ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ: ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα ή ξεκινούν από το εσωτερικό της γης και οφείλουν τη λειτουργία τους στην παρουσία θερμότητας στο εσωτερικό της γης συνθέτουν τον μηχανισμό οικοδόμησης και καλούνται ενδογενείς διεργασίες. Πως δικαιολογείται η παρουσία της θερμότητας στο εσωτερικό της γης; Α. Εγκλωβισμένη από την ψύξη μιας αρχικά πολύ θερμής γης Β. Μεγάλη ποσότητα ενέργειας απελευθερώθηκε ως θερμότητα κατά τη διάρκεια διαχωρισμού του πυρήνα από τον μανδύα (διαφορά βαρυτικής ενέργειας μεταξύ μιας ομοιόμορφης γης και της γης όπως είναι σήμερα). Γ. Η έλξη γης-σελήνης προκαλεί επιβράδυνση της περιστροφής της γης και η ενέργεια που απελευθερώνεται από την περιστροφή να μετατρέπεται στο μεγαλύτερο μέρος σε θερμότητα. Δ. Τα ραδιενεργά υλικά. Όλα τα πετρώματα περιέχουν μικρή ή μεγάλη ποσότητα ραδιενεργού υλικού. Οι ραδιενεργοί πυρήνες (π.χ. 238U) εκπέμπουν σωμάτια α με μεγάλες ταχύτητες που συγκρούονται με άτομα που περιβάλλουν τους ραδιενεργούς πυρήνες και τότε η κινητική τους ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα. Πως μετράμε την ποσότητα της θερμότητας που φτάνει στην επιφάνεια της γης; • Με τη θερμική ροη. Η θερμική ροή/ μονάδα επιφάνειας = με τη γεωθερμική βαθμίδα Χ αγωγιμότητα των πετρωμάτων (χαμηλή στις κρατονικές περιοχές, ωκεάνιες λεκάνες και τάφρους, μεγάλη σε νέες οροσειρές και ωκεάνιες ράχες). Πως μεταδίδεται η θερμότητα στο εσωτερικό της γης; • Α. Αγωγιμότητα. Η γη κακός αγωγός (1012 για να φτάσει η θερμότητα από το κέντρο στην επιφάνεια). • Β. Ακτινοβολία. Ένα σώμα θερμοκρασίας Τ ακτινοβολεί ενέργεια ανάλογη με Τ4 . Το μήκος κύματος της ακτινοβολίας ελαττώνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι, π.χ. τα πυριτικά ορυκτά είναι διαφανή στα μικρά μήκη κύματος και επιτρέπουν την μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων θερμότητας. • Γ. Ρεύματα. Η θερμότητα μεταφέρεται με κυκλικά ρεύματα που δημιουργούνται εξ’ αιτίας της άνισης κατανομής των θερμοκρασιών στο εσωτερικό της γης (αρχή λειτουργίας του καλοριφέρ). Τα κυκλικά ρεύματα υπεύθυνα και για την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών. • Η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών απαιτεί ένα μανδύα σε ρευστή κατάσταση, όμως για τη μετάδοση των σεισμικών κυμάτων πρέπει να είναι στερεός. ΣΥΝΕΠΩΣ ΤΙ; • Τα σεισμικά γεγονότα είναι στιγμιαία. Χαρακτηρισμός του Μανδύα ΣΤΕΡΕΟΣ • Θερμικά ρεύματα = διαδικασία εκατομμυρίων χρόνων. Χαρακτηρισμός του Μανδύα ΡΕΥΣΤΟΣ με μεγάλο ιξώδες. ΤΥΠΟΙ ΕΝΔΟΓΕΝΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ • ΜΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ (δημιουργία πετρογενετικών τηγμάτων μέσα στη γη, διαδικασία κρυστάλλωσης του τήγματος και οι δομές που δημιουργούνται μέσα ή πάνω στην επιφάνεια της γης). • ΜΕΤΑΜΟΡΦΙΣΜΟΣ (δημιουργία νέων πετρωμάτων μέσα στη γη από προϋπάρχοντα χωρίς τη μεσολάβηση της υγρής φάσης). • ΔΙΑΣΤΡΟΦΙΣΜΟΣ (κινήσεις του φλοιού και παραμόρφωση των πετρωμάτων στο εσωτερικό της γης εξ’ αιτίας των κατευθυνόμενων τάσεων.