έγινε η 16η πολιτεία που κατήργησε τη θανατική ποινή. Ωστόσο, οι φόνοι με την έγκριση του κράτους συνεχίζονται. Έγιναν τουλάχιστον 527 εκτελέσεις σε 22 χώρες το 2010, χωρίς να περιλαμβάνονται οι χιλιάδες που πιστεύεται ότι έχουν εκτελεστεί στην Κίνα. Και είναι γνωστό ότι έχουν επιβληθεί περισσότερες από 2.000 νέες θανατικές καταδίκες, ανεβάζοντας το σύνολο σε σχεδόν 18.000 θανατοποινίτες παγκοσμίως. Το 2010, κρατούμενοι αποκεφαλίστηκαν, υποβλήθηκαν σε ηλεκτροπληξία, απαγχονίστηκαν, έλαβαν θανάσιμες ενέσεις ή πυροβολήθηκαν από κοντινή απόσταση στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή στην καρδιά από εκτελεστικό απόσπασμα. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ποινές εκτελέστηκαν δημοσίως. Οι χώρες που επιμένουν να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι τη χρησιμοποιούν μόνο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, οι περισσότερες ενέργειές τους αντιβαίνουν κατάφωρα αυτούς τους ισχυρισμούς. Στην πραγματικότητα, πολλές από αυτές τις χώρες χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή ως έναν βολικό τρόπο για να απαλλάσσονται από ανθρώπους που προκαλούν προβλήματα και να δείχνουν ότι οι αρχές είναι σκληρές με το έγκλημα. Συχνά επιβάλλεται έπειτα από άδικες δίκες και βάσει ομολογιών που εκμαιεύονται με βασανιστήρια. Συχνά χρησιμοποιείται κατά πολιτικών αντιπάλων, φτωχών ανθρώπων, μειονοτήτων και μελών φυλετικών, εθνικών και θρησκευτικών κοινοτήτων. Κάποιες φορές, χρησιμοποιείται ακόμα και κατά ανθρώπων που φέρονται να διέπραξαν εγκλήματα όταν βρίσκονταν σε ηλικία κάτω των 18 ετών ή που πάσχουν από σοβαρές νοητικές διαταραχές. Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι ότι οι θανατικές ποινές επιβάλλονται για πράξεις όπως η απάτη, η μαγγανεία, η αποστασία, τα αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά ή τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ συναινούντων 7 ενηλίκων, που απέχουν πολύ από το νομικό κατώφλι των «πλέον σοβαρών» εγκλημάτων. Μόλις στη διάρκεια του περασμένου έτους, επιβλήθηκαν θανατικές ποινές για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά στην Κίνα, το Ιράν, την Ινδονησία, τη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη και την Υεμένη. Στο κοινοβούλιο της Ουγκάντας εισήχθη ένα νομοσχέδιο που ζητά τη θανατική ποινή για «σοβαρή ομοφυλοφιλία». Και στο Πακιστάν, η Aasia Bibi, μια χριστιανή μητέρα πέντε παιδιών, αντιμετώπισε κατηγορίες βλασφημίας και πιθανού θανάτου. Το απίστευτο είναι ότι, παρά τη σαφή παγκόσμια τάση προς την κατάργηση, ορισμένες χώρες στην πραγματικότητα εργάζονται για να επεκτείνουν τον αριθμό εγκλημάτων που επισείουν τη θανατική ποινή. Το 2010 το Μπαγκλαντές, η Ινδία, το Πακιστάν, η Ουγκάντα και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρότειναν νομοθεσία για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της χρήσης της. Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται στη θανατική ποινή σε όλες τις υποθέσεις ανεξαιρέτως. Αντιτιθέμεθα σε αυτήν ανεξάρτητα από τη φύση του εγκλήματος, τα χαρακτηριστικά του παραβάτη ή τη μέθοδο που χρησιμοποιείται από το κράτος για την πραγματοποίηση της εκτέλεσης. Η θανατική ποινή είναι βάναυση, απάνθρωπη, αναποτελεσματική και άδικη. Η παγκόσμια τάση προς την κατάργηση είναι σαφής. Ωστόσο, η μάχη δεν έχει λήξει. Όπως έδειξαν τα γεγονότα του περασμένου έτους, τα οφέλη που έχουν επιτευχθεί κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες εκστρατείας δεν μπορούν να θεωρηθούν εγγυημένα. Ακόμα και όταν σχεδόν ολόκληρος ο κόσμος λέει «φτάνει πια», ορισμένες χώρες επιλέγουν να μην ακούν. Και στη Λευκορωσία έχουν επιβληθεί τρεις νέες θανατικές καταδίκες. «Ατελείωτη θλίψη η ζωή μετά τη θανατική καταδίκη», του Νταβίντ Αντρέ, ήταν ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που απέσπασε το φετινό βραβείο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το οποίο απένειμε επί έκτη συνεχή χρονιά το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. 8 MAPTYPIEΣ EΠΩNYMΩΣ Ιωάννα Μπαμπασίκα _ Εκπαίδευση για τη δημιουργία δικτύου διερμηνέων συνέντευξη: Λυδία Τρύφωνα Η Ιωάννα Μπαμπασίκα, είτε ως μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων, είτε ως νομικός σύμβουλος του Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων, είτε ως συντονίστρια στην Ελλάδα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δικηγόρων για θέματα Ασύλου (ΕLENA), είτε ως πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης, για την οποία και θα μιλήσουμε, υπηρετεί με αφοσίωση την υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Μάιο του 2010 διάβασα στην Ελευθεροτυπία ένα άρθρο που αφορά την καινούρια Μη Κυβερνητική Οργάνωση «ΜΕΤΑδραση».Περί τίνος ακριβώς πρόκειται; Όταν κανείς δραστηριοποιείται στο χώρο προστασίας μεταναστών και προσφύγων γνωρίζει την τεράστια ανάγκη διερμηνείας, για να μπορέσει να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους που ζητούν προστασία στη χώρα μας και να καταλάβει επακριβώς το πρόβλημά τους, ώστε από εκεί και πέρα να τους βοηθήσει με αποτελεσματικό τρόπο. Σε αυτόν τον χώρο έχει επανειλημμένα διαπιστωθεί στην Ελλάδα ένα κενό διερμηνέων για συγκεκριμένες γλώσσες. Μιλάμε για Κουρδικά, για Αραβικά, για τη γλώσσα Ντάρι του Αφγανιστάν και μια σειρά από άλλες, ας τις πούμε «σπάνιες» γλώσσες, αναγκαίες για αυτή τη δουλειά. Αυτό το κενό έρχεται, λοιπόν, να καλύψει η ΜΕΤΑδραση: να εκπαιδεύσει ανθρώπους και στη συνέχεια να πιστοποιήσει ότι πέρασαν από ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα κατάλληλο, για να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους με επάρκεια. Να δημιουργήσει δηλαδή ένα Δίκτυο Διερμηνέων. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της οργάνωσης σε τι ακριβώς συνίσταται; Στην ουσία πρόκειται για δύο προγράμματα: το ένα στοχεύει κυρίως στη δημιουργία αυτού που λέμε «συνείδηση διερμηνέως», δηλαδή, πέρα από τις τεχνικές διερμηνείας που ασφαλώς και αυτές διδάσκονται, οι εκπαιδευόμενοι διδάσκονται κανόνες δεοντολογίας και αποκτούν μια συνολική προσέγγιση πάνω στο προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα και στα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων. Φροντίζουμε ώστε να μπορέσουν να καλλιεργήσουν ουσιαστικό και, όσο αυτό είναι εφικτό, προσωπικό ενδιαφέρον για τους ανθρώπους αυτούς. Το άλλο πρόγραμμα αφορά την καλύτερη εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Για την πραγματοποίησή του συνεργαζόμαστε με καθηγητές που εφαρμόζουν στο Πανεπιστήμιο προγράμματα ταχύρρυθμης εκπαίδευσης σε ξένους φοιτητές. Το συνολικό πρόγραμμα έχει θεωρητικές και πρακτικές ασκήσεις, εξετάσεις εισόδου, εξετάσεις για το δίπλωμα κ.τ.λ. Η ονομασία ΜΕΤΑδραση τι ακριβώς θέλει να δηλώσει; Η λέξη ΜΕΤΑ δηλώνει ακριβώς ότι προκύπτει η ανάγκη αυτής της οργάνωσης μετά από το αρχικό πρόβλημα, μετά από τον εξαναγκασμό στην προσφυγιά. Εμείς ερχόμαστε να δράσουμε μετά, ώστε να δρομολογηθούν στη συνέχεια οι περαιτέρω διαδικασίες. Πότε από τη στιγμή εισόδου ενός πρόσφυγα στη χώρα καθίσταται επιτακτική η ανάγκη διερμηνέως; Από την πρώτη στιγμή που θα έρθει σε επαφή με την όποια υπηρεσία, είτε αυτή λέγεται Λιμενικό, είτε Αστυνομία, είτε Συνοριοφυλακή, είτε όπως αλλιώς. Μέσω του διερμηνέως βοηθιέται και ο ίδιος αλλά και η χώρα μας, ως χώρα υποδοχής, για να μπορέσει να βάλει τάξη στο όλο πρόβλημα. Ποιοι άνθρωποι αποτελούν τον πυρήνα της οργάνωσης; Ξεκινήσαμε περίπου 15 άνθρωποι που όλοι μας έχουμε περίπου 15 – 20 χρόνια εμπειρίας στο χώρο των μεταναστών- προσφύγων, έχοντας δουλέψει με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, με κρατικές υπηρεσίες. Από την πείρα αυτή προέκυψε η γνώση αυτών των συγκεκριμένων αναγκών. Ποια είναι η σχέση της Οργάνωσης με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες; Η σχέση είναι στενότατης συνεργασίας. Η Ύπατη Αρμοστεία προσφεύγει σε διάφορα μοντέλα συνεργασίας με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για να μπορέσει να κάνει πιο αποτελεσματικά τη δουλειά της. Τις οργανώσεις αυτές τις αποκαλεί «implementing partners», δηλαδή συνεργάτες που εργάζονται επί του πεδίου. Μία από αυτές είναι και η ΜΕΤΑδραση. MAPTYPIEΣ EΠΩNYMΩΣ Πώς κρίνεις τον ευρωπαϊκό κανονισμό ασύλου «Δουβλίνο ΙΙ» ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες εξελίξεις; Η Βορειοδυτική Ευρώπη φρόντισε και κατασκεύασε ένα ευνοϊκό για τον εαυτό της «αμυντικό μαξιλάρι» στο Νότο και την Ανατολή. Σήμερα μπορούμε πια να αντιληφθούμε την αυστηρότατη κριτική που είχε ασκηθεί ήδη εξ αρχής στο «Δουβλίνο ΙΙ» από το Δίκτυο Δικηγόρων ΕLENA. H Ελλάδα, μέσα στη σπουδή της να μπει στο σύστημα Σένγκεν, παρέβλεψε να μετρήσει εκ των προτέρων τις παράπλευρες συνέπειες που θα επέφερε η υπαγωγή της στο «Δουβλίνο ΙΙ». Οι πρόσφατες εξελίξεις ως προς το μεταναστευτικό ζήτημα σε Γαλλία και Ιταλία δείχνουν την ουσία του προβλήματος. Θα θέλαμε τη συνολική εκτίμησή σου για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρόβλημα στον κόσμο. Η κατάσταση, όπως όλοι μας ξέρουμε, ιδιαίτερα τα τελευταία 20 χρόνια έχει δυστυχώς εξελιχθεί πολύ αρνητικά λόγω του ότι στις χώρες καταγωγής δεν έχουν σταματήσει οι πόλεμοι και οι εμφύλιες συγκρούσεις, δεν έχουν σταματήσει οι διώξεις και οι βιασμοί, δεν έχουν σταματήσει τα βασανιστήρια, δεν έχουν σταματήσει οι πάσης φύσεως βασικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό «δημιουργεί» πρόσφυγες. Αλλά και η ένδεια φυσικών πόρων, η ένδεια θέσεων εργασίας, η αδυναμία επιβίωσης στη χώρα καταγωγής οξύνει και το μεταναστευτικό πρόβλημα στο μέτρο που η ακραία φτώχεια προκαλεί μετακινήσεις πληθυσμών. Δυστυχώς, δεν διορθώνονται τα πράγματα. Ο δυτικός, γενικά, κόσμος αρνείται να πάρει αποτελεσματικά μέτρα ανάπτυξης των χωρών αυτών, ώστε να παραμείνουν οι άνθρωποι στις εστίες τους. Γιατί -μην το ξεχνάμε- κανένας δεν φεύγει από τη χώρα του για να κάνει τουρισμό. Όταν φεύγει ως πρόσφυγας ή ως μετανάστης φεύγει γιατί υπάρχει ανάγκη να το κάνει και πολλές φορές και με κίνδυνο ζωής. Αντί λοιπόν να πάρουν μέτρα αναπτυξιακά, μέτρα ειρηνευτικά, μέτρα που θα συντελέσουν στο να παραμείνουν οι άνθρωποι στις εστίες τους, βλέπουμε δυστυχώς το αντίθετο. Βλέπουμε να εντείνονται οι οξύτητες. Άρα δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξη για ό,τι επίκειται. Και σε ό, τι αφορά την Ελλάδα; Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η γεωγραφική της θέση σε σχέση με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά κυρίως η έλλειψη ετοιμότητας και σωστής κατανόησης του προβλήματος από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και αρχές κατά τα τελευταία 20 χρόνια, μας έχουν φτάσει σήμερα σε ένα φοβερά οξυμμένο πρόβλημα. Όπως γνωρίζεις η Διεθνής Αμνηστία δραστηριοποιείται και στον τομέα των προσφύγων. Θεωρείς ότι υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας της ΜΕΤΑδρασης με αυτόν τον τομέα; Αν και εγώ δεν ήμουν ενεργοποιημένη στον τομέα προσφύγων-ήμουν υπεύθυνη του ευρωπαϊκού προγράμματος- ξέρω ότι ασχολούνταν κυρίως με το νομικό καθεστώς, βοηθούσε δηλαδή τους πρόσφυγες να γίνει ακουστή η φωνή τους, ώστε να διευκολυνθεί η αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα και επομένως η σιγουριά του ότι δεν θα επιστραφούν σε χώρες όπου κινδυνεύει η ζωή τους και η ελευθερία τους. Και βέβαια η ομάδα προσφύγων της Διεθνούς Αμνηστίας μπορεί να επωφεληθεί από τους εκπαιδευμένους διερμηνείς που έχουμε στη διάθεσή μας. Παράλληλα και η ΜΕΤΑδραση, μέσω της κοινοποίησης της δουλειάς της και από το περιοδικό σας, ελπίζει στην προσέλκυση ανθρώπων που θα την στηρίξουν, ώστε να βοηθηθούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πρακτικά, συγκεκριμένα και αποτελεσματικά. Αυτός δεν είναι ο κοινός μας στόχος; Αυτό είναι το κύριο θέμα. Ως δικηγόρος, εκτιμώ όλες τις θεωρητικές αναλύσεις, εκτιμώ την πρόοδο της επιστημονικής έρευνας γύρω από τα ζητήματα αυτά, είμαι ευγνώμων στους Πανεπιστημιακούς που προχωρούν την έρευνα τη γνώση. Το δικό μου όμως ενδιαφέρον εστιάζεται στα πρακτικά και καθημερινά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος άνθρωπος που έχω μπροστά μου. Σε αυτή την προσπάθεια καλώ τη φίλη Διεθνή Αμνηστία σε βοήθεια. Δράση για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη Θεσπρωτίας 8, Αθήνα Τ: 210 5201792, 210 52017 94, F: 210 51264 42 [email protected], www.metadrasi.org 9 10 MAPTYPIEΣ ΔΡΑΣΗ Σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα _ Σταματήστε τη σεξουαλική κακοποίηση των κοριτσιών στη Νικαράγουα Νεαρή μητέρα με το παιδί της παρακολουθούν την κίνηση στην Μανάγκουα της Νικαράγουας. © Amnesty International / Grace Gonzalez κείμενο: Χριστίνα Λιοφάγου Υπεύθυνη δράσης για θέματα διακρίσεων Τ α σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα αποτελούν ανθρώπινα δικαιώματα και η πραγμάτωσή τους αποτελεί προϋπόθεση για μια ζωή με αξιοπρέπεια. Ωστόσο, ο σεβασμός των δικαιωμάτων αυτών δεν είναι δεδομένος, καθώς χιλιάδες γυναίκες πέφτουν ακόμα και σήμερα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, γεγονός που οδηγεί στην αλλοίωση της φυσικής και πνευματικής τους υγείας. Οι εμπειρίες νεαρών κοριτσιών και γυναικών στη Νικαράγουα σκιαγραφούν ακριβώς μια τέτοια κατάσταση. Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας «Ακούστε τις φωνές τους και αναλάβετε δράση: Σταματήστε το βιασμό και τη σεξουαλική κακοποίηση των κοριτσιών στη Νικαράγουα», κατά το διάστημα 1998 - 2008 δηλώθηκαν περισσότερα από 14.000 κρούσματα σεξουαλικής βίας. Πάνω από τα 2/3 των θυμάτων ήταν κορίτσια κάτω των 17 ετών. Οι δράστες προέρχονται συνήθως από το συγγενικό περιβάλλον των θυμάτων. Το σπίτι αποτελεί συχνά ένα επικίνδυνο μέρος και πολλά κορίτσια είναι παγιδευμένα σε βίαιες καταστάσεις χωρίς διέξοδο. Ωστόσο, ακόμα και τα κορίτσια που βρίσκουν τη δύναμη να καταγγείλουν σεξουαλική κακοποίηση, δεν αντιμετωπίζονται με επαγγελματισμό από τις αρχές, καθώς οι εθνικοί και διεθνείς κανόνες που διέπουν τη μεταχείριση θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης δεν εφαρμόζονται επαρκώς από την αστυνομία, τους δικαστές και τους εισαγγελείς, ενώ οι κρατικοί πόροι για την επιμόρφωσή τους κρίνονται ανεπαρκείς. «Η αστυνομία μου είπε να σταματήσω να κλαίω, ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να κλαίω και πως ό,τι έλεγα δεν ήταν αλήθεια. Ένιωσα πολύ άσχημα όταν η αστυνομία είπε ότι λέω ψέματα…Δεν θα έλεγα ποτέ ψέματα για κάτι τέτοιο», δηλώνει η Αλεξάνδρα, 12 ετών, επιζώσα σεξουαλικής βίας. Ορισμένα θύματα βιασμού υποφέρουν από ένα επιπλέον τραύμα, ανακαλύπτοντας ότι έχουν μείνει έγκυοι. Για τα κορίτσια που θέλουν να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη, δεν υπάρχει καμία υποστήριξη για τη φροντίδα του μωρού ή την επιστροφή τους στο σχολείο ή την εργασία τους. Επιπλέον, το 2008 η κυβέρνηση της Νικαράγουα ποινικοποίησε κάθε μορφή έκτρωσης, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες -ακόμα και για παιδιά θύματα βιασμού- υποχρεώνοντας πλέον τα θύματα, υπό την απειλή της φυλάκισης, να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη τους. Παρά το γεγονός ότι η σεξουαλική κακοποίηση είναι ευρέως διαδεδομένη στη χώρα, το θέμα αυτό δεν αποτελεί προτεραιότητα στην κυβερνητική ατζέντα. «Αυτό που απαιτούν όλα τα θύματα είναι το δικαίωμά τους να προστατεύονται από την κυβέρνηση της Νικαράγουας και να υποστηρίζονται, ώστε να ξεπεράσουν τα σωματικά και ψυχολογικά τραύματα που προκαλούνται από τέτοιες πράξεις βίας. Αυτό είναι υποχρέωση της Νικαράγουας, σύμφωνα με το εθνικό και διεθνές δίκαιο», αναφέρει ο ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας, Esther Major. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τον πρόεδρο της Νικαράγουας να λάβει μέτρα πρόληψης κατά της σεξουαλικής βίας, να προστατέψει τα θύματα και να εγγυηθεί την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη και σε υπηρεσίες αποκατάστασης. Τέλος, καλεί τις αρχές να επανεξετάσουν το νόμο για την ποινικοποίηση κάθε μορφής έκτρωσης. Οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές, τον Νοέμβριο του 2011, αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική ευκαιρία για αποτελεσματική άσκηση θεσμικής πίεσης από τη Διεθνή Αμνηστία, προκειμένου να συμπεριλάβουν οι υποψήφιοι στην πολιτική τους ατζέντα το θέμα της αντιμετώπισης της σεξουαλικής κακοποίησης των κοριτσιών στη Νικαράγουα. Αναλάβετε και εσείς δράση υπογράφοντας την έκκληση στο http://www.amnesty. org.gr/stop-sexualviolence-against-girlsin-nicaragua MAPTYPIEΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ Νεαρή επιζώσα σεξουαλικής κακοποίησης κοιτάζοντας τον δρόμο από το εσωτερικό του κέντρου γυναικών που της παρέχει ψυχολογική υποστήριξη. © Αmnesty International 11 12 MAPTYPIEΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα _ Μια αποτίμηση μαθητών και καθηγητών κείμενο: ΡΑΝΙΑ ΕΛ ΑΜΠΑΣΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΤΟΜΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Το δίκτυο εκπαίδευσης της Διεθνούς Αμνηστίας στοχεύει στην εμφύσηση ενός πανανθρώπινου οράματος σεβασμού των δικαιωμάτων του Ανθρώπου μέσω της συνεργασίας του με φορείς της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης. Εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης μιας κουλτούρας σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στη σχολική κοινότητα, που βρίσκεται -ίσως περισσότερο από ποτέ- αντιμέτωπη με ζητήματα πολυπολιτισμικότητας, διαφορετικότητας, αλλά και το στοίχημα της αρμονικής και δημιουργικής συμβίωσης. Σύμμαχοί μας σε αυτήν την προσπάθεια είναι βέβαια οι καθηγητές και τα στελέχη εκπαίδευσης, οι οποίοι μας καλούν στις τάξεις τους και συμβάλλουν και οι ίδιοι, πολλαπλασιαστικά και σε διάρκεια χρόνου, στη δημιουργία μιας μαθητικής κοινότητας που σέβεται, διατηρεί και προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα για εκείνη και για όλους. Η γνώμη όσων -μικρών και μεγάλων- έχουν την εμπειρία μιας τέτοιας εκπαίδευσης δεν κρατάει μόνο το δίκτυό μας ζωντανό, αλλά και την ίδια την ελπίδα που κάποτε άναψε με ένα κερί μες στο σκοτάδι. Ατομικός ακτιβισμός _ MAPTYPIEΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ Ανάλαβε δράση για τις εκστρατείες του 2011! Φ έτος γιορτάζουμε τα 50 χρόνια από την ίδρυση της Διεθνούς Αμνηστίας, το 1961, από τον άγγλο δικηγόρο Πίτερ Μπένενσον. Τον χρόνο αυτό, επιθυμία της οργάνωσης είναι να δυναμώσει τις φωνές των υποστηρικτών και των ακτιβιστών της, ώστε να ακουστούν σε ολόκληρο τον κόσμο οι αρχές και οι αξίες του μεγαλύτερου κινήματος για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αλλάξουμε όλοι και όλες μαζί τις ζωές των ανθρώπων, των οποίων τα δικαιώματα παραβιάζονται. Η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε να πιέζει για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω των γραμμάτων. Αναρωτιέστε αν αυτό έχει αποτέλεσμα; Ο Musaad Abu Fagr, ένας από τους εκατοντάδες κρατούμενους συνείδησης που υποστήριξε η Διεθνής Αμνηστία όλα αυτά τα χρόνια έχει δηλώσει: «Η υποστήριξη της Διεθνούς Αμνηστίας είναι ένας από τους λόγους που απελευθερώθηκα, τα μηνύματά σας μου έδειξαν τι σημαίνει συμπαράσταση». Ενώ η Κωνσταντίνα Κούνεβα έχει πει: «Οι αρχές θα αντιμετωπίσουν διαφορετικά μια υπόθεση όταν ξέρουν ότι μια οργάνωση σαν την Αμνηστία δεν θα σταματήσει να εργάζεται για αυτήν». Επιθυμία του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2011 είναι ακτιβιστές και ακτιβίστριες, παλιοί και καινούργιοι, ως άτομα ή ως ομάδες, να βγουν σε όλη την Ελλάδα και, προσπαθώντας να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες υπογραφές και γράμματα, να μεταφέρουν το μήνυμα της οργάνωσης και να πιέσουν τις κυβερνήσεις ή τους ανάλογους φορείς να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι δράσεις μας αυτό το χρόνο εστιάζουν σε τέσσερις θεματικές εκστρατείες: 1. Απρίλιος - Μάιος 2011: Ρομά : Δικαίωμα στη Στέγαση – Εξαναγκαστικές Εξώσεις στη Ρουμανία. 2. Ιούνιος - Ιούλιος 2011: Άσκηση πίεσης για τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών στην Ελλάδα. 3. Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2011: Παγκόσμια Δράση για τον Τερματισμό της Θανατικής Ποινής 4. Ολόκληρο το χρόνο, με κορύφωση τον Δεκέμβριο 2011: Άσκηση πίεσης για τον σεβασμό του δικαιώματος στην Ελευθερία της Έκφρασης κάθε ανθρώπου, σε κάθε χώρα και την αναγωγή αυτού σε ακρογωνιαίο λίθο κάθε κοινωνίας. Η εκστρατεία για τους Ρομά έχει ήδη ξεκινήσει και συνεχίζουμε μέχρι τις 8 Μαΐου. Έχουν αναλάβει δράση για αυτήν 55 ακτιβιστές (ως άτομα), 5 τοπικές ομάδες και 2 φοιτητικές. Η δράση για την ελευθερία της έκφρασης μόλις ξεκίνησε με την πρώτη ατομική υπόθεση. Μην αργείς, λοιπόν, δήλωσε συμμετοχή σε όποια δράση επιθυμείς στο 210 3600628 ή στο [email protected], γράφοντας το όνομα, το τηλέφωνο, τη διεύθυνσή σου και τις δράσεις στις οποίες θέλεις να συμμετέχεις, και εμείς θα σου στείλουμε περισσότερες πληροφορίες. Γίνε και ΕΣΥ ακόμη ένας που θα αναλάβει δράση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανοιξιάτικη προσφορά σε όλα τα παλιά μπλουζάκια της Διεθνούς Αμνηστίας!!! Όλα τα παλιά σχέδια στην τιμή - προσφορά των 5 ευρώ μέχρι εξάντλησης των προϊόντων. Για να ενημερωθείτε για τα σχέδια και να κάνετε την παραγγελία σας καλέστε το 210 3600628 (Τμήμα Εξεύρεσης Πόρων). Οι «Μαρτυρίες» τώρα και ηλεκτρονικά! Απαντώντας στην πρόταση πολλών υποστηρικτών μας, το τακτικό περιοδικό της Διεθνούς Αμνηστίας διατίθεται εδώ και σε ηλεκτρονική μορφή. Αν επιθυμείτε να λαμβάνετε το έντυπο ηλεκτρονικά και να διακοπεί η ταχυδρομική αποστολή στο σπίτι σας, παρακαλούμε ενημερώστε μας στο fundraiser@ amnesty.org.gr κείμενο: ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ AΚΤΙΒΙΣΜΟΥ 13 14 MAPTYPIEΣ ΒΙΒΛΙΟ Χάουαρντ Ζιν _ Αυτοβιογραφία κείμενο: Λυδία Τρύφωνα Είναι η τρίτη φορά που ο ιστορικός, πολιτικός ακτιβιστής και συγγραφέας Χάουαρντ Ζιν (19222010) αναφέρεται σε αυτή τη στήλη. Ελπίζουμε να μην είναι και η τελευταία. Παρά το ότι το κλασικό πλέον βιβλίο του, η Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλαδή η ανεπίσημη ιστορία της χώρας, έχει ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά -και δεν είναι το μόνο- θα ήταν ευχής έργο να δούμε και άλλα από τα πολυάριθμα κείμενά του, βιβλία ή άρθρα, στα ελληνικά βιβλιοπωλεία. Η Αυτοβιογραφία γράφεται το 1993 και εκδίδεται το 1994. Ως τέτοιας κατηγορίας κείμενο, παρά τη μη ευθύγραμμη αφήγηση, περιέχει όλα τα αναμενόμενα (παιδικά και φοιτητικά χρόνια, επαγγελματική σταδιοδρομία, οικογενειακή κατάσταση) τεκμηριωμένα με πλήθος από στιγμιότυπα και περιστατικά. Πολύ σύντομα, όμως, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν πρόκειται για αυτοβιογραφικό κείμενο με τη συνήθη έννοια του όρου. Τα βιογραφικά στοιχεία δεν αποτελούν παρά την αφορμή για μια άλλη, περισσότερο ευσύνοπτη αυτή τη φορά -εφόσον αφορά την περιορισμένη χρονική περίοδο από το 1930 και εξής-, Ιστορία του λαού των ΗΠΑ. Τώρα, βέβαια, τη «γράφουν» οι κοντινοί άνθρωποι του Ζιν, αυτοί που τους αποκαλεί με το μικρό τους όνομα. Η Πατ, ο Χένρι, η Μπέρνις, ο Τσίκο. Εκείνος ως πρόσωπο υπάρχει σχεδόν αποκλειστικά ως μέλος ομαδικών ή μαζικών δράσεων και κινημάτων που στοχεύουν στην ενδυνάμωση ή την ανατροπή ανάλογα με την περίσταση. Ο ίδιος στον πρόλογο της έκδοσης του 2002 -δηλαδή μετά από την 11η/9/2001, ημερομηνία που θεωρεί, πέρα από τους προφανείς λόγους, αποτρόπαιη, εφόσον πυροδότησε τον απόλυτα καταδικαστέο κατ’ αυτόν πόλεμο κατά της τρομοκρατίας- λέει ότι σ’ αυτό το βιβλίο μιλάει «για τη διαδικασία μεταστροφής του από εθελοντή κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μέλος του αντιπολεμικού κινήματος, για το πώς είναι να μεγαλώνεις με ταξική συνείδηση, για το νόμο και τη δικαιοσύνη, για φυλακές και δικαστήρια, για τη δημοκρατία, και άλλες εμπειρίες εμψυχωτικές». Γιος μεταναστών στις φτωχογειτονιές του Μπρούκλιν, θα ζήσει την κοινωνική και τη φυλετική αδικία. Θα δουλέψει από παιδί, θα καταφέρει να σπουδάσει Ιστορία, θα παντρευτεί τη Ροζ -για την οποία μιλάει συνεχώς με συγκινη- τική τρυφερότητα και η οποία θα συμπράξει στους αγώνες του- θα κάνει παιδιά, θα διδάξει. Αυτά θα συμβαίνουν παράλληλα με τoν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το αντιρατσιστικό κίνημα στον αμερικανικό Νότο, τον πόλεμο του Βιετνάμ, το αντιπολεμικό κίνημα, το φοιτητικό κίνημα. Κινούμενος μέσα σε όλα αυτά τα παγκόσμιας σημασίας γεγονότα, ως ακτιβιστής, αλλά και ως δάσκαλος, θα διαμορφώνεται και θα διαμορφώνει. Με λογική, αλλά και με πάθος. Και θα αποκρυσταλλώσει οριστικά τις θέσεις του γι’ αυτόν τον κόσμο. Η δημοκρατία δεν είναι μια παγιωμένη κατάσταση. Ζωντανεύει με την αμφισβήτηση και την αντίσταση στην αδικία και το μιλιταρισμό. Η πολιτική ανυπακοή είναι καθήκον όταν οι κυβερνήσεις υπερβαίνουν το ρόλο τους. Ο πατριωτισμός έχει νόημα μόνο όταν δεν προκαλεί βία. Η Ιστορία είναι αβέβαιη και επιφυλάσσει την πιθανότητα της έκπληξης, που θα επιφέρει η επίμονη ανθρώπινη δράση. Οι μικρές πράξεις, όταν πολλαπλασιάζονται επί εκατομμύρια ανθρώπους, μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Το κεντρικό ζήτημα της εποχής μας: να βρεθεί υποκατάστατο του πολέμου. Και σε πρώτο πρόσωπο: Δεν έχω δικαίωμα να απελπίζομαι. Επιμένω να ελπίζω. Εκδόσεις Αιώρα ΠΑΚΙΣΤΑΝ | ΓΥΝΑΙΚΑ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΕΚΤΕΛΕΣΗ Η ζωή της Πακιστανής Aasia Bibi βρίσκεται σε κίνδυνο καθώς κρίθηκε ένοχη για βλασφημία κατά του προφήτη Μωάμεθ. Η 45χρονη χριστιανή και μητέρα πέντε παιδιών κρατείται σε απομόνωση από τον Ιούνιο του 2009, ωστόσο, αρνείται τις κατηγορίες. Επιπλέον αναφέρει πως κατά τη διάρκεια της φυλάκισής της δεν είχε πρόσβαση σε δικηγόρο, ακόμη και την τελευταία ημέρα της δίκης της. Ο σύζυγός της υποστηρίζει πως η καταδίκη στηρίχθηκε σε ψευδείς ισχυρισμούς έπειτα από λογομαχία με μουσουλμάνες. Η Aasia Bibi έχει καταθέσει έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Λαχώρης. MAPTYPIEΣ EKKΛHΣEIΣ ΓΡΑΨΤΕ ΠΡΟΣ: President Zardari - President of Pakistan, Pakistan Secretariat, Islamabad, Pakistan , Fax: +92-51-9207458 Dr. Zaheeruddin Babar Awan - Ministry of Law, Justice & Parliamentary Affairs, Federal Minister, Room 305, S-Block, Pakistan Secretariat, Islamabad, Pakistan, Fax: +92 51 9202628 Dear…, I am writing to you to ask you to use your powers under article 45 of the Constitution to commute the death sentence of Aasia Bibi. I would urge you to immediately release her unless she is charged with an internationally recognised offence and tried in proceedings that meet international human rights standards. Please, take immediate measures to guarantee the safety of Aasia Bibi and her family and call on the Supreme Court of Pakistan to take Suo Moto notice of the case. Finally, I would ask you to establish an immediate moratorium on all executions in the country. Sincerely, ΒΙΕΤΝΑΜ | ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ Το 2007, η δικηγόρος και υπερασπίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Le Thi Cong Nhan και ο συνάδελφός της και ακτιβιστής Nguyen Van Dai καταδικάστηκαν για προπαγάνδα σε βάρος του κράτους. Η πρώτη τιμωρήθηκε με τριετή φυλάκιση την οποία εξέτισε, ενώ τώρα της έχει επιβληθεί περιορισμός κατ’ οίκον. Ο δεύτερος παραμένει στη φυλακή. Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά ότι οι κατηγορίες σε βάρος τους έχουν πολιτικά κίνητρα. ΓΡΑΨΤΕ ΠΡΟΣ: Le Hong Anh - Minister of Public Security, Ministry of Public Security, 44 Yet Kieu Street Hoan Kiem, Ha Noi, Socialist Republic of Viet Nam, Fax: 00844 3826 0774 Nguyen Tan Dung - Prime Minister, Office of the Prime Minister Hoang Hoa Tham, Ha Noi, Socialist Republic of Viet Nam, Fax: 00844 3 823 1872 Dear, I am writing to you concerning Le Thi Cong Nhan and Nguyen Van Dai, human rights lawyers who were jailed in May 2007 because of their peaceful activism. Le Thi Cong Nhan was released in 2010 after completing her 3 year prison sentence but she is now detained under house arrest. Ngyuen Van Dai remains in prison. The charges against both lawyers appear to be politically motivated, connected to their peaceful activism and legal work. Both are prisoners of conscience and I call on you to release them immediately and unconditionally. Thank you for giving this urgent matter your immediate attention. Sincerely, ΑΓΚΟΛΑ | 36 ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΒΑΣΕΙ ΝΟΜΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΙ Τριανταέξι μέλη της οργάνωσης CMJSP, η οποία υποστηρίζει -ειρηνικά- την πολιτική και οικονομική αυτονομία της πλούσιας σε διαμάντια περιοχής Λούντα, συνελήφθησαν μεταξύ Απριλίου 2009 και Οκτωβρίου 2010. Αν και οι περισσότερες κατηγορίες που τους απαγγέλθηκαν βασίζονται σε νόμο που πλέον δεν ισχύει (αφορούσε εγκλήματα κατά της ασφάλειας του κράτους και καταργήθηκε τον Δεκέμβριο), εντούτοις, οι αρχές εξακολουθούν να τους κρατούν. Επιπλέον, δεν απάντησαν στις αιτήσεις απελευθέρωσης, οι οποίες κατατέθηκαν από τους δικηγόρους τους και δεν παρουσίασαν επιχειρήματα για τους λόγους που τους διατηρούν στη φυλακή. Τριαντατρία μέλη της CMJSP δεν έχουν δικαστεί, ενώ οι υπόλοιποι τρεις καταδικάστηκαν σε φυλάκιση τον Σεπτέμβριο, όταν ίσχυε ο νόμος. ΓΡΑΨΤΕ ΠΡΟΣ: Minister of Justice Sua Excelência Guilhermina Contreiras da Costa Prata Ministra da Justiça Ministério da Justiça Rua 17 Setembro Luanda Rep blica de Angola Fax: +244 222 339914/ 330 327 Dear, I am writing to you to call for the immediate and unconditional release of 36 members of the CMJSP-Lunda imprisoned in Canguege Prison in Lunda Norte Province and in Luanda. The 36 men were arrested between April 2009 and October 2010 and were charged with a law that no longer exists. Most of them have been held in pre-trial detention for nearly two years. Three are serving sentence ranging between four and six years after they were convicted in September 2010 on the basis of the now repealed Article 26 of the law of crimes against the state. I am concerned that almost two months after the law was repealed, 36 members of the CMJSP-Lunda remain in prison. Their continued imprisonment on a charge that no longer exists is not only unlawful but also a blatant violation of their human rights. I urge you to release the 36 people immediately and unconditionally. Sincerely, επιμέλεια: ΚΩΣΤΑΣ ΦΟΛΛΑΣ 15 Διεθνησ αμνηστια ελληνικο τμημα WWW.AMNESTY.ORG.GR