Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής Κυπρίων Γευσεις
Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ
ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
7‐8 Νοεμβρίου 2014 Αίθουσα Τελετών, Πανεπιστήμιο Κύπρου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
17:00‐18:00 Εγγραφή Συνέδρων 18:00‐18:30 Έναρξη και χαιρετισμοί Δρ. Ευφροσύνη Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου Πρόεδρος Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής Συνεδρίου, Ομότιμη Καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου Νίκος Κουγιάλης Υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Δρ. Κωνσταντίνος Χριστοφίδης Πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Φυσικής, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κύπρου Θέκλα Παπαντωνίου Λειτουργός Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO Δρ. Χρυσταλλένη Λαζάρου Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου Μουσείου Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ 18:30‐19:10 Παραδοσιακά Τρόφιμα: Χτες, Σήμερα, Αύριο
Δρ. Αντωνία Τριχοπούλου, Ιατρός, Ομότιμη Καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής, Τμήμα Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Σχολή Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας 1
ΕΝΟΤΗΤΑ Α: ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΕΘΙΜΙΚΗ ΖΩΗ Προεδρία: Δρ. Ευφροσύνη Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου 19:10‐19:30 Διατροφή και Παραδοσιακά Παρασκευάσματα στα Έθιμα του 2 Κύκλου της Ζωής Καλλιόπη Πρωτοπαπά, Φιλόλογος, Συγγραφέας‐Ερευνήτρια Παραδοσιακού Πολιτισμού 19:30‐19:50 Το Σιτάρι και η Μεταποίησή του στην Εθιμική Ζωή της Κύπρου
Θεοφανώ Κυπρή, Πρώην Ανώτερη Ερευνήτρια Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου 3
19:50‐20:05 Συζήτηση 20:05‐20:15 Παρουσίαση του προγράμματος Europeana Food and Drink Πετρούλα Χατζηττοφή, Γραμματέας Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής Συνεδρίου, Ερευνήτρια στα Πλαίσια του Προγράμματος Europeana Food and Drink 20:15‐21:15 Ξενάγηση στην έκθεση φωτογραφιών και δεξίωση ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
8:00‐9:00 Εγγραφή Συνέδρων ΕΝΟΤΗΤΑ Β: ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ Προεδρία: Νίκος Αντήλιος, Ερευνητής Κυπριακής Γαστρονομίας, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
09:00‐09:20 Η Κυπριακή Εκδοχή της Μεσογειακής Διατροφής
Μαριλένα Ιωαννίδου, Ερευνήτρια, Διευθύντρια της μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “ΓΑΣΤΕΡΑΙΑ” για την Προώθηση της Κυπριακής Γαστρονομίας 4
09:20‐09:40 Κυπριακά Εδέσματα από την Εποχή της Λιτότητας Δρ. Αντωνία‐Λήδα Ματάλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας της Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα Βαρβάρα Γιάγκου, Διαιτολόγος Δρ. Χρυσταλλένη Λαζάρου, Πρόεδρος ΔΣ, Κυπριακό Μουσείο Διατροφής και Τροφίμων 5
09:40‐10:00 Η Εφαρμογή του Κυπριακού Προγεύματος στα Ξενοδοχεία της 6 Κύπρου Σάββας Μαλιώτης, Αγροοικονομολόγος, Σύμβουλος Αγροδιατροφικών Επιχειρήσεων, Συντονιστής Προγράμματος “Κυπριακό Πρόγευμα” του Cyprus Destination Partnership 10:00‐10:20 Αρχαίες Διατροφές σε Μοντέρνες Κουζίνες
Δρ. Αννίτα Αντωνιάδου, Γεωαρχαιολόγος, Queen’s University, Μπέλφαστ, Ηνωμένο Βασίλειο Μάριος Σκυριανίδης, Food & Beverage Manager, The Forest Park Hotel, Κύπρος 7
10:20‐10:40 Συζήτηση 10:40‐11:10 Διάλειμμα ΕΝΟΤΗΤΑ Γ: ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΜΕΡΟΣ Α) Προεδρία: Νάσα Παταπίου, Ιστορικός‐Ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου
11:10‐11:30 Η Μαστίχα της Πάφου: Τρεμιθόπισσα ή Πίσσα Άσπρη Δρ. Ευφροσύνη Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου 8
11:30‐11:50 Παραδοσιακά Παρασκευάσματα από τα Σταφύλια στα Κρασοχώρια 9 της Κύπρου, Μέσα από το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Αργυρώ Ξενοφώντος, Φιλόλογος, Ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου 11:50‐12:10 Ελληνική Κυπριακή Παραδοσιακή Διατροφή ‐ Παρελθόν, Παρόν, 10 Μέλλον: Αναμνήσεις της Παιδικής μου Διατροφής στον Αγρό Κύπρου Μάρκος Δυμιώτης, Εκπαιδευτικός, Συνεργαζόμενος Ερευνητής, La Trobe University, Μελβούρνη, Αυστραλία ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 12:10‐12:30 Λαχταριστές Διαδρομές Αυθεντικής Κύπρου: Γαστρονομικές 11 Περιπλανήσεις και ο Πολιτισμός των Γεύσεων στην Ύπαιθρο της Επαρχίας Λάρνακας Μάκης Παπαμιχαήλ, Αγροτοοικονομολόγος, Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λάρνακας 12:30‐12:50 Συζήτηση 12:50‐14:00 Γεύμα ΕΝΟΤΗΤΑ Δ: ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΜΕΡΟΣ Β) Προεδρία: Καλλιόπη Πρωτοπαπά, Φιλόλογος, Συγγραφέας‐Ερευνήτρια Παραδοσιακού Πολιτισμού 14:00‐14:20 Δερύνεια: Αγροτροφική Ιστορία και Αγροτροφικές Ιστορίες στα 12 Χρόνια της Αγγλοκρατίας Κυριακή Παντελή, Γεωγράφος και Υποψήφια Διδάκτωρ Παραδοσιακού Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Κύπρου 14:20‐14:40 Γαστρονομικές Ιδιομορφίες του Ριζοκαρπάσου
Νάσα Παταπίου, Ιστορικός‐Ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου 14:40‐15:00 Η Γαστρονομική Ταυτότητα της Μαραθάσας
Φλωρεντία Κυθραιώτου, Συγγραφέας, Ερευνήτρια σε Θέματα Γαστρονομίας 15:00‐15:20 Παραδοσιακά Εδέσματα της Περιοχής Πιτσιλιάς και Ιδιαίτερα του 13
14
15 Χωριού Πλατανιστάσα Καλλιόπη Κούρρη, Εκπαιδευτικός, Ερευνήτρια σε Θέματα Παραδοσιακού Πολιτισμού και Διατροφής 15:20‐15:40 Συζήτηση 15:40‐16:10 Διάλειμμα ΕΝΟΤΗΤΑ Ε: ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Προεδρία: Δρ. Χρυσταλλένη Λαζάρου, Πρόεδρος ΔΣ, Κυπριακό Μουσείο Διατροφής και Τροφίμων 16:10‐16:30 «Μαγειρεύοντας» την Παραδοσιακή Διατροφή της Κύπρου: 16 Παραδείγματα Εκπαιδευτικών Εφαρμογών του Θέματος Δρ. Ευτυχία Παρλά, Εκπαιδευτικός 16:30‐16:50 Ο Ρόλος του Μαθήματος της Οικιακής Οικονομίας/Αγωγής Υγείας 17 (Μέση Εκπαίδευση) στη Γνωριμία, Διατήρηση και Αξιοποίηση της Παραδοσιακής Διατροφής στη Σύγχρονη Ζωή Εύα Νεοφύτου, Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης Ελένη Νεοφύτου, Άννα Χατζηθεοδώρου, Μαρία Γιακουμή, Μαρία Ηλιάδου, Βασιλική Σαραντοπούλου, Μαρία Παλμύρη, Χρυσούλα Χαραλάμπους, Εκπαιδευτικοί ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 16:50‐17:10 Η Γεύση της Παράδοσης: Εκπαιδευτικά Προγράμματα για Κοινά 18 Διατροφικά Στοιχεία Κύπρου‐Κρήτης στο Μουσείο Παραδοσιακής Ζωής Κρήτης Λυχνοστάτης Μαίρη Μπαριτάκη, Φιλόλογος‐Μουσειοπαιδαγωγός, Υπεύθυνη Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Μουσείου «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ», Μέλος Διεθνούς Επιτροπής για την Εκπαίδευση & την Πολιτιστική Δράση στα Μουσεία (CECA/ICOM) 17:10‐17:30 Συζήτηση 17:30‐18:00 Διάλειμμα ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ, ΣΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Προεδρία: Γιώργος Κυπριανού, Εκπαιδευτής Επισιτιστικών Τεχνών, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας 18:00‐18:20 Μικροβιακή Μελέτη των Ζυμώσεων Παραδοσιακών Προϊόντων της 19 Κύπρου: Η Περίπτωση Κουμανταρίας, Τραχανά και Αλλαντικών Πιτσιλιάς Δρ. Δημήτρης Τσάλτας, Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργικής Μικροβιολογίας και Βιοτεχνολογίας, Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου 18:20‐18:40 Χαλλούμι: Συστήματα Παραγωγής και Ποιότητα
Δρ. Φώτης Παπαδήμας, Λέκτορας, Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου 20
18:40‐19:00 Νομική Προστασία για Παραδοσιακά Τρόφιμα
Σώζος‐Χρίστος Θεοδούλου, Lic. Jur., D.E.A., Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εμπορικών Σημάτων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ECTA) 21
19:00‐19:20 Κατοχύρωση Προϊόντων με Ονομασία Προέλευσης στην Κύπρο: Η 22 Πραγματική Εμπειρία Γεώργιος Γαβριήλ, Γενικός Διευθυντής Aphrodite Delights Ltd, Πρόεδρος Συνδέσμου Παρασκευαστών Παραδοσιακών Εδεσμάτων Γεροσκήπου 19:20‐19:40 Συζήτηση 19:40‐20:00 Σύνοψη και κλείσιμο συνεδρίου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ
1
Παραδοσιακά Τρόφιμα: Χτες, Σήμερα, Αύριο Δρ. Αντωνία Τριχοπούλου Ιατρός, Ομότιμη Καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής, Τμήμα Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Σχολή Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας Έφη Βασιλοπούλου Τεχνολόγος Τροφίμων, Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών To θέμα της σωστής διατροφής έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις λόγω της ευεργετικής επίδρασης της στην υγεία. Στο πλαίσιο αυτό έχει καταδειχθεί η ευεργετική δράση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής με συνακόλουθο το επιστημονικό ενδιαφέρον για τα τρόφιμα που την απαρτίζουν. Η δραστηριότητα της ομάδας μας στον τομέα αυτόν αφορά τόσο το εύρος και το βαθμό επίδρασης της Μεσογειακής διατροφής, όσο και την πολύπλευρη μελέτη των παραδοσιακών τροφίμων με στόχο τόσο την καταγραφή των παραδοσιακών Ελληνικών απλών και σύνθετων τροφίμων, όσο και τη χημική τους ανάλυση και τη σχέση τους με την υγεία. Σύμφωνα με το παραπάνω ερευνητικό πλαίσιο έχουν μελετηθεί αρκετά Ελληνικά παραδοσιακά τρόφιμα και συνταγές. Επίσης, μέσω των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων EuroFIR (www.eurofir.net) και BaSeFood (www.basefood‐fp7.eu) η μεθοδολογία αυτή επεκτάθηκε σε 13 Ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε 6 χώρες της Μαύρης Θάλασσας. Η ανάδειξη της θρεπτικής αξίας των τοπικών παραδοσιακών τροφίμων και η καταγραφή και διερεύνηση της διαδικασίας παρασκευής συνιστούν προϋπόθεση για την επανένταξη των παραδοσιακών τροφίμων στο καθημερινό μας διαιτολόγιο και την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης Ελληνικής δραστηριότητας συμβάλλουν στη διάδοση της Μεσογειακής Διατροφής και την αναγνώριση της ευεργετικής επίδρασή της στην υγεία από το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Παράλληλα ωφελούν την εθνική οικονομία και συντελούν στην διατήρηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Λέξεις‐Κλειδιά: Παραδοσιακά τρόφιμα, Μεσογειακή διατροφή. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 2
Διατροφή και Παραδοσιακά Παρασκευάσματα στα Έθιμα του Κύκλου Της Ζωής Καλλιόπη Πρωτοπαπά Φιλόλογος, Συγγραφέας‐Ερευνήτρια Παραδοσιακού Πολιτισμού Τα τρόφιμα και γενικά τα παραδοσιακά παρασκευάσματα έχουν αποκτήσει πέρα από την υλική τους αξία και ένα συμβολισμό. Πολλές φορές πίσω από τα σύμβολα κρύβεται η ανάγκη για πρόσληψη συγκεκριμένης τροφής, όπως στη διατροφή της λεχώνας. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις μετάβασης από μια κατάσταση σε άλλη, όπου έχουν θέση τα διαβατήρια έθιμα, η ανάγκη αποτροπής του κακού και πρόκλησης του καλού είναι επιτακτική. Και αυτό συμβαίνει στα έθιμα του κύκλου της ζωής, οπότε ένα νέο άτομο εισέρχεται στην κοινωνία (έθιμα της γέννησης), ο άγαμος βίος τελειώνει και αρχίζει ο έγγαμος βίος (έθιμα του γάμου), ή το άτομο μεταβαίνει σε μια άλλη ζωή (έθιμα του θανάτου). Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν τα δώρα στη λεχώνα‐πισίες, γλυτζιστά πίττες της σάτζης, λεχουσόσουπα‐, αλλά και τα φαγητά στην κηδεία και τα μνημόσυνα. Οι πίττες του μνημοσύνου φέρουν εντελώς διαφορετική διακόσμηση από περιοχή σε περιοχή. Τα φαγητά στα τραπέζια του γάμου είναι ανάλογα με τα προϊόντα και την οικονομική κατάσταση της κάθε περιοχής (παντζάρια, μακαρόνια, κολοκάσι, κρεατοκόλοκα). Το πιο γνωστό φαγητό του γάμου, το ρέσιν, με πολλές παραλλαγές ανάλογα με την περιοχή, παρασκευάζεται με ολόκληρη ιεροτελεστία. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην παρασκευή των ζυμωμάτων και άλλων παρασκευασμάτων για το γάμο, όπως το ζύμωμα από μικρά κορίτσια, ζύμωμα με το ένα χέρι, συνοδεία μουσικής, κλπ. Παρατηρείται μεγάλη ποικιλία στον τύπο και τη διακόσμηση των κουλουριών και άλλων ζυμωμάτων στα γαμήλια έθιμα. Ιδιαίτερα ζυμώματα, ανάλογα πάντα με την περιοχή, οι γλισταρκές για το κάλεσμα σε μεγάλη ποικιλία, οι γλισταρκές και άλλα συμβολικά σχήματα για το στόλισμα της μανάσσας, όπως τα φίδια και τα πουλιά, οι γλισταρκές για το κολότζιν του κρασιού, τα τσιουρέκια, το κουλλούρι της νύφης, τα πουλιά της «μηλιάς», η πίττα του αντροΰνου. Ο πλούτος της παράδοσής μας. Λέξεις‐Κλειδιά: Έθιμα κύκλου της ζωής, παραδοσιακά παρασκευάσματα, παραδοσιακή διατροφή. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 3
Το Σιτάρι και η Μεταποίηση του στην Εθιμική Ζωή της Κύπρου Θεοφανώ Κυπρή Πρώην Ανώτερη Ερευνήτρια Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Στην πλούσια ελληνική λαϊκή παράδοση της Κύπρου το σιτάρι, ως ψωμί και άλλα παρασκευάσματα από αλεύρι, αναδεικνύεται όχι μόνο ως πολύτιμο αγαθό καθημερινής διατροφής, λόγω της μεγάλης θρεπτικής του αξίας, αλλά και ως σημαντικό στοιχείο λαϊκού πολιτισμού, λόγω και της εκτεταμένης συμβολικής του χρήσης. Στην κυπριακή παραδοσιακή κοινωνία, κατά βάση αγροτική, είχε δοθεί από παλιά ιδιαίτερη σημασία στην καλλιέργεια και παραγωγή σιταριού, που ιδιαίτερα στις πεδινές περιοχές αποτελούσε το κύριο γεωργικό προϊόν και παραγόταν σε μεγάλες ποσότητες και πολύ καλή ποιότητα. Η καλλιέργεια, η παραγωγή, η αποθήκευση και η μεταποίησή του γίνονταν με πατροπαράδοτους τρόπους που για αιώνες παρέμεναν αναλλοίωτοι, σχεδόν ως τα μέσα του εικοστού αιώνα και τη σταδιακή καθιέρωση της μηχανής. Από την αρχαιότητα ήδη είχαν αποδοθεί στο σιτάρι (ψωμί) πολλές συμβολικές ιδιότητες, αφού σύμφωνα με τις ισχύουσες λαϊκές αντιλήψεις το σιτάρι είχε την ιδιότητα να προστατεύει από την επίδραση των κακών πνευμάτων, ήταν σύμβολο γονιμότητας και αφθονίας αγαθών. Οι ποικίλοι συμβολισμοί που του αποδόθηκαν, σημαντικοί για την ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα, αλλά και η ιερότητα που απέδωσε στον άρτο η χριστιανική θρησκεία με τη χρήση του στη θεία κοινωνία, του εξασφάλισαν μια ξεχωριστή θέση στην εθιμική ζωή. Συνδέθηκε με πολλά έθιμα και εθιμολατρευτικές εκδηλώσεις της λαϊκής ζωής, με όλες τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης, τις γιορτές της Παναγίας και των αγίων, τα μνημόσυνα και άλλα, καθώς και με τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής του ανθρώπου, χαρούμενες και πένθιμες, και καθιερώθηκε σε πολλά τελετουργικά διαβατήρια έθιμα. Επίσης συνδέθηκε με μαγικούς τρόπους λαϊκής θεραπείας και μαντικά έθιμα, με λαϊκές προλήψεις και δεισιδαιμονίες, καθώς και με λαϊκές παραδόσεις και φράσεις του παροιμιακού λόγου της Κύπρου. Λέξεις‐Κλειδιά: Σιτάρι, μεταποίηση, συμβολισμοί, έθιμα. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 4
Η Κυπριακή Εκδοχή της Μεσογειακής Διατροφής Μαριλένα Ιωαννίδου Ερευνήτρια, Διευθύντρια της μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “ΓΑΣΤΕΡΑΙΑ” για την Προώθηση της Κυπριακής Γαστρονομίας Ο ορισμός του μοντέλου για τη Μεσογειακή Διατροφή στοιχειοθετεί ένα γενικό πλαίσιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σημείο αναφοράς από τις χώρες στις οποίες εφαρμόζεται, δηλαδή στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κροατία, την Κύπρο, το Μαρόκο και την Πορτογαλία. Η πρόσφατη συμπερίληψη της Κύπρου στην ομάδα των χωρών αυτών καταδεικνύει την ανάγκη ανάδειξης της κυπριακής εκδοχής του μεσογειακού διατροφικού μοντέλου. Η ανακοίνωση αυτή έχει ως θέμα την παρουσίαση της φυσιογνωμίας της Μεσογειακής Διατροφής στην Κύπρο, όπως αυτή ορίζεται μέσα από τις ιδιαιτερότητες των παραδοσιακών της εδεσμάτων. Με τη βοήθεια ενός γαστρονομικού χάρτη, κυπριακά εδέσματα διαφόρων περιοχών του νησιού, όπως η ταραχτή από τον Πενταδάχτυλο, τα ριτσέλια από τα αμπελοχώρια και οι τυροπούλες της επαρχίας Πάφου, θα αναφερθούν ως ενδεικτικά παραδείγματα της τοπικής παραλλαγής της Μεσογειακής Δίαιτας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εδεσμάτων αυτών ως προς τις πρώτες ύλες και την παρασκευή τους αναδεικνύουν ορισμένα από τα κύρια γνωρίσματα της κυπριακής κουζίνας, ως εφαρμογής αλλά και ιδιαίτερης τοπικής εκδοχής της Μεσογειακής Διατροφής. Βασικό συμπέρασμα της έρευνας αποτελεί η διαπίστωση ότι οι κύριοι άξονες που συνθέτουν την κουζίνα της Κύπρου, καθώς και οι ιδιαιτερότητες βασικών διατροφικών στοιχείων όπως το κυπριακό ελαιόλαδο, το παραδοσιακό ψωμί με προζύμι και το μέλι της Κύπρου, διαμορφώνουν ένα αντιπροσωπευτικό πλαίσιο‐ορισμό της Μεσογειακής Διατροφής στο νησί. Λέξεις‐Κλειδιά: Κυπριακή‐Μεσογειακή διατροφή, ελαιόλαδο, ψωμί. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 5
Κυπριακά Εδέσματα από την Εποχή της Στέρησης Δρ. Αντωνία‐Λήδα Ματάλα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας‐Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Βαρβάρα Γιάγκου Διαιτολόγος‐Διατροφολόγος Δρ. Χρυσταλλένη Λαζάρου Πρόεδρος, Κυπριακό Μουσείο Διατροφής και Τροφίμων Το μεγαλύτερο μέρος των αγαθών διατροφής στην Κύπρο τον 19ο και πρώτο μισό του 20ου αιώνα προερχόταν από τις παραγωγικές διαδικασίες των νοικοκυριών ενώ οι επιλογές γευμάτων των Κυπρίων χωρικών αντανακλούσαν την προσπάθεια τους να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις όποιες πηγές διατροφής είχαν στη διάθεσή τους. Σκοπός της εργασίας ήταν να αναδείξει τη σημασία παραδοσιακών πρακτικών παρασκευής εδεσμάτων και συνταγών σε συνθήκες λιτότητας. Στοιχεία αντλήθηκαν από δημοσιευμένο λαογραφικό υλικό, πρώιμες μελέτες και δοκίμια για την αγροτική ζωή, καθώς και προφορικές μαρτυρίες που κατεγράφησαν στο πεδίο. Τα όσπρια έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεύματα ‐με πρώτα σε σημασία τα κουκιά. Ακόμα και το πρωινό γεύμα, το πρόεμαν πολλές φορές ήταν όσπρια που είχαν απομείνει από το δείπνο της προηγούμενης ημέρας. Οι Κύπριες προετοίμαζαν τα όσπρια φρέσκα ή αποξηραμένα, ως λαδερό πιάτο ή ως νηστίσιμο, εφαρμόζοντας ευφάνταστους συνδυασμούς με διάφορους καρπούς, όπως φρέσκα αμύγδαλα ή με αμυλούχες ρίζες, όπως κολοκάσι. Ακόμα και ο ζωμός των κουκιών, το λεγόμενο κουτσιοζούμιν, έβρισκε θέση στο τραπέζι των χωρικών τις ημέρες της νηστείας. Στις πιο φτωχές από τις περιοχές της Κύπρου, μη έχοντας επαρκή πρόσβαση σε ελαιόλαδο, οι Κύπριοι χρησιμοποιούσαν «επικουρικά» έλαια που παραλάμβαναν προστρέχοντας στην αυτοφυή χλωρίδα του νησιού. Το αρκόλαο, το πικρό δηλαδή λάδι των αγριελιών, το σχινέλαιο και το τερεβινθέλαιο ήταν τέτοια εδώδιμα λίπη των οποίων η διαιτητική χρήση έχει εκλείψει στη σύγχρονη Κύπρο. Ο χοίρος παρείχε τη μίλλα, άλλα και μια ποικιλία από ιδιαίτερα λίπη τα οποία οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν για να εμπλουτίσουν τα διάφορα υδαρή παρασκευάσματα από σιτάρι, όπως η γρούτα, ή για να πετύχουν το επιθυμητό γευστικό αποτέλεσμα στα γλυκά των γιορτών. Η μελέτη ανέδειξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της γυναίκας, ή οποία ήταν αρμόδια για τη συλλογή αυτοφυών ειδών, την παρασκευή και τη διατήρηση των τροφίμων και τέλος, για τους συνδυασμούς των γευμάτων. Λέξεις‐Κλειδιά: Κύπρος, παραδοσιακά εδέσματα, εδώδιμα λίπη, όσπρια. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 6
Η Εφαρμογή του Κυπριακού Προγεύματος στα Ξενοδοχεία της Κύπρου Σάββας Μαλιώτης Αγροοικονομολόγος, Σύμβουλος Αγροδιατροφικών Επιχειρήσεων Συντονιστής Προγράμματος “Κυπριακό Πρόγευμα” του Cyprus Destination Partnership Μέσα στα πλαίσια της αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος με επίκεντρο την Κυπριακή γαστρονομία, έχει ξεκινήσει μια σημαντική προσπάθεια για υιοθέτηση του θεσμού του «Κυπριακού Προγεύματος». Η όλη προσπάθεια αποτελεί πρωτοβουλία της συνεργασίας με την ονομασία Cyprus Destination Partnership στην οποία συμμετέχουν από κοινού ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού (ΚΟΤ), ο Κυπριακός Σύνδεσμος Αειφόρου Τουρισμού (CSTI) και το Travel Foundation του Ηνωμένου Βασιλείου. Το όλο εγχείρημα βασίζεται σε μελέτη η οποία ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο και η οποία κατέδειξε ότι οι τουρίστες αναζητούν τις αυθεντικές γεύσεις που προσφέρει η τοπική γαστρονομία. Η διαπίστωση αυτή ταυτίζεται πλήρως και με την τάση που παρατηρείται στις διεθνείς αγορές, όπου οι καταναλωτικές προτιμήσεις επιζητούν αυθεντικές πλέον εμπειρίες και όχι παγκοσμιοποιημένους και όμοιους τουριστικούς προορισμούς. Το Κυπριακό Πρόγευμα μπήκε ήδη σε δοκιμαστική εφαρμογή στην Επαρχία Πάφου επιδιώκοντας να δοκιμάσει τα κριτήρια συμμετοχής και να αξιολογήσει τον τρόπο υιοθέτησης τους από τα ξενοδοχεία, έτσι που να επεκταθεί η εφαρμογή του σε παγκύπρια κλίμακα μέσα στο 2015. Σημειώνεται πως η προσπάθεια για δημιουργία του θεσμού του Κυπριακού Προγεύματος αποτελεί το πρώτο βήμα ενός μεγαλεπήβολου στρατηγικού σχεδίου μέσα από το οποίο ο ΚΟΤ επιδιώκει να αναπτύξει τον γαστρονομικό τουρισμό στη Κύπρο. Κατά την ανακοίνωση θα παρουσιαστούν: α. Οι διεθνείς τάσεις για τον γαστρονομικό τουρισμό και η θέση της Κύπρου στον παγκόσμιο γαστρονομικό τουριστικό χάρτη. β. Τα ευρήματα της μελέτης σε σχέση με τις δυνατότητες των ξενοδοχειακών μονάδων αλλά και τις επιλογές των τουριστών για αυθεντικές τοπικές γεύσεις. γ. Η διαδικασία πιλοτικής εφαρμογής και ο βαθμός επίτευξης των στόχων στα ξενοδοχεία τα οποία έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα. δ. Οι προοπτικές για παγκύπρια εφαρμογή του θεσμού. Λέξεις‐Κλειδιά: Κυπριακό Πρόγευμα, ξενοδοχεία. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 7
Αρχαίες Διατροφές σε Μοντέρνες Κουζίνες Δρ. Αννίτα Αντωνιάδου Τριχοπούλου Διδάκτωρ Γεωαρχαιολογίας, Λέκτορας‐Ερευνήτρια, Ειδικός Επιστήμονας, Queen’s University Belfast, UK Μάριος Σκυριανίδης Διευθυντής Τμήματος Τροφίμων και Ποτών, Ερευνητής, The Forest Park Hotel, Κύπρος Η παραδοσιακή γαστρονομία είναι ένα κομμάτι του πολιτισμού μας. Το κοινωνικό πλαίσιο της κυπριακής κουζίνας έχει διαφυλαχθεί και τεκμηριωθεί μέσα από επιστημονική έρευνα. Απουσιάζει όμως η ανάδειξη των διατροφικών επιλογών και ιδιαιτεροτήτων σε σχέση με τους πρωιμότερους κατοίκους του νησιού και του τρόπου με τον οποίο αυτές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας σήμερα. Το κρέας αλλά και τα δημητριακά αποτέλεσαν από τα προϊστορικά χρόνια τη βάση της δίαιτας των Κυπρίων, ενώ η καθημερινή διατροφή συμπληρωνόταν με όσπρια, χόρτα, και φρούτα. Γνωρίζουμε τι έτρωγαν και σε κάποιες περιπτώσεις πώς μαγείρευαν, έχουμε περιορισμένη γνώση όμως για τις γευστικές τους απαιτήσεις, αν για παράδειγμα προτιμούσαν τις αλμυρές, γλυκές ή ξινές γεύσεις, ενώ δεν έχουμε στοιχεία για το πόσα διαφορετικά πιάτα προσφέρονται σε ένα δείπνο, την ποσότητα ανά συνδαιτυμόνα και τον αριθμό ημερήσιων/εβδομαδιαίων γευμάτων. Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στην πειραματική γαστριμαργική δημιουργία πιάτων με πρώτες ύλες όσο γίνεται πιο πιστές στην αρχαιότητα (ωμό ελαιόλαδο, σπιτικό κρασί, φρούτα, όσπρια, γάλα, δημητριακά, κρέας κλπ), αλλά προσαρμοσμένων σε σύγχρονες κουζίνες και μεθόδους υγιεινής. Η συνεργασία ενός αρχαιολόγου με ένα ειδήμονα στα τρόφιμα και στα ποτά είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός υγιεινού διατροφικού ημερήσιου μενού με ποικίλους συνδυασμούς, βασισμένου σε αρχαιολογικά και ιστορικά τεκμήρια από τα προϊστορικά μέχρι και τα κλασσικά χρόνια. Συνθέσαμε πιάτα που εφοδιάζουν τον οργανισμό με τις απαραίτητες βιταμίνες, πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, ακόμα και χωρίς την παρουσία της πατάτας, των ζυμαρικών αλλά και του ρυζιού. Το πρόγραμμα, που στέφθηκε με επιτυχία, εφαρμόστηκε πειραματικά το 2014 στους χώρους σίτισης του ξενοδοχείου Forest Park στην Κύπρο, σε άτομα διαφόρων ηλικιών και εθνικοτήτων. Τα αποτελέσματα από αυτό το πειραματικό διατροφικό εργαστήρι επισημαίνουν πως το φαγητό είναι μια διαχρονική πολιτισμική διαδικασία, σύμβολο και δείκτης ταυτότητας. Η καινοτόμος αυτή πρόταση γαστρονομίας στόχο έχει να προωθήσει σημαντικές πτυχές της κυπριακής διατροφής ως μορφής άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και να συμβάλει στην ανάδειξη του αρχαίου κυπριακού διατροφικού πλούτου μέσα από το πρίσμα της μεσογειακής διατροφικής κουλτούρας. Λέξεις‐Κλειδιά: Πειραματική αρχαιολογία, αρχαίες διατροφές, γαστρονομία. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 8
Η Μαστίχα της Πάφου: Τρεμιθόπισσα ή Πίσσα Άσπρη Δρ. Ευφροσύνη Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου Ομότιμη Καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου Η ανακοίνωσή μου επικεντρώνεται σε ένα ιδιόμορφο, τοπικού χαρακτήρα παραδοσιακό παρασκεύασμα, την τρεμιθόπισσα, ή πίσσα άσπρη ή παφίτικη πίσσα, ένα είδος μαστίχας η παραγωγή της οποίας ήταν περιορισμένη σε λίγα χωριά της Πάφου (κυρίως Λέμπα, Κισσόνεργα, Τάλα, Έμπα, Μεσόγη). Η πρώτη ύλη για την παρασκευή της ήταν η υγρή τρεμιντίνα, η ρητίνη του δέντρου Pistacia atlantica subsp. Cypricola, Πιστακία η ατλαντική, υποείδος η κυπριακή, ο τρέμιθος, δέντρο ενδημικό της Κύπρου. Στη ρητίνη από την τέρμινθο αναφέρεται ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.), χαρακτηρίζοντας εκείνη της Κύπρου ως διαυγέστερη, λευκή και μυρωδάτη. Η εργασία αυτή είναι το αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας κατά τα έτη 2007 και 2008, με την ευκαιρία τριημέρου εργασίας για τη μαστίχα της Χίου. Μέχρι τότε, η παφίτικη πίσσα, δεν είχε σχεδόν καθόλου μελετηθεί . Στόχος της έρευνας ήταν να τεκμηριωθούν όλες οι πτυχές του θέματος (συλλογή ρητίνης, επεξεργασία και παρασκευή πίσσας, διάδοση, ευεργετικές ιδιότητες, χρήση) και να προβληθούν οι σύγχρονες προσπάθειες προώθησης και αξιοποίησης του αρωματικού αυτού παραδοσιακού προϊόντος. Για την ανίχνευση της ιστορικής διαδρομής, ερευνήθηκαν γραπτές πηγές, κυρίως του 18ου και του 19ου αιώνα, και συγκεντρώθηκαν προφορικές μαρτυρίες από ανθρώπους που ασχολήθηκαν με την παραγωγή της πίσσας. Διαπιστώθηκε ότι στην παραγωγή αυτή εμπλέκονταν άτομα και των δύο κοινοτήτων, αλλά και ότι η ιστορία της πίσσας είναι αλληλένδετη με τις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων σχέσεις και με το οδυνηρό χρονικό της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Διαπιστώθηκε επίσης η υπεροχή της μαστίχας της Χίου η οποία εισαγόταν από τους μεσαιωνικούς χρόνους στην Κύπρο και η ευρύτατη χρήση της στη ζαχαροπλαστική (κουλούρια, φλαούνες) υποσκέλιζε την παφίτικη πίσσα. Παρόλα αυτά, η μόνη μαστίχα της Κύπρου επιβιώνει μέχρι σήμερα με κέντρο παραγωγής τη Γεροσκήπου. Η ανακοίνωση θα αναφερθεί στην οικογενειακή επιχείρηση που από το 1895 παράγει και διαθέτει στη Γεροσκήπου την παφίτικη πίσσα παράλληλα με τα τοπικά λουκούμια και τις κουφέττες, και θα παρουσιάσει συνοπτικά τους καρπούς των πολύχρονων προσπαθειών απογόνου της ίδιας οικογένειας για την έρευνα των ιδιοτήτων και δυνατοτήτων αξιοποίησης της παφίτικης πίσσας, πέραν της μάσησης, στη φαρμακευτική, τη μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Λέξεις‐Κλειδιά: Τρέμιθος, τρεμιντίνα, τρεμιθόπισσα, πίσσα παφίτικη. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 9
Παραδοσιακά Παρασκευάσματα από τα Σταφύλια στα Κρασοχώρια της Κύπρου, Μέσα από το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (Κ.Ε.Ε.) Αργυρώ Ξενοφώντος Φιλόλογος‐Ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου Τα κρασοχώρια της Κύπρου αποτελούνται από ένα σύμπλεγμα ορεινών και ημιορεινών χωριών των επαρχιών της Λεμεσού και της Πάφου. Στο παρελθόν, ο αριθμός τους ήταν αρκετά μεγάλος· με την πάροδο όμως του χρόνου, παρατηρούμε ότι ο πληθυσμός τους μειώθηκε σημαντικά. Η ανάπτυξη της βιομηχανίας και του τουρισμού, παράλληλα με την αλλαγή στις καλλιέργειες, οδήγησαν μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Η ύπαιθρος αποψιλώθηκε, η αμπελοκαλλιέργεια μειώθηκε, οι παραδοσιακές δομές και παρασκευάσματα συρρικνώθηκαν. Αναφερόμενοι στα κρασοχώρια, παρατηρούμε ότι αρκετά από τα παραδοσιακά εδέσματα που για χρόνια αποτελούσαν μέρος της καθημερινής διατροφής των κατοίκων τους, έχουν σχεδόν εκλείψει. Για το λόγο αυτό, θεωρήθηκε σκόπιμη και απαραίτητη η καταγραφή και περιγραφή των παρασκευασμάτων του σταφυλιού (κρασί, ζιβανία, ππαλουζές, σουτζούκκος, κκιοφτέρκα, κουμανταρία, σταφίθκια, ξύδι), που αποτελούσαν, ιδιαίτερα στο παρελθόν, τα πλέον χαρακτηριστικά δείγματα εδεσμάτων τους. Μεγαλύτερη έμφαση κρίθηκε αναγκαίο να δοθεί στα λιγότερο γνωστά και μη διαδεδομένα εδέσματα, όπως για παράδειγμα οι μάτσες, γλυκόξινο κατασκεύασμα από λιωμένες ρόγες σταφυλιού, ή τα διάφορα γλυκά που είχαν ως βασικό συστατικό το έψημαν , πηκτό υγρό σιρόπι από σταφύλι, όπως τα ρετσέλια, τα σουππούθκια, ο καϊκανάς, ο πορτός, ο χαλουβάς, τα κουλλουρούθκια, η γρούτα, το σερεπέττιν. Θα καταγραφούν και θα γίνει η περιγραφή τους, θα περιγραφεί η διαδικασία και ο χρόνος παρασκευής, ο τρόπος συντήρησης και οι κατά τόπους παραλλαγές και θα επεξηγηθεί η χρήση τους και η σημασία που είχαν στην παραδοσιακή οικιακή οικονομία αλλά και στο εσωτερικό εμπόριο με την ανταλλαγή προϊόντων. Λέξεις‐Κλειδιά: Κρασοχώρια, παρασκευάσματα, σταφύλι, κρασί, έψημαν. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 10
Ελληνική Κυπριακή Παραδοσιακή Διατροφή Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον: Αναμνήσεις της Παιδικής μου Διατροφής στον Αγρό Κύπρου Μάρκος Δυμιώτης Εκπαιδευτικός, Συνεργαζόμενος Ερευνητής, La Trobe University, Μελβούρνη, Αυστραλία Η ανακοίνωση εξετάζει το θέμα της τοπικότητας στην κυπριακή διατροφή του πρόσφατου παρελθόντος, και επικεντρώνει την ανάλυσή της στην παραδοσιακή κουζίνα της ορεινής κοινότητας του Αγρού πριν από το 1960. Με βάση εμπειρικά δεδομένα, περιγράφεται η ποικιλία και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των τοπικών προϊόντων και εδεσμάτων, η απλότητα της διατροφής καθώς και ο πλούτος γεύσεων των παραδοσιακών τροφίμων. Τα γνωρίσματα αυτά οφείλονταν στην εκμετάλλευση ενός εύρους φυτικών εποχιακών προϊόντων της περιοχής του Αγρού (φρούτα, όσπρια, βότανα και χόρτα), τα οποία καταναλώνονταν χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία, εξευγενισμό ή συσκευασία. Σε αντίθεση με την προτίμηση της τοπικής κουζίνας στα φυτικά υλικά, η χρήση πρώτων υλών ζωικής προέλευσης ήταν αρκετά μικρότερη. Στα πλαίσια της ανακοίνωσης, την αναφορά στα τοπικά τρόφιμα, εδέσματα και γεύματα συνοδεύει η παράλληλη εξέταση της κουλτούρας, των συνηθειών καθώς και της πρακτικής πλευράς της καθημερινής διατροφής. Με τον τρόπο αυτό ολοκληρώνεται η παρουσίαση της εικόνας του γαστρονομικού πολιτισμού του Αγρού, ενώ καταληκτήρια διαπίστωση αποτελεί η ανάγκη καταγραφής και διάσωσης της παραδοσιακής διατροφής ως άυλου πολιτιστικού αγαθού της ανθρωπότητας. Λέξεις‐Κλειδιά: Αγρός, παραδοσιακή διατροφή, διατροφικές πρακτικές. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 11
Λαχταριστές Διαδρομές Αυθεντικής Κύπρου: Γαστρονομικές Περιπλανήσεις και ο Πολιτισμός των Γεύσεων στην Ύπαιθρο της Επαρχίας Λάρνακας Μάκης Παπαμιχαήλ Αγροτοοικονομολόγος, Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λάρνακας ΛΤΔ Στο πλαίσιο εφαρμογής του Άξονα 4‐LEADER του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007‐2013, υλοποιείται το Έργο Διακρατικής Συνεργασίας «Γαστρονομικές Περιπλανήσεις και ο Πολιτισμός των Γεύσεων». Στόχος του Έργου είναι η προώθηση της δημιουργίας οριοθετημένων και ενιαίων γεωγραφικών – πολιτιστικών ενοτήτων, που θα λειτουργήσουν ως άτυπα «πάρκα» τοπικής γαστρονομίας και περιήγησης, προσφέροντας ολοκληρωμένες προτάσεις επίσκεψης σε ενδεδειγμένους χώρους εστίασης και διαμονής, καθώς και σε επιλεγμένες δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Το Έργο εντάσσεται στο Τοπικό Πρόγραμμα LEADER Επαρχίας Λάρνακας και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία. Σε αυτό συμμετέχουν 18 εταίροι από τέσσερις χώρες. Την Κύπρο εκπροσωπεί η Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λάρνακας. Το Έργο περιλαμβάνει την προώθηση της τοπικής γαστρονομίας σε εκθέσεις του εξωτερικού, τη διοργάνωση εκπαιδευτικών ημερίδων και κυρίως το σχεδιασμό τριών θεματικών Διαδρομών «Γαστρονομικών και Πολιτισμικών Περιπλανήσεων». Οι Διαδρομές αφορούν: α. Τη Δυτική Επαρχία Λάρνακας, περιλαμβάνοντας κυρίως τις περιοχές της Χοιροκοιτίας και της Καλαβασού. β. Την Ημιορεινή Επαρχία Λάρνακας και ειδικότερα τις περιοχές της Χοιροκοιτίας, της Σκαρίνου και των Λευκάρων. γ. Την Πεδινή Επαρχία Λάρνακας, στην οποία περιλαμβάνονται οι περιοχές των Πυργών, του Κόρνου, της Κοφίνου, της Αλαμινού, του Μαζωτού, του Κιτίου, των Περβολιών και του Μενεού. Μέσω της εφαρμογής καλών πρακτικών, όπως ο σχεδιασμός των διαδρομών, διαπιστώνεται ότι ο τοπικός γαστρονομικός πολιτισμός καθώς και άλλα πολιτιστικά στοιχεία, οι παραδόσεις, ο φυσικός πλούτος και το τοπίο, καθώς και το ανθρώπινο δυναμικό των περιοχών, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά ώστε να αναδειχθούν οι περιοχές αυτές ως τόποι προορισμού εναλλακτικού τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων. Σημαντικό όφελος αποτελεί, παράλληλα, η ανάδειξη ενός ανεκμετάλλευτου στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αυτού της γευστικής, υγιεινής και ορθά παραγόμενης τοπικής διατροφής. Λέξεις‐Κλειδιά: Επαρχία Λάρνακας, Γαστρονομία, Ύπαιθρος, Ανάπτυξη. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 12
Δερύνεια: Αγροτροφική Ιστορία και Αγροτροφικές Ιστορίες στα Χρόνια της Αγγλοκρατίας Κυριακή Παντελή Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κύπρου Η εργασία καταπιάνεται με τη χωροχρονική παρουσίαση της αγροτροφικής ιστορίας της Δερύνειας, καθώς και διάφορων περιστατικών που αφορούν σε αυτή. Στόχος της είναι η παρουσίαση του αγροτροφικού συστήματος της Δερύνειας και άλλων κοινωνικοπολιτισμικών χαρακτηριστικών του κατά τα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Διερευνώνται διάφορες πτυχές του θέματος, όπως: τα παραδοσιακά εδέσματα της περιοχής, περιγραφή των συστατικών τους και της διαδικασίας παρασκευής, τοπικά και εισαγόμενα βρώσιμα είδη, η κατανομή τους, βιολογικά χαρακτηριστικά, η πορεία τους μέσα στην αγροτροφική αλυσίδα, ο ρόλος της βιογεωγραφιας της περιοχής, των κοινωνικοπολιτισμικών και πολιτικών γνωρισμάτων της εποχής στην αγροτροφική αλυσίδα, λαογραφικά‐πολιτισμικά και άλλα γεγονότα της εποχής που συνδέονται με αυτή. Για το σκοπό αυτό λήφθηκε πρωτογενής (διερευνητικές συνεντεύξεις, κρατικό αρχείο, αρχείο δήμου, προσωπικά αρχεία κατοίκων του χωριού) και δευτερογενής πληροφορία (βιβλιογραφία). Το υλικό αυτό τοποθετήθηκε σε βάση δεδομένων, η οποία περιελάμβανε τα ονόματα των εδεσμάτων, τις συνταγές παρασκευής και τους τρόπους συντήρησής τους, τα υλικά παρασκευής και τα χαρακτηριστικά τους (επιστημονικό και κοινό όνομα, βιολογικά χαρακτηριστικά, μέσα και διαδικασίες παραγωγής ή εξεύρεσης τους, άλλες χρήσεις στην κουζίνα), πολιτισμικά και ιστορικά χαρακτηριστικά, καθώς και διάφορα περιστατικά που σχετίζονται με την παραγωγή και την κατανάλωση τροφής. Η έρευνα συνοπτικά κατέληξε στα εξής: Σχεδόν όλοι οι κρίκοι της αγροτροφικής αλυσίδας τοποθετούνταν εντός των χωρικών ορίων της Δερύνειας, με κύρια ενασχόληση την καλλιέργεια δημητριακών (σιτάρι, κριθάρι), αλλά και κηπευτικών. Στα περβόλια, τα οποία ευνοήθηκαν σημαντικά από τους νεωτερισμούς των Άγγλων κατακτητών, καλλιεργούνταν κυρίως ροδιές (παρασκευή ππαλουζέ και κκοφτεριών) και λεμονόδεντρα. Παράλληλα, διατηρούνταν και κοπάδια αιγοπροβάτων. Τα ζώα και το γάλα χρησιμοποιούνταν είτε προς ίδιαν κατανάλωση, είτε τα εμπορεύονταν. Το γάλα αξιοποιούνταν επίσης στην παρασκευή γαλακτοκομικών προϊοντων (χαλλούμια, αναράδες, τραχανάς, γιαούρτι). Επίσης, διατηρούνταν οι οικόσιτοι χοίροι, το κρέας των οποίων συντηρούνταν (παστά, λουκάνικα, ζαλατίνα, κλπ), καθώς και οι όρνιθες για παραγωγή αυγών κυρίως τα οποία εμπορεύονταν. Τέλος, παρατηρείται η εισαγωγή νέων τροφίμων (π.χ. πόλιπιφ). Λέξεις‐Κλειδιά: Αγροτροφικό σύστημα, Δερύνεια, Αγγλοκρατία. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 13
Γαστρονομικές Ιδιομορφίες του Ριζοκαρπάσου Νάσα Παταπίου Ιστορικός‐Ερευνήτρια, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου Το Ριζοκάρπασο, η πιο απομακρυσμένη κωμόπολη από άλλους οικισμούς στην ανατολική εσχατιά της Κύπρου λόγω της θέσης, της έκτασής του με τις απέραντες ακτές που καλύπτουν την περιοχή από τα τρία σημεία του ορίζοντα, της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας του αλλά και των επιρροών που δέχθηκε με το πέρασμα των αιώνων διαμόρφωσε στοιχεία που το καθιστούν μοναδικό σε πολλούς τομείς και ιδιαίτερα στο γαστρονομικό πλούτο του. Τα πιο πάνω στοιχεία υπήρξαν καθοριστικά ώστε στο Ριζοκάρπασο να διαμορφωθεί και να αναπτυχθεί με το πέρασμα των αιώνων μια ιδιότυπη πολιτιστική παράδοση ενός γαστρονομικού πλούτου με ιδιομορφίες, γεγονός που μας επιτρέπει να μιλούμε για ριζοκαρπασίτικη κουζίνα. Εντελώς μοναδικές και καθόλου άγνωστες σε άλλες περιοχές της Κύπρου αλλά και στην ίδια τη χερσόνησο της Καρπασίας απαντούν στο Ριζοκάρπασο σχετικά με το κολοκάσι (ψητό ή και βραστό σαλάτα με σκορδαλιά), το ψάρι (ορφός γιαχνί ή στιφάδο), το κρέας (οφτόν της τερατσιάς), το κυνήγι (πέρδικες με κολοκάσι), τα χόρτα (ξινιατόποττα, λαψάνες γιαχνί) και τα ζυμαρικά (αφράντες, λαγκόπιττες, κουλούρια μιλλωμένα κ.ά.). Τέλος, αναφέρουμε ενδεικτικά το «εθνικό φαγητό» του Ριζοκαρπάσου τα σαλιγκάρια (καραόλους), που απαντούν στην περιοχή σε πληθώρα και κυρίως σε πέντε είδη: μουνούχαροι, μαντούθκια, πιττακάρες, καραόλοι και καραολιά. Μόνο στο Ριζοκάρπασο όπως έχει καταδείξει η έρευνά μας παρασκευάζονται τα σαλιγκάρια και καταναλώνονται με σκορδαλιά, κυρίως οι μουνούχαροι, καθώς επίσης μοναδική ριζοκαρπασίτικη συνταγή αποτελεί η παρασκευή των σαλιγκαριών (καραόλων και πιττακάρων) γιαχνί με τα μεγάλα κολοκύθια. Λέξεις‐Κλειδιά: Ριζοκαρπασίτικη κουζίνα, κολοκάσι, σαλιγκάρια. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 14
Η Γαστρονομική Ταυτότητα της Μαραθάσας Φλωρεντία Κυθραιώτου Συγγραφέας, Ερευνήτρια σε Θέματα Γαστρονομίας Η Μαραθάσα ανέπτυξε μια διακριτή γαστρονομική ταυτότητα που πηγάζει από τον πολιτισμό, την ιστορία και το περιβάλλον της. Στόχος της εισήγησης είναι η ανάδειξη της διακριτής αυτής γαστρονομικής ταυτότητας. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιλαμβάνει αφενός καταγραφή και μελέτη τοπικών συνταγών, τρόπων παρασκευής και γαστρονομικών συνηθειών, και αφετέρου μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας. Από την έρευνα προκύπτει ότι ο γαστρονομικός χαρακτήρας της Μαραθάσας διακρίνεται από απλότητα, καθαρότητα και σαφήνεια των γεύσεων, ενώ διαθέτει μέτρο που πηγάζει από τις ελληνικές του ρίζες. Έχει έντονο τοπικό, ενδημικό, χαρακτήρα, αξιοποιώντας τις πρώτες ύλες που προσφέρει ο τόπος, είτε αυτές συλλέγονται από τη φύση, είτε καλλιεργούνται. Διαθέτει έντονο τελετουργικό χαρακτήρα που συνδέεται με την ορθόδοξη λατρευτική ζωή και πίστη. Η μεσογειακή τριάδα «οίνος, σίτος, έλαιον» σφραγίζει ανά τους αιώνες την κουζίνα της Μαραθάσας. Λέξεις‐Κλειδιά: Μαραθάσα, γαστρονομία, πολιτισμός, ιστορία, περιβάλλον. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 15
Παραδοσιακά Εδέσματα της Περιοχής Πιτσιλιάς και Ιδιαίτερα του Χωριού Πλατανιστάσα Καλλιόπη Κούρρη Εκπαιδευτικός, Ερευνήτρια σε Θέματα Παραδοσιακού Πολιτισμού και Διατροφής Η Πιτσιλιά, μαζί με τη Σολιά και τη Μαραθάσα είναι οι τρεις περιοχές που συνθέτουν την οροσειρά του Τροόδους. Η Πιτσιλιά αποτελείται από πολλά μικρά χωριά και ελάχιστα μεγάλα, με μεγάλη προσφορά στην ιστορία του τόπου αλλά και στη διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεών μας. Παλαιότερα η Πιτσιλιά ήταν πολύ πυκνοκατοικημένη, όμως μετά το 1980 η έλλειψη ευκαιριών εργασίας στην περιοχή, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής αλλά και την μεγάλη απόσταση μέχρι την πρωτεύουσα, οδήγησε στην εσωτερική μετανάστευση των κατοίκων στη Λευκωσία και στη σταδιακή εγκατάλειψη των χωριών με όλες τις συνέπειες. Οι διατροφικές συνήθειες των κατοίκων στηρίζονταν αποκλειστικά στα προϊόντα που τους έδινε η γη και η αυλή τους, γεωργικά και κτηνοτροφικά. Οι σοδειές εξαρτούνταν στο μέγιστο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες, με αποτέλεσμα πολλές φορές οι κάτοικοι να κατέληγαν στην απόλυτη φτώχεια, λόγω ανομβρίας ή καταστροφής της παραγωγής. Κυρίαρχη θέση στο πλατανιστιώτικο τραπέζι είχαν τα φρέσκα και αποξηραμένα λαχανικά και χορταρικά, τα όσπρια, τα παστά κρέατα και τα αποθηκευμένα φρούτα σε σκοτεινό και δροσερό μέρος, καθώς και οι ξηροί καρποί. Έγινε προσπάθεια να καταγραφούν και να διασωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες συνταγές, αρκετές εκ των οποίων συνεχίζουν να στολίζουν το τραπέζι και να ευφραίνουν τον ουρανίσκο, όπως το φασολάκι μαγειρεμένο με το απόχτι, οι γέροι, το πιλάφι με τους ακροβλαστούς της κληματαριάς, τα καβλιά, οι τριμιθιές, η πομηλοροτηανιά και άλλα πολλά. Μέσα από την παρουσίαση θα δοθεί λεπτομερής περιγραφή για την παρασκευή των παραδοσιακών εδεσμάτων, καθώς και τον χρόνο και τρόπο συλλογής των διαφόρων χορταρικών από τα βουνά. Σκοπός της έρευνας είναι οι συνταγές αυτές να διατηρηθούν και να παραμείνουν στη διατροφή μας, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσής μας. Λέξεις‐Κλειδιά: Πιτσιλιά, Πλατανιστάσα, παραδοσιακά εδέσματα. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 16 «Μαγειρεύοντας» την Παραδοσιακή Διατροφή της Κύπρου: Παραδείγματα Εκπαιδευτικών Εφαρμογών του Θέματος Δρ. Ευτυχία Παρλά Εκπαιδευτικός Η εισήγηση πραγματεύεται τρόπους με τους οποίους μπορεί να προσεγγιστεί το θέμα της διδασκαλίας της Κυπριακής Παραδοσιακής Διατροφής. Τα παραδείγματα των εκπαιδευτικών εφαρμογών που θα παρουσιαστούν βασίζονται στην εκπαιδευτική θεωρία του οικοδομισμού και στην αξία που έχει η διάγνωση των υπαρχουσών γνώσεων και ιδεών των παιδιών για το θέμα, σε συνάφεια με τις σύγχρονες μεθοδολογίες όπως η ομαδική εργασία και η διευρεύνηση, καθώς και η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας. Βασική θέση στην προσέγγιση κατέχει η κατεξοχήν πρακτική – βιωματική εργασία της διατροφικής αγωγής, η μαγειρική, η οποία αποτελεί την πιο ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική μέθοδο μάθησης των θεμάτων της διατροφής . Ένας από τους εκπαιδευτικούς στόχους των εφαρμογών που θα παρουσιαστούν μπορεί να είναι και η προσπάθεια για την ανάδειξη της τοπικότητας των πολλαπλών εκδοχών που μπορεί να έχει η συνταγή/παρασκεύασμα καθώς και η διερεύνηση των λόγων στους οποίους οφείλονται οι παραλλαγές αυτές. Λέξεις‐Κλειδιά: Παραδοσιακή διατροφή, εκπαιδευτικές εφαρμογές, οικοδομισμός, σύγχρονες μεθοδολογίες. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 17 Ο Ρόλος του Μαθήματος της Οικιακής Οικονομίας/Αγωγής Υγείας (Μέση Εκπαίδευση) στη Γνωριμία, Διατήρηση και Αξιοποίηση της Παραδοσιακής Διατροφής στη Σύγχρονη Ζωή Εύα Νεοφύτου Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης Ελένη Νεοφύτου, Άννα Χατζηθεοδώρου, Μαρία Γιακουμή, Μαρία Ηλιάδου, Βασιλική Σαραντοπούλου, Μαρία Παλμίρη, Χρυσούλα Χαραλάμπους Εκπαιδευτικοί Το μάθημα της Οικιακής Οικονομίας‐Αγωγής Υγείας είναι ένα πολύπλευρο μάθημα, το οποίο διδάσκεται στα δημόσια σχολεία της Κύπρου από την Α' Γυμνασίου μέχρι και την Γ' Λυκείου. Καλύπτει ευρύ φάσμα θεματικών ενοτήτων, οι οποίες προσεγγίζουν ολιστικά τα θέματα προαγωγής της υγείας (ψυχικής, σωματικής, κοινωνικής και συναισθηματικής). Στο πλαίσιο αυτό, διεξάγεται μεγάλος αριθμός δραστηριοτήτων με στόχο την ενεργό εμπλοκή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία και την ευαισθητοποίηση και εξοικείωση τους με θέματα που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σπουδών Αγωγής Υγείας. Οι δράσεις, που θα παρουσιαστούν στα πλαίσια αυτής της εισήγησης, εντάσσονται στη θεματική ενότητα «Διαπολιτισμικότητα‐Αποδοχή και Διαχείριση της Διαφορετικότητας», και συμβάλλουν στην ανάδειξη της Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης στο πλαίσιο του πολιτισμικού σχολείου. Επιπλέον, αποτελούν ενδεικτικά δείγματα και αποτέλεσμα της δουλειάς και της συνεργασίας έμπειρων εκπαιδευτικών Οικιακής Οικονομίας‐Αγωγής Υγείας και μαθητών. Τα Θέματα που αφορούν τη «Λαϊκή Παράδοση» έχουν εξεταστεί με διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις από κάθε σχολείο. Η εισήγηση περιλαμβάνει παρουσιάσεις εργασιών των μαθητών από πέντε σχολεία ως εξής: 1. «Γαστρονομία της Κύπρου», Λύκειο Λατσιών, Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού (συνεργαζόμενο σχολείο). Τέθηκαν δύο στόχοι: α. Να μελετηθούν τα κείμενα της Αρχαίας Κυπριακής Ποίησης ώστε να εντοπιστούν και να αναδείχθουν τα στοιχεία του αρχαίου κόσμου που διατηρούνται σήμερα στην Κύπρο. β. Να εμπλακούν σε αυτή την αναζήτηση όσο το δυνατόν περισσότεροι μαθητές αλλά και καθηγητές. Για το σκοπό αυτό με την Οικιακή Οικονομία ‐ Αγωγή Υγείας συνεργάστηκαν διάφορες ειδικότητες, όπως Φιλόλογοι, Φυσιογνώστες κ.ά τόσο από το Λύκειο Λατσιών όσο και από το Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού. 2. «Έθιμα Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Πάσχα», Γυμνάσιο Κοκκινοτριμιθιάς. Μέσα από ερευνητική εργασία που πραγματοποίησαν οι μαθητές για τα έθιμα γνώρισαν και φωτογράφισαν και μελέτησαν ως προς τη συμβολική χρήση τους διάφορα είδη αρτοποιημάτων/ ψωμιών που παρασκευάζονταν στις διάφορες γιορτές, όπως τη Βασιλόπιτα, το Βάτραχο, το Σταυροκούλουρο κ.ά. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 3. «Προϊόντα του αμπελιού και της ελιάς», Γυμνάσιο Αρχαγγέλου Με αφορμή το πολιτιστικό φεστιβάλ που διοργανώθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, με την ευκαιρία της ανάληψης της Ευρωπαϊκής Προεδρίας από την Κύπρο, ανατέθηκε στους μαθητές το πιο πάνω έργο μέσα από το οποίο ανέπτυξαν δράσεις σχετικές με την Λαϊκή Τέχνη και Παράδοση της Κύπρου: κατασκεύασαν μικρές τσαντούλες με μοτίβα παρμένα από τη λαϊκή παράδοση, παρασκεύασαν σιουτζιούκο, σχεδίασαν την ετικέτα συσκευασίας και τον συσκεύασαν, έφτιαξαν διάφορα παραδοσιακά και σύγχρονα εδέσματα, με κύριο συστατικό τα προϊόντα του σταφυλιού και του τριαντάφυλλου, και συγκέντρωσαν τις συνταγές για την έκδοση μαγειρικής στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος E‐twinning με θέμα “Ελιά και λάδι” οι μαθητές γνώρισαν τη διαδικασία παρασκευής ελαιολάδου από ελιές που μάζεψαν και παρασκεύασαν αρωματικό ελαιόλαδο ελαιόλαδο με δεντρολίβανο, πιπεριά και κανέλα στα πλαίσια της ενότητας Λαϊκή τέχνη και παράδοση. Ετοίμασαν επίσης τσακιστές ελιές, και παρασκεύασαν σαπούνια και καλλυντικά με βάση το ελαιόλαδο. 4. «Γνωριμία με τα Παραδοσιακά μας Εδέσματα», Γυμνάσιο Κοκκινοτριμιθιάς Οι μαθητές με τη μέθοδο της διερεύνησης και μέσα από συνεντεύξεις «ξέθαψαν» παραδοσιακές συνταγές. Πολλές από τις συνταγές παρασκευάστηκαν στο εργαστήριο Οικιακής Οικονομίας με την αξιοποίηση παραδοσιακών προϊόντων. Τα παιδιά συμπέραναν ότι έχουμε ρόλο στη διαφύλαξη της Παραδοσιακής μας κουζίνας, απλά αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε το παλιό με το σύγχρονο, να αναμιγνύουμε γεύσεις, χρώματα και αρώματα. 5. « Παραδοσιακά Παρασκευάσματα Γάμου», Γυμνάσιο Ζακακίου Στα πλαίσια της πολιπολιτισμικότητας και έχοντας υπόψη ότι «το στομάχι είναι ο πιο κοντινός δρόμος για να γνωριστούν οι άνθρωποι», οι Κύπριοι μαθητές και οι μαθητές που προέρχονται από άλλες χώρες κατέγραψαν και παρουσίασαν τις παραδοσιακές τους συνταγές, ανοίγοντας έτσι το μονοπάτι της κατανόησης των διατροφικών ομοιοτήτων και διαφορών μέσα από τη σύγκριση. Παρουσιάστηκαν τα παρασκευάσματα που γίνονταν κατά τη διάρκεια (μια εβδομάδα) του παραδοσιακού γάμου και προσφέρθηκε μεγάλη ποικιλία από τα εδέσματα αυτά, τα οποία παρασκευάστηκαν από τα παιδιά με την βοήθεια και τις συνταγές ‘γιαγιάδων’ της κοινότητας Ζακακίου. Η όλη εκδήλωση διανθίστηκε με σκηνές από τον Κυπριακό παραδοσιακό γάμο. Λέξεις‐Κλειδιά: Οικιακή Οικονομία, Αγωγή Υγείας, παραδοσιακή διατροφή, διαπολιτισμικότητα, ευρωπαϊκά προγράμματα, εκπαιδευτικές εφαρμογές. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Η Γεύση της Παράδοσης: Εκπαιδευτικά Προγράμματα για Κοινά Διατροφικά Στοιχεία Κύπρου‐Κρήτης στο Μουσείο Παραδοσιακής Ζωής Κρήτης Λυχνοστάτης 18
Μαίρη Μπαριτάκη Φιλόλογος‐Μουσειοπαιδαγωγός, Υπεύθυνη Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Μουσείου «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ», Μέλος Διεθνούς Επιτροπής για την Εκπαίδευση & την Πολιτιστική Δράση στα Μουσεία (CECA/ICOM) Θέμα της ανακοίνωσης αποτελεί η παρουσίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που υλοποιούνται από το 1995 στο Μουσείο Παραδοσιακής Ζωής Κρήτης «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» και τα οποία έχουν στο επίκεντρό τους θεμελιώδεις πρώτες ύλες της παραδοσιακής κρητικής και κυπριακής διατροφής, όπως το σιτάρι, το σταφύλι, το μέλι, τα χόρτα και το χαρούπι. Τα προγράμματα θα αναλυθούν ως προς τη στοχοθεσία, τη χρήση κατάλληλου εποπτικού υλικού και την αξιοποίηση ποικίλων παιδαγωγικών μεθόδων, ενώ θα διερευνηθεί και θα αναδειχθεί επίσης ο ρόλος τέτοιων προγραμμάτων, η συμβολή τους στη διατήρηση διατροφικών‐πολιτισμικών αξιών, στη διαμόρφωση στάσεων και ευρύτερα στην ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς Κρήτης και Κύπρου. Τα θεματικά εκπαιδευτικά προγράμματα, που θα παρουσιαστούν, είναι τα εξής: 1. «ΖΥΜΩΝΩ, ΑΛΩΝΙΖΩ, ΚΑΙ ΤΟ ΨΩΜΙ ΦΟΥΡΝΙΖΩ» Τα παιδιά γνωρίζουν βιωματικά και με τρόπο εποπτικό τη διαδικασία παραγωγής σιτηρών και παρασκευής ψωμιού καθώς και τα λαογραφικά συμφραζόμενα αυτών των ασχολιών. 2. «ΣΕ ΜΙΑ ΡΩΓΑ ΑΠΟ ΣΤΑΦΥΛΙ…» Γνωριμία με το σταφύλι και τα προϊόντα του, κατανόηση της διατροφικής αξίας τους, συμμετοχή σε παραδοσιακές ασχολίες (τρύγος, πάτημα σταφυλιών). 3. «ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΜΕ ΤΗ ΓΥΡΗ» Η δομή της κοινωνίας των μελισσών, τα μελισσοκομικά φυτά και η εργασία του μελισσοκόμου μέσα από ένα παραμύθι που ευαισθητοποιεί συγχρόνως σε θέματα ένταξης της διαφορετικότητας. 4. «ΒΟΥΡΒΟΛΟΪΣΜΑΤΑ: ΧΟΡΤΟΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ & ΧΟΡΤΟΣΥΛΛΟΓΗ» Γνωριμία με τη χαρακτηριστική ‐βρώσιμη κυρίως‐ χλωρίδα των δύο νησιών και τις χρήσεις της στην καθημερινή μας ζωή, ανάδειξη του αγροτικού διατροφικού μοντέλου στις αυτοκαταναλωτικές κοινωνίες του παρελθόντος σε αντιπαραβολή προς το σύγχρονο αστικό διατροφικό πρότυπο. 5. «ΧΑΡΟΥΠΙ, Η ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ» Τα παιδιά γνωρίζουν ένα δέντρο‐ορόσημο τόσο για την Κρήτη όσο και για την Κύπρο, τη διατροφική αξία του καρπού καθώς και την ποικίλη χρήση διαφορετικών μερών του είδους αυτού. Οι χαρουπιές και ο πρώτος χαρουπόμυλος της Κρήτης που υπάρχουν στο Μουσείο, χαρούπια, χαρουπόσποροι και προϊόντα χαρουπιού αξιοποιούνται ως εποπτικό υλικό κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Λέξεις‐Κλειδιά: Εκπαιδευτικά προγράμματα, διατροφή, ψωμί, χόρτα, χαρούπι. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 19
Μικροβιακή Μελέτη των Ζυμώσεων Παραδοσιακών Προϊόντων της Κύπρου: Η Περίπτωση Κουμανταρίας, Τραχανά και Αλλαντικών Πιτσιλιάς Δρ. Δημήτρης Τσάλτας Επίκουρος Καθηγητής Γεωργικής Μικροβιολογίας & Βιοτεχνολογίας, Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Η Κύπρος ως χώρα της Μεσογείου με πλούσια ιστορία και πολιτισμό παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στην διατροφική της κουλτούρα. Εξέχουσα θέση τόσο από κοινωνικοοικονομικής πλευράς όσο και από καθαρά διατροφικής έχουν τα ζυμούμενα τρόφιμα και ποτά. Από αυτά, άλλα έχουν προέλευση φυτική και άλλα ζωική και διακρίνονται από το γεγονός ότι τα κύρια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους δίνονται από την δραστηριότητα μικροβιακών ζυμώσεων από άγρια μικροχλωρίδα οξυγαλακτικών βακτηρίων και ζυμών. Χαρακτηριστικότερα ζυμούμενα προϊόντα της Κυπριακής διατροφικής ιστορίας και κουλτούρας είναι η διεθνούς φήμης και Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) κουμανταρία, ο τραχανάς και τα ζυμούμενα αλλαντικά της Πιτσιλιάς. Το Εργαστήριο Γεωργικής Μικροβιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΤΕΠΑΚ διερευνά τη ταυτότητα αλλά και τη δραστηριότητα των μικροοργανισμών που συμμετέχουν στις ζυμώσεις της κουμανταρίας, του Τραχανά και των αλλαντικών Πιτσιλιάς μέσα στο πλαίσιο καλύτερου και περισσότερο εξειδικευμένου χαρακτηρισμού των διεργασιών παραγωγής των προϊόντων αυτών. Σκοπός είναι η λεπτομερής συλλογή στοιχείων που θα χαρακτηρίζουν τα προϊόντα αυτά και ειδικά την εντοπιότητα τους. Η άγρια μικροχλωρίδα που συνεισφέρει στη δημιουργία γνήσιων, μοναδικών αρωμάτων, γεύσεων και υφής στα προϊόντα αυτά είναι μια παγκοσμίως επιστημονικά αποδεκτή σφραγίδα ποιότητας και γεωγραφικής ένδειξης. Ταυτόχρονα, στοιχεία που συνεισφέρουν στη δημιουργία πληρέστερης εικόνας για την παρασκευή των τροφίμων αυτών μπορεί να ωθήσουν στη μεθοδικότερη παρασκευή τους με σημαντικά πλεονεκτήματα στην αναβάθμιση της ποιότητας. Η δημιουργία καλλιεργειών εκκίνησης μπορεί να επιλύσει πολλά τεχνολογικά προβλήματα παρασκευής, βελτιώνοντας σημαντικά τόσο τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του τροφίμου όσο και την ασφάλεια του. Συμπερασματικά παρατηρείται και καταγράφεται έντονη και χαρακτηριστική μικροβιακή δραστηριότητα και στα τρία προϊόντα, με μικροοργανισμούς που μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο για την βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, όσο και για την απόδοση στοιχείων μοναδικότητας και εντοπιότητας. Λέξεις‐Κλειδιά: Κουμανταρία, τραχανάς, αλλαντικά, ζυμώσεις, μικροοργανισμοί. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 20
Χαλλούμι: Συστήματα Παραγωγής και Ποιότητα Δρ. Φώτης Παπαδήμας Λέκτορας, Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Το χαλλούμι ως το σημαντικότερο παραδοσιακό τυρί της Κύπρου, έχει τεράστια σημασία τόσο για την οικονομία του τόπου όσο και για την ανάδειξη της τοπικής γαστρονομίας και κουλτούρας διατροφής στις διεθνείς αγορές. Αυτή η μελέτη έχει ως στόχο να παρέχει την επιστημονική επαλήθευση και την ποσοτικοποίηση των δεδομένων που προσδίδουν «προστιθέμενη αξία» σε παραδοσιακά προϊόντα. Το χαλλούμι που παράγεται στην Κύπρο κάτω από διαφορετικά συστήματα παραγωγής (π.χ. εντατική κτηνοτροφία, ημι‐εντατική κτηνοτροφία, ελεύθερη βόσκηση) παρουσιάζει διαφορετικό οργανοληπτικό προφίλ ανάλογα και με το σύστημα αλλά και την εποχή παραγωγής. Για τον πιο πάνω λόγο έχει μελετηθεί το μονοπάτι «έδαφος→ζωοτροφή→γάλα→τυρί» προς αναζήτηση βιοδεικτών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν για την διαφοροποίηση των πιο πάνω συστημάτων παραγωγής και θα έδινε σημαντικές πληροφορίες σε πιθανά τοπικά ή Ευρωπαϊκά συστήματα ποιότητας (i.e. PDO/PGI/Mountain Products). Λέξεις‐Κλειδιά: Χαλλούμι, διατροφή, γάλα, ελεύθερη βόσκηση, εντατική κτηνοτροφία. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 21
Νομική Προστασία για Παραδοσιακά Τρόφιμα Σώζος‐Χρίστος Θεοδούλου Lic. Jur., D.E.A., Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εμπορικών Σημάτων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ECTA) Τα παραδοσιακά είδη διατροφής αποτελούν αδιαμφισβήτητα ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες προσέλκυσης (είτε ημεδαπού είτε αλλοδαπού) τουρισμού σε μια χώρα. Διατηρούν δε άρρηκτους στη συνείδηση του κόσμου τους δεσμούς των προϊόντων αυτών με τη συγκεκριμένη χώρα ή μια περιοχή της. Τρανταχτές περιπτώσεις, όπως του ζαμπόν της Πάρμα, του βαλσάμικου ξυδιού της Μόντενα, της γαλλικής σαμπάνιας, της ελληνικής φέτας, είναι γνωστές ανά το παγκόσμιο και οι παραγωγοί τους αποκομίζουν σημαντικά οικονομικά κέρδη. Δυστυχώς, λόγω ακριβώς της επιτυχίας πολλών παραδοσιακών τροφίμων, παραγωγοί τρίτων χωρών ή περιοχών προσπαθούν συχνά να αντιγράψουν τα προϊόντα αυτά και/ή τους τρόπους παρασκευής των, προς ίδιο όφελος. Εξ’ ου και η ανάγκη των παραγωγών των αυθεντικών τροφίμων να κατοχυρωθούν νομικά έναντι έξωθεν παραβιάσεων των δικαιωμάτων τους, για να προστατεύσουν έτσι τα συμφέροντά τους, αλλά και τον εθνικό πολιτιστικό πλούτο της πατρίδας τους. Στόχος της παρουσίασης θα είναι η σύντομη επεξήγηση, μέσω παραδειγμάτων, των βασικών τρόπων νομικής προστασίας των παραδοσιακών ειδών διατροφής, με έμφαση στα εμπορικά σήματα (ατομικά/ συλλογικά/ πιστοποιούντα), αλλά και στις Προστατευμένες Γεωγραφικές Ενδείξεις, τις Προστατευμένες Ονομασίες Προέλευσης και τις Εγγυημένες Παραδοσιακές Σπεσιαλιτέ, σύμφωνα με το Δίκαιο της Ε.Ε., με δυνατότητα υποβολής συγκεκριμένων ερωτήσεων στον ομιλητή. Λέξεις‐Kλειδιά: Νομική προστασία, Προστατευμένες Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΓΕ), Προστατευμένες Ονομασίες Προέλευσης (ΠΟΠ), Εγγυημένες Παραδοσιακές Σπεσιαλιτέ (ΕΠΣ), Εμπορικά Σήματα. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 22
Κατοχύρωση Προϊόντων με Ονομασία Προέλευσης στην Κύπρο: Η Πραγματική Εμπειρία Γεώργιος Γαβριήλ Γενικός Διευθυντής Aphrodite Delights Ltd, Πρόεδρος Συνδέσμου Παρασκευαστών Παραδοσιακών Εδεσμάτων Γεροσκήπου Η ανακοίνωση αυτή έχει ως θέμα την κατοχύρωση παραδοσιακών προϊόντων με Ονομασία Προέλευσης, μέσα από την παρουσίαση συγκεκριμένων παραδειγμάτων προϊόντων του κυπριακού χώρου. Οι σχετικές διαδικασίες και η γενική πορεία, που ακολουθείται για την κατοχύρωση των προϊόντων, καθώς και τα αποτελέσματα της νομικής αυτής πράξης θα περιγραφούν μέσα από την προσωπική μου εμπειρία, ως εκπρόσωπου των παραγωγών των μοναδικών δύο Κυπριακών προϊόντων με κατοχυρωμένη Ονομασία Προέλευσης: του Λουκουμιού Γεροσκήπου και των Κουφέτων Αμυγδάλου Γεροσκήπου. Η ανακοίνωση στοχεύει να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα, που αφορούν τα στάδια της κατοχύρωσης και τα πρακτικά αποτελέσματα της διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα, αναφορά θα γίνει στις ειδικές νομοθεσίες περί κατοχύρωσης προϊόντων, στο διάστημα που μεσολαβεί από την κατοχύρωση μέχρι την έγκριση, στις αλλαγές για τους παραγωγούς μετά την κατοχύρωση, τις ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων και τις προϋποθέσεις εκμετάλλευσης τους , την δυνατότητα αύξησης της παραγωγής και των εξαγωγών, τον επηρεασμό στις τιμές των προϊόντων και τους σχετικούς ελέγχους. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα φωτίσουν πρακτικά ζητήματα καίριας σημασίας για τους παραγωγούς των παραδοσιακών προϊόντων και την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα της εποχής μας. Λέξεις‐Kλειδιά: Λουκούμι, Γεροσκήπου, κατοχύρωση, κουφέτα, προέλευσης. ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
ΟΜΙΛΗΤΩΝ
Αντωνιάδου Αννίτα Η Αννίτα Αντωνιάδου γεννήθηκε στη Λεμεσό και σπούδασε Αρχαιολογία, Ιστορία και Ιστορία της Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Παλαιολιθική Αρχαιολογία και την Εξέλιξη του Ανθρώπου στο Πανεπιστήμιο του Southampton. Είναι διδάκτωρ Γεωαρχαιολογίας του Queens University, Μπέλφαστ. Η διδακτορική διατριβή της είχε ως θέμα την γεωαρχαιολογία της Λιβύης και συγκεκριμένα τη σχέση ανάμεσα στο περιβάλλον και την ανθρώπινη παρουσία και κατοίκιση της Βόρειας Αφρικής κατά τα τελευταία 200.000 χρόνια. Κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών της σπουδών έχει λάβει διάφορα βραβεία και χορηγίες για έρευνα στο εξωτερικό. Τα ακαδημαϊκά έτη 2009‐2010 ήταν επισκέπτης ερευνητής με Βρετανική χορηγία στο Πανεπιστήμιου του Lanzhou στην Κίνα και στο Πανεπιστήμιο του Madras στην Ινδία. Με την ολοκλήρωση του διδακτορικού της, της προσφέρθηκε η θέση Λέκτορα στο Queens University. Έχει διδάξει μαθήματα αρχαιολογίας, θεωρίας της αρχαιολογίας, πειραματικής αρχαιολογίας, ανασκαφή, μυθολογία γεωμορφολογία και ανθρωπογεωγραφία. Τα τελευταία χρόνια διδάσκει το μάθημα της Κυπριακής Αρχαιολογίας στα πλαίσια του προγράμματος «Δια Βίου Μάθηση» του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Από το 2012 κατέχει τη θέση Research Fellow στη Σχολή Γεωγραφίας, Αρχαιολογίας και Παλαιο‐οικολογίας στο Queens University. Έχει λάβει μέρος σε επιστημονικά κι ερευνητικά προγράμματα αλλά και σε πολλές αρχαιολογικές ανασκαφές σε Ελλάδα, Κύπρο, Αγγλία, Ιρλανδία, Ινδία και Αφρική. Αυτές οι ερευνητικές της δραστηριότητες, τις οποίες σχεδίασε και διηύθυνε είτε προσωπικά είτε σε συνεργασία με συναδέλφους, είναι μακροχρόνιες και περιλαμβάνουν έρευνες πεδίου με ανασκαφικά, εθνοαρχαιολογικά και γενικότερα αρχαιολογικά αντικείμενα και ενδιαφέροντα. Στην Κύπρο οι έρευνές της στην τοποθεσία Τρουλιά του Πολιτικού, κοντά στο Μοναστήρι του Αγίου Ηρακλειδίου, εντάσσονται στην ανασκαφική αποστολή του Πανεπιστημίου της Αριζόνα των ΗΠΑ και του Πανεπιστημίου La Trobe της Αυστραλίας. Στην ανασκαφή αυτή η Δρ Αντωνιάδου ασχολείται με την ανάλυση λίθινων πελεκητών εργαλείων και ερευνά τη χρήση τους σε οικιακές, γεωργικές και άλλες δραστηριότητες κατά την Εποχή του Χαλκού που χρονολογούνται γύρω στο 2000‐1500 π.Χ. Η ίδια έχει συμμετάσχει σε δεκάδες διεθνή συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια και Μουσεία σε Ευρώπη, Αφρική και Ασία. Άρθρα και εργασίες της έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά και βιβλία. Οι μελέτες της σχετίζονται με την ανασύσταση των δραστηριοτήτων του αρχαίου ανθρώπου και τις διαδικασίες που οδήγησαν στη διαμόρφωση του πολιτισμού οι οποίες αναλύονται από τον εμπλουτισμό της αρχαιολογίας με γεωλογικές και περιβαλλοντικές επιστήμες. Είναι μέλος του Geologist Association του Ηνωμένου Βασιλείου, του Ευρωπαϊκού Geoarchaeology Working Group (IAG), του Συνδέσμου Κυπρίων Αρχαιολόγων, της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, και του Centre of the Archaeology of Human Origins (CAHO) στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τον προϊστορικό υλικό και άυλο πολιτισμό, την πειραματική αρχαιολογία, γεωαρχαιολογία, μελέτη λίθινων εργαλείων, αρχαιοπεριβάλλον, θέματα λαϊκού πολιτισμού και διατροφής. Παράλληλα έχει αποκτήσει διπλώματα θεάτρου, ψυχολογίας, βυζαντινής μουσικής, ξένων γλωσσών αλλά και οινολογίας. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Γαβριήλ Γεώργιος Γεννήθηκε το 1972 στη Γεροσκήπου από το Νικόδημο και την Ευδοκία Γαβριήλ και από τα παιδικά του χρόνια ήταν αναμεμιγμένος στην οικογενειακή επιχείρηση παρασκευής λουκουμιών καιν άλλων παραδοσιακών εδεσμάτων. Μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτική του θητείας το 1991 και των σπουδών του το 1994 (“The Philips College”, Bachelor of Arts in “Business Studies with Computing”) παρακολούθησε σειρά εκπαιδευτικών εργαστηρίων στον τομέα των τροφίμων. Από το 1994 ανέλαβε την διοίκηση της οικογενειακής επιχείρησης Βιομηχανία Λουκουμιών Αφροδίτη Λτδ (σήμερα Aphrodite Delights Ltd) και το 2007 μετέφερε την παραγωγική διαδικασία σε νέες σύγχρονες εγκαταστάσεις. Αναβάθμισε τα προϊόντα που διαχρονικά παρασκεύαζε η επιχείρηση εισάγοντας την ερευνητική κουλτούρα στην επιχείρηση, μέσω τόσο των δικών του εμπειριών αλλά και με συνεργασίες με αναπτυξιακούς οργανισμούς και ερευνητικά κέντρα. Μεταξύ άλλων η εταιρεία μέσω του ιδίου συμμετείχε στα ακόλουθα ερευνητικά έργα: ‐ Interdisciplinary Design of Scheduling Decision Support Systems for Cypriot Small to Medium Enterprises (i‐desme) ‐ Χρήση Μαστίχας Πάφου (Πίσσας) ως υπόστρωμα ακινητοποίησης ζυμών στην παραγωγή οίνου. ‐ Ανάπτυξη νέας διαδικασίας και μηχανής παραγωγής παραδοσιακού Σουτζούκου ‐ Ανάπτυξη Νέας Διαδικασίας και μηχανής Μορφοποίησης Πίσσας Παφίτικης. Πιστεύοντας στην εξωστρέφεια, έχει συμμετοχή από το 2001 μέχρι σήμερα σε 31 εκθέσεις τροφίμων σε όλο τον κόσμο. Με δική του πρωτοβουλία και πολύχρονες προσπάθειες κατοχυρώθηκαν από την Ε.Ε. με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (Π.Γ.Ε.) τα δύο μοναδικά μέχρι σήμερα κυπριακά προϊόντα: το Λουκούμι Γεροσκήπου το 2007 και τα κουφέτα Αμυγδάλου Γεροσκήπου το 2012. Το 2006 ίδρυσε τον Σύνδεσμο Παρασκευαστών Παραδοσιακών Εδεσμάτων Γεροσκήπου (Σ.Π.Ε.Γ. Λτδ) του οποίου από τότε μέχρι σήμερα είναι πρόεδρος. Λόγω της πολύχρονης και πολυεπίπεδης τριβής του σε θέματα παραδοσιακών εδεσμάτων απέκτησε εις βάθος γνώση των θεμάτων σε σχέση με την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα του τομέα σε συνάρτηση με το τεχνολογικό επίπεδο των μονάδων. Η τριβή αυτή με τον κλάδο τον έχει καταστήσει πολύ καλό γνώστη του επιπέδου της κυπριακής αλλά και παγκόσμιας βιομηχανίας του συγκεκριμένου τομέα αλλά και των ευρύτερων αναγκών του. Στα πλαίσια αυτά έχει εκπροσωπήσει την Κυπριακή Δημοκρατία σε αρκετές εκδηλώσεις και συνέδρια παγκοσμίως, που αφορούσαν τον συγκριμένο τομέα, όπως τα Conference on Food Quality Certification‐Adding Value to Farm Produce (Brussels, 2007); Ευρωπαϊκό πρόγραμμα European Authentic Taste (New York, 2006); Ημέρα ένταξης Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. (Bray, Ireland, 2004); Εκδήλωση για 10 προς ένταξη κράτη στην Ε.Ε. (Bokrijk, BE, 2003). Έχει επιλεγεί και συνόδευσε τον ευρωπαίο Επίτροπο Γεωργίας μαζί με μόλις 30 άλλους εκπρόσωπους τροφίμων και ποτών από όλη την Ευρώπη σε εμπορικές αποστολές της Ε.Ε. στην Κίνα το 2011, και Ιαπωνία και Νότιο Κορέα το 2013. Από το 2001‐2006 και από το 2008‐2014 ήταν μέλος του Δ.Σ. του Ε.Β.Ε. Πάφου στον κλάδο βιομηχανίας, και από το 2007 μέχρι σήμερα υπεύθυνος των βιοτεχνών της βιοτεχνικής περιοχής Γεροσκήπου. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Δυμιώτης Μάρκος Ο Μάρκος Δυμιώτης γεννήθηκε σε μια αγροτική κοινότητα της Κύπρου, τον Αγρό Πιτσιλιάς, και μεγάλωσε με την παραδοσιακή διατροφή του χωριού προτού επηρεαστεί από τις μοντέρνες διατροφικές εξελίξεις. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ολλανδία. Εργάστηκε στο Υπουργείο Γεωργίας Κύπρου και μετανάστευσε στην Αυστραλία το 1974 όπου εργάστηκε αρχικά στο Υπουργείο Παιδείας και αργότερα ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης. Με την άφιξή του στην Αυστραλία, ο Μάρκος Δυμιώτης εκδήλωσε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του στην διατροφή της παιδικής του ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής φρούτων και λαχανικών. Η έρευνα και αρθρογράφησή του επικεντρώθηκαν στην πρακτική πλευρά της παραδοσιακής διατροφής με έμφαση στα φαγητά καθημερινής διατροφής. Θέματα ιδιαίτερης ερευνητικής εμβάθυνσής του αποτελούν το παραδοσιακό ψωμί με προζύμι, η συντήρηση ελιών ελληνικού τύπου (με αλάτι, χωρίς καυστική σόδα), το ελαιόλαδο, τα άγρια χόρτα και όσπρια. Παράλληλα, ο ίδιος διδάσκει διάφορα θέματα της πρακτικής πλευράς της παραδοσιακής διατροφής στο Κέντρο Σπουδών Ηλικιωμένων (CAE) της Μελβούρνης από το 1989. Το έργο του προκάλεσε το σημαντικό ενδιαφέρον των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ο Εθνικός φορέας τηλεόρασης (ABC) κάλυψε τον λαχανόκηπό του δύο φορές και άλλα κανάλια ακολούθησαν. Ο ίδιος βοήθησε στην εισαγωγή των οπωροκηπευτικών κήπων στο πρόγραμμα “Ανοικτών Κήπων” της Αυστραλίας (Australian Open Garden Scheme) με αρκετές χιλιάδες επισκέπτες. Σε συνεργασία με ένα βουλευτή και υπό την αιγίδα της Dame Elizabeth Murdoch, γνωστής φιλάνθρωπου και κηπουρού, οργάνωσε ένα «Διαγωνισμό Καλύτερου Οπωροκηπευτικού» κήπου της Μελβούρνης, με στόχο την προώθηση της Ελληνικής παραδοσιακής διατροφής. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Θεοδούλου Σώζος‐Χρίστος Ο Σώζος‐Χρίστος Θεοδούλου, M Law, D.E.A., γεννήθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου στις 18 Φεβρουαρίου 1978. Είναι νυμφευμένος με την Έλενα‐Κοσμίνα (το γένος Duţan), ακαδημαϊκό, κάτοχο πολυκλαδικού Διδακτορικού στη Φυσική Χημεία, με την οποία έχουν ένα γιο, το Χρίστο, και μια κόρη, την Ιωάννα. Αφού τέλειωσε το σχολείο με άριστα, έκανε τη θητεία του στην Εθνική Φρουρά ως Ανθυπολοχαγός Διαβιβάσεων Πεζικού. To 2002, έτυχε πτυχίου νομικής μετά μεταπτυχιακού (maîtrise en droit; Master in Law) από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Ελβετίας. Ένα χρόνο μετά, έγινε δεκτός στον Κυπριακό Δικηγορικό Σύλλογο και, το επόμενο καλοκαίρι, υπήρξε υπότροφος του οργανισμού UNITAR στη γνωστή Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης. Το 2004, έγινε ο πρώτος φοιτητής που απέκτησε το μεταπτυχιακό τίτλο D.E.A. in International Relations από το φημισμένο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Γενεύης, σε ένα μόνο χρόνο. Είναι επίσης κάτοχος του Πιστοποιητικού στην Πνευματική Ιδιοκτησία της Ακαδημίας του Διεθνούς Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO), καθώς και του Ανώτατου Διπλώματος (LCCI Higher) στις Δημόσιες Σχέσεις του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου του Λονδίνου (με έπαινο). Σήμερα, δικηγόρος στο επάγγελμα, Β’ Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εμπορικών Σημάτων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ECTA), πρώην Σύμβουλος της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη και σε άλλους Διεθνείς Οργανισμούς στην Ελβετία και πρώην Πάρεδρος στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών της Λάρνακας, ο κ. Θεοδούλου είναι συγγραφέας πολλών άρθρων και μελετών σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες. Έχει, ιδιαίτερα, εκδώσει ένα σημαντικό βιβλίο στα γαλλικά με τίτλο “Bases militaires en droit international: le cas de Chypre [Bibliopolis, 2006]” («Οι στρατιωτικές βάσεις στο Διεθνές Δίκαιο: η περίπτωση της Κύπρου»). Ο κ. Θεοδούλου έχει εκτεταμένη συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα. Είναι ο Πρόεδρος του Κυπρο‐Ελβετικού Συνδέσμου, ο Γραμματέας του Ιδρύματος Θεοδούλου και ο Ειδικός Γραμματέας του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Λάρνακας. Είναι επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Ηνωμένων Εθνών Κύπρου. Διετέλεσε Γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου Νεολαίας Λάρνακας, Βοηθός Κυβερνήτης της Ροταριανής Περιφέρειας 2452 και Πρόεδρος του Ροταριανού Ομίλου Λάρνακας, ενώ υπήρξε μέλος και σε πληθώρα άλλων εθελοντικών οργανισμών. Ο κ. Θεοδούλου μιλά και γράφει ελληνικά (μητρική γλώσσα), αγγλικά και γαλλικά (άπταιστα), ρουμανικά, ιταλικά, γερμανικά και λίγα ισπανικά. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ιωαννίδου Μαριλένα Η Μαριλένα Ιωαννίδου σπούδασε Οικονομικά στο London School of Economics και κατέχει Μεταπτυχιακό τίτλο στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Cyprus International Institute of Management. Είναι ιδρυτής της “ΓΑΣΤΕΡΑΙΑ”, μη‐κερδοσκοπικής εταιρείας για την προώθηση της κυπριακής γαστρονομίας. Από το 2002 ασχολείται συστηματικά με έρευνα που αφορά στην κυπριακή γαστρονομία και αρωματοποιία, με στόχο τη διάσωση και προβολή της πολιτιστικής παράδοσης της Κύπρου και σκοπό την αναζήτηση ενός τρόπου προσέγγισης ο οποίος να ανταποκρίνεται στις σημερινές μας ανάγκες. Αποτελέσματα της έρευνας αυτής έχουν καταγραφεί σε ταινίες ντοκιμαντέρ (βλ. “Με γέφυρα τη γευστική μας παράδοση”) και έχουν παρουσιαστεί σε εκπομπές στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο, σε εκδηλώσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό (UNESCO). Εποικοδομητικές συνεργασίες με θέμα τη γαστρονομία έχουν συναφθεί επίσης στο πλαίσιο Ευρωπαϊκών προγραμμάτων (Love Difference Pastries project του ομώνυμου οργανισμού στην Ιταλία με σκοπό την προώθηση του δια‐πολιτισμικού διαλόγου μέσω της γαστρονομίας). Η Μαριλένα Ιωαννίδου συμμετείχε στον φάκελο της αίτησης της Πάφου για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης με προτάσεις για προγράμματα που αφορούν στην γαστρονομική κουλτούρα της Κύπρου. Μαζί με ομάδα ειδικών από την Γερμανία κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο με τίτλο “Cyprus – a culinary journey” στα αγγλικά και γερμανικά. Όσον αφορά στην αρωματοποιία, δημιούργησε τη σύγχρονη εκδοχή του αρώματος Eau de Chypre, καταδεικνύοντας την παρουσία της Κύπρου στον παγκόσμιο χάρτη αρωμάτων. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Κούρρη Καλλιόπη Η Καλλιόπη Κούρρη κατάγεται από την Πλατανιστάσα. Είναι απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου και αργότερα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός σε σχολεία της δημόσιας εκπαίδευσης και είναι ενεργό μέλος σε διάφορους συνδέσμους με ποικίλα ενδιαφέροντα. Αφιερώνει μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου της σε δραστηριότητες που έχουν σχέση με την ιεραποστολή στην Κένυα. Ασχολείται σε ερευνητικό επίπεδο με θέματα που αφορούν στη λαογραφία και την παράδοση, ιδιαίτερα της περιοχής Πιτσιλιάς. Θεωρεί ότι η κυπριακή μαγειρική και ζαχαροπλαστική κατέχει ιδιαίτερη θέση στην παράδοσή μας, και για το σκοπό αυτό επιμελήθηκε και εξέδωσε μαζί με τους μαθητές της δύο βιβλία παραδοσιακής μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής στο πλαίσιο της αδελφοποίησης των σχολείων, στα οποία υπηρετούσε, με την Κέρκυρα και την Αλεξανδρούπολη. Τα βιβλία φέρουν τον τίτλο «Μαγειρεύοντας κυπριακά» και τις συνταγές συνέλεξαν τα παιδιά από τις γιαγιάδες και τις μαμάδες τους. Η Καλλιόπη Κούρρη είναι ιδρυτικό μέλος του Μουσείου Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής και έχει επιμεληθεί τη συλλογή 200 και πλέον συνταγών από την Κυπερούντα, οι οποίες έχουν αναρτηθεί στο ψηφιακό αποθετήριο του Μουσείου. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Κυθραιώτου Φλωρεντία Η Φλωρεντία Κυθραιώτου είναι ερευνήτρια και συγγραφέας σε θέματα γαστρονομίας. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες και την τηλεόραση. Είναι συγγραφέας του δίγλωσσου βιβλίου «Το βιβλίο του κυπριακού κρασιού/The book of Cyprus Wine», του βιβλίου «Τόποι κοινοί – με ψωμί και με κρασί», του «Οδηγού κυπριακού κρασιού 2012» και του «Γαστρονομικού Οδηγού Μαραθάσας». Συμμετείχε ως ερευνήτρια στη δημιουργία του Εικονικού Μουσείου Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής. Από το καλοκαίρι του 2012 είναι επικεφαλής της εθνικής επιτροπής του Slow Food Κύπρου και συμμετείχε στη διοργάνωση εκδηλώσεων τοπικών και διεθνών με θέμα την γαστρονομία. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Κυπρή Θεοφανώ Η Θεοφανώ Κυπρή κατάγεται από την Κερύνεια. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε για μερικά χρόνια ως Φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Από το 1973 άρχισε να εργάζεται ως Ερευνήτρια και αργότερα ως Ανώτερη Ερευνήτρια στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Ασχολήθηκε με διάφορα επιστημονικά προγράμματα σχετικά με την κυπριακή διάλεκτο και τον λαϊκό πολιτισμό της Κύπρου. Μεταξύ άλλων ήταν η υπεύθυνη για τη συγκρότηση του Αρχείου Προφορικής Παράδοσης στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Μελέτες και άρθρα της, γλωσσικά, λαογραφικά, φιλολογικά κ. ά., έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά, καθώς και ανακοινώσεις σε συνέδρια με θέματα της ειδικότητάς της. Στα Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών έχουν εκδοθεί τα εξής: 1. Υλικά δια την Σύνταξιν Ιστορικού Λεξικού της Κυπριακής Διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Λευκωσία 1979. 2. Υλικά δια την Σύνταξιν Ιστορικού Λεξικού της Κυπριακής Διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Φαρμακίδου, Λευκωσία 1983. 3. Υλικά δια την Σύνταξιν Ιστορικού Λεξικού της Κυπριακής Διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Λευκωσία 1989. 4. Κυπρή Θ.‐ Πρωτοπαπά Κ., Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Λευκωσία 1997. ‐ Γνώση Κερύνειας. Κερυνειώτες συγγραφείς του 20ού αιώνα, σχετικές εκδόσεις και επιλεκτική βιβλιογραφία, επιμέλεια Ρήνα Κατσελλή‐Θεοφανώ Κυπρή, έκδοση Λαογραφικού Ομίλου Κερύνειας, Λευκωσία 2012. ‐ Συλλογική Μνήμη, Μελέτες, άρθρα, ομιλίες, έκδοση Λαογραφικού Ομίλου Κερύνειας, Λευκωσία 2013. Μετά την αφυπηρέτησή της, διατέλεσε για μερικά χρόνια Μέλος του Συμβουλίου του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (2002‐2005). ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Μαλιώτης Σάββας Ο Σάββας Μαλιώτης είναι οικονομολόγος αγροτικής κατεύθυνσης, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στο Marketing και Management αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Είναι διευθυντής στην εταιρεία Α.Μ. Φιλαγροτική Συμβουλευτική ΛΤΔ, η οποία από το 2004 είναι εγκεκριμένος Φορέας παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Ο κ. Μαλιώτης διαθέτει πολυετή επαγγελματική εμπειρία στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Επίσης έχει άριστη γνώση του Κοινοτικού Κεκτημένου και των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. αφού πέραν της υλοποίησης μεγάλου αριθμού συγχρηματοδοτούμενων έργων, συμμετέχει ως σύμβουλος σε αξιολογήσεις των Διαρθρωτικών Ταμείων καθώς επίσης και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Από το 2008 είναι συντονιστής της Ομάδας ανεξάρτητων αξιολογητών του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (Σ.Α.Α. 2004‐06 και Π.Α.Α. 2007‐13), σύμβουλος του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ματάλα Αντωνία H Αντωνία‐Λήδα Ματάλα είναι Αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας‐
Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Το γνωστικό της αντικείμενο είναι η Ανθρωπολογίας της Διατροφής και η έρευνά της περιλαμβάνει τη μελέτη της ιστορίας της διατροφής στην Ελλάδα και την Μεσόγειο καθώς και την καταγραφή και αξιολόγηση των διαιτητικών συνηθειών που επικρατούν ανάμεσα σε παιδιά, εφήβους και ηλικιωμένους. Πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Davis. Η διδακτορική της διατριβή είχε ως θέμα την «Γεωγραφική και Ιστορική Συνέχεια τη Μεσογειακής Διατροφής». Έχει γράψει το βιβλίο «Ανθρωπολογία της Διατροφής» (εκδ. Παπαζήσης 2008) και έχει συνεπιμεληθεί τους τόμους «Mediterranean Diet» (CRC Press 2001) και «Διατροφή στον 21ο Αιώνα: Γεωγραφίες της Αφθονίας και της Στέρησης» (εκδ. Παπαζήσης, 2005). Κατά το διάστημα 2007‐2009 είχε τη Διεύθυνση του Πρόγραμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένη Διατροφή του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου ενώ έχει επιβλέψει την εκπόνηση έξι διδακτορικών διατριβών. Από το 2009 είναι επικεφαλής του Eλληνικού Τμήματος του International Commission on the Anthropology of Food (ICAF). Ερευνητική δραστηριότητα: Έχει συντονίσει μια σειρά από χρηματοδοτούμενες και μη χρηματοδοτούμενες μελέτες με αντικείμενο την ιστορία της διατροφής και των διαιτητικών συνηθειών στην ελληνική χερσόνησο καθώς και τη μελέτη της διαιτητικής συμπεριφοράς παιδιών και εφήβων. Σε σχέση με το αντικείμενο του παρόντος προγράμματος έχει επιβλέψει τις ακόλουθες μελέτες που εκπονήθηκαν στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Η Εμπειρία της Πείνας κατά τη Γερμανική Κατοχή. Διερεύνηση της Διαθεσιμότητας Τροφής και των Επιπτώσεων στη Διατροφική Κατάσταση των Αθηναίων (1998‐2001). Διατροφικές Συνήθειες των Ελλήνων κατά τους Μοντέρνους Χρόνους Μέσα Από τη Μελέτη Ιστορικών Πηγών (1999‐2006). Σε συνεργασία με το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (ΚΕΕΛ) της Ακαδημίας Αθηνών από το 2005. Μελέτη της ιστορία της Ελληνικής Διατροφής μέσα από τα Παλιά Βιβλία Μαγειρικής (2004‐2005). Μητρικός Θηλασμός και Διατροφή του Βρέφους: Δεδομένα των Τελευταίων 100 Χρόνων για την Ελληνική Κοινωνία (2005‐2008). Ιστορία της Σοκολάτας στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Nutrition Department,U.C.D. (2005‐
2006). Μεσογειακή Δίαιτα, Σύσταση Μητρικού Γάλακτος και Βρεφική Ανάπτυξη (2005‐2009). ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Μπαριτάκη Μαίρη Η Μαίρη Μπαριτάκη γεννήθηκε στην Κρήτη. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία και Μουσειοπαιδαγωγική. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Από το 2000 είναι υπεύθυνη του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων στο Μουσείο Παραδοσιακής Ζωής Κρήτης «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ», στη Χερσόνησο Ηρακλείου. Είναι μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για την Εκπαίδευση και την Πολιτιστική Δράση του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (CECA / ICOM). Έχει συγγράψει εκπαιδευτικό υλικό και έχει συμμετάσχει σε δεκάδες μουσειοπαιδαγωγικά συνέδρια και σεμινάρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Νεοφύτου Εύα και Ομάδα Καθηγητριών Μέσης Εκπαίδευσης Η Εύα Νεοφύτου είναι Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης στον κλάδο της Οικιακής Οικονομίας, ενώ η ομάδα που την πλαισιώνει αποτελείται από τις: ‐ Ελένη Νεοφύτου, Καθηγήτρια Οικογενειακής Αγωγής, Λύκειο Λατσιών, όπου οι μαθητές μελέτησαν το θέμα «Γαστρονομία της Κύπρου» σε συνεργασία με το Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού. ‐ Μαρία Γιακουμή και Άννα Χατζηθεοδώρου, Βοηθ. Διευθύντριες Οικιακής Οικονομίας, Γυμνάσιο Κοκκινοτριμιθιάς, όπου η δράση αφορούσε τα «Έθιμα Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Πάσχα». ‐ Βασιλική Σαραντοπούλου και Μαρία Ηλιάδου, Καθηγήτρες Οικιακής Οικονομίας, Γυμνάσιο Αρχαγγέλου, όπου με τη συνεργασία Άννας Χατζηθεοδώρου, Βοηθ. Διευθύντριας Οικιακής Οικονομίας, υλοποιήθηκε πρόγραμμα με θέμα «Προϊόντα του αμπελιού και της ελιάς». ‐ Μαρία Παλμύρη, Καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας, Γυμνασίο Κοκκινοτρομιθιάς, όπου υλοποιήθηκε δράση με θέμα «Γνωριμία με τα παραδοσιακά μας εδέσματα». ‐ Χρυσούλα Χαραλάμπους, Καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας, Γυμνάσιο Ζακακίου, όπου εξετάστηκε το θέμα «Παραδοσιακά παρασκευάσματα γάμου». ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ξενοφώντος Αργυρώ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Η Αργυρώ Ξενοφώντος είναι πτυχιούχος της Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου από το University of Essex στην Ιστορία των Φύλων, των Φυλών και των Κοινωνικών Τάξεων. Από το 2007 μέχρι σήμερα εργάζεται στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, στη συγκρότηση του Αρχείου Προφορικής Παράδοσης, στην εκπόνηση του Μητρώου της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κύπρου, στην επεξεργασία και συγγραφή τόμου με Παραμύθια από το Λαογραφικό Αρχείο. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στον τομέα του λαϊκού πολιτισμού της Κύπρου. Παντελή Κυριακή H Κυριακή Παντελή είναι γεωγράφος με μεταπτυχιακό τίτλο στην κατεύθυνση «Γεωργία και Περιβάλλον», και υποψήφια διδάκτωρ του Παραδοσιακού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Ιστορική Γεωγραφία των Τροφών, των Διατροφικών Συνηθειών και της Διατροφικής Οικολογίας. Εντρύφησε ιδιαίτερα στην ιστορία της εδώδιμης οικολογίας, μέσω των διατριβών της, τόσο σε προπτυχιακό, όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, καθώς και μέσω δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Παπαδήμας Φώτης Ο Φώτης Παπαδήμας είναι Λέκτορας «Επιστήμης και Τεχνολογίας Προϊόντων Ζωικής Προέλευσης» στο Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου. Είναι κάτοχος πτυχίου Χημείας και Επιστήμης Τροφίμων (BSc) και Διδακτορικού τίτλου στην Επιστήμη Γάλακτος (Dairy Science) από τη Σχολή Βιοεπιστημών του Πανεπιστήμιου Reading, Ηνωμένου Βασιλείου. Έχει εκδώσει αριθμό επιστημονικών εργασιών σε διεθνή περιοδικά με κριτές ενώ έχει συγγράψει το βιβλίο Τυρί: Τεχνολογία Γάλακτος, Τυροκομία και Παρουσίαση τυριών (Εκδόσεις Ψύχαλος), και είναι ο συντάκτης (editor) του βιβλίου Dairy Microbiology a practical approach (CRC, USA). Έχει εργαστεί στο παρελθόν ως Διευθυντής Ποιοτικού Ελέγχου σε γαλακτοβιομηχανίες της Κύπρου ενώ έχει διατελέσει και εκπαιδευτής σε θέματα Ασφάλειας και Ποιότητας των Τροφίμων. Είναι μέλος της επιτροπής «Επιστήμης και Τεχνολογίας Γαλακτοκομικών Προϊόντων» του Διεθνούς Οργανισμού Γάλακτος (IDF), καθώς και συμβουλευτικών επιτροπών του Υπ. Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη της λειτουργικότητας/ αυθεντικότητας των γαλακτοκομικών προϊόντων, στην απομόνωση και το χαρακτηρισμό οξυγαλακτικών καλλιεργειών από νωπό γάλα, και τη μελέτη και επισήμανση των ιδιοτήτων του γαϊδουρινού γάλακτος. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Παπαμιχαήλ Μάκης Αγροτοοικονομολόγος. Γεννήθηκε στην Αγλαντζιά το 1982. Γιος του Κώστα Παπαμιχαήλ και της Τούλας Παπαμιχαήλ, έχει μια μεγαλύτερη αδελφή, την Ελίτα. Το 2000 αποφοίτησε από το Λυκείου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, Δασούπολης, έχοντας παρακολουθήσει μαθήματα Πρακτικής Κατεύθυνσης. Μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων φοίτησε στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπου πήρε πτυχίο στη Γεωπονία – Αγροτική Οικονομία. Στην Πτυχιακή του Διατριβή μελέτησε την οικονομικότητα παραγωγής των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στη Κύπρο. Η μελέτη κατέγραψε ιδιαίτερα ενθαρρυντικά οικονομικά αποτελέσματα, γεγονός που αποδείκνυε ότι τα αρωματικά φυτά μπορούσαν να αποτελέσουν μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση για τους γεωργούς, καθώς οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες της Κύπρου ευνοούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη τους και την παραγωγή προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας. Συνέχισε τις σπουδές του στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου», πρόγραμμα που ολοκλήρωσε με επιτυχία το 2009. Στην Μεταπτυχιακή του Διατριβή μελέτησε τις οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μείωσης του διαθέσιμου νερού για άρδευση, σε διάφορους τύπους γεωργικών εκμεταλλεύσεων φυτικής παραγωγής στις Επαρχίες Λάρνακας και Ελεύθερης Αμμοχώστου. Το γενικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν η συρρίκνωση του Ακαθάριστου Κέρδους σε όλους τους τύπους των εκμεταλλεύσεων και το περιβαλλοντικό όφελος που προέκυψε από τη μείωση των απωλειών αζώτου στο έδαφος. Από το Φεβρουάριο του 2009 εργάζεται στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λάρνακας, μια ιδιωτική εταιρεία με μέτοχους Δήμους και Κοινότητες των Επαρχιών Λάρνακας και Αμμοχώστου, περιφερειακές Συνεργατικές Πιστωτικές Εταιρείες, Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια και τοπικά οργανωμένα σύνολα. Η Εταιρεία υποστηρίζει με κάθε τρόπο την τοπική αυτοδιοίκηση και τον τοπικό πληθυσμό, σχεδιάζοντας και παράλληλα υλοποιώντας στρατηγικές ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή. Σε αυτό το πλαίσιο ανέλαβε το συντονισμό του Τοπικού Προγράμματος LEADER Επαρχίας Λάρνακας (αφορά τις αγροτικές περιοχές) και του Τοπικού Προγράμματος Αλιευτικών Περιοχών Λάρνακας – Αμμοχώστου, για την προγραμματική περίοδο 2007‐2013. Το 2011 και το 2012 διετέλεσε μέλος της Ομάδας Εργασίας για το σχεδιασμό Στρατηγικών Τοπικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG AGRI). Είναι Συντονιστής του Δικτύου «Όμορφα Χωριά της Κύπρου», μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Αγροτικού Δικτύου της Κύπρου, του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Αγροτική Ανάπτυξη, του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Αλιευτικών Περιοχών και του Συμβουλίου Γεωπόνων. Το Σεπτέμβριο του 2012 εκλέχθηκε στη θέση του Αντιπροέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Νεολαίας του Δήμου Αγλαντζιάς. Έχει αρθρογραφήσει σε επιστημονικά περιοδικά, σε περιοδικά γεωπονικού ενδιαφέροντος, στον καθημερινό έντυπο τύπο, σε τουριστικά περιοδικά, σε διαδικτυακές ιστοσελίδες και αλλού. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Παρλά Ευτυχία Η Ευτυχία Παρλά είναι απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου (1992) με ειδίκευση σε θέματα Διατροφικής Αγωγής (Food Education, MA /PhD) σε πανεπιστήμια της Αγγλίας (Brunel University & Reading University), μετεκπαίδευση που ακολούθησε από αγάπη για τα θέματα της μαγειρικής και της διατροφής. Η διδακτορική της έρευνα και διατριβή “Cooking Counts” ήταν μέρος μίας εκπαιδευτικής εκστρατείας στην Αγγλία που ονομάζεται «Focus on Food” , η οποία ξεκίνησε το 1998 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στόχος της είναι η αναβάθμιση της μαγειρικής ως θέματος στο Αναλυτικό Πρόγραμμα της Μεγάλης Βρετανίας. H Δρ. Παρλά έχει εργαστεί ως δασκάλα Οικιακής Οικονομίας και ως Σύμβουλος Οικιακής Οικονομίας/Αγωγής Υγείας για πολλά χρόνια, έχει συνεργαστεί με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και Ιδιωτικά Πανεπιστήμια στη Λευκωσία και Λεμεσό και έχει διδάξει το θέμα της διατροφικής αγωγής σε φοιτητές και σε δασκάλους, ως επιμόρφωση. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια στην Κύπρο και στο εξωτερικό και έχει αντίστοιχο συγγραφικό έργο. Από φέτος είναι διευθύντρια στο Δημοτικό Σχολείο Αποστόλου Λουκά στο Στρόβολο. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Παταπίου Νάσα Η Νάσα Παταπίου, κατάγεται από την ακριτική κωμόπολη Ριζοκαρπάσου. Είναι ποιήτρια και εργάζεται στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου ως ιστορικός‐ ερευνήτρια, με πεδίο έρευνας τη φραγκοκρατία και κυρίως τους χρόνους της βενετικής κυριαρχίας στην Κύπρο. Έχει γράψει πληθώρα μελετών, έχει λάβει μέρος σε τοπικά και διεθνή συνέδρια και έχει φέρει στο φως άγνωστα στοιχεία για την ιστορία της Κύπρου, κατά τον 16ο αιώνα. Υπηρέτησε για μια πενταετία ως Μορφωτική Ακόλουθος και Διευθύντρια στο Σπίτι της Κύπρου, στην Κυπριακή Πρεσβεία, στην Αθήνα. Από το 2009 δημοσιεύει αδιαλείπτως κάθε Κυριακή στην εφημερίδα Πολίτης ιστορικά θέματα βασισμένα σε αρχειακό υλικό του 16ου αιώνα. Εργάστηκε για τη συλλογή λαογραφικού υλικού για το Ριζοκάρπασο όταν ήταν ακόμη μαθήτρια με τον επιθεωρητή Κ. Ιωάννίδη και σήμερα είναι πρόεδρος του Λαογραφικού Ομίλου Ριζοκαρπάσου. Έλαβε μέρος στη συγκρότηση του Αρχείου Προφορικής Παράδοσης των Κατεχομένων Περιοχών της Κύπρου, στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Μουσείου Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής και συνέταξε μελέτη για το εικονικό μουσείο με θέμα: Η διατροφή των Κυπρίων κατά τη φραγκοκρατία και βενετοκρατία. ΄Εδωσε τη μοναδική και αρχαιότερη (1556) έως σήμερα πηγή για το χαλλούμι με την οποία η Κύπρος κέρδισε το δικαστήριο με τη Δανία το 1999 στις ΗΠΑ και τώρα η ίδια πηγή έχει υποβληθεί για την κατοχύρωσή του. Επίσης εντόπισε την παλαιότερη πηγή για τον τραχανά (1556), το χοιρομέρι (1478), το παστελλάκι (1566), το κυπριακό τυρί (1556) και την εισαγωγή της γαλοπούλας (1563) στην Κύπρο. Έχει τιμηθεί ως ποιήτρια με Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και ως ιστορικός τιμήθηκε με Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Τέλος, έχει τιμηθεί από το Σωματείο «Το Ριζοκάρπασο» της γενέτειράς της, για «την πολύτιμη προσφορά της στα γράμματα και τον πολιτισμό». ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Πρωτοπαπά Καλλιόπη Η Καλλιόπη Πρωτοπαπά, το γένος Χαρμαντά, γεννήθηκε το 1944 και κατάγεται από τον Καραβά. Σπούδασε φιλολογία στο Ιστορικό‐Αρχαιολογικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης ως καθηγήτρια και Βοηθός Διευθύντρια. Παράλληλα ασχολήθηκε με την έρευνα στους τομείς της Ιστορίας, της Λαϊκής Τέχνης και της Λαογραφίας. Εργάστηκε στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου με μερική απόσπαση (1990‐
2004) και συμμετείχε στην ομάδα των ερευνητών που οργάνωσαν το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου. Επιμελήθηκε βιβλία και περιοδικά, δημοσίευσε μελέτες και άρθρα σε θέματα ιστορίας και λαογραφίας, συμμετείχε σε συνέδρια και έδωσε διαλέξεις σε συναφή θέματα. Ασχολήθηκε συστηματικά και δημοσίευσε πολλά κείμενα για τον Καραβά. Τα κυριότερα είναι "Λάπηθος, Λάμπουσα, Καραβάς", Καραβάς, [Αντρέας Στυλιανού‐Καλλιόπη Χαρμαντά, επιμέλεια] έκδοση ΑΕΚ Καραβά, 1969. Δημοσίευσε στην Επετηρίδα του Κέντρου τα άρθρα "Η ζωή στην Κύπρο τα χρόνια της Φραγκοκρατίας", 1999, "Η ζωή στην Κύπρο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέσα από τα Αρχεία του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών", Α΄ Μέρος, 2000, "Η ζωή στην Κύπρο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέσα από τα Αρχεία του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών", Β΄ Μέρος, 2001, "Εξισλαμισμοί, Κρυφοί χριστιανοί, Λινοπάμπακοι", 2002 και "Συμβολή στην αρδευτική ορολογία της παραδοσιακής Κυπριακής κοινωνίας", 1996. Σχετικά με την άρδευση έγινε και ανακοίνωση στο Κυπρολογικό συνέδριο: "Μορφές του αρδευτικού συστήματος στην παραδοσιακή Κυπριακή κοινωνία", Πρακτικά του Γ΄ Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου [2001]. Στο Δελτίο της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών δημοσίευσε τα άρθρα, "Μιχαήλ Τριφούρτζης", 1977, "Επιγραφές σε εικόνες εκκλησιών της περιοχής Καραβά‐Λαπήθου", 2003, "Χατζηνικόλας Λαυρεντίου Πρωτοσυγκέλλου", 1971. Στην Επιστημονική Επετηρίδα της Κυπριακής Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών, το άρθρο "Περί του προύχοντα ηρωομάρτυρα Χατζηνικόλα από τον Καραβά", τ. Ι’, 2012. Είχε επίσης τη γενική επιμέλεια των βιβλίων "Τα κατεχόμενα Γυμνάσιά μας", έκδοση του Γυμνασίου Παλουριώτισσας, 1985, "Καϊμακλί, συμβολή στη λαϊκή τέχνη", έκδοση του Λυκείου Παλουριώτισσας, 1987, "Οι συλλογές μας", έκδοση του Γυμνασίου και Λυκείου Παλουριώτισσας, 2002, "Η κατεχόμενη γη μας", Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας [1991]. Είναι μια από τις δυο συγγραφείς της μονογραφίας του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Θ. Κυπρή‐Κ. Πρωτοπαπά "Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου, η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή", 1997. Εξέδωσε το δίτομο έργο Έθιμα του παραδοσιακού γάμου στην Κύπρο, [Λευκωσία 2005, 1000 σελίδες], το βιβλίο Έθιμα της γέννησης στην παραδοσιακή κοινωνία της Κύπρου, [Λευκωσία 2009, 650 σελίδες], και το βιβλίο Τα έθιμα του θανάτου στην παραδοσιακή κοινωνία της Κύπρου, [Λευκωσία 2012, 560 σελίδες] εκδόσεις του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου. Το τετράτομο έργο της για τα έθιμα του κύκλου της ζωής βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 2013. Η Καλλιόπη Πρωτοπαπά πήρε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, Χρονικό‐Μαρτυρία, για «Τα έθιμα της γέννησης στην παραδοσιακή κοινωνία της Κύπρου» το 2009. Επίσης τιμήθηκε με αργυρό μετάλλιο από τον οργανισμό της Γαλλίας Arts‐Sciences‐Lettres το 2009 για το συγγραφικό της έργο και την προσφορά της στον πολιτισμό της Κύπρου και πήρε το Α’ Βραβείο από τον οργανισμό Concours Litteraire APPEL της Biscarosse της Νοτιοδυτικής Γαλλίας για τα «Έθιμα του παραδοσιακού γάμου στην Κύπρο». ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου Ευφροσύνη Η Ευφροσύνη Ριζοπούλου‐Ηγουμενίδου είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Λαϊκής Τέχνης και Αρχιτεκτονικής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Προϊστορική και Κλασική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Χαϊδελβέργης και στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, και είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1978 εγκαταστάθηκε στην Κύπρο. Εργάστηκε ως καθηγήτρια Φιλολογίας στη Μέση Εκπαίδευση και κατόπιν στο Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου ως Αρχαιολογικός Λειτουργός (1983‐
1995) και ως υπεύθυνη του Κλάδου Νεότερου Πολιτισμού (1990‐1995). Από το 1995 μέχρι το 2013 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Είναι μέλος 20 διεθνών και τοπικών Οργανισμών, Συνδέσμων και Εταιρειών Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Εθνολογίας, Εθνογραφίας, Λαογραφίας και Λαϊκής Τέχνης, μεταξύ άλλων της International Commission for Ethnological Food Research. Από το 1998 μέχρι το 2004 διετέλεσε μέλος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου. Έχει συγγράψει (μόνη ή με συνεργάτες) 15 βιβλία, 30 κεφάλαια σε βιβλία και πολυάριθμα άρθρα σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Η έρευνά της καλύπτει όλες τις πτυχές του παραδοσιακού πολιτισμού με έμφαση στον υλικό βίο: λαϊκή τέχνη και τεχνίτες, αρχιτεκτονική και προβιομηχανική τεχνολογία, εθνογραφικές συλλογές και αρχειακό υλικό, παραδοσιακή διατροφή κ.ά. Μελέτες της έχουν δημοσιευθεί σε πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Σκυριανίδης Μάριος Ο Μάριος Σκυριανίδης γεννήθηκε στην Λεμεσό και κατάγεται από τις πρώτες οικογένειες ξενοδόχων στην Κύπρο. Η επαφή του με το χώρο της εστίασης και σίτισης ξεκίνησε από νεαρή ηλικία, αφού η οικογένειά του διεύθυνε το διάσημο ξενοδοχείο Forest Park στις Πλάτρες. Το ξενοδοχείο χτίστηκε το 1936 με διεθνείς προδιαγραφές και από τότε διατηρεί ανέπαφες τις αρχές της κυπριακής φιλοξενίας. Στην δεκαετία του 1940 στο Forest Park παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το κοκτέιλ Brandy Sour για το βασιλιά Φαρούκ της Αιγύπτου, ενώ από το 1960 το ξενοδοχείο προσφέρει το δικό του σπιτικό παγωτό, φτιαγμένο από τα καλύτερα ντόπια υλικά με φυσικά γαλακτοκομικά προϊόντα. Ο Μάριος Σκυριανίδης σπούδασε Business Administration in Hospitality Management στο Glion Institute στην Ελβετία, ακολουθώντας τα βήματα του παππού του, που υπήρξε από τους πρώτους ξενοδόχους της Κύπρου και ιδρυτής του Συνδέσμου Ξενοδόχων Κύπρου. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του ξεκίνησε να εργάζεται σε ξενοδοχεία και εστιατόρια για να ασκεί το αγαπημένο του χόμπι, τη μαγειρική. Έχει εργαστεί σε διάσημες ξενοδοχειακές μονάδες σε Ευρώπη και Ασία και είχε την ευκαιρία να δουλέψει σε γκουρμέ εστιατόρια δίπλα από διακεκριμένους Executive Chefs. Επιστρέφοντας στην Κύπρο ανέλαβε την θέση του Διευθυντή του Τμήματος Τροφίμων και Ποτών στο οικογενειακό ξενοδοχείο. Ο ίδιος ασχολείται με τα κυπριακά βότανα και τη φύση κι έχει οργανώσει ένα επισκέψιμο βοτανικό κήπο στους χώρους του ξενοδοχείου. Πιστεύει πως τα βότανα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας, αφού έχουν προληπτικές αλλά και θεραπευτικές ιδιότητες. Πρόσφατα πρόσθεσε στην ποικιλία γεύσεων παγωτού του ξενοδοχείου το μοναδικό παγωτό στην Κύπρο με γεύση και άρωμα λεβάντας. Έχει συμμετάσχει σε διαλέξεις και σεμινάρια για τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας τροφίμων (ISO 22000), ασφάλειας τροφίμων (HACCP) και συσκευασίας τροφίμων και τεχνογνωσίας. Ο ίδιος, έχει προσφέρει εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με βασικές αρχές στο σέρβις, γευσιγνωσία και mixology. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνουν πειραματικά εργαστήρια μαγειρικής, παραδοσιακή μαγειρική με βότανα, μελέτη αρχαίων κειμένων σε σχέση με το φαγητό, οινολογία και γευσιγνωσία. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Τριχοπούλου Αντωνία Η Αντωνία Τριχοπούλου είναι ιατρός βιοπαθολόγος, με μετεκπαίδευση στη δημόσια υγεία, τη βιοχημεία και τη διατροφή στα Πανεπιστήμια Αθήνας, Ann Arbor (ΗΠΑ) και Saint Antoine (Γαλλίας). Έχει περισσότερες από 500 επιστημονικές δημοσιεύσεις με περισσότερες από 20.000 παραθέσεις στη βιβλιογραφία. Η επιστημονική της δραστηριότητα καλύπτει πολλούς τομείς της δημόσιας υγείας, με επικέντρωση στη σχέση της διατροφής με την υγεία. Έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην τεκμηρίωση ότι η Μεσογειακή διατροφή, ουσιαστικά η Ελληνική παραδοσιακή διατροφή, είναι υποδειγματική για την προαγωγή της υγείας και τη μακροβιότητα. Έχει τιμηθεί με σειρά διεθνών βραβείων και διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένου του Χρυσού Σταυρού της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Τσάλτας Δημήτρης Ο Δημήτρης Τσάλτας είναι μέλος του Ακαδημαϊκού προσωπικού του Τμήματος Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Κατέχει τη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή στην Γεωργική Μικροβιολογία και Βιοτεχνολογία από το 2010. Είναι γεωπόνος με μεταπτυχιακό MSc (1998) στη Φυτοπροστασία από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατέχει διδακτορικό τίτλο (2003) στη Μοριακή Φυτοπαθολογία από το Imperial College London. Εργάστηκε (2003‐2006) ως ερευνητής στη Μοριακή Μικροβιολογία στο Πανεπιστήμιο του Κοννέκτικατ (UCONN) στις ΗΠΑ. Στην Κύπρο έχει εργαστεί στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών στον Κλάδο Φυτοπροστασίας ως Ερευνητικός Σύμβουλος (2006‐2007). Ο Δρ Τσάλτας είναι από τα πρώτα μέλη του Ακαδημαϊκού προσωπικού του ΤΕΠΑΚ, αρχικά ως Ειδικό Ακαδημαϊκό Προσωπικό (2007‐2010) και στη συνέχεια ως Επίκουρος Καθηγητής. Έχει επιτελέσει καθοριστικό ρόλο στην οικοδόμηση του Πανεπιστημίου και του Τμήματος ΓΕΒΕΤ υπηρετώντας σε πληθώρα επιτροπών, μερικές από τις οποίες και προήδρευσε. Καθοριστικός ήταν ο ρόλος του στην ακαδημαϊκή και υλικοτεχνική ανάπτυξη του Τμήματος και του Πανεπιστημίου, έχοντας οργανώσει μεταξύ άλλων το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος και έχοντας συμμετάσχει ενεργά στην δημιουργία υποδομών τόσο για το Τμήμα όσο και για το Πανεπιστήμιο γενικότερα. Ο Δρ Τσάλτας έχει διατελέσει Εθνικός Εκπρόσωπος για την Έρευνα στη Γεωργία, Αλιεία, Βιοτεχνολογία και Τρόφιμα στην Επιτροπή Προγράμματος FP7‐KBBE, είναι μέλος της Επιτροπής του Τομέα Τροφίμων και Γεωργίας του COST, Πρεσβευτής της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Τρόφιμα, την Τεχνολογία και τη Διατροφή και Εθνικός Εκπρόσωπος στο ISEKI Food Association. Επίσης, είναι μέλος σε πολλές Επιστημονικές Εταιρείες στη Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και μέλος σε διοικητικά συμβούλια μερικών από αυτές. Ο Δρ Τσάλτας διευθύνει την Ερευνητική Ομάδα της Γεωργικής Μικροβιολογίας και Βιοτεχνολογίας. Η Ομάδα δραστηριοποιείται στους τρεις βασικούς τομείς της Γεωργικής Μικροβιολογίας που είναι: 1) Μικροβιολογία Τροφίμων, 2) Φυτοπαθολογία και 3) Μικροβιολογία Εδάφους. Οι τρείς αυτοί τομείς θεωρούνται άρρηκτα συνδεδεμένοι στην διαμόρφωση της έρευνας και εκπαίδευσης του Τμήματος που στοχεύει στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της γεωργικής παραγωγής με βάση και την αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Από τη Φάρμα στο Πηρούνι» (“Farm to Fork”). Η διασφάλιση και η ασφάλεια των τροφίμων θεωρούνται σημαντικοί πυλώνες για τον γεωργοκτηνοτροφικό τομέα στην Κύπρο που εξαιτίας των πιέσεων της παγκοσμιοποιημένης αγοράς καθώς και του μικρού μεγέθους της χώρας, είναι ευάλωτος. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της Ομάδας στο τομέα της Μικροβιολογίας Τροφίμων είναι: 1) Μικροβιολογική ποιότητα φρούτων και λαχανικών, 2) Μυκοτοξίνες στα γεωργικά προϊόντα, 3) Χαρακτηρισμός ζυμώσεων παραδοσιακών προϊόντων. Τέλος, η Ομάδα δραστηριοποιείται έντονα στο χώρο της παροχής υπηρεσιών στην βιομηχανία και της Υπηρεσίες της Δημοκρατίας αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την τεχνογνωσία των μελών της αλλά και τον μοναδικό για τα Κυπριακά δεδομένα εξοπλισμό. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ Χορηγοί Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού Κυπριακή Εθνική Επιτροπή Unesco Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Χ. Α. Παπαέλληνας Αδελφοί Λανίτη Καρπός Σταυράκη Καφεκοπτείο Αθηαινίτη Αμαλία Χαραλαμπίδης‐Κρίστης Katerina Home Αρτοζύμ Γενικές ETKO & Olympus Mitsides Public Made Sweets Αρτοβιομηχανίες
Wineries Company Ltd Forest Park Hotel Γρηγορίου Β. Ε. Σταύρος Παρπής Τρόφιμα
Intercollege ‐ Πρόγραμμα Επισιτιστικών Τεχνών Παραδοσιακά Αλλαντικά Καυκαλιά Α. Μ. Φιλαγροτική Συμβουλευτική
Vassos Eliades (Nescafe) Ambrosia Oils Παγωτά Παπαφιλίππου Carrefour Cyprus Γεοχάκο Carnation Spices & Herbs Aphrodite Delights Αποκλειστικός Χορηγός Επικοινωνίας Περιοδικό Time Out 

ΕΔΩ - Έκφραση

Αν θέλετε να κρατήσετε, αυτό το τεύχος, σαν αντίγραφο στον

Καταφύγιο Ολύμπου - Σύλλογος Αποφοίτων των Εκπαιδευτηρίων

18η Έκδοση - Μηλιά Αμμοχώστου

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΜΒΕΒΛΗΜΕΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ

Γεωργία και Ύπαιθρος 2020

Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος Εκπαιδευτικών για

Οδηγός επιλογής και σχεδιασμού συστημάτων SAHC

Τεύχος 21ο - Ιούλιος 2012

Επιπεφυκίτιδες (conjunctivitis) 2012 _eyepathology.gr.pdf

Κατεβάστε pdf

H ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ

ÊÁÍÏÍÉÓÌÏÓ ËÅÉÔÏÕÑÃÉÁÓ ÄÉÊÔÕÙÍ ÄÅÕÁÉ

∆ιεθνές Συµβούλιο Μουσείων (ICOM)