Αντικαταθλιπτικά και σταθεροποιητές της διάθεσης Χριστίνα ∆άλλα Λέκτορας ρ ς Φαρμακολογίας ρμ γ ς Ιατρική Σχολή Π Πανεπιστήμιο ή Αθ Αθηνών ώ e-mail: [email protected] http://www.med.uoa.gr/pharmacology ∆ιαταραχές ς της ς διάθεσης ς Συναισθηματικές διαταραχές ∆ευτερογενής Κατάθλιψη Εποχιακές Μείζων Ενδογενής γ ής Κατάθλιψη Μανία ∆ιπολική ∆ιαταραχή Ε Ετερογενές έ σύνδρομο: ύ δ πολλές λλέ διαταραχές δ έ με διαφορετική παθοφυσιολογία Επιλόχεια -PMS μ ης λειτουργικότητας ργ η ς παγκοσμίως/ γ μ ς 2η Εμμηνόπαυση 4η αιτία ελαττωμένης το έτος 2020 (20%) ∆υσθυμία Άτυπη Κατάθλιψη: 2/1 γυναίκες/ άντρες – ∆ιαφορές στη φαρμακευτική απόκριση 50% ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από φαρμακοθεραπεία/ 20% δεν απαντάει καθόλου Συμπτωματολογία Κατάθλιψη Αγχώδης διαταραχή Έλλειψη ενδιαφερόντων Εκνευρισμός Φόβ Φόβος Ανηδονία ∆ιαταραχή βάρους Πανικός Ανησυχία Μελαγχολική διάθεση Μειωμένη Ενοχή ∆ιαταραχές ύπνου Απελπισία προσοχή Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά Αγοραφοβία Επαγρύπνηση Τάσεις αυτοκτονίας διαφορική φ ρ ή διάγνωση γ η διάρκεια καταθλιπτικού επεισοδίου 1-2 εβδ. υποτροπή Μείζων καταθλιπτική διαταραχή: Πολυπαραγοντική νόσος Γενετικοί παράγοντες Προδιάθεσης 40-50% Προγεννετικοί παράγοντες Αποχωρισμός Χρόνιο Στρες Απώλεια Περιβαλλοντικοί παράγοντες Κοινωνικοί παράγοντες ∆ιατροφή Άσκηση Φάρμακα/ Εξαρτησιογόνες ουσίες Άλλες ασθένειες Καταθλιπτικά συμπτώματα ∆ράση ρεζερπίνης (1965) (αλκαλοειδές από ινδική ρίζα) Αντιϋπερτασικό/ πρόκληση κατάθλιψης ΝΑ και 5-ΗΤ στο ΚΝΣ και ΑΝΣ Κλασσική θεωρία «βιογενών αμινών»:: αμινών» Η κατάθλιψη ψη συνδέθηκε η μ με μειωμένα επίπεδα νευρομεταβιβαστών: νοραδρεναλίνης δ λί (ΝΑ) (ΝΑ), σεροτονίνης (5-ΗΤ) και πιθανώς ντοπαμίνης (DA) Τα νευρωνικά κυκλώματα που εμπλέκονται στην κατάθλιψη περιλαμβάνουν το μεταιχμιακό σύστημα, σύστημα, το κύκλωμα ύ λ ανταμοιβής βή και πολλές άλλες φλοιώδεις και υποφλοιώδεις περιοχές GABA, Γλουταμικό οξύ, GABA, ξ νευροπεπτίδια, ορμόνες (στρες και φύλου), νευροτροφικοί παράγοντες, νευροστεροειδή Οι περιοχές αυτές συνδέονται δέ με μονοαμινεργικούς πυρήνες Το χρόνιο στρες συνδέεται με την εμφάνιση κατάθλιψης PVN Αυξημένα επίπεδα CRF 600 Pituitary κορτιζόλης * Cortisol nmol//l 500 ACTH 400 300 200 Cortisol Adrenal Cortex 100 0 control depressed Muck-Seler et al., Psychiat. Res., 2004 Σεροτονινεργικοί οδοί Πρόσθιος Φλ ό Φλοιός 5-ΗΤ2Α ∆ιάθεση Πυρήνας της Ραφής Βασικά γάγγλια 5-ΗΤ1Α 5-ΗΤ2Α κινητικές η ς διαταραχές θερμορύθμιση Μεσομεταιχμιακό εσομε α χμ α ό 5-ΗΤ2Α Άγχος, εγρήγορση Υποθάλαμος 5-ΗΤ3 όρεξη, 5-ΗΤ 5 ΗΤ1Α ενδοκρινολoγικά Νωτιαίος μυελός: Σεξουαλική λειτουργία Στέλεχος Ύπνος ς Κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων ά Πρώτη γενιά Τρικυκλικά και Τετρακυκλικά (TCA) Ιμιπραμίνη, Ντοξεπίνη, ∆εσιπραμίνη, Αμοξεπίνη, Τριμιπραμίνη, Μαπροτριπτυλίνη, Χλωριπραμίνη Αμιτρυπτιλίνη, Χλωριπραμίνη, Αμιτρυπτιλίνη Νορτριπτιλίνη, Νορτριπτιλίνη Προτρυπτιλίνη Αναστολείς της Μονοαμινοοξιδάσης (MAO) Τρανυλκιπρομίνη Φενελζίνη, Τρανυλκιπρομίνη, Φενελζίνη Μοκλοβεμίδη, Μοκλοβεμίδη Σελεγιλίνη, Σελεγιλίνη Βεφλοξατόνη, Βεφλοξατόνη Τολοξατόνη ∆εύτερη γενιά Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) Φλουοξετίνη, Φλουβοξαμίνη, Σερτραλίνη, Παροξετίνη, Σιταλοπράμη Εκλεκτικοί Ε λ ί αναστολείς λ ί επαναπρόσληψης ό λ νοραδρεναλίνης δ λί (SN RI ) (SNaRIs) Ρεβοξετίνη, τομοξετίνη, αμοξαπίνη Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης 5-HT και ΝΑ (SNRIs) Βενφλαφαξίνη, Ντουλοξετίνη Άτυπα αντικαταθλιπτικά Βουπροπιόνη, Μιρταζαπίνη, Τραζοδόνη, Νεφαζοδόνη, Τιανεπτίνη Τυχαία ανακάλυψη Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά Το πρώτο αντικαταθλιπτικό φάρμακο ήταν η ιπρονιαζίδη (1954, αναστολέας ΜΑΟ). Αποσύρθηκε λίγο αργότερα λόγω ηπατοτοξικότητας Το δεύτερο ήταν η ιμιπραμίνη, η οποία είναι αποτελεσματική στο 60-70% των περιπτώσεων. Ανακαλύφθηκε τυχαία (αντιψυχωσικό) Αναστέλλουν προσυναπτικά την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης (5-ΗΤ) (5 ΗΤ) και της νοραδρεναλίνης (ΝΑ) Imipramine ∆ομή τριών δακτυλίων Ιμιπραμίνη, Ντοξεπίνη, ∆εσιπραμίνη, Αμοξεπίνη, Τριμιπραμίνη, Μαπροτριπτυλίνη, Χλωριπραμίνη Αμιτρυπτιλίνη, Χλωριπραμίνη, Αμιτρυπτιλίνη Νορτριπτιλίνη, Προτρυπτιλίνη Η οξεία χορήγηση προκαλεί άμεσα αύξηση των επιπέδων της 5-ΗΤ και ΝΑ, ενώ η βελτίωση των συμπτωμάτων του πάσχοντος παρατηρείται μετά από δύο με τρεις εβδομάδες Νεότερες έρευνες έδειξαν ότι η χρόνια αντικαταθλιπτική αγωγή συνδέεται με μεταβολές στην ευαισθησία των υποδοχέων της ΝΑ, της 5-ΗΤ και άλλων υποδοχέων στο ΚΝΣ 5-ΗΤ και ΝΕ 2- 3 εβδομάδες Κλινικό αποτέλεσμα Ευαισθησία υποδοχέων Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά Ενδείξεις Αναστολή επαναπρόληψης νοραδρεναλίνης-σεροτονίνης-ντοπαμίνης νοραδρεναλίνης σεροτονίνης ντοπαμίνης Αποκλεισμός υποδοχέων: σεροτονίνης, α-αδρενεργικών δ ώ ισταμινικών μουσκαρινικών Φαρμακολογικές δράσεις: ΚΝΣ, αυτόνομο, καρδιαγγειακό Ενδείξεις: μείζων κατάθλιψη, νυχτερινή ενούρηση, καταθλιπτικό επεισόδιο, διαταραχές όρεξης, αντιδράσεις πανικού, ιδεοκαταναγκαστική διαταραχή, χρόνιος πόνος αμιτριπτυλίνη δοξεπίνη αμιτριπτυλίνη, δοξεπίνη, μαπροτιλίνη μαπροτιλίνη, χλωριμιπραμίνη, χλωριμιπραμίνη μιανσερίνη Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη ειδική δράση (Μ1, Η1, α1, Να+ Ca2+ διαύλους) Αντιχολινεργική (Μ1): ξηροστομία, ξηροφθαλμία, θολή όραση, μυδρίαση, δρίαση εφίδρωση, εφίδρ ση μείωση εί ση ούρησης Αντιϊσταμινική (Η1): υπνηλία, αύξηση βάρους, ζαλάδα Κυκλοφορικό - Καρδιοτοξική δράση: Ορθοστατική υπόταση υπόταση, αρρυθμίες (δίαυλοι Να+), υπέρταση (αναστολή α1 και α2), αίσθηση παλμού, ταχυκαρδία Σεξουαλικές διαταραχές (αναστολή α1, α2, 5- ΗΤ2) Αντενδείξεις/ προσοχή στη χρήση 3η ηλικία ηλικία,, υπερπλασία του προστάτη, προστάτη γλαύκωμα, γλαύκωμα καρδιολογικά προβλήματα, προβλήματα διπολική διαταραχή, άσθμα, ηπατικές και αιματολογικές διαταραχές, εγκυμοσύνη και θηλασμός, επιληψία Αναστολείς ς ΜΑΟ Αναστέλλουν ΜΑΟ - Α και Β μη εκλεκτικά και μη αναστρέψιμα (Φενελζίνη ζ η και Τρανυλκιπρομίνη Τρανυλκιπρομίνη). ρ ρ μ η) η)). Η δράση ρ η τους ς παραμένει ρ μ γ για 11- 3 εβδομάδες μετά τη διακοπή. Αλληλεπίδραση με φάρμακα που αυξάνουν τις μονοαμίνες μονοαμίνες:: SSRIs, τρικυκλικά,, μεπεριδίνη (οποιοειδές αναλγητικό), τρικυκλικά αναλγητικό) φενυλεφρίνη φενυλεφρίνη,, αμφεταμίνες, συμπαθομιμητικά --- Υπερτασική κρίση, αιμορραγίες, υπερθερμία, αρρυθμίες Αλληλεπίδραση Αλλ λ ίδ με αναισθητικά, θ ά αλκοόλ λ όλ --- Καταστολή, Κ λή υπόταση ό Η χρήση τους έχει περιοριστεί πάρα πολύ – νέες πιθανές χρήσεις για νευροεκφυλιστικές παθήσεις π π.χ. χ Σελεγιλίνη για τη θεραπεία του Parkinson ΜΑΟ ΜΑΟ--Β αναστολέας Αναστρέψιμοι έ και εκλεκτικοίί αναστολείς ί ΜΑΟΜΑΟ Ο-Α (RIMAs (RIMAs))/ Τρίτη ί ηλικία: ί Μοκλοβεμίδη,, βεφλοξατόνη Μοκλοβεμίδη βεφλοξατόνη,, τολοξατόνη Περισσότερο ασφαλή φάρμακα γιατί δεν προκαλούν αντίδραση τυραμίνης (μικρότερη συγγένεια με τη ΜΑΟ ΜΑΟ--Α από την τυραμίνη τυραμίνη)) Αναστολείς ΜΑΟ Αλληλεπίδραση με τυραμίνη 1960 - ∆ιαιτητικός περιορισμός για τροφές που περιέχουν τυραμίνη Υπερτασική κρίση/ ενδοκρανιακή αιμορραγία, αρρυθμίες Τροφές που περιέχουν τυραμίνη Τυριά (παλαιομένα) Ορισμένες μπύρες Κρασιά ( >150 ml) Φρούτα: Αβοκάντο, σύκα, μπανάνες Κρέας (παλαιομένο) Συκώτι, λουκάνικα Αντζούγιες γ , φάβα φ β Σόγια, Σοκολάτες, γιαούρτι Ξηροί καρποί Αδρενεργικός νευρώνας Μεταβολισμός τυραμίνης στο έντερο και στο ήπαρ Συναπτικό κυστίδιο Αυξημένη τυραμίνη στο αίμα Μεταφορέας Νοραδρεναλίνη Αδρενεργικοί υποδοχείς Εκλεκτικοί αναστολείς ς επαναπρόσληψης ς σεροτονίνης (SSRIs) Φλουοξετίνη, Φλουβοξαμίνη, Σερτραλίνη, Παροξετίνη, Σιταλοπράμη Λογική σύνθεση Φλουοξετίνη Παροξετίνη ρ μη Εσιταλοπράμη S- εναντιομερές Εκλεκτικοί αναστολείς ς επαναπρόσληψης ρ ηψης σεροτονίνης (SSRIs) H φλουοξετίνη κυκλοφόρησε πρώτα το 1986. Τ1/2 φλουοξετίνης 16-24hrs (μεταβολίτης: νορφλουοξετίνη 8 ημέρες) Tryptophan 5-OH OH-tryptamine 5-HTT Serotonin Αναστέλλει εκλεκτικά την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης (5 ΗΤ) αναστέλλοντας το (5-ΗΤ), μεταφορέα της Κλινικό αποτέλεσμα μετά από 1- 6 εβδομάδες (αποτελεσματικά 70% ασθενών) 5-HT1A 5-HT2A/C 5-HT2A/C 5-HT1A Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) Περισσότερο ασφαλή και ανεκτά φάρμακα: δεν προσδένονται σε άλλους υποδοχείς (α1, α2, β, χολινεργικοί, GABA, ντοπαμινεργικοί, ισταμινεργικοί). Ανεπιθύμητες ενέργειες: άγχος, ανησυχία, τρόμο, αναστολή libido, σεξουαλική διαταραχή, αδυναμία. Σύνδρομο σεροτονίνης. Αναστολή ενζύμου P450-2D6 (Φλουοξετίνη, παροξετίνη), ενεργοί μεταβολίτες. Πρόκληση τοξικότητας σε μεγάλες δόσεις δόσεις. Σύ δ Σύνδρομο σεροτονίνης: ί αύξηση ύξ μονοαμινών ώ Ταχυκαρδία, Υπέρταση Συμπτώματα μανίας, Λογόρροια, Σύγχυση Στομαχικές μ χ ς κράμπες, ρ μ ς, ∆ιάρροια ρρ Τρόμος, ∆υσαρθρία, Αταξία Υπερθερμία Καρδιακή κάμψη (θάνατος) Υπερθερμία, Τα αντικαταθλιπτικά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (SSRI, MAOIs κ.α.), αλλά και με ορισμένα αντιψυχωσικά (κλοζαπίνη), (κλοζαπίνη) σιμπουτραμίνη (ανορεξικό φάρμακα), 5-ΗT1 αγωνιστές (σουματριπτάνη), σελλεγιλίνη, δεξτρομεθορφάνη και πεθιδίνη. Άλλ αλληλεπιδράσεις Άλλες λλ λ δ ά των SSRIs SSRI SSRI και ασπιρίνη ή ΜΣΑΦ μπορεί να προκαλέσουν γγαστρεντερική ρ ρ ή αιμορραγία μ ρρ γ λόγω συνεργιστικής αναστολής της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων. SSRI αναστέλλουν έλλ το μεταβολισμό της κωδεϊνης σε μορφίνη. μορφίνη Εκλεκτικοί αναστολείς ς επαναπρόσληψης ρ ηψης νοραδρεναλίνης (SNRaIs) Ρεβοξετίνη, τομοξετίνη, αμοξαπίνη, μαπροτιλίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: Τρόμος, ρ μ ς ταραχή, ρ χή αϋπνία, αρτηριακή ρ ηρ ή πίεση, η αλλαγή γή καρδιακού ρυθμού Αντοχή στις ανεπιθύμητες ενέργειες με χρόνια χορήγηση Η ρεβοξετίνη μεταβολίζεται από το CYP3A4 και ο μεταβολισμός της αναστέλλεται από την παπαβερίνη και κετοκοναζόλη. Αλληλεπιδρά με άλλ αντικαταθλιπτικά, άλλα θλ ά αντιψυχωσικά, ά αντιαρρυθμικά, θ ά κυκλοσπορίνη λ ί και μακρολίδα αντιβιοτικά Νοραδρενεργικός έλεγχος στη Σεροτονίνη 2 NΑ 5-HT 1 5-HT1 5-HT2 5-HT3 ΝΑ 1 2 3 Εκλεκτικοί αναστολείς ς επαναπρόσληψης ρ ηψης 5-HT και ΝΑ (SNRIs) Βενφλαφαξίνη (XR), Ντουλοξετίνη Ιδιαίτερα αποτελεσματικά φάρμακα λόγω συνεργιστικής δράσης (ΝΑ και 5-ΗΤ) ∆εν εμφανίζουν συγγένεια για α1, χολινεργικούς και ισταμινεργικούς υποδοχείς/ λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα τρικυκλικά Ανεπιθύμητες ενέργειες (δοσοεξαρτώμενες): κούραση, αϋπνία, ϋ ί σεξουαλικές ξ λ έ διαταραχές, δ έ υπέρταση, έ ζζαλάδα, λάδ ναυτία, εφίδρωση, εκνευρισμός, ξηροστομία Η βενφλαφαξίνη έχει μικρό Τ1/2 και δεν πρέπει να χάνονται δόσεις (σύνδρομο στέρησης) – σκεύασμα βραδείας απελευθέρωσης Ανεπιθύμητες ενέργειες Φάρμακο Καταστολή Αντιχολινεργική Ορθοστατική Καρδιαγγειακό υπόταση Αμιτρυπτιλίνη Υψηλή Υψηλή Μέτρια Υψηλή Χλωμιπραμίνη Υψηλή Υψηλή Χαμηλή Μέτρια Ιμιπραμίνη Μέτρια Μέτρια Υψηλή Υψηλή Αμοξαπίνη Χαμηλή Χαμηλή Βενφλαφαξίνη Χαμηλή Πολύ Χαμηλή Πολύ Χαμηλή Χαμηλή Μιρταζαπίνη Μέτρια Χαμηλή Χαμηλή Χαμηλή Φλ Φλουοξετίνη ξ ί Χ Χαμηλή λή Παροξετίνη Χαμηλή Σερτραλίνη Χαμηλή Τραζοδόνη Υψηλή Χαμηλή Μέτρια Χαμηλή Νεφαζοδόνη Χαμηλή Χαμηλή Χαμηλή Χαμηλή Β Βουπροπιόνη ό Υ λή Υψηλή Π λύ Χ Πολύ Χαμηλή λή Μέ Μέτρια Χ Χαμηλή λή Φενελζίνη Χαμηλή Τρανυλκιπρομί - νη Υψηλή --- --Χαμηλή --- --Πολύ Χαμηλή --- --- --- --- --- --- --- Υψηλή --- Πολύ Χαμηλή --- Άλλες χρήσεις Αγχώδεις διαταραχές: διαταραχές: γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, κρίσεις πανικού, αγοραφοβία, ψυχαναγκαστικές διαταραχές, μετατραυματική μ ρ μ ή διαταραχή ρ χή ((νέα γγενιά αντικαταθλιπτικών φαρμάκων) Χρόνιος νευροπαθητικός πόνος Επιλόχεια κατάθλιψη (SSRIs) Προεμμηνορυσιακό δυσφορικό σύνδρομο (SSRIs) Ενούρηση Ε ύ σε παιδιά δ ά και έλλειψη έλλ προσοχής ή (ADHD) (ADHD) (τρικυκλικά) ∆ιαταραχές της όρεξης (τρικυκλικά και SSRI) Αϋπνία, Ημικρανία (τρικυκλικά και SnRI) Άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις Λίθιο (διπολική διαταραχή/ διαταραχή/ ενίσχυση ί δράσης δ ά SSRI ) SSRIs) SSRIs Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (1930) (1930)// Μαγνητική διέγερση ∆ιέγερση γ ρ η συγκεκριμένων γ ρμ νεύρων ρ ή περιοχών του εγκεφάλου σε περιπτώσεις που δεν απαντάνε σε άλλες ς θεραπείες ρ ς Ψυχοθεραπείες Συνδυασμός ∆ιπολική ∆ιαταραχή ~4% του πληθυσμού Μανία – Κατάθλιψη - Εναλλασσόμενα επεισόδια Μανία (εφηβεία, ~ 30 χρονών) Ευφορικό, διαχυτικό συναίσθημα Ιδέες υπερτίμησης του Εγώ Ιδέες Μεγαλείου Μείωση η της ης ανάγκης γ ης γγια ύπνο Φλυαρία Φυγή Ιδεών Άρση αναστολών, αυθορμητισμός ∆υσκολία επικέντρωσης της προσοχής/ εργασίας Αύξηση της ψυχοκινητικής δραστηριότητας Εκνευρισμός ψυχωσικά συμπτώματα Εκνευρισμός, ∆ιάρκεια, ρ , διαφορική φ ρ ή διάγνωση, γ η, αίτια (φ (φάρμακα, ρμ , θυρεοειδής, όγκοι) Οξεία αντιμετώπιση: αντιψυχωσικά (ρισπεριδόνη (ρισπεριδόνη, ολανζαπίνη ολανζαπίνη, κιουετιεπίνη), βενζοδιαζεπίνες (περιορισμένα) Σταθεροποιητές της διάθεσης: Ανθρακικό Λίθιο Αντιεπιληπτικά (μικρές δόσεις): Καρβαμαζεπίνη, Βαλπροϊκό, Λαμοτριγίνη Συνδυαστική θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα εξαρτάται από τον ασθενή Ανθρακικό Λίθιο: 40 χρόνια κλινικής χρήσης ∆ραστικό ρ στο 60-80% των ασθενών Απορροφάται από ΓΕΣ. Βραδεία συσσώρευση. Αργή έ έναρξη ξ δράσης. δ ά Αποβάλλεται από νεφρούς κατά 95%. 95% Η αποβολή του αυξάνεται παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων νατρίου. Ανεπάρκεια ρ νατρίου ρ προκαλεί ρ κατακράτηση ρ η η λιθίου. Αποβάλλεται και με ιδρώτα και στο γάλα (προσοχή σε β έ βρέφη κατά ά τη γαλουχία) λ ί ) Έλεγχος θυρεοειδικής και νεφρικής λειτουργίας Μηχανισμός ∆ράσης (άγνωστος) Επηρεάζει ηλεκτρολύτες και κανάλια ιόντων (π (π.χ. χ Να+). Να+) Προκαλεί μεταβολές σε νευροδιαβιβαστικά συστήματα Προκαλεί αποδέσμευση των υποδοχέων από G πρωτεΐνες Μεταβάλλει την παραγωγή IP3 και DAG (δεύτερων αγγελιοφόρων) και ενζύμων Αλληλεπιδράσεις λιθίου ((θεραπευτικά ρ επίπεδα: 0.6 μ με 1.2 mmol/L)) Τοξικότητα ξ η λόγω γ μ μειωμένης μ ης κάθαρσης ρ ης μ με: ∆ίαιτα φτωχή σε Να+ ∆ ∆ιουρητικά ά (π.χ. ( θειαζίδια θ ζίδ ή σπιρονολακτόνη) λ ό ) Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου Άλλες αλληλεπιδράσεις λιθίου Καρδιολογικά (διγοξίνη) Αντικαταθλιπτικά με μεγάλη προσοχή (έκλυση μανίας) Υψηλές δόσεις αλοπεριδόλης (σπανίως εγκεφαλοπάθειες) Κάθαρση ρ η λιθίου και νεφρική φρ ή λειτουργία ργ Θεραπευτικά επίπεδα: 0,7-1,2 mmol/L (~1,5) Ανεπιθύμητες μη ς ενέργειες: ργ ς Νευρομυϊκά συμπτώματα (τρόμος, μυϊκή αδυναμία) Ναυτία έμετος, Ναυτία, έμετος διάρροια Αύξηση σωματικού βάρους ∆ιαταραχή μνήμης – ανώτερων λειτουργιών Πολυδιψία, Πολυουρία – Νεφρίτις – Νεφρική Ανεπάρκεια Υπερ- ή και Υπο- θυρεοειδισμός Τοξικότητα: ∆υσαρθρία, ζάλη, νυσταγμός, έμετος Θόλωση η της ης όρασης, ρ ης, ∆ιαταραχή ρ χή της ης συνείδησης η ης Παραλήρημα, σύγχυση Νεφρική ανεπάρκεια, ανεπάρκεια σπασμοί, σπασμοί κώμα, κώμα θάνατος Μη συμμόρφωση ασθενών Διπολική διαταραχή σχέση με τη δημιουργικότητα Ποιητές: Antonin Arteaux, Charles Baudelaire, Robert Burns, Lord Byron Emily Dickinson, Byron, Dickinson T T.S. S Eliot Eliot, Friedrich Hőlderlin Hőlderlin, Victor Hugo Hugo, Samuel Johnson, John Keats, Vladimir Mayakovsky, Boris Pasternak, Sylvia Plath, Cesare Pavese, Edgar Allan Poe, Ezra Pound, Alexander Pushkin Lord Tennyson Pushkin, Tennyson, Dylan Thomas Thomas,Walt Walt Whitman Συγγραφείς: Hans Christian Andersen, Honorė de Balzac, Joseph C Conrad, d Ch Charles l Dickens, Di k William Willi F Faulkner, lk Nik Nikolai l iG Gogol, l M Maxim i Gorky, Graham Greene, Ernest Hemingway, Herman Hesse, Henrik Ibsen, Henry James, Herman Melville, Eugene O´ Neal, Mary Shelley, R L R. L. St Stevenson, August A t Strinberg, St i b Leo L Tolstoy, T l t Tennessee T Williams, Willi Virginia Woolf, Emile Zola, Μαργαρίτα Καραπάνου Συνθέτες-Μουσικοί: Hector Berlioz, Edward Elgar, G.F. Haendel, Gustav Mahler, Charles Mingus, Charlie Parker, Cole Porter, Sergey Rachmaninoff, G. Rosini, Robert Schumann, Peter Tchaikovsky Ζωγράφοι: Richard Dadd, Paul Gaugin, Vincent van Gogh, E.L. Kirchner, Michelangelo, Edvard Munch, Jackson Pollock
© Copyright 2024 Paperzz
