ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1.2 Η επιχείρηση Ερωτήσεις ανάπτυξης: 1. Η επιχείρηση αποτελεί ασφαλώς μια κοινωνική οργάνωση, ξεχωρίζει όμως από αυτή, γιατί συνδέεται με την έννοια της επιχειρηματικότητας. Τι σημαίνει, πρακτικά, και τι εμπεριέχει η έννοια αυτή; 2. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παρακάτω άποψη; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. «Η επιχείρηση είναι μια κατ’ εξοχήν παραγωγική μονάδα. Κάθε παραγωγική μονάδα, όμως, δεν είναι οπωσδήποτε και επιχείρηση». 3. Τι σημαίνει ότι η επιχείρηση αποτελεί «κοινωνική κατασκευή»; 4. Πως λειτουργεί η επιχείρηση ως σύστημα; Να εξηγήσετε με τη βοήθεια διαγράμματος την απάντηση σας. 5. Τι εννοούμε με τον όρο «κουλτούρα» και ποια είναι η σημασία της για τη λειτουργία της επιχείρησης; 6. Τι είναι η επιχείρηση και ποια είναι τα στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν ως «οικονομική οργάνωση»; 7. Αναπτύξτε την έννοια της επιχείρησης ως θεσμού 8. Να εξηγήσετε γιατί μια δημόσια τεχνική υπηρεσία δεν είναι επιχείρηση, ενώ μια ιδιωτική είναι Να σημειώσετε με κύκλο την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει στην κάθε περίπτωση 1. Ποια από τις παρακάτω παραγωγικές μονάδες δεν είναι επιχείρηση; Α. Μια ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία Β. Ένα γραφείο ταξιδίων Γ. Μια δημόσια πανεπιστημιακή σχολή Δ. Μια ιδιωτική τράπεζα Ε. Ένας ιδιωτικός εκδοτικός οίκος 2. Ο συνδυασμός των συντελεστών παραγωγής στα πλαίσια της επιχείρησης σκοπό έχει: Α. Την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων στην επιχείρηση Β. Τη συστημική προσέγγιση της 1 Γ. Την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών των μελών της Δ. Την παραγωγή πλούτου, με την έννοια των αγαθών και υπηρεσιών που ικανοποιούν ανθρώπινες ανάγκες 3. Στην επιχείρηση ισχύει ένα πλαίσιο κανόνων που αφορούν: Α. Μόνο τη σχέση της επιχείρησης με τους πιστωτές της Β. Μόνο τη θέση των εργαζόμενων στην επιχείρηση Γ. Μόνο την ομαδική συμπεριφορά των ατόμων που εμπλέκονται σε αυτήν Δ. Τόσο την ομαδική όσο και την ατομική συμπεριφορά εργοδοτών και εργαζομένων σε αυτήν 4. Η επιχείρηση ως σύστημα: Α. Λαμβάνει από το περιβάλλον της εισροές Β. Προσαρμόζεται στο περιβάλλον της μέσω του μηχανισμού ελέγχου-ανατροφοδότησης Γ. Εμφανίζει στο εσωτερικό της σχέσεις εξουσίας Δ. Το Α και το Γ μαζί Ε. Το Α και το Β μαζί 5. Ο μηχανισμός ανατροφοδότησης μιας επιχείρησης ελέγχει: Α. Τη μόλυνση του περιβάλλοντος που προκαλούν τα μηχανικά μέρη της επιχείρησης Β. Τις οικονομικές απαιτήσεις των μελών της Γ. τις αντιδράσεις του περιβάλλοντος στις εκροές της επιχείρησης Δ. Τα αντικρουόμενα συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων της επιχείρησης Να σημειώσετε το σωστό ή το λάθος στο τέλος κάθε πρότασης 1. Η έννοια της επιχειρηματικότητας εμπεριέχει το στοιχείο της εισαγωγής και εφαρμογής καινοτομιών 2. Οι κοινωνικές οργανώσεις που δεν εξαρτούν την επιβίωση τους από το μηχανισμό της αγοράς δεν αποτελούν επιχειρήσεις 3. Η επιχείρηση αποτελεί κοινωνική οργάνωση, γιατί εκφράζει ένα τρόπο συλλογικής δράσης 2 4. Το στοιχείο που προσδιορίζει την επιχείρηση ως παραγωγικήοικονομική μονάδα είναι η παραγωγή πλούτου 5. Η επιχείρηση, εκτός από προϊόντα ή υπηρεσίες, προσφέρει απασχόληση, ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών και πρέπει να «αισθάνεται» κοινωνική ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον της 6. Η επιχείρηση αποτελεί μια κοινωνική οργάνωση, η οποία λειτουργεί σύμφωνα μ’ ένα πλαίσιο τυπικών ή άτυπων κανόνων 7. Η επιχείρηση παράγει προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία διαθέτει έναντι μιας αξίας ανταλλαγής μέσω του μηχανισμού της αγοράς 8. Κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό της επιχείρησης ως σύστημα είναι η ανάγκη προσαρμογής της στο περιβάλλον της 9. Η επιχείρηση δίνει στο περιβάλλον της εισροές 10. Η επιχείρηση δεν είναι υποχρεωμένη να διατυπώνει επίσημα τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της 11. Όλες οι παραγωγικές μονάδες είναι επιχειρήσεις Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις 1. Η επιχείρηση ξεχωρίζει από τις άλλες κοινωνικές οργανώσεις γιατί διαθέτει το στοιχείο της …………………………, δηλαδή: α) συνδυάζει τους ………………………………….., με σκοπό τη δημιουργία………………………… β) εισάγει και εφαρμόζει …………………………. γ) συνδέεται με το ……………του ………………………, δεδομένου ότι ενδέχεται να ……………………. στο σκοπό της. 2. Με τον όρο κουλτούρα νοείται ένα σύστημα κοινών ………………………….., ………………., ……………., ………………, ………………, ………………, …………………… και ………………. που ισχύουν σε μια …………….. ανθρώπων ή μια ……………….. Η κουλτούρα προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τις ……………….. των …………….. που ζουν και κινούνται στα πλαίσια της οργάνωσης καθώς και τις στάσεις της οργάνωσης απέναντι στα ………………., στους ……………….. και στο ………………. της. Να γράψετε στο τετράδιο σας τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τους δύο αριθμούς της στήλης Β που αντιστοιχούν σε κάθε γράμμα 3 ΣΤΗΛΗ Α α. Η επιχείρηση ως «παραγωγικήοικονομική μονάδα» β. Η επιχείρηση ως «κοινωνικός θεσμός» γ. Η επιχείρηση ως «κοινωνική οργάνωση» ΣΤΗΛΗ Β 1. Ύπαρξη θεσμικών οργάνων 2. Σύνδεση με το μηχανισμό αγοράς 3. Τρόπος συλλογικής δράσης 4. Πεδίο σύγκρουσης συμφερόντων 5. Στόχος της η κοινωνική ευημερία 6. Στόχος της η παραγωγή πλούτου 1.3. Λειτουργίες της επιχείρησης Να σημειώσετε με κύκλο την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει στην κάθε περίπτωση 1. Οι λειτουργίες της επιχείρησης επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα: Α. μόνο όταν συνδυάζονται μεταξύ τους Β. μόνο όταν η μία δεν επηρεάζει την δραστηριότητα της άλλης Γ. μόνο όταν τα υποσυστήματα τους λειτουργούν αυτόνομα Δ. μόνο όταν ανταγωνίζονται μεταξύ τους μέσα στην επιχείρηση 2. Η λειτουργία προμηθειών μιας επιχείρησης είναι σημαντική γιατί εξασφαλίζει: Α. την καλύτερη αξιοποίηση των κεφαλαίων της Β. τα αναγκαία μέσα για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της επιχείρησης Γ. τη διαδικασία της έρευνας ακόμη και για τις μικρές επιχειρήσεις Δ. καλές διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην επιχείρηση 4 3. Στην εμπορική λειτουργία της επιχείρησης αναφέρεται η έννοια: Α. χορηγίες πολιτιστικών δραστηριοτήτων Β. βελτίωση της συσκευασίας Γ. παρακολούθηση των αποθεμάτων της παραγωγής Δ. έρευνα των αναγκών των καταναλωτών Να σημειώσετε το σωστό ή το λάθος στο τέλος κάθε πρότασης 1. Το μέγεθος της επιχείρησης προσδιορίζει και τις «δευτερεύουσες» επιχειρησιακές λειτουργίες που πρέπει αυτή να αναπτύξει 2. Οι χρηματοοικονομικές διαδικασίες, στα πλαίσια της επιχείρησης, εντάσσονται στις «δευτερεύουσες» επιχειρησιακές λειτουργίες 3. Η οικονομικότερη προμήθεια πρώτων υλών ανήκει στην παραγωγική λειτουργία 4. Η συνεχής παρακολούθηση των αποθεμάτων ανήκει στην εμπορική λειτουργία 5. «Αόρατη» λειτουργία της επιχείρησης είναι η διοικητική λειτουργία 6. Η εμπορική λειτουργία εκφράζεται, κυρίως, με τις σύγχρονες έννοιες του μάρκετινγκ και των πωλήσεων 7. Η λειτουργία της έρευνας και της ανάπτυξης δεν αναπτύσσεται στις μικρές επιχειρήσεις 8. Η πληθώρα των πληροφοριών που καταγράφονται από μια επιχείρηση δεν επηρεάζει καθόλου την τελική μορφή των προϊόντων ή των υπηρεσιών της Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις 1. Ο αρμονικός …………………. όλων των λειτουργιών της επιχείρησης γίνεται αποτελεσματικός κάτω από το ………………. και …………….ιστό της ……………… ……………………. …………… 2. Η λειτουργία της έρευνας και της ανάπτυξης θεωρείται ως ……………..επιχειρησιακή ……………. Η λειτουργία αυτή γίνεται καθημερινά πιο σημαντική, αφού η ……………και η ………………των επιχειρήσεων εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις ………………..που αφορούν τα ………………..προϊόντα και τις …………………παραγωγής ή τις ………………..όσων ήδη υπάρχουν. 5 Να γράψετε στο τετράδιο σας τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τους δύο αριθμούς της στήλης Β που αντιστοιχούν σε κάθε γράμμα ΣΤΗΛΗ Α Α. Παραγωγική λειτουργία β. Εμπορική λειτουργία Γ. Οικονομική λειτουργία ΣΤΗΛΗ Β 1. Εξακρίβωση αποτελεσμάτων 2. Έρευνα αναγκών καταναλωτών 3. Έλεγχος ποιότητας αγαθών 4. Καταγραφή συναλλαγών 5. Σχεδιασμός προϊόντων 6. Επεξεργασία υλικών ή πληροφοριών Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές επιχειρησιακές λειτουργίες; 2. Ποιες είναι οι «δευτερεύουσες» λειτουργίες της επιχείρησης 3. Ποια είναι η λεγόμενη «αόρατη» λειτουργία; 4. Να περιγράψετε την παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης 5. Να περιγράψετε την εμπορική λειτουργία της επιχείρησης 6. Πως εκφράζεται συνήθως η εμπορική λειτουργία; 7. α) Να περιγράψετε τις συνήθεις ενέργειες της λειτουργίας των προμηθειών. β) Να αιτιολογήσετε γιατί η λειτουργία των προμηθειών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επιχείρηση 6 1.4 Η επιχείρηση και το περιβάλλον της Να σημειώσετε με κύκλο την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει στην κάθε περίπτωση 1. Το «Σύστημα Περιβάλλον»: Α. είναι τα μέτρα που λαμβάνει η επιχείρηση για την προστασία του περιβάλλοντος Β. είναι μόνο οι χρηματοδότες και οι πιστωτές της επιχείρησης Γ. είναι μόνο το τεχνολογικό περιβάλλον της επιχείρησης Δ. είναι όλοι οι παράγοντες που επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης και αποτελούν το περιβάλλον της 2. Στο ειδικό περιβάλλον της επιχείρησης εντάσσονται: Α. οι προμηθευτές της Β. οι οικολογικές οργανώσεις Γ. η εισοδηματική και νομισματική πολιτική Δ. τα ερευνητικά ιδρύματα 3. Στο εξωτερικό περιβάλλον εντάσσονται όλα τα παρακάτω εκτός από: α. ήθη και έθιμα β. νομισματική πολιτική γ. τεχνολογία δ. πιστωτές Να σημειώσετε το σωστό ή το λάθος στο τέλος κάθε πρότασης 1. Το βασικότερο στοιχείο του περιβάλλοντος της επιχείρησης είναι οι οικονομικοί παράγοντες 2. Η προσαρμοστικότητα της επιχείρησης στο περιβάλλον της αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την επιβίωση της 3. Κάθε επιχείρηση ή οργανισμός αποτελεί υποσύστημα του οικονομικού συστήματος, το οποίο έχει ως στόχο την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών 4. Μέρος της ευθύνης της επιχείρησης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο είναι η αποφυγή αθέμιτων ενεργειών 7 Να γράψετε στο τετράδιο σας τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τον αριθμό της στήλης Β που αντιστοιχεί σε κάθε γράμμα 1. Στήλη Α Στήλη Β Α. Πολιτικό περιβάλλον 1. Νέες μέθοδοι και τεχνικές παραγωγής Β. Τεχνολογικό περιβάλλον 2. Ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος Γ. Νομικό περιβάλλον 3. Σύστημα κοινωνικών αξιών Δ. Οικονομικό περιβάλλον 4. Κοινωνική οργάνωση της χώρας Ε. Πολιτισμικό περιβάλλον 5. Συχνές κυβερνητικές αλλαγές 6. Εμπορική νομοθεσία 7. Ποσοστό ανεργίας και απασχόλησης 8. Κοινωνική πρόνοια 2. Στήλη Α Στήλη Β α. «Σύστημα περιβάλλον» 1. Παρέχει στην επιχείρηση τα παραγωγικά μέσα β. Γενικό περιβάλλον 2. Επιχειρηματίες, χρηματοδότες, προμηθευτές, πελάτες, κράτος κ.α. γ. «Δημιουργική καταστροφή» 3. Οι παράγοντες του γενικού και του ειδικού περιβάλλοντος σε πλήρη αλληλεξάρτηση δ. Ομάδες συμφερόντων 4. Παράγοντες έξω από την επιχείρηση ε. Ειδικό περιβάλλον 5. Διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης λόγω αδυναμίας προσαρμογής στο περιβάλλον της Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις 1. Με τον όρο «στοιχεία του περιβάλλοντος» εννοούμε τους ………………..αυτούς που αποτελούν ……………….στοιχεία, τόσο του…………………………….περιβάλλοντος, όσο και του ………………. ……………. Περιβάλλοντος της επιχείρησης. Ερωτήσεις ανάπτυξης 8 1. Ποιο είναι το βασικότερο στοιχείο του περιβάλλοντος της επιχείρησης και γιατί; 2. Ποιο φαινόμενο αποκαλούν οι οικονομολόγοι «δημιουργική καταστροφή»; 3. Ποια στοιχεία εντάσσονται στο γενικό και στο ειδικό περιβάλλον της επιχείρησης; 4. Τι γνωρίζετε για το λεγόμενο «κώδικα επιχειρησιακής ηθικής»; 5. Να αναλύσετε το περιβάλλον μιας καφετέριας. 6. Πως επιδρά το περιβάλλον, ως «σύστημα», στον τρόπο λειτουργίας και στην ανάπτυξη της επιχείρησης; 9 1.5 Η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων Να σημειώσετε με κύκλο την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει στην κάθε περίπτωση 1. Θεσμικό στόχο της επιχείρησης αποτελεί: Α. η αποδοτικότητα των επενδυμένων κεφαλαίων της Β. η αύξηση της παραγωγικότητας εργασίας Γ. η επιδίωξη του βασικού καθήκοντος της απέναντι στην κοινωνία Δ. η εφαρμογή νέων διοικητικών συστημάτων 2. Η παραγωγικότητα της εργασίας προκύπτει από τη σχέση: Α. παραγωγικών μέσων προς παραχθέντα αγαθά Β. κεφαλαίου προς καθαρό κέρδος Γ. εισροών προς εκροές Δ. ποσότητα παραγωγής προς αριθμό εργαζομένων ανθρωποώρες ή Να σημειώσετε το σωστό ή το λάθος στο τέλος κάθε πρότασης 1. Λειτουργικός στόχος του σχολείου είναι η μόρφωση των ανθρώπων 2. Οι λειτουργικοί στόχοι είναι αυτοί που επίσημα η επιχείρηση διατυπώνει στο καταστατικό της 3. Ο λόγος των εκροών προς τις εισροές μας δίνει το βαθμό αποδοτικότητας της επιχείρησης 4. Η έννοια της αποδοτικότητας συνδέεται άμεσα με τη βασική οικονομική αρχή. 5. Η συμμετοχή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας της επιχείρησης. 6. Η παραγωγικότητα μετράει ποσότητες, ενώ η αποδοτικότητα μετράει αξίες ή χρηματικά μεγέθη. 7. Η ανάπτυξη της επιχείρησης προϋποθέτει υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας. 10 Να γράψετε στο τετράδιο σας τα γράμματα της στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τον αριθμό της στήλης Β που αντιστοιχεί σε κάθε γράμμα Στήλη Α Α. αποδοτικότητα Στήλη Β 1. η σχέση του καθαρού κέρδους ή της ζημίας προς το χρησιμοποιηθέν κεφάλαιο Β. παραγωγικότητα 2. η σχέση εισροών προς εκροές Γ. παραγωγικότητα εργασίας 3. η σχέση παραχθέντων αγαθών προς παραγωγικά μέσα Δ. οικονομική 4. η σχέση κεφαλαίου προς κέρδος αποδοτικότητα 5. η σχέση εκροών προς εισροές 6. η σχέση ποσότητας παραγωγής προς αριθμό εργαζομένων Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις 1. Οι θεσμικοί στόχοι της επιχείρησης είναι ………………..και μη …………………..στόχοι ή επιδιώξεις που συνθέτουν την ……………………της στο πλαίσιο του ………………… της ή της ………………. 2. Η παραγωγικότητα μπορεί να μετρηθεί σε σχέση με …………… …………………ή με ………………….. Επίσης μπορεί να μετρηθεί για το σύνολο ενός ……………. ……………… ή μιας ……………... Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Ποιοι είναι οι θεσμικοί και ποιοι οι λειτουργικοί στόχοι της επιχείρησης; 2. Τι εκφράζουν οι θεσμικοί στόχοι; 3. Πως μετριέται η παραγωγικότητα της εργασίας στο επίπεδο μιας χώρας; 4. Πότε μια επιχείρηση είναι αποτελεσματική και γιατί; 5. Ποια είναι η σχέση μεταξύ αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας; 6. Σε δύο επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου παρατηρούνται τα εξής: 11 Επιχείρηση Α: 50 εργάτες παράγουν 30.000 μονάδες προϊόντων το μήνα Επιχείρηση Β: 40 εργάτες παράγουν 264.000 μονάδες προϊόντος το χρόνο. Ποια από τις δύο επιχειρήσεις παρουσιάζει την υψηλότερη μηνιαία παραγωγικότητα εργασίας; 7. Μια επιχείρηση κατά τη διάρκεια του έτους παρήγαγε και πούλησε 80.000 μονάδες προϊόντος, ενώ είχε θέσει ως στόχο την παραγωγή και πώληση 100.000 μονάδων. Η επιχείρηση απασχολεί 80 εργάτες για την παραγωγή του προϊόντος της, του οποίου η τιμή πώλησης είναι 10 ευρώ ανά μονάδα και το κατά μονάδα κόστος 7 ευρώ. Το ύψος των χρησιμοποιηθέντων κεφαλαίων ανέρχεται σε 960.000 ευρώ. Να υπολογίσετε την αποτελεσματικότητα, την οικονομική αποδοτικότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας της επιχείρησης. 8. Να σχολιάσετε και να αιτιολογήσετε την επόμενη άποψη: « Σε κάθε επιχείρηση διαμορφώνεται μία ιεραρχία στόχων, ανάλογα με το συσχετισμό δύναμης των ομάδων που ασκούν επίδραση σε αυτήν». 9. Να σχολιάσετε την επόμενη άποψη: «Η υψηλή αποδοτικότητα συμβαδίζει πάντοτε με την αποτελεσματικότητα» 10.Πως επιτυγχάνεται στην πράξη η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας; 11.Μια επιχείρηση παρήγαγε το μήνα Απρίλιο 20.000 μονάδες προϊόντος με άγνωστο αριθμό εργατών. Το μήνα Μάιο παρήγαγε 16.000 μονάδες προϊόντος χρησιμοποιώντας 20 εργάτες. Η παραγωγικότητα εργασίας του Απριλίου ήταν 800 μονάδες προϊόντος ανά εργάτη. Να συγκρίνετε την παραγωγικότητα εργασίας του Μαΐου με εκείνη του Απριλίου. Πόσους εργάτες χρησιμοποίησε τον Απρίλιο; 12.«Η παραγωγικότητα συνδέεται σ’ ένα βαθμό με την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης». Να σχολιάσετε την άποψη αυτή. 12