Π Α Ν Ε ΠΙ Σ Τ Η Μ Ι Ο ΚΡ Η Τ Η Σ - Τ Μ Η Μ Α Ι ΑΤ Ρ Ι Κ Η Σ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
Μ Ε Τ Α Π Τ Υ ΧΙ ΑΚ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α
Νοσηλευτική Εργασία στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας: Πώς
αντιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι τον ρόλο και τη θέση τους στις Μονάδες
Ε ν τ ατ ι κ ή Θ ε ρ απ ε ί ας
Μανουσάκη Ευτυχία
Νοσηλεύτρια ΤΕ
Επιβλέποντες: 1. Α. Φιλαλήθης, Αναπληρωτής
Καθηγητής, Τομέα Κοινωνικής
Ιατρικής, Τμήμα Ιατρικής, Παν.
Κρήτης
Ηράκλειο, Δεκέμβριος 2011
-2-
¨Η Νοσηλευτική είναι ένα από τα δύσκολα επαγγέλματα.
Η συμπόνια μπορεί να μας παρέχει το κίνητρο, αλλά η γνώση
είναι το μόνο εφόδιο που έχουμε για να επιτελούμε την εργασία μας¨
Μαίρη Άντλειντ Νάτινγκ 1925,
Η πρώτη Καθηγήτρια Νοσηλευτικής στον κόσμο
-3-
-4-
© 2011
Μανουσάκη Ευτυχία
ALL RIGHTS RESERVED
-5-
-6-
Ευχαριστίες
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την συντονιστική επιτροπή και ιδιαίτερα τον κ. Αναστάσιο
Φιλαληθη για την ευκαιρία που μου έδωσαν να παρακολουθήσω το μεταπτυχιακό
αυτό πρόγραμμα και να γνωρίσω ένα διαφορετικό κόσμο,
Τους συναδέλφους μου στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Παίδων, για την
συμπαράστασή τους κατά τη φοίτηση στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα,
Τη φίλη και συμφοιτήτρια κ. Φεργαδάκη Μαρία για την σημαντική της βοήθεια όσες
φορές πίστευα ότι δεν θα τα καταφέρω,
Και κυρίως στην μητέρα και τον πατέρα μου, που όλα αυτά τα χρόνια, με έχουν
στηρίξει σε ο,τιδήποτε έχω επιχειρήσει ακόμα και όταν διαφωνούν με αυτό…….
I
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ………………………………………………………………………
1
ABSTRACT………………………………………………………………………….
3
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
A.1. ΓΕΝΙΚΑ………………………………………………………………………………….
7
Β. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Β.1 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.
Β.1.1Ιστορική Αναδρομή……………………………………………………………………….
8
Β1.2 Η εξέλιξη της Νοσηλευτικής στη Νεότερη και Νεότατη Ελλάδα…………………….
10
Β.1.3 Νομοθετικές Μεταρρυθμίσεις και Νοσηλευτική…………………………………
11
Β.2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ-ΜΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Β.2.1 Σκοποί και στόχοι της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας…
20
Β.2.2 Εκπαίδευση Μαιών και στόχοι της Μαιευτικής στην Ελλάδα……………………………….
24
Β.3 ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Β.3.1Ιστορική Αναδρομή………………………………………………………………………………
26
Β.3.2 Οργάνωση και Λειτουργία των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας…………………………..
28
Β3.3 Ανθρώπινο Δυναμικό στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας………………………………….
35
B3.4 Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στα Δημόσια Νοσοκομεία του Ηρακλείου…………………
37
II
Β.4 Ο ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ Μ.Ε.Θ…………………
40
Β.5 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ…………………………
42
Β.5.1 Ιστορική Αναδρομή………………………………………………………………………………..
42
Β.5.2 Επαγγελματικά Δικαιώματα Νοσηλευτών………………………………………………………
44
Γ. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Γ.1 Σκοπός της μελέτης…………………………………………………………………………
49
Γ.1.1 Συγκεκριμένοι στόχοι της μελέτης…………………………………………………….
49
Γ.2 Μέθοδοι…………………………………………………………………………………….
49
Γ.2.1 Επιλογή Δείγματος……………………………………………………………………….
50
Γ.2.2 Δεοντολογία………………………………………………………………………………
50
Γ.2.3 Ερωτηματολόγιο…………………………………………………………………………
50
Γ.2.4 Πιλοτική Μελέτη(pilot study)………………………………………………………….
51
Γ.2.5 Στατιστική Ανάλυση……………………………………………………………………..
51
Δ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Δ.1.ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ…………………………..
52
Δ.2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ…………………………………………………………………………….
54
2α Επάρκεια Εκπαίδευσης και Συσχέτισή της με το φύλο το Νοσοκομείο Εργασίας και
Επίπεδο Εκπαίδευσης…………………………………………………………………………….
54
2β Τρόπος ,Διάρκεια και Αναγκαιότητα Εκπαίδευσης -Προτάσεις για τη Βελτίωση της……….
57
III
2γ Υποχρεωτική και απαραίτητη η εκπαίδευση στον τομέα εργασίας- Μέθοδοι για βελτίωση της
εκπαίδευσης στον τομέα εργασίας αναφορικά ……………………………………………………….
58
Δ.3.ΕΡΓΑΣΙΑ………………………………………………………………………………….
60
3.1 Καταμερισμός, Διάκριση εργασιών και καθηκόντων-Σύγκριση ανά νοσοκομείο.
60
3.2 Βελτίωση της λειτουργίας της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας ώστε να
αποφευχθούν οι εντάσεις αναφορικά με την εργασία……………………………….
61
3.2α. Μηνιαία Συνάντηση ανάμεσα στο εμπλεκόμενο προσωπικό……………………………….
61
3.2β. Εβδομαδιαία Γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση……………………………………………..
62
3.2γΟυσιαστικότερη συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στη λήψη αποφάσεων που
αφορούν την λειτουργία της ΜΕΘ…………………………………………………………………….
63
3.2δ Εκπαίδευση του προσωπικού για την αντιμετώπιση καταστάσεων που προκαλούν εντάσειςΣύγκριση με το Νοσηλευτικό Τμήμα και το Νοσοκομείο Εργασίας………………………………
64
3.2ε Συναντήσεις με επαγγελματίες(π.χ. Ψυχολόγους) με στόχο την αντιμετώπιση των
στρεσογόνων καταστάσεων……………………………………………………………………
64
3.3 Ανάγκη ανανέωσης του προσωπικού……………………………………………………
65
3.4 Αιτίες που θα οδηγούσαν τους εργαζόμενους να ζητήσουν την μετακίνηση σε άλλο
τμήμα του νοσοκομείου……………………………………………………………………….
65
3.5 Αριθμός ετών συνεχούς εργασίας στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας που
θεωρούνται αρκετά ώστε να μετακινηθεί ο εργαζόμενος από το τμήμα εργασίαςΑνάλυση των δεδομένων σε σύγκριση με το Νοσηλευτικό τμήμα εργασίας…………
66
Δ.4. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ…………………………………………………
67
IV
4.1Γνώση των Επαγγελματικών Δικαιωμάτων-Σύγκριση με το Νοσηλευτικό τμήμα και το
Νοσοκομείο Εργασίας………………………………………………………………………………
67
4.3 Αριθμός ασθενών κατά τη διάρκεια του 8ωρου εργασίας των οποίων αναλαμβάνουν την
ευθύνη νοσηλείας τους………………………………………………………………………………..
68
4.4 Καταγραφή των εργασιών που γίνονται από τους εργαζομένους και για τις οποίες δεν
καλύπτονται νομικά να τις εκτελούν………………………………………………………………..
69
Ε.ΣΥΖΗΤΗΣΗ……………………………………………………………………..
73
ΣΤ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ…………………………………………………………...
79
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………………
80
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Εφημερίδα της Κυβερνήσεως- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ………
96
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 216/25-7-2001
ΚΩΔΙΚΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ……………………………
97
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3.ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ…………..
103
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ……………………………………………
105
V
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ
Πίνακας 1.1
Δημογραφικά Στοιχεία Δείγματος σχετικά με το Φύλο, Οικογενειακή
Κατάσταση, το Επίπεδο Εκπαίδευσης και Νοσοκομείο –Τμήμα
Εργασίας
Πίνακας 1.2
Κάτοχοι Ειδικότητας, Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού Τίτλου.
Πίνακας2α.1
Επάρκεια εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων
συνθηκών εργασίας ανά φύλο.
Πίνακας2α.2
Επάρκεια Εκπαίδευσης ανά φύλο
Πίνακας2α.3.
Επάρκεια Εκπαίδευσης και Νοσοκομείο Εργασίας
Πίνακας2α.4.
Επάρκεια Εκπαίδευσης και Επίπεδο Εκπαίδευσης
Πίνακας 2β.1
Τρόπος Εκπαίδευσης Μετά την Έναρξη της Εργασίας
Πίνακας 2β.2
Επαρκές και ικανοποιητικό χρονικό διάστημα εκπαίδευσης μετά της
έναρξη της εργασίας- Σύγκριση του με τους κατόχους Νοσηλευτικής
Ειδικότητας και ανά Νοσηλευτικό Τμήμα
Πίνακας2γ.1.
Υποχρεωτική ή όχι η εκπαίδευση στον χώρο εργασίας.
Πίνακας2γ.2.
Μέθοδοι Βελτίωσης της Εκπαίδευσης στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας
Πίνακας2γ.4
Βελτίωση της ποιότητας της εργασίας με την απόκτηση ειδικότητας
στην Εντατικολογίας-Σύγκριση με τους Κατόχους Νοσηλευτικής
Ειδικότητας.
Πίνακας3.1
Πίνακας3.1.α
Καταμερισμός Καθηκόντων μεταξύ των εργαζομένων
Καταμερισμός Καθηκόντων-Σύγκριση ανά Νοσοκομείο
Πίνακας3.2α.1 Μηνιαία Συνάντηση των εμπλεκομένων ειδικοτήτων-Σύγκριση ανά
Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας.
Πίνακας3.2β.1
Εβδομαδιαία Γραπτή
αξιολόγηση και συζήτηση-Σύγκριση με τις
απαντήσεις ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας
VI
Πίνακας3.2γ.1
Ουσιαστική Συμμετοχή του Νοσηλευτικού Προσωπικού στη λήψη
αποφάσεων που αφορούν το τμήμα- Σύγκριση ανά Νοσηλευτικό
Τμήμα και Νοσοκομείο.
Πίνακας3.2δ.1
Εκπαίδευση του προσωπικού για την αντιμετώπιση καταστάσεων
που προκαλούν ένταση-Απαντήσεις ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και
Νοσοκομείο Εργασίας
Πίνακας3.2ε.1
Συναντήσεις με επαγγελματίες με στόχο την αντιμετώπιση των
στρεσογόνων καταστάσεων- Σύγκριση ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και
ανά Νοσοκομείο Εργασίας
Πίνακας 3.3.1
Αναγκαία η ανανέωση του προσωπικού
Πίνακας 3.4.1
Αιτίες που θεωρούνται επικρατέστεροι για «αλλαγή τμήματος».
Πίνακας 3.5.1
Χρόνος συνεχούς εργασίας που θεωρείτε αρκετός ώστε ο
εργαζόμενος να ζητήσει μετακίνηση σε άλλο τμήμα- Συσχέτιση με το
Νοσηλευτικό Τμήμα Εργασίας.
Πίνακας 4.1.α
Γνώση
των
επαγγελματικών
δικαιωμάτων
–Σύγκριση
ανά
Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας.
Πίνακας 4.2α
Υπέρβαση εργασιών –Σύγκριση με Νοσηλευτικό Τμήμα και
Νοσοκομείο Εργασίας.
Πίνακας4.3α
Αριθμός Ασθενών κατά το 8ωρο Νοσηλείας
Πίνακας 4.4α
Σύγκριση αποτελεσμάτων εργασιών που πραγματοποιούνται στις
ΜΕΘ ανά Νοσηλευτικό τμήμα και ανά Νοσοκομείο Εργασίας
Πίνακας 4.4β
Συσχέτιση γνώσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων και εκτέλεση
εργασιών που δεν καλύπτει το υπάρχων νομικό πλαίσιο.
Πίνακας 4.4γ
Σύγκριση «απαγορευμένων εργασιών» με τον αριθμό ασθενών για
την υγεία των οποίων είναι υπεύθυνοι ανά 8ωρο εργασίας.
VII
.Καταλογών Συντομογραφιών
ΜΕΘ:
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
ΜΕΘΠ:
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Παίδων
ΠαΓΝΗ:
Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου
ΑΕΙ:
Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
ΤΕΙ:
Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
ΕΠΑΛ:
Επαγγελματικά Λύκεια
ΚΑΤΕΕ:
Κέντρα Ανώτερης Τεχνικής και Επαγγελματικής Κατάρτισης
ΠΕ:
Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση
ΤΕ:
Τεχνολογική Εκπαίδευση
ΔΕ:
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
ΕΣΑΝ:
Σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης Νοσηλευτικής
ΠΕΣΥ:
Περιφερειακά Συμβούλια Υγείας
Ε.Σ.Υ:
Εθνικό Σύστημα Υγείας
ΕΣΔΝΕ:
Εθνικός Σύνδεσμος Διπλωματούχων Νοσηλευτών Ελλάδος
Π.Ο.Υ:
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
ICU:
Intensive Care Unit
NICU:
Neonatal Intensive Care Unit
VIII
WHO:
World Health Organization
ACCN:
American Association of Critical Care Nurses
ACCCN: Australian Collage OF Critical Care Nurses
ΑΝΑ:
American Nurse Association
ICN:
International Council of Nurses
CRP:
Cardiopulmonary Resuscitation
TISS:
Therapeutic Intervention Score System
IX
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Περίληψη Μεταπτυχιακής Εργασίας
Τίτλος : «Νοσηλευτική Εργασία στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας:
Πώς αντιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι τον ρόλο και τη θέση τους
Στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας»
Της:
Μανουσάκη Ευτυχίας, Νοσηλεύτρια
Υπό τη επίβλεψη
των:
Φιλαλήθη Αναστάσιου, Αναπληρωτή Καθηγητή Τομέας
Κοινωνικής Ιατρικής, Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ημερομηνία:
Δεκέμβριος 2011
Εισαγωγή: Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) αποτελεί αυτόνομο τμήμα, ειδικά
εξοπλισμένο και στελεχωμένο. Στόχο έχει την αντιμετώπιση ασθενών που απειλείτε άμεσα η
ζωή και η υγείας τους. Οι εργαζόμενοι στις ΜΕΘ παρέχουν εξειδικευμένες πράξεις και
διεργασίες γι’ αυτό πρέπει να διαθέτουν γνώσεις και δεξιότητες ώστε να ανταπεξέλθουν
αποτελεσματικά στις ανάγκες ενός ιδιαίτερα ανταγωνιστικού και αυξημένων απαιτήσεων
περιβάλλοντος.
Σκοπός: Στόχος της μελέτης είναι η καταγραφή των απόψεων των εργαζομένων νοσηλευτών
και μαιών αναφορικά με το επίπεδο και την επάρκεια της εκπαίδευσής τους, την ικανοποίησή
τους από την εργασία τους στον τομέα αυτό της υγείας και τα επαγγελματικά τους
δικαιώματα.
Μέθοδος: Ως προς τον σχεδιασμό πρόκειται για συγχρονική μελέτη. Τον πληθυσμό της
μελέτης αποτέλεσαν 120 εργαζόμενοι που εργάζονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας
των Δημοσίων Νοσοκομείων(Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο και Βενιζέλειο Πανάνειο
Γενικό Νοσοκομείο) του Δήμου Ηρακλείου το διάστημα Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011. Για τη
συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο ερωτηματολόγιο κλειστών ερωτήσεων.
Διερευνήθηκε η άποψη των εργαζομένων σχετικά με την εκπαίδευση, την εργασία και τα
επαγγελματικά δικαιώματα καθώς και η συσχέτισή τους με το φύλο, την ηλικία, το
νοσηλευτικό τμήμα και το νοσοκομείο εργασίας.
Αποτελέσματα: Το 88.3% των ερωτηθέντων ήταν γυναίκες και το 11.7% άντρες από τους
οποίους το 67.5% εργάζεται στις ΜΕΘ του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου. Το
3.3% ήταν Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, το 82.5% Τεχνολογικής Εκπαίδευσης και το
14.2% Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σε ποσοστό 64.5% δεν έχουν εξειδικευτεί στην
εργασία τους ενώ 5 είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου και 1 διδακτορικού τίτλου. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εργαζόμενοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε ποσοστό
1
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
100%(p=0.014) απαντούν θετικά ότι η βασική τριτοβάθμια εκπαίδευσή ήταν επαρκής ώστε
να ανταπεξέλθουν στις ιδιαιτερότητες της εργασίας στη ΜΕΘ. Το μεγαλύτερο
ποσοστό(51.2%) των εξειδικευμένων εργαζομένων θεωρεί ότι ικανοποιητικότερο χρονικό
διάστημα εκπαίδευσης μετά την έναρξη της εργασίας τους 4-6 μήνες(p=0.008) ενώ στη
συσχέτιση ανά νοσηλευτικό τμήμα, οι εργαζόμενοι στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών είναι ο μόνος κλάδος που θεωρεί τους 6-8 μήνες, σε ποσοστό 48.4%,(p=0.029) ως
ικανοποιητικό διάστημα εκπαίδευσης. Στο Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο, σε ποσοστό
79.5%, απαντούν ότι δεν υπάρχει διάκριση και καταμερισμός καθηκόντων των εργαζομένων
ενώ, αντιθέτως, υπερισχύει η θετική απάντηση για τους εργαζομένους του Πανεπιστημιακού
Νοσοκομείου σε ποσοστό 69.1%(p< 0.0001). Διάκριση απόψεων συναντάτε και στις
απαντήσεις των εργαζομένων των δύο νοσοκομείων στις μεθόδους που θα συμβάλλουν στην
βελτίωση των συνθηκών εργασίας στις ΜΕΘ. Σε ποσοστό 64.1% οι νοσηλευτές και μαίες
που εργάζονται στις ΜΕΘ
του Βενιζελείου-Πανάνειου νοσοκομείου συμφωνούν ότι η
εβδομαδιαία γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση θα συμβάλει ώστε να εξομαλυνθούν οι
εντάσεις τη στιγμή που το 72.8% των εργαζομένων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο
διαφωνούν(p<0.0001). Διαφοροποίηση υπάρχει συγκριτικά με τον αριθμό ασθενών που
αναλαμβάνουν ανά 8ωρο, με τους εργαζόμενους στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών να απαντούν σε ποσοστό 100% ότι έχουν στην ευθύνη τους περισσότερους από 3
ασθενείς(p < 0.0001).
Διάκριση υπάρχει στις συγκρίσεις που έγιναν αναφορικά με τις
νοσηλευτικές παρεμβάσεις που εκτελούν και με τους ασθενείς που αναλαμβάνουν. Οι
εργαζόμενοι στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών φαίνεται να μην πραγματοποιούν
εργασίες που δεν καλύπτει την εκτέλεσή τους ο νόμος σε ποσοστό 96.8%. Τέλος, από την
μελέτη δεν βρέθηκε καμία συσχέτιση στατιστικά σημαντική με τις απαντήσεις του δείγματος
και την ηλικία ή την προϋπηρεσία σε κανένα πεδίο.
Συμπεράσματα: Οι εργαζόμενοι νοσηλευτές και μαίες των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας
των δυο Δημόσιων Νοσοκομείων του Ηρακλείου θεωρούν ότι η εκπαίδευση τους προ και
μετά την έναρξη της εργασίας δεν επαρκεί για να ανταπεξέλθουν στις ιδιαιτερότητες της
εργασίας αλλά συνάμα αναγνωρίζουν ότι η εκπαίδευση συμβάλει στην βελτίωση της
λειτουργίας και απαντούν θετικά στις περισσότερες από τις προτάσεις βελτίωσης.
Αναγνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του εργασιακού περιβάλλοντος και της ανάγκης αλλαγών
για την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας. Γνωρίζουν
τα επαγγελματικά τους
δικαιώματα αλλά συνεχίζουν να πράττουν το καθήκον τους ανεξαρτήτως.
Λέξεις κλειδιά: Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, νοσοκομείο, νοσηλευτική, μαιευτική,
εκπαίδευση, εργασία επαγγελματικά δικαιώματα
2
Public Health & Health Care Management
Faculty of Medicine – University of Crete
Abstract
Title:
“Nursing Work in Intensive Care Units: How Employees perceive
Their professional role and position in Intensive Care Units”
By:
Supervisors:
Manousaki Eftychia, RN
A. Philalithis, Assistant Professor, Department of Social Medicine
University Of Crete
Date:
December 2011
Introduction: Intensive Care Unit (ICU) is an autonomous section of a hospital which
requires specialized equipment and staff. It is intended to treat severely ill patients whose life
and health is threaded directly. Employees in ICU provide specific operations and processes
therefore they must have knowledge and skills to effectively cope with the needs of a highly
competitive and increasingly demanding environment.
Purpose: The purpose of this study is to record the views of employees nurses and midwives
on the level and adequacy of their education, their job satisfaction and professionals rights.
Methods: For the design, it is a cross-sectional study. The study population was a sample of
120 employees who work in the Intensive Care Units of the Public Hospitals (University
Hospital and Veizeleio-Pananio General Hospital) in the Municipality of Heraklion in
November – December 2011.For the collection of the data was used anonymous closedquestions questionnaires. It was investigated the views of workers on education, labor and
professional rights and its correlation with various-demographic characteristics (gender, age
etc), the nursing departments and the hospital in which they work.
Results: 88.3% of the respondents were women and 11.7%, men of whom 67.5% worked in
ICU at the University Hospital. The 3.3% of them was university graduates, 82.5%
technological institute graduates and 14.2% were auxiliary nurses. 64.5% of the sample has
no specialization in their work field while 5 of them have masters’ degree and only 1 has
PhD. The results showed that the university educated employees at a rate of 100% (p=0.014),
responded positively that their main education was sufficient in order to deal with the
peculiarities of the working ICU environment. The majority of the skilled workers (51.2%)
considered a satisfactory training period after the commencement of their work, to be 4-6
months (p=0.008) while the employees of Neonatal Intensive Care Unit believed that a period
of 6-8 months of training (48.4% ) is more appropriate(p=0.029). At a rate of 79.5%
(p<0.0001) the employees of the Venizeleio-Pananeio Hospital responded that there is no
distinction of the professional tasks among them when the workers at the University Hospital
responded positively at a rate of 69.1%, in the same question. Conflicts of opinion existed
3
Public Health & Health Care Management
Faculty of Medicine – University of Crete
also in the answers between the two hospitals employees about the methods that will improve
the working conditions in the ICUs. 64.1% of the workers at Venizeleio-Pananeio Hospital
agreed that a weekly personnel evaluation and discussion will help to deescalate the tensions
while the 72.8% of the workers at the University Hospital disagreed that the above proposal
it will be helpful(p<0.0001). Diversification also existed in the comparison with the number
of patients they are responsible of, during their shifts. The employees in Neonatal Intensive
Care Unit answered that they have under their responsibility more than 3 patients at a rate of
100% (p<0.0001). Another difference existed in the comparisons made in regard with the
interventions workers do during their shifts and there are not allowed to do by law. The
workers at Neonatal Intensive Care Unit did not seem to carry out intervention that are not
been allowed by the letter of the law at a rate of 96.8 %( p<0.0001). Finally, there were not
any statistically significant correlations with the responses of the sample population and the
age or experience in any field in this study.
Conclusion: The employees, nurses and midwives, in the Intensive Care Units at the two
Public Hospital Of Heraklion believe that their training before and after the commencement
of employment is insufficient and does not help them to withstand the specificities of the
work in ICUs. Yet they recognize that education contributes to the improvement of the work
environment and respond positively to most of the suggestion this study made. They also
recognize the characteristics of that environment and the need to change for the betterment of
the working conditions. They are aware of their Professional Rights but continue to do their
duty regardless.
Key words: Intensive Care Unit, Hospital, nursing midwifery, education, employment,
professional rights.
4
Public Health & Health Care Management
Faculty of Medicine – University of Crete
5
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
A.1. ΓΕΝΙΚΑ
«Οι νοσηλευτές, οι οποίοι διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον τομέα της
υγείας, μπορούν από τη μοναδική θέση που κατέχουν να συμβάλουν αποφασιστικά
στην υγεία του πλανήτη … Εφόσον μάλιστα στα περισσότερα εθνικά συστήματα
υγείας, αντιπροσωπεύουν μια ισχυρή δύναμη για την πραγματοποίηση των
απαραίτητων αλλαγών προκειμένου να υπάρξει Υγεία για Όλους στον 21ο αιώνα.».
(Δρα Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, Γενική Διευθύντρια της Παγκόσμιας Οργάνωσης
Υγείας ,1999).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προκειμένου να βοηθήσει προς την κατεύθυνση
εξεύρεσης ενιαίου ορισμού που θα εξέφραζε όλα τα κράτη μέλη του όρισε τη
Νοσηλευτική ως «...μια διεργασία επικοινωνίας μεταξύ νοσηλευτή και αρρώστου,
όπου ο νοσηλευτής αξιολογεί τις ανάγκες υγείας του, θέτει αντικειμενικούς σκοπούς,
επιλέγει πρόγραμμα φροντίδας και εκτιμά την αποτελεσματικότητά της (WHO,1986).
Η Νοσηλευτική έχει μακροχρόνια ιστορία στη διαμόρφωση της πολιτικής της
υγείας. Ως ενιαία μεγαλύτερη ομάδα παροχής υγειονομικής περίθαλψης, οι
νοσηλευτές είναι σε ισχυρή θέση να επηρεάσουν το κοινό και την πολιτική υγείας σε
όλα τα επίπεδα. Οι προσπάθειες που αφιερώνονται στην ενίσχυση και την παρουσία
των νοσηλευτών στον πολιτικό χώρο μπορούν να διαμορφώσουν το σύστημα
παράδοσης υγειονομικής περίθαλψης, καθώς επίσης και να δώσουν έμφαση στην
αξία και τις συνεισφορές του επαγγέλματος της Νοσηλευτικής στην υγεία και στην
ευημερία της κοινωνίας. Κάποτε λέχθηκε πως «νοσοκομείο χωρίς γιατρούς είναι
νοσηλευτήριο αλλά νοσοκομείο χωρίς νοσηλεύτριες είναι ξενοδοχείο».
6
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Β. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Β.1 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.
Β.1.1 Ιστορική Αναδρομή.
Η νοσηλευτική είναι, από την αρχή που άρχισε ο κύκλος της ζωής στη γη,
συνηφασμένη με αυτήν, ανεξάρτητα με την κουλτούρα και
κοινωνία και τις
εκάστοτε αλλαγές. Η λέξη «νοσηλευτική» αντλεί τη σημασία της από τη λατινική
λέξη «nutricious» που σημαίνει «θρέψη». Παρόλα αυτά, στην αρχαιότητα δεν είχε
την ίδια σημασία που έχει σήμερα. Δεν ήταν επάγγελμα αλλά περισσότερο
αναφερόταν στην φροντίδα στα στενά οικογενειακά πλαίσια.
Στην παγκόσμια ιστορία, η νοσηλευτική ήταν πάντοτε συνοδοιπόρος με την θρησκεία
και ακόλουθος των κοινωνικών αλλαγών. Πρωτοπόροι οι Αιγύπτιοι όρισαν γυναίκες
βοηθούς στη γέννα, προδρόμους των σημερινών μαιών.
Στην Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, η θεραπεία ήταν θεοκρατική. Ο Ασκληπιός ήταν γιος
θεού ενώ οι γυναίκες της οικογένεια του Ασκληπιού ιέρειες, φορείς θεραπείας.
Η « Υγεία» , κόρη του Ασκληπιού, δωρίζει το όνομά της και αποτελεί το
σημαντικότερο αγαθό στην ανθρωπότητα. Στην αρχαία Ελλάδα αναφέρεται ότι
λειτουργούσαν οργανωμένα νοσοκομεία, όπως του Αμφιάριου στο Μαυροδήλεσι του
Ωρωπού, μολονότι η κατοίκον περίθαλψη ήταν επίσης κάτι σύνηθες.
Στην αρχαία Ρώμη, η φροντίδα των ασθενών ήταν καθήκον των αρχόντων που
όφειλαν να φροντίζουν για την υγεία και των υποδουλωμένων. Στο Μεσαίωνα πρώτο
ρόλο στην εξέλιξη της Νοσηλευτικής και την παροχή υγείας ανέλαβε το εκάστοτε
ιερατείο. Η Εκκλησία και το ιερατείο ανέλαβαν την φροντίδα των ασθενών. Η
νοσηλευτική φροντίδα παρέχεται τόσο από άντρες όσο κι από γυναίκες αλλά με
διαχωρισμό στο φύλο. Παρόλο που η Ευρώπη μπαίνει στο Μεσαίωνα και η επιστήμη
υποβαθμίζεται, η υγιεινή παραμερίζεται, η διδασκαλεία του Ιπποκράτη λησμονείται,
στο Βυζάντιο διατηρείτε το ενδιαφέρον για την ιατρική και τη νοσηλευτική και η
περίοδος αυτή έχει να αποκαλύψει ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία.
Ως προς το νοσηλευτικό προσωπικό υπήρχαν: Οι Νοσοκόμοι, που σύμφωνα με τη
διπλή έννοια του όρου ήταν α) κλινικοί νοσηλευτές και β) διοικητικοί διευθυντές του
νοσοκομείου.
7
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σύμφωνα με την πρώτη έννοια, οι νοσοκόμοι όφειλαν να επισκέπτονται πολύ πρωί
τους κλινήρεις ασθενείς και να τους προσφέρουν την τροφή, να θεραπεύουν με τους
λόγους τους και να μην τους παραμελούν στη διάρκεια της νοσηλείας τους.
Η περίοδος της Αναγέννησης, μετά το 1500 μ.Χ., χαρακτηρίζεται από πρόοδο στις
τέχνες και στις επιστήμες. Η ιατρική σπουδάζεται πλέον στο Πανεπιστήμιο. Η
νοσηλευτική είχε ήδη αποκτήσει πνευματικό προσανατολισμό. Η επιστημονική όμως
ανάπτυξη της ήταν απαραίτητη, εφόσον έπρεπε να συμβαδίζει με τις προόδους της
ιατρικής και της τεχνολογίας και να ανταποκρίνεται στις υγειονομικές ανάγκες της
κοινωνίας. Χρειαζόταν μια ουσιαστικότερη προσπάθεια ώστε η νοσηλευτική να
απαγκιστρωθεί από τον εθελοντισμό και την φιλανθρωπία και να αποκτήσει
περιεχόμενο, οργάνωση.
Αυτό πραγματοποιήθηκε από την επιμονή και την αφοσίωση της Florence
Nightingale (1820-1910- Κριμαϊκός πόλεμος του 1854).
Ίδρυσε την πρώτη στον κόσμο Νοσηλευτική Σχολή στο Λονδίνο, επισήμανε την
εξατομικευμένη φροντίδα του αρρώστου και τη σημασία της προσωπικής και
επαγγελματικής ακεραιότητας των νοσηλευτών. Περιέγραψε τα χαρακτηριστικά
γνωρίσματα των εκπαιδευμένων νοσηλευτών και τόνισε τη σημασία του
ενδιαφέροντος και της ενεργούς συμμετοχής τους στην αντιμετώπιση κοινωνικών και
υγειονομικών προβλημάτων.
Το 1899 ιδρύεται το Διεθνές συμβούλιο των Νοσοκόμων, κατά το ίδιο έτος παρέχεται
πανεπιστημιακή εκπαίδευση στο Teachers College του Columbia University της Νέας
Υόρκης.
Νοσηλευτικά
ανεξαρτητοποιείται
σαν
βιβλία
και
αυτόνομο
περιοδικά
επάγγελμα
εκδίδονται.
με
Η
νοσηλευτική
επιστημονική
βάση,
νοσηλευτές/τριες συμμετέχουν σε επιτροπές λήψης αποφάσεων για θέματα υγείας,
ενώ η νοσηλευτική έρευνα εξελίσσεται.
Εκτός από την Florence Nightingale κι άλλοι, κυρίως γυναίκες ,συνέβαλαν στην
πρόοδο και στην εξέλιξη της νοσηλευτικής μέσα από το πέρασμα του χρόνου.
Επιγραμματικά αναφέρονται η Clara Barton, νοσηλεύτρια του Αμερικανικού
Εμφυλίου και από τα ιδρυτικά στελέχη του Ερυθρού Σταυρού, η Margaret Sanger,που
αγωνίστηκε για το δικαίωμα των γυναικών να ελέγχουν τη ζωή και την υγεία τους
προωθώντας τη νομοθεσία για τον έλεγχο των γεννήσεων(Spitzer,2006)
8
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Β1.2 Η εξέλιξη της Νοσηλευτικής στη Νεότερη και Νεότατη Ελλάδα.
Η Νοσηλευτική στην Ελλάδα δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την παγκόσμια εξέλιξη.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζουν τα
μοναστήρια, που αποτελούν κέντρα κοινωνικής πρόνοιας και νοσηλευτικής
περίθαλψης καθώς αναπτύσσεται και η ιδιωτική πρωτοβουλία.
Το 1835 ιδρύεται η Ιατρική Σχολή Αθηνών και το 1837 η Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Η πρώτη προσπάθεια εκπαίδευσης νοσοκόμων γίνεται από
τη Βασίλισσα Όλγα το 1875 με την ίδρυση της Σχολής Αδελφών Νοσοκόμων της
Σχολής του «Ευαγγελισμού». Η φοίτηση διαρκούσε 2 έτη αρχικά, 3 έτη αργότερα.
Διοργανώνονται σεμινάρια και γίνεται μετεκπαίδευση των αποφοίτων στο εξωτερικό.
Πολλές από τις αποφοίτους, κυρίως ακόμα γυναίκες, συμμετέχουν αργότερα στους
Βαλκανικούς Πολέμους και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μολονότι χρειάστηκε περίπου μια δεκαετία ως το 1923, επόμενο σημαντικό βήμα για
την Νοσηλευτική στην Ελλάδα αποτελεί η ίδρυση του « Συνδέσμου Ελληνίδων
Νοσοκόμων», σκοπός του οποίου ήταν: 1) η πρόοδος της Νοσηλείας, 2) η αμοιβαία
βοήθεια των μελών αυτού και 3) η προαγωγή των συμφερόντων του επαγγέλματος
της νοσηλείας. Το 1930 μετονομάζεται σε «Εθνικό Σύνδεσμο Διπλωματούχων
Ελληνίδων Νοσοκόμων» για να καταλήξει το 1988 στον τωρινό «Εθνικό Σύνδεσμο
Διπλωματούχων Νοσηλευτών-τριών Ελλάδας» (ΕΣΔΝΕ).
Ακολούθως, το 1924, ιδρύεται η Σχολή Νοσοκόμων του Ελληνικού Ερυθρού
Σταυρού με τριετές πρόγραμμα εκπαίδευσης. Το 1948 ιδρύεται το τμήμα Νοσοκόμων
στο Υπουργείο Υγείας, υπεύθυνο για την οργάνωση της Νοσηλευτικής εκπαίδευσης,
την τήρηση Μητρώου Νοσηλευτών και εν γένει για θέματα αναφορικά με την
άσκηση του επαγγέλματος. Ιδρύονται νοσηλευτικές σχολές στα νοσοκομεία κυρίως
στην περιοχή των Αθηνών με την επίβλεψη του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας.
Σταδιακά η εκπαίδευση διευρύνεται με θέματα μεθόδων, διοίκησης, διδασκαλίας,
νομοθεσίας, δημόσιας υγιεινής κ.α.
Το 1973 ιδρύονται τα ΚΑΤΕΕ(αργότερα ΤΕΙ) σε 5 πόλεις, Αθήνα, Θεσσαλονίκη,
Πάτρα, Λάρισα και Ηράκλειο όπου και γίνεται η εκπαίδευση των νοσηλευτών. Ενώ
το 1979 ιδρύεται το Τμήμα Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως τμήμα της
Ιατρικής σχολής έως και το 1983 οπότε και το τμήμα αυτονομείται. Τμήματα
εκπαίδευσης νοσηλευτών υπάρχουν σε πολλά νοσοκομεία της Ελλάδας(Βενιζέλειο
Πανάνειο- Ευαγγελισμός κ.α.) και στα ΙΕΚ, διετούς φοίτησης από πού αποφοιτούν
Βοηθοί Νοσηλευτών με καθορισμένο ρόλο και υποχρεώσεις σε πολλά νοσοκομεία
στη χώρα. Μετά την ίδρυση των ΤΕΙ και ιδιαίτερα μετά το 1983, οι σχολές τριετούς
9
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
εκπαίδευσης καταργούνται και πλέον η νοσηλευτική εκπαίδευση περέχεται από τις
σχολές Νοσηλευτικής των ΤΕΙ.
Χρονολογικά η εξέλιξη της νοσηλευτικής στην Ελλάδα:
 1875-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων(Ευαγγελισμός) «Η Βασίλισσα Όλγα» .
 1924-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων και Επισκεπτριών Ελληνικού Ερυθρού
Σταυρού..
 1937- Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων και Επισκεπτριών του Υπουργείου
Κοινωνικών Υπηρεσιών.
 1946- Σχολή Αξιωματικών Αδελφών Νοσοκόμων για τις ανάγκες των
Ένοπλων Δυνάμεων.
 1954-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Θεσσαλονίκη.
 1960- Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Νοσοκομείο «Αγία Σοφία».
 1962-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων και Επισκεπτριών ΠΙΚΠΑ.
 1964-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Νοσοκομείο «Αγλαΐας Κυριακού».
 1965- Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Παμμακάριστου.
 1969-Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Βασιλεύς
Παύλος».
 1969-Σχολή Διακονισσών Αδελφών Νοσοκόμων «η Ολυμπιάδα».
Β.1.3 Νομοθετικές Μεταρρυθμίσεις και Νοσηλευτική.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 προωθούνται σημαντικότατες
μεταρρυθμίσεις του υγειονομικού συστήματος.
Γίνεται η πρώτη προσπάθεια ενοποίησης των δημόσιων υποδομών περίθαλψης με τη
εγκαθίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας(Ε.Σ.Υ). Η μεταρρύθμιση αυτή
εισάγεται με το νόμο 1397/83.
Ο νόμος αυτός αποτελεί την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια
οργάνωσης του
υγειονομικού συστήματος αλλά όχι χωρίς ελλείψεις. Μολονότι καθορίζει με αρκετές
λεπτομέρειες τα θέματα απασχόλησης των νοσοκομειακών γιατρών, επιγραμματικά
αναφέρεται στους υπόλοιπους εργαζόμενους και φορείς υγείας των νοσοκομείων.
Μοναδική αναφορά του νόμου στη νοσηλευτική είναι η καθιέρωση της νοσηλευτικής
υπηρεσίας ως μια από τις τρεις υπηρεσίες που συνθέτουν την οργάνωση την
10
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
οργάνωση των νοσοκομείων(άρθρο 10 νομ. 1397/83). Συμβολή του συγκεκριμένου
άρθρου στη νοσηλευτική οργάνωση είναι ο διαχωρισμός και η αυτοτέλεια της
νοσηλευτικής υπηρεσίας από την αντίστοιχη ιατρική.
Οι ελλείψεις συμπληρώνονται με μεταγενέστερο νόμο του 1985. Καθιερώνεται ο
επαγγελματικός τίτλος του νοσηλευτή νοσηλεύτριας στους αποφοίτους των τμημάτων
Νοσηλευτικής
ΑΕΙ, ΤΕΙ, τέως ανώτερων σχολών αδελφών νοσοκόμων, μαιών,
ΚΑΤΕΕ Νοσηλευτικής ή Μαιευτικής ή ισοτίμων σχολών αλλοδαπής. Επιπροσθέτως
εντάσσονται
στο
νοσηλευτικό
προσωπικό
οι
απόφοιτοι
των
τεχνικών-
επαγγελματικών σχολών και οι πρακτικοί νοσοκόμοι με καθορισμένο ρόλο και
ευθύνες σε πολλά νοσοκομεία.
Μετά την ένταξη της χώρας στη Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθούνται μεταρρυθμίσεις
του επαγγέλματος καθ’ αντιστοιχία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 1987, με το νόμο
1672 κυρώνεται η 149/77 Διεθνής Σύμβαση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Με το
νόμο αυτόν προβλέπεται η κατοχύρωση της άσκησης του νοσηλευτικού
επαγγέλματος, η συμμετοχή στον προγραμματισμό των νοσηλευτικών υπηρεσιών και
στη λήψη αποφάσεων, καθώς και η διασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών εργασίας.
Με το ΠΔ 351/89 κατ’ εξουσιοδότηση του Ν. 1404/83 προσδιορίστηκαν τα
επαγγελματικά δικαιώματα πτυχιούχων Νοσηλευτικής των ΤΕΙ.
Με την από 28/5/87–4/6/877 αριθ. 3 απόφαση της 47ης Ολομέλειας του ΚΕΣΥ
καθορίστηκαν οι νοσηλευτικές πράξεις, ενώ η από 12/3/92 αριθ. 7 απόφαση του
ΚΕΣΥ
ορίζει
τα
επαγγελματικά
δικαιώματα
νοσηλευτών
πανεπιστημιακής
εκπαίδευσης.
Ο Ν. 2071/9220 επιχειρεί σημαντικές αλλαγές στο Ν. 1397/83,13 αναφορικά με την
νοσηλευτική. Με την επιγραφή: «Αναβάθμιση των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών»
προβλέπεται:
1. Δημιουργία ειδικού κλάδου νοσηλευτών στα νοσοκομεία, στα κέντρα
υγείας και το ΕΚΑΒ και κάλυψη των θέσεων της ιεραρχίας από
νοσηλευτές απόφοιτους ΑΕΙ και ΤΕΙ.
2. Σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης Νοσηλευτικής(ΕΣΑΝ), με
σκοπό την αναβάθμιση και ανάπτυξη των νοσηλευτικών υπηρεσιών στη
χώρα. Το ΕΣΑΝ λειτούργησε ως συμβουλευτικό όργανο. Δεν λειτούργησε
με την προβλεπόμενη δυναμική παρά τις προσπάθειες ανασυγκρότησης
του.
3. Σύσταση Νοσηλευτικής Επιτροπής σε κάθε νοσοκομείο ως
συμβουλευτικό όργανο της κάθε υπηρεσίας σε θέματα που αφορούν το
11
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων για τα νοσηλευτικά θέματα. Το
όργανο αυτό καταργήθηκε πριν καν επανδρωθεί.
4. Εξουσιοδότηση για την καθιέρωση κώδικα νοσηλευτικής δεοντολογίας,
προσπάθεια να καθοριστούν δηλαδή οι σχέσεις μεταξύ νοσηλευτών και
λοιπών λειτουργών καθώς και τις σχέσεις με τους ασθενείς.
Η τελευταία προσπάθεια υγειονομικής μεταρρύθμισης γίνεται το 2001 με το νόμο για
τα Περιφερειακά Συμβούλια Υγείας(ΠΕΣΥ). Στα ΠΕΣΥ λοιπόν δίδεται μέσω αυτής
της μεταρρύθμισης και οι διοικητικές αρμοδιότητες των νοσηλευτικών ιδρυμάτων
ανά περιφέρεια. Το αντίστοιχο περιφερειακό τμήμα έχει τη ευθύνη για οτιδήποτε
αφορά την λειτουργία και την οργάνωση των νοσοκομείων, είτε αυτό αφορά τεχνικά
θέματα ή διοικητικά όπως ο καθορισμός διευθυντών και προϊσταμένων στους
νοσοκομειακούς τομείς.
Την ίδια χρονιά καθιερώνεται και ο Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας. Ο
Κώδικας προσδιορίζει τις ηθικές ευθύνες των νοσηλευτών και κάνει λόγο για την
επιστημονική ανεξαρτησία τους στην άσκηση των καθηκόντων τους ως μέλη της
ομάδας περίθαλψης.
Β.2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ-ΜΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
American Association of Critical-Care Nurses, 2004
Η Νοσηλευτική είναι επιστήμη και τέχνη. Ο νοσηλευτής ασχολείται καθημερινά με
την φροντίδα είτε ατόμων ή κοινοτήτων με στόχο την πρόληψη την διατήρηση και
την αποκατάσταση της υγείας.
Η εισαγωγή στις σχολές Νοσηλευτικής γίνεται μέσω Πανελλήνιων Εξετάσεων.
Στην Ελλάδα η Νοσηλευτική Εκπαίδευση είναι ανώτατη(Τμήμα Νοσηλευτικής
Πανεπιστημίου Αθηνών, αντίστοιχο τμήμα στην Σπάρτη) , ανώτερη στις Σχολές
12
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων
και στη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματούχων Νοσηλευτών.
Το τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί από το 1980 και
αποτελούσε για πολλά χρόνια παράρτημα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Επίσης
αποτελούσε και την μοναδική σχολή χορήγησης Πανεπιστημιακού τίτλου
Νοσηλευτικής έως και το 2005 οπότε και ιδρύθηκε η αντίστοιχη σχολή στην Σπάρτη,
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Η Στρατιωτική σχολή Αξιωματούχων Νοσηλευτών
βρίσκεται στο στρατόπεδο
ΣΑΚΕΤΑ στην Αθήνα. Σκοπός της σχολής είναι η κατάρτιση νοσηλευτώννοσηλευτριών με την ανάλογη στρατιωτική και επιστημονική κατάρτιση ώστε να
καλυφθούν οι αντίστοιχες νοσηλευτικές ανάγκες και των τριών κλάδων των Ενόπλων
Δυνάμεων.
Με την αποφοίτηση τους οι φοιτητές ονομάζονται Ανθυπολοχαγοί,
Σημαιοφόροι και Ανθυποσμηναγοί του Υγειονομικού και τοποθετούνται για
υπηρεσία στα νοσοκομεία και τις υγειονομικές μονάδες των αντίστοιχων Ενόπλων
Δυνάμεων.
Μετά την αποφοίτηση έχουν την υποχρέωση να παραμείνουν στο
στράτευμα για 12 έτη. Επαγγελματικά εξελίσσονται ως το βαθμό του Ταξιάρχου.
Τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ιδρύθηκαν το 1983 με την ονομασία
ΚΑΤΕΕ. Έκτοτε και μέχρι σήμερα παρέχουν την εκπαίδευση στο μεγαλύτερο
ποσοστό εργαζομένων στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία.
Η εκπαίδευση σε όλες τις σχολές είναι τετραετής και περιλαμβάνει θεωρητική
κατάρτιση και πρακτική εξάσκηση στα νοσοκομεία της χώρας. Μετά το πέρας των
σπουδών απονέμεται ο τίτλος του Πτυχιούχου ή Διπλωματούχου Νοσηλευτή με
δυνατότητα απόκτησης Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού τίτλου σε Ελλάδα και
Εξωτερικό, παρόλο που ο κλάδος βρίσκεται σε νηπιακή ανάπτυξη σε αυτόν τον
τομέα. Μόλις στις αρχές του 2000 δόθηκε η δυνατότητα στα Τεχνολογικά
εκπαιδευτικά ιδρύματα να χορηγούν μεταπτυχιακό τίτλου στους σπουδαστές τους.
Στον Ελλαδικό χώρο ο Νοσηλευτής μπορεί, επίσης, να κάνει κι εξειδίκευση, όπως
ορίζεται από τον Νόμο 1579/1985 άρθρο 5 σε μια από τις παρακάτω ειδικότητες:

Παθολογική Νοσηλευτική

Χειρουργική Νοσηλευτική

Παιδιατρική Νοσηλευτική

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας.
Αν και ο Νόμος ισχύει από τις αρχές του 1980, τα νοσοκομεία στην Ελλάδα σπάνια
παρέχουν και τις τέσσερις ειδικότητας ακόμα κι αν διαθέτουν αντίστοιχα των
τμήματα. Παράδειγμα το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου που μολονότι
13
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
διαθέτει παιδιατρικό τομέα άρτια επανδρωμένο δεν χορηγεί Παιδιατρική Ειδικότητα
στους Νοσηλευτές.
Εκτός από τις παραπάνω σχολές νοσηλευτικής στην Ελλάδα νοσηλευτική εκπαίδευση
παρέχεται κι από σχολές διετούς φοίτησης που είναι εγκατεστημένες στα νοσοκομεία
της χώρας και παρέχουν τον τίτλο του βοηθού Νοσηλευτή. Τον τίτλο του Βοηθού
Νοσηλευτή κατέχουν κι οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ και των ΙΕΚ με δυνατότητα
φοίτησης στα ΤΕΙ μετά από μοριοδότηση και εξετάσεις.
Το 2000 στο Μόναχο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας(Π.Ο.Υ) διακηρύσσει,
αναφορικά με τον ρόλο των 6 εκατομμυρίων νοσηλευτών και μαιών που υπάρχουν
στην Ευρώπη: « Οι νοσηλευτές και οι μαίες έχουν σημαντικούς ρόλους κλειδιά στις
προσπάθειες της κοινωνίας των προκλήσεων της εποχής μας στην δημόσια υγεία,
καθώς επίσης και στη διασφάλιση παροχής υψηλής ποιότητας, ευπρόσιτων,
αμερόληπτων, ικανών και ευαίσθητων υπηρεσιών που θα κατοχυρώνουν τη συνέχεια
της φροντίδας, τονίζοντας τα δικαιώματα των ανθρώπων και των μεταβαλλόμενων
αναγκών»(WHO,2000). Υποστηρίζεται επίσης στη «Διακήρυξη του Μονάχου», οι
κυβερνήσεις των κρατών να συμβάλουν ουσιαστικά στην ενδυνάμωση του ρόλου των
νοσηλευτών και των μαιών:

Εξασφαλίζοντας την συμμετοχή των στις αποφάσεις αναφορικά με όλα τα
θέματα πολιτικής ανάπτυξης και προγραμματισμού στο χώρο της υγείας.

Αντιμετωπίζοντας τα επιμέρους εμπόδια, ιδιαίτερα στον τομέα της πολιτικής
προσλήψεων και του ιατρικού κατεστημένου.

Βελτιώνοντας την τριτοβάθμια εκπαίδευση και ενισχύοντας την συνεχιζόμενη
εκπαίδευση για τον κλάδο αυτό υγείας.

Δημιουργώντας δυνατότητες καθιέρωσης καλύτερης συνεργασίας ανάμεσα σε
όλους τους εμπλεκόμενους στον τομέα της υγείας με σεμινάρια και
προγράμματα επιμόρφωσης.

Υποστηρίζοντας την έρευνα και τη διάδοση της πληροφορίας ώστε να
δημιουργηθεί το πεδίο για βελτίωση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών
υγείας.

Αναζητώντας τρόπους και μεθόδους ενίσχυσης για την υποστήριξη της
οικογένειας και της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης και της ενίσχυσης της
«Κατ’οίκον νοσηλείας».
Αυτές ήταν οι προκηρύξεις του 2000, 11 χρόνια μετά στην Ελλάδα η εκπαίδευση των
νοσηλευτών γίνεται μέσω τον παραπάνω ιδρυμάτων και παρέχοντας συγκεκριμένη
κλινική και θεωρητική κατάρτιση στους νοσηλευτές όλων των βαθμίδων.
14
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η θεωρητική εκπαίδευση χωρίζεται σε 5 χρόνια για την Πανεπιστημιακή
Εκπαίδευση, 4 χρόνια για τους φοιτητές των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων και 2 χρόνια
για τους σπουδαστές των σχολών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Η κλινική εκπαίδευση στη νοσηλευτική είναι θεμελιώδης, γιατί μετατρέπει τη
θεωρητική γνώση των φοιτητών σε πράξη και κλινική δεξιότητα.
Είναι ουσιαστικά η πρώτη επαφή του φοιτητή με τον επαγγελματικό του περιβάλλον,
τους μελλοντικούς συναδέλφους.
Η θεωρητική εκπαίδευση παρέχει τις απαραίτητες γνώσεις έτσι ώστε ο μελλοντικός
νοσηλευτής να μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες εργασίας σε οποιοδήποτε
κλινική και τμήμα του Νοσοκομείου. Στην Ελλάδα, οι σπουδές παρουσιάζουν
ομοιότητες στην διδασκαλία ανά εξάμηνο σε όλες τις σχολές χορήγησης διπλώματος
Νοσηλευτικής με μικρές διαφορές και ανακατατάξεις στην διδακτέα ύλη. Γενικά
όμως ο στόχος είναι ο ίδιος ανεξάρτητα βαθμίδας εκπαίδευσης και κατηγορία.
Μολονότι ένα μεγάλο ποσοστό πτυχιούχων νοσηλευτών καταλήγει να εργάζεται στις
Μονάδες Εντατικής Θεραπείας της χώρας η εκπαίδευση στον τομέα της
Εντατικολογίας υστερεί και είναι περιορισμένη συγκριτικά με τις σχολές στον
υπόλοιπο κόσμο. Στη χώρα μας, η εκπαίδευση πραγματοποιείται στους χώρους του
τμήματος συνήθως από αρχαιότερο συνάδελφο που αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου να
εισάγει τον καινούργιο συνάδελφο στο περιβάλλον της Μονάδας Εντατικής
Θεραπείας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο «εκπαιδευτής-διδάσκαλος» υποχρεούται
να διδάξει τον «μαθητή» σε όλες τις ιδιαίτερες νοσηλευτικές γνώσεις, ικανότητες και
χαρακτηριστικά που απαιτούνται ώστε να αναπτυχθεί μια θεραπευτική σχέση προς
τον ασθενή. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει όλους τους τομείς εκπαίδευσης που
περιγράφονται παρακάτω χωρίς όμως την πιστοποίηση που παρέχεται στους
εκπαιδευτές σε άλλες Ευρωπαϊκές και άλλες χώρες του κόσμου. Στις χώρες αυτές
ένας εξειδικευμένος και πιστοποιημένος κλινικός νοσηλευτής απαιτείτε να διαθέτει
γνώσεις και δεξιότητες στην επίλυση προβλημάτων, κριτική σκέψη, γρήγορη
αντίδραση
σε
κρίσιμες
καταστάσεις,
ηγετικές
ικανότητες
και
ομαδικό
πνεύμα.(Baktoft B et al, 2003)
Στον παρακάτω πίνακα, παρουσιάζονται ενδεικτικά οι διακυμάνσεις στην
εκπαίδευση των νοσηλευτών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας σε 6 χώρες της
Ευρώπης. Συστηματικότερη είναι η εκπαίδευση στη Σουηδία πριν και μετά την
έναρξη της εργασίας, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά είναι αυτά του Βελγίου.
15
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πηγή, A Profile of European ICU nursing. Intensive Care Med (1998)
Η εκπαίδευση στον τομέα της υγεία γενικότερα αλλά και η εκπαίδευση στην
Εντατική είναι κομβικής σημασίας καθώς επιτυγχάνεται το μέγιστο όφελος από την
αρχική εκπαίδευση που πραγματοποιείται με την προπτυχιακή και πτυχιακή
εκπαίδευση. Σήμερα στην αρχή του 21ου αιώνα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης και
της τεχνολογικής έκρηξης, η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας εξαρτάται από την
εκπαίδευση των λειτουργών της, τη βασική εκπαίδευση, την εξειδίκευση, την
κατάρτιση και τη συνεχή δια βίου εκπαίδευση. Απαιτείται λοιπόν η επανεκτίμηση
των γνώσεων και των δεξιοτήτων τόσο των φοιτητών όσο και των υπαρχόντων
εργαζομένων.
Πολλές έρευνες έδειξαν ότι η αντιστοιχία ασθενών-νοσηλευτών δεν είναι η
σημαντικότερη αιτία παροχής ασφαλούς και αποτελεσματικής φροντίδας στους
ασθενείς της Μ.Ε.Θ(Numanta et al 2006, Blegan et al 2001, Newhouse et al 2005,
McGillis et al 2004, Currey and Botti 2006). Σημαντικότατο ρόλο σε αυτές τις
αναλογίες έχει και η εκπαίδευση του νοσηλευτικού προσωπικού. Οι Μονάδες
Εντατικής Θεραπείας είναι οι ιδανικότεροι χώροι για την εκπαίδευση αυτή κυρίως
εξαιτίας της δυναμικής του χώρου και της εργασίας που διενεργείται. Η εκπαίδευση
στις σχολές δεν προετοιμάζουν επαρκώς τους νοσηλευτές για όσα πρόκειται να
αντιμετωπίσουν στις Μ.Ε.Θ. Τα τυχόν προπαρασκευαστικά μαθήματα, η πρακτική
εξάσκηση σε υπεράριθμες ομάδες και η εκπαίδευση εντός του χώρου του
νοσοκομείου προπτυχιακά και μετά την απόκτηση του πτυχίου είναι ζωτικής
σημασίας για την απόκτηση εμπειρίας αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως
υποκατάστατα για την ουσιαστικότερη εκπαίδευση των νοσηλευτών της Μ.Ε.Θ. Η
αλλαγή πρέπει να επιτευχθεί μέσο της βελτίωσης της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, της
ανάπτυξης μεταπτυχιακών και επιμορφωτικών προγραμμάτων προ κατά και μετά την
απόκτηση του πτυχίου και την έναρξη της εργασίας.
Τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Νοσηλευτών Εντατικής Θεραπείας, όσο και ο
αντίστοιχος Ευρωπαϊκός, σε διακήρυξη το 2005 και 2004 αναφέρουν ότι τα
16
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
νοσηλευτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για την Εντατική Θεραπεία πρέπει να
περιέχουν τουλάχιστον τις παρακάτω εκπαιδευτικές ενότητες:

Ανατομία και φυσιολογία

Παθοφυσιολογία

Φαρμακολογία

Κλινική Εκτίμηση, εξέταση και διαγνωστική.

Ασθένειες και μεταβολές των ζωτικών λειτουργιών του σώματος

Στρατηγικό σχεδιασμό και Νοσηλευτική Παρέμβαση

Ασθένεια και μεταβολές στις Ζωτικές Λειτουργίες του σώματος

Δυνατότητα νοσηλευτικού σχεδιασμού εργασιών και επεμβάσεων

Γνώση της χορήγησης φαρμάκων και της συνταγογράφισης βάση
νοσηλευτικών πρωτοκόλλων

Γνώση
των
κοινωνικό-ψυχολογικών
διαστάσεων
της
Νοσηλευτικής
φροντίδας

Χρήση και χρησιμότητα των τεχνολογικών εξελίξεων

Διδασκαλία των ασθενών και των συνοδών- συγγενών(κυρίως των βαρέως
πασχόντων)

Γνώση και χρήση των νομικών και ηθικών θεμάτων αναφορικά με την
εργασία

Γνώση των επαγγελματικών δικαιωμάτων τους

Χρήση των τρεχόντων ευρημάτων της έρευνας με ικανότητα αποδείξεων από
την διεπιστημονική ομάδα

Επικοινωνία και διαπροσωπικές δεξιότητες

Προαγωγή τα Υγείας

Διαχείριση του κινδύνου και ικανότητα ανάπτυξης ηγετικών ρόλων(WHO,
2006).
Οι Νοσηλευτές χρησιμοποιούν τις πληροφορίες από την νοσηλευτική πρακτική,
θεωρία και άλλες επιστήμες της υγείας
για να εφαρμόσουν τις γνώσεις σε
πραγματικές καταστάσεις. Μέσω της ανάπτυξης κριτικής σκέψης και εφαρμογής
αυτής της ικανότητας τόσο στην τεχνική όσο και στις διαπροσωπικές πτυχές της
πράξης είναι σε θέση να προωθήσουν εξατομικευμένες λύσεις ανά ασθενή. Οι
νοσηλευτές, μελλοντικά, θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν πολύπλοκα
κλινικά φαινόμενα. Για να είναι σε θέση να επιλύουν μοναδικά και περίπλοκα
17
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
προβλήματα
πρέπει να είναι σε θέση να οργανώνουν και να αξιοποιούν τις
πληροφορίες. Η εκπαίδευση είναι αυτή που θα οδηγήσει σε αυτή την θέση.
Ένα επαρκώς εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό παρέχει ορθότερη, ποιοτικότερη και
με θετικότερα αποτελέσματα για τους ασθενείς, εργασία. Η Νοσηλευτική Εκπαίδευση
σύμφωνα με το « Εθνικό Συμβούλιο Της Νοσηλευτικής Επιτροπής των Ηνωμένων
Πολιτειών» πρέπει να αποτελεί πολιτική απόφαση των εκάστοτε χωρών κυρίως γιατί
είναι μια από τις επαγγελματικές ομάδες των οποίων οι πράξεις ενέχουν κινδύνους
για την Δημόσια Υγεία αν πραγματοποιούνται από άτομα που είναι ανεπαρκώς
εκπαιδευμένα ή ακόμα και ανίκανα.( National Council of State Boards of Nursing,
2002)
Β.2.1 Σκοποί και στόχοι της Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας.
Ο σκοποί και οι στόχοι της Νοσηλευτικής εκπαίδευσης στις Μ.Ε.Θ είναι η αναγωγή
της νοσηλευτικής πρακτικής σε
προηγμένη και αναγνωρισμένη νοσηλευτική
επιστήμη.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί πολλές φορές, οι Νοσηλευτές που εργάζονται στις Μονάδες
Εντατικής Θεραπείας είναι επαγγελματίες υψηλών γνώσεων, ικανοτήτων και
απαιτήσεων. Οι γνώσεις και οι ικανότητες αυτές είναι απαραίτητες για την
προαγωγή, πρόληψη, διατήρηση και την αποκατάσταση της Υγείας των ασθενών που
νοσηλεύονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ανεξάρτητα το είδος και την
ιδιαιτερότητα της. Ο νοσηλευτές των Μ.Ε.Θ είναι υποχρεωτικό να διατηρήσουν αυτή
την επαγγελματική τους ικανότητα με την συνεχιζόμενη εκπαίδευση και έρευνα για
να παρακολουθούν και να ακολουθούν τις εξελίξεις στον τομέα εργασίας τους. Τι
γίνεται όμως ουσιαστικά με την εκπαίδευση μετά την τοποθέτηση στον νευραλγικό
αυτό τομέα;
Στην Ελλάδα, η εκπαίδευση αρχίζει και τελειώνει με την εκπαίδευση, συνήθως για 6
μήνες, στο χώρο εργασίας από αρχαιότερο συνάδελφο. Στις υπόλοιπες χώρες του
κόσμου, η εκπαίδευση έχει οργανωθεί και στελεχωθεί πολύ καλύτερα.
Στον Καναδά,( American Association of Critical-Care Nurses, 2004) η εκπαίδευση
περιλαμβάνει διδασκαλία εντός και εκτός του χώρου του νοσοκομείου με θεωρητική
και πρακτική εκπαίδευση τόσο από εκπαιδευτές των σχολών όσο και νοσηλευτές που
εργάζονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας(μέσος ώρες προϋπηρεσίας στις
Μ.Ε.Θ 1-2 έτη) ή πιστοποιημένους και κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων στην
Εντατικολογία. Η εκπαίδευση προσανατολίζεται χρονικά ανάλογα με τις ανάγκες των
18
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
εκπαιδευόμενων και περιλαμβάνει πολύμηνη(περίπου συνολικά ως 9 εβδομάδες)
πρακτική εξάσκηση στους χώρους του νοσοκομείου με σταδιακή επανεξέταση μέσω
ερωτηματολογίου για πιθανή επανεκτίμηση του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο « American Association of Critical Care
Nurses{ACCN}» χρησιμοποιεί 2 εκπαιδευτικά πλαίσια που λειτουργούν και ως
πρότυπα συμπεριφοράς και εργασίας στους χώρους των Μονάδων Εντατικής
Θεραπείας ( Το Nursing Process-Νοσηλευτική Διαδικασία- που χρησιμοποιείτε ως
οδηγός που περιλαμβάνει τα βήματα για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την
αξιολόγηση της φροντίδας και το Synergy Model-το μοντέλο συνεργασίας- που
χρησιμοποιείτε ως οδηγός για την περιγραφή των ιδιαιτεροτήτων των ασθενών στις
Μ.Ε.Θ που απαιτείτε να διακρίνουν και να καλύψουν οι νοσηλευτές). Οι
κατευθυντήριες αυτές οδηγίες ενημερώνονται και ανανεώνονται σε τακτά χρονικά
διαστήματα.
Η εκπαίδευση στις Η.Π.Α περιγράφεται σε αυτό το γράφημα(Η
αλληλεξάρτηση στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.(πηγή AACN Standards for
Establishing and Sustaining Healthy Work Enviroments,2005)
Στο Ηνωμένο Βασίλειο(DOH, 2008) είναι απαραίτητη η παρακολούθηση προπτυχιακών μαθημάτων στην Εντατικολογία , ενώ μετά το διορισμό είναι απαραίτητο
να ακολουθήσει μια σειρά μαθημάτων που περιλαμβάνουν τη θεωρητική διδασκαλία
και την πρακτική με επίβλεψη από πιστοποιημένο εκπαιδευτή ή αρχαιότερο
συνάδελφο που διαθέτει την πρακτική και θεωρητική εμπειρία. Ολόκληρη η
19
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
διαδικασία πρέπει να εισάγεται στην γενικότερη εργασία στο χώρο της Μονάδας
Εντατικής Θεραπείας. Η εκπαίδευση είναι προσανατολισμένη στα εξής σημεία:

Η πρακτική εξάσκηση πριν την απόκτηση του πτυχίου σε όλους τους τομείς
που περιλαμβάνονται δηλαδή τους άλλους τύπους και είδη Μονάδων.

Η ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων με στόχο την βελτίωση της φροντίδας των
ασθενών.

Η δυνατότητα διαχειριστικής κατάρτισης και εκπαίδευσης με στόχο την
υποστήριξη του αναπόσπαστου ρόλου της νοσηλευτικής στην παροχή,
προώθηση και αξιολόγηση των προσφερόμενων υπηρεσιών και τον
στρατηγικό σχεδιασμό.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση και ενημέρωση να είναι προσβάσιμη από όλο το
νοσηλευτικό προσωπικό, π.χ εκπαίδευση στην Βασική Υποστήριξη Της
Ζωής(Basic Life Support-BLS)

Τέλος, το προσωπικό που μεταφέρεται από άλλα τμήματα του νοσοκομείου
να είναι δυνατό να παρακολουθήσει προγράμματα εξοικείωσης και
προσανατολισμού στο νέο χώρο εργασίας.
Στην Αυστραλία, (Australian Nursing and Midwifery Council,2006) ο αντίστοιχος
σύλλογος Νοσηλευτών(Australian Collage OF Critical Care Nurses{ACCCN}),
έχοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος εργασίας προτείνει για την ορθή
και ασφαλέστερη εργασία στο χώρο της Μ.Ε.Θ:

Την προσήκουσα εμπειρία και μεταπτυχιακή ειδίκευσης στο πεδίο εργασίας

Τουλάχιστον 1 κλινικός εκπαιδευτής(1/50 νοσηλευτές) σε κάθε τμήμα
ανεξάρτητα από τη βαρύτητα του

Εκπαίδευση σε όλους τους νοσηλευτές που δεν διαθέτουν την παραπάνω
μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Συνιστάται τουλάχιστον το 50% των εργαζομένων
νοσηλευτών να είναι εξειδικευμένοι στην εντατικολογία

Να υπολογιστεί και να σχεδιαστεί η εκπαίδευση του προσωπικού έτσι ώστε η
αναλογία
χρόνου/κόστους
της
εκπαίδευσης
να
γίνεται
υπέρ
της
πραγματοποίησης του προγράμματος εκπαίδευσης
Στη Σουηδία όλοι οι νοσηλευτές που πρόκειται να εργαστούν στην Μονάδα
Εντατικής Θεραπείας παρακολουθούν ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης πριν ξεκινήσουν
την εργασία, ίσως γιατί ένα μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων είναι
βοηθοί
Νοσηλευτών. Στο Βέλγιο και την Γερμανία αντίθετα το 1/6 των νοσηλευτών που
20
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
εργάζονται στις Μ.Ε.Θ ακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα πριν την έναρξη της
εργασίας.(Depasse, 1998)
Το 2009 παρουσιάστηκαν από τον Νοσηλευτικό Οργανισμό στη Νέα Ζηλανδία μια
σειρά από πρότυπα εκπαίδευσης των Νοσηλευτών των Μονάδων με στόχο την
σταδιακή εξέλιξη του νοσηλευτή από «αρχάριο» σε «εξειδικευμένο» επαγγελματία
Υγείας.
Τα πρότυπα αυτά σχεδιάστηκαν για να ικανοποιούν όλες τις απαιτήσεις της εργασίας
στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Αναλυτικότερα:
1. Η νοσηλευτική εκπαίδευση παρέχεται και διευθύνεται από κατάλληλα
καταρτισμένο προσωπικό. Η εκπαίδευση επιτυγχάνει όταν: το πρόγραμμα
είναι ευθύνη και συνεργασία του ακαδημαϊκού(τουλάχιστον νοσηλευτής
Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) και κλινικού εκπαιδευτή(π.χ εξειδικευμένη
νοσηλεύτρια ή εντατικής θεραπείας ή με εμπειρία στην εντατική θεραπεία).
2. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή στο πρόγραμμα είναι η δικαιοσύνη
και η ισοτιμία. Οι προϋποθέσεις περιλαμβάνουν: η εκπαίδευση να γίνεται από
εξειδικευμένους νοσηλευτές που έχουν ολοκλήρωση ένα επίπεδο εκπαίδευσης
και εργασίας στο συγκεκριμένο πεδία εκπαίδευσης.
3. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης είναι αναπτυγμένο έτσι ώστε να προσφέρει
κλινική/εκπαιδευτική/επαγγελματική
προετοιμασία
στον
μελλοντικό
ειδικευμένο νοσηλευτή εντατικής θεραπείας. Το πρόγραμμα επιτυγχάνει όταν:
Εξασφαλίζεται συνεργασία με διαπιστευμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα ώστε το
πρόγραμμα να είναι επιστημονικά και εκπαιδευτικά κατάλληλο και να
προϋποθέτει πρόσβαση σε:

Βιβλιοθήκη

Τις τελευταίες εγκεκριμένες επιστημονικές εξελίξεις

Βασική εκπαίδευση

Τροποποίηση προγράμματος βάση των αναγκών εκπαίδευσης

Πρόσβαση στο διαδίκτυο

Υποστήριξη του εκπαιδευτή- νοσηλευτή από το τμήμα εκπαίδευσης
Το πρόγραμμα εκπαίδευσης θα πρέπει συνεχώς να αξιολογείται και οι εργασίες
πρέπει να καταγράφονται ώστε να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για τη συνέχιση του
προγράμματος εκπαίδευσης. Με αυτό τον τρόπο θα είναι ευκολότερη η υποχρεωτική
αξιολόγηση του προγράμματος από τον κλινικό και ακαδημαϊκό νοσηλευτή
εκπαιδευτή.
21
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
4. Την ευκαιρία να αποκτήσουν κλινική αρμοδιότητα στους τομείς που
καλύπτονται από το πρόγραμμα που παρέχεται.
Για την επιτυχία του
προγράμματος είναι απαραίτητη η παρακολούθηση 600 περίπου πραγματικών
ωρών εκπαίδευσης στο τμήμα εκπαίδευσης.
5. Οι νοσηλευτές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα πρέπει να αξιολογηθούν
ώστε να επιβεβαιωθεί η επίτευξη των
πραγματοποιηθεί
πρέπει:
Τα
κλινικά
αρχικών στόχων. Για να
μαθήματα
να
γίνονται
από
εξειδικευμένους νοσηλευτές εντατικής θεραπείας που σε συνεργασία με τον
ακαδημαϊκό εκπαιδευτή, να επιβεβαιώσουν πρακτικά την επιτυχία του
προγράμματος. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να αξιολογήσουν τους
εκπαιδευτές νοσηλευτές.
Κριτήρια αξιολόγησης του προγράμματος αποτελούν:

Εξετάσεις

Υποδείγματα εκπαίδευσης

Case-studies

Μαθήματα

Έρευνα πάνω στο αντικείμενο

Προφορική εξέταση

Κλινικός έλεγχος
Β.2.2 Εκπαίδευση Μαιών και στόχοι της Μαιευτικής στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα η πρώτη Σχολή Μαιών ιδρύθηκε το 1833 από τον Ν. Κωστή. Το 1930
ιδρύθηκε στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο μαιευτήριο « Μαρίκα Ηλιάδη» η Σχολή
« Βιργινία Σκυλίτση» για την εκπαίδευση των μαιών που θα εργάζονταν στο
μαιευτήριο. Η Σχολή Μαιών Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το
1954 λειτούργησε η σχολή στο μαιευτήριο « Αλεξάντρα». Το 1973 με την λειτουργία
των Κ.Α.Τ.Τ.Ε.Ε , άρχισαν να λειτουργούν οι σχολές μαιών στην Αθήνα και τη
Θεσσαλονίκη. Με την μετονομασία και την λειτουργία των ΤΕΙ οι σχολές άρχισαν
να δέχονται και άντρες.
Το τμήμα Μαιευτικής έχει ως αποστολή να προάγει την ανάπτυξη και τη μετάδοση
των γνώσεων στην τεχνολογία και την επιστήμη που περιλαμβάνει το γνωστικό
αντικείμενο με στόχο να παρέχει στους φοιτητές τα κατάλληλα εφόδια που
εξασφαλίζουν την άρτια εκπαίδευση και κατάρτιση για την επαγγελματική και
επιστημονική τους εξέλιξη στους χώρους εργασίας. Το περιεχόμενο σπουδών του
22
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Τμήματος
Μαιευτικής
καλύπτει
θέματα
όπως:
Μαιευτική-
Γυναικολογία,
Νεογνολογία, Οικογενειακό Προγραμματισμό, Γενετήσια Αγωγή, Επαγγελματική
Δεοντολογία Έρευνας και Πρόληψη και Προαγωγή Υγείας.
Η διάρκεια των σπουδών είναι 8 εξάμηνα που περιλαμβάνουν θεωρητική εκπαίδευση
και πρακτική εξάσκηση σε νοσηλευτικά ιδρύματα που διαθέτουν μαιευτικά,
γυναικολογικά και νεογνολογικά τμήματα.
Οι πτυχιούχοι των τμημάτων Μαιευτικής μπορούν να απασχοληθούν: στο δημόσιο
τομέα:
μαιευτήρια,
γυναικολογικά
τμήματα
νοσοκομείων,
κέντρα
υγείας,
υγειονομικούς σταθμούς κτλ στον ιδιωτικό τομέα: σε ιδιωτικά μαιευτήρια και
νοσοκομεία, ως ελεύθεροι επαγγελματίες: μπορούν να ανοίξουν δικό τους γραφείο
συμβουλευτικής σε θέματα εγκυμοσύνης, ανώδυνου τοκετού και λοχείας.
23
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Β.3 ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας- Μ.Ε.Θ είναι ειδικά εξοπλισμένο και στελεχωμένο
τμήμα των νοσοκομείων, με στόχο την αντιμετώπιση ασθενών που χαρακτηρίζονται
«Βαριά Πάσχοντες»ασθενείς δηλαδή που απειλείτε άμεσα η ζωή και η υγεία τους. Οι
εργαζόμενοι στις Μ.Ε.Θ παρέχουν εξειδικευμένες πράξεις και διεργασίες, κάνοντας
χρήση ειδικών μεθόδων, οργάνων και τεχνολογικών εξοπλισμών.
Οι νοσηλευτές των Μ.Ε.Θ θεωρείτε ότι ανήκουν στην κατηγορία των εργαζομένων
που χαρακτηρίζονται ως ειδικές περιπτώσεις επαγγελματιών κυρίως γιατί πρέπει να
διαθέτουν γνώσεις και δεξιότητες για να ανταπεξέλθουν σε ένα ανταγωνιστικό και
αυξημένων απαιτήσεων περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, οι νοσηλευτές των μονάδων
θεωρούνται εξειδικευμένο προσωπικό και η μετακίνησή τους σε άλλο νοσηλευτικό
τμήμα είναι σχεδόν αδύνατη.
Β.3.1 Ιστορική Αναδρομή.
Σκοπός της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας είναι η παροχή υπηρεσιών υγείας σε
ειδικά διαμορφωμένο χώρο εντός του Νοσοκομείου με δομή και οργάνωση που να
έχει τη δυνατότητα για φροντίδα και υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών των
βαριά πασχόντων ασθενών, ασθενών που έχουν πραγματικό ή δυνητικό κίνδυνο
θανάτου. Η ιδιαιτερότητα και οι ανάγκες αυτών των ασθενών οδήγησαν πολύ νωρίς
στην διαπίστωση ότι η φροντίδα και η θεραπεία των ασθενών γίνεται σωστότερα και
γρηγορότερα αν οι βαριά πάσχοντες συγκεντρωθούν σε ένα συγκεκριμένο και
χωροταξικά κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο.
Η Florence Nightingale κατέγραψε τα πλεονεκτήματα της μετεγχειρητικής
παρακολούθησης των ασθενών σε απομονωμένους χώρους μακριά από τους
υπολοίπους πάσχοντες.
Η ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού και της αναπνευστικής
συχνότητας των βαριά πασχόντων
εισήγαγε την ανάγκη εύρεσης χώρου και
κατάρτισης του προσωπικού παρακολούθησης των ασθενών. Η χειρουργική
ειδικότητα είναι άρτια συνδεδεμένη με την ιστορία των Μονάδων Εντατικής
Θεραπείας. Το 1910 οι
Lewen and Sierers στη Γερμανία καθιέρωσαν την
αναπνευστική υποστήριξη των ασθενών που υποβάλλονταν σε χειρουργικές
24
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
επεμβάσεις θώρακος μέσω ενός αναπνευστήρα προκαθορισμένης χορήγησης όγκου
αέρα που λειτουργούσε με μοτέρ.
Στις Η.Π.Α , ο Dr W.E Dandy «άνοιξε» μια μονάδα αυξημένης φροντίδας για την
μετεγχειρητική
παρακολούθηση
των
νευροχειρουργικών
περιστατικών
στο
Νοσοκομείο «Johns Hopkins» στη Βαλτιμόρη. Το 1929 στη Βοστόνη ο μηχανικός
Philip Drinker και οι γιατροί
Shaw και McKhann παρουσίασαν τον πρώτο
αναπνευστήρα αρνητικής πίεσης με δυνατότητα μαζικής παραγωγής. Η συμβολή τους
ήταν τόσο σημαντική ώστε δεκαετίες αργότερα η ορολογία «drinkering»
χρησιμοποιείτε σε όλες τις Μονάδες του κόσμου.
Το 1927 στο Παιδιατρικό
Νοσοκομείο «Sarah Morris» στο Σικάγο εγκαθιδρύθηκε η πρώτη μονάδα φροντίδας
προώρων καθορίζοντας έτσι και την ανάγκη για αντιμετώπιση των πασχόντων
ανάλογα την ηλικία και την ιδιαιτερότητα του προβλήματος ανοίγοντας το δρόμο για
την
ίδρυση
επιμέρους
Μονάδων
Αντιμετώπισης(Μεθ
Νεογνών,
Παίδων,
εμφραγμάτων, εγκαυμάτων κτλ)(Gordon 1998)
Κατά τη διάρκεια του 2Ο Παγκοσμίου Πολέμου και ακολουθώντας τα πρότυπα της
Nightingale, καθορίστηκαν ιδιαίτεροι χώροι στα πολεμικά νοσοκομεία για τους
ασθενείς σε shock μετά από τραυματισμούς στο πεδίο της μάχης ή έπειτα από
εγχείρηση.
Η πρώτη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ιδρύθηκε στη Κοπεγχάγη το 1953 εξαιτίας
επιδημίας
Πολιομυελίτιδας.
Συχνή
επιπλοκή
της
πολιομυελίτιδας
ήταν
η
αναπνευστική παράλυση, επιπλοκή που οδηγούσε στο θάνατο των ασθενών. Στη
Δανία, ο αερισμός επιτυγχάνονταν με την τοποθέτηση ενός σωλήνα στην τραχεία και
την οξυγόνωση του ασθενούς επαναστατική και πρωτοπόρα μέθοδος για την εποχή.
Οι ασθενείς αυτοί συχνά υπέφεραν από οξεία κυκλοφορική ανεπάρκεια γεγονός που
έκανε την εντατική παρακολούθηση τους απαραίτητη.
Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, οι εξελίξεις στον μηχανικό αερισμό οδήγησαν
στην οργάνωση μονάδων εντατικής παρακολούθησης των ασθενών αυτών.
Θεωρήθηκε ότι η παρακολούθηση θα ήταν πιο αποτελεσματική με την συγκέντρωση
των ασθενών σε ένα συγκεκριμένο χώρο όπου και η παρακολούθηση θα ήταν
αποτελεσματικότερη συνοδευμένη από την υποστήριξη σταδιακά και των υπόλοιπων
ζωτικών λειτουργιών.
Τελικά το 1958 στο «Johns Hopkins Bayview Hospital» («Baltimore City Hospitals»
τότε), ιδρύθηκε η πρώτη διεπιστημονική μονάδα παρακολούθησης με μόνιμο
προσωπικό και γιατρό που εφημέρευε στο χώρο αντιμετωπίζοντας χειρουργικά,
αναπνευστικά αλλά και καρδιολογικά περιστατικά. Εμπνευστής και υλοποιητής της
25
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
όλης διαδικασίας ήταν ο Peter Safar,αναισθησιολόγος γνωστός και σαν «πατέρας
της CPR».
Στο τέλος της δεκαετίας του 1960, συγκεκριμένα το 1969, ιδρύεται η Αμερικανική
Οργάνωση Νοσηλευτών Εντατικής Θεραπείας(The American Association of Critical
Cove Nurses, AACN) με 140 μέλη αρχικά.
Στην Ελλάδα η πρώτη πολυδύναμη μονάδα εντατικής θεραπείας δημιουργήθηκε στο
Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών το 1978.
Β.3.2 Οργάνωση και Λειτουργία των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας
Είδη Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
I.Πολυδύναμες Μ.Ε.Θ
Ονομάζονται οι Μ.Ε.Θ που έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις ανάγκες ασθενών
όλων των ειδικοτήτων. Διακρίνονται σε Μονάδες επιπέδου Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, ανάλογα με το
είδος του νοσοκομείου που ανήκουν. Αναλυτικότερα:

Μ.Ε.Θ επιπέδου Ι: Σε αυτό ανήκουν κυρίως όσες λειτουργούν ως
Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας(Μ.Α.Φ). Τα περιστατικά που
νοσηλεύονται σε μονάδες αυτού του επιπέδου είναι κυρίως
μετεγχειρητικά ή όσα απαιτούν μειωμένη ηλεκτροκαρδιογραφική
και ανεπνευστική παρακολούθηση.

Μ.Ε.Θ επιπέδου ΙΙ: Μπορούν και παρέχουν μεγαλύτερης
διάρκειας μηχανική υποστήριξη και 24ωρη κάλυψη.

Μ.Ε.Θ
επιπέδου ΙΙΙ: Είναι οι Μονάδες που βρίσκονται στα
Τριτοβάθμια Νοσοκομεία και καλύπτουν όλο το φάσμα της
αντιμετώπισης. Η Μονάδα έχει τη δυνατότητα κάλυψης όλων των
περιστατικών
και καλύπτεται
από εξειδικευμένο ιατρικό,
νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό.
ΙΙ. Ειδικές Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Είναι τα τμήματα που καλύπτουν ειδικές
περιπτώσεις περιστατικών.
Γενικά διακρίνονται:

Στεφανιαίες Μονάδες

Μονάδες Μεταμοσχέυσεων

Μονάδες Εγκαυμάτων
26
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης

Καρδιοχειρουργικές Μονάδες

Μονάδες Νεογνών

Μονάδες Παίδων

Πνευμονολογικές Μονάδες

Νεφρολογική Μονάδα.
Οι αναγκαιότητα των μονάδων υπαγορεύεται από το ιδιαίτερο αντικείμενό τους, από
την ανάγκη απομόνωσης ορισμένων περιστατικών και γενικότερα τις ιδιαίτερες
τοπικές ανάγκες και οικονομικές δυνατότητες της περιοχής. Θεωρητικά οι
πληθυσμιακές ανάγκες και η δυνατότητα κάλυψης αυτών των αναγκών ωθούν στο
άνοιγμα μιας μονάδας.
Κριτήρια Εισόδου των ασθενών στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.

Ασθενείς Υψηλής Προτεραιότητας.
Βαρέως
πάσχον , ταχέα εξελισσόμενος ή ασταθής ασθενής με ανάγκη
υποστήριξης ζωτικών λειτουργιών όπως μηχανική υποστήριξη της αναπνοής ή
αιμοδυναμική υποστήριξη με αγειοδραστικά και ινότροπα φάρμακα.

Ασθενείς Μεσαίας Προτεραιότητας.
Ασθενείς με έκπτωση ζωτικών λειτουργιών μετά από οξεία διαταραχή ή μείζονα
χειρουργική επέμβαση, με ανάγκη ελέγχου ζωτικών λειτουργιών για την
υποστήριξη τους σε περίπτωση περαιτέρω επιδείνωσης.

Ασθενείς Χαμηλής Προτεραιότητας.
Ασθενείς χωρίς ανάγκη υποστήριξης ζωτικών λειτουργιών αλλά με ανάγκη ελέγχου
για μικρό διάστημα στα πλαίσια της μετεγχειρητικής ανάνηψης ή ασθενείς με οξεία
διαταραχή δυνητικά αντιμετωπίσιμη μέσα σε πλαίσια χρόνιας διαταραχής η οποία
επιβαρύνει την έκβαση της υγείας
27
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ασθενείς των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
Η Αμερικανική Εταιρία Εντατικής Θεραπείας(Society of Critical Care Medicine)
καθορίζει τις περιπτώσεις ανά σύστημα οργάνων που απαιτούν νοσηλεία στη Μ.Ε.Θ:

Καρδιογγειακό Σύστημα
Οξύ έμφραγμα του Μυοκαρδίου με επιπλοκές
Καρδιογενές Shock

Αναπνευστικό Σύστημα
Οξεία Αναπνευστική Ανεπάρκεια που απαιτεί αναπνευστική υποστήριξη.
Πνευμονική Εμβολή με αιμοδυναμική αστάθεια.

Νευρικό Σύστημα
Οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο
Μηνιγγίτιδα
Κώμα
Εγκεφαλική Αιμορραγία
Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση

Γαστρεντερολογικό Σύστημα
Οξεία Ηπατική Ανεπάρκεια
Παγκρεατίτιδα

Μεταβολισμός-Ηλεκτρολυτικές διαταραχές

Διαβητική Κετοξέωση
Ιδιαίτερες Περιπτώσεις που Απαιτούν εισαγωγή στη Μ.Ε.Θ

Πολυτραυματίας

Shock οποιαδήποτε αιτιολογίας

Μετεγχειρητικές και μετατραυματικές επιπλοκές όπως SARS, σήψη, λιπώδης
εμβολή

Αντιδράσεις απόρριψης μεταμοσχευθέντων οργάνων

Φαρμακευτικές Δηλητηριάσεις που συνοδεύονται από αιμοδυναμική αστάθεια
και διαταραχές επικοινωνίας

Θύματα περιβαλλοντικών καταστροφών

Κακοήθης υπερθερμία

Ηλεκτροπληξία

Οξεία αλλεργική αντίδραση
28
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης

Αιμορραγική διάθεση, διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη

Παρακολούθηση ζωτικών σημείων κατά την διάρκεια μη χειρουργικών
επεμβάσεων ή εφαρμογή νέων θεραπευτικών μεθόδων.
Μέχρι το 2025 20% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι πάνω από 65
ετών, αναλυτικότερα 4 στους 10 ασθενείς θα είναι πάνω από 65 χρονών. Οι
δημογραφικές αυτές αλλαγές είναι παραπάνω από πιθανό, ότι θα επηρεάσουν τις
υγειονομικές ανάγκες κάλυψης έναντι των άλλων ηλικιών. Έρευνες που έχουν
διεξαχθεί ανάμεσα σε νοσοκομειακές μονάδες απέδειξαν ότι λόγο των ιατρικών
εξελίξεων, στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας νοσηλεύονται ασθενείς μεγαλύτερο
χρονικό διάστημα. Σε ασθενείς με διαβήτη, καρδιακές παθήσεις ή/και νεφρική
ανεπάρκεια, που τα προηγούμενα χρόνια δεν θα επιβίωναν μιας μακράς παραμονής
στο νοσοκομείο και δη στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, χορηγείται τελευταία
ισχυρή
φαρμακευτική
αγωγή
που
απαιτεί
εντατικότερη
παρακολούθηση.
(Washington, DC: Population Projections Program, Population Division, 2000)
Κριτήρια εξόδου ασθενών από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Την έξοδο ενός ασθενούς από τη Μ.Ε.Θ αποφασίζει ο υψηλότερα ιεραρχικά
ιστάμενος ιατρός του τμήματος σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια:

Ασθενείς Υψηλής Προτεραιότητας.
Ασθενείς με σταθεροποιημένες ζωτικές λειτουργίες χωρίς ανάγκη ελέγχου ή
υποστήριξης. Επίσης ασθενείς που η υποστήριξη έχει αποτύχει και η περαιτέρω
υποστήριξη δεν αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την έκβαση της υγείας τους.

Ασθενείς Μεσαίας Προτεραιότητας.
Ασθενείς χωρίς υποστήριξη ζωτικών λειτουργιών και που δεν προβλέπεται ή δεν
παρατηρείτε ιδιαίτερη επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους. Ενδεχομένως να
χρειάζεται ο έλεγχος μερικώς των ζωτικών σημείων αλλά δεν απαιτείται εντατικότερη
υποστήριξη.

Ασθενείς Χαμηλής Προτεραιότητας.
Ασθενείς χωρίς την ανάγκη επεμβατικής νοσηλείας αλλά με την ανάγκη υποστήριξης
ζωτικών σημείων που μπορεί να χορηγηθεί και στο τμήμα διακομιδής. Ασθενείς που
η χρόνια ασθένεια δεν αποτελεί λόγο κινδύνου για την υγεία και την συνέχιση της
ζωής.
Για την μεταφορά του ασθενούς είναι απαραίτητη η ενημέρωση του προσωπικού
τόσο του τμήματος φιλοξενίας(εν προκειμένων η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) όσο
29
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
και του προσωπικού του τμήματος διακομιδής. Ακολούθως ενημερώνεται ο ασθενής
και οι συνοδοί του για την μεταφορά. Δεν νοείται επείγουσα μεταφορά ασθενούς
εντός του νοσοκομείου χωρίς την εξασφάλιση της ασφαλής διακομιδής και
παραλαβής του.
Australian and N.Zealand Society, 2008
Οργάνωση της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας.
Για την οργάνωση και τη λειτουργία της Μ.Ε.Θ πρέπει να ληφθούν υπόψη ορισμένοι
παράγοντες:

Κατασκευαστικές και χωροταξικές αρχές κατάλληλες για την ορθή
παρακολούθηση των νοσηλευόμενων και κατάλληλες για εργασία εντός
εργονομικών πλαισίων.

Απαραίτητος εξοπλισμός

Κατάλληλη στελέχωση από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό
Θέση και Μέγεθος των Μ.Ε.Θ
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η άμεση επικοινωνία με τα τμήματα παροχής
ασθενών( χειρουργεία, τμήμα επειγόντων κτλ) καθώς και η πρόσβαση με όλα τα
απεικονιστικά εργαστήρια( αξονικό τομογράφο).
Αναφορικά με το μέγεθος της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας, ιδανικώς αριθμός
κρεβατιών δεν υπάρχει. Μονάδες Εντατικής Θεραπείας με πληρότητα μικρότερη από
70% και με λιγότερα από 6 κρεβάτια είναι οικονομικά ασύμφορες.
Κατά το σχεδιασμό μιας Μ.Ε.Θ είναι σημαντικό να ελεγχθούν ορισμένοι παράμετροι:

Οι οδοί διακίνησης του υλικού
30
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η εργονομική τοποθέτηση υλικών ώστε να μειωθούν οι άσκοπες μετακινήσεις
του προσωπικού

Η ευχέρεια στην κίνηση γύρω από τον ασθενή

Η δυνατότητα για εύκολη και γρήγορη μετακίνηση του ασθενούς

Η δυνατότητα διακίνησης ασθενών και μηχανημάτων

Ο άπλετος φωτισμός των νοσηλευτικών χώρων

Η δυνατότητα μεταφοράς του ασθενούς από κρεβάτι σε κρεβάτι ή φορείο
χωρίς
περαιτέρω
επιβάρυνση
του
ασθενούς
ή
του
προσωπικού,
ιατρικονοσηλευτικού ή άλλου

Η σωστή προφύλαξη των ασθενών και του προσωπικού από την ακτινοβολία,
τη ραδιενέργεια και τα υπόλοιπα βλαβερά για την υγεία νοσοκομειακά
απόβλητα

Ανάλογη υποστήριξη για την ψυχολογική αποφόρτιση ασθενών και
προσωπικού από την παραμονή και εργασία στο επιβαρυμένο περιβάλλον της
Εντατικής.
Λειτουργικοί Χώροι στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Θάλαμοι Νοσηλείας.
Οι Μονάδες αποτελούνται συνήθως από μια μεγάλη αίθουσα όπου τα κρεβάτια των
ασθενών παρατίθενται αμφιθεατρικά ώστε να είναι οι ασθενείς πάντοτε σε συνεχή
οπτική επίβλεψη. Κάθε μονάδα διαθέτει τουλάχιστον ένα χώρο που προορίζεται για
τους ασθενείς που πρέπει να προφυλαχθούν από τις λοιμώξεις(ανοσοκατεσταλμένοι)
ή να απομονωθούν ως σηπτικοί. Ο αριθμός των κλινών αυτών, γνωστές και ως
απομονώσεις, κυμαίνεται από 10-2/10 κρεβάτια διαστάσεων τουλάχιστον 25m2 .

Αποθηκευτικοί Χώροι.

Αναλώσιμου Υλικού

Μηχανημάτων έτοιμων για χρήση

Μηχανημάτων και υλικού για τη μεταφορά του ασθενούς

Χώροι ιματισμού, καθαρού και ακάθαρτου

Χώροι αποστείρωσης

Χώροι αποθήκευσης του μολυσματικού υλικού

Χώροι παρασκευής χημειοθεραπευτικών ή ενδοφλέβιων διαλυμάτων
31
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης

Γραφείο προϊσταμένης και νοσηλευτικού προσωπικού

Χώροι αποδυτηρίων

Χώροι υποδοχής συγγενών και επισκεπτών με εγκαταστάσεις ένδυσης και
υγιεινής

Χώροι ενημέρωσης συγγενών

Γραφεία ιατρών

Αίθουσα συνεδριάσεων και εκπαίδευσης

Χώροι προσωπικού και κουζίνα

Δωμάτια εφημερευόντων

Χώροι εγκατάστασης αερίων και παροχών οξυγόνου και οξυγονοθεραπείας.

Εξοπλισμός Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
Ο εξοπλισμός των Μονάδων περιλαμβάνει:

Κρεβάτια και ξενοδοχειακό εξοπλισμό

Συστήματα παρακολούθησης(monitors, συσκευής παρακολούθησης ζωτικών
λειτουργιών και ειδικών λειτουργιών πχ ενδοκράνια πίεση)

Εξοπλισμός
αναπνευστικής
υποστήριξης(παρακλινικοί
αναπνευστήρες,
φορητοί αναπνευστήρες, υγραντήρες, αναρροφήσεις κ.α)

Εξοπλισμός μεταφοράς

Εξοπλισμός καρδιαγγειακής υποστήριξης(απινιδωτές)

Εξοπλισμός καθάρσεως( μηχανήματα αιμοδιάλυσης, υλικά και μηχανήματα
περιτοναϊκής κάθαρσης)

Ακτινολογικός εξοπλισμός(φορητό ακτινολογικό μηχάνημα)

Ενδοσκοπικός εξοπλισμός(βρογχοσκόπια, γαστροσκόπια)

Εξοπλισμός επεμβάσεων (τοποθέτηση κεντρικών γραμμών, τραχειοστομίας,
γαστροστομίας)

Στρώματα αποφυγής κατακλίσεων

Συσκευές εξωτερικής ρύθμισης της θερμοκρασίας

Εξοπλισμός αποστείρωσης- απολύμανσης

Εξοπλισμός εργαστηρίου(αναλυτές αερίων)

Σύστημα μηχανογράφησης και καταγραφής.(European Society of Intensive
Care Medicine 2005)
Τεχνολογικός Εξοπλισμός Μονάδας Εντατικής Θεραπείας.
Ανά Κλίνη.
32
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κλίνη ειδική με δυνατότητα ρυθμίσεων και αλλαγή θέσεων, στρώμα πρόληψης
κατακλίσεων, πλήρες monitor, αναπνευστήρας και 2 παροχές Ο2 , 2 πεπιεσμένου
αέρα, 2 κενού και σύστημα δυνατότητας παροχής αερισμού χειροκίνητα.
Συνολικά.
Κάθε Μ.Ε.Θ είναι υποχρεωτικό να διαθέτει εφεδρικούς αναπνευστήρες σε αναλογία
κλινών, φορητό αναπνευστήρα, αντλίες τουλάχιστον 3 ανά κλίνη μηχάνημα μέτρησης
αερίων αίματος, μηχάνημα για εξωνεφρική κάθαρση και περιτοναϊκή κάθαρση,
μηχάνημα υπερηχογραφίας, βρογχοσκόπιο και φορητό ακτινολογικό μηχάνημα.
Ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της Μονάδας και τις ανάγκες ορίζεται και η διάθεση
των μηχανημάτων.
Β3.3 Ανθρώπινο Δυναμικό στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Η αποτελεσματικότητα μιας Μονάδας Εντατικής Θεραπείας οφείλεται σε πολλούς
παράγοντες αλλά πέρα από την ανάγκη κατάλληλων χώρων και της τεχνολογίας, το
καλά καταρτισμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό. Σε ένα χώρο με τόσες
ιδιαιτερότητες το ανθρώπινο δυναμικό και η ενέργειές του είναι η γέφυρα μεταξύ
θεραπείας – ασθένειας.
Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας οφείλει να διαθέτει, αναφορικά με το ιατρικό
προσωπικό, διευθυντή(που έχει τη συνολική ευθύνη της λειτουργίας του τμήματος).
Οι επιμελητές και οι εξειδικευόμενοι συνεπικουρούν και συμμερίζονται το έργο του
διευθυντή ενώ έχουν την ευθύνη της εφημερίας και των παρεμβάσεων που γίνονται
καθ’ όλη την διάρκεια της.
Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα των ενεργειών που γίνονται στις
Μ.Ε.Θ είναι η άριστη συνεργασία μεταξύ ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
Το νοσηλευτικό προσωπικό στις Μ.Ε.Θ είναι πλήρους και αποκλειστικής
απασχόλησης. Στις Μονάδες απαραίτητος είναι ο νοσηλευτής κλινικός εκπαιδευτής
που αναλαμβάνει την εκπαίδευση του νέου προσωπικού ανεξάρτητα από την
προϋπηρεσία του. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει πιστοποιημένος κλινικός
νοσηλευτής την εκπαίδευση αναλαμβάνει ο εμπειρότερος νοσηλευτής του τμήματος
με στόχο την μετάδοση και την εμπέδωση των ιδιαίτερων γνώσεων που απαιτεί η
εργασία στη Μονάδα. Η εκπαίδευση στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας μπορεί να
διαρκέσει από 3-6 μήνες σε 6-12 ανάλογα με τις περιπτώσεις.
33
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Οι νοσηλευτές έχουν την ευθύνη της εκτέλεσης της νοσηλείας και είναι οι μοναδικοί
από τους εργαζομένους στις Μονάδες που δεν απομακρύνονται ποτέ από το «πλάι»
των ασθενών. Οι νοσηλευτές είναι πλήρους απασχόλησης και χρειάζονται ειδική
εκπαίδευση-εξειδίκευση στην εντατική θεραπεία και την επείγουσα νοσηλευτική. Ο
επαρκής αριθμός των νοσηλευτών ανά κρεβάτι εξαρτάται από το επίπεδο της Μ.Ε.Θ
όπως αναλύθηκε παραπάνω, τον αριθμό των κλινών, το ποσοστό πληρότητας καθώς
και το επίπεδο εκπαίδευσης του νοσηλευτικού προσωπικού μέσω δοκιμασμένων
μεθόδων όπως π.χ το «Therapeutic Intervention Score System(TISS)» για τη μέτρηση
του φόρτου εργασίας του νοσηλευτικού προσωπικού.
Ο αριθμός των νοσηλευτών στις Μ.Ε.Θ σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρία
Εντατικής Θεραπείας πρέπει να είναι ως εξής:
Επίπεδο Μ.Ε.Θ
Σχέση
Νοσηλευτών/ Απαιτούμενος Συνολικός
ασθενών
σε
συνεχή αριθμός
Βάρδια
νοσηλευτών/κρεβατιού
ΙΙΙ(Υψηλότερο)
1/1
6
ΙΙ
1/1.6
4
Ι(Χαμηλότερο)
1/3
2
Η επαρκής νοσηλευτική κάλυψη σχετίζεται άμεσα με την ορθή λειτουργία του
τμήματος εξίσου και ισοδύναμα με την ιατρική κάλυψη. Υπάρχουν στοιχεία που
υποδηλώνουν ότι το αυξημένο νοσηλευτικό φορτίο αποτελεί παράγοντα κακής
έκβασης σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν ο νοσηλευτής
είναι υπεύθυνος για περισσότερα από 2 κρεβάτια υπήρχε σημαντική παράταση της
διάρκειας παραμονής σε Μ.Ε.Θ.(Pronovost 2001.). Μελέτες έχουν αποδείξει τη
σχέση μεταξύ της μείωσης αριθμού των νοσηλευτών που παρέχουν αποκλειστική
φροντίδα σε ασθενείς με την αύξηση επιπλοκών όπως ενδονοσοκομιακές
λοιμώξεις(Archibald1997) ή μείωση των κατακλίσεων ή ακόμα και στην μείωση των
πτώσεων, τραυματισμών και ακόμα θανάτου (Agency for Health Care Policy
Research1999). Ουσιαστικός είναι ο ρόλος των νοσηλευτών και στην μετάβαση των
διασωληνωμένων ασθενών από τον μηχανικό αερισμό στην αυτόματη αναπνοή
χρονικά ταχύτερα ή την μείωση του ποσοστού της λεγόμενη «ατυχηματικής
αποσωλήνωσης», τέλος ο αυξημένος αριθμός κρεβατιών ευθύνης αυξάνει και τον
κίνδυνο επιπλοκών καθώς και η πιθανότητα επαναδιασωλήνωσης.(Endacott1996.)
Μολονότι υπάρχει μεγάλη φιλολογία αναφορικά με την μείωση του αριθμού των
νοσηλευτών εξαιτίας των εξελιγμένων συσκευών παρακολούθησης(monitor), σε
έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αυστραλία
το προσωπικό κατόρθωσε,
34
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
παρατηρώντας των ασθενή, τα διαγράμματα και τη γενική πορεία να ανιχνεύσει το
πρόβλημα
σε
ποσοστό
83%
έναντι
8%
που
ανιχνεύτηκαν
από
το
monitor(BeckmanU.,1998)
Σε άλλες μελέτες σχετικά με τη νοσηλευτική στελέχωση στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας αποκαλύφτηκαν οι διαφορές στην δομή της στελέχωσης των διαφόρων
κρατών. Αναλυτικότερα και πλειοψηφικά, στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχουν >3
νοσηλευτές/κρεβάτι, στη Γερμανία
νοσηλευτές/
κρεβάτι
ενώ
2-3 νοσηλευτές/κρεβάτι , στην Σουηδία <2
στην
Αμερική
η
αναλογία
είναι
4,5
νοσηλευτές/κρεβάτι(Pilcher T et al, 2001, Turner D et al, 1999)
Στην Ελλάδα, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού στις Μ.Ε.Θ
περιορίζει την
αναλογία σε πολύ χαμηλά επίπεδα .Σε έρευνα (Plati C, Lemonidou C, Priami M,
Baltopoulos G, Mantas J,1996) που πραγματοποιήθηκε το 1996 σε 19 νοσοκομεία
των Αθηνών διαπιστώθηκε ότι η αναλογία νοσηλευτών/κρεβατιών είναι 2.3
νοσηλευτές/ κρεβάτι(κατά μέσω όρο για όλες τις βάρδιες) ενώ, κατά μέσο όρο, ο
νοσηλευτικός χρόνος που απαιτείται ανά νοσηλευτικό τμήμα είναι:
Νοσηλ Τμήμα
ΜΕΘ
ΜΕΘΠαίδων
Καρδιολ.Μονάδα
Ώρες/ασθενή
6h/ασθ
6h/ασθ
5.3h/ασθ
Ο προϊστάμενος και ο υπεύθυνος του τμήματος ασκούν τα διοικητικά καθήκοντα
έχοντας την ευθύνη της εποπτείας της λειτουργίας του τμήματος. Είναι υπεύθυνοι για
τις πράξεις και τις παραλήψεις του νοσηλευτικού προσωπικού ανεξάρτητα.
Απαραίτητοι στη στελέχωση της
Μ.Ε.Θ επίσης είναι οι φυσιοθεραπευτές,
νοσοκόμοι(τραυματιοφορείς) και οι βοηθοί νοσηλευτών.
.
B3.4 Μονάδες Εντατικής Θεραπείας στα Δημόσια Νοσοκομεία του Ηρακλείου.
Ο νομός Ηρακλείου είναι ο μεγαλύτερος της Κρήτης με πληθυσμό που
ανέρχεται στους 304.270 κατοίκους (απογραφή 2011). Ο νομός διαθέτει 2 δημόσια
Νοσοκομεία το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου(ΠΑΓΝΗ) και το
Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου.
Το Βενιζέλειο- Πανάνειο , οφείλει το όνομά του στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ιδρύθηκε
το 1953 από δωρεά των Κρητών της Αμερικής και λειτούργησε αρχικά για
Πνευμονολογικές Παθήσεις. Σήμερα λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου
Δικαίου με 500 οργανικές κλίνες. Διαθέτει Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Ενηλίκων,
Στεφανιαία Μονάδα, Νεογνών και Μονάδα Τεχνητού Νεφρού.
35
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου εγκαινιάστηκε το 1989 και η
συνολική κάλυψη του νοσοκομείου ανέρχεται σε 672 κλίνες. Διαθέτει Μονάδα
Εντατικής Θεραπείας, Στεφανιαία Μονάδα, Νεογνών, Παίδων, ενώ τα τελευταία
χρόνια λειτουργεί και Καρδιοχειρουργική Μονάδα.
Κάθε μια από τις παραπάνω Μονάδες Εντατικής Θεραπείας παρουσιάζει
ομοιότητες και ιδιαιτερότητες στη δράση και τη λειτουργία της. Αναλυτικότερα για
το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου(ΠΑΓΝΗ):
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Ενηλίκων: Αντιμετωπίζει ασθενείς βαριά πάσχοντες
ή μετεγχειρητικά όταν απαιτείται εντατική παρακολούθηση. Η Μ.Ε.Θ του
Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου διαθέτει 11 κλίνες . Στο ΠΑΓΝΗ εφαρμόζεται το
μοντέλο της Κλειστής Εντατικής Θεραπείας. Στην Μονάδα εργάζονται συνολικά
30 Νοσηλευτές –Πανεπιστημιακής(ΠΕ), Τεχνολογικής(ΤΕ) και Δευτεροβάθμιας(ΔΕ)
Εκπαίδευσης-. Ο καταμερισμός των νοσηλευτών είναι, κατά μέσο όρο, 6 νοσηλευτές
ΠΕ ή ΤΕ εκπαίδευσης στην πρωινή βάρδια και 4-5 νοσηλευτές ΠΕ-ΤΕ που
καλύπτουν τις επόμενες 2 βάρδιες(απόγευμα και νύχτα) για τα 11 κρεβάτια. Στο
ΠΑΓΝΗ υπάρχει καταμερισμός εργασιών και καθηκόντων, γεγονός που περιορίζει
τις εργασίες των βοηθών Νοσηλευτών. Η 24ωρη κάλυψη στον κλάδο αυτό είναι 2 β.
νοσηλευτών για την πρωινή βάρδια και 1 για την απογευματινή(στην νυχτερινή
βάρδια δεν υπάρχει κάλυψη)
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών: Στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών νοσηλεύονται έως και 25 νεογνά πρόωρα ή τελειόμηνα με σοβαρά
προβλήματα
ή
νεογνά
που
χρήζουν
χειρουργείου
ή
εντατικότερης
παρακολούθησης(ικτερος). Νοσηλεύονται επίσης νεογνά ως 30 ημερών που
παρουσιάζουν συγγενείς ή επίκτητες λοιμώξεις. Στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών του νοσοκομείου εργάζονται αποκλειστικά Μαίες(15 Μαίες) και η κάλυψη
ανά βάρδια είναι 4 το πρωί, 3 το απόγευμα και 3 τη νύχτα. Στο τμήμα, επίσης,
εργάζονται 5 Βοηθοί Νοσηλευτών που ο ρόλος του είναι καθαρά υποστηρικτικός και
βοηθητικός, χωρίς να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο, δηλαδή, στη νοσηλευτική
διεργασία του τμήματος.
Καρδιολογική Μονάδα. Η Καρδιολογική Μονάδα ή Στεφανιαία Μονάδα διαθέτει 7
κλίνες. Στην Μονάδα Εμφραγμάτων αντιμετωπίζονται ασθενείς με σοβαρά
εμφράγματα και πάσχοντες από βαριά καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλη καρδιολογική
νόσο που απαιτεί νοσηλεία εντατικής θεραπείας. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της
έναρξης λειτουργίας της καρδιοχειρουργικής κλινικής, η Μονάδα αναλαμβάνει
μετεγχειρητικά την παρακολούθηση και των Καρδιοχειρουργικών ασθενών.
36
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Νοσηλευτικά η κάλυψη είναι 1 νοσηλεύτρια ΠΕ, 16 νοσηλευτές ΤΕ και 4 βοηθοί
νοσηλευτών με αναλογία 3 ΤΕ-ΠΕ νοσηλευτές ανά 8ωρο εργασίας και από 1 β.
νοσηλευτή για τα 2 πρώτα 8ωρο.
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Παίδων. Από τον Ιούνιο του 2001, οπότε και άρχισε
να λειτουργεί, αντιμετωπίζει ασθενείς βαριά πάσχοντες ή μετεγχειρητικά όταν
απαιτείται εντατική παρακολούθηση, ηλικίας από 30 ημερών έως και 18 ετών
καλύπτοντας τις ανάγκες ασθενών από την Κρήτη, τα Νότια Δωδεκάνησα και
Κυκλάδες έως και την Κάρπαθο. Στην Μονάδα απασχολούνται 15 ΠΕ-ΤΕ
νοσηλευτές για τα 6 κρεβάτια που διαθέτει το τμήμα με αναλογία 2 νοσηλευτές ανά
8ωρο για όλο το 24ωρο. Στη ΜΕΘΠ δεν εργάζονται βοηθοί νοσηλευτών.
Παρενθετικά πρέπει να τονιστεί ότι μολονότι υπάρχει στο νοσοκομείο διάκριση και
καταμερισμός καθηκόντων μεταξύ ΔΕ και ΤΕ νοσηλευτών αντίστοιχη διάκριση
μεταξύ ΠΕ και ΤΕ νοσηλευτών δεν υπάρχει σε κανένα από τα 2 νοσοκομεία.
Στο Βενιζέλειο-Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο :
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Ενηλίκων. Η Μονάδα διαθέτει 14 κλίνες με την
εξής ιδιαιτερότητα: 11 κλίνες καλύπτουν τις ανάγκες Εντατικής Παρακολούθησης και
3 κλίνες έχουν παραχωρηθεί και λειτουργούν για τους ασθενείς που χρειάζονται
αυξημένη φροντίδα ή πάσχουν από καρδιολογικό πρόβλημα. Στο τμήμα εργάζονται
37 νοσηλευτές ΤΕ και ΔΕ αναλαμβάνουν την φροντίδα των ασθενών χωρίς διάκριση
ή καταμερισμός εργασιών. Η νοσηλευτική κάλυψη ανά 8ωρο είναι 6-5-5 με 1-2
νοσηλευτές να καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών αυξημένης ή καρδιολογικής
φροντίδας.
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών. Στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών νοσηλεύονται έως και 25 νεογνά πρόωρα ή τελειόμηνα με σοβαρά
προβλήματα ή νεογνά που χρήζουν χειρουργείου. Νοσηλεύονται επίσης νεογνά ως 30
ημερών που παρουσιάζουν συγγενείς ή επίκτητες λοιμώξεις. Στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας Νεογνών του νοσοκομείου εργάζονται αποκλειστικά 18 νοσηλεύτριες και
Μαίες χωρίς να υπάρχει διαχωρισμός εργασιών για κάθε μια από αυτές.
37
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Β.4 Ο ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ Μ.Ε.Θ
Είναι ήδη κατανοητό ότι οι νοσηλευτές της Μ.Ε.Θ
αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες
προκλήσεις στο χώρο εργασίας που απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες. Είναι επίσης
κατανοητό ότι αυτές οι καταστάσεις είναι συνήθως ιδιαίτερα στρεσσογόνες.
Σε αυτή την πολυπλοκότητα έγκειται και η διαφοροποίηση των νοσηλευτών της
Εντατικής Νοσηλευτικής. Οι εργαζόμενοι των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας
διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις ικανότητες και αντιμετωπίζουν εξειδικευμένες
καταστάσεις εργαζόμενοι σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Όλες οι παραπάνω «ιδιαιτερότητες», αναγάγουν την Εντατική Νοσηλευτική σε
καθαρά ανθρωποκεντρική εργασία. Οι νοσηλευτές της Μ.Ε.Θ αναπτύσσουν
αμφίδρομη επαγγελματικά και συναισθηματική σχέση με τους συναδέλφους τους
κυρίως γιατί η εξάρτηση και η αλληλεπίδραση στην εργασία είναι η καθημερινότητα.
Συνήθως τα περιθώρια αυτονομίας είναι περιορισμένα και οι εργαζόμενοι στις
Μονάδες Εντατικής Θεραπείας
λειτουργούν ομαδικά και αλληλένδετα. Ερευνητές
που έχουν ασχοληθεί με την αυτονομία στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας
αναφέρουν ότι οι νοσηλευτές ,επί το πλείστον, έχουν την ικανότητα να διακρίνουν τα
προβλήματα των ασθενών, να αποφασίσουν αυτόνομα και να κάνουν πράξη την
απόφασή τους όταν αυτή αφορά την υγεία του ασθενούς και συνήθως να μεταδίδουν
την πληροφορία στους ιατρούς αλλά προβληματισμό αποτελεί ότι, σύμφωνα με αυτές
τις έρευνες, μικρό ποσοστό των ιατρών λαμβάνει απροκάλυπτα την πληροφορία αυτή
ως σωστή(Iliopoulou 2010) Η αλληλεπίδραση και η συνεργασίας αποτελεί κορωνίδα
ώστε μια επαγγελματική ομάδα να λειτουργήσει υπέρ και όχι εναντίον του ασθενούς.
Είναι κοινός γνωστό ανάμεσα στους εργαζομένους ότι οι Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας πρέπει να λειτουργούν σαν ρυθμισμένες μηχανές όπου δεν λέγονται πολλά
αλλά πράττονται πολλά στον ελάχιστο χρόνο. Ο καθένας γνωρίζει το ρόλο και την
εργασίας του και αυτή εκτελεί χωρίς χρονοτριβή. Σε μία έρευνα που έγινε σχετικά με
τη λήψη αποφάσεων από τους νοσηλευτές αναφέρεται ότι παίρνουν σχεδόν εννέα
σημαντικές αποφάσεις για την ορθή φροντίδα του ασθενούς την ώρα. (Watson 1994)
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη η συνεχιζόμενη κατάρτιση και
εκπαίδευση των νοσηλευτών καθώς και η συμμετοχή τους στην λήψη αποφάσεων και
την οργάνωση του νοσηλευτικού τμήματος που λέγεται Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας.
38
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ένα άλλο ρόλο που ο νοσηλευτής σταδιακά αναλαμβάνει είναι αυτός του συνδέσμου
ανάμεσα στους ασθενείς/συνοδούς και τους υπολοίπους επαγγελματίες υγείας, κυρίως
γιατί η θέση του είναι πάντοτε γύρω από τον ασθενή.
Αναμφισβήτητα ο πολύπλοκος ρόλος του νοσηλευτή σε μια Μ.Ε.Θ. γίνεται
όλο και πιο απαιτητικός δεδομένων των αλλαγών που παρατηρούνται σε όλα τα
επίπεδα της τεχνολογίας, των τεχνικών, της θεραπείας και γενικότερα σε όλα τα
επίπεδα των επιστημών υγείας. Οφείλει να ενημερώνεται καθημερινά για τις
καινούργιες εξελίξεις έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες του
χώρου όπου εργάζεται. Η ανταμοιβή είναι να βλέπει τις προσπάθειές του να έχουν
αποτέλεσμα. Η ανάκτηση της υγείας και η συνεχιζόμενη ενδυνάμωση του ασθενούς
είναι από τις σπουδαιότερες ηθικές ανταμοιβές που προσφέρει η εργασία στην
Μ.Ε.Θ.
Οι Νοσηλευτές Διετούς Φοίτησης διαδραματίζουν ένα ουσιαστικό ρόλο και
προσθέτουν αξία στην φροντίδα των ασθενών στην Μ.Ε.Θ, μολονότι ο ρόλος του δεν
είναι πλήρως διαχωρισμένος στην Ελληνική πραγματικότητα. Η ανάγκη για ισότητα
και αναγνώριση του ρόλου τους είναι αναγκαίος.
Ο Βοηθός Νοσηλευτή στις Μ.Ε.Θ συμμετέχει στην πρωινή περιποίηση των ασθενών
Είναι υπεύθυνος για την τροφοδοσία τον ατομικών τροχηλάτων και γενικότερα ότι
αφορά την τάξη γύρω από το χώρο νοσηλείας.
Ο νοσηλευτής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης μπορεί, ωστόσο, να συμβάλει
σημαντικά στη βελτίωση της λειτουργίας της Ομάδας της Μ.Ε.Θ. Απαιτείται όμως
καλύτερη εκπαίδευση στο χώρο της εργασίας, αναγνώριση του ρόλου και της
εργασίας τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν διεξαχθεί έρευνες ώστε να διαπιστωθεί
αν η συμμετοχή τω Βοηθών Νοσηλευτών είναι αποτελεσματική ή όχι για τη πορεία
των ασθενών. Αποδείχτηκε ότι με την σωστή εκπαίδευση και επίβλεψη, συνέβαλλαν
στην βελτίωση των συνθηκών εργασίας αλλά και στην υγεία των ασθενών( Hind M,
Jackson D, Andrews C.,2000 Thungjaroenkul P, Kunaviktikul W, Jacobs
P,Cummings GG, Akkadechanunt T. 2008 )
39
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Β.5 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ
Ένας Κώδικας Δεοντολογίας και Επαγγελματικών Δικαιωμάτων είναι ένα αναγκαίο
«εργαλείο» για τον αυτό- προσδιορισμό του επαγγελματία και του επαγγέλματος.
Ένας κώδικας δεοντολογίας ενεργεί ως το μέσο προσδιορισμού της έκτασης και των
ευθυνών του επαγγέλματος. Ό Κώδικας καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις
όλων των εμπλεκομένων με το νοσηλευτικό επάγγελμα(νοσηλευτές, επιστημονικούς
συνεργάτες και ασθενείς).
Ουσιαστικά, ένας κώδικας χρησιμεύει ως το δημόσιο νόμιμο και νομικό κείμενο
αναφορικά με τα δικαιώματα των επαγγελματιών είτε ατομικά είτε συλλογικά και τις
επαγγελματικές υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει. Χωρίς τα παραπάνω, ο κίνδυνος να
χαθεί η επαγγελματική σαφήνεια είναι εξαιρετικά πιθανή στους επαγγελματίες αυτού
του κλάδου που εργάζονται σε ένα ηθικά «προκλητικό» περιβάλλον.
Β.5.1 Ιστορική Αναδρομή.
Ο Κώδικας δεοντολογίας δεν είναι κάτι που ανακαλύφθηκε από τον άνθρωπο του
20ου αιώνα αν και τότε θεσμοθετήθηκε και νομιμοποιήθηκε και απέκτησε ισχύ.
Κείμενα με δεοντολογικό περιεχόμενο έχουν ανακαλυφθεί σε πολλές περιοχές του
κόσμου. Κανόνες που αφορούν την συμπεριφορά επαγγελματιών και διασφαλίζουν
τη σχέση τόσο των φορέων όσο και των δεκτών.
Η πρώτη επίσημη αναφορά κώδικα δεοντολογίας θεσπίστηκε από τον Αμερικάνικο
Νοσηλευτικό Σύνδεσμο(ΑΝΑ) το 1950. Εντούτοις, ήδη από το 1896 πρωτοπόροι
σύλλογοι νοσηλευτών όπως «The Nurses’ Association Alumnae of the U.S.A. and
Canada», που εξελίχθηκε στον ΑΝΑ περίπου στα 1900, θεωρούσε απαραίτητη την
ανάπτυξη ενός κοινού κώδικα δεοντολογίας για τους νοσηλευτές. Προτάσεις έγινες
τόσο κατά τα μέσα του 1920, που δεν ολοκληρώθηκαν, έως το1940 όπου ένας
«Δοκιμαστικός Κώδικας» δημοσιεύθηκε από τον ΑΝΑ. Ο «Δοκιμαστικός Κώδικας»
υιοθετήθηκε από τον ΑΝΑ ως « Ο Κώδικας για τις επαγγελματίες Νοσηλεύτριες». Ο
κώδικας αυτός τελειοποιήθηκε το 1968 ενώ ανανεωνόταν ανά δεκαετία σε μια
προσπάθεια να ακολουθεί τις εξελίξεις του τομέα και του επαγγέλματος. Μία από τις
πρωτοπόρους της Νοσηλευτικής αναφέρει « Ο κώδικας δεοντολογίας αντανακλά την
σταθερότητα και την αλλαγή- σταθερότητα στην αναγνώριση των ηθικών αξιών, των
ιδανικών και των κανόνων του επαγγέλματος και την αλλαγή στη σχέση με την
40
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ερμηνεία όλων των παραπάνω αξιών, ιδανικών και κανόνων καθώς και την ίδια την
εξέλιξη του επαγγέλματος.
Το 1953 ψηφίστηκε στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας από Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικών
Αντιπροσώπων του Διεθνούς Συλλόγου Νοσηλευτών(International Council of Nurses,
ICN) ο « Διεθνής Κώδικας Καθηκόντων Νοσηλευτών» ο οποίος αναθεωρήθηκε το
1973. Το ίδιο έτος η Πολωνία εξέδωσε το δικό της Νοσηλευτικό Κώδικα και
ακολούθησαν ο Καναδάς το 1980, η Μεγάλη Βρετανία το 1982 ,το 1983 η Ιρλανδία
και Νορβηγία.
Στην Ελλάδα ο Κώδικάς Νοσηλευτικής Δεοντολογίας με τη μορφή προεδρικού
διατάγματος, εκδόθηκε αρχικά το 2001. Τα 24 άρθρα του κώδικα διακρίνονται σε 2
μέρη. Στο πρώτο περιγράφονται οι γενικές υποχρεώσεις των νοσηλευτών απέναντι
στις δημόσιες αρχές, στο κοινωνικό σύνολο, στους ασθενείς στους συναδέλφους και
στο υπόλοιπο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Στο δεύτερο μέρος εξειδικεύονται
οι νοσηλευτικές υποχρεώσεις στις επιμέρους περιπτώσεις παιδιατρικής, ψυχιατρικής
και κοινοτικής νοσηλευτικής, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις διεξαγωγής
νοσηλευτικής έρευνας.
Αναλυτικότερα, ο νοσηλευτής οφείλει να δείχνει απεριόριστο σεβασμό στην αξία της
ανθρώπινης ζωής λαμβάνοντας κάθε μέτρο για τη διάσωση και τη διατήρηση της και
πρέπει να απέχει από κάθε ενέργεια που είναι δυνατό να τη θέσει σε κίνδυνο.
Οφείλει απόλυτο σεβασμό στην αξιοπρέπεια την προσωπικότητα και την τιμή του
ασθενούς απέχοντας από κάθε προσπάθεια που έχει ως στόχο την προσβολή των
παραπάνω καθώς και από οποιαδήποτε προσπάθεια παραπλάνησης ή εξαπάτησης των
ασθενών.
Η παροχή υπηρεσιών υγείας πρέπει να γίνεται ισότιμα ανεξάρτητα από ιδεολογικές ή
πολιτικές πεποιθήσεις ή ακόμα την οικονομική ή κοινωνική θέση και τη βαρύτητα
της νόσου ακολουθώντας τις επιστημονικά ενδεδειγμένες θεραπευτικές και
διαγνωστικές μεθόδους.
Υποχρέωση επίσης του νοσηλευτή είναι η διαφύλαξη των ατομικών δικαιωμάτων των
ασθενών και προστασία του απόρρητου χαρακτήρα οποιοδήποτε διαγνωστικών ή
θεραπευτικών δεδομένων. Αντίθετα, μέσα στις υποχρεώσεις τους είναι η παροχή
πληροφοριών σχετικά με την πορεία, προαγωγή και θεραπεία χωρίς να αποκρύπτει
τίποτα από τον ασθενή. Στις παραπάνω περιπτώσεις συμπεριλαμβάνονται και αυτές
των ανίατων ασθενειών και της αναπαραγωγής όπου ο ρόλος του είναι παράλληλα
υποστηρικτικός.
41
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σε σχέση με τους συναδέλφους του και του υπόλοιπο προσωπικό-συνεργάτες οφείλει
να διατηρεί άριστες επαγγελματικές σχέσεις χωρίς να επιτρέπει τυχόν προσωπικές
διαφορές και πιστεύω να τις διαταράσσουν με κριτήριο και γνώμονα πάντα την
παροχή σωστών υπηρεσιών υγείας.
Τέλος ο νοσηλευτής έχει την υποχρέωση να απέχει από οποιαδήποτε δραστηριότητα
που αφήνει έστω και την υπόνοια για προσωπική διαφήμιση, προβολή ή προσωπικό ή
οικονομικό όφελος.
Ο Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας αποτελεί απλά ένα κείμενο το οποίο
αναφέρεται και προσδίδει κάποιες κατευθύνσεις και αρχές οι οποίες δεν διαθέτουν
κάποιο ειδικό νομικό εκτόπισμα. Πουθενά στο περιεχόμενο δεν απαγορεύεται μια
συμπεριφορά ή προβλέπονται κυρώσεις για συγκεκριμένες παραβάσεις. Έχει
περισσότερο τη μορφή συστάσεων και προτάσεων για τη εύρυθμη λειτουργία των
νοσηλευτικών ιδρυμάτων σχετικά με τις σχέσεις νοσηλευτών ιατρών και ασθενών σε
αντιπαραβολή με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις Η.Π.Α όπου οι Κώδικες
Δεοντολογίας αποτελούν εγχειρίδιο άσκησης του επαγγέλματος αλλά και βασικό
οδηγό για την καθημερινή αντιμετώπιση των προβλημάτων και για την διευκόλυνση
των επιλογών βάσει των ηθικών αλλά και των ισχυόντων νόμων.
Β.5.2 Επαγγελματικά Δικαιώματα Νοσηλευτών.
Το Νομικό πλαίσιο που ασχολείται
με τα επαγγελματικά δικαιώματα των
νοσηλευτών αναφέρεται στο προεδρικό διάταγμα του 1989.
Ιδιαίτερα:
1. Οι νοσηλευτές πτυχιούχοι του τμήματος Νοσηλευτικής της Σχολής
Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας των ΤΕΙ που φέρουν τον επαγγελματικό
τίτλο «Νοσηλευτής Νοσηλεύτρια» αποκτούν ειδικές επιστημονικές και
Τεχνικές γνώσεις σε όλο το φάσμα της γενικής νοσηλευτικής φροντίδας ως
πολυδύναμοι νοσηλευτές γενικών φροντίδων.
2. Έχουν δικαίωμα απασχόλησης είτε ως στελέχη νοσηλευτικών μονάδων, στον
ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, είτε ως αυτοαπασχολούμενοι σε όλο το φάσμα
παροχής νοσηλευτικών φροντίδων και ειδικότερα με τα εξής αντικείμενα και
δραστηριότητες:
42
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
I. Νοσηλευτικές πράξεις που γίνονται με δική τους απόφαση και ευθύνη
εκτέλεσης προς κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου σαν βιοψυχοκοινωνική
οντότητα, στους τομείς υγιεινής του ίδιου και του περιβάλλοντός του,
ασφάλειας,
άνεσης,
υποβοήθησης
οργανικών
λειτουργιών,
διατήρησης
ισοζυγίων.

Παροχή ολοκληρωμένης και εξατομικευμένης φροντίδας σε κλινήρεις
αρρώστους όλων των ηλικιών και ασθενειών.

Λήψη νοσηλευτικών μέτρων και επίβλεψης ανάπαυσης και ύπνου.

Λήψη μέτρων για πρόληψη και φροντίδα επιπλοκών από μακροχρόνια
κατάκλιση.

Κάλυψη των αδυναμιών αυτοφροντίδας.

Υποβοήθηση και φροντίδα λειτουργιών απέκκρισης εντέρου και
ουροδόχου κύστης.

Λήψη νοσηλευτικών μέτρων για παραγωγή αναπνευστικής φροντίδας.

Στενή παρακολούθηση αρρώστων για έγκαιρη διαπίστωση δυσχερειών
ή επιπλοκών από τη νόσο, τις διαγνωστικές εξετάσεις και τα
θεραπευτικά σχήματα.

Λήψη μέτρων πρόληψης ατυχημάτων στο χώρο παροχής νοσηλευτικής
φροντίδας.

Απομόνωση και δήλωση των ασθενών με λοιμώδες νόσημα.

Προθανάτια υποστήριξη και φροντίδα του αρρώστου και της
οικογένειας του.

Σίτιση αρρώστου με όλους τους τρόπους.

Εφαρμογή
φυσικών
μέσων
για
πρόκληση
υποθερμίας
και
επισπαστικών.

Πληροφόρηση του αρρώστου σε θέματα που αφορούν τη λειτουργία
του νοσοκομείου, τη νομοθεσία των υπηρεσιών υγείας και την
εφαρμοσμένη θεραπευτική αγωγή.

Εκπαίδευση και παροχή βοήθειας στον άρρωστο με σκοπό την
αυτοφροντίδα.

Εκπαίδευση και παροχή βοήθειας στους οικείους του αρρώστου για
την φροντίδα του στο σπίτι.

Φροντίδα και υποστήριξη αρρώστου και περιβάλλοντος στην ύπαρξη
χρόνιου νοσήματος.
43
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης

Βοήθεια στην επικοινωνία του αρρώστου με τις κοινωνικές και
κοινοτικές ομάδες υποστήριξης και φροντίδας.

Συνεργασία στο συντονισμό των ενεργειών για την πρόληψη, θεραπεία
και αποκατάσταση.
II.
Πράξεις απουσία ιατρού:

Εφαρμογή πρωτοκόλλου επειγουσών ενεργειών σε χώρους ή μονάδες
όπου δεν είναι σπάνια προβλεπτά οξέα συμβάντα.

Εφαρμογή πρώτων βοηθειών.
III. Πράξεις μετά από γνωμάτευση γιατρού και εκτέλεση από τον νοσηλευτή. Ο
νοσηλευτής διαθέτει την ικανότητα μέσω των σπουδών να εκτελέσει τις
παρακάτω πράξεις:

Μέτρηση διαφόρων παραμέτρων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του
νοσηλευτή.

Χορήγηση φαρμάκων από όλες τις οδούς.

Χορήγηση οξυγόνου με όλους τους τρόπους.

Πλήρης παρεντερική θρέψη.

Θεραπευτικά Λουτρά.

Βρογχική παροχέτευση εκκρίσεων.
Οι νοσηλευτές έχουν δικαίωμα να:

Συμμετέχουν σε περίπτωση θεομηνιών και εκτάκτων αναγκών στην
κοινή προσπάθεια για την αντιμετώπιση υγειονομικών προβλημάτων.

Συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων του συστήματος
υγείας για τον καθορισμό της πολιτικής υγείας.

Καλύπτουν όλο το φάσμα της διοικητικής ιεραρχίας, σχετικής με τον
τομέα της ειδικότητάς τους, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα
νομοθεσία.

Καθορίζουν τα κριτήρια της νοσηλευτικής φροντίδας σε όλα τα
πλαίσια της νοσηλευτικής άσκησης.

Ασκούν κάθε άλλη επαγγελματική δραστηριότητα που εμφανίζεται
στο αντικείμενο της ειδικότητας τους με την εξέλιξη της τεχνολογίας.

Καλύπτουν τομείς νοσηλευτικών ειδικοτήτων, ελλείψει ειδικών
νοσηλευτών αφού εκπαιδευτούν ταχύρρυθμα.
Νομικά τα επαγγελματικά δικαιώματα των νοσηλευτών καλύπτουν όλες τις πτυχές
της εργασίας των νοσηλευτών. Είναι το μοναδικό προεδρικό διάταγμα και σε μια
44
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
20ετία περίπου δεν έχει υποστεί καμία βελτίωση και μετατροπή. Εντούτοις
διακρίνονται με μια δεύτερη ματιά λάθη και παραλήψεις.
Επειδή η νοσηλευτική αποτελεί λειτούργημα, πρακτικά και θεωρητικά, επειδή ο
τομέας απασχόλησης της είναι ο άνθρωπος, η άσκηση του νοσηλευτικού
επαγγέλματος απαιτεί σαφή και λεπτομερή περιγραφή των
λειτουργιών, των
πράξεων και των προσφερόμενων υπηρεσιών καθώς και την κατοχύρωση των
επαγγελματικών δικαιωμάτων.
Η συνεχιζόμενη εξέλιξη της επιστήμης επίσης προϋποθέτει και παράλληλα αύξηση
των υποχρεώσεων στην εργασία αφού τεχνικές και πράξεις που πραγματοποιούνται
σήμερα δεν γίνονταν πριν από 20χρόνια.
Η μη σαφής και αποσαφηνισμένη διατύπωση των νοσηλευτικών πράξεων που
εκτελούνται σε ιδιαίτερους τομείς του πλαισίου εργασίας(π.χ στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας, στο Τμήμα Επειγόντων ή και στην κατ’οίκον νοσηλεία), όπως αυτές
αναφέρονται στο υπάρχον νομικό πλαίσιο οδηγεί σε σύγχυση μεταξύ των
εμπλεκομένων επαγγελματιών, σε μη νομική κατοχύρωση, σε κακή συνεργασία
μεταξύ των μελών της υγειονομικής μονάδας και σύγκρουση ρόλων και καθηκόντων
με τελικό αποτέλεσμα την αναποτελεσματικότητα και πιθανόν την επαγγελματική
κόπωση. Η ασάφεια αυτή οδηγεί σε κατάρτιση καθηκοντολογίων ανά νοσοκομείο
αλλά και ανά νοσηλευτικό τμήμα, ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις.
Ίσως η ανάγκη αλλαγής του υπάρχοντος νομικού πλαισίου με θέσπιση σαφών
αρμοδιοτήτων ανά επαγγελματική ομάδα να είναι σήμερα περισσότερο αναγκαία από
ποτέ.
45
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Γ. ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Γ.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Σκοπός της μελέτης είναι να ερευνήσει αρχικά και έπειτα να αξιολογήσει τις
απόψεις των νοσηλευτών και μαιών που εργάζονται στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας των Δημόσιων Νοσοκομείων του Δήμου Ηρακλείου ( Πανεπιστημιακό
Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου και Βενιζέλειο- Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο
Ηρακλείου) αναφορικά με τις ανάγκες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα τους στο
χώρο εργασίας καθώς και τις αλλαγές που είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν για
την εύρυθμη λειτουργία των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
Γ.1.1 Συγκεκριμένοι στόχοι της μελέτης
Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο να απαντήσει στα παρακάτω ερευνητικά
ερωτήματα:
1. Ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των πριν και κατά τη διάρκεια της
εργασίας τους καθώς και η χρονική διάρκεια της εκπαίδευσης τους μετά την
έναρξη της εργασίας;
2. Ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν σχετικά με την εκπαίδευση στον εργασιακό
χώρο;
3. Ποιες είναι οι απόψεις των ερωτηθέντων αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας
τους, το περιβάλλον εργασίας και ποιες είναι οι επιθυμητές αλλαγές για να
βελτιωθούν αυτές;
4. Ποιο ποσοστό εργαζόμενων είναι ενημερωμένοι σχετικά με τα
επαγγελματικά τους δικαιώματα και τι συμβαίνει πραγματικά. Γίνεται
υπέρβαση καθηκόντων κατά την καθημερινή εργασία;
Γ.2 ΜΈΘΟΔΟΙ
Γ.2.1 Επιλογή Δείγματος
Η μελέτη διεξήχθη κατά τη χρονική περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου, 2011 στις
Μονάδες Εντατικής Θεραπείας(Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Ενηλίκων, Παίδων,
Νεογνών, Στεφανιαία) του Πανεπιστημιακού και Βενιζέλειου-Πανάνειο Γενικού
Νοσοκομείου Ηρακλείου. Το δείγμα αποτέλεσαν οι νοσηλευτές και οι μαίες των δύο
νοσοκομείων που εργάζονταν στα τμήματα κατά τη χρονική περίοδο διεξαγωγής της
έρευνας.
46
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Γ.2.2 Δεοντολογία
Αίτηση για άδεια διεξαγωγής της μελέτης κατατέθηκε και στα δύο νοσοκομεία στις
αντίστοιχες επιτροπές ηθικής και κατόπιν ξεκίνησε η μελέτη. Σύμφωνα με τον
Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας οι ερωτηθέντες ενημερώθηκαν για τον σκοπό της
μελέτης, διευκρινίστηκαν όλες οι ερωτήσεις σχετικά με τους σκοπούς και τους
στόχους της και στη συνέχεια συμμετείχαν σε αυτήν.
Γ.2.3 Ερωτηματολόγιο
Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο ερωτηματολόγιο
κλειστών ερωτήσεων που δημιουργήθηκε σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ερευνητικά
ερωτήματα της μελέτης. Τα ερωτηματολόγια
διανεμήθηκαν στους ερωτηθέντες
προσωπικά και οι απαντήσεις δόθηκαν παρουσία του ερευνητή, για τυχόν περαιτέρω
διευκρινήσεις. Το ερωτηματολόγιο αυτό περιλαμβάνει ερωτήσεις στις εξής θεματικές
ενότητες:
1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος
Στην ενότητα αυτή διευκρινίζεται το φύλο, η ηλικία , η οικογενειακή κατάσταση
το
επίπεδο
εκπαίδευσης
και
το
επίπεδο
μετεκπαίδευσης
των
ερωτηθέντων(ειδίκευση, μεταπτυχιακή και διδακτορική εκπαίδευση).Τέλος
καταγράφεται το νοσοκομείο, το τμήμα εργασίας και τα χρόνια προϋπηρεσίας.
2. Χαρακτηριστικά Εκπαίδευσης μετά την έναρξη της εργασίας
Οι ερωτήσεις της ενότητας αυτής σχετίζονται με την εκπαίδευση μετά την
έναρξη της εργασίας, τον τρόπο και το χρονικό διάστημα της εκπαίδευσης αλλά
και προτάσεις για τη βελτίωση αυτή σύμφωνα με τα πρότυπα της βιβλιογραφίας.
3. Χαρακτηριστικά της Εργασία και του περιβάλλοντος Εργασίας
Περιλαμβάνει ερωτήσεις για τον καταμερισμό εργασιών, την ανάγκη το χρόνο
και τις αιτίες ανανέωσης του προσωπικού των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και
προτάσεις για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας.
4. Επαγγελματικά Δικαιώματα των Εργαζομένων
47
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Στην τελευταία αυτή ενότητα γίνεται λόγος για τη γνώση των επαγγελματικών
δικαιωμάτων και τις εργασίες που θεωρούν οι ερωτηθέντες ότι υπερβαίνουν όσα
ορίζει το νομικό πλαίσιο.
Γ.2.4 Πιλοτική Μελέτη(pilot study)
Σε δείγμα 10 νοσηλευτών της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας του Γενικού
Νοσοκομείου Ρεθύμνου έγινε η πρώτη δοκιμασία του ερωτηματολογίου της μελέτης
προκειμένου να μετρηθούν η κατανόηση, η αποδοχή και ο ρυθμός απόκρισης του.
Δεν παρατηρήθηκαν στοιχεία που θα οδηγούσαν στην αναδιατύπωση των ερωτήσεων
ώστε να βελτιωθεί η κατανόησή τους. Η διάρκεια της συμπλήρωσης του
ερωτηματολογίου υπολογίστηκε μεταξύ των 5-10 λεπτών.
Γ.2.5 Στατιστική Ανάλυση
Για την εισαγωγή των δεδομένων του ερωτηματολογίου δημιουργήθηκε βάση
δεδομένων στο λογισμό MS Excel 2003 και για την επεξεργασία τους
χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο IBM SPSS version 19.0. Για τα ποσοτικά
δεδομένα της έρευνας υπολογίστηκαν η συχνότητα, ποσοστά, ο αριθμητικός
μέσος(mean),διάμεσος,
τυπική
απόκλιση(Standard
Deviation,SD)
και
το
εύρος(range). Για την περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων έγινε crosstabulation με
σκοπό τη σύγκριση των ποσοστών ανά κατηγορία και εφαρμόστηκε ο στατιστικός
έλεγχος χ2 (Pearson’s
χ2) και Fisher's exact test προκειμένου να αναζητηθούν
πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των κατηγοριών. Επιπλέον, έγινε χρήση μηπαραμετρικών test (Mann-Whitney και Kruskal-Wallis) προκειμένου να διερευνηθεί
κατά πόσο η ηλικία και η προϋπηρεσία είναι στατιστικά σημαντικός παράγοντες που
επηρεάζουν την συμπεριφορά του δείγματος.
48
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Δ.1.ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ.
Τον
πληθυσμό
της
μελέτης
αποτέλεσαν
120
Νοσηλευτές
και
Μαίες,
Πανεπιστημιακής, Τεχνολογικής και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που εργάζονται
στα 2 νοσοκομεία του Δήμου Ηρακλείου το διάστημα Νοέμβριος-Δεκέμβριος, 2011,
διεξαγωγής της έρευνας.
Το 88.3%(n=106) των ερωτηθέντων είναι γυναίκες και το 11.7%(n=14) άντρες. Η
ηλικία του δείγματος κυμαίνεται μεταξύ 23 ετών και 55 ετών(διάμεσος = 36 έτη).
Τέλος το 52.5%(n=63) του δείγματος είναι έγγαμοι και το 44.2%(n=53) είναι άγαμοι.
Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης, ποσοστό 82.5%(n=99) είχαν Τεχνολογική
Εκπαίδευση, 14.2%(n=17) δευτεροβάθμια εκπαίδευση και μόνο το 3.3%(n=4)
Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση.
Το
67.5%(n=81) των ερωτηθέντων αναφέρουν ως νοσοκομείο εργασίας το
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο έναντι του 32.5%(n=39) που εργάζονται στο
Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο. Ειδικότερα, σε ποσοστό 46.7% (n=56) εργάζονται
στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Ενηλίκων, 25.8%(n=31) στην Μονάδα Νεογνών,
15.8%(n=19) στην Καρδιολογική Μονάδα και τέλος 11.7%(n=14) στην Μονάδα
Παίδων. Τα χρόνια προϋπηρεσίας του δείγματος καλύπτει ένα φάσμα από 1 έτος έως
και 36 έτη(διάμεσος= 12 έτη) ενώ δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στην
προϋπηρεσία μεταξύ αντρών και γυναικών(p=0.496) . Στα Ιστογράμματα που
παρατίθενται στο παράρτημα φαίνεται η κατανομή της ηλικίας και της προϋπηρεσίας
του δείγματος.
49
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας 1.1 Δημογραφικά
Στοιχεία
Δείγματος σχετικά
με το Φύλο,
Οικογενειακή Κατάσταση, το Επίπεδο Εκπαίδευσης και Νοσοκομείο –Τμήμα
Εργασίας
Φύλο
Αριθμός Νοσηλευτών-
Ποσοστό%
Μαιών
Άντρες
14
11.7
Γυναίκες
106
88.3
Οικογενειακή Κατάσταση
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό%
Έγγαμος
63
52.5
Άγαμος
53
44.2
Διαζευγμένος
4
3.3
Επίπεδο Εκπαίδευσης
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό%
Πανεπιστημιακή
4
3.3
Τεχνολογική Εκπαίδευση
99
82.5
Δευτεροβάθμια
17
14.2
Νοσοκομείο Εργασίας
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό%
Πανεπιστημιακό
81
67.5
39
32.5
Τμήμα Εργασίας
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό%
ΜΕΘ Ενηλίκων
56
46.7
ΜΕΘ Νεογνών
31
25.8
Καρδιολογική Μονάδα
19
15.8
ΜΕΘ Παίδων
14
11.7
Εκπαίδευση
Εκπαίδευση
Νοσοκομείο
Βενιζέλειο-Πανάνειο
Νοσοκ
Μολονότι δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην ειδίκευση και την μετεκπαίδευση των
νοσηλευτών που εργάζονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας εξαιτίας των
δεξιοτήτων και της ιδιαιτερότητας των συνθηκών εργασίας, τα αποτελέσματα της
50
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
έρευνας δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι στις ΜΕΘ του Δήμου Ηρακλείου, που
συμμετείχαν στην έρευνα, υστερούν σχετικά με την ειδίκευση ή την μετεκπαίδευση.
Σε ποσοστό 64.2%(n=77) δεν έχουν αποκτήσει νοσηλευτική ειδικότητα, ενώ μονάχα
το 4.2%(n=5) και το 0.8%(n=1) κατέχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο
αντίστοιχα(πίνακας1.2) .
Πίνακας 1.2 Κάτοχοι Ειδικότητας, Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού Τίτλου.
Νοσηλευτική Ειδικότητα
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Καμία
77
64,2
Χειρουργική
22
18,3
Μαιευτική
12
10,0
Παθολογική
9
7,5
Κάτοχος Μεταπτυχ Τίτλου
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Όχι
115
95,8
Ναι
5
4,2
Κάτοχος Διδακτορ Τίτλου
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Όχι
119
99,2
Ναι
1
,8
Συνοπτικά, το δείγμα της μελέτης αποτελείται από γυναίκες, νοσηλεύτριες που
εργάζονται στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και κατά πλειοψηφία δεν
διαθέτουν ειδίκευση ή κάποιο άλλο μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο.
Δ.2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ.
Στο σημείο αυτό της μελέτης ζητήθηκε η γνώμη των ερωτηθέντων σχετικά με την
εκπαίδευση και κατάρτισή τους προ την έναρξη της εργασίας, τη μέθοδο
που
ακολουθήθηκε μετά την τοποθέτησή τους στο τμήμα εργασίας(Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας) , την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης καθώς και τους τρόπους βελτίωσης
των μεθόδων εκπαίδευσης των νοσηλευτών-μαιών.
Δ.2α Επάρκεια Εκπαίδευσης και Συσχέτισή της με το φύλο, το Νοσοκομείο Εργασίας
και Επίπεδο Εκπαίδευσης.
Σε ποσοστό 60.8%( n=73) θεωρούν ότι η εκπαίδευσή τους κατά τα προπτυχιακά
χρόνια δεν ήταν επαρκής ώστε να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του
τμήματος εργασίας αντίθετα με το υπόλοιπο 39.2%(n=47) που απάντησε θετικά στην
51
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ερώτηση εκπαίδευσης στην αντιμετώπιση των ιδιαιτεροτήτων του περιβάλλοντος
εργασίας(πινακας 2α.1).
Πίνακας2α.1
Επάρκεια εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων
συνθηκών εργασίας ανά φύλο.
Επάρκεια Εκπαίδευσης
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Όχι
73
60,8
Ναι
47
39,2
Σύνολο
120
100,0
Όσον αφορά το φύλο, το επίπεδο εκπαίδευσης και το νοσοκομείο εργασίας(πίνακας
2α.2), οι άντρες δίνουν αρνητική απάντηση σε ποσοστό 78.6%(n=11) μεγαλύτερο
των γυναικών που το ποσοστό τους κυμαίνεται στο 58.5%(n=62) αλλά η διαφορά
δεν θεωρείται στατιστικά σημαντική(p=0.148).
Πίνακας 2α.2 Επάρκεια Εκπαίδευσης ανά φύλο.
Επάρκεια Εκπαίδευσης
Όχι
Φύλο
Άντρας
Γυναίκα
11
62
Ποσοστό %
78,6%
58,5%
Αριθμός
3
44
21,4%
41,5%
Αριθμός
Νοσηλευτ-Μαιών
Ναι
Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
(Pearson's x ^ 2.093a) p-Value=0.148
Στην ίδια ερώτηση παρατηρήθηκαν διαφορές στις απαντήσεις ανάμεσα στα ποσοστά
αποκρίσεων ανά νοσοκομείο εργασίας και επίπεδο εκπαίδευσης. Οι εργαζόμενοι στο
Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο απαντούν αρνητικά στην ερώτηση σε ποσοστό
69.2%(n=27) συγκριτικά με τους εργαζομένους στο Πανεπιστημιακό Γενικό
Νοσοκομείο (ποσοστό 56.8%). Παρόλο που το ποσοστό είναι μεγαλύτερο στο
Βενιζέλειο-Πανάνειο από αυτό στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο η διαφορά δεν είναι
στατιστικά σημαντική(p=0.191).(πίνακας 2α.3)
52
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας 2α.3 Επάρκεια Εκπαίδευσης και Νοσοκομείο Εργασίας.
Επάρκεια Εκπαίδευσης
Όχι
Νοσοκομείο Εργασίας
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
46
27
56,8%
69,2%
35
12
43,2%
30,8%
Αριθμός
Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Αριθμός
Ναι
Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
(Pearson's x^ 1.710a) p-Value=0.191
Συγκρίνοντας το επίπεδο εκπαίδευσης παρατηρούνται
στατιστικά
σημαντικές
διαφορές(p=0.014) στα ποσοστά των απαντήσεων ανάλογα το επίπεδο εκπαίδευσης.
Όσοι κατέχουν Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση απαντούν θετικά σε ποσοστό
100%(n=4), οι απόφοιτοι Τεχνολογικών Ιδρυμάτων σε ποσοστό 65,7% (n=65) και
ανεξάρτητα τίτλου σπουδών(Νοσηλευτική-Μαιευτική) δηλώνουν ότι η εκπαίδευσή
τους ήταν ανεπαρκείς αναφορικά με την αντιμετώπιση των αναγκών κατά την
εργασία στις ΜΕΘ ενώ οι απαντήσεις των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
είναι σχεδόν μοιρασμένες ισότιμα( Όχι = 47.1%, Ναι= 52.9%). (πίνακας 2α.4)
Πίνακας 2α.4 Επάρκεια Εκπαίδευσης και Επίπεδο Εκπαίδευσης.
Επάρκεια Εκπαίδευσης
Όχι
Αριθμός
Επίπεδο Εκπαίδευση
ΔΕ
ΤΕ
ΠΕ
8
65
0
47.1
65.7
0
9
34
4
52.9
34.3
100
Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
Αριθμός
Ναι
Νοσηλευτ-Μαιών
Ποσοστό %
(Pearson's x ^8,533a) p-Value=0.014
53
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Τέλος δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της επάρκειας της εκπαίδευσης και της ηλικίας
ή της προϋπηρεσίας των ερωτηθέντων( p = 0.564 και p= 0.265 αντίστοιχα).
Δ.2β Τρόπος ,Διάρκεια και Αναγκαιότητα Εκπαίδευσης -Προτάσεις για τη Βελτίωση
της .
Στο σημείο αυτό της μελέτης εξετάζεται η μέθοδος εκπαίδευσης μετά την τοποθέτηση
στο νοσηλευτικό τμήμα εργασίας, η διάρκεια της εκπαίδευσης αυτής συσχετίζοντας
την με την κατοχή ή όχι νοσηλευτικής ειδικότητας και το νοσηλευτικό τμήμα
εργασίας.
Σε ποσοστό 89.1% προηγείται των απαντήσεων η εκπαίδευση από αρχαιότερο
συνάδελφο αν και ένα μικρό ποσοστό 3.4% και 7.6% απαντούν αντίστοιχα ότι
εκπαιδευτήκαν μέσω σεμιναρίου ή άλλο μέσο εκπαίδευσης(π.χ βιβλιοθήκη, internet).
( πίνακας 2β.1)
Πίνακας 2β.1Τρόπος Εκπαίδευσης Μετά την Έναρξη της Εργασίας
Τρόπος Εκπαίδευσης
Από
Αριθμός Νοσηλευτ-Μαιών Ποσοστό%
αρχαιότερο 106
89.1
συνάδελφο
Μέσω σεμιναρίου
4
3.4
Άλλο
9
7.6
Σύνολο
119
100
Οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι θεωρούν ικανοποιητικό διάστημα εκπαίδευσης για την
εργασία στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας τους 4-6 μήνες σε ποσοστό 47.5%(n=57),
τους 6-8 μήνες με ποσοστό 30%(n=36) ενώ ένα ποσοστό 11.7%(n=14) πιστεύουν ότι
η εκπαίδευση διάρκειας 1-2 μήνες είναι αρκετό.
Ποσοστό 51.2% των ερωτηθέντων που κατέχουν νοσηλευτική ειδικότητα θεωρούν
ικανοποιητικό διάστημα εκπαίδευσης τους 4-6 μήνες , ακολούθως τους 6-8 μήνες σε
ποσοστό 30.2%
με αντίστοιχο ποσοστό στους μη κατόχους το 45.5% για τους 4-6
μήνες και το 29.9% τους 6-8 μήνες. Παρατηρείται ότι υπάρχει διαφοροποίηση των
ποσοστών ανάλογα με το αν ο ερωτώμενος είναι κάτοχος νοσηλευτικής ειδικότητας ή
όχι, η οποία είναι στατιστικά σημαντική (p=0.008).
Συγκρίνοντας, εν κατακλείδι, τις απαντήσεις για το επαρκές χρονικό διάστημα
εκπαίδευσης με το νοσηλευτικό τμήμα εργασίας οι διαφοροποιήσεις των
54
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ποσοστών(p=0.029) είναι εμφανείς, κυρίως μεταξύ του χρονικού διαστήματος 4-6
μηνών κι εκείνου των 6-8 μηνών. Οι εργαζόμενοι των Μονάδων Εντατικής
Θεραπείας Ενηλίκων, Παίδων και Στεφανιαίας Μονάδας αναφέρουν ως ιδανικότερο
διάστημα εκπαίδευσης τους 4-6 μήνες σε ποσοστά 51.8%( n=29), 57.1%(n=8),
52.6%(n=10) αντίστοιχα. Οι εργαζόμενοι στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας
Νεογνών θεωρούν ότι ικανοποιητικότερο διάστημα τους 6-8 μήνες σε ποσοστό
48.4%(n=15).πίνακας 2β.2
Πίνακας 2β.2Επαρκές και ικανοποιητικό χρονικό διάστημα εκπαίδευσης μετά
της έναρξη της εργασίας-
Σύγκριση του με τους κατόχους Νοσηλευτικής
Ειδικότητας και ανά Νοσηλευτικό Τμήμα.
Χρονικό
Ποσοστό %
Κάτοχος
Διάστημα
(αριθμός
Νοσηλευτικής
Εκπαίδευσης Νοσηλευτών
Νοσηλευτικό Τμήμα
Ειδικότητας
Μαιών)
Όχι
Ναι
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογ
ΜΕΘ
%(n)
%(n)
Ενηλίκων
Παίδ
Μονάδα
Νεογνών
%(n)
%(n)
%(n)
%(n)
12.5(7)
14.3(2)
26.3(5)
0(0)
1-2 μήνες
11.7(14)
18.2(14)
4-6 μήνες
47.5(57)
45.5(35) 51.2(22)
51.8(29)
51.1(8)
52.6(10)
32.3(10)
6-8 μήνες
30(36)
29.9(23) 30.2(13)
28.6(16)
21.4(3)
10.5(2)
48.4(15)
8-12 μήνες
10,8(13)
7.1(4)
7.1(1)
10.5(2)
19.4(6)
6.5(5)
0(0)
18.6(8)
11,744a
Pearson's x ^
p-Value
18,575a
0.008
0.029
Δ.2γ Υποχρεωτική και απαραίτητη η εκπαίδευση στον τομέα εργασίας- Μέθοδοι για
βελτίωση της εκπαίδευσης στον τομέα εργασίας αναφορικά
Οι νοσηλευτές και μαίες, στο σημείο αυτό της μελέτης, απάντησαν σε ποσοστό
97.5% (n=117) ότι η εκπαίδευση στον τομέα εργασία τους πρέπει είναι
υποχρεωτική.(Πίνακας 2γ.1)
Πίνακας 2γ.1. Υποχρεωτική ή όχι η εκπαίδευση στον χώρο εργασίας.
Υποχρεωτική Εκπαιδευση
Αριθμός Νοσηλ-Μαιών
Ποσοστό%
Όχι
3
2.5
Ναι
117
97.5
55
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σχετικά με τους μεθόδους βελτίωσης των ήδη υπαρχόντων μεθόδων εκπαίδευσης,
ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν τους τρόπους βελτίωσης
παραθέτοντας 3 προτάσεις. Εκπαίδευση από πιστοποιημένους εκπαιδευτές,
συμμετοχή σε συνέδρια με στόχο την ενημέρωση των εξελίξεων στο αντικείμενο της
εργασίας τους και εξετάσεις πιστοποίησης ετησίως μέσω σεμιναρίων αξιολόγησης
κατά τα πρότυπα του Αμερικανικού, του Αγγλικού και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου
Νοσηλευτών
Εντατικής
Θεραπείας.
Όσον
αφορά
πιστοποιημένους εκπαιδευτές ποσοστό 45.8%(n=55)
την
εκπαίδευση
από
συμφωνεί απόλυτα ενώ
ανάλογες είναι και οι απαντήσεις και στις επόμενες δύο μεθόδους (σεμινάρια και
εξετάσεις πιστοποίησης) με το ποσοστό των ερωτηθέντων που συμφωνούν απόλυτα
να βρίσκεται στο 46.7%(n= 56) αναφορικά με τα σεμινάρια εκπαίδευσης και τη
συμμετοχή σε συνέδρια ενώ συμφωνεί το 45.8%(n=55) ότι οι εξετάσεις πιστοποίησης
θα συμβάλλουν στο επίπεδο εκπαίδευσης των συμμετεχόντων στον τομέα της
Εντατικής. Συγκρινόμενες οι παραπάνω μεταβλητές με τον παράγοντα «ηλικία» δεν
βρέθηκε
στατιστικά
σημαντική
συσχέτιση
μεταξύ
της
ηλικίας
και
των
απαντήσεων(αντίστοιχα p-Values= 0.409, 0.284, 0.019).(πίνακας 2γ.2).
Πίνακας 2γ.2 Μέθοδοι Βελτίωσης της Εκπαίδευσης στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας.
Μέθοδοι
Εκπαίδευση
από Παρακολούθηση
Ετήσιες Εξετάσεις
Εκπαίδευσης
πιστοποιημένους
Σεμιναρίων
εκπαιδευτές
Συνεδρίων
%(n)
%(n)
%(n)
Διαφωνώ Απόλυτα
4.2(5)
2.5(3)
6.7(8)
Διαφωνώ
5(6)
6.7(8)
20(24)
Συμφωνώ
45(54)
44.2(53)
45.8(55)
Συμφωνώ Απόλυτα
45.8(55)
46.7(56)
27.5(33)
Pearson's x ^
2,892
3,795
9,956
p-Value*
0.409
0.284
0.019
και Πιστοποίησης
*p-value για συσχετίσεις με την ηλικία
Τα Δημόσια Νοσοκομεία του Δήμου Ηρακλείου δίδουν εξειδίκευση
στον
χειρουργικό και στον παθολογικό τομέα αλλά όχι εξειδίκευση στην Εντατικολογία.
56
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μολονότι, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα ποσοστό 76.7%(n=92) των εργαζομένων
στις ΜΕΘ των νοσοκομείων
πιστεύει ότι η απόκτηση ειδικότητας στην
Εντατικολογία θα βελτιώσει την ποιότητα της εργασίας τους. Το ποσοστό των ήδη
κατόχων Ειδικότητας που αναγνωρίζει, από τις απαντήσεις του, την ανάγκη
απόκτησης ειδικότητας Εντατικολογίας κυμαίνεται επίσης στο 76,7%(n=33),
μολονότι η στατιστική συσχέτιση μεταξύ των παραπάνω μεταβλητών δεν
αναγνωρίζεται ως σημαντική(p=0.998).(πίνακας2γ.3)
Πίνακας2γ.3 Βελτίωση της ποιότητας της εργασίας με την απόκτηση
ειδικότητας στην Εντατικολογίας-Σύγκριση με τους Κατόχους Νοσηλευτικής
Ειδικότητας.
Ειδικότητα
Όχι
Ναι
Εντατικολογίας
%(n)
%(n)
23.3(28)
76.7(92)
Όχι %(n)
23.4(18)
76.6(59)
Ναι%(n)
23.3(10)
76.7(33)
Κάτοχος
Νοσηλευτικής
Ειδικότητας
Pearson's x ^
0.000a
p-Value*
0.0998
*p-value για συσχετίσεις με την Κατοχή Νοσηλευτικής Ειδικότητας
Δ.3.ΕΡΓΑΣΙΑ.
Η εργασία στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας απαιτεί εξειδικευμένο ανθρώπινο
δυναμικό για τη στελέχωσή της και εξελιγμένη ιατρική τεχνολογία για τη ομαλή
λειτουργία της. Στο συγκεκριμένο εργασιακό χώρο διάφοροι λειτουργοί υγείας
καλούνται να συνεργαστούν με στόχο την συντονισμένη φροντίδα του βαρέος
πάσχοντος. Στον σημείο αυτό της μελέτης εξετάζεται ακριβώς αυτό. Ζητήθηκε η
άποψη των ερωτηθέντων σχετικά με τη συνεργασία, τις συνθήκες εργασίας, την
αναγκαιότητα
ανανέωσης του προσωπικού, τις αιτίες αποχώρησης από τη θέση
εργασίας αλλά και το ιδανικό διάστημα παραμονής, πριν επέλθει η κόπωση.
57
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δ.3.1 Καταμερισμός, Διάκριση εργασιών και καθηκόντων-Σύγκριση ανά νοσοκομείο.
Ποσοστό
53.3%(n=64)
απαντά
καθηκόντων(καθηκοντολόγιο)
ότι
μεταξύ
υπάρχει
των
καταμερισμός
εργαζομένων
και
έναντι
διάκριση
ποσοστού
46.7%(n=56) που απαντά αρνητικά(πίνακας 3.1). Επιχειρώντας συγκρίσεις
ανά
νοσοκομείο στατιστικά σημαντική διαφορά(p< 0.0001) παρατηρήθηκε μεταξύ των
απαντήσεων με τους
εργαζόμενους
στο Βενιζέλειο-Πανάνειο να απαντούν σε
ποσοστό 79.5% (n=31) ότι δεν υπάρχει διάκριση στην εργασία μεταξύ των
εργαζομένων του νοσοκομείου, τη στιγμή που στην ίδια ερώτηση οι εργαζόμενοι του
Πανεπιστημιακού
Νοσοκομείου
δίδουν
θετική
απάντηση
σε
ποσοστό
69.1%(n=56).(πίνακας 3.1α)
Πίνακας3.1 Καταμερισμός Καθηκόντων μεταξύ των εργαζομένων
Καταμερισμός Εργασιών
Αριθμός Νοσηλευτών-
Ποσοστό%
Μαιών
Όχι
56
46.7
Ναι
64
53.3
Πίνακας 3.1.α Καταμερισμός Καθηκόντων-Σύγκριση ανά Νοσοκομείο
Καταμερισμός
Εργασιών
Νοσοκομείο Εργασίας
ΠαΓΝΗ
ΒενιζέλειοΠανάνειο
Όχι
Αριθμ.
25
31
Ποσοστό%
30.9
79.5
Αριθμ.
56
8
69.1
20.5
Νοσηλ-Μ
Ναι
Νοσηλ-Μ
Ποσοστό%
(Pearson's x ^25,006a ) p-Value <0.0001
58
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δ.3.2 Βελτίωση της λειτουργίας της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας ώστε να
αποφευχθούν οι εντάσεις αναφορικά με την εργασία.
Στην ενότητα αυτή μελετήθηκαν οι απόψεις των ερωτηθέντων σχετικά με προτάσεις
για τη βελτίωση της λειτουργίας των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας με στόχο την
αποφυγή εντάσεων μεταξύ των εργαζομένων όλων των βαθμίδων(γιατροί,
νοσηλευτές και υπόλοιπο προσωπικό).
3.2α. Μηνιαία Συνάντηση ανάμεσα στο εμπλεκόμενο προσωπικό.
Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι ποσοστό 88.3%(n=106) συμφωνεί ότι η μηνιαία
συνάντηση ανάμεσα στο προσωπικό θα βελτιώσει τη λειτουργία και θα μειώσει την
ένταση ανάμεσα στους εμπλεκόμενους(πίνακας3.2α1). Αναλυτικότερα, ανά τύπο
μονάδας, καταγράφεται υπεροχή της απάντησης «συμφωνώ»
σε ποσοστό
92.9%(n=52) στη ΜΕΘ Ενηλίκων, 85.7%(n=12) στη ΜΕΘ Παίδων, 100%(n=19)
στην Κρδιολογική Μονάδα και 74.2(n=23) στην ΜΕΘ Νεογνών, συσχέτιση που είναι
στατιστικά σημαντική(p=0.021). Τα αποτελέσματα, ανά Νοσοκομείο Εργασίας,
παρουσιάζουν ομοιότητες με τις απαντήσεις ανά νοσηλευτικό τμήμα και στατιστικά
σημαντική διαφορά στα ποσοστά(p=0.031) όπου οι εργαζόμενοι στο ΒενιζέλειοΠανάνειο νοσοκομείο να συμφωνούν σε ποσοστό 97.4%(n=38) έναντι του
84%(n=68) του Πανεπιστημιακού.
Πίνακας 3.2α.1 Μηνιαία Συνάντηση των εμπλεκομένων ειδικοτήτων-Σύγκριση
ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας.
Μηνιαία Συνάντηση
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Εργασίας
Διαφωνώ
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
11.7(14)
7.1(4)
14.3(2)
0(0)
11.7(14)
16(13)
2.6(1)
88.3(106)
92.9(52)
85.7(12)
100(19)
74.2(23)
84(68)
97.4(38)
-Πανάνειο
% (n)
Συμφωνώ
% (n)
(Pearson's x ^9,729a )
p-Value = 0.021
(Pearson's x ^4,645a)
p-Value =0.031
59
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δ.3.2β. Εβδομαδιαία Γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση.
Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι ποσοστό 60.8%(n=73) διαφωνεί ότι η παραπάνω
ενέργεια θα συμβάλει θετικά στην εκτόνωση της έντασης μεταξύ του προσωπικού. Σε
σύγκριση με τις απαντήσεις ανά νοσηλευτικό τμήμα χαμηλότερο ποσοστό διαφωνίας
παρατηρείται στους εργαζόμενους της ΜΕΘ Ενηλίκων, ποσοστό 55.4%(n=31) με
υψηλότερο αυτό των εργαζομένων στη ΜΕΘ Παίδων , ποσοστό 71.4%( n=10),αν και
δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στις απαντήσεις ανά νοσηλευτικό
τμήμα(p=0.663). Εντούτοις, υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στα ποσοστά
των απαντήσεων ανά νοσοκομείο(p<0.0001), όπου στο μεν Πανεπιστημιακό
Νοσοκομείο, ποσοστό 72.8%( n=59) διαφωνούν με την διατυπωμένη πρόταση, στο δε
Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο ποσοστό 64.1%( n=25) έχει την αντίθετη άποψη,
θεωρούν δηλαδή, ότι η εβδομαδιαία γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση μεταξύ των
διαφόρων ειδικοτήτων θα συμβάλει θετικά στην εύρυθμη λειτουργία.(πίνακας3.2β.1)
Πίνακας 3.2β.1 Εβδομαδιαία Γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση-Σύγκριση με
τις απαντήσεις ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας.
Εβδομαδιαία Γραπτή
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Εξέταση και
Συζήτηση
Διαφωνώ
Εργασίας
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
60.8 (73)
55.4(31)
71.4(10)
63.2(12)
64.5(20)
72.8(59) 35.9(14)
39.2(47)
44.6(25)
28.6(4)
36.8(7)
35.5(11)
27.2(22) 64.1(25)
-Πανάνειο
% (n)
Συμφωνώ
% (n)
(Pearson's x ^1,584a)
p-Value = 0.663
(Pearson's x ^15,078a
)
p-Value <0.0001
Δ.3.2γΟυσιαστικότερη συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στη λήψη
αποφάσεων που αφορούν την λειτουργία της ΜΕΘ.
Σχεδόν η πλειοψηφία των ερωτηθέντων-ποσοστό 95.8%(n=115)- συμφωνούν ότι η
συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στην λήψη αποφάσεων που αφορούν την
λειτουργία της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας πρέπει να είναι ουσιαστικότερη.
Αναλυτικότερα, το 96.4%( n=54) των εργαζομένων στη ΜΕΘ Ενηλίκων, το
100%(n=14) εκείνων της ΜΕΘ Παίδων και της Καρδιολογικής Μονάδας, και το
90.3% (n=28) αυτών της ΜΕΘ Νεογνών συμφωνούν ότι η συμμετοχή των στη λήψη
60
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
αποφάσεων μονό θετικά θα συμβάλει στη λειτουργία των Τμημάτων Εντατικής
Θεραπείας(p=0.279). Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα από τη σύγκριση των
αποκρίσεων των εργαζομένων όσον αφορά το Νοσοκομείο Εργασίας με τα ποσοστά
όσων συμφωνούν να βρίσκονται στο 96.3% (n=78) για το ΠαΓΝΗ και 94.9% (n=37)
για το Βενιζέλειο-Πανάνειο(p=0.715). (πίνακας 3.2γ.1)
Πίνακας 3.2γ.1 Ουσιαστική Συμμετοχή του Νοσηλευτικού Προσωπικού στη
λήψη αποφάσεων που αφορούν το τμήμα- Σύγκριση ανά Νοσηλευτικό Τμήμα
και Νοσοκομείο.
Ουσιαστική
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Συμμετοχή του
Εργασίας
Νοσηλευτικού
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
Προσωπικού
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
4.2 (5)
3.6(2)
0(0)
0(0)
9.7(3)
95.8(115)
96.4(54)
100(14)
100(19)
90.3(28)
Διαφωνώ
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
-Πανάνειο
3.7(3)
5.1(2)
% (n)
Συμφωνώ
96.3(78) 94.9(37)
% (n)
(Pearson's x ^ 3,842a)
p-Value = 0.279
(Pearson's x ^.0134a)
p-Value =0.715
Δ.3.2δ Εκπαίδευση του προσωπικού για την αντιμετώπιση καταστάσεων που
προκαλούν εντάσεις- Σύγκριση με το Νοσηλευτικό Τμήμα και το Νοσοκομείο
Εργασίας.
Οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας φαίνεται να συμφωνούν σε ποσοστό
84.2%(n=101) ότι η εκπαίδευση αντιμετώπισης των καταστάσεων που προκαλούν
ένταση στην Εντατική θα συμβάλει στην εκτόνωσή της. Τα αποτελέσματα από τη
σύγκριση των απαντήσεων ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας
βρίσκονται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα(πίνακας 3.2δ.1) :
61
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας
3.2δ.1
Εκπαίδευση
του
προσωπικού
για
την
αντιμετώπιση
καταστάσεων που προκαλούν ένταση-Απαντήσεις ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και
Νοσοκομείο Εργασίας
Εκπαίδευση του
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
προσωπικού για την
Εργασίας
αντιμετώπιση
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
στρεσογόνων
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
15.8 (19)
16.1 (9)
14.3 (2)
10.5 (2)
19.4(6)
17.3(14) 12.8(5)
84.2(101)
83.9(47)
85.7(12)
89.5(17)
80.6(25)
82.7(67) 87.2(34)
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
-Πανάνειο
καταστάσεων
Διαφωνώ
% (n)
Συμφωνώ
% (n)
(Pearson's x ^0.718a.)
(Pearson's
p-Value = 0.869
,394a)
x
p-Value =0.530
Δεν παρατηρείται καμία στατιστικώς σημαντική διαφορά στις απαντήσεις ανά
νοσηλευτικό τμήμα και ανά νοσοκομείο εργασίας.
Δ.3.2ε Συναντήσεις με επαγγελματίες(π.χ. Ψυχολόγους) με στόχο την αντιμετώπιση
των στρεσογόνων καταστάσεων.
Ποσοστό 88.3%(n=106) συμφωνεί ότι οι επαγγελματίες(π.χ. Ψυχολόγοι) θα έχουν
θετική επίδραση στην αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων. Ανά νοσηλευτικό
τμήμα και νοσοκομείο εργασίας, αν και οι ερωτηθέντες φαίνεται να συμφωνούν ότι
είναι σημαντική η συμμετοχή επαγγελματιών έξω από τα στεγανά των τμημάτων
υψηλότερα
ποσοστά
συναντόνται
στους
εργαζομένους
της
Καρδιολογικής
Μονάδας(94.7%) για τα νοσηλευτικό τμήμα και το ΠαΓΝΗ(90.1%) σε σχέση με τις
αποκρίσεις του Βενιζέλειου-Πανάνειου Νοσοκομείου, όπως διακρίνεται στον
παρακάτω πίνακα(πίνακας 3.2ε.1)
62
^0.
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας 3.2ε.1 Συναντήσεις με επαγγελματίες με στόχο την αντιμετώπιση των
στρεσογόνων καταστάσεων- Σύγκριση ανά Νοσηλευτικό Τμήμα και ανά
Νοσοκομείο Εργασίας.
Συναντήσεις με
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
επαγγελματίες(π.χ.
ψυχολόγους)
Διαφωνώ
Εργασίας
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
11.7 (14)
14.3 (8)
7.1(1)
5.3 (1)
12.9(4)
9.9(8)
88.3(106)
85.7(48)
92.9(13)
94.7(18)
87.1(27)
90.1(73) 84.6(33)
-Πανάνειο
15.4(6)
% (n)
Συμφωνώ
% (n)
(Pearson's x ^1,453a)
(Pearson's x ^0.775a)
p-Value = 0.693
p-Value =0.379
Δ.3.3 Ανάγκη ανανέωσης του προσωπικού.
Οι ερωτηθέντες που θεωρούν ότι είναι αναγκαία η ανανέωση του προσωπικού
ανέρχονται στο ποσοστό 90.8%(n=109) ενώ το ποσοστό όσων δεν θεωρούν ότι
χρειάζεται να ανανεώνεται το προσωπικό της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας είναι
9.2(n=11).(πίνακας 3.3.1)
Πίνακας 3.3.1 Αναγκαία η ανανέωση του προσωπικού
Αναγκαία η ανανέωση
Αριθμός Νοσηλ-Μαιών
Ποσοστά%
Όχι
11
9.2
Ναι
109
90.8
προσωπικού
Δ.3.4 Αιτίες που θα οδηγούσαν τους εργαζόμενους να ζητήσουν την μετακίνηση σε
άλλο τμήμα του νοσοκομείου.
Πρώτη αιτία για την οποία οι εργαζόμενοι θα ζητούσαν «αλλαγή» τμήματος είναι η
συναισθηματική και ψυχολογική κόπωση σε ποσοστό 35.8%(n=43). Ακολουθούν οι
«άσχημες εργασιακές σχέσεις» σε ποσοστό 24.2%(n=29), το «φόρτο εργασίας» σε
ποσοστό 23.3%(n=28) με τελευταία αιτία την «ηλικία» σε ποσοστό 16.7%(n=20).
Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επικρατέστερων λόγων
63
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
που οι ερωτηθέντες θα ζητούσαν μετακίνηση από το τμήμα εργασίας τους και την
προϋπηρεσία(p=0.499)(πίνακας 3.4.1)
Πίνακας 3.4.1 Αιτίες που θεωρούνται επικρατέστεροι για «αλλαγή τμήματος».
Επικρατέστεροι λόγοι
Αριθμός Νοσηλ-Μαιών
Ποσοστά %
43
35.8
Φόρτο Εργασίας
28
23.3
Άσχημες Εργασιακές
29
24.2
20
16.7
αλλαγής τμήματος
Συναισθηματική και
ψυχολογική κόπωση
Σχέσεις
Ηλικία
p-Value*
0.499
*για συσχέτιση με την προϋπηρεσία
Δ.3.5 Αριθμός ετών συνεχούς εργασίας στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας που
θεωρούνται αρκετά ώστε να μετακινηθεί ο εργαζόμενος από το τμήμα εργασίαςΑνάλυση των δεδομένων σε σύγκριση με το Νοσηλευτικό τμήμα εργασίας.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι οι ερωτηθέντες θεωρούν, σε ποσοστό
50.8%(n=61), τα 5-10 χρόνια συνεχούς εργασίας στη ΜΕΘ όριο για την μετακίνηση
από το τμήμα εργασίας, σε ποσοστό 24.2%(n=29) περισσότερα από 10 έτη υπηρεσίας
ενώ
ποσοστό 22.5% και 2.5% απάντησαν ότι 3-5 και 2-3 έτη αντίστοιχα ως
επιθυμητά χρόνια υπηρεσίας στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ώστε να ζητήσουν
να μετακινηθούν σε άλλο τμήμα του νοσοκομείου. Όταν έγινε σύγκριση των
απαντήσεων με το νοσηλευτικό τμήμα εργασίας παρατηρήθηκε ότι η πλειονότητα
των εργαζόμενων στις ΜΕΘ Ενηλίκων(ποσοστό 58.9%), ΜΕΘ Παίδων(64.3%) και
Καρδιολογική Μονάδα(42.1%) συμφωνεί ότι η μετακίνηση σε άλλο τμήμα πρέπει
να γίνεται μετά από 5-10 χρόνια συνεχούς εργασίας σε ένα τμήμα. Αντίθετα η
πλειονότητα των εργαζομένων στα νεογνά (38.7%) πιστεύει ότι η μετακίνηση πρέπει
να γίνεται έπειτα από 3-5 έτη συνεχούς παρουσίας σε μια κλινική. Εντούτοις η
διαφορά των απαντήσεων μεταξύ των κλινικών δεν είναι στατιστικά σημαντική
(p = 0.115) (πίνακας 3.5.1)
64
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας 3.5.1Χρόνος συνεχούς εργασίας που θεωρείτε αρκετός ώστε ο
εργαζόμενος να ζητήσει μετακίνηση σε άλλο τμήμα- Συσχέτιση με το
Νοσηλευτικό Τμήμα Εργασίας.
Χρόνια συνεχούς εργασίας
Νοσηλευτικό Τμήμα
για μετακίνηση σε άλλο
ΜΕΘ
τμήμα
Ενηλίκων
ΜΕΘ Παίδων
Καρδιολογική
ΜΕΘ Νεογνών
Μονάδα
2-3 έτη %(n)
2.5(3)
1.8(1)
0(0)
5.3(1)
3.2(1)
3-5 έτη %(n)
22.5(27)
21.4(12)
0(0)
15.8(3)
38.7(12)
5-10
50.8(61)
58.9(33)
64.3(9)
42.1(8)
35.5(11)
24.2(29)
17.9(10)
35.7(5)
36.8(7)
22.6(7)
έτη%(n)
10+ έτη%(n)
(Pearson's x^ 14,221a)
p-Value = 0.115
Δ.4. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Στο σημείο αυτό, μελετήθηκε η γνώση και η αντίληψη των εργαζομένων αναφορικά
με τα επαγγελματικά δικαιώματα καθώς και ο αριθμός ασθενών για τους οποίους
είναι υπεύθυνοι κατά μέσο όρο το 8ωρο εργασίας . Στο τέλος, παρατέθηκε κατάλογος
εργασιών που εκτελούνται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και ερευνήθηκε η
συχνότητα που αυτές γίνονται συγκριτικά με το νοσηλευτικό τμήμα και το
νοσοκομείο εργασίας.
Δ.4.1Γνώση των Επαγγελματικών Δικαιωμάτων-Σύγκριση με το Νοσηλευτικό τμήμα
και το Νοσοκομείο Εργασίας.
Σε ποσοστό 62.5%(n=75) απαντούν ότι γνωρίζουν τα επαγγελματικά τους
δικαιώματα αν και το ποσοστό37.5%(n=45) του δείγματος που δηλώνει ότι δεν έχει
γνώσει αυτών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι εργαζόμενοι στην Καρδιολογική
Μονάδα(ποσοστό 78.9%) και στην ΜΕΘ Νεογνών(ποσοστό 61.3%) φαίνεται ότι
είναι περισσότερο ενημερωμένοι για τα επαγγελματικά τους δικαιώματα στη
σύγκριση που έγινε ανά νοσηλευτικό τμήμα αν και δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική
συσχέτιση(p= 0.359). Αντιστοίχως, σε σύγκριση μεταξύ των αποτελεσμάτων ανά
65
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Νοσοκομείο εργασίας, οι εργαζόμενοι απαντούν θετικά σε μεγαλύτερα ποσοστά ότι
έχουν γνώση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων έναντι όσων απαντούν αρνητικά
αλλά δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση(p=0.339). Στο Πανεπιστημιακό
Νοσοκομείο το ποσοστό ανέρχεται στο 65.4%(n=53) και στο Βενιζέλειο-Πανάνειο σε
ποσοστό 56.4%(n=22).(πίνακας 4.1α)
Πίνακας 4.1.α Γνώση των επαγγελματικών δικαιωμάτων –Σύγκριση ανά
Νοσηλευτικό Τμήμα και Νοσοκομείο Εργασίας.
Γνώση των
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Επαγγελματικών
Δικαιωμάτων
Εργασίας
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
–
Πανάνειο
Όχι% (n)
37.5 (45)
39.3 (22)
50(7)
21.1(4)
38.7(12)
34.6(28) 43.6(17)
Ναι%
65.5(75)
60.7(34)
50(7)
78.9(15)
61.3(19)
65.4(53) 56.4(22)
(n)
(Pearson's x ^3,222a)
(Pearson's x ^0.914a)
p-Value = 0.359
p-Value =0.339
Δ.4.2 Άποψη του δείγματος σχετικά με το αν θεωρούν ότι οι εργασίες που γίνονται
υπερβαίνουν όσα ορίζονται από το νόμο.
Το 79.2%(n=95) πιστεύουν ότι όσα κάνουν στην καθημερινότητα τους εργασίας
υπερβαίνουν όσα ορίζει το νομικό πλαίσιο των επαγγελματικών δικαιωμάτων,
απάντηση που κυριαρχεί και στην σύγκριση ανά νοσηλευτικό τμήμα και νοσοκομείο
εργασίας μολονότι φαίνεται να υπάρχει μια διαφοροποίηση στα ποσοστά των
εργαζομένων στην Καρδιολογικά Μονάδα και τη ΜΕΘ Νεογνών οι οποίοι σε
μεγαλύτερο ποσοστό(31.6% και 32.3% αντίστοιχα) δεν θεωρούν ότι οι εργασίες που
κάνουν υπερβαίνουν όσα ορίζει ο νόμος(πίνακας 4.2α).
66
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας 4.2α Υπέρβαση εργασιών –Σύγκριση με Νοσηλευτικό Τμήμα και
Νοσοκομείο Εργασίας.
Υπέρβαση Εργασιών
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Εργασίας
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
–
Πανάνειο
Όχι%
20.8 (25)
10.7 (6)
21.4(3)
31.6(6)
32.3(10)
23.5(19) 15.4(6)
79.2(95)
89.3(50)
78.6(11)
68.4(13)
67.7(21)
65.4(53) 84.6(33)
(n)
Ναι%
(n)
(Pearson's x ^7,263a)
(Pearson's x ^1.040a)
p-Value = 0.064
p-Value =0.308
Δ.4.3 Αριθμός ασθενών κατά τη διάρκεια του 8ωρου εργασίας των οποίων
αναλαμβάνουν την ευθύνη νοσηλείας τους.
Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των απαντήσεων(65.5%)
έχει στη φροντίδα του το 8ωρο 1-3 ασθενείς ενώ ποσοστό 34.2 % πάνω από 3
ασθενής το ίδιο χρονικό διάστημα. Συγκρίνοντας τις απαντήσεις με το νοσηλευτικό
τμήμα εργασίας υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ του αριθμού των
ασθενών και του νοσηλευτικού τμήματος (p < 0.0001) με τους εργαζόμενους στην
Εντατική Νεογνών να δηλώνουν σε ποσοστό 100% ότι ασχολούνται στην διάρκεια
του 8ώρου τους με περισσότερο από 3 ασθενείς σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κλινικές
όπου η μεγάλη πλειονότητα των ερωτηθέντων δηλώνει ότι κατά το 8ωρο τον
απασχολούν < από 3 ασθενείς. Τα ποσοστά ανάμεσα στα δύο Νοσοκομεία εργασίας
είναι σχεδόν τα ίδια (ποσοστό 65.4% για το Πανεπιστημιακό και 65.8% για το
Βενιζέλειο-Πανάνειο Νοσοκομείο) οπότε δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική
διαφοροποίηση(p=0.969) (πίνακας 4.3α)
67
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πίνακας4.3α Αριθμός Ασθενών κατά το 8ωρο Νοσηλείας
Αριθμός Ασθενών
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
Εργασίας
1-3
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
65.5
89.3(50)
92.9(13)
78.9(15)
0(0)
65.4(53) 65.8(25)
34.5
10.7(6)
7.1(1)
21.1(4)
100(30)
34.6(28) 34.2(13)
-Πανάνειο
ασθενείς%(n)
>3 %(n)
(Pearson's x ^77.183a)
(Pearson's x ^0.001a)
p-Value < 0.0001
p-Value =0.969
Δ.4.4 Καταγραφή των εργασιών που γίνονται από τους εργαζομένους και για τις
οποίες δεν καλύπτονται νομικά να τις εκτελούν.
Στο τελευταίο μέρος της έρευνας παρατέθηκε μια λίστα από 16 εργασίες οι οποίες
εκτελούνται μεν από τους εργαζομένους στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας αλλά το
νομικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα δεν επιτρέπει να διενεργούνται αυτές χωρίς
την παρουσία ιατρού οι οποίες ονομάστηκαν «απαγορευμένες εργασίες» .
Συγκεκριμένα αυτές οι εργασίες είναι οι παρακάτω:
1) Φλεβοκέντηση
2) Λήψη αίματος και αερίων αίματος
3) Χορήγηση αίματος
4) Ενδοφλέβεια χορήγηση φαρμάκων
5) Τοποθέτηση περιφερικής αρτηριακής πίεσης
6) Τοποθέτηση κεντρικής φλεβικής ή αρτηριακής γραμμής
7) Περιποίηση περιφερειακών και κεντρικών γραμμών
8) Μέτρηση Κ.Φ.Π.
9) Τοποθέτηση τραχειοσωλήνα
10) Τοποθέτηση τραχειοστομίας
11) Περιποίηση τραχειοστομίας
12) Βρογχοαναρροφήσεις
13) Χορήγηση κατασταλτικών φαρμάκων
14) Ρύθμιση μηχανικού αερισμού σύμφωνα με τα αέρια του αίματος
15) Χειρισμός μηχανήματος (PRISMA)
16) Εκτέλεση ιατρικής απινίδωσης
68
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτές είναι από 14 όπου 1=ποτέ , 2=σπάνια,
3=συχνά, 4=πάντα.
Κατόπιν κατασκευάστηκε1 score για όλες τις ερωτήσεις το οποίο παίρνει τιμές από
16 (= 16*1) μέχρι 64 (=16*4). Το κάτω άκρο (16) αυτής της κλιμακας εκφράζει ότι οι
εργασίες αυτές δεν εκτελούνται ποτέ ή σπάνια ενώ το άνω άκρο εκφράζει ότι οι
εργασίες αυτές εκτελούνται συχνά ή πάντα.
Η ανάλυση αυτής της κλίμακας παρουσιάζεται παρακάτω:
69
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Όπως παρατηρείται
και στο διάγραμμα η κατανομή του score αυτού δεν είναι
κανονική. Επομένως το μέγεθος έχει διάμεσο 42 (με κλίμακα από 16-64), η ελάχιστη
τιμή είναι 16 ενώ η μέγιστη που παρατηρείται είναι η 60. Παρατηρούμε ότι υπάρχουν
ακραίες τιμές στο κάτω όριο το οποίο υποδηλώνει ότι ενώ οι περισσότερες τιμές είναι
συγκεντρωμένες γύρω από την διάμεσο που είναι 42 υπάρχει μία ομάδα του
δείγματος η οποία έχει χαμηλό score δηλαδή δεν κάνει απαγορευμένες εργασίες.
Οπότε πρέπει να διερευνήσουμε τους παράγοντες στους οποίους οφείλεται αυτό.
Βήμα 1:
Μετατροπή της μεταβλητής από συνεχή σε δυαδική, με το 0 να εκφράζει ότι δεν
κάνουν απαγορευμένες εργασίες και το 1 ότι κάνουν απαγορευμένες εργασίες με την
μέθοδο του median split. Δηλαδή όσες τιμές είναι από την διάμεσο και κάτω γίνονται
0 ενώ όσες τιμές είναι από την διάμεσο και πάνω είναι 1
Εν συνεχεία, έγινε σύγκριση των αποτελεσμάτων με το νοσηλευτικό τμήμα και το
νοσοκομείο εργασίας. Σε ποσοστό 92.9%(n=13) οι εργαζόμενοι της ΜΕΘ Παίδων
και 64.3% της ΜΕΘ Ενηλίκων φαίνεται να εκτελούν περισσότερο καθημερινά τις
εργασίες
για τις οποίες δεν καλύπτονται από το νομικό πλαίσιο να τις
πραγματοποιούν.
Οι
εργαζόμενοι,
αντιθέτως,
που
απασχολούνται
στην
Καρδιολογικά Μονάδα και την ΜΕΘ Νεογνών, σε ποσοστά 52.6%(n=10) και
96.8%(n=30) αντίστοιχα, φαίνεται ότι δεν κάνουν κατά το 8ωρο, εργασίες που δεν
καλύπτει
το νομικό πλαίσιο και αυτή η διαφορά είναι στατιστικά σημαντική
(p < 0.0001).Συγκρίνοντας ,τελικά, και τα δυο νοσοκομεία εργασίας παρατηρείται ότι
οι ερωτηθέντες που εργάζονται στο Βενιζέλειο-Πανάνειο νοσοκομείο δηλώνουν ότι
κάνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό απαγορευμένες εργασίες, αλλά η διαφορά δεν είναι
στατιστικά σημαντική (p = 0.136) (πίνακας 4.4α)
Πίνακας 4.4α Σύγκριση αποτελεσμάτων εργασιών που πραγματοποιούνται στις
ΜΕΘ ανά Νοσηλευτικό τμήμα και ανά Νοσοκομείο Εργασίας
Εργασίες που δε
Νοσηλευτικό Τμήμα
Νοσοκομείο
καλύπτει το πλαίσιο
του νόμου
Εργασίας
ΜΕΘ
ΜΕΘ
Καρδιολογική
ΜΕΘ
Ενηλίκων
Παίδων
Μονάδα
Νεογνών
52.6(10)
96.8(30)
55.6(45) 41(16)
47.4(9)
3.2(1)
44.4(36) 59(23)
Όχι%(n)
35.7(20)
Ναι %(n)
64.3(36)
7.1(1)
92.9(13)
(Pearson's x ^42.017a) p-Value < 0.0001
ΠαΓΝΗ
Βενιζέλειο
-Πανάνειο
(Pearson's x ^2.224a)
p-Value =0.136
70
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Δ.4.4β Συσχέτιση της μεταβλητής «εργασίες που δεν καλύπτει το νομικό πλαίσιο» με
την γνώση ή όχι των επαγγελματικών Δικαιωμάτων.
Συγκρίνοντας τις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση για την γνώση ή όχι των
επαγγελματικών δικαιωμάτων με τις εργασίες που εκτελούνται στην Μονάδα
Εντατικής Θεραπείας διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση
ανάμεσα στο αν ο ερωτηθείς κάνει αυτές τις εργασίες και το αν γνωρίζει τα
επαγγελματικά δικαιώματα (p = 0.671) όπως φαίνεται και στον πίνακα που
ακολουθεί(πίνακας 4.4β)
Πίνακας 4.4β Συσχέτιση γνώσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων και
εκτέλεση εργασιών που δεν καλύπτει το υπάρχων νομικό πλαίσιο.
Εργασίες που δε καλύπτει το
Γνωρίζετε τα Επαγγελματικά σας Δικαιώματα;
πλαίσιο του νόμου
Όχι
Ναι
Όχι%(n)
53.3(24)
49.3(37)
Ναι %(n)
46.7(21)
50.7(38)
(Pearson's x ^0.180a) p-Value =0.671
Δ.4.4γ Σύγκριση των εργασιών που εκτελούνται καθημερινά από τους εργαζομένους
στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και του αριθμού των ασθενών που αναλαμβάνουν
ανά 8ωρο.
Από τα αποτελέσματα διακρίνεται ότι οι εργαζόμενοι που έχουν την ευθύνη
φροντίδας 1-3 ασθενείς κάνουν περισσότερες εργασίες που δεν έχουν την νομική
κάλυψη να εκτελούν, σε ποσοστό 73.1%(n=57) σε αντίθεση με όσους φροντίζουν
> 3 ασθενείς που απαντούν μονάχα σε ποσοστό 4.9%(n=2) (πίνακας 4.4γ)
Πίνακας 4.4γ Σύγκριση «απαγορευμένων εργασιών» με τον αριθμό ασθενών για
την υγεία των οποίων είναι υπεύθυνοι ανά 8ωρο εργασίας.
Εργασίες που δε καλύπτει το
Αριθμός Ασθενών Ευθύνης ανά 8ωρο
πλαίσιο του νόμου
1-3 ασθενείς
>3 ασθενείς
Όχι%(n)
26.9(21)
95.1(39)
Ναι %(n)
73.1(57)
4.9(2)
(Pearson's x ^50.001a) p-Value < 0.0001
71
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Παρατηρείται ότι υπάρχει διαφορά στα ποσοστά όσων κάνουν απαγορευμένες
εργασίες ανάλογα με τον αριθμό των ασθενών που είναι υπεύθυνοι(p=<0.0001).
Ε.ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Στη μελέτη αυτή εξετάστηκαν οι απόψεις και η γνώμη των Νοσηλευτών και Μαιών
που εργάζονται, την χρονική περίοδο της έρευνας, στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας των δύο Δημόσιων Νοσοκομείων του Δήμου Ηρακλείου(Πανεπιστημιακό
Γενικό Νοσοκομείο και Βενιζέλειο-Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου) σε
συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν μέσω ερωτηματολογίου.
Τα ερωτήματα που έγιναν αντικείμενο της έρευνας αφορούσαν την εκπαίδευση, την
εργασία στον ιδιαίτερα απαιτητικό χώρο των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και το
επίπεδο γνώσης των Επαγγελματικών Δικαιωμάτων τους.
Στα σημαντικά ευρήματα, αρχικά για την εκπαίδευση, συγκαταλέγονται η έλλειψη
ειδίκευσης, μεταπτυχιακής και διδακτορικής εκπαίδευσης του δείγματος(64.5% δεν
είναι κάτοχος νοσηλευτικής ή άλλης ειδικότητας ενώ μόνο το 4.2% και το 0.8%
κατέχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο αντίστοιχα), η ικανοποίηση των κατόχων
Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης συγκριτικά με τους αντίστοιχους της Τεχνολογικής
Εκπαίδευσης(ποσοστό 100% για τους ΠΕ νοσηλευτές προς το 52.9%
των ΤΕ
νοσηλευτών) και η διαφοροποίηση των κατόχων ειδικότητας αναφορικά με το
επαρκές χρονικό διάστημα εκπαίδευσης (το 51.2% θεωρεί αρκετούς τους 4-6 μήνες
εκπαίδευσης). Στην ενότητα της εργασίας, οι εργαζόμενοι στο Βενιζέλειο-Πανάνειο
νοσοκομείο απαντούν ότι δεν υπάρχει διάκριση και καταμερισμών καθηκόντων
ανεξάρτητα από το νοσηλευτικό τμήμα που εργάζονται(ποσοστό 79.5%), ενώ οι
ερωτηθέντες συμφωνούν αφενός ότι η μηνιαία συνάντηση του προσωπικού(ποσοστό
88.3% ) θα συμβάλει στην βελτίωση του εργασιακού κλίματος, αφετέρου οι απόψεις
διίστανται ανάμεσα στους εργαζόμενους των 2 νοσοκομείων για τη επάρκεια της
μεθόδου για την εβδομαδιαία γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση (με το 72.8% του
ΠαΓΝΗ να διαφωνεί και το 64.1% του Βενιζελείου-Πανανείου να συμφωνεί).
Σημαντικό εύρημα της έρευνας σχετικά με τα επαγγελματικά δικαιώματα, είναι το
γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στην Καρδιολογική Μονάδα και στη ΜΕΘ Νεογνών και
όσοι είναι υπεύθυνοι κατά το 8ωρο εργασίας >από 3 ασθενείς, φαίνεται να μην
εκτελούν εργασίες που δεν προστατεύεται η εκτέλεσή τους από το νόμο.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στην πλειοψηφία τους οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι
δεν κατέχουν εξειδίκευση(64.2%) σε κανένα τομέα νοσηλευτικής ειδικότητας ενώ και
72
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
τα ποσοστά όσων απάντησαν ότι κατέχουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο είναι
χαμηλά. Αντίστοιχα αποτελέσματα σχετικά με συνέχιση της εκπαίδευσης των
νοσηλευτών παρατηρείται και σε άλλες έρευνες. Έρευνα που έγινε το 2003 με στόχο
την σύγκριση γνώσεων των Αμερικανών νοσηλευτών Εντατικής Θεραπείας με άλλες
χώρες μόνο το 7.4% σε σύνολο δείγματος 682 ατόμων διέθεταν μεταπτυχιακό τίτλο
και 0.4% διδακτορικό τίτλο(Roth, 2003). Αντίστοιχα αποτελέσματα παρατηρήθηκαν
και σε όλες έρευνες, (Schmalenberg, 2007) με αριθμό συμμετεχόντων που πλησίαζε
τους 3000 νοσηλευτές, 110 Μονάδων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το
ποσοστό των κατόχων Μεταπτυχιακού και διδακτορικού τίτλου δεν ξεπερνούσε το
5% συνολικά. Στις έρευνες αυτές όμως μεγάλα ποσοστά του δείγματος κατέχουν
εξειδίκευση σε κάποια νοσηλευτική ειδικότητα(ποσοστά που αγγίζουν το 70%).
Αντιστρόφως, η επιθυμία των ερωτηθέντων για συνέχιση τις σπουδές του διαφαίνεται
τόσο στην συγκεκριμένη έρευνα ( όπου ποσοστό 76% του συνόλου των ερωτηθέντων
της μελέτης θεωρεί ότι θα βελτιωθεί η ποιότητα της εργασία του με την απόκτηση
ειδικότητας εντατικολογίας) όσο και σε άλλες όπου η συντριπτική πλειοψηφία του
δείγματος επιθυμεί την συνέχιση των σπουδών σε επίπεδο ειδικότητας (28.43%),
μεταπτυχιακού(32.25%) ή διδακτορικού(16.69%) (παπαδημητρίου και συν, 2005) Η
επιθυμία αυτή της συνέχειας της εκπαίδευσης σε συνδυασμό με την απογοήτευση των
εργαζομένων(ποσοστό 60.8%) από την εκπαίδευση τους προ την έναρξη της εργασίας
πιθανόν να χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση ιδιαίτερα όταν σε έρευνες στην Αγγλία,
το Ιράν και την Αυστραλία(Hancock 2006, Ramezani et al 2009, Manias 2001,Currey
et al 2006) τα αποτελέσματα απέδειξαν ότι το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης
συσχετίζεται με την ενδυνάμωση της θέσης του στον χώρο εργασίας και στη λήψη
αποφάσεων. Αντίστοιχα αποτελέσματα παρουσιαστήκαν και σε έρευνα που έγινε το
2011 στις Η.Π.Α.(Landsperger et al, 2001) όπου πραγματοποιήθηκε ένα πιλοτικό
πρόγραμμα διδασκαλίας(θεωρητική, πρακτική και 9μηνη)
με στόχο την
ανεξαρτητοποίηση των νοσηλευτών αναφορικά με τη λήψη αποφάσεων χωρίς την
παρουσία γιατρού
λόγω μείωσης του ιατρικού προσωπικού με αποτέλεσμα την
σταδιακή μείωση των χρόνος εκτέλεσης των κλινικών παρεμβάσεων.
Οι ερωτηθέντες απάντησαν σε ποσοστό 60.8% ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από την
βασική τους εκπαίδευση και ότι η εκπαίδευση μετά την έναρξη της εργασίας γίνεται
αποκλειστικά από αρχαιότερο συνάδελφο στην πλειοψηφία (89.1%) με χρονική
διάρκεια εκπαίδευσης κυρίως τους 4-6 μήνες(47.5%). Έρευνες που έχουν γίνει στο
εξωτερικό αναδεικνύουν την ανάγκη στο μέλλον για συντονισμένη και πιο σύγχρονη
εκπαίδευση των νοσηλευτών σε προπτυχιακό και επαγγελματικό αργότερα επίπεδο
73
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
μέσω πιστοποιημένων εκπαιδευτών και ανάπτυξη κινήτρων(όπως η κρατική
επιδότηση) για παρακολούθηση της εξέλιξης της επιστήμης(DOH, 2008). Μια μελέτη
που διεξήχθει στη Βραζιλία σε 43 Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, κατέγραψε την
ύπαρξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για εκπαίδευση του προσωπικού ανά
ειδικότητα σε 34 από αυτά ενώ στα υπόλοιπα η εκπαίδευση ήταν προσανατολισμένη
στην ανάλυση των διαδικασιών ρουτίνας στο χώρο εργασίας και στην
παρακολούθηση των εξελίξεων στον τομέα (Koizumi et al, 1998).
Σημαντικό εύρημα της εργασίας είναι η έλλειψη καταμερισμού και διάκριση
καθηκόντων που απαντούν ότι υπάρχει στο ένα από τα δυο Νοσοκομεία που
ερευνήθηκαν(Βενιζέλειο-Πανάνειο σε ποσοστό 79.5% ). Η διάκριση και ο
καταμερισμός των εργασιών υπάρχει εδώ και χρόνια στο Πανεπιστημιακό
Νοσοκομείο αλλά όχι στο Βειζέλειο-Πανάνειο. Στη σημαντικότητα της απάντησης
έγκειται στο γεγονός ότι θα χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση του θέματος σε
μελλοντικό χρόνο γιατί έρευνες που να υποστηρίζουν την υπόθεση δεν βρέθηκαν.
Οι ερωτηθέντες στο σύνολό τους συμφωνούν ότι η συμμετοχή κι άλλων ειδικοτήτων
πέρα των γιατρών στη λήψη αποφάσεων για την λειτουργία της Μονάδων Εντατικής
Θεραπείας θα οδηγήσει στην αποφυγή των εντάσεων αναφορικά με την Εργασία .
Αποτελέσματα ερευνών
δείχνουν ότι
η πλειονότητα των ιατρών θεωρεί ότι η
επικοινωνία και η συνεργασία με τους υπόλοιπους συναδέλφους είναι περισσότερο
θετική .Σε έρευνα που διεξήχθει αναφορικά με την συνεργασία γιατρών –νοσηλευτών
σε 550 γιατρούς και νοσηλευτές, τα ποσοστά ήταν αντίστροφα με τους νοσηλευτές να
δηλώνουν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη συνεργασία τους (σε ποσοστό 33% έναντι
73% των γιατρών)κυρίως γιατί η λήψη αποφάσεων που αφορούν την λειτουργία της
Μονάδας
θεωρείτε αποκλειστικότητα των γιατρών χωρίς να περιλαμβάνει
τις
υπόλοιπες ειδικότητες που συμμετέχουν στην λειτουργία της(Thomas, 2001). Ο
πληθυσμός του δείγματος συμφωνεί στις περισσότερες από τις προτάσεις εκτός από
αυτή της εβδομαδιαίας γραπτής εξέτασης και συζήτησης όπου συναντάτε στατιστικά
σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των εργαζομένων των δύο νοσοκομείων, γεγονός
που μπορεί να αξιολογηθεί ως μια προσπάθεια αναγνώρισης του ρόλου τους και της
ουσιαστικής συμμετοχής τους στην εξέλιξη της υγείας των ασθενών. Εντύπωση
προκάλεσαν πριν από μια 10ετία τα αποτελέσματα μεγάλης μελέτης που αφορούσε
89 Μονάδες Εντατικής Θεραπείες από 12 Ευρωπαϊκές χώρες όπου διαπιστώθηκε ότι
η αξιοποίηση του νοσηλευτικού προσωπικού στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας δε
ήταν ικανοποιητική(με work utilization rate 73% του συστήματος μέτρησης TISS74
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Therapeutic Inter-Vention Scoring System, ενώ η μέτρηση το 1990 ήταν
70%)(Moreno, 1998).
Τα αποτελέσματα στην ενότητα αυτή, αναφορικά με τους μεθόδους βελτίωσης της
λειτουργίας της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας, ενισχύονται από την έρευνα του
2007 σε περίπου 700 εργαζομένους της ΜΕΘ(Claudia Schmalenberg and Marlene
Kramer,2007) και από έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Οκλαχόμα των
Ηνωμένων Πολιτειών όπου σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του ρόλου των
Νοσηλευτών τους ανέθεσαν να αποφασίζουν και να ακολουθούν πρωτόκολλα
νοσηλείας χωρίς την συμβολή του ιατρικού προσωπικού. Οι νοσηλευτές
εκπαιδευτήκαν και στη συνέχεια άρχισε η προσπάθεια όχι όμως χωρίς αντιστάσεις
και από τις δυο πλευρές. Αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν να βελτιωθούν τα
ποσοστά επιβίωσης των ασθενών και να μειωθεί το κόστος εξαιτίας της χρήσης των
πρωτοκόλλων στο 90% τα επόμενα 2 χρόνια(Plost, 2007)
Η ανανέωση του προσωπικού θεωρείτε απαραίτητη για το 90% του πληθυσμού της
έρευνας με κυριότερη αιτία την συναισθηματικά και ψυχολογικά κόπωση και χρονικό
διάστημα τα 5-10 χρόνια για το 50% περίπου των ερωτηθέντων. Δεν υπάρχει όμως
στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της προϋπηρεσίας και της αιτίας που θα
ζητούσαν να φύγουν από τη εργασιακή τους θέση. Σε έρευνα που έγινε ηλεκτρονικά
και συμπεριελάμβανε περίπου 6500 χιλιάδες νοσηλευτές(Joyce J. Fitzpatrick, Theresa
M. Campo, Gregory Graham and Ramon Lavandero, 2010) ποσοστό 28% θα
εγκατέλειπε την εργασία τους τα επόμενα χρόνια ενώ η επιθυμία για να μετακινηθούν
από το χώρο εργασίας τους είναι αντιστρόφως ανάλογη με τα χρόνια προϋπηρεσίας.
Οι εργαζόμενοι στο χώρο αυτό της Υγείας σε ποσοστό 62.5% πιστεύουν ότι
γνωρίζουν τα Επαγγελματικά τους Δικαιώματα αλλά ότι οι εργασίες που καθημερινά
γίνονται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείες υπερβαίνουν τις εργασίες που ο
νομοθέτης καταγράφει ως υποχρεώσεις των νοσηλευτών-μαιών(σε ποσοστό 79.2%).
Οι εργαζόμενοι στην Καρδιολογική Μονάδα και στη Μονάδα Νεογνών
συγκεντρώνουν τα χαμηλότερα ποσοστά (31.6% και 32.3% αντιστοίχως) γεγονός που
εγείρει μεγάλη συζήτηση για τους λόγους που αυτό συμβαίνει. Αιτίες μπορεί α
θεωρηθούν η καλύτερη στελέχωση των τμημάτων αυτών, σωστότερη ενημέρωση για
το νομικό πλαίσιο. Αντιστοιχία των αποτελεσμάτων δεν υπάρχει κυρίως γιατί το
νομικό πλαίσιο που καλύπτει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των νοσηλευτών και
μαιών στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο είναι αρτιότερα και πιο καθαρότερα
καθορισμένο.
75
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σημαντική διαφορά υπάρχει και στα αποτελέσματα αναφορικά με τον αριθμό των
ασθενών που φροντίζουν ανά νοσηλευτικό τμήμα. Με τους εργαζόμενους στην
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών να δηλώνουν ότι ο αριθμός ασθενών που
φροντίζουν ξεπερνά τους 3 ανά 8ωρο εργασίας. Η διαφορά αυτή οφείλεται στα
ιδιαίτερα επιμέρους χαρακτηριστικά δόμησης και στελέχωσης των τμημάτων αλλά
και στο μέγεθος της εκάστοτε μονάδας ή στην πολιτική εισαγωγής ασθενών που
ακολουθείτε σε κάθε μονάδα (τύπος μονάδας και αναλογία ασθενών/νοσηλευτώνμαιών).
Σε μια προσπάθεια καταγραφής των εργασιών που γίνονται στις Μονάδες Εντατικής
Θεραπείας παρατηρήθηκε μεγάλη ανομοιομορφία μεταξύ των αποτελεσμάτων. Η
ανάλυση του δείγματος έδειξε ότι στα δύο νοσοκομεία της μελέτης σχετικά με τα
ποσοστά ανάμεσα σε αυτούς που εκτελούν «απαγορευμένες εργασίες»(τουλάχιστον
σύμφωνα με το νόμο) και σε αυτούς που απαντούν ότι όχι, οι εργαζόμενοι γνωρίζουν
και εκτελούν τις εργασίες αυτές σε μεγαλύτερο ποσοστό γεγονός που παρατηρήθηκε
και σε άλλες έρευνες όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε το 2001 σε ΜΕΘ της
Αττικής(Αδάμου, 2011) ή εκείνη του 2007 στην Αυστραλία(Rose L., Nelson S.,
Johnston L., Presneill JJ, 2007)
όπου παρατηρήθηκε ότι μεγάλα ποσοστά των
ερωτηθέντων εκτελούν συχνά παρεμβάσεις χωρίς την παρουσία γιατρού(ποσοστό
περίπου 97% χορηγεί κατασταλτικά φάρμακα και υγρά ενδοφλεβίως στη μελέτη του
2011). Αξιοσημείωτο είναι ότι οι απαντήσεις στο σημείο αυτό δεν παρουσιάζουν
στατιστικά σημαντικά συσχέτιση με το αν οι εργαζόμενοι γνωρίζουν ή όχι τα
επαγγελματικά τους δικαιώματα.
Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης μπορούν να ερμηνευτούν από πολλούς
παράγοντες. Το ιατροκεντρικό μοντέλο φροντίδας υγείας που ισχύει στην Ελλάδα,
την εκπαίδευση των νοσηλευτών, την ελλιπή επιμόρφωση και εξειδίκευση των
νοσηλευτών και μαιών(που είναι διακριτή και σε τούτη την έρευνα) αλλά και την
υποστελέχωση των υπηρεσιών υγείας ανεξάρτητα νοσηλευτικού τμήματος ή
νοσοκομείου(η αναλογία νοσηλευτών-μαιών/ασθενή στα περισσότερα τμήματα της
μελέτης είναι στην καλύτερη περίπτωση 1 προς 2 και στην χειρότερη 1 προς 4
ασθενείς) ή την έλλειψη ξεκάθαρου νομικού πλαισίου καταμερισμού εργασιών
δικαιολογούν την εικόνα του εργασιακού χώρου που παρουσιάστηκε και προκαλούν
για περαιτέρω και πιο εξειδικευμένη ανά κατηγορία μελλοντική έρευνα.
76
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΣΤ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Συμπερασματικά, οι εργαζόμενοι, νοσηλευτές και μαίες, των Μονάδων Εντατικής
Θεραπείας επιτελούν καθημερινά μια σειρά από σημαντικές παρεμβάσεις με στόχο
την εξυπηρέτηση των αναγκών του βαρέος πάσχοντος ασθενούς σε ένα περιβάλλον
έντασης και αυξημένης ευθύνης.
Παρόλο που η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε σχετικά μικρό αριθμό εργαζομένων
μονάχα μιας μικρής περιφέρειας τόσο γεωγραφικής όσο και υγειονομικής, ωστόσο τα
αποτελέσματα είναι ενδεικτικά.
Παρ’ όλες τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος εργασίας, εκτελούν τα καθήκοντά
τους χωρίς να έχουν ουσιαστική εκπαιδευτική ή υποστήριξη πριν και μετά την έναρξη
της εργασίας αφού μεγάλο ποσοστό δεν κατέχει παρά μόνο το πτυχίο της βασικής
εκπαίδευσης που κατά κοινή διαπίστωση δεν καλύπτει τις ανάγκες εργασίας των
Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
Η επιθυμία εντούτοις, για εκπαίδευση, που θα είναι περισσότερο εξειδικευμένη και
προσανατολισμένη στο αντικείμενο εργασίας καθώς και για
βελτίωση του
περιβάλλοντος εργασίας με συνεργασία όλων των συμμετεχόντων στον τομέα της
Υγείας είναι καθολική. Η εξασφάλιση των παραπάνω είναι ένα πρώτο βήμα προς την
αλλαγή προς το καλύτερο του περιβάλλοντος εργασίας που τους προκαλεί
συναισθηματικά και ψυχολογική κόπωση με συνέπεια τη βελτίωση του επιπέδου
υγείας των ασθενών.
Η δημιουργία σαφούς νομικού πλαισίου και επαγγελματικών δικαιωμάτων που θα
καθορίζουν τις ευθύνες και το εύρος των παρεμβάσεων αποτελούν ενέργειες που
πρέπει να γίνουν σε επίπεδο πολιτικής υγείας που ωστόσο μπορεί να συμβάλουν στην
αύξηση της αυτονομίας και τη μείωση της έντασης στο χώρο εργασίας που προκαλεί
αυτή η νομική ασάφεια.
Ανεξάρτητα από τα παραπάνω αλλά και εξαιτίας όλων όσων μελετήθηκαν
παραπάνω, η εργασία στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας είναι μια καθημερινή
πρόκληση για τους εργαζομένους ανεξάρτητα την ειδικότητα, την εκπαίδευση, τον
τομέα εργασίας.
77
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Αδάμου Ευθαλία, Γιακουμιδάκης Κωνσταντίνος, Καδδά Όλγα, Αργυρίου
Γεωργιος, (2011), Διερεύνηση του Ρόλου των Νοσηλευτών στις Μονάδες
Εντατικής Θεραπείας, Το Βήμα του Ασκληπιού, 10ος Τόμος, Τευχος 2Ος
2) Agency for Health Care Policy Research,( 1999) California health care: sicker
patients, fewer RNs,fewer staffed beds. San Francisco: Institute for Health and
Socio-Economic Policy;
3) Aiken LH, Clarke SP, Sloane DM, et al,( 2000) Nurses’ reports on hospital
care in five countries. Health Aff; 20:43–53
4) Alspach Grif ,(2007),Retaining Experienced Critical Care Nurses: What
matters MOST… To You?, Crit Care Nurse, 27: 8-20
5) American Association of Critical-Care Nurses,(2003), Safeguarding the
Patient and the Profession: The Value of Critical Care Nurse Certification,
American Journal of Critical Care, Vol. 12, No 2
6) American Association of Critical-Care Nurses,(2004), AACN Standards for
Establishing and Sustaining Healthy Work Enviroments, Available at:
www.aacn.org
7) American Association of Critical-Care Nurses,(2011), AACN Scope and
Standards for Acute and Critical Care Nursing Practice, Available at:
www.aacn.org
8) Archibald LR, Manning ML, Bell LM, et al.,( 1997), Client density, nurse-topatient ratio and nosocomial infection risk in a paediatric cardiac intensive
care unit. Pediatr Infect Dis J;16:1045-8
9) Australian Nursing and Midwifery Council,( 2006), Code Of Professional
Conduct for Nurses in Australia, Available at: www.anmc.org.au, Published in
July 1990 Revised 2006
78
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
10) Australian College of Critical Care Nurses, (2008),Position Statement on
Intensive Care Nursing Staffing, Available at: www.anmc.org.au
11) Australian
and New Zealand Intensive Care Society (2008). Centre for
outcomes and resource evaluation 2008 Annual Report. Available at:
http://www.anzics.com.au/core
12) BACCN Standards for Nurse Staffing in Critical Care, (published September
2009), Revised January 2010, Available at: www.baccn.org.uk
13) Baker David P., Day Rachel, Salas Eduardo,(2006), Teamwork as an Essential
Component of High-Reliability Organizations, Health Service Research 41:4,
Part II
14) Baker-Mc Clearm D, Carmel S, (2008), Impact of Critical Care Outreach
Services on the Delivery and Organization of Hospital Care, Journal Of
Health Services Research and Policy, 13(3): 152-7
15) Baktoft B, Drigo E, Hohl M, et al.,( 2003), A survey of critical care nursing
education in Europe. CONNECT The World of Critical Care Nursing;2:85–7.)
16) Becker Deborah, Kaplow Rob., Muenzen Patricia M., Hartigan Carol,(2006),
Activities Performed by Acute and Critical Care Advanced Practice Nurses:
American Association of Critical Care Nurses Study of Practice, American
Journal of Critical Care, 15:130-148
17) Beckman U, Baldwin I, Durie M, et al.,( 1998), Problems associated with
nursing staff shortage: ananalysis of the first 3600 incident reports submitted
to the Australian Incident Monitoring Study (AIMS – ICU). Anaesth Intensive
Care;26:390–400.
18) Bednash G, (2000), The Decreasing Supply of Registered Nurses: Inevitable
Future or Call to Action? JAMA 283(22) 2985-2987
79
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
19) Βελονάκη Σοφία-Βενετία, Καλοκαιρινού- Αναγνωστοπούλου Αθηνά,(2006),
Ιστορική Εξέλιξη Υγειονομικού Συστήματος και Νοσηλευτική στην Ελλάδα,
Νοσηλευτική 45,(4): 491-499
20) Bertolini CL,( 1994), Ethical Decision-Making in Itensive Care: A Nurse
Perspective, Intensive Crit. Care Nursing,; 10(1): 58-63
21) Biancofiore G., Bindi L.M, Menichini S., Baldini S.,(2009),Open Intensive
Care Units: A Regional Survey about the Beliefs and Attitudes of Healthcare
Professionals, Minerva Anestesiologica, Vol 76-No 2
22) Biban P, Spaggiari S,(2011), “ Cohabitation” Between NICU and PICU,
Maternity Fetal Neonatal Medicine, 24 Suppl 1:91:3
23) Βικιπαίδεια , Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, www. Wikipedia. org
24) Billay DB, Yonge O, (2004), Contributing to the Theory Development of
Preceptorship, Nurse Education Today,24(7):566-74
25) Binnekade JM, Vroom MB, de Haan RJ, (2003), The quality of Intensive Care
Nursing Before, During, and after the introduction of nurses without ICUTraining, Heart Lung, 32(3): 190-6
26) Blegen MA, Vaughn TE, Goode CJ, (2001), Nurse Experience and Education:
Effect on Quality of Care, Journal Nursing Administration, 31(1):33-9
27) Bonetti L., Destrobecq A., Nucchi M., (2009), Reception and Integration of
Novice Nurses: A study in ICU’s in 10 Hospitals in Milan, Prof Inferm 62(1):
49-54
28) Boulanger C, 2008, The Advanced Critical Care Practitioner: Trailblazing or
Selling out?, The Intensive Care Society, Vol. 9, No 3(Editirial)
80
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
29) Brili J Richards et al,(2001), Critical Care Delivery in the Intensive Care
Unit: Defining Clinical Roles and the Best Practice Model ,Critical Care Med,
Vol 29, No 10
30) British Association of Critical Care Nursing (2001) Position Statement. Nursepatient ratios in critical care. Nursing in Critical Care.. Vol No2.P59-63
31) Bucchi Sarah Marillia, Mira Vera Lucia, (2010), Redesigning the Nurse
Admission Training Process at the Intensive Care Unit, Rev Esc Enferm,
44(4) 999-1006, www.ee.usp.br/reeusp/
32) Buckley TA, Short TG, Rowbottom YM (1997) Critical Incident Reporting in
the ICU. Anaesthesia and Intensive Care; 52:5:403-409
33) Boyle Diane K.,Popkess- Vawter Sue, Taunton Rome Lee, (1996),
Socialization of New Graduate Nurses in Critical Care, Heart and Lung, Vol
25, No 2
34) Caldwell Troy, Weiner Myron F. (1981), Stress and Coping in ICU Nursing,
General Hospital Psychiatry 3, 119-127
35) Cochrane J., Heron A., Lawlor K., (2008), Reflections on Students Nurse
Placements in the PICU, Pediatric Nursing Journal 20(1): 26-8
36) Casado Angelam Castellanos Alberto, M. Encarnacion Lopez-Fernandez, Ruiz
Rocio, Aroca Concha Garcia, Noriega Federico,(2008), Relationship between
Oxidative and Occupational Stress and Aging in Nurses of an Intensive Care
Unit, American Aging Association(AGE) 30:229-236
37) Cavalheiro AM., Moura Junior DF., Lopes AC.,(2008),
Stress in nurses
working in intensive care unit., Rev Latino-am Enfermagem; 16(1):29-35
81
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
38) Cave I. (2005), Nurse Teachers in Higher Education: Without Clinical
Competence, do they Have a Future? Nurse Education Today, 25:646-51
39) Day Lisa, (2007), Simulation and the Teaching and Learning of Practice in
Critical Care Units, American Journal of Critical Care, 16: 504-507
40) De Britto Ana Paula, Guirardello Edineis De Britto,(2011) Nursing Workload
in an Inpatient Unit, Rev. Latino-Am. Enfermagen, 19(5): 1139-45
41) De Cassia Fogaca Monalisa, De Carvalho Werther Brunow, De Albuquerque
Citero Vanessa, Nogueira-Martins Luiz Antonio,(2010), Preliminary Study
About Occupational Stress Of Physicians and Nurses in Pediatric and
Neonatal Intensive Care Units: The Balance Between Effort and Reward, Rev.
Latino- Am Enfermagen 18(1): 67-72 www.eerp.br/rlae
42) DOH, Department of Health and Skills for Health, (2008), The National
Education and Competence Framework for Advanced Critical Care
Practtioners, Available at www.dh.gov.uk
43) DOH, Department of Health and Skills for Health, (2011), The Nursing
Contribution to the Provision of Comprehensive Critical Care for Adults: A
Strategic
Programme
of
Action,
Available
at:
www.doh.gov.uk/jointunit/jip.htm
44) Depasse B, Pauwels D., Somers Y., Vincent J-L., (1998)
A profile of
European ICU, Intensive Care Med24:939-945
45) Elander G, Hermeren G.,( 1991) The Autonomy of Nurses in High Dependency
Care. Conflicts of Loyalties and Their Consequences for Patient Care,
Scandinavian Journal Of Caring Sciences,; 5(3): 149-56
46) Endacott R.,(1996) Staffing intensive care units: a consideration of
contemporary issues. Intensive Crit Care Nurs;12:193–9
47) ΦΕΚ 287/28-11-2005. Αρθρο 21/4.5 «Kώδικας Νοσηλευτικής ∆ εοντολογίας»
82
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
48) ΦΕΚ. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ, Αρ. Φύλλου 159. Αθήνα 14 Ιουνίου 1989
49) ΦΕΚ. ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ, Αρ. Φύλλου 165. Αθήνα 24 Ιουλίου 2001
50) Fitzpatrick Joyce J., Campo Theresa M., Graham Gregory, Lavandero Ramon,
(2010), Certification, Empowerment, and Intent To Leave Current Position
and The Profession among Critical Care Nurses, American Journal of Critical
Care, Vol 19,No 3
51) Gordon IJ., Jones ES, (1998), The Evolution and Nursing History of a General
intensive Care Unit(1962-1983), Intensive Crit Care Nursing, 14(5): 252-7
52) Currey J, Botti M.( 2006), The influence of patient complexity and nurses’
experience on hemodynamic decision-making, following cardiac surgery.
Intensive Crit Care Nurs , 22: 194-205
53) Gretl A. McHugh, Maria Horne , Karen I. Chalmers and Karen A. Luker
(2010) Specialist Community Nurses: A Critical Analysis of Their Role in the
Management
of
Long-Term
Conditions,
International
Journal
of
Environmental Research and Public Health , 6(10), 2550-2567
54) Γρηγοράκος Λεωνίδας, Ανθρώπινο Δυναμικό στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας,(2001),Τευχος 1 Available at:www.pneumnon.org
55) Hancock HC, Easen PR. , (2006), The Decision Making Processes of Nurses
When Extubating Patients Following Cardiacsurgery: An Ethnigrafic Study,
Int J.Nurs Stud. 43:693-705
56) Hay Donald, Oken Donald, (1972),The Psycological Stress of Intensive Care
Unit Nursing, Psychosomatic Medicine, Vol. 34,No 2
57) Health Workforce New Zealand (2009), Current Status of the Regulated
Nursing Workforce Available at: http//www.moh.govt.nz
58) Heering C. (1996), Nursing Diagnosis – Its Importance for Autonomy in
Nursing Kinderkrankenschwester 15 (6), 224–225
83
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
59) Hendryx Michael, Fieselman John F., Bock Jeanne, Wakefield Douglas,
Helms Charles M., Bentler Suzanne E., (1998), Outreach Education To
Improve Quality of Rural ICU Care, American Journal of Respiratory and
Critical Care Medicine, 158:418-423
60) Heneman Elizabeth A, Lee JanL, Cohen I Joan, (1995), Collaboration : A
concept analysis, Journal of Advanced Nursing, 21. 103-109
61) Hind M, Jackson D, Andrews C. (2000). Health Care Workers in the Critical
Care Setting. Nursing in Critical Care; 5:1:31-39,,
62) Hoffman Leslie A., Tasota Frederic J., Zulio Thomas G., Scharfenberg
Carmalla, Donahoe Michael P., (2005), Outcome of Care Managed by Acute
Care Nurses Practitioner/Attending Physician Team in Sabacute Medical
Intensive Care Unit, American Journal of Critical Care, 14:121-130
63) Iliopoulou KK, While AE, (2010), Professional Autonomy and Job
Satisfaction: Survey of Critical Care Nurses in Mainland Greece, Journal of
Advanced Nursing, vol: 66, Issue:11 p. 2520-2531
64) Ιψάκη Ζωή, Σαμούκα Άννα, Σαρβάντη Μαρία,(2006), Εφαρμογή του
Πρωτοκόλλου TISS-28 στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και Συσχέτιση με το
Νοσηλευτικό Φόρτο Εργασίας, Νοσηλευτική 45(3): 359-369
65) Johantgen M, Fountain L, Zangaro G, Newhouse R, Stanik- Hitt J, White K.,
(2011), Comparison of Labor and Delivery Care Provided by Certified
Nurses-Midwives and Physicians: A systematic Review, 1990-2008,Available
at www.sciencedirect.com Received 3 September 2010; revised 14 June 2011;
Accepted 15 June 2011. Available online 23 August 2011
66) Juers A., Wheeler M, Pascoe H., Gregory N., Steers C., (2011), Transition to
Intensive Care Nursing: A State-wide, Workplace Centred Program-12 Years
on., Australian Critical Care Nurses.
84
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
67) Καλέση-Σταυροπούλου Ν. Μάρθα, Σταυροπούλου Κ.Ματίνα, (2010),
Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού στον Υγειονομικό Τομέα, Το Βήμα του
Ασκληπιού, τόμος 9ο τεύχος 3.
68) Καμπούρα-Νίφλη Ε, Οικονόμου Α, Μηλιώνης Π, Ματσούκα Α, Τσαπράνη Μ,
Κοτρώτσιου
Ε,
(1998),
Η
Εκπαίδευσης Ενόψει του 21
Αναζήτηση
ου
του
Νοσηλευτικού
αιώνα , Πρακτικά 25
ου
Μοντέλου
Πανελλήνιου
Νοσηλευτικού Συνεδρίου
69) Καρανικόλα Μ., Σταθοπούλου Χαρ., Καλαφάτη Μ., Τερζή Αγγελα-Μπεθ,
Μπουζίκα Μερ., Παπαθανάσογλου Ελις., (2009), Αξιολόγηση Συμπτωμάτων
Άγχους σε Νοσηλευτικό Προσωπικό Εντατικής Φροντίδας στην Ελλάδα,
Νοσηλευτική, 48(4): 447-457
70) Κοτζαμπασάκη Στελ.,(2006), Μοντέλα Κλινικής Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης.
Εξέλιξη και Επίδραση στη Μάθηση των Φοιτητών της Νοσηλευτικής,
Νοσηλευτική45(3):315-325
71) Kalisch BJ,Liu Y, (2009), Comparison of Nursing: China and The United
States, 2009, 27(5): 322-31, Available at: www.pubmed.gov
72) Kiekkas Panagiotis, Sakellaropoulos George C.,Brokalaki Hero, Manolis
Evangelos, Samios Adamantios, Skartsami Chrisoula, Baltopoulos I, (2008),
Association Between Workload and Mortality of Intensive Care Unit Patients,
Journal of Nursing Scholarship, 40:4, 358-390
73) Kiekkas P., Brokalaki H., Manolis E,. Samios A., Skartsani C., Baltopoulos
G., (2007), Patients Severity as an indicator of Nursing Workload in the
Intensive Care Unit, Nursing in Critical Care; 12:1:34-41
74) Kleinpell Ruth M., (2005), Acute Care Nurse Practitioner Practice: Results of
A 5-years Longitudinal Study, American Journal Of Critical Care 14:211-221
85
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
75) Kendal- Gallagher, Blegen Mary A., (2009), Competence and Certification of
Registered Nurses and Safety of Patients in Intensive Care Units, American
Journal of Critical Care, 18:106-113
76) Kiersma Mary E., Plake Kimberly S. Darbishire Patricia L, (2011), Pateients
Safety Instruction in US Health Professions Education, American Journal of
Pharmaceutical Education 10;75(8):162
77) Kluger M, Bullock MF. (2002). Recovery Room Incidents: A review of 419
Reports from the Anaesthetic Incident Monitoring Study (AIMS). Anaesthesia;
57:11:1060-6
78) Krapohl Greta, Manojlovich Milissa, Redman Richard, Zhang Linling, (2010),
Nursing Specialty Certification and Nursing- Sensitive Patient Outcomes in
the Intensive Care Unit, Am J Crit Care, 19: 490-498
79) Koizumi Maria Sumie et al, (1998), Continuing Education of ICU Nursing
Staffing in Sao Paolo City, Rev. Latina am.Enfermagem v.6,n.3 p. 33-41
80) Kydona Ch K., Malamis G., Giasnetsova T., Tsiora V., Gritsi-Gerogianni N.,
(2010), The Level of Teamwork as an Index of Quality in ICU Performance,
Hippokratia, 14(2): 94-97
81) Landspenger Janna S. et al, (2011) , Implementation Of Medical Intensive
Care Unit Acute Care Nurse Practitioner Service, Hospital Practice Journal,
39(2):32-9
82) Lawrence LA,(2011), Work engagement, moral distress, education level, and
critical reflective practice in intensive care nurses. 46(4):256-68,Available at:
www.pubmed.gov
83) Mackinnon E, Clarke T, England K, BurrG, Fowler S, Fairservice L. (1998).
Intensive Care Nursing Staffing Review Central Sydney Area Health Service.
Sydney. Australia
86
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
84) Manias E., Street A.,( 2001), The Interplay of Knowledge and Decision
Making between Nurses and Doctors in Critical Care, International Journal Of
Nursing
Studies,
Vol.
38,Issue:
2
p.:
129-140,
Available
from
www.ncbi.nlm.nih.gov
85) Μανομενίδης Γ. Πουαρίδου Θ., Νίκου Σ., Κωνσταντινίδου Α., Αποστολίδου
Ε., (2007), Γνώση Νοσηλευτικού Προσωπικού σε Αρχές Εντατικής και
Επείγουσας Νοσηλευτικής στη Δυτική Μακεδονία, Νοσηλευτική 46(3): 390-398
86) Μαραυγάκη Ε., Χουντάλα Π.,(2007), Νοσηλευτική Επιστήμη: Κώδικας
Δεοντολογίας, Ηθικές Προσεγγίσεις και Εφαρμογή Αυτών, Αρχεία Ελληνικής
Ιατρικής, 24(1):256-261
87) Maslin-Prothero S.,(2005), Commentary on “Nurse Teachers in Higher
Education: Without Clinical Competence do they Have a Future?” Nurse
Education Today, 35:852-4
88) Melia KM.,( 2001), Ethical Issues and the Importance of Consensus for the
Intensive Care Team, Social and Science Medicine, 53(6): 707-19
89) Merkouris A., Papathanassoglou EDE, Pistolas D., Papagiannaki V., Floros J,
Lemonidou C, (2003), Staffing and Organization of Nursing in Cardiac
Intensive Care Units in Greece, European Journal Of Cardiovascular Nursing
2,123-129
90) Montanholi Liciane Langona, Merighi Miriam Aperecida Barbosa, Maria
Cristina Pinto de Jesus, (2011), The role of the Nurses in the Neonatal
Intensive Care Unit: Between the ideal, the Real and the Possible, Revista
Latino-Americana de Enfermagen vol 19 No 2
91) Mc Cauley Kathleen, Irwin S. Richards, (2006), Changing the Work
Environment in ICU to Achieve Patients- Focused Care: The Time Has Come,
Chest 130: 1571-1578
87
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
92) Moreno Rui, Dinis Reis Miranda, (1998), Nursing Staff in Intensive Care in
Europe: The Mismatch Between Planing and Practice, Chest, 113;752-758
93) Morris Linda L., Pfeifer Pamela, Catalano Rene, Fortney Robert Nelson Creta,
Rabito Robb, Harap Rebecca, (2009), Outcome Evaluation of a New Model of
Critical Care Orientation, American Journal of Critical Care, Volume 18, No
3
94) Muldowney Y, McKee G, (2011), Nurses New To Intensive Care: Perception
of their Clinical Learning Environment, 16(4): 201-9, doi: 10.1111/j.14785153.2011.00426.x
95) Murray D., Clinical Skills in Acute Care: A Role of Simmulation Training,
Crit. Care Med, 34:252-3
96) Mariusz Wysoki /nski, , Anna Ksykiewicz-Dorota, Wieslaw Fidecki,(
2010),Poland Demand for Nursing Care for Patients in Intensive Care Units
in Southeast AMERICAN JOURNAL OF CRITICAL CARE, Volume 19,
No. 2
97) Murphy David J, Fan Eddy, Needham Dale M, (2009) ICU Staffing and
Patient
Outcome:
More
Work
Remains,
Critical
Care ,
13:101doi:10.1186/cc7113
98) New Zealand Nurse Organisation,(2009), New Zealand Standards In Critical
Care Nursing Education, Available at: www.nzno.org.nz
99) National Council of State Boards of Nursing. Nursing Regulation. Available
at:http://www.ncsbn.org/public/regulation/regulation_index.htm.
AccessedNovember 25, 2002
100)
Numata Y, Schulzer M, van der Wal R, Globerman J, Semeniuk P,
Balka E, Fitzgerald JM. (2006). Nurse staffing levels and hospital mortality in
88
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
critical care settings: literature review and meta-analysis. Journal of
Advanced Nursing; 55:4:435-48.
101)
Nursing and Midwifery Council (2006) NMC Standards to Support
Learning and assessment in Practice. NMC Standards for Mentors, Practice
Teachers and Teachers. Nursing and Midwifery Council. London
102)
Ohlen Joakin, Segesten Kerstin, (1998), The Professional Identity of
the Nurses: Concept Analysis and Development, Journal Of Advanced
Nursing, Vol. 28, Issue 4 pp720-727
103)
Παπαγεωργίου
Δημήτρης
Ε.,
(2008),
Κριτήρια
Ποιότητας
Νοσηλευτικής Φροντίδας στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Νοσηλευτική
47(1):57-64
104)
Παπαδημητρίου Μ., Κούρτης Γ., Μητρούλας Γ., Φιλιππάτος Γ.,
(2005), Συνεχιζόμενη Νοσηλευτική Εκπαίδευση, Νοσηλευτική 42:194-205
105)
Papathanassoglou Elizabeth D.E., Tseroni Maria, Karydaki Athena,
Vazaiou Georgia, Kassikou Joanna and Lavdaniti Maria, (2005), Practice and
Clinical Decision-making Autonomy among Hellenic Critical Care Nurses,
Journal of Nursing Management 13,154-164
106)
Pilcher T, (2010), Critical Care Nursing: Past and Future, Nurs Crit
Care, 15(1): 8-9
107)
Pilcher T, Odell M, Bray K, et al., (2001), Nurse-patient ratios in
critical care. Nurs Crit Care 6: 59–63.
108)
Plati C, Lemonidou C, Priami M, Baltopoulos G, Mantas J.,
(1996).The intensive care units in greater Athens: needs and resources.
Intensive Crit Care Nurs. 12(6):340-5 Source Department of Nursing,
University of Athens.)
89
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
109)
Plost Gerald, Nelson Delores Privette, (2007), Empowering Critical
Care Nurses to Improve Compliance with Protocols in Intensive Care Unit,
American Journal of Critical Care, 16:153-156
110)
Pronovost PJ, Jenckes MW, Dorman T, et al.,( 1999), Organisational
characteristics of intensive care units related to outcome of abdominal aortic
surgery. JAMA;281:1310–7
111)
Ramezani Badr F, Nasrabari AN, Yekta ZP, Taleghani F, (2009)
Strategies ad Criteria For Clinical Decision Making in Critical Care Nurses:
A Qualitive Study, J Nurs Scholarsh 41:351-358
112)
Redfern S., Norman L., Calman L., et al, (2002), Assessing: Clinical
Competence to Practice in Nursing: A Review of the Literature, Res Pap Educ,
17:51-77
113)
Rodrigues Vitor Manuel Costa, Ferreira Andreia Susana de Sousa,(
2011), Stressors in Nurse Working in Intensive Care Units, Rev. Latino- Am.
Enfermagen, 19(4): 1025-32
114)
Ribbons RM, (1998), Practical Applications in Nurse Education, Nurs
Educ Today, 18:413-418
115)
Rose L., Goldworthy S., O’Brien-Pallas L.O, Nelson S.,( 2008),
Critical Care Nursing Education and Practice in Canada and Australia: A
Comparative Review, International Journal of Nursing Studies Volume 45,
Issue 7, Pages 1103-1109
116)
Rose L., Nelson S., Johnston L., Presneil JJ, (2008), Workforce profile,
organisation structure and role responsibility for ventilation and weaning
practices in Australia and New Zealand intensive care units, Journal Of
Clinical Nursing 17(8):1035-43
90
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
117)
Rose L., Nelson S., Johnston L., Presneil JJ, (2007), Decisions Made
by Critical Care Nurses During Mechanical Ventilation and Weaning in an
Australian Intensive Care Unit, American Journal of Critical Care, Vol. 16.
No 5
118)
Royal College Of Nursing, (2003), Guidance for Nurse Staffing in
Critical Care Available at: www.rnc.org.uk
119)
Patricia de Oliveira Salgado, Tania Couto Machado Chianca, (2011),
Identification and mapping of the nursing diagnoses and actions in an
Intensive Care Unit, Rev. Latino –Am Enfermagen 19(4): 928-35
120)
Σαπουντζή-Κρέπια
Δέσποινα,
Σακελλάρη
Ευανθία,(2007),
Η
Αναζήτηση του όρου «Νοσηλευτική» στα Ελληνικά Λεξικά και Εγκυκλοπαίδειες
από την Ίδρυση του Ελληνικού κράτους μέχρι το 2002,Το Βήμα του
Ασκληπιού, Τευχος 2, (www.vima-asklipios.gr)
121)
Sciarra E., (2011), Impacting Practice Through Evidence-Based
Education, Dimens Crit, Care Nurs, 30(5):269-75
122)
Schmalenberg Cl., Kramer Marlene,(2007), Type of Intensive Care
Units with Healthiest,Most Productive Work Environment, American Journal
Critical Care , 16:458-468
123)
Scribante Juan, Bhagwanjee, (2007), National Audit of Critical Care
Resources in South Africa- Nursing Profile, South Africa Medical Journal,
Vol. 97, No 12
124)
Sexton J Brian, Thomas Eric J., Helmreich Robert L,(2000) Error,
Stress and Teamwork in Medicine and Aviatition: Cross Section surveys, BMJ,
Volume 320
125)
Stein- Parbury, Liaschenko Joan, (2007), Understanding Collaboration
Between Nurses and Physicians as Knowledge at Work, American Journal of
Critical Care, Volume 16, No 5
91
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
126)
Spitzer Aba Perrenoud Beatrice,(2006), Reforms in Nursing Education
Across Western Europe: Implemetation Processes and Current Status, Journal
of Professional Nursing, Volume 22, Issue 3, pp. 162-171
127)
Σταθοπούλου Χαρ., (2007), Μάθηση Βασισμένη στη Διερεύνηση του
Προβλήματος.
Εφαρμογή
στη
Νοσηλευτική
Εκπαίδευση,
Νοσηλευτική
46(1):48-54
128)
Stilley CS, Bender CM, Dunbar- Jacob J, Sereika S, Ryan CM, (2010),
The Impact of Cognitive Function on medication Management:3 Studies,
Health Psychol. 29(1):50-5
129)
Storesund A., Mc Murray A.,(2009), Quality of Practice in an
Intensive Care Unit(ICU) : A mini Ethnological Case Study, Intensive Critical
Care Nurse, 25(3): 120-7
130)
Takouri M.S.M, (2004), Intensive Care Unit, The Internet Journal of
Health, Volume 3 No 2
131)
Θεοφανίδης Δημ. Φουντούκη Αντιγ.,(2006), Η δια βίου Εκπαίδευση
στη Νοσηλευτική Επιστήμη και Πράξη, Νοσηλευτική 45)4): 476-482
132)
Thomas Eric J., Sexton J Bryan, Helmreich Robert L., (2003),
Discrepant Attitudes about Teamwork among Critical Care Nurses and
Physicians, Crit Care Med Vol. 31,No 3
133)
Thompson DR.,(2007),Principles of Ethics: In Managing a Critical
Care Unit, Critical Care medicine, 35:S2-10
134)
Thungjaroenkul P, Kunaviktikul W, Jacobs P,Cummings GG,
Akkadechanunt T. (2008). Nurse staffing and cost of care in adult intensive
care units in a university hospital in Thailand .Nursing and Health Sciences;
10:1:31-6.).
92
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
135)
Toth Jean C, (2003), Comparing Basic Knowledge in Critical Care
Nursing Between Nurses from the United States and Nurses from Other
Countries, Am J Crit Care 12(1): 41-46s
136)
Τσιμογιάνης Α. Μπαλτόπουλος Γ., Φίλντισης Γ., Μπουτζούκα Ε.,
Μυριανθευς Π., Λαδάκης Χ., (2001),Στελέχωση Πολυδύναμων Μονάδων
Εντατικής Θεραπείας: Παρούσα Κατάσταση, Πνευμων, 14(1),38-46
137)
Turner D, Ogle KR., (1999) A qualitative study
of the Victorian
critical care nursing labour force. Aust Crit Care;12:6–10.
138)
Ultrich Beth et al,(2009), Critical Care Nurses’ Work Environment
2008: A Follow-up report, Critical Care Nurse 29:93-102
139)
Wade Gail Holland, (1999), Professional Nurse autonomy: Concept
analysis and Application to Nursing Education, Journal of Advanced Nursing,
30(2), 310-318
140)
Wainwright TA, (2002), The perceived of Function of Health Care
Assistants in Intensive Care: Nurses Views, Intensive Crit Care Nursing, 18(3)
171-80, 20, 351-360
141)
Watson S., (1994), An Exploratory Study into a Methodology for the
Examination of Decision-Making by Nurses in the Clinical Area, Journal of
Advanced Nursing
142)
Washington, DC:
Population Projections
Program, Population
Division,(2000), Projections of the Total Resident Population by 5-Year Age
Groups, and Sex with Special Age Categories: Middle Series, 2025 to 2045,
US Census Bureau
143)
Welton John M., Unruh Lynn, Halloran Edward J.,(2006),
Nurse
Staffing, Nursing Intensity, Staff Mix, and Direct Nursing Care Across
Massachusetts Hospitals, The Journal Of Nursing Administration, Vol 36, No
9, pp 416-425
93
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
144)
Wallin L., Bostrom A-M, Harvey G., Wikblad K., Ewald U., (2002),
Progress of Unit Based Quality Improvement : an Evaluation of Support
Strategy, Available at: www.qualityhealthcare.com
145)
Williams
Ged,
Schmollgruber
Shelley,
Alberto
Laura,
(2006),Consensus Forum: Worldwide Guidelines on the Critical Nursing
Workforce and Education Standards, Critical Care Clinics 22, 393-406
146)
WHO, (2000), Munich Declaration Nurses and Midwives: a Force for
Health Available at: www.who.int
147)
Who ,(2006),Quality of Care A process for making strategic choices in
health systems Available at: www who.int.
148)
W.H.O. / EURO, (1986 ) Nursing and the 38 European Regional
Targets for Health for all. A discussion paper. Copenhagen, (1986 ) Available
at: www.who.int
149)
World Federation Of Societies of Intensive and Critical Care
Medicine,(2005), Declaration of Madrid on the Preparation of Critical Care
Nurses, Australian Critical Care, vol6, No 2,p 24
150)
Wright Ian MR, Wake Chris H, Anderson Helene, Graham
Shirley,(2009), Assessment of the Multidisciplinary Education for a Major
Change in Clinical Practice; a Prospective Cohort Study, BMC Health
Service Research, Vol 9:28
151)
Wysokinski
Wieslaw,(2010),
Mariusz,
Ksykiewicz
–
Dorota
Anna,
Fidecki
Demand for Nursing Care for Patients in Intensive Care
Units in Southeast Poland, Am J Crit Care 19:149-155
94
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
95
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
96
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
97
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2
ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 216/25-7-2001
ΚΩΔΙΚΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ
ΦΕΚ 167, ΤΕΥΧΟΣ Α
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Έχοντας υπόψη:
- Τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 114 του Ν. 2071/92 (ΦΕΚ 123, Α/92)
«Εκσυγχρονισμός και Οργάνωση Συστήματος Υγείας»
-
Τις διατάξεις του άρθρου 29 Α του Ν. 1558/85 (ΦΕΚ 137, Α/85) όπως
προστέθηκε με το
άρθρο 27 του Ν. 2081/92 (ΦΕΚ 154, Α/92) και τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ. 2α
του Ν.
2469/97 (ΦΕΚ 38, Α/97).
- Την αρ. 2850/18.4.2000 (ΦΕΚ 565, Β) απόφαση του Πρωθυπουργού και του
Υπουργού
Υγείας και Πρόνοιας «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στους Υφυπουργούς Υγείας και
Πρόνοιας
Χριστίνα Σπυράκη και Δημήτριο Θάνο».
- Την αρ. Απόφαση 15 της 139ης Ολομέλειας/2.4.98 του Κεντρικού Συμβουλίου
Υγείας.
- Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος Προεδρικού Διατάγματος δεν
προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού.
- Την αριθμ. 289/2001 Γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικρατείας, μετά από
πρόταση του Υφυπουργού Υγείας και Πρόνοιας, αποφασίζουμε:
Θεσπίζεται Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας ως εξής:
Aρθρο 1
Ο Νοσηλευτής οφείλει να αποτελεί υπόδειγμα έντιμου και άμεμπτου ατόμου σε όλες
τις εκδηλώσεις της ζωής του και να προστατεύει την αξιοπρέπεια του νοσηλευτικού
επαγγέλματος.
Οφείλει γενικά να πράττει καθετί που επιβάλλει το καθήκον του, σύμφωνα με τα
σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, τις αρχές της ηθικής και της δεοντολογίας, τις
διατάξεις του παρόντος κώδικα και τις διατάξεις που αφορούν στην άσκηση του
νοσηλευτικού επαγγέλματος.
98
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Aρθρο 2
Πρωταρχική μέριμνα του νοσηλευτή κατά την παροχή των υπηρεσιών του είναι η
κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου ως βιοψυχοκοινωνικής και πνευματικής
οντότητας. Με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του ασθενή, στα πλαίσια της
πρόληψης,διάγνωσης, θεραπείας, αποκατάστασης και ανακούφισης από τον πόνο,
οφείλει ο νοσηλευτής να χρησιμοποιεί το σύνολο των επιστημονικών και
επαγγελματικών του γνώσεων και δεξιοτήτων και την εμπειρία του, διατηρώντας σε
κάθε περίπτωση την επιστημονική και επαγγελματική του ανεξαρτησία.
Aρθρο 3
Ιδιαίτερο καθήκον του νοσηλευτή αποτελεί η φροντίδα του ασθενή, με τη
δημιουργία του κατάλληλου θεραπευτικού περιβάλλοντος ώστε ο ασθενής να
απολαμβάνει τη μέγιστη δυνατή σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία.
Aρθρο 4
Ο Νοσηλευτής πρέπει κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του να απέχει από κάθε
πράξη ή παράλειψη που είναι δυνατόν να δημιουργήσει την υπόνοια ότι καταφεύγει
σε παραπλάνηση ή εξαπάτηση των ασθενών, προσέλκυση πελατείας, προσωπική
διαφήμιση, συνεταιρισμό με άτομα που δεν ασκούν το επάγγελμα, συγκάλυψη
ατόμων που ασκούν μη νόμιμα το επάγγελμα ή αθέμιτο ανταγωνισμό συναδέλφων.
Aρθρο 5
Ο Νοσηλευτής οφείλει απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και
την τιμή του ασθενή. Οφείλει να λαμβάνει κάθε μέτρο που προάγει, αλλά και να
απέχει από κάθε ενέργεια που είναι δυνατό να θίξει το αίσθημα της προσωπικής
ελευθερίας και την ελεύθερη βούληση του ασθενή.
Aρθρο 6
Ο Νοσηλευτής οφείλει να προσφέρει ισότιμα προς όλους τους ασθενείς την ίδια
φροντίδα, επιμέλεια και αφοσίωση, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές, ιδεολογικές ή
άλλες πεποιθήσεις τους, την κοινωνική και την οικονομική τους κατάσταση ή τη
βαρύτητα της νόσου.
Aρθρο 7
Ο Νοσηλευτής οφείλει απεριόριστο σεβασμό στην αξία της ανθρώπινης ζωής,
λαμβάνει κάθε μέτρο για τη διάσωση ή διατήρησή της και απέχει από κάθε ενέργεια
που είναι δυνατό να τη θέσει σε κίνδυνο.
99
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Aρθρο 8
Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του με αποκλειστικό γνώμονα το
συμφέρον του ασθενή, στα πλαίσια και όρια των καθηκόντων του, σύμφωνα με τα
δεδομένα της νοσηλευτικής επιστήμης και τις διατάξεις που αφορούν την άσκηση του
επαγγέλματος,
αποφεύγοντας
οποιαδήποτε
μη
ενδεδειγμένη
ή
πειραματική
διαγνωστική ή θεραπευτική μέθοδο.
Για το σκοπό αυτό, ο Νοσηλευτής οφείλει να ενημερώνεται και να βελτιώνει τις
δεξιότητές του στα πλαίσια της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης.
Aρθρο 9
Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει τη συνδρομή του στον ασθενή με κάθε θεμιτό
μέσο και να τον προστατεύει από οποιαδήποτε βλάβη ή κίνδυνο στο χώρο παροχής
των υπηρεσιών του, δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον. Οφείλει επίσης να
διαφυλάττει τα ατομικά δικαιώματα του ασθενή και να αποτρέπει με κάθε δυνατό
μέσο οποιαδήποτε μορφή παραβίασής τους.
Aρθρο 10
Ο Νοσηλευτής, σεβόμενος την προσωπικότητα του ασθενή, πρέπει να παρέχει τη
συνδρομή του για την ορθή ενημέρωση του ασθενή αναφορικά με την πρόγνωση, τη
διάγνωση, τη θεραπεία, τους ενδεχόμενους κινδύνους και τα οφέλη, πριν από τη
διενέργεια κάθε νοσηλευτικής ή ιατρικής πράξης.
Aρθρο 11
Ο Νοσηλευτής οφείλει απεριόριστο σεβασμό στην ιδιωτική ζωή του ασθενή και
απέχει από κάθε πράξη ή παράλειψη που είναι δυνατό να βλάψει τον απόρρητο
χαρακτήρα των κάθε είδους πληροφοριών των οποίων λαμβάνει γνώση κατά την
άσκηση των καθηκόντων του.
Aρθρο 12
Ο Νοσηλευτής οφείλει να διατηρεί άριστες σχέσεις με τους συναδέλφους
Νοσηλευτές, τους ιατρούς και το λοιπό προσωπικό κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων του, παραμερίζοντας κάθε διαφορά με γνώμονα το συμφέρον του
ασθενή και την εύρυθμη λειτουργία του φορέα παροχής υπηρεσιών. Οφείλει να
σέβεται και να τιμά τους συναδέλφους Νοσηλευτές κάθε βαθμίδος, εκπαίδευσης, ή
ειδίκευσης, τηρώντας την ιεραρχία.
Aρθρο 13
Ο Νοσηλευτής οφείλει να σέβεται και να συνεργάζεται αρμονικά με τους ιατρούς,
100
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ακολουθώντας με ακρίβεια τις ιατρικές οδηγίες, διατηρώντας συγχρόνως την
επιστημονική του ανεξαρτησία και την ιδιότητά του ως ισότιμου μέλους της
θεραπευτικής ομάδας.
Aρθρο 14
Απαγορεύεται στο Νοσηλευτή να προβαίνει σε επικρίσεις ή αποδοκιμασίες του
έργου των συναδέλφων του, των ιατρών και του λοιπού προσωπικού.
Aρθρο 15
Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του και τη συνδρομή του στις
δημόσιες αρχές για την προαγωγή και διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, τόσο στα
πλαίσια της κοινοτικής νοσηλευτικής όσο και κατά την παροχή νοσηλευτικών
υπηρεσιών γενικότερα, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και τις κείμενες
διατάξεις.
Aρθρο 16
Ο Νοσηλευτής που ασχολείται με την έρευνα οφείλει να τηρεί τις γενικές αρχές
ηθικής και δεοντολογίας κατά την διενέργεια κάθε επιδημιολογικής, κλινικής ή άλλης
έρευνας, όπως αυτές ορίζονται στους διεθνείς κώδικες και διατυπώνονται ειδικότερα
από την αρμόδια επιτροπή ηθικής και δεοντολογίας. Επίσης οφείλει να λαμβάνει
ιδιαίτερη μέριμνα για το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων των ατόμων που
συμμετέχουν με τη συναίνεσή τους σε επιστημονική έρευνα, για την επιστημονική
ακρίβεια των αποτελεσμάτων της έρευνας και για την τήρηση του νοσηλευτικού
απορρήτου.
Aρθρο 17
Ο Νοσηλευτής δεν μπορεί να συνδυάζει την έρευνα με τις νοσηλευτικές φροντίδες
εκτός της περίπτωσης που αυτή η έρευνα μπορεί να προσφέρει διαγνωστικά ή
θεραπευτικά στον ασθενή.
Aρθρο 18
Η παροχή νοσηλευτικών φροντίδων απαιτεί, σε όλες τις περιστάσεις, το σεβασμό
της ζωής, της αξιοπρέπειας και της ελεύθερης επιλογής του ασθενή. Σε περίπτωση
ανίατης ασθένειας που βρίσκεται στο τελικό στάδιο μπορεί η νοσηλευτική φροντίδα
να περιοριστεί στην ανακούφιση του φυσικού και ηθικού πόνου του ασθενή,
παρέχοντάς του την κατάλληληυποστήριξη και διατηρώντας, κατά το δυνατόν την
ποιότητα της ζωής του. Αποτελεί υπέρτατο χρέος του νοσηλευτή να συμπαρίσταται
στον ασθενή μέχρι το τέλος και να δρα με τρόπο, ώστε να του επιτρέπει τη διατήρηση
της αξιοπρέπειάς του.
Aρθρο 19
101
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ο Νοσηλευτής που μετέχει στη διαδικασία πιστοποίησης του θανάτου, κατά τα
οριζόμενα στο άρθρο 12 του Ν. 2737/1999 (Α' 174), παρέχει τη συνδρομή του στο
ιατρικό έργο και λαμβάνει κάθε απαραίτητο μέτρο προκειμένου να διαπιστωθεί ότι
τηρήθηκαν οι κείμενες διατάξεις.
Aρθρο 20
Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει στον ασθενή, μετά από αίτησή του, κάθε χρήσιμη
πληροφορία στα θέματα της αναπαραγωγής στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του.
Σύμφωνα με τη νοσηλευτική ηθική, ο Νοσηλευτής εξαιτίας των προσωπικών του
πεποιθήσεων έχει τη δυνατότητα αποχής από τη διαδικασία αναπαραγωγής ή
διακοπής της κύησης.
Aρθρο 21
Υποχρεώσεις στα πλαίσια της Παιδιατρικής Νοσηλευτικής.
Η προσωπικότητα και η βούληση του παιδιού-ασθενή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη
στα πλαίσια της νοσηλευτικής φροντίδας και να επιδιώκεται η λήψη της συναίνεσης
ιδιαίτερα των εφήβων.
Aρθρο 22
Υποχρεώσεις στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Νοσηλευτικής.
Ο Νοσηλευτής οφείλει τον απαραίτητο σεβασμό στην προσωπικότητα του
ψυχιατρικού ασθενή λαμβάνοντας υπόψη τη βούλησή του στις περιπτώσεις εκείνες
που είναι σε θέση να την εκφράσει.
Aρθρο 23
Υποχρεώσεις στα πλαίσια της Κοινοτικής Νοσηλευτικής.
Ο Νοσηλευτής οφείλει στα πλαίσια της Κοινοτικής Νοσηλευτικής να παρέχει τις
διαγνωστικές, θεραπευτικές και υποστηρικτικές νοσηλευτικές υπηρεσίες του σε στενή
συνεργασία με την ομάδα υγείας, το φορέα στα πλαίσια του οποίου γίνεται η
παροχή,καθώς και τις δημόσιες αρχές για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Aρθρο 24
Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα
της Κυβερνήσεως. Στον Υφυπουργό Υγείας και Πρόνοιας αναθέτουμε τη δημοσίευση
και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος.
Αθήνα, 18 Ιουλίου 2001 4 / 5
Κώδικας Ηθικής Δεοντολογίας
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΗΜ. ΘΑΝΟΣ
102
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3.
ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ
103
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
104
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΦΥΛΟ:
ΑΝΤΡΑΣ
ΓΥΝΑΙΚΑ
ΈΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: …………
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:
Άγαμος/η
Έγγαμος/η
Διαζευγμένος/η
Χήρος/α
ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ:
Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση
Τεχνολογική Εκπαίδευση
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
ΕΙΣΤΕ ΚΑΤΟΧΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΝΑΙ
ΟΧΙ
Αν ΝΑΙ, ποιας:………………………………………………………………………
ΕΙΣΤΕ ΚΑΤΟΧΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ:
ΝΑΙ
ΟΧΙ
ΦΟΡΕΑΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ:
105
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
………………………………………………………………………………………….
ΕΙΣΤΕ ΚΑΤΟΧΟΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ ΤΙΤΛΟΥ:
ΝΑΙ
ΟΧΙ
ΦΟΡΕΑΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ:
………………………………………………………………………………………......
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου
Βενιζέλειο Πανάνιο Νοσοκομείο Ηρακλείου
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ……………………………………..
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑ(έτη)
…………………………………….
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ
Εκπαίδευση.
1. Θεωρείτε ότι η εκπαίδευση και η κατάρτισή σας, κατά τη διάρκεια
της φοίτησης σας στο αντίστοιχο εκπαιδευτικό ίδρυμα, ήταν επαρκής
ώστε να ανταπεξέλθετε στις ανάγκες του τμήματος σας;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
2. Μετά την έναρξη της εργασίας σας στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας, η εκπαίδευσή σας έγινε:
a) Από αρχαιότερο συνάδελφο
b) Μέσω σεμιναρίου
c) Άλλο
……………………………………………………………………..
3. Κατά τη γνώμη σας ποιο θεωρείτε επαρκές και ικανοποιητικό χρονικό
διάστημα εκπαίδευσης για την εργασία σας στην Μονάδα Εντατικής
Θεραπείας;
a) 1-2 μήνες
b) 4-6 μήνες
c) 6-8 μήνες
d) 8-12 μήνες
106
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
4. Θεωρείτε υποχρεωτική την εκπαίδευση σας στον τομέα εργασίας σας;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
5. Αν ναι, μέσω ποιών από τις παρακάτω μεθόδους;
a) Εκπαίδευση στον εργασιακό χώρο από πιστοποιημένους εκπαιδευτές
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
b) Συνεχής παρακολούθηση σεμιναρίων και συνεδρίων ώστε να
παρακολουθούνται οι εξελίξεις στον τομέα
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
c) Εξετάσεις πιστοποίησης ετησίως μετά από σεμινάρια εκπαίδευσης
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
6. Θεωρείτε απαραίτητη την απόκτηση ειδικότητας στην Εντατικολογία
για την βελτίωση της ποιότητας της εργασίας στην ΜΕΘ;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
Εργασία.
1. Θεωρείτε ότι στον εργασιακό σας χώρο υπάρχει διάκριση και
καταμερισμός εργασιών μεταξύ των εργαζομένων;
ΝΑΙ
2.
ΟΧΙ
Ποια από τα παρακάτω θεωρείτε ότι θα συμβάλλει θετικότερα για
την ορθότερη λειτουργία μιας Μονάδας Εντατικής Θεραπείας και στην
αποφυγή εντάσεων ανάμεσα στο προσωπικό:
107
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
a) Μηνιαία συνάντηση ανάμεσα στο εμπλεκόμενο προσωπικό(γιατροί
νοσηλευτές και υπόλοιπο προσωπικό) που θα συμπεριλαμβάνει
συζήτηση και ανάλυση των περιστατικών
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
b) Εβδομαδιαία γραπτή αξιολόγηση και συζήτηση
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
c) Ουσιαστικότερη συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού στην
λήψη αποφάσεων που αφορούν τη λειτουργία της Μ.Ε.Θ
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
d) Εκπαίδευση του προσωπικού για την αντιμετώπιση καταστάσεων
που προκαλούν εντάσεις στον εργασιακό χώρο
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
e) Συναντήσεις με επαγγελματίες(π.χ ψυχολόγους) με στόχο την
αντιμετώπιση των στρεσογόνων καταστάσεων.
Διαφωνώ
Διαφωνώ
Συμφωνώ
απόλυτα
Συμφωνώ
απόλυτα
1
2
3
4
3. Είναι αναγκαία η ανανέωση του προσωπικού;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
108
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
4. Ποιον από τους παρακάτω λόγους θα θεωρούσατε
επικρατέστερο ώστε να ζητήσετε «αλλαγή τμήματος»;
a) Συναισθηματική και ψυχολογική κόπωση
b) Φόρτο εργασίας
c) Άσχημες εργασιακές σχέσεις
d) Ηλικία
5. Κατά την εμπειρία σας, μετά από πόσα έτη συνεχούς εργασίας
θεωρείτε απαραίτητη τη μετακίνηση ενός νοσηλευτή από την
ΜΕΘ;
a) 2-3 έτη
b) 3-5 έτη
c) 5-10 έτη
d) 10- έτη
Επαγγελματικά Δικαιώματα.
1.
Γνωρίζετε τα επαγγελματικά σας δικαιώματα;
ΝΑΙ
2.
ΟΧΙ
Αν ναι, θεωρείτε ότι στην εργασία σας εκτελείτε
εργασίες που υπερβαίνουν όσα ορίζει ο νόμος;
ΝΑΙ
3.
ΟΧΙ
Κατά προσέγγιση καθημερινά κατά τη διάρκεια του
8ωρου εργασίας είσαστε «υπεύθυνοι» για τη φροντίδα:
1 ασθενούς
2 ασθενών
2-3 ασθενών
> από 3
109
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
Σας παρακαλώ καταγράψτε τη συχνότητα που εκτελείτε τις παρακάτω εργασίες :
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
ΠΟΤΕ
ΣΠΑΝΙΑ ΣΥΧΝΑ
ΠΑΝΤΑ
Πρωινή φροντίδα ασθενούς
1
2
3
4
Ωριαία λήψη Ζωτικών Σημείων
1
2
3
4
Φλεβοκέντηση
1
2
3
4
Λήψη Αίματος και αερίων αίματος
1
2
3
4
Χορήγηση Αίματος
1
2
3
4
Ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων
1
2
3
4
Τοποθέτηση
περιφερικής
1
2
3
4
Τοποθέτηση κεντρικής φλεβικής ή
1
2
3
4
1
2
3
4
Μέτρηση Κ.Φ.Π(C.V.P)
1
2
3
4
Τοποθέτηση τραχειοσωλήνα
1
2
3
4
Τοποθέτηση τραχειοστόμιου
1
2
3
4
Περιποίηση τραχειοστομίας
1
2
3
4
Βρογχοαναρροφήσεις
1
2
3
4
Περιποίηση-έλεγχος κατακλίσεων
1
2
3
4
Χορήγηση
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
Εκτέλεση ηλεκτρικής απινίδωσης
1
2
3
4
Τοποθέτηση ουροκαθετήρα
1
2
3
4
Τοποθέτηση
1
2
3
4
αρτηριακής γραμμής
αρτηριακής γραμμής
Περιποίηση
περιφερειακών
και
κεντρικών γραμμών.
κατασταλτικών
φαρμάκων
Ρύθμιση
μηχανικού
αερισμού
σύμφωνα με τα αέρια αίματος
Χειρισμός μηχανήματος συνεχούς
υποκατάστασης
της
Νεφρικής
Λειτουργίας(PRISMA)
Ρινογαστρικού(LEVINE)
110
Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας
Τμήμα Ιατρικής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
111

ΘΕΜΑ: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ

PNEUMON - Molecular Cell Biology Unit

genikoi oroi diagonismou - ΣΑΚ Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Η Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού ως Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα

Κατεβάστε το αρχείο του άρθρου - Διεπιστημονική Φροντίδα Υγείας

Αποθήκευση εγγράφου - Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης

ΝΕΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ - Νέος Παιδαγωγός

Προβολή/Άνοιγμα

Χειμώνας 2011, Τεύχος 28

Διάγνωση - Διαφορική διάγνωση - Πρόληψη