ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΟΛΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΘΕ ΟΛΟΓ ΙΑ Δ ΙΑ Λ Ε ΓΟΜΕ ΝΗ Η συνάντηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θεολογίας με τις ποικίλες προκλήσεις του (μετα)-νεωτερικού κόσμου αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως επιτακτική αναγκαιότητα και αίτημα της εποχής μας. Η αναγκαιότητα αυτή δεν σχετίζεται με κάποια μόδα ή συρμό αλλά με το διαλογικό ήθος της Ορθοδοξίας που με τη σειρά του απορρέει τόσο από τη θεολογική της αυτοσυνειδησία όσο και από τη φύση της Τριαδικής Θεότητας, αφού ως γνωστόν η πίστη μας στον Τριαδικό Θεό είναι η πίστη όχι σε μία μονάδα κλεισμένη στον εαυτό της, αλλά σε μία κοινωνία αιώνιας αγάπης, ελευθερίας και αλληλοπεριχώρησης. Σε μία κοινωνία, δηλαδή, αγαπώμενων και διαλεγόμενων θείων προσώπων, καθώς τo ίδιο το θείο Είναι, ο Τριαδικός τρόπος υπάρξεως, κατανοείται από την πατερική θεολογία αλλά και από τη σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία, και μάλιστα την ελληνόφωνη, ως «Είναι εν κοινωνία», ως «Είναι εν διαλόγω» (Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας). Ο ενδοτριαδικός αυτός διάλογος ευρύνεται περαιτέρω με τη Δημιουργία και γίνεται διάλογος του τριαδικού Θεού με την κτιστή ετερούσια πραγματικότητα, όλως ιδιαιτέρως δε με την κορωνίδα της δημιουργίας, τον άνθρωπο. Η δημιουργία πράγματι είναι ο διάλογος που έχει εγκαινιάσει ο Θεός, ο κατεξοχήν «Άλλος», με την κτίση, ένας διάλογος που συνεχίζεται ως την εσχατολογική πληρότητα, ως την αγαθοτοπία της Βασιλείας του τριαδικού οίκου του Θεού. Σ’ αυτόν τον διάλογο της Θείας Οικονομίας κορυφαία θέση κατέχει η Ενσάρκωση, η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού. Γι’ αυτό και η Εκκλησία, το σώμα του Χριστού, δεν υπάρχει για τον εαυτό της, αλλά για τον κόσμο και προς χάριν του κόσμου, καθώς η Εκκλη- 1 σία οφείλει να συνεχίζει εν Αγίω Πνεύματι το διαλογικό έργο σωτηρίας του Χριστού εντός της Ιστορίας· οφείλει δηλαδή να διαλέγεται με ό,τι δεν είναι ακόμη Εκκλησία (Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος). Προεκτείνοντας αυτήν την κεφαλαιώδους σημασίας θεολογική θέση θα προσθέταμε λοιπόν πως δεν νοείται θεολογία που να μην διαλέγεται με τις πέραν της Εκκλησίας πραγματικότητες, που να μην προσλαμβάνει δηλαδή «τη σάρκα» του κόσμου, που να μην σαρκώνει το Ευ-αγγέλιο της Βασιλείας ξανά και ξανά στις καινούργιες πραγματικότητες του σημερινού κόσμου. Ο διάλογος αποτελεί την πιο χαρακτηριστική έκφραση του αγαπητικού ήθους της Εκκλησίας, την ίδια τη μαρτυρία του πνεύματος της χριστιανικής αγάπης και καταλλαγής. Αν και για αρκετά χρόνια, εξαιτίας κυρίως –αν και όχι αποκλειστικά– ιστορικών λόγων, η συνάντηση Ορθοδοξίας και (μετα)-νεωτερικότητας προκαλούσε τον φόβο και τον δισταγμό ή αναβαλλόταν στο όνομα μιας δήθεν πιστότητας προς το γράμμα της παράδοσης, η συνάντηση αυτή φαίνεται ότι αποτελεί πλέον συνείδηση και επιτακτική ανάγκη για ένα ζωντανό και υγιές τμήμα του εκκλησιαστικού σώματος που επιθυμεί να μην αναπαύεται σε περασμένα μεγαλεία, αλλά αντίθετα να παραμένει ανοιχτό στην ανανεωτική αύρα του Πνεύματος, αφουγκραζόμενο τα μηνύματα των καιρών. Οι τρέχουσες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Ορθοδοξία θέτουν κρίσιμα και κυρίως νέα και αναπάντεχα ερωτήματα, τα οποία δεν βρίσκονται σε κάποια αντιστοιχία προς το μεσαιωνικό κοσμοείδωλο, από το οποίο αναζητά έτοιμες λύσεις και απαντήσεις μια μονίμως στραμμένη προς το παρελθόν συντηρητική θεολογική προβληματική. Στο βαθμό δε που η Εκκλησία δεν λαμβάνει την ταυτότητά της κυρίως από το παρελθόν ή το παρόν, αλλά προεχόντως από το μέλλον, από την ερχόμενη Βασιλεία, της οποίας πρόγευση αποτελεί η Ευχαριστία, η ευχαριστιακή και εσχατολογική αυτή ταυτότητα την προστατεύει από τον διπλό πειρασμό τόσο της εκκοσμίκευσης όσο και της ιστορικής περιθωριοποίησης, τόσο του συσχηματισμού με τον κόσμο όσο και της φονταμενταλιστικης εμπνεύσεως άρνησης του συναφειακού χαρακτήρα (καθότι εν μέρει ανθρώπινη συμβολή) της παράδοσης και της θεολογίας της. Έχοντας υπόψη την παραπάνω προβληματική η ορθόδοξη θεολογία οφείλει 2 ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΘΕ ΟΛΟΓ ΙΑ Δ ΙΑ Λ Ε ΓΟΜΕ ΝΗ να αναρωτηθεί με ειλικρίνεια: Mπορεί να σκιαμαχεί εναντίον του (μετα)νεωτερικού κόσμου και των προκλήσεων που αυτός θέτει για την ίδια την αλήθεια και την ταυτότητα του ανθρώπου και του κόσμου; Μπορεί να καταδικάζει τα σύγχρονα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα τα οποία αξιώνουν καθολική ερμηνεία του φαινομένου της ζωής, αδυνατώντας η ίδια να επανερμηνεύσει γόνιμα και δημιουργικά, κάνοντας χρήση μιας σύγχρονης και μάλιστα κατανοητής γλώσσας, την ίδια της την πίστη και την ανακαινιστική παράδοσή της; Μπορεί άραγε η ευχαριστιακή αυτοσυνειδησία και η θεολογία του προσώπου να συμβάλουν στην νοηματοδότηση της ανθρώπινης ύπαρξης και σύνολης της κτίσης; Μπορεί ενας στερεοτυπικός «ορθόδοξος» ξύλινος λόγος να συνεχίσει να εξαίρει τη σημασία των Πατέρων εις βάρος των βιβλικών θεμελίων της πίστεως και της άρρηκτης σχέσης Βίβλου και Ευχαριστίας, Βίβλου και Λειτουργίας, Γραφής και Πατέρων; Μπορεί η ορθόδοξη θεολογία να προσπερνάει ή να αγνοεί τον σύγχρονο ανθρωπολογικό στοχασμό και τα αμείλικτα ερωτήματα που θέτει η ραγδαία ανάπτυξη των επιστημών του ανθρώπου (ψυχολογία, ψυχανάλυση, ανθρωπολογία, γλωσσοανάλυση, κλπ.); Μπορεί η γρηγορούσα εκκλησιαστική συνείδηση να αποδοκιμάζει την ειλικρινή διαλογική προσέγγιση με τις άλλες χριστιανικές παραδόσεις, μια προσέγγιση που προσβλέπει στην εν Χριστώ ενότητα και καταλλαγή, αλλά και στην από κοινού αναζήτηση και διατύπωση προτάσεων για τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου; Είναι σε θέση η ορθόδοξη θεολογία να αρθρώσει λόγο αλληλέγγυο προς τους χριστιανούς κάθε παράδοσης που βρίσκονται υπό διωγμόν στις αρχαίες κοιτίδες του Χριστιανισμού, αναδεικνύοντας τον ειρηνικό και συγχωρητικό χαρακτήρα του ευαγγελικού λόγου, αλλά και της αυθεντικής θρησκευτικότητας, καλλιεργώντας έτσι το αίτημα της ειρήνης και της καταλλαγής σε περιβάλλοντα όπου κυριαρχεί ο φονταμενταλισμός και η μισαλλοδοξία; Με την προβληματική αυτή και ανάλογα ερωτήματα θα ασχοληθεί και φέτος η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών σε εκδηλώσεις, διαλέξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, ημερίδες, συνέδρια και σεμινάρια τα οποία διοργανώνει σε συνεργασία με άλλους ορθόδοξους ή οικουμενικούς φορείς, ινστιτούτα, θεολογικές σχολές και ακαδημίες, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013. 3 1 Από τα προσωπικά προβλήματα στα προβλήματα του προσώπου ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ - ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Δύο συναντήσεις διαλόγου θεολογίας και ψυχολογίας 1η Συνάντηση: Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2013, Δημαρχείο Βόλου, 7.00 μ.μ. «Ο πόνος, υπαρξιακός και κοινωνικός ως ευκαιρία αλλαγής» ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΑΡΤΙΔΗΣ, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής, Συγγραφέας Π. ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΓΙΑΓΚΟΥ, Υπεύθυνος Γραφείου Νεότητος Ι. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης 2η Συνάντηση: Σάββατο 9 Μαρτίου, Δημαρχείο Βόλου, 7.00 μ.μ. «Από την οργή στη βία» ΕΛΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ, Επίκ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Π. ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗΣ, Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών Η σειρά συναντήσεων θεολογίας και ψυχολογίας πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Κοινωφελή Εταιρεία Ψυχοκοινωνικών Παρεμβάσεων «Πορεία Υγείας» και με τον Σύνδεσμο Νέων της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό 2 Η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Άπω Ανατολή Διάλεξη με προβολή διαφανειών από τον Μητροπολίτη Χονγκ Κονγκ κ. Νεκτάριο 4 Κυριακή 24 Φεβρουαρίου 2013, 7.00 μ.μ. Πνευματικό Κέντρο Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος (Κ. Καρτάλη και Γαζή) ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ - ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ 3 Θεολογία Διαλεγόμενη: Το έργο και οι εκδόσεις της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Εισηγητές: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΙΛΙΑΣ, Πρόεδρος Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΡΝΑΡΑΚΗΣ, Επικ. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Συντονίζει ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Δεληκωνσταντής ΘΕ ΟΛΟΓ ΙΑ Δ ΙΑ Λ Ε ΓΟΜΕ ΝΗ Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Σύλλογο Ορθοδόξου Ιεραποστολής «Οι Τρεις Ιεράρχες» Χαιρετίζουν: Ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος και ο Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Καθηγητής Μάριος Μπέγζος Τετάρτη 20 Μαρτίου 2013, 12 μ.μ., Θεολογική Σχολή Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη Η εκδήλωση πραγματοποιείται με τη συνεργασία της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών 4 Το παρόν και το μέλλον των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων στον Αραβικό κόσμο Στη στρόγγυλη τράπεζα συμμετέχουν: ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΥΡΓΟΥ ELIAS TOUMEH, Πατριαρχείο Αντιοχείας, Συρία 5 ΔΡ. HANNA GRACE, Βουλευτής του Αιγυπτιακού Κοινοβουλίου Π. GEORGES MASSOUH, Διευθυντής του Κέντρου Ισλαμοχριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπαλαμάντ, Λίβανος ANTOINE COURBAN, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Saint-Joseph, Βηρυτός, Λίβανος Σάββατο 30 Μαρτίου 2013, Συνεδριακό Θεσσαλίας, 6.30 μ.μ. 5α Οι Πατέρες και το νόημα της Παράδοσης (Διάλεξη) Ομιλητής: Π. ANDREW LOUTH, Ομότιμος Καθηγητής Πατερικών και Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Duhram (Μεγάλη Βρετανία), Επισκέπτης Kαθηγητής Ανατολικής Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Vrije, Άμστερνταμ, Ολλανδία Βόλος, Τετάρτη 15 Μαΐου 2013, 7.30 μ.μ. Πνευματικό Κέντρο Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος (Κ. Καρτάλη και Γαζή) 5β Η ίδια εκδήλωση θα επαναληφθεί στην Αθήνα Πέμπτη 16 Μαΐου 2013, 7.00 μ.μ. Κτήριο Κωστής Παλαμάς (Ακαδημίας και Σίνα) Οι διαλέξεις του π. Andrew Louth στην Αθήνα και το Βόλο θα δοθούν στην ελληνική γλώσσα και η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό Οι εκδηλώσεις αυτές πραγματοποιούνται με την ευγενική χορηγία του Ορθοδόξου Ιδρύματος Virginia H. Farah Foundation 6 Σειρά θεολογικών συνεδρίων για τις σημαντικότερες μορφές της νεοελληνικής θεολογίας Νίκος Νησιώτης O Οικουμενικός θεολόγος της Ορθοδοξίας Σάββατο 6 Απριλίου 2013. Έναρξη 9.30 π.μ. Συνεδριακό Θεσσαλίας, Μελισσάτικα, Βόλος Εισηγητές: ΜΑΡΙΟΣ ΜΠΕΓΖΟΣ, Κοσμήτωρ Θεολογικής Σχολής Αθηνών Πνευματική και επιστημονική διαδρομή του Ν. Νησιώτη ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΛΑΝΤΗΣ, Θεολόγος, Master Συγκριτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, Επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Ορθόδοξης Θεολογίας Πανεπιστημίου του Μονάχου και της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Ορθόδοξη θεολογία και φιλοσοφία σε διάλογο: Πίστη και σκέψη στο Ν. Νησιώτη ΠΕΤΡΟΣ ΓΙΑΤΖΑΚΗΣ, Δρ. Θεολογίας, Μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος «Άρτος Ζωής», Διευθυντής Λυκείου Κρυονερίου Αττικής Η γνωσιολογική πρόκληση: Ορθόδοξος αποφατισμός και διαλεκτική θεολογία στο Ν. Νησιώτη ΝΙΚΟΣ ΑΣΠΡΟΥΛΗΣ, Master Θεολογίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και του περιοδικού Θεολογία, Η δυναμική του προσώπου: Σχόλια στην ανθρωπολογία και θεολογική προσωπολογία του Ν. Νησιώτη ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ, Σύμβουλος Α΄ Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Διδάσκων στον Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Διευθυντής του περιοδικού Θεολογία Η πνευματολογική χριστολογία του Ν. Νησιώτη ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣΙΜΩΝ Κ. ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ (ΛΥΜΟΥΡΗΣ), Αντιπρόεδρος Κ. Ε. Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, Ο Ν. Νησιώτης ως οικουμενικός θεολόγος ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1 Θεολογικές Προσωπογραφίες II: ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 8 ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ Κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟΣ, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Η συμβολή του Ν. Νησιώτη στην Οικουμενική Κίνηση ΣΤΕΛΙΟΣ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ, Επίκ. Καθ. Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ Η δυναμική εκκλησιολογία του Ν. Νησιώτη Π. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ EDWARDS, Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, Η θεολογία της Ιεραποστολής στο έργο του Ν. Νησιώτη ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Ο Ν. Νησιώτης και η Θρησκειολογία ΗΛΙΑΣ ΛΙΑΜΗΣ, Δρ. Θεολογίας - Μουσικός, Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Καλλιτεχνικών εκδηλώσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, Ο άνθρωπος ως το σώμα του: Ο Ν. Νησιώτης και το ολυμπιακό ιδεώδες ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δρ. Θεολογίας, Αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Ν. Νησιώτης και θεολογίες της συνάφειας. Εννοήσεις της αλήθειας, της μαρτυρίας, της πράξης και της παράδοσης ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ, Διευθυντής Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Διδάσκων Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Επισκέπτης Ερευνητής Πανεπιστημίου του Princeton, Επισκέπτης Καθηγητής Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου Παρισίων, Πολιτική θεολογία στο έργο του Ν. Νησιώτη JURGEN MOLTMANN, Καθηγητής Πανεπιστημίου Tübingen, Η χαρά της Αναστάσεως στο έργο του Ν. Νησιώτη ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ορθοδοξία και συναφειακή θεολογία. Εναύσματα από την εκκλησιαστική Παράδοση (Διεθνές Συνέδριο) Ρουμανία, Cluj-Napoca, 23-26 Μαΐου 2013 Εισηγητές: Π. CALINIC BERGER, Δρ Θεολογίας, Ιερεύς της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Pennsylvania, Η.Π.Α., Τριαδολογία ΔIAK. PAVEL L. GAVRILYUK, Αν. Καθηγητής, St Thomas University, Minnesota, Η.Π.Α., Χριστολογία Π. RADU BORDEIANU, Αν. Καθηγητής, Duquesne University, Pennsylvania, Η.Π.Α., Πνευματολογία - Εσχατολογία ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, Ομ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., Ευχαριστιακή εκκλησιολογία JOHN FOTOPOULOS, Αν. Καθηγητής, St Mary’s College, Η.Π.Α., Βιβλική εξηγητική και ερμηνευτική ARISTOTLE PAPANIKOLAOU, Καθηγητής, Συν-ιδρυτής Διευθυντής Κέντρου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών, Fordham University, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α., Πρόσωπο, Θεολογική ανθρωπολογία και ηθικά διλήμματα ΝΤΕΝΙΑ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Θεολογίας, Διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Φύλο και σεξουαλικότητα Π. ZOSIM-DORIN OANCEA, Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας, University of Sibiu, Ρουμανία, Οικολογία και περιβάλλον RASTKO YOVIC, Δρ. Θεολογίας, Εκπαιδευτικός, Θεολογία και Πολιτική MICHAEL HJALM, Δρ. Θ. και Φ., Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος του Ορθοδόξου Ιδρύματος “Άγιος Ιγνάτιος” (Στοκχόλμη, Σουηδία), Θεολογικός Σύμβουλος Ι. Μητροπόλεως Ελσίνκι (Φινλανδία), Εκκλησία και Οικονομική Κρίση ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ 2 9 ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 10 RADU PREDA, Διευθυντής Ρουμανικού Ινστιτούτου Διορθόδοξων, Διαχριστιανικών και Διαθρησκειακών Σπουδών (INTER), Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Θεολογίας, Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή, Babes-Bolyai, University, Cluj-Napoca, Ρουμανία, Ανθρώπινα Δικαιώματα ASSAAD ELIAS KATTAN, Καθηγητής στην Έδρα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστήμιου του Münster, Γερμανία, Διαθρησκειακός Διάλογος CRINA GSCHWANDTNER, Αν. Καθηγήτρια, Fordham Univerity, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α., Φιλοσοφία και Θεολογία Π. SERGEI MOVSESYAN, Αντιπρύτανης, Τμήμα Θεολογίας, Minsk State University, Λευκορωσία, Παιδεία και Εκπαίδευση ALEXANDER PHILONENKO, Επίκ. Καθηγητής, Kharkov State University, Ουκρανία, Ανθρωπολογία ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ, Master Πανεπιστημίου King’s College του Λονδίνου και Πανεπιστημίου της Σορβόννης, Εθνικισμός και φυλετισμός Π. HILARION REZNICHENKO, Ορθόδοξη Θεολογική Ακαδημία Αγίας Πετρούπολης, Τμήμα Κλασικών και Σύγχρονων Γλωσσών, Ρωσία, Επιστήμη και θρησκεία ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ, Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Ορθόδοξου Χριστιανισμού Πανεπιστημίου του Erfurt, Γερμανία, Θεολογία και Κοινωνικές Επιστήμες ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ, Διευθυντής Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Επισκέπτης Ερευνητής Πανεπιστημίου του Princeton Επισκέπτης Καθηγητής στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο Aγίου Σεργίου Παρισίων, Θεολογία και Λογοτεχνία DAVOR DZALTO, Καθηγητής Πανεπιστημίου του Niss, Πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολιτισμού και του Χριστιανισμού, Σερβία, Θεολογία και Εικαστικές Τέχνες ΣΥΝΕΔΡΙΑ Το συνέδριο οργανώνεται σε συνεργασία με το Ρουμανικό Ινστιτούτο Διορθόδοξων, Διαχριστιανικών και Διαθρησκειακών Σπουδών (INTER, ClujNapoca), το Πρόγραμμα Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham (Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.), την Έδρα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Münster (Γερμανία), το Χριστιανικό Πολιτιστικό Κέντρο Βελιγραδίου (Βελιγράδι, Σερβία), το Κέντρο για τη Μελέτη του Πολιτισμού και του Χριστιανισμού (Βελιγράδι, Σερβία), το Βιβλικό Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Ανδρέα (Μόσχα, Ρωσία) και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ορθοδόξων ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΕΝΤΗΣ, Δρ. Θεολογίας Boston University, Επιστημονικός Συνεργάτης Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Θεολογία και Ιστορία Π. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΘΩΜΑΣ, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστήμιου Αθηνών και Ορθοδόξου Θεολογικού Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου Παρισίων, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ορθοδόξων Θεολογικών Σχολών, EFOST, Βρυξέλλες, Κανονικό Δίκαιο και διαχρονικότητα των ιερών κανόνων Θεολογικών Σχολών (EFOST, Βρυξέλλες) Έναρξη: Πέμπτη 23 Μαϊου 2013, 5.00 μ.μ. Πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στη Γραμματεία της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών τηλ. 24210-93553, 93572, 93573 www.acadimia.gr, e-mail: [email protected] 3 Το παρόν και το μέλλον των Βιβλικών σπουδών στην Ορθόδοξη και την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (Διεθνές Συνέδριο) Φλωρεντία, 6-7 Ιουνίου 2013 ΚΑΘ. JOHN FOTOPOULOS, Saint Mary’s College, Notre Dame, ΗΠΑ, Το παρόν και το μέλλον των βιβλικών σπουδών στην Ορθόδοξη Εκκλησία 11 ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΚΑΘ. L. MAZZINGHI, Καθολική Θεολογική Σχολή Φλωρεντίας και Ποντιφικό Βιβλικό Ινστιτούτο, Ρώμη, Η θέση των Βιβλικών σπουδών στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μετά την Διάταξη Dei Verbum της Β΄ Βατικανής Συνόδου ΚΑΘ. ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΑΚΟΛΗΣ, Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Πατερική παράδοση, Ορθόδοξη θεολογία και η σημασία της Αγίας Γραφής στην Ορθόδοξη Εκκλησία ΚΑΘ. ROBERTO FILIPPINI, Theological Studium, Camaiore, Αγία Γραφή και Παράδοση στον Ρωμαιοκαθολικισμό ΚΑΘ. ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., Η θεοπνευστία της Βίβλου στην Ορθόδοξη Εκκλησία ΔΡ. ALESSANDRO BIANCALANI, Θεολογική Σχολή Φλωρεντίας, Η διδασκαλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας περί θεοπνευστίας ΚΑΘ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΡΡΑΣ, Θεολογική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Ο κανόνας της Παλαιάς Διαθήκης και η μελέτη του Ιουδαϊσμού στην Ορθόδοξη βιβλική επιστήμη ΚΑΘ. STEFANO TAROCCHI, Θεολογική Σχολή Φλωρεντίας, Ο Κανόνας της Καινής Διαθήκης στη Ρωμαιοκαθολική παράδοση ΛΕΚΤ. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΣΑΛΑΜΠΟΥΝΗ, Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., Ο κανόνας της Καινής Διαθήκης στην Ορθόδοξη παράδοση ΚΑΘ. GERARD ROSSE, Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Sophia, Loppiano, Οι ερμηνευτικές μέθοδοι της βιβλικής εξήγησης στο Ρωμαιοκαθολικισμό ΚΑΘ. ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., Η λειτουργική χρήση των σύγχρονων μεταφράσεων στη σύγχρονη ελληνόφωνη Ορθοδοξία Το συνέδριο οργανώνεται σε συνεργασία με την Ρωμαιοκαθολική Θεολογική Σχολή της Φλωρεντίας 12 ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ H θεολογία της «διαμεσολάβησης»: «σοφιανικoί» προβληματισμοί σε ορισμένα πατερικά θέματα Πατρολογικό Σεμινάριο για τη Σοφία, τις ενέργειες, τους αγγέλους και τους αγίους, την προσευχή, τα μυστήρια, τις εικόνες, και τη σχέση των παραπάνω με την πολιτική θεολογία, τη θεοκρατία και την εκκοσμίκευση της κοινωνίας Αθήνα, Σάββατο 18 Μαΐου 2013 Κύριος εισηγητής: Π. ANDREW LOUTH, Ομότιμος Καθηγητής Πατερικών και Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Duhram (Μεγάλη Βρετανία), Επισκέπτης Καθηγητής Ανατολικής Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστημιο Vrije, Αμστερνταμ, Ολλανδία στην στρόγγυλη τράπεζα συμμετέχουν: Π. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΑΘΡΕΛΛΟΣ, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ 1 Πανεπιστήμιο, Επισκέπτης Λέκτωρ Ορθοδόξου Ινστιτούτου του Cambridge ΝΙΚΟΣ ΑΣΠΡΟΥΛΗΣ, Master Θεολογίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και του περιοδικού Θεολογία, Για τη συμμετοχή στο εν λόγω σεμινάριο απαιτείται προσυνεννόηση και πρόσκληση από τη Γραμματεία της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Το Σεμινάριο πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία του Ορθοδόξου Ιδρύματος Virginia H. Farah Foundation 2 Προγράμματα και Σεμινάρια Επιμόρφωσης Θεολόγων Εκπαιδευτικών Επιμορφωτές: ΟΛΓΑ ΓΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Θεολογίας, Συγγραφέας σχολικού εγχειριδίου Θρησκευτικών Α΄ Γυμνασίου ΠΗΓΗ ΚΑΖΛΑΡΗ, πρ. Σχολική Σύμβουλος Θεολόγων, Συγγραφέας σχολικού εγχειριδίου Θρησκευτικών Α΄ Γυμνασίου ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΠΑΡΛΟΣ, Master Θεολογίας ΑΠΘ, Διευθυντής Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας, Συγγραφέας σχολικού εγχειριδίου Θρησκευτικών Β΄ Γυμνασίου ΒΑΣΩ ΓΩΓΟΥ, Θεολόγος-Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός Πολιτισμικής και Αισθητικής Αγωγής στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας Για τις θεματικές, τις ημερομηνίες και τον τόπο διεξαγωγής των σεμιναρίων, βλ. www.acadimia.gr 13 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών λειτουργεί ως ένα ανοιχτό εργαστήρι σκέψης και διαλόγου της Εκκλησίας με τη διανόηση και την κοινωνία, δίχως αμυντικά αντανακλαστικά ή απολογητική διάθεση, οργανώνοντας με τη μορφή του ανοιχτού πανεπιστημίου ετήσιους θεματικούς κύκλους σπουδών, διεθνή σεμινάρια, συνέδρια και εκδόσεις. Πάγια επιδίωξη της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών στάθηκε η συνεργασία και η σύμπραξη με άλλους φορείς, η από κοινού συζήτηση, με πνεύμα σεβασμού στην ετερότητα του καθενός, των μεγάλων προβλημάτων του καιρού μας. Έτσι η Ακαδημία συνεργάστηκε με φορείς όπως το Boston Theological Institute, το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, το Drury University, το Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ, το Τμήμα Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, το Οικουμενικό Ινστιτούτο του Bossey και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, την Εταιρεία Ανατολικών Λειτουργικών Σπουδών (SOL), την Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Babes-Bolyai (Cluj-Napoca, Ρουμανία) και το Κέντρο Βιοηθικής του ίδιου Πανεπιστημίου, το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, την Έδρα Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου Münster (Γερμανία), το Κέντρο Ορθοδόξων Σπουδών του Fordham University (Νέα Υόρκη), το Ρουμανικό Ινστιτούτο Διορθοδόξων, Διαχριστιανικών και Διαθρησκειακών Σπουδών (Cluj-Napoca), το Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου (Παρίσι), το Ινστιτούτο Οικουμενικών Ερευνών (Στρασβούργο), το Οικουμενικό Κέντρο και το περιοδικό Istina, το γαλλικό ορθόδοξο περιοδικό Contacts, το Χριστιανικό Πολιτιστικό Κέντρο Βελιγραδίου (Σερβία), το Βιβλικό Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Ανδρέα (Μόσχα, Ρωσία), την Ορθόδοξη Ακαδημία του Valamo (Φινλανδία), το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ορθόδοξων Θεολογικών Σχολών (EFOST, Βρυξέλλες), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας, τον Σύνδεσμο Ορθοδόξων Γυναικών Ευρώπης, το Συμβούλιο Εκκλησιών Μέσης Ανατολής (MECC), το Οικουμενικό Συμβούλιο Νέων της Ευρώπης (EYCE), την Παγκόσμια 14 Φοιτητική Χριστιανική Ομοσπονδία (WSCF), το Ευρωπαϊκό Μουσουλμανικό Φόρουμ Νεανικών και Φοιτητικών Οργανώσεων (FEMYSO), την Ένωση Θεολόγων Ημαθίας, την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων, τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας Βόλου και Λάρισας και το Εναλλακτικό Σχολείο της Θεραπευτικής Κοινότητας “Έξοδος”, το Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας Βόλου, το Σύνδεσμο Νέων της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, τη Σχολή Αγιογραφίας «Δια Χειρός», την γαλλόφωνη ιστοσελίδα ορθόδοξης πληροφόρησης www. orthodoxie.com, την εφημερίδα “Η Θεσσαλία” του Βόλου, το κορυφαίο περιοδικό σπουδής στη λογοτεχνία “Νέα Εστία”, το θεολογικό περιοδικό Σύναξη, τα περιοδικά Αναλόγιον και Λειμωνάριον της Ιεράς Μητροπόλεως Κοζάνης, τις εκδόσεις Καστανιώτης, Αρμός, Ίνδικτος και Εστία, καθιστώντας έτσι το Βόλο και τη Μητρόπολη Δημητριάδος τόπο συνάντησης και διαλόγου. Κατά τα παρελθόντα ακαδημαϊκά έτη η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών μελέτησε θέματα όπως: «Η Ορθοδοξία στον 21ο αιώνα», «Εκκλησία και Πολιτισμός», «Εκκλησία και Εσχατολογία», «Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα», «Εκκλησιολογία και Εθνικισμός στη μεταμοντέρνα εποχή», «Ισλάμ και Φονταμενταλισμός-Ορθοδοξία και Παγκοσμιοποίηση», «Χριστιανική παρουσία και μαρτυρία στην Παλαιστίνη και τη Μέση Ανατολή σήμερα: Θεολογικές και πολιτικές προκλήσεις», «Ορθοδοξία και Ετερότητα», «Φύλο και Θρησκεία-Η θέση της γυναίκας στην Εκκλησία», «Kαθ’ οδόν προς το καθ’ ομοίωσιν: Η θεολογική και ανθρωπολογική προσφορά της Elisabeth Behr-Sigel στην Εκκλησία», «Γυναίκες και θρησκείες: το πρόβλημα της βίας και του φονταμενταλισμού», «Θεολογία και Λογοτεχνία», «Θεολογία και σύγχρονη Ναοδομία», «Ο Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», «Η θεολογία της ειρήνης στην Ορθοδοξία», «Βιβλική θεολογία της απελευθέρωσης, Πατερική θεολογία και οι αμφιθυμίες της Νεωτερικότητας», «Ορθοδοξία και Παιδεία. Τα Θρησκευτικά ως μάθημα ταυτότητας και πολιτισμού», «Ορθοδοξία και Πολυπολιτισμικότητα», «Η συμμετοχή των λαϊκών στη ζωή της Εκκλησίας», «Αναταράξεις στη μεταπολεμική θεολογία. Η “θεολογία του ’60”», «Θεολογικές προσωπογραφίες Ι: Παναγιώτης Τρεμπέλας: Μεταξύ παράδοσης και ανανέωσης, επιστήμης και ιεραποστολής», «Κράτος και Εκκλησία», «Ορθοδοξία και Ισλάμ-Το Ισλάμ στην Ευρώπη», «Ορθοδοξία, παράδοση και Ιστορία», «Wittgenstein και αποφατική θεολογία», «Συγχώρηση, Καταλλαγή και Ειρήνη», «Ευχαριστία, Εκκλησία, Κόσμος», «Η συμμετοχή των Ορθοδόξων γυναικών στην Οικουμενική κίνηση», «Νεοπατερική 15 σύνθεση ή “Μετα-πατερική” θεολογία: το αίτημα της θεολογίας της συνάφειας στην Ορθοδοξία», «Η θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο», «Ζητήματα μεταρρύθμισης και ανανέωσης στην Ορθοδοξία», «Πρόσφυγες, Μετανάστες και Εκκλησία», «Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη», «Μεταμορφώσεις του Ελληνοχριστιανισμού 19ος-20ος αιώνας», «Γιατί η Ορθόδοξη διδασκαλία για την θέωση γοητεύει τους δυτικούς χριστιανούς;», «Η Υποδοχή του Παλαμισμού στη Δύση σήμερα», «Η Διδασκαλία της Οικουμενικής Θεολογίας στον Ορθόδοξο κόσμο», «Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας: Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική», κ. ά. Καρπός της παραπάνω προσπάθειας είναι η έκδοση και κυκλοφορία από την Ακαδημία των τίτλων: Εκκλησία και Εσχατολογία στις εκδόσεις Καστανιώτη (2003), Ισλάμ και Φονταμενταλισμός-Ορθοδοξία και Παγκοσμιοποίηση, Φύλο και Θρησκεία - Η θέση της γυναίκας στην Εκκλησία, στις εκδόσεις Ίνδικτος (2004), Θρησκεία και Λογοτεχνία (Α΄, Β΄ και Γ΄ μέρος) στο περιοδικό Νέα Εστία (Μάρτιος 2004, Μάρτιος 2005 και Σεπτέμβριος 2009 αντίστοιχα), Η ορθόδοξη θεολογία στον 21ο αιώνα (του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Διοκλείας Κάλλιστου Ware), στις εκδόσεις Ίνδικτος (2005), Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα. Προλεγόμενα (του Παντελή Καλαϊτζίδη, μεταφρασμένο ήδη στα ρουμανικά από τις εκδόσεις EIKON), καθώς και τον ομώνυμο συλλογικό τόμο από τις εκδόσεις Ίνδικτος (2007), Αναταράξεις στη μεταπολεμική θεολογία. Η «θεολογία του ’60» (Ίνδικτος, 2009), Και επί γης ειρήνη... Όραμα και αίτημα για τους λαούς και τις χριστιανικές Εκκλησίες-Ορθόδοξη Συμβολή (Ίνδικτος, 2010), Εκκλησία και Πολιτισμός στη σύγχρονη ελληνική θεολογία (στα γαλλικά, στο τεύχος Ιανουαρίου-Μαρτίου 2010 του περιοδικού Istina), “Many Women Were There…” The Participation of Orthodox Women in the Ecumenical Movement: Past, Present, Future (WCC Publications-Volos Academy, 2011), Οι Χριστιανοί στη Μέση Ανατολή (στα αγγλικά, στο τεύχος Μαρτίου 2012 του περιοδικού The Ecumenical Review), Βιβλική Θεολογία της Απελευθέρωσης, Πατερική Θεολογία και αμφισημίες της νεωτερικότητας σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική (Ίνδικτος, 2012), Εκκλησιολογία και Εθνικισμός (στα αγγλικά, στο τεύχος 2-3 του 2013 του περιοδικού St Vladimir’s Theological Quarterly), ενώ στη συνέχεια αναμένεται και η έκδοση των λοιπών τόμων με τις εργασίες της Ακαδημίας κατά τα παρελθόντα έτη και με θέματα όπως: Ορθοδοξία και Πολυπολιτισμικότητα, Εκκλησία και Πολιτισμός, Νεοπατερική σύνθεση ή «Μετα- 16 πατερική θεολογία: το αίτημα της θεολογίας της συνάφειας στην Ορθοδοξία, Η συμμετοχή των λαϊκών στη ζωή της Εκκλησίας, Κράτος και Εκκλησία, κ. ά. Από το 2012 η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών δραστηριοποιείται επίσης με αυτοτελείς εκδόσεις στα αγγλικά (στη σειρά: «Doxa and Praxis: Exploring Orthodox Theology», σε συνεργασία με τις εκδόσεις του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών/WCC Publications), κυκλοφορώντας ήδη τα δύο πρώτα βιβλία της σειράς: Orthodox Theology in the Twenty-first Century (Metropolitan Kallistos Ware) και Orthodoxy and Political Theology (Pantelis Kalaitzidis). Για το ακαδημαϊκό έτος 2012-13, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, συνεχίζοντας την παράδοση των επίκαιρων αλλά και υψηλού επιστημονικού επιπέδου διοργανώσεων που έχει καθιερώσει, διοργανώνει σημαντικά διεθνή συνέδρια με θέματα όπως: Νίκος Νησιώτης, ο Οικουμενικός θεολόγος της Ορθοδοξίας, Ορθοδοξία και συναφειακή θεολογία. Εναύσματα από την εκκλησιαστική Παράδοση, Το παρόν και το μέλλον των Βιβλικών σπουδών στην Ορθόδοξη και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Παράλληλα έχουν προγραμματιστεί διάφορες ημερίδες, τράπεζες λόγου, διαλέξεις, σεμινάρια, βιβλιοπαρουσιάσεις και επιμορφωτικά σεμινάρια στα οποία η Ακαδημία θα ασχοληθεί με θέματα όπως: Από τα προσωπικά προβλήματα στα προβλήματα του προσώπου (συναντήσεις διαλόγου θεολογίας και ψυχολογίας), Η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Άπω Ανατολή, Θεολογία Διαλεγόμενη: Το έργο και οι εκδόσεις της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Το παρόν και το μέλλον των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων στον Αραβικό κόσμο, Οι Πατέρες και το νόημα της Παράδοσης, Η θεολογία της «διαμεσολάβησης»: «σοφιανικοί» προβληματισμoί σε ορισμένα πατερικά θέματα, κ. ά., ενώ για 7η συνεχή φορά προετοιμάζει επιμορφωτικό σεμινάριο για τους θεολόγους της Δ. Ε. Τέλος, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών σε συνεργασία με την η Ι. Μητρόπολη Δημητριάδος, έχουν δημιουργήσει στο διαδίκτυο Ορθόδοξη θεολογική ψηφιακή βιβλιοθήκη (www.imdlibrary.gr), με ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία, επιστημονικά θεολογικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους, επετηρίδες, μονογραφίες και θεολογικά δοκίμια, με περιλήψεις των έργων αυτών στα ελληνικά, αγγλικά και εντός ολίγου και στα γαλλικά, και με συνδέσεις (links) με άλλες διαδικτυακές βιβλιοθήκες και ιστοσελίδες. Χάρη στο έργο της και την σπουδαία συμβολή της στον τομέα αυτό στον ορθόδοξο κόσμο, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών συμμετέχει στην Παγκόσμια Ψηφιακή Θεολογική Βιβλιοθήκη (GlobTheoLib: www.globethics.net/gtl). Η εν λόγω Διαδικτυακή Βιβλιοθήκη αποσκοπεί στη χρήση νέων ψηφιακών μοντέλων ανταλλαγής πληροφορίας, προκειμένου να συμβάλει στην αποδοτική μετάδοση και ανταλλαγή θεολογικής γνώσης, υπερβαίνοντας τοπικούς φραγμούς και υλικές δυσχέρειες που δυσκολεύουν τη θεολογική επικοινωνία Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης. Η Παγκόσμια Διαδικτυακή Θεολογική Βιβλιοθήκη προσφέρει στους εγγεγραμμένους της χρήστες δωρεάν πρόσβαση στα πλήρη κείμενα εκατοντάδων χιλιάδων (μέχρι σήμερα: 600.000) άρθρων, μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών και άλλων δημοσιεύσεων που αναφέρονται στη θεολογία και στην οικουμενική κίνηση και έχουν συνταχθεί σε διάφορες γλώσσες. 18 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Από τις εκδόσεις Ίνδικτος κυκλοφορούν: ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΙΟΚΛΕΙΑΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ WARE, Η ΟΡΘΟΔOΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Ενώ τον 20ο αιώνα το πρωταρχικό πρόβλημα της θεολογίας ήταν το εκκλησιολογικό, το πρόβλημα της ταυτότητας και της φύσης της Εκκλησίας, τον 21° αιώνα υπό το κράτος των ταχύτατων και ραγδαίων εξελίξεων στο πεδίο της βιοτεχνολογίας, της γενετικής μηχανικής και της πληροφορικής- το πρόβλημα που κατεξοχήν θα απασχολήσει την ορθόδοξη θεολογία θα είναι το ανθρωπολογικό. ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Η δράση του πολιτικού Ισλάμ και οι αντιδράσεις πολλών ορθόδοξων χριστιανών έναντι της παγκοσμιοποίησης, μας κάνουν να σκεφτούμε ότι παρά τις σημαντικὲς διαφορές τους, τόσο ἡ Ορθοδοξία όσο και το Ισλάμ, πού αντιμετωπίζουν σήμερα το δίλημμα «φονταμενταλισμός ἢ παγκοσμιοποίηση;», στην ουσία βρίσκονται να μην έχουν επιλύσει (για διαφορετικούς λόγους η κάθε πλευρά) το ζήτημα της σχέσης τους με τη νεωτερικότητα. ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ - Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Μια σοβαρή θεολογική σπουδή -και εν πολλοίς αυτοκριτική συζήτηση- για το όλο φάσμα της στάσης της ορθόδοξης θεολογίας και παράδοσης στο κρίσιμο θέμα της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία: από τη ριζοσπαστική αμφισβήτηση και υπέρβαση των κάθε μορφής διακρίσεων (άρα και αυτών με βάση το φύλο) έως την υποτίμηση και την ιεραρχική υπαγωγή της γυναίκας στον άνδρα. 19 ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 1. ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ & ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) 2. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ: ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗ Η Ορθοδοξία σταμάτησε πριν τη νευρικότητα; Έχει αποδεχτεί η Ορθοδοξία το κεκτημένο της νεωτερικότητας και τις συνέπειές του στο κοινωνικό πολιτισμικό πεδίο; Είναι συμβατά τα δικαιώματα του ανθρώπου με το ορθόδοξο ήθος, και σε ποιό βαθμό η ανάδυση του υποκειμένου παραπέμπει υποχρεωτικά στην ατομοκρατία και την ακύρωση των σχέσεων κοινωνίας; Ορθοδοξία και Διαφωτισμός είναι κατ’ ανάγκην μεγέθη αλληλοαποκλειόμενα; Ποιός ο λόγος της Εκκλησίας στην εποχή της μετανεωτερικότητας και της πολυπολιτισμικότητας; Τι είναι εν τέλει η Ορθοδοξία: θρησκεία του παρελθόντος και αγώνας για τη διατήρηση «ιστορικών προνομίων» ή πρόταση ζωής για το παρόν και το μέλλον; ΑΝΑΤΑΡΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ - Η «ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ’60» (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Πρακτικά Συνεδρίου για τη «θεολογία του ’60» που διοργανώθηκε στο Βόλο το 2005 από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών και το περιοδικό Σύναξη. Με τον συλλογικό αυτό τόμο επιχειρείται, για πρώτη φορά, μια πολυεπίπεδη, συνθετική άλλα και κριτική αξιολόγηση της προσφοράς κα των αναζητήσεων μιας ολόκληρης θεολογικής γενιάς που σφράγισε την πορεία της σύγχρονης θεολογίας στην Ελλάδα. 20 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ο συλλογικός αυτός τόμος, με κείμενα ημερίδας που διοργανώθηκε το 2009 στο Βόλο με αφορμή το πρόγραμμα του ΠΣΕ «Δεκαετία για την Υπέρβαση της Βίας» και ενόψει της «Διεθνούς Οικουμενικής Διάσκεψης για την Ειρήνη» που πραγματοποιήθηκε το Μάιο του 2011 στο Kingston της Τζαμάικα, αναδεικνύει την αναγκαιότητα συμβολής της ορθόδοξης θεολογίας στη διαμόρφωση ενός πολιτισμού ειρήνης. Η συμβολή αυτὴ δεν επιτρέπεται να περιορισθεί σε απλή περιγραφή και εξωτερική ερμηνεία των φαινομένων. Ἡ ορθόδοξη θεολογία με παρρησία, προφητικό όραμα και λόγο οφείλει να προσφέρει τρόπους μεταμόρφωσης του αισθητού και ενατένισης και πρόγευσης του υπεραισθητού. ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙ ΓΗΣ ΕΙΡΗΝΗ... ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ - ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΥΜΒΟΛΗ («ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ») ΒΙΒΛΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ, ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΦΙΣΗΜΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Ο συλλογικός αυτός τόμος στηρίζεται σε σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε απὸ την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών στο Βόλο το 2009, σε συνεργασία με τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και το Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ. Με τον τόμο αυτὸ επιχειρείται ο διάλογος της πατερικής θεολογίας με τα αιτήματα της θεολογίας της απελευθέρωσης, αλλά και με τις προκλήσεις και τις αμφισημίες της νεωτερικότητας, μέσα από το πρίσμα της ορθόδοξης και της οικουμενικής θεολογίας. 21 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εκδόσεις ΠΣΕ και Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών: Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ, ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ, ΜΕΛΛΟΝ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Πρακτικά Συνεδρίου για τη συμμετοχή των ορθοδόξων γυναικών στην οικουμενική κίνηση, που διοργανώθηκε στο Βόλο το 2008 απὸ την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών και το Πρόγραμμα «Γυναίκες στην Εκκλησία και την Κοινωνία» του ΠΣΕ. Με τον τόμο αυτὸ αναδεικνύεται η πολυδιάστατη εμπλοκή των ορθόδοξων θεολόγων γυναικών στην οικουμενική κίνηση αλλά ταυτόχρονα και οι σπουδαίες θεολογικὲς προκλήσεις για το ρόλο των γυναικών στην Εκκλησία και τη θεολογία. Οι προκλήσεις και τα ερωτήματα που τίθενται στο πλαίσιο του οικουμενικού διαλόγου αποτέλεσαν την αφορμή για έναν εσωτερικό, αυτοκριτικὸ διάλογο, ο οποίος εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι αναγκαίος όσο και επίκαιρος. Περιοδικό Νέα Εστία ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ) Α΄, Β΄ και Γ΄ μέρος, Μάρτιος 2004, Μάρτιος 2005 και Σεπτέμβριος 2009 αντίστοιχα. 22 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΙSΤΙΝΑ Το γνωστό περιοδικό «Istina» αφιερώνει ολόκληρο το τεύχος Νο 1 (Ιανουάριος-Μάρτιος 2010) στο Διεθνὲς Συνέδριο της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών «Εκκλησία και Πολιτισμός», που διοργανώθηκε στο Βόλο το 2009. Ο τόμος φιλοξενεί σε γαλλική μετάφραση επτὰ κείμενα Ελλήνων ορθοδόξων θεολόγων (Μητροπολίτης Νιγηρίας Αλέξανδρος, π. Λάμπρος Καμπερίδης, π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, Νίκη Παπαγεωργίου, Χρυσόστομος Σταμούλης, Δημήτριος Μόσχος, Παντελής Καλαϊτζίδης), προκειμένου να καταδειχθεί ποιά είναι σήμερα στην Ελλάδα ἡ συζήτηση για τη σχέση Εκκλησίας και Πολιτισμού, Εκκλησίας και κόσμου, Εκκλησίας και τοπικών παραδόσεων, Εκκλησίας και ιεραποστολής. ΡΑΝΤΕLIS KALAITZIDIS, ORTHODOXIE ŞI MODERNITATE, O INTRODUCERE Traducere din neogreacă de Florin-Cătălin Ghiţ, Prefaţă de Radu Preda, Colecţia Universitas, Seria Theologia Socialis 9, Eikon, Cluj-Napoca, 2010 Πρόκειται για τη ρουμάνικη μετάφραση του βιβλίου του Διευθυντή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Παντελή Καλαϊτζίδη, Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα, Προλεγόμενα, που κυκλοφόρησε το 2007 από τις εκδόσεις «Ίνδικτος». METROPOLITAN KALLISTOS WARE, ORTHODOX THEOLOGY IN THE TWENTY-FIRST CENTURY, Foreword by Pantelis Kalaitzidis, “Doxa & Praxis: Exploring Orthodox Theology” series, Geneva: WCC Publications, 2012 Στον εναρκτήριο αυτό τόμο της σειράς «Doxa & Praxis», ο Σεβ. Κάλλιστος Ware εξετάζει τις μελλοντικές ερωτήσεις και ανησυχίες με τις οποίες θα βρεθεί αντιμέτωπη –υπό το κράτος των ταχύτατων και ραγδαίων εξελίξεων στο πεδίο της βιοτεχνολογίας, της γενετικής μηχανικής και της πληροφορικής– η Ορθοδοξία και ο θεολογικός της στοχασμός στο πεδίο κυρίως της ανθρωπολογίας. 23 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ PANTELIS KALAITZIDIS, ORTHODOXY AND POLITICAL THEOLOGY, “Doxa & Praxis: Exploring Orthodox Theology” series, Geneva: WCC Publications, 2012 Το κεντρικό ερώτημα που θέτει αυτό το βιβλίο συνοψίζεται στο «Γιατί στον ορθόδοξο χώρο δεν ευδοκίμησε η πολιτική θεολογία;». Αφού υπενθυμίσει τη ρωμαλέα εκκλησιολογία και την πλούσια δογματική και λειτουργική παράδοση της Ορθοδοξίας, το βιβλίο αυτό αναφέρεται σε μια σειρά από ιστορικούς λόγους στους οποίους και κυρίως οφείλεται η υποτονική παρουσία της Ορθοδοξίας στην πολιτική σφαίρα, συμπεριλαμβανομένης και της υποταγής της κατά περιόδους σε διάφορα αυταρχικά καθεστώτα, από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι την Σοβιετική Ένωση, ενώ αναδεικνύει και τα στοιχεία που θα μπορούσαν να συγκροτήσουν μία ορθόδοξη πρόταση πολιτικής θεολογίας και δημόσιας μαρτυρίας της Ορθοδοξίας. ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Αφιέρωμα του περιοδικού The Ecumenical Review Το γνωστό αγγλόφωνο περιοδικό The Ecumenical Review αφιερώνει ολόκληρο το τεύχος Νο 1, του 2012, σε μια επιλογή από τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στον Διεθνές συνέδριο με θέμα: «Χριστιανική παρουσία και μαρτυρία στην Παλαιστίνη και τη Μέση Ανατολή σήμερα: Θεολογικές και πολιτικές προκλήσεις», και που διοργάνωσε τον Ιούνιο του 2011 η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών σε συνεργασία με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Το τεύχος αυτό περιλαμβάνει κείμενα θεολόγων, διανοητών και στρατευμένων χριστιανών από την Μέση Ανατολή αλλά και άλλες περιοχές του πλανήτη (Michel Nseir, Jamal Hader, Radu Preda, Ekaterini G. Tsalampouni, Robert O. Smith, Nora Cort, Tarek Mitri, Assaad Elias Kattan, Mary Mikhael, Pantelis Kalaitzidis), που αναδεικνύουν τις θεολογικές και πολιτικές προκλήσεις του υπό συζήτηση θέματος. 24 Επιμέλεια-Σχεδιασμός Εντύπου: Βάσω Μ. Σελανίκη Διοικητικό Συμβούλιο : Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος, Προέδρος Παντελής Καλαϊτζίδης, Δρ. Θ., Διευθυντής π. Γρηγόριος Παπαθωμάς, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και Ορθοδόξου Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου Παρισίων, Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ορθοδόξων Θεολογικών Σχολών Χρήστος Καρακόλης, Επ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Αγγελική Ζιάκα, Επ. Καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, Λέκτωρ Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Επισκέπτης Λέκτωρ Ορθοδόξου Ινστιτούτου του Cambridge π. Χρίστος Χαχαμίδης, Δρ. Θεολογίας, κληρικός Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος Επιστημονική Ομάδα: π. Gregory Edwards, Δρ Θεολογίας Νίκος Ασπρούλης, Master Θεολογίας Χαράλαμπος Βέντης, Δρ Θεολογίας Γεώργιος Βλαντής, Master Θεολογίας Αναστασία Γκίτση, Master Θεολογίας Ρέα Ματσάγγου, Master Θρησκειολογίας Αικατερίνη Πεκρίδου, Master Θεολογίας Ομάδα επιμόρφωσης για το μάθημα των θρησκευτικών: Όλγα Γριζοπούλου, Δρ Θεολογίας Βάσω Γώγου, Πτυχιούχος Θεολογίας και Φιλολογίας Πηγή Καζλάρη, Πτυχιούχος Θεολογίας Απόστολος Μπάρλος, Master Θεολογίας Υπεύθυνος δικτύου και ψηφιακής βιβλιοθήκης: Φιλοκτήμων Σταμόπουλος – Σαμαράς, Πτυχιούχος Θεολογίας Υπεύθυνος Βιβλιοθήκης: Χαράλαμπος Μπάρδας, Master Βιβλιοθηκονομίας Εκδόσεις: Ελένη Μπάρδα, Master Κοινωνιολογίας Βάσω Σελανίκη, Master Θεολογίας Γραμματεία: Κλαίρη Νικολάου, Πτυχιούχος Θεολογίας Βαλίλα Γιαννουτάκη, Master Θεολογίας Δημόσιες Σχέσεις: Νίκος Βαραλής, Πτυχιούχος ΕΑΠ Χώρος: Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας Μελισσιάτικα, Βόλος On line παρακολούθηση και συμμετοχή στις συνεδρίες και τις εκδηλώσεις της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών: www.acadimia.gr www.imdradio.gr (μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού «Ορθόδοξη Μαρτυρία», 104 FM στο Internet) Πληροφορίες: Τηλ. 24210. 93553, 93572, 93573 fax 24210. 77115 Ταχυδρομική Διεύθυνση: Τ. Θ. 1308, Τ. Κ. 38001 Βόλος www.acadimia.gr, E-mail: [email protected], http://www.facebook.com/volosacademy. theologicalstudies http://www.facebook.com/pages/VolosAcademy-for-Theological-Studies https://twitter.com/VolosAcademy1