ΔΗΜΟΣΘΕΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΙΑΝΙΑΣ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14
ΤΑΞΗ Β’
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
«Μην ψάχνεις την ευτυχία, είναι πάντα μέσα σου.
(Πυθαγόρας)
Συντονίσου με τη θετική πλευρά του εαυτού σου. »
ΠΑΙΑΝΙΑ
ΜΑΙΟΣ 2014
1
Τα Μέλη Της Ομάδας Μας:
 Αντωνίου Δήμητρα Δέσποινα
 Αντωνίου Νικόλαος
 Αντωνίου Χριστίνα Μαρία
 Αποστολάκη Ούρσκοβ Αριάνα
 Βασιλείου Κωνσταντίνα
 Γεωργάκης Γεώργιος Βασίλειος
 Δροσοπούλου Καλλιόπη
 Καρελιώτη Ιωάννα
 Κατσίρη Ξυράφη Σπυριδούλα
 Κτιστάκη Αικατερίνη
 Μιχαλοπούλου Αιμιλία
 Μπεγκάι Γιοάνα Άρτεμις
 Μωραγιάννη Ελευθερία
 Νικολοθανάση Ασημίνα
 Ντερβίσι Ρέα
 Παπασπύρου Μαρία
 Πεπονούλας Κωνσταντίνος
 Τσιουραντάνη Μαριάννα
 Φράγκα Ελπίδα
Υπεύθυνη Καθηγήτρια:
Αρνή Ιωάννα
Αγγλικής Γλώσσας
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή……………………………………………………………………………………………………..….4
1. Ορισμός της Ευτυχίας…………………………………………………………………………………..6
1.1 Αποφθέγματα………………………………………………………………………………….……..6
1.2 Ορισμός –Ετυμολογία………………………………………………………………………..……6
1.3 Υπάρχει Ευτυχία;………………………………………………………………………….………...7
1.4 Η Ευτυχία στο παρελθόν και στο παρόν………………………………………………...8
2. Φιλόσοφοι και Ευτυχία ……………………………………………………………………………..…9
2.1 Σόλων, 2.2 Πυθαγόρας …………………………………………………………………….……..9
2.3 Σωκράτης…………………………………………………..…………………………………….…....10
2.4 Πλάτωνας, 2.5 Αριστοτέλης…………………………………………………………………..11
2.6 Επίκουρος, 2.7 Νίτσε……………………………………………………………………………..12
2.8 Σοπενχάουερ ………………………………………………………………………………………...13
3. Η Διακήρυξη της Παγκόσμιας Ημέρας Ευτυχίας
από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών………………………………………………………….…13
4. Θετική Ψυχολογία………………………………………………………………………………………..14
4.1 Η Επιστήμη της Θετικής Ψυχολογίας………………………………………………………15
4.2 Εφαρμογές της Θετικής Ψυχολογίας ……………………………………………………..15
5. Θετικά Συναισθήματα………………………………………………………………………………….18
5.1 Ορισμός –Περιγραφή…………………………………………………………………………….18
6. Θετική Σκέψη……………………………………………………………………………………………….21
6.1 Θετική Σκέψη-Θετική Ενέργεια………………………………………………………………21
6.2 Ο Κύκλος της Θετικής Ζωής…………………………………………………………………...22
6.3 Οδηγός Θετικής Ενέργειας……………………………………………………………………..23
7. Αξίες Ζωής και Ευτυχία…………………………………………………………………………………25
8. Συναισθήματα και Ευτυχία…………………………………………………………………………..25
8.1 Ορισμός-Περιγραφή……………………………………………………………………………...25
8.2 Κατάταξη Συναισθημάτων…………………………………………………………………..…26
8.3 Έκφραση Συναισθημάτων………………………………………………………………………29
9. Μηνύματα και Ευτυχία…………………………………………………………………………….…..30
9.1 Χρώματα……………………………………………………………………………………………..…30
9.2 Διαφημίσεις……………………………………………………………………………………………30
9.3 Γλώσσα του Σώματος……………………………………………………………………………..32
10. Γέλιο και Ευτυχία………………………………………………………………………………….…….33
10.1 Μπορεί το γέλιο να είναι θεραπευτικό;……………………………………………...33
10.2 Ειλικρινές ή ψεύτικο γέλιο; Υγεία ή Καταναγκασμός;……………………….…..35
10.3 Εκφράσεις και ρήσεις για το γέλιο………………………………………………….……..36
11. Φύση και Ευτυχία……………………………………………………………………………………....37
12. Άθληση και Ευτυχία………………………………………………………………………………..…..39
13. Ζώα και Ευτυχία…………………………………………………………………………………….…….41
13.1 Κατοικίδια………………………………………………………………………………………………41
13.2 Μαθήματα Ζωής και Ευτυχίας από τα Άλογα…………………………………………43
14. Γιορτές και Ευτυχία……………………………………………………………………………….….…44
14.1 Χριστούγεννα………………………………………………………………………………………...44
14.2 Συμβολισμός του Άι-Βασίλη……………………………………………………………….....44
15. Γλώσσα και Ευτυχία………………………………………………………………………………..…..46
16. Καθημερινές δραστηριότητες και Ευτυχία……………………………………………..…...46
17. Τροφές και Ευτυχία………………………………………………………………………………...…..50
18. Μουσική και Ευτυχία……………………………………………………………………………..…...51
Επίλογος…………………………………………………………………………………………………………….53
Παράρτημα………………………………………………………………………………………………………..54
3
Εισαγωγή
Ο τίτλος της ερευνητικής εργασίας μας για το σχολικό έτος 2013-2014
είναι: «Μην ψάχνεις την ευτυχία, είναι μέσα σου.(Πυθαγόρας)
Συντονίσου με τη θετική πλευρά του εαυτού σου». Αποφασίσαμε με την
ομάδα μας ,φέτος στη Β’ Λυκείου, να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα με
σκοπό να ερευνήσουμε κατά πόσο εξαρτάται η ευτυχία μας από εμάς
τους ίδιους και ποιοι παράγοντες της ζωής μας την επηρεάζουν. Όλοι οι
άνθρωποι επιθυμούν να βρουν την ευτυχία και την αναζητούν, όμως τις
περισσότερες φορές την μπερδεύουν με την απόκτηση καταναλωτικών
αγαθών και περισσότερο με το χρήμα. Άραγε είναι δύσκολο να βρούμε
την ευτυχία πραγματικά?
Στο Α’ τετράμηνο επικεντρωθήκαμε στη διερεύνηση του θεωρητικού
υπόβαθρου της έρευνάς μας και στο Β΄ τετράμηνο εστιάσαμε στους
τρόπους εφαρμογής του στην καθημερινή μας ζωή. Παράλληλα,
προετοιμάσαμε την παρουσίαση της εργασίας μας τόσο στην τελική
γραπτή μορφή της που τώρα διαβάζετε όσο και την παρουσίαση της
ενώπιον όλων των συμμαθητών μας της Β΄Λυκείου, η οποία
περιλάμβανε ένα μικρό θεατρικό δρώμενο συνοδεία μιας powerpoint
παρουσίασης και την προβολή ενός video clip στο οποίο με πολλή χαρά
πρωταγωνιστήσαμε!
Πώς όμως ορίσαμε τα πεδία της έρευνας μας; Σε μια από τις αρχικές
μας συναντήσεις πραγματοποιήσαμε έναν καταιγισμό ιδεών γύρω από
τις λέξεις Ευτυχία και Ευγνωμοσύνη. Στη συνέχεια κατηγοριοποιήσαμε
τις ιδέες μας και ορίσαμε τα θέματα, τα οποία θα ερευνούσαμε. Οι
ενότητες που προέκυψαν είναι: ορισμός της ευτυχίας, αξίες ζωής και
ευτυχία, συναισθήματα και ευτυχία, μηνύματα και ευτυχία, γέλιο και
ευτυχία, γλώσσα και ευτυχία, καθημερινές δραστηριότητες και ευτυχία,
αθλητισμός και ευτυχία, φύση και ευτυχία, ζώα και ευτυχία, γιορτές και
ευτυχία, φαγητό και ευτυχία και μουσική και ευτυχία.
Για να καταφέρουμε να συντονίσουμε την έρευνά μας, αφού
ξανα/γνωριστήκαμε μεταξύ μας στα νέα πλαίσια της εργασίας μας,
χωριστήκαμε σε επιμέρους ομάδες (Happiness, Happy tree friends,
Small ideas, Χαμόγελα), φτιάξαμε το συμβόλαιο της ομάδας μας για να
ορίσουμε τους βασικούς κανόνες της συνεργασίας μας, αποφασίσαμε
να τηρούμε τόσο τα ατομικά μας ημερολόγια κ τους φακέλους όσο και
της ομάδας με συνέπεια και ενημερωθήκαμε για την Κλίμακα
Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Αξιολόγησης της Ερευνητικής Διαδικασίας
4
(rubrics) σε σχέση με τις ομαδοσυνεργατικές δεξιότητες ως εργαλείο
για την αυτό/αξιολόγησή μας. Σε κάθε συνάντηση μας κάθε ομάδα
αναλάμβανε να ερευνήσει μια παράμετρο του θέματος μας και να την
παρουσιάσει στις υπόλοιπες. Παίξαμε βιωματικά παιχνίδια,
εμπλακήκαμε σε παιχνίδια ρόλων, συμπληρώσαμε ερωτηματολόγια,
αντλήσαμε και συγκεντρώσαμε πληροφορίες από πολλές
πηγές(αποσπάσματα βιβλίων, διαδικτυακοί τόποι) ,συζητήσαμε τα
ευρήματά μας ,προβληματιστήκαμε πάνω σε αυτά, αποκτήσαμε νέες
γνώσεις, ασκήσαμε την κριτική μας σκέψη, ανταλλάξαμε απόψεις,
επισκεφτήκαμε, ακόμα, έναν ιππικό όμιλο στην Βραυρώνα για να
συλλέξουμε περαιτέρω πληροφορίες για την έρευνα μας.
Τα συμπεράσματα μας ήταν πολλά και ουσιαστικά. Βρήκαμε τρόπους
που συντελούν στην ευτυχία που πότε δε φανταζόμασταν. Συγχρόνως,
καταλήξαμε ότι η ανάγκη για την αναζήτηση της ευτυχίας μέσα μας
είναι επιτακτικής σημασίας σήμερα, μια και ζούμε σε μια δύσκολη
εποχή κατά την οποία χάνεται η επαφή με τον εαυτό μας, άρα και με
την ευτυχία μας.
Καλή ανάγνωση στην εργασία μας για την «τέχνη της ευτυχίας»!
5
1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
1.1 ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
«Μην ψάχνεις την ευτυχία, είναι πάντα μέσα σου» . (Πυθαγόρας)
«Η ευτυχία είναι ίση, είτε κανένας τη βρίσκει μέσα σε μια ψηλή τύχη ή
μέσα σε μια ταπεινή κατάσταση». (Ευριπίδης)
«Μη θεωρήσεις κανέναν ευτυχή, πριν γνωρίσεις το τέλος του».
(Σόλων)
«Να θυμάσαι πάντα τούτο: πως δεν χρειάζονται πολλά πράγματα για
να κάνουν τη ζωή ευτυχισμένη». (Μάρκος Αυρήλιος)
«Ευτυχία είναι όταν αυτά που σκέφτεσαι, αυτά που λες και αυτά που
πράττεις βρίσκονται σε αρμονία». (Μαχάτμα Γκάντι)
«Πολύ σπάνια συμβαίνει η ευτυχία να είναι τόσο ολοκληρωμένη και
να μη φέρνει μαζί της έστω και ελάχιστη θλίψη». (Μιγκέλ Ντε
Θερβάντες)
1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ -ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
Ξεκινήσαμε την έρευνά μας αναζητώντας τον ορισμό της ευτυχίας στο
Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας(Γ. Μπαμπινιώτης):
«Ευτυχία είναι
η πλήρης ευχαρίστηση και ικανοποίηση που
αισθάνεται κανείς από τη ζωή του.»
Και περιηγηθήκαμε στο διαδίκτυο με τον ίδιο σκοπό:
«Ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου ,προερχόμενη
από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του.
Δεν υπάρχει μόνιμη ευτυχία, υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας.»
Η ετυμολογία της λέξης "ευτυχία" είναι η ευημερία, η επιτυχία και η
ευχάριστη έκβαση ενός γεγονότος.
Η λέξη «ευτυχία» ετυμολογικά αναφέρεται στην ευνοϊκή τύχη, από το
ελληνικό πρόθεμα ευ(καλά) και τύχη, από τη ρίζα, τυγχάνω, που
παρουσιάζει αντιστοιχία και με τον αγγλοσαξονικό όρο happiness από
το happen με την έννοια του γεγονότος που συμβαίνει τυχαία.
6
Ο Ορισμός της Ευτυχίας για κάθε ομάδα:
Στη συνέχεια κάθε ομάδα διαμόρφωσε το δικό της ορισμό για την
ευτυχία:
 Ευτυχία είναι η ικανοποίηση του ανθρώπου περνώντας
ευχάριστες στιγμές με αγαπημένους ανθρώπους που δεν
φθείρονται με τον χρόνο.
 Ευτυχία είναι τα απλά καθημερινά πράγματα που μας φέρνουν
χαρά. Ευτυχία είναι να έχουμε κοντά τους ανθρώπους που μας
αγαπάνε και που νοιάζονται για εμάς.
 Ευτυχία είναι το γέλιο και η χαρά.
 Ευτυχία είναι η ευχαρίστηση και ικανοποίηση που αισθάνεται
κανείς από τη ζωή.
 Ευτυχία είναι το αίσθημα ικανοποίησης στο τέλος της κάθε
μέρας.
1.3 ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΥΤΥΧΙΑ;
Στη σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία την
υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα
κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα, ενώ άλλοι πιστεύουν πως ο πλούσιος
είναι ευτυχισμένος. Έτσι, όταν αυτά χαθούν, χάνεται και η ευτυχία τους.
Η ευτυχία φαίνεται ότι δεν εξαρτάται τόσο πολύ από τα εξωτερικά
γεγονότα που μας συμβαίνουν. Ψυχολόγοι πιστεύουν ότι υπάρχει μια
έμφυτη κλίση προς την ευτυχία, η οποία παραμένει σταθερή καθ’ όλη
τη διάρκεια της ζωής μας, ενώ η διάθεσή μας, αυξομειώνεται και
κυμαίνεται γύρω από αυτό το, λίγο έως πολύ, σταθερό επίπεδο.
Υπάρχει δηλαδή μια τάση σε όλους μας να είμαστε περισσότερο ή
λιγότερο χαρούμενοι. . Ένα ακραίο παράδειγμα είναι οι άνθρωποι που
έχουν πάθει κάποιο ατύχημα και έχουν μείνει παράλυτοι από το λαιμό
και κάτω. Οι μελέτες δείχνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι, ένα χρόνο μετά το
ατύχημα αρχίζουν και αισθάνονται περίπου το ίδιο ευτυχισμένοι, όσο
ήταν και πριν το ατύχημα. Δηλαδή η ευτυχία επανέρχεται στα, προ του
ατυχήματος, κανονικά επίπεδα.
Τέλος, κάτι που επηρεάζει σημαντικά την ευτυχία είναι οι αναμνήσεις
του παρελθόντος. Η τελευταία εντύπωση αποτυπώνεται πιο έντονα στο
μυαλό μας και που στη συνέχεια επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο
θυμόμαστε στη ζωή μας. Αν τα τελευταία λεπτά έχουν περάσει καλά
αυτό θα θυμόμαστε.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η ευτυχία δεν είναι κάτι απόλυτο,
ούτε είναι μια ιδανική κατάσταση. Σημασία στην ζωή μας έχει ο μέσος
7
όρος της ευτυχίας. Είναι σίγουρο ότι όλοι θα βιώσουμε κάποια στιγμή
καταστάσεις που θα μας χαροποιήσουν και καταστάσεις που θα μας
στενοχωρήσουν. Το θέμα είναι πως θα τις διαχειριστούμε!
1.4 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Προβληματιστήκαμε για την έννοια της ευτυχίας στο παρόν και στο
παρελθόν και καταλήξαμε ότι:
ΠΡΙΝ
ΤΩΡΑ
-Ο άνθρωπος ήταν δραστήριος
και δημιουργικός
-Ο άνθρωπος αισθανόταν
πληρότητα
με τα λίγα
-Ο άνθρωπος νιώθει πλήρης ως
αποτέλεσμα της συσσώρευσης
πολλών υλικών αγαθών
- Ο άνθρωπος δεν αξιοποιεί
δημιουργικά τον ελεύθερό του χρόνο
(ανεργία, υπερενασχόληση με την
εργασία)
ΚΟΙΝΑ
Η ευτυχία είναι
δημιούργημα του
ανθρώπου !
Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει τις σκέψεις, τους στόχους, τις
σχέσεις και τις δραστηριότητες εκείνες που θα του εξασφαλίζουν τον
υπέρτατο βαθμό ευτυχίας μέσα στις συγκεκριμένες κοινωνικές και
οικονομικές συνθήκες που ζει.
8
2. ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Το θέμα της ευτυχίας είναι διαχρονικό και επίκαιρο σε κάθε εποχή, άρα
οι φιλόσοφοι και οι πνευματικοί άνθρωποι κάθε εποχής είναι λογικό να
εκφράζουν απόψεις για αυτήν. Ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα και
καταλήγοντας στην σύγχρονη εποχή η έρευνά μας εντόπισε διάφορες
απόψεις. Μερικές από αυτές παρατίθενται σε αυτή την ενότητα.
2.1 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΟΛΩΝΑ
Ο Σόλων γεννήθηκε το 639 και πέθανε το 559 π. Χ. (περίπου). Ήταν
σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος, ποιητής και ένας από
τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ανήκε σε πλούσια και
αριστοκρατική οικογένεια. Όταν ο Σόλων επισκέφτηκε το βασιλιά της
Λυδίας Κροίσο που ήταν ξακουστός για τα πλούτη του, τον ρώτησε ο
Κροίσος ποιος είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος που είχε γνωρίσει
ποτέ στον κόσμο . Ο Κροίσος περίμενε να πει εκείνον αλλά προς
έκπληξή του δεν είπε εκείνον και όταν τον ρώτησε για δεύτερη φορά ο
Σόλων πάλι δεν είπε το όνομά του. Ο Σόλων μάλιστα, του ανέφερε τρεις
περιπτώσεις ευτυχισμένων ανθρώπων. Όταν ο βασιλιάς τον ρώτησε τι
έχει να πει για την δική του ευτυχία, του αποκρίθηκε με μία φράση που
έχει μείνει στην ιστορία: «μηδένα προ του τέλους μακάριζε» που
σημαίνει «Μη θεωρήσεις κανέναν ευτυχή, πριν γνωρίσεις το τέλος
του». Και στην περίπτωση του Κροίσου ο Σόλων δικαιώθηκε αφού
αποδείχτηκε ότι τα μεγάλα πλούτη δεν κάνουν τον άνθρωπο
περισσότερο ευτυχισμένο από ότι μία μέτρια περιουσία.
2.2 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΥΘΑΓΟΡΑ
Ο Πυθαγόρας υπήρξε Έλληνας μαθηματικός, θεωρητικός της μουσικής,
φιλόσοφος. Είναι ο κατεξοχήν θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών,
δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουρανίων
σωμάτων που κατοχύρωσε με όλες τις σχετικές αριθμητικές και
γεωμετρικές αποδείξεις και ήταν ιδρυτής ενός μυητικού φιλοσοφικού
κινήματος που λέγεται Πυθαγορισμός. Ήταν γιός του Μνήσαρχου και
της Πυθαίδας. Γεννήθηκε το 572 π.Χ και πέθανε περίπου το 490 π.Χ
στον Κρότωνα της Ιταλίας. Το όνομά του, μάλλον το οφείλει στην Πυθία,
η οποία είχε προβλέψει τη γέννησή του και τη σοφία του, όταν
ρωτήθηκε σχετικά από το Μνήσαρχο. Η ζωή και ο θάνατος του
Πυθαγόρα περιβάλλονται από μύθους και θρύλους. Το ίδιο συμβαίνει
και με τη διδασκαλία του. Η φιλοσοφία που ακολουθούσε ήταν
ιδιόρρυθμη και καλυπτόταν από έναν μανδύα μυστικισμού. Αυτό
9
δημιουργούσε στους νέους την περιέργεια από τη μια και το
ενδιαφέρον από την άλλη για την εκμάθηση της διδασκαλίας του, με
αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι νέοι να μυούνται, παρόλο που τους
ανάγκαζε να ζουν με αυστηρή πειθαρχία. Όταν μιλάει για την ευτυχία
εννοεί πως ο καθένας την ορίζει διαφορετικά. Οι άνθρωποι οι οποίοι
έχουν την ευτυχία μέσα τους έχουν μάθει να εκτιμούν και να νιώθουν
πλήρεις ακόμη και με τα λίγα, εκτιμούν τη ζωή, δεν λένε ψέματα και
εστιάζουν στα καλά. Και τέλος λέει πως η ευτυχία δεν είναι τίποτα άλλο
παρά η χρήση της αρετής στην ελπίδα και την δυστυχία.
2.3 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ
Ο Σωκράτης έζησε στην Αθήνα (470/469 π.Χ -399 π.Χ) .Ήταν Έλληνας
Αθηναίος φιλόσοφος και μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες
του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος και πολιτισμού και ένας από
τους ιδρυτές της Δυτικής φιλοσοφίας.
Όπως είναι επόμενο έχει εκφράσει άποψη και για την ανθρώπινη
ευτυχία. Πιστεύει λοιπόν, πως δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος αν
δρας αντίθετα με όσα πιστεύεις. Η ηθική του Σωκράτη έχει έναν
τελολογικό χαρακτήρα (ότι ο λόγος ύπαρξης όλων των πραγμάτων
ταυτίζεται με τον σκοπό (τέλος) προς τον οποίο κατευθύνονται )- η
μηχανιστική εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι λανθασμένη.
Η ανθρώπινη δράση στοχεύει στο καλό και υπάρχει σκοπός στη φύση. Ο
Σωκράτης πίστευε ότι όταν οι άνθρωποι λειτουργούν ανήθικα δεν το
κάνουν σκόπιμα, το οποίο είναι γνωστό και ως το Σωκρατικό Παράδοξο.
Έλεγε ότι αν κάποιος ξέρει ποιο είναι το σωστό, τότε θα πράξει
αναλόγως. Αλλιώς απλώς δεν ξέρει ποιο είναι το σωστό. Αν κάποιος δεν
λειτουργεί με τρόπο καλό, τότε μάλλον κάνει λάθος, του λείπει η γνώση
για το πώς θα φερθεί σωστά στην όποια περίσταση. Οπότε για τον
Σωκράτη, η γνώση σημαίνει αρετή και είναι "καλή", ενώ η άγνοια είναι
"κακή", άχρηστη. Είναι λοιπόν σαν να είμαστε υπεύθυνοι για το τι
γνωρίζουμε και τι όχι, επομένως είμαστε και υπεύθυνοι για την
προσωπική μας ευτυχία. Ο Αριστοτέλης βέβαια διαφωνούσε, έλεγε ότι
κάποιος μπορεί να γνωρίζει ποιο είναι το καλύτερο που έχει να κάνει,
αλλά και πάλι να δράσει λανθασμένα.
10
2.4 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ
Ο Πλάτωνας (427-347 π.Χ) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την
Αθήνα ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του
Αριστοτέλη. Ο Πλάτωνας δεν νοιαζόταν μόνο για το πώς θα υπάρξει μια
δίκαιη και ευτυχισμένη κοινωνία. Προσπαθούσε να βρει που βρίσκεται
η ανθρώπινη ευτυχία. Ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι:
 Η ανθρώπινη ευτυχία δεν εξαρτάται από τα υλικά αγαθά
 Ότι ο δίκαιος και ενάρετος άνθρωπος είναι αναγκαστικά ένας
ευτυχισμένος άνθρωπος.
 Η ευτυχία στον άνθρωπο οφείλεται στην αυτογνωσία του και
στη ψυχική του ισορροπία.
 Τον ευτυχισμένο άνθρωπο δεν τον απειλεί κανείς, όλοι τον
αγαπούν, τον εκτιμούν και τον θέλουν σαν φίλο τους.
2.5 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Τι σημαίνει όμως η φράση «αναζητάτε την ευτυχία»; Σήμερα, οι
περισσότεροι άνθρωποι στους οποίους θα λέγαμε να αναζητήσουν την
ευτυχία θα σκέπτονταν τρόπους διασκέδασης. Παρ’ ότι αυτά μπορούν,
για τον Αριστοτέλη (αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και πολυεπιστήμονας,
μαθητής του Πλάτωνα ,384-322π.Χ), να αποτελέσουν συστατικά
στοιχεία μιας καλής ζωής, ασφαλώς και δεν πίστευε πως ο καλύτερος
τρόπος να ζει κανείς είναι να βγαίνει έξω και να αναζητά την ηδονή με
αυτούς τους τρόπους. Αυτό από μόνο του δε θα αποτελούσε καλή ζωή,
κατά την άποψή του. Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιούσε τη λέξη
«ευδαιμονία». Αυτή συχνά μεταφράζεται ως «ευδοκίμηση» ή
«επιτυχία» παρά ως ευτυχία. Είναι κάτι παραπάνω από το είδος των
ηδονικών αισθήσεων. Είναι κάτι πιο αντικειμενικό. Ο Αριστοτέλης στα
ηθικά του συγγράμματα διακρίνει την ευτυχία, η οποία μπορεί να είναι
προϊόν τύχης και πρόσκαιρη, από την ευδαιμονία, η οποία συνδέεται με
τη διαβίωση και τη δράση σύμφωνα με τις ηθικές αρετές και τη λογική.
Ο Αριστοτέλης ήταν πεπεισμένος ότι υπάρχει ανθρώπινη φύση, ότι οι
άνθρωποι, όπως το έθετε, έχουν μια λειτουργία. Υπάρχει ένας τρόπος
ζωής που μας ταιριάζει καλύτερα. Αυτό που μας διαφοροποιεί από
άλλα ζώα είναι ότι μπορούμε να σκεφτόμαστε και να σταθμίσουμε τι
οφείλουμε να κάνουμε. Από αυτό συμπέρανε πως ο καλύτερος τρόπος
11
ζωής για έναν άνθρωπο προκύπτει από τη χρήση των ορθολογικών του
δυνάμεων.
Ευτυχία, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, είναι τα συνολικά επιτεύγματα
στη ζωή σας, τα οποία μπορεί να επηρεαστούν από όσα συμβαίνουν σε
άλλους για τους οποίους νοιάζεστε. Γεγονότα πέραν του ελέγχου και
της επίγνωσης σας επηρεάζουν την ευτυχία. Η ενδεχόμενη ευτυχία σας
βασίζεται εν μέρει στην τύχη.
Το βασικό ερώτημα είναι το εξής: «Τι μπορούμε να κάνουμε για να
αυξήσουμε την πιθανότητα της ευδαιμονίας;» Η απάντηση του
Αριστοτέλη ήταν: «Αναπτύξτε τον κατάλληλο χαρακτήρα». Πρέπει να
νιώθετε τα σωστά συναισθήματα τη σωστή στιγμή και αυτό θα σας
οδηγεί στο να συμπεριφέρεστε καλά. Αυτό θα οφείλετε εν μέρει στην
ανατροφή σας αφού ο καλύτερος τρόπος να αναπτύξετε καλές
συνήθειες είναι να τις εφαρμόζετε από μικρή ηλικία. Οπότε η τύχη
υπεισέρχεται και σε αυτά. Τα καλά πρότυπα συμπεριφοράς αποτελούν
αρετές, ενώ τα άσχημα πρότυπα συμπεριφοράς αποτελούν κακίες.
2.6 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΟ
Ο Επίκουρος ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, γιος του Νεοκλή και
ιδρυτής της φιλοσοφικής σχολής Κήπος του Επίκουρου, μια από τις πιο
γνωστές σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στη Σάμο το 341
π.Χ και πέθανε το 270 π.Χ . Ο Επίκουρος ήταν ο πρώτος αρχαίος που
δημοσίευσε μια πραγματική αλληλογραφία από άνθρωπο σε άνθρωπο,
ένα μέρος της οποίας έχει διασωθεί. Ο Επίκουρος πίστευε πως η
ευτυχία μπορεί να κατακτηθεί μέσω ορισμένων βασικών αποκτημάτων.
Όπως για παράδειγμα:
 Τη φιλία
 Την ελευθερία
 Τη σκέψη
2.7 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΙΤΣΕ
Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε (1844 - 1900) ήταν γερμανός φιλόσοφος,
ποιητής, σύνθετης και φιλόλογος. Ο Νίτσε πιστεύει ότι η ευτυχία είναι
μια ανθρωπινή κατασκευή, καθώς εξαρτάται από την κρίση των
ανθρώπων, για τα κίνητρα των πράξεων και των σκέψεων, κρίση που
πολύ απέχει από τα πραγματικά κίνητρα. Θεωρεί επίσης ότι ανεξάρτητα
με ότι γνωρίζουμε εμείς στο πεδίο των πράξεων ή των σκέψεων μας,
όταν κάποια στιγμή αποκαλύπτεται ότι οι άλλοι έχουν διαμορφώσει μια
12
διαφορετική άποψη για μας η ευτυχία μας κινδυνεύει να καταρρεύσει.
Κρίνει πως η ευτυχία δεν είναι καθόλου μεταδοτική αρρώστια και πως
για αυτό το μοίρασμα της χαράς με τους άλλους είναι σημαντικό, γιατί
μόνο έτσι μπορεί κανείς να γίνει ‘’μεγάλος’’.
2.8 Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ
Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ ( 1788- 1860) ήταν γερμανός φιλόσοφος,
γνωστός κυρίως από το βιβλίο του "Ο Κόσμος ως Βούληση και ως
Παράσταση". Σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ «Όρος απαραίτητος για
την ανθρώπινη ευτυχία είναι η δραστηριότητα: ο άνθρωπος πρέπει ν’
ασχολείται με κάτι και, ει δυνατόν, να δημιουργεί ή, τουλάχιστον, να
μαθαίνει κάτι . Οι δυνάμεις του απαιτούν να χρησιμοποιούνται και ο
ίδιος επιθυμεί να βλέπει ένα κάποιο αποτέλεσμα της χρήσης τους. Την
μεγαλύτερη, πάντως, ικανοποίηση απ’ αυτήν την άποψη, την παρέχει το
να φτιάχνει κανείς κάτι, να κατασκευάζει, είτε αυτό το κάτι είναι ένα
καλάθι είτε ένα βιβλίο. Αυτό, δε, που του παρέχει άμεση ευτυχία είναι
το να βλέπει ένα έργο να μεγαλώνει στα χέρια του ημέρα με την ημέρα
και μέχρι την τελείωσή του. Τούτο συμβαίνει στην περίπτωση ενός
έργου τέχνης, ενός γραπτού ή ακόμη κι ενός απλού χειροτεχνήματοςφυσικά, όμως, όσο ανώτερο το είδος του έργου, τόσο μεγαλύτερη η
απόλαυση που παρέχει».
3. Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΑΠΟ
ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ
«Η Ευτυχία μπορεί να έχει διαφορετική σημασία για διαφορετικούς
ανθρώπους. Αλλά μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι σημαίνει να
δουλέψουμε για να λήξει η διαμάχη, η φτώχια και οι άλλες ατυχείς
συνθήκες στις οποίες τόσοι από τους συνανθρώπους μας ζουν.»
Γενικός Γραμματέας Ban Ki-moon
Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Ευτυχίας, 20 Μαρτίου 2014
13
Η επιδίωξη της ευτυχίας αποτελεί θεμελιώδη ανθρώπινο
στόχο:
Κατά τη διάρκεια της εξηκοστής έκτης συνόδου της Γενικής Συνέλευσης
του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ο Γενικός Γραμματέας Ban Kimoon δήλωσε ότι «ο κόσμος χρειάζεται ένα νέο οικονομικό πρότυπο
που να αναγνωρίζει την ισοτιμία μεταξύ των τριών πυλώνων της
βιώσιμης ανάπτυξης. Η κοινωνική , η οικονομική και η περιβαλλοντική
ευημερία είναι αδιαχώριστες. Και οι τρεις μαζί ορίζουν την μεικτή
παγκόσμια ευτυχία». Η συνεδρίαση συγκλήθηκε από μια πρωτοβουλία
του Μπουτάν, μιας χώρας που έχει αναγνωρίσει την υπεροχή της
εθνικής ευτυχίας επί του εθνικού εισοδήματος από τις αρχές του 1970.
Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με ψήφισμά της (66/281)
στις 12 Ιουλίου 2012 ανακήρυξε την 20η Μαρτίου ως Παγκόσμια
Ημέρα Ευτυχίας αναγνωρίζοντας έτσι τη σημασία της ευτυχίας και της
ευημερίας ως παγκόσμιο στόχο και προσδοκία στις ζωές των
ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και τη σημασία της αναγνώρισή τους
στους δημόσιους πολιτικούς στόχους. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
καλεί όλα τα Κράτη Μέλη, διεθνείς και τοπικούς οργανισμούς, καθώς
επίσης και την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων και των
Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και των ατόμων, να γιορτάσουν τη
Διεθνή Ημέρα της Ευτυχίας με τον κατάλληλο τρόπο,
συμπεριλαμβάνοντας δραστηριότητες μέσω της εκπαίδευσης και της
ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης.
4. ΘΕΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Καθώς η ζωή των ανθρώπων καθημερινά δείχνει να «πιέζεται» από
χιλιάδες προβλήματα με αποτέλεσμα να εξασθενεί η αισιοδοξία και η
θετική μας διάθεση, ένας νέος κλάδος της ψυχολογίας εμφανίζεται στο
προσκήνιο ,η Θετική Ψυχολογία, ο οποίος ασχολείται με την προαγωγή
της ευζωίας, της ευημερίας και της ανάπτυξης των ανθρώπων, ώστε
αυτοί να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη ζωή τους.
Ήδη από τα τέλη του 1980 η Θετική Ψυχολογία ασχολείται με το τι
βοηθά τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι και πιο ευτυχισμένοι, σε
αντίθεση με την πιο κλασική προσέγγιση της ψυχολογίας η οποία
επικεντρώνεται στην ψυχική ασθένεια και σε ότι την προκαλεί.
14
4.1 Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Η επιστήμη της ψυχολογίας παραδοσιακά ασχολείται με τα
προβλήματα των ανθρώπων και πως αυτά μπορούν να επιλυθούν,
οπότε εξ’ ορισμού επικεντρώνεται στα λεγόμενα «αρνητικά
συναισθήματα» (θυμός, ζήλεια, φόβος, άγχος, ντροπή, θλίψη) τα οποία
όταν επικρατούν για μακρύ χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσουν
σοβαρά προβλήματα όπως σωματικές ασθένειες, επιθετικότητα, βία,
φοβίες, κατάθλιψη, αυτοκτονίες, σεξουαλική δυσλειτουργία,
διαταραχές διατροφής κλπ. Σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε για την
πιο σύγχρονη τάση της επιστήμης της ψυχολογίας η οποία εστιάζει
στα θετικά συναισθήματα, χαρακτηριστικά κίνητρα, και ικανότητες
των ανθρώπων και στο πώς αυτά μπορούμε να τα ενισχύσουμε, ώστε
να βρούμε ουσιαστικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε,
όπως θα δούμε στη συνέχεια (θεωρία των θετικών συναισθημάτων).
Ένας από τους θεμελιωτές του κλάδου της Θετικής Ψυχολογίας
παγκοσμίως και πρώην πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής
Ένωσης είναι ο Dr. Martin Seligman.
Σημαντικοί ερευνητές και μελετητές της Θετικής Ψυχολογίας σε
Αμερική και Ευρώπη είναι η Barbara Fredrickson, ο Mihaly
Csikszentmihalyi, η Sonja Lyubomirsky, η Susan Folkman. Στην Ελλάδα η
Θετική Ψυχολογία αποτελεί επιστημονικό και ερευνητικό αντικείμενο
του κ.Α.Σταλίκα, καθηγητή στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου
Πανεπιστημίου και της επιστημονικής του ομάδας.
4.2 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Η θεωρία της Θετικής Ψυχολογίας έχει εφαρμογή σε διάφορα πεδία
όπως :
Στην ψυχική υγεία και ευεξία
Η έρευνα στη Θετική Ψυχολογία, τα τελευταία δέκα χρόνια, έχει
αναδείξει επαρκώς τη σύνδεση της ψυχικής υγείας- ευεξίας με τα
θετικά συναισθήματα. Η ψυχική υγεία, υπό το πρίσμα της Θετικής
Ψυχολογίας, συμπεριλαμβάνει τα θετικά συναισθήματα, την
δέσμευση και νοηματοδότηση της ζωής, τις θετικές και δημιουργικές
σχέσεις με τους άλλους και την επίτευξη στόχων. Τα στοιχεία αυτά
υπογραμμίζουν και συνάδουν με την διακηρυγμένη θέση ότι η ψυχική
υγεία είναι πέρα και πάνω από την απουσία ψυχικής νόσου.
Διαπιστώνουμε, πως το σύνορο μεταξύ ψυχικής υγείας και ευεξίας
είναι μάλλον εγγύτερο, οι έννοιες αυτές πλησιάζουν και
ανατροφοδοτούν η μια την άλλη, τόσο σε θεωρητικό και ερευνητικό
15
επίπεδο όσο και σε κλινικό (Seligman, 2008). Η έρευνα τονίζει ότι η
υποκειμενική ευημερία, όπως αυτή μετράται με κλίμακες αισιοδοξίας
και θετικών συναισθημάτων, προστατεύει από τη ψυχική και τη
σωματική νόσο (Ostir, Ottenbacher & Markides, 2001).
Στην Ψυχοθεραπεία
Μετά την διατύπωση αρκετών θεωριών σχετικά με το τι είναι ευτυχία
και πώς είναι δυνατό να αυξήσει κανείς τα θετικά συναισθήματα που
βιώνει, έχουν παρουσιαστεί σήμερα μια σειρά από τεχνικές,
παρεμβάσεις και ολοκληρωμένα θεραπευτικά προγράμματα που
στοχεύουν στην αύξηση των θετικών συναισθημάτων στη ζωή των
ανθρώπων, στη μείωση ή την αντιμετώπιση των αρνητικών και στην
οικοδόμηση ψυχολογικών εφοδίων. Οι παρεμβάσεις αυτές έχουν
αρχίσει να αξιολογούνται τόσο σε επίπεδο πρόληψης και
αντιμετώπισης υποτροπών, όσο και ως αποκλειστικές θεραπευτικές
προσεγγίσεις. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις αυτές φαίνεται να συμβάλλουν
σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της ψυχοπαθολογίας σε ασθενείς με
κατάθλιψη.
Στην εκπαίδευση
Τα θετικά συναισθήματα και οι τρόποι για να μπορεί να είναι το άτομο
ευτυχισμένο πρέπει να διδάσκονται από το σχολείο. Έρευνα έδειξε πως
οι γονείς έχουν ως σημαντικότερη προτεραιότητα για τα παιδιά τους
την ευτυχία, την ικανοποίηση, την αγάπη και την υγεία. Παρόλα αυτά
στο σχολείο το μόνο που διδάσκεται είναι ο τρόπος με τον οποίο τα
παιδιά θα καταφέρουν να επιτύχουν στον χώρο εργασίας. Ένας καλός
λόγος για τον οποίο θα έπρεπε να διδάσκεται η ευτυχία στα σχολεία,
είναι πως υπάρχουν πολλά κρούσματα κατάθλιψης και ο αριθμός όλο
και αυξάνεται. Επιπλέον όταν υπάρχει θετική διάθεση, τα παιδιά έχουν
καλύτερη απόδοση, πιο δημιουργική σκέψη.
Η θετική ψυχολογία στην εκπαίδευση στοχεύει στην υποστήριξη του
ανθρώπινου δυναμικού που αποτελείται από τους μαθητές και τους
εκπαιδευτικούς καθώς επίσης και στη δημιουργία θετικού κλίματος
και ψυχικής ανθεκτικότητας στον τομέα της εκπαίδευσης.
ΜΑΘΗΤΕΣ:
Η θετική ψυχολογία εστιάζει στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των
μαθητών μέσα από τη βελτίωση της λειτουργικότητας τους και της
γενικότερης ψυχικής και πνευματικής τους υγείας. Τρείς σημαντικές
μεταβλητές που σχετίζονται με την εφαρμογή της Θετικής Ψυχολογίας
16
σε παιδιά και εφήβους είναι η αισιοδοξία, η ελπίδα και η ποιότητα
ζωής.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ:
Η θετική ψυχολογία μπορεί να στηρίξει τους εκπαιδευτικούς στο έργο
τους διαφοροποιώντας την οπτική τους απέναντι σε μια δύσκολη και
απαιτητική εκπαιδευτική πραγματικότητα. Μπορεί να τους βοηθήσει
να είναι περισσότερο ανθεκτικοί απέναντί στο στρες και την
επαγγελματική εξουθένωση έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν
στο ρόλο τους και να μεταδώσουν τη γνώση στους μαθητές τους.
Επίσης, μπορεί να συμβάλλει ώστε οι εκπαιδευτικοί να διατηρούν μια
θετική αυτοεικόνα, να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες των αρνητικών
τους συναισθημάτων, να είναι ικανοί να αντιμετωπίζουν και να
προσαρμόζονται σε αρνητικά γεγονότα, συνθήκες και καταστάσεις από
τις οποίες ενδέχεται να βάλλονται και τελικά να μπορούν να
εξασφαλίσουν ένα υψηλό επίπεδο απόδοσης στην εργασία τους
διατηρώντας παράλληλα καλές διαπροσωπικές σχέσεις.
ΤΡΟΠΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ:
Η θετική ψυχολογία στο χώρο του σχολείου έχει κυρίως προληπτική
δράση και συντελεί στη δημιουργία μιας διαφορετικής οπτικής σχετικά
με τα προβλήματα και τις ανάγκες της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτό
επιτυγχάνεται με τρεις βασικούς τρόπους:
α) τα θετικά συναισθήματα ως εφόδιο σε επεισόδια λύσης
προβλημάτων (π.χ. θετικό κλίμα στη τάξη κλπ.)
β) τα θετικά συναισθήματα ως εναλλακτική διαδρομή
δημιουργικότητας (π.χ. καλλιέργεια ενδιαφέροντος κλπ.)
γ) διαφοροποίηση διδακτικών παρεμβάσεων με άξονα τη δυνατότητα
βίωσης θετικών συναισθημάτων (π.χ. σενάρια δράσης, παιχνίδια ρόλων
κλπ.)
Τα καλά νέα είναι ότι η αισιοδοξία μαθαίνεται! Με άλλα λόγια, ο
τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας είναι μια
μαθημένη, εν πολλοίς, λειτουργία. Στη θετική ψυχολογία η διαδικασία
αυτή ονομάζεται «μαθημένη αισιοδοξία» (learned optimism).
Συνεπώς, η θετική ψυχολογία αποτελεί ένα κύριο και σημαντικό μέσο
αντιμετώπισης και διαχείρισης της καθημερινότητάς μας και για αυτό
τον λόγο έχει δημιουργηθεί και μία ολόκληρη επιστήμη γύρω από αυτό
το θέμα.
17
5. ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
Τα θετικά συναισθήματα είναι τα συναισθήματα που βιώνουμε όταν
είμαστε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Αυτά τα συναισθήματα
εμφανίζονται με διαφορετικές μορφές στον κάθε άνθρωπο αναλόγως
με τον χαρακτήρα μας. Η έρευνα έχει δείξει ότι αν εστιάσουμε στα
θετικά συναισθήματα στην καθημερινότητά μας , η ζωή μας θα
βελτιωθεί δραστικά.
5.1 ΟΡΙΣΜΟΣ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Τα θετικά συναισθήματα μας απελευθερώνουν, μας δίνουν τη
δυνατότητα να σκεφτούμε τις εναλλακτικές μας λύσεις για την επίτευξη
του στόχου μας και μας βοηθούν τελικά στην προσωπική μας ανάπτυξη
και ολοκλήρωση. Τα βασικά αποτελέσματα της βίωσης των θετικών
συναισθημάτων είναι τα εξής :
1)Διεύρυνση του ορίζοντα της σκέψης και της ποικιλίας των δράσεων
και της συμπεριφοράς των ανθρώπων. (Fredrickson & Branigan 2000)
2)Αντιμετώπιση των συνεπειών των αρνητικών συναισθημάτων.
(Fredrisckson & Levenson 1998)
3)Ανάπτυξη ψυχολογικής ανθεκτικότητας και εξασφάλιση καλής
ψυχικής υγείας. (Tugade & Fredrickson, 2000)
4)Κινητοποίηση του μηχανισμού της ατέρμονης ανελισσόμενης
αλυσίδας, που οδηγεί σε ψυχική και συναισθηματική ευημερία.
(Fredrickson & Joiner, 2000)
Όταν βιώνουμε κάποιο θετικό συναίσθημα, διευρύνονται οι
γνωστικές μας ικανότητες, δηλαδή οι ικανότητες μας να
ανακαλύπτουμε τις εναλλακτικές μας λύσεις. Με την στιγμιαία βίωση
κάποιου θετικού συναισθήματος το άτομο οδηγείται, σε μια διαδικασία
«διεύρυνσης» - εμπλουτισμού των προσωπικών του πόρων. Η
«διεύρυνση» αυτή το ωφελεί και μάλιστα η επίδραση της δεν είναι
18
παροδική, αλλά συνεχής, με την έννοια ότι στρέφει το άτομο στην
βίωση και άλλων θετικών συναισθημάτων, τα οποία με την σειρά τους
θα οδηγήσουν σε νέα «διεύρυνση» δημιουργώντας με αυτόν τον
τρόπο μια αδιάκοπη αλυσίδα. Χάρις στην «ατέρμονα ανελισσόμενη
αλυσίδα» η ζωή του ατόμου κατακλύζεται από θετικά συναισθήματα.
Αυτός ο μηχανισμός λειτουργίας των θετικών συναισθημάτων
αποτελεί ιδανικό τρόπο για να αναπτυχτούμε και να ωριμάσουμε ενώ
παράλληλα μας βοηθά να θωρακίσουμε την ψυχική μας υγεία
απέναντι σε κάθε ψυχική διαταραχή.
Τέλος, τα θετικά συναισθήματα μπορούν να μας βοηθήσουν να
διαχειριστούμε τα αρνητικά συναισθήματα αποτελεσματικά
λειτουργώντας ως αντίδοτο.
 Πιο αναλυτικά, τα θετικά συναισθήματα βοηθούν στη διαχείριση
των δυνητικών βλαβερών συνεπειών στην υγεία, και φαίνεται πως
συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχική ευημερία, την ψυχική υγεία και
ευζωία του ατόμου, στη χαλάρωση και ισορροπία του, στην εύρεση
εναλλακτικών ιδεών και λύσεων, καθώς και στην προσωπική βελτίωση
και ανάπτυξη.
Υποστηρίζεται ότι τα θετικά συναισθήματα αντιστρέφουν την
αυξημένη καρδιοαγγειακή αντίδραση, μειώνουν την οργανική και
ψυχολογική αντίδραση και επαναφέρουν τον οργανισμό σε μεσαία
επίπεδα δραστηριοποίησης. Τα θετικά συναισθήματα φαίνεται να
σχετίζονται με διάφορα πλεονεκτήματα όπως την ενίσχυση του
ανοσοποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα σε άτομα μεγάλης ηλικίας,
την ταχύτερη ανάρρωση από καρδιαγγειακές ασθένειες, την καλύτερη
διαχείριση του στρες, την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της
καταθλιπτικής διάθεσης κλπ.
Η αγάπη, η ελπίδα, η χαρά, το θάρρος, η σοφία, η ευζωία, η
αισιοδοξία, η αυτονομία, η αυτοδιαχείριση, η πνευματικότητα, το
ενδιαφέρον, η ικανοποίηση, η ευγνωμοσύνη και η υπευθυνότητα
αποτελούν κάποια από τα θετικά συναισθήματα. Τα θετικά
συναισθήματα σχετίζονται με ένα σύνολο θεμάτων, όπως είναι η
αντιμετώπιση της θλίψης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το
άτομο καθώς και η επίτευξη της ευζωίας και της καλής ψυχικής υγείας,
τα ερωτικά θέματα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, τα προβλήματα στην
επικοινωνία, η κατάκτηση της ευτυχίας, οι συγκρούσεις μέσα στις
19
σχέσεις, η εμφάνιση δυσλειτουργικών συμπεριφορών και η
αντιμετώπιση αυτών, η εκδήλωση θετικών συμπεριφορών μέσα στις
σχέσεις και η σύνδεσή τους με θετικά συναισθήματα.
Όταν ασχολούμαστε με τα θετικά μας συναισθήματα δεν σημαίνει ότι
αφήνουμε στην άκρη ή παραγκωνίζουμε τα αρνητικά συναισθήματα
που μπορεί να βιώνουμε. Στόχος είναι να επικεντρωθούμε στα θετικά
συναισθήματα και μέσα στην καθημερινότητά μας να επιδιώκουμε να
βιώσουμε ένα σύνολο από θετικά συναισθήματα. Μακροπρόθεσμα τα
θετικά συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε προσωπική και ατομική
ανάπτυξη. Τα θετικά συναισθήματα συνδέονται με την αλλαγή των
σκέψεων και των δράσεων. Επίσης, τα θετικά συναισθήματα μπορούν
να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων,
ενώ μπορεί να είναι χρήσιμα για την ανάδειξη των λόγων της
αναζήτησης της ευτυχίας πέρα από την εγγενή απόλαυση.
Η υποκειμενική ευφορία του ατόμου αναφέρεται στο πως οι άνθρωποι
σκέφτονται και στο πως νιώθουν σχετικά με τις ζωές τους. Οι άνθρωποι
βιώνουν άφθονη ευημερία όταν νιώθουν πολλά ευχάριστα και λίγα
δυσάρεστα συναισθήματα, βιώνουν περισσότερες ευχάριστες και
λιγότερες επίπονες καταστάσεις και όταν νιώθουν ικανοποίηση από τη
ζωή τους.
Οι άνθρωποι που έχουν υψηλότερα επίπεδα αισιοδοξίας τείνουν να
έχουν καλύτερη διάθεση, να είναι περισσότερο επίμονοι και
επιτυχημένοι, και να βιώνουν καλύτερα επίπεδα φυσικής υγείας. Το
ύστατο συναίσθημα και το βασικό ζητούμενο των ανθρώπων είναι η
ευτυχία. Οι άνθρωποι σε όλη τους τη ζωή αναζητούν την ευτυχία. Η
ευτυχία είναι ένα θετικό συναίσθημα, όπως και τα υπόλοιπα, η
επίτευξη του οποίου όμως εξαρτάται από τα υπόλοιπα θετικά
συναισθήματα.
Το ζητούμενο που προκύπτει λοιπόν είναι πως να γεμίσουμε τη ζωή
μας με θετικά συναισθήματα. Σε επόμενη ενότητα της εργασίας θα
παραθέσουμε τους τρόπους πώς να το επιτύχουμε αυτό.
Τα θετικά συναισθήματα είναι οι αντιδράσεις του εαυτού μας σε
κάποιο χαρούμενο γεγονός ή οτιδήποτε μας κάνει ευτυχισμένους. Είναι
εξαιρετικά σημαντικό να τα διατηρούμε στη ζωή μας, και να τα
πολλαπλασιάζουμε.
20
6. ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Έχοντας ως θεωρητικό υπόβαθρο τις αρχές της επιστήμης της Θετικής
Ψυχολογίας αναρωτηθήκαμε τι υπάρχει στο διαδίκτυο και στα
βιβλιοπωλεία σχετικά με τη «μοδάτη» θετική σκέψη και «ενέργεια».
Εκατοντάδες ηλεκτρονικά και έντυπα άρθρα και βιβλία πραγματεύονται
το θέμα. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
6.1 ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ – ΘΕΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η θετική σκέψη είναι μια έννοια ευρέως χρησιμοποιούμενη, που όπως
όλες οι έννοιες έχει κάποια ιδιαίτερη έννοια για τον καθένα μας.
Μερικοί πιστεύουν ότι είναι συνώνυμο της υπεραισιοδοξίας, άλλοι της
αισιοδοξίας, άλλοι της πίστης, άλλοι της αυτοπεποίθησης, άλλοι της
ουτοπίας, άλλοι της δύναμης κ.λπ.. Οι περισσότεροι όμως συμφωνούν
ότι έχει εκπληκτικά αποτελέσματα στη ζωή μας.
Η θετική σκέψη, ως αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο γεγονός, μπορεί να
είναι διαφορετική για τον καθένα μας, ανάλογα με τον τρόπο σκέψης
που έχουμε υιοθετήσει. Για παράδειγμα, όταν ψάχνουμε τα θετικά μιας
αρνητικής κατάστασης («ουδέν κακό, αμιγές καλού») καθένας μας
μπορεί να αναφέρει διαφορετικά πράγματα. Βρίσκοντας τα στοιχεία
που εμείς θεωρούμε θετικά σε μία αρνητική κατάσταση, μπορούμε
στη συνέχεια να εστιάσουμε σε αυτά και να δράσουμε αναλόγως. Αν
τα καταφέρουμε να το κάνουμε αυτό, βοηθάμε τον εαυτό μας να
ξεπεράσει ευκολότερα την αρνητική κατάσταση, να ξεκολλήσει από το
παρελθόν, να αισθανθεί καλύτερα και να δράσει πιο αποτελεσματικά
για ένα καλύτερο μέλλον.
Στην ουσία έχοντας θετική σκέψη, ανοίγουμε την πόρτα στα θετικά
συναισθήματα, τα οποία μας βοηθούν να διευρύνουμε τον ορίζοντα της
σκέψης μας και τις επιλογές μας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε
δυνατότεροι και να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με
αποτελεσματικό και θετικό τρόπο, ώστε να έχουμε και θετική έκβαση.
Για το λόγο αυτό ισχύει η ευρέως χρησιμοποιούμενη ρήση: «δεν έχει
σημασία τι σου συμβαίνει αλλά πως το αντιμετωπίζεις»! Δεν μπορούμε
με τίποτα να κοροϊδέψουμε τον εαυτό μας, με επιφανειακά θετικές
σκέψεις , όταν βαθιά μέσα μας έχει ριζώσει η αμφιβολία και το άγχος.
Κριτήριο για το αν η θετική σκέψη, μας είναι γνήσια και ειλικρινής είναι
τα συναισθήματα μας. Όταν νιώθουμε καλά και θετικά, τότε η θετική
μας σκέψη είναι γνήσια και θα μας βοηθήσει. Όταν δεν νιώθουμε καλά,
21
τότε η θετική μας σκέψη δεν είναι γνήσια και δεν θα καταφέρει να μας
βοηθήσει.
6.2 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Ο κύκλος της Θετικής ζωής, είναι η επιστημονική εξήγηση για τον τρόπο
λειτουργίας της Θετικής σκέψης . Η θετικότητα είναι η τάση της εποχής.
Πολλοί καταφέρνουν να δουν εκπληκτικά αποτελέσματα έχοντας απλά
και μόνο Θετική σκέψη. Ονομάζουν την Θετική σκέψη και την Θετική
ενέργεια ..μαγική. Κι όμως υπάρχει σαφής επιστημονική απάντηση στο
γιατί η Θετική σκέψη λειτουργεί… μαγικά. Φανταστείτε κάθε ένα από τα
παρακάτω κείμενα , ως κινητήριο μοχλό για το επόμενο και όλο αυτό το
σύστημα των μοχλών να αυξάνει την δύναμη του με κάθε περιστροφή,
δημιουργώντας μια ατέρμονη ανελισσόμενη αλυσίδα θετικότητας,
γεμίζοντας μας θετική ενέργεια!
 Θετική Σκέψη: η θετική σκέψη πηγάζει από την πίστη ότι όλα θα
πάνε καλά. Η πίστη αυτή αυξάνεται μετά από θετικά γεγονότα, μας
ωθεί πάντα να σκεφτόμαστε θετικά και μας προκαλεί θετικά
συναισθήματα.
Θετικά Συναισθήματα: θετικά συναισθήματα διευρύνουν τους
ορίζοντες του μυαλού μας, βοηθώντας μας να βρούμε εναλλακτικές και
ωφέλιμους
τρόπους
δράσης
και συμπεριφοράς. 
Θετική Γλώσσα Σώματος: Τα θετικά συναισθήματα επηρεάζουν θετικά
τη γλώσσα του σώματός μας, η οποία ευθύνεται για το 80% της
επικοινωνίας μας. Η θετική γλώσσα σώματος προάγει τη θετική
επικοινωνία.

Θετική Ενέργεια: Η επικοινωνία είναι δράση και αντίδραση. Κάθε
δράση περικλείει μέσα της ενέργεια. Η επικοινωνία λοιπόν, είναι
ανταλλαγή ενέργειας. Συνεπώς η θετική επικοινωνία περικλείει θετική
ενέργεια. 
Θετικό Περιβάλλον: Κάθε επικοινωνία λαμβάνει χώρα σε κάποιο
περιβάλλον(οικογενειακό, εργασιακό, κλπ). Η θετική επικοινωνία και η
θετική ενέργεια κάνουν αυτό το περιβάλλον θετικό. 
Θετικά Γεγονότα: Το σύνολο της δύναμης ενός περιβάλλοντος δεν είναι
το άθροισμα της δύναμης των μελών του, αλλά μια δύναμη πολύ
μεγαλύτερη! Τα θετικά γεγονότα λοιπόν είναι απολύτως εφικτά. 
 Θετική Σκέψη  Θετικά Συναισθήματα  Θετική Γλώσσα Σώματος 
  Θετική Ενέργεια Θετικό Περιβάλλον  Θετικά Γεγονότα 

22
Όσα περισσότερα Θετικά Γεγονότα συμβαίνουν στη ζωή μας, τόσο
περισσότερες Θετικές Σκέψεις κάνουμε, με αποτέλεσμα ο κύκλος να
αρχίζει πάλι από την αρχή, ακόμη πιο δυνατός, αυξάνοντας την Θετική
Ενέργεια μας και τα Θετικά Γεγονότα στη ζωή μας, όπως ακριβώς
λειτουργεί
και
η
ατέρμονη
ανελισσόμενη
αλυσίδα.
Ξέροντας τον τρόπο λειτουργίας της θετικής σκέψης, μπορούμε να
τσεκάρουμε ανά πάσα στιγμή, αν λειτουργούμε θετικά ή όχι. Για
παράδειγμα, αν πιστεύουμε ότι σκεφτόμαστε θετικά, αλλά έχουμε
άγχος και αγωνία, τότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν
σκεφτόμαστε πραγματικά θετικά, αλλά το μυαλό μας, γυρίζει γύρω από
αρνητικές σκέψεις φόβου. Αν τα συναισθήματα μας είναι αρνητικά, η
σκέψη μας, δεν γίνεται να είναι θετική. Το βαρόμετρο λοιπόν των
σκέψεων μας, είναι τα συναισθήματα μας! Δεν μπορούμε να
ελέγχουμε όλες μας τις σκέψεις, μπορούμε όμως να αναγνωρίζουμε τα
συναισθήματα μας.
Ο στόχος είναι να φέρουμε όσο περισσότερη θετικότητα γίνεται στη
ζωή μας. Το αρνητικό στοιχείο πάντα θα υπάρχει για να μας θυμίζει το
αντίθετο του, δηλαδή το Θετικό και να μας κάνει να το εκτιμάμε.
Εξάλλου η ισορροπία μεταξύ τους, συμβολίζει την ισορροπία στην ζωή
μας και στο σύμπαν ολόκληρο. Αγκαλιάστε και τις αρνητικές σκέψεις,
γιατί αυτές μας επισημαίνουν το κίνδυνο, αλλά μην εμβαθύνετε σε
αυτές και μην τις πολλαπλασιάζετε. Βρείτε κάτι θετικό, ακόμη και σε
αυτές και προχωρήστε θετικά!...
6.3 ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
-Να αξιοποιείς σωστά τον χρόνο σου και τα λόγια σου, γιατί κανένα από
τα δύο δεν μπορείς να τα πάρεις πίσω.
-Μη σκέφτεσαι όλα αυτά που θα έκανες αν κέρδιζες το λαχείο.
Επένδυσε στις προσωπικές σου δυνάμεις. Η τύχη είναι πάντα με το
μέρος αυτών που προσπαθούν και εργάζονται σκληρά.
-Η νιότη και η ευελιξία είναι στο μυαλό. Μην επιτρέψεις να
εγκατασταθεί στο σώμα σου ένας γερασμένος άνθρωπος.
-Ευτυχία είναι να έχεις κάτι να αγαπάς, κάτι να ασχολείσαι και κάτι να
ελπίζεις.
-Τα πιο πολύτιμα πράγματα είναι πιο ελαφριά και από τον αέρα.
-Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ξέρουν γιατί ξύπνησαν σήμερα το πρωί.
23
-Να θυμάσαι πως η θετική σκέψη και η πίστη είναι ο καλύτερος γιατρός
για οποιαδήποτε ασθένεια.
-Η ευτυχία δεν θα έρθει ποτέ σε αυτούς που δεν εκτιμούν αυτά που
ήδη έχουν.
-Σκέψου πως πολλές φορές μπορεί να κάνεις τα λάθος πράγματα για
τους σωστούς λόγους.
-Μην αφήσεις μία μικρή παρεξήγηση να χαλάσει μια φιλία.
-Να ξέρεις ότι ευτυχία είναι να μπορείς να ξεχνάς και να μπορείς να
θυμάσαι.
-Προτίμησε να είσαι πάντα χαρούμενος παρά να έχεις πάντα δίκιο.
-Να θυμάσαι πως όταν κάποιος άνθρωπος φεύγει από τη ζωή μας,
πάντα έρχεται κάποιος καινούργιος.
-Μοιράζοντας τη γνώση κερδίζεις την αθανασία.
-Η γνώση του τι είναι πιθανό είναι η αρχή της ευτυχίας.
-Η χειραψία σου να είναι δυνατή, αποφασιστική και δεσμευτική όσο η
υπογραφή σου.
-Ευτυχία είναι όταν ο χρόνος σταματά.
-Τα πάντα μοιάζουν καλύτερα μετά από έναν καλό ύπνο.
-Δεν μπορείς να ταξιδέψεις προς την ευτυχία, να την αποκτήσεις, να την
κατακτήσεις, να τη φορέσεις ή να την καταναλώσεις. Η ευτυχία είναι η
πνευματική εμπειρία του να ζεις την κάθε στιγμή με αγάπη, ευλογία και
ευγνωμοσύνη.
-Βάλε στόχο κάθε χρόνο να γνωρίζεις καινούργιους ανθρώπους.
Κάποιοι θα μείνουν και κάποιοι θα φύγουν. Αλλά σίγουρα, σε κάθε
περίπτωση, θα έχεις μάθει πολλά.
-Η ευτυχία έρχεται από την ικανότητα να νιώθεις βαθιά, να
απολαμβάνεις απλά, να σκέφτεσαι ελεύθερα, να ρισκάρεις στη ζωή, να
είσαι απαραίτητος.
-Πριν κοιμηθείς, σκέψου ποια ήταν τα πέντε πράγματα που συνέβησαν
και εκτίμησες κατά τη διάρκεια της ημέρας και ποια ήταν αυτά που σε
έκαναν χαρούμενο.
-Μην πέφτεις να κοιμηθείς το βράδυ χωρίς να έχεις λύσει μία
παρεξήγηση.
-Η μεγαλύτερη ευτυχία στη ζωή μας είναι να πειστούμε ότι μας
αγαπούν.
-Άφηνε κάθε βίωμα, ευχάριστο ή δυσάρεστο να σε διαπεράσει πλήρως.
Τίποτα δεν είναι μόνιμο.
-Οι μεγάλες ευτυχίες έρχονται από τον ουρανό, οι μικρές ευτυχίες από
την προσπάθεια.
24
-Ευτυχία είναι όταν αυτό που σκέφτεσαι αυτό που λες και αυτό που
κάνεις να βρίσκονται σε αρμονία.
-Σιγουρέψου πως η δουλειά σου εκτός από τον τραπεζικό λογαριασμό
γεμίζει και την ψυχή σου.
-Χαμογέλασε σε όσα πρόσωπα συναντούν το βλέμμα σου. Είναι γνωστό
πως το γέλιο είναι μεταδοτικό.
-Σκέψου πως δεν υπάρχουν συμπτώσεις, πως όλα συμβαίνουν για
κάποιο λόγο.
-Κρίνε τους ανθρώπους από την δική τους θέση, όχι από την δική σου.
-Εκτίμησε τα τρία μεγαλύτερα αγαθά της ζωής πριν τα χάσεις: υγεία,
νιάτα και ελευθερία.
7. ΑΞΙΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Κατά τη διάρκεια της έρευνας μας, προέκυψε η ανάγκη να ορίσουμε τις
βασικές αξίες της ζωής μας, σύμφωνα με τις οποίες πορευόμαστε.
Ανταλλάξαμε απόψεις και καταλήξαμε στις εξής: Αλληλεγγύη ,
ανάπτυξη της δύναμης, των σκέψεων και των θέλω μας, ανεξαρτησία,
αξιοπρέπεια, αυτοκυριαρχία, αυτοπεποίθηση, αυτοσυγκέντρωση,
γνώση, εκτόνωση, ελεύθερη βούληση, εμπειρία, ηρεμία, καλλιέργεια
συναισθημάτων, λογική, πειθαρχία, σεβασμός, σοφία και
συνεργασία.
8. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Σκεφτήκαμε λοιπόν πως βασικός παράγοντας για να νιώθουμε
ευτυχισμένοι είναι να ασχοληθούμε με τα συναισθήματα μας. Τα
συναισθήματα που βιώνουμε κάθε στιγμή μέσα μας, να τα
αναγνωρίζουμε και να τα συνειδητοποιούμε έτσι ώστε να είμαστε σε
επαφή με τον ψυχικό μας κόσμο.
8.1 ΟΡΙΣΜΟΣ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το συναίσθημα είναι μια σύνθετη υποκειμενική συνειδητή εμπειρία:
συνδυασμός νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και
βιολογικών αντιδράσεων.
Σύμφωνα με τον D.Goleman «τα συναισθήματα είναι, ουσιαστικά,
προτροπές για δράση, στιγμιαία σχέδια για την αντιμετώπιση της ζωής
που η εξέλιξη έχει σταλάξει μέσα μας». Ο ορισμός αυτός είναι δόκιμος,
25
αναφέρεται όμως κυρίως στα αρνητικά συναισθήματα. Η διακεκριμένη
καθηγήτρια της θετικής ψυχολογίας B. Fredrickson επισήμανε ότι ο εν
λόγω ορισμός αφορά και θα έπρεπε να αποδίδεται αποκλειστικά μόνο
στα αρνητικά συναισθήματα, Τα θετικά συναισθήματα σε αντιδιαστολή
με τα αρνητικά δεν δημιουργούν την προδιάθεση για συγκεκριμένη και
αναπόφευκτη δράση, αλλά αντίθετα μας «ελευθερώνουν», μας
βοηθούν να χαλαρώνουμε, να ισορροπήσουμε, να σκεφτούμε μια
πληθώρα από εναλλακτικές ιδέες και λύσεις, να αναπτυχθούμε και να
ωριμάσουμε.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι άνθρωποι βελτιώνουν και
εμπλουτίζουν το ρεπερτόριο των σκέψεων και των δράσεων στις οποίες
μπορούν να στραφούν για την αντιμετώπιση των εκάστοτε προκλήσεων
της ζωής. Με τη βίωση των θετικών συναισθημάτων οι άνθρωποι
διευρύνουν το πεδίο των διαθέσιμων προσωπικών τους πόρων, των
εναλλακτικών λύσεων και πράξεων.
8.2 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
Υπάρχουν εκατοντάδες συναισθήματα, μαζί με τις προσμίξεις τους, τις
ποικιλίες, τις μεταλλάξεις και τις αποχρώσεις τους. Ο άνθρωπος
καθημερινά σε όλη του τη ζωή περνάει από διάφορες καταστάσεις
συναισθημάτων…
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
Χαρά
Αγαλλίαση
Αγάπη
Αισιοδοξία
Ανακούφιση
Αποφασιστικότητα
Ασφάλεια
Γαλήνη
Γνησιότητα
Έκσταση
Ελευθερία
Ενθουσιασμός
Έρωτας
Ευγνωμοσύνη
Ευθυμία
Ευτυχία
Ευφροσύνη
Ευχαρίστηση
Φόβος
Αβεβαιότητα
Άγχος
Αγωνία
Αδιέξοδο
Ακινητοποίηση/
«στα κάρβουνα»
Αμηχανία
Ανεπάρκεια
Ανησυχία
Βιασύνη
Δέος
Δυσφορία
Εξάρτηση
Ευάλωτος
Ζάλη
Καταπίεση
Λαχτάρα
Μούδιασμα
Πόνος
Απόρριψη
Βάρος
Βασανισμός
Γελοιοποίηση
Για πέταμα
Θυμός
Αηδία
Αναβρασμός
Αναστάτωση
Ανία
Βαριεστιμάρα
Δυστυχία
Εγκατάλειψη
Ερείπιο
Εξουθένωση
Καημός
Καταβεβλημένος
Καταπόνηση
Καταρράκωση
Κούραση
Λύπη
Μαράζι
Μοναξιά
Δύναμη
Δυσανασχέτηση
Δυσαρέσκεια
Εξαγρίωση
Έξαψη
Επίπληξη
Ζάλη
Ζήλεια
Κακία
Μανία
Μείωση
Μίσος
26
Ηρεμία
Θάρρος
Θαυμασμός
Ικανοποίηση
Καλοκάρδισμα
Κολακεία
Λατρεία
Μπέρδεμα
Ντροπή
Παγίδα
Πανικός
Ράκος
Σαστισμάρα
Σύγχυση
Ντέρτι
Οδύνη
Παράπονο
Περιθωριοποίηση
Περιφρόνηση
Ράκος
Σπαραγμός
Παραλήρημα
Σαγήνη
Σημαντικότητα
Συμπάθεια
Χαλάρωση
Σφίξιμο
Ταραχή
Τρόμος
Φρίκη
Χάος
Συντριβή
Ήττα
Ψευτιά
Νεύρα
Νύστα
Οργή
Ορμή
Παραφορά
Πείσμα
Περιέργεια /
παραξενιά
Σκάσιμο
Τσαντίλα
Υπερένταση
Υπερηφάνεια
Υπερκινητικότητα
Φανατισμός
Φόρτος
Φούρκα
Χολή
Οι ερευνητές εξακολουθούν να διαφωνούν ως προς το ποια ακριβώς
συναισθήματα πρέπει να θεωρηθούν πρωταρχικά. Έχουν υπάρξει
αρκετές κατατάξεις ως προς το ποια είναι τα κύρια συναισθήματα. Μια
από αυτές είναι η ακόλουθη:
ΘΥΜΟΣ / ΦΟΒΟΣ / ΘΛΙΨΗ / ΧΑΡΑ
Ο θυμός είναι ένα έντονο συναίσθημα πάθους, προκαλούμενο συνήθως
από κάποια ταραχή, προσβολή ή άρνηση. Αποτελεί ένα υγιές αλλά
δυσάρεστο συναίσθημα που μπορεί ο καθένας να νιώσει σε πάρα
πολλές διαφορετικές καταστάσεις της ζωής του και συνδέεται με τη
βούληση και την αποφασιστικότητα κάθε ατόμου. Ορίζεται ως
«συναισθηματική κατάσταση που ποικίλλει σε ένταση από τον ήπιο
εκνευρισμό ως την έντονη οργή και μανία».
(« εκείνος που σε θυμώνει, σε κατακτά» Elisabeth Kenny)
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που προκαλείται
από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή
απειλής.
Είναι ένας μηχανισμός προστατευτικού χαρακτήρα, μια φυσιολογική
αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή
σκέψη. Μέσω του φόβου ενεργοποιείται η κατάσταση άγχους του
ατόμου προκειμένου να καταφέρει είτε να τραπεί σε φυγή, είτε να
παγώσει απέναντι στο φοβογόνο ερέθισμα είτε να παλέψει για να το
27
αντιμετωπίσει. Κατά συνέπεια, η χρησιμότητα του συναισθήματος
αυτού είναι εμφανής αφού κρίνεται απαραίτητο συχνά για την
επιβίωσή μας, για τον έλεγχο των πράξεών μας αλλά και για τη
γενικότερη συνειδητοποίηση των κινδύνων.
Η θλίψη ως συναίσθημα συγκαταλέγεται στα δυσάρεστα, και ως εκ
τούτου πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να προσπαθούν να το διώξουν από
τη ζωή τους είτε γιατί δεν τους αρέσει να νιώθουν έτσι είτε γιατί δεν
αντέχουν να νιώθουν έτσι. Ωστόσο, τα αρνητικά συναισθήματα
θεωρούνται πρόβλημα μόνο στις περιπτώσεις που δεν αποτελούν
κατάλληλες αντιδράσεις στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, δηλαδή
μόνο όταν προκαλούν παρορμητικές αντιδράσεις που καταλήγουν να
είναι δυσλειτουργικές για τη ζωή του ατόμου.
Αντίθετα, μέσω της στεναχώριας δίνεται η δυνατότητα σε κάποιον να
εκδηλώσει τη δυσαρέσκειά του με κάτι, τη λύπη του, να δικαιολογήσει
την ανάγκη απομόνωσης ή την ανάγκη μοιράσματος εμπειριών με
άλλους, να εκφράσει άλλου είδους επιθυμίες του, να βελτιώσει ήδη
υπάρχουσες σχέσεις της ζωής του που τυχόν δεν τον ικανοποιούν.
Επίσης, μέσω της βίωσης αυτού του συναισθήματος δίνεται η
δυνατότητα στον καθένα να έρθει σε πιο κοντινή επαφή με τον εαυτό
του, δίνεται η ευκαιρία να αποδεχτεί - αναγνωρίσει την ύπαρξη και της
αρνητικής - δυσάρεστης πλευράς ορισμένων πραγμάτων, καθώς και η
ευκαιρία να προσπαθήσει να ισορροπήσει τις επιθυμίες του και να
διεκδικήσει αλλαγές που χρειάζεται στη ζωή του.
Η χαρά ως συναισθηματική κατάσταση συγκαταλέγεται ανάμεσα στα
θετικά συναισθήματα. Τη βιώνουμε σε πολλές διαφορετικές
καταστάσεις όπως για παράδειγμα όταν αποκτάμε κάτι που
επιθυμούμε, όταν γινόμαστε αποδεκτοί από τους άλλους, όταν
βρισκόμαστε σε επαφή με ανθρώπους που μας αγαπούν, όταν κάνουμε
πράγματα που συνοδεύονται από ευχάριστες αναμνήσεις, όταν
ανήκουμε σε ομάδες ανθρώπων που μας αποδέχονται, όταν
λαμβάνουμε προσοχή και φροντίδα, όταν καταλαβαίνουμε ότι μας
εκτιμούν και μας σέβονται, όταν πετύχουμε τους στόχους μας, όταν
κερδίσει η ομάδα που υποστηρίζουμε σε κάποιο άθλημα, όταν η
πραγματικότητα ξεπερνά τις προσδοκίες μας, όταν νιώθουμε ικανοί,
όταν αποκτούμε κάτι για το οποίο έχουμε δουλέψει σκληρά, όταν μας
κάνουν κάποια έκπληξη, όταν βρίσκουμε δουλειά, όταν εξελισσόμαστε
σε αυτήν, και για πολλούς άλλους λόγους που μπορεί να σκεφτεί ο
καθένας.
28
Η εξωλεκτική μας συμπεριφορά όταν βιώνουμε αυτό το συναίσθημα
μας κάνει να χαμογελάμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε μερικές φορές,
το πρόσωπό μας λάμπει, μοιραζόμαστε το συναίσθημα αυτό πιο
εύκολα με άλλους ανθρώπους, προσφέρουμε την αγκαλιά πιο εύκολα,
μιλάμε με θετικό τρόπο, νιώθουμε γεμάτοι ενέργεια, η αυτοπεποίθηση
είναι ανεβασμένη, η σκέψη γίνεται αισιόδοξη, υπάρχει μια τάση να
μιλάμε περισσότερο και με ενθουσιώδη τόνο φωνής.
8.3 ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
Η έκφραση των συναισθημάτων μας δεν είναι και ότι το πιο απλό,
ιδιαίτερα αυτών που μας προκαλούν ενοχή, ντροπή ή θυμό. Αυτά τα
συναισθήματα πολλές φορές αντιμετωπίζονται με την άρνηση της
ύπαρξης τους, την απώθηση ή το λάθος τρόπο εκδήλωσης τους. Το να
αρνούμαστε ότι έχουμε αρνητικές σκέψεις δεν σημαίνει ότι παύουν να
υπάρχουν. Συνεχίζουν να έχουν θέση μέσα μας απλά παίρνουν άλλη
μορφή και δραστηριοποιούνται όταν κρίνουν πως είναι η κατάλληλη
στιγμή.
Ο τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων είναι άρρητα συνδεδεμένος με
τη λεκτική επικοινωνία. Η ψυχαναλυτική θεωρία υποστηρίζει πως
άτομα τα οποία έχουν μείνει καθηλωμένα στο πρώτο στάδιο της ζωής
τους, το στοματικό, όπου η μητέρα πρέπει να ανταποκρίνεται άμεσα
στις βιολογικές ανάγκες του παιδιού της μέσω του θηλασμού, μπορεί
να παρουσιάσουν έπειτα στην ενήλικη ζωή τους τη δυσκολία έκφρασης
χρησιμοποιώντας το λόγο ως μέσο επικοινωνίας. Τα άτομα αυτά μπορεί
να στραφούν σε άλλους τρόπους επικοινωνίας και έκφρασης μέσω
λανθασμένων οδών ή εναλλακτικών τρόπων.
Πολλές φορές οι ίδιες οι λέξεις είναι δύσκολο να εκφράσουν το
συναισθηματικό μας κόσμο. Οι εναλλακτικοί τρόποι έκφρασης
συναισθημάτων αφορούν την τέχνη και τις διάφορες μορφές της,
όπου τα αποτελέσματα έχουν δείξει ότι τα άτομα που τη
χρησιμοποιούν μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τα συναισθήματα
τους καθώς μαθαίνουν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους, τις φοβίες
τους και όλες τις αρνητικές τους σκέψεις αλλά και τις επιθυμίες και
φαντασιώσεις τους.
Συμπεραίνουμε λοιπόν πως ο άνθρωπος καθημερινά περνάει από
πολλά στάδια συναισθημάτων. Και όμως όλα τα στάδια είναι εντελώς
φυσιολογικά, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο «διαχειρίσιμα» και
«εύκολα» κατά την διάρκεια της μέρας.
29
Είναι όμως επιλογή του καθενός να αποδεχτεί το συναίσθημά του και
να διαλέξει πως θέλει να αισθανθεί!
9. ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Ένα άλλο πεδίο που μας απασχόλησε ήταν τα μηνύματα που
λαμβάνουμε και δίνουμε καθημερινά τόσο σε συνειδητό όσο και σε
ασυνείδητο επίπεδο. Ξεχωρίσαμε τη γλώσσα των χρωμάτων, τη γλώσσα
των διαφημίσεων και τη γλώσσα του σώματος.
Τα διάφορα ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, απτικά, οσφρητικά και
γευστικά) εισέρχονται στον εγκέφαλο μέσω των ειδικευμένων
αισθητικών συστημάτων του εγκεφαλικού φλοιού. Ο εγκέφαλος του
ανθρώπου έχει συχνά χαρακτηριστεί σαν ένα «μαύρο κουτί», που
δέχεται ερεθίσματα από το περιβάλλον και προκαλεί απαντήσεις, με
τη μορφή των διαφόρων συμπεριφορών. Η παραγωγή όμως των
απαντήσεων δεν είναι μια παθητική διαδικασία, αλλά επηρεάζεται τόσο
από την εμπειρία, με τη μορφή της μάθησης και της μνήμης, όσο και
από διάφορες εσωτερικές ενορμήσεις (πχ. συναισθηματικές
καταστάσεις).
9.1 ΧΡΩΜΑΤΑ
Το κάθε χρώμα προκαλεί διαφορετικά οπτικά ερεθίσματα και κατ’
επέκταση εκφράζει διαφορετικά συναισθήματα. Η ψυχολογία ενός
ατόμου που ντύνεται στα λευκά δεν είναι ίδια με ενός που προτιμά το
κόκκινο. Τα πειράματα και οι έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με την
επιρροή των χρωμάτων στον άνθρωπο είναι πάρα πολλά. Έχει
παρατηρηθεί, για παράδειγμα, ότι οι άνθρωποι που περιβάλλονται
συνέχεια από ζωηρά και φωτεινά χρώματα, χαίρουν καλύτερης φυσικής
κατάστασης και φυσικής ηρεμίας από εκείνους που περιβάλλονται από
μουντά χρώματα.
9.2 ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ
Στην εποχή μας, ο ρόλος της διαφήμισης είναι καθοριστικός για τη
διαμόρφωση κοινωνικών στάσεων και καταναλωτικών προτύπων.
Προκείμενου να πετύχει το στόχο της (προώθηση του προϊόντος)
καταφεύγει, άλλοτε στην επίκληση των συναισθημάτων που συνδέουν
τον καταναλωτή με την αγορά ή την χρήση του προϊόντος και άλλοτε
στην επίκληση της λογικής , αναλύοντας τεχνικά χαρακτηριστικά και
πλεονεκτήματα του προϊόντος σε σχέση με ανταγωνιστικά προϊόντα.
30
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ









Η διαφήμιση προβάλλει αρνητικά πρότυπα ζωής και αξίες που
επηρεάζουν την προσωπικότητα και τον τρόπο ζωής του ατόμου.
Αιχμαλωτίζει τη σκέψη και νεκρώνει την κρίση του καταναλωτή. Η
ελευθερία της βούλησης του ατόμου παραγκωνίζεται και ο
καταναλωτής παρασύρεται από τα διαφημιστικά μηνύματα.
Με τη λειτουργία της διαφήμισης πολλαπλασιάζονται οι ανάγκες
του ατόμου και δημιουργούνται νέες πλασματικές ανάγκες που ο
άνθρωπος για να τις καλύψει οδηγείται στον υπερκαταναλωτικό.
Η διαφήμιση παραπληροφορεί και αποπροσανατολίζει τον
καταναλωτή σχετικά με τις ιδιότητες του διαφημιζόμενου αγαθού.
Προωθεί την ψευδαίσθηση, πως όλα τα προβλήματα μπορούν να
λυθούν με την κατανάλωση συγκεκριμένων προϊόντων.
Ωραιοποιεί τη ζωή, μεταφέρει το άτομο σε ένα εξωπραγματικό
κόσμο στον οποίο δεν υπάρχουν προβλήματα, δηλαδή σε έναν
ουτοπικό κόσμο.
Οι άνθρωποι αλλοτριώνονται με το να αφοσιώνονται
αποκλειστικά στο κυνήγι υλικών αγαθών και να απομακρύνονται
συνεχώς από πνευματικές ενασχολήσεις και από την πίστη σε ανώτερα
ιδανικά και αξίες
Προωθεί την πολιτική προπαγάνδα.
Αλλοιώνει και φθείρει τη γλώσσα με τη συνθηματική χρήση της
και με την πληθώρα των ξενικών όρων που εισάγει.
Το άτομο, μπορεί να προστατευτεί από τις αρνητικές επιδράσεις της
διαφήμισης στη ζωή του , με τη βοήθεια της αγωγής και της παιδείας,
που παίρνει κυρίως από την οικογένεια και το σχολείο. Αυτή τον καθιστά
ελεύθερο και ικανό να κρίνει, να επιλέγει, να συγκρίνει και να ιεραρχεί τις
ανάγκες και τις προτεραιότητές του.
Τέλος, κρίνεται αναγκαίο, να σταματήσουν τα άτομα να συνδέουν την
ευτυχία με τη δυνατότητα αγορών και να στραφούν προς
ουσιαστικότερες πηγές άντλησης ικανοποίησης και χαράς.
Διαφημίσεις που συνδέουν την ευτυχία με τα υλικά αγαθά
https://www.youtube.com/watch?v=ytM9vceMjvU – Lacta
https://www.youtube.com/watch?v=quNeUcRSqJs – Coca Cola
https://www.youtube.com/watch?v=4gPY5xoblAg – Vodafone
https://www.youtube.com/watch?v=Ym4YWue0-G4 – Babylino
31
9.3 ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Η λαϊκή άποψη θεωρεί ότι, εκτός από τα μάτια, ολόκληρο το σώμα
μας «μιλάει» στέλνοντας, ανάλογα με τη στάση του, μηνύματα για τις
σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε αυτούς που μας παρατηρούν.
Έχει όμως αυτό πραγματική βάση; Μπορεί στ' αλήθεια το σώμα μας να
προδώσει τον εσωτερικό μας κόσμο στους γύρω μας και, ακόμη
περισσότερο, μπορούμε να «διαβάσουμε» τις προθέσεις και τις
διαθέσεις των συνομιλητών μας ερμηνεύοντας τη γλώσσα του σώματός
τους; Η επιστήμη δεν έχει αφήσει το πεδίο αυτό ανεξερεύνητο. Μπορεί
να μας πει ποιες στάσεις και χειρονομίες περνάνε πραγματικά κάποιο
μήνυμα για εμάς στο περιβάλλον μας και ποιες είναι παραπλανητικές.
Μπορεί επίσης να μας διδάξει πώς να αλλάξουμε τη γλώσσα του
σώματός μας έτσι ώστε να επηρεάσουμε τον τρόπο με τον οποίο μάς
βλέπουν οι άλλοι. Τουλάχιστον ως ένα βαθμό.
Δεν μιλάμε μόνο με τα λόγια
Ένα καλό σημείο γα να αρχίσουμε να αναζητούμε απαντήσεις είναι
κάποια στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται συχνά και υποστηρίζουν
ότι κατά 93% η επικοινωνία μας δεν είναι λεκτική - μόνο το 7%
βασίζεται σε αυτά που πραγματικά λέμε. Οι αριθμοί προέρχονται από
μια έρευνα που έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 από τον Άλμπερτ
Μαχράμπιαν, κοινωνικό ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας
στο Λος Άντζελες. Διαπίστωσε ότι όταν το συναισθηματικό μήνυμα που
μεταδιδόταν από τον τόνο της φωνής και την έκφραση του προσώπου
διέφερε από τις λέξεις που προφέρονταν (π.χ., όταν κάποιος έλεγε τη
λέξη «κτήνος» με θετικό τόνο και χαμογελώντας), οι άλλοι έτειναν να
πιστεύουν τα μη λεκτικά μηνύματα παρά την ίδια τη λέξη. Από τα
πειράματα αυτά ο Δρ Μαχράμπιαν υπολόγισε ότι ίσως μόνο το 7% του
συναισθηματικού μηνύματος προέρχεται από τις λέξεις που
χρησιμοποιούμε ενώ το 38% προέρχεται από τον τόνο της φωνής και το
55% από μη λεκτικά σήματα.
Ο Δρ Μαχράμπιαν αφιέρωσε μεγάλο μέρος των τελευταίων
τεσσερισήμισι δεκαετιών στο να διευκρινίσει ότι ποτέ δεν θέλησε να πει
πως η «εξίσωση» αυτή πρέπει να θεωρηθεί κάτι σαν ευαγγέλιο και ότι
ισχύει μόνο σε ορισμένες πολύ συγκεκριμένες περιστάσεις - όταν
κάποιος μιλάει για αυτά που του αρέσουν και για αυτά που
απεχθάνεται. Τώρα λέει ότι,«εκτός από τις περιπτώσεις όπου αυτός
που επικοινωνεί το μήνυμα μιλάει για τα συναισθήματα ή τις
32
διαθέσεις του, οι εξισώσεις αυτές δεν ισχύουν» και ότι ανατριχιάζει
κάθε φορά που ακούει τη θεωρία του να εφαρμόζεται στην επικοινωνία
εν γένει.
Επομένως η αρχαιότερη στατιστική στο βιβλίο της γλώσσας του
σώματος δεν είναι ακριβώς αυτό που φαίνεται και ο άνθρωπος που
ανακάλυψε την εξίσωση θα ήθελε οι άλλοι να σταματήσουν επιτέλους
να επιμένουν σε αυτήν. Στο κάτω κάτω, αν πραγματικά μπορούσαμε να
κατανοήσουμε το 93% αυτών που λένε οι άλλοι χωρίς τη βοήθεια των
λέξεων, δεν θα είχαμε ανάγκη να μαθαίνουμε ξένες γλώσσες και κανείς
ποτέ δεν θα μπορούσε να τη γλιτώσει με ένα ψέμα.
10. ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Είναι γνωστό πως το γέλιο προφέρει ευχαρίστηση και ψυχική υγεία
στον άνθρωπο. Αν του επιτρέψεις να υπάρχει, σε γεμίζει ενθουσιασμό
και ευγνωμοσύνη για τη ζωή. Το γέλιο, η χαρά και ο ενθουσιασμός
είναι ευφυΐα και πάνω από όλα δείχνει μια ανέμελη ψυχή. Ξέρεις γιατί
δεν γελούν όλοι με την ψυχή τους; Γιατί δεν έχουν ανακαλύψει όλοι τη
ψυχή τους! Δεν είναι υπόθεση του νου ο ενθουσιασμός, το γέλιο και η
χαρά, αλλά της καρδιάς. Το γέλιο είναι η ξαφνική ανατροπή της
εσωτερικής ορθολογιστικής προσδοκίας. Γελώ σημαίνει: λάμπω,
φωτίζομαι, είμαι γεμάτος ζωή, δύναμη, ενέργεια, ευτυχία και ανθίζω.
Το γέλιο δεν υπάρχει από μόνο του, εσύ πρέπει να το βάλεις στην
καθημερινότητά σου. Δεν είναι αποτέλεσμα, είναι επιλογή. Εσύ,
λοιπόν αποφασίζεις…
10.1 ΜΠΟΡΕΙ ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ;
Μολονότι γνωρίζαμε ότι το γέλιο είναι το καλύτερο φάρμακο, οι
επιστήμονες άρχισαν πρόσφατα να κατανοούν τα σωματικά οφέλη που
προσφέρει. Οι έως τώρα μελέτες έχουν αποκαλύψει, μεταξύ άλλων, ότι
33
ενώ ο θυμός που δεν εκφράζεται διαταράσσει τη φυσιολογική
λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (όπως συμβαίνει και με
τον ανεπαρκή ύπνο και τη βουλιμία), το γέλιο, η ευτυχία και η χαρά
μπορεί να διεγείρουν τη λειτουργία του.
Για την καταπολέμηση των αντικοινωνικών πιέσεων (αυταρχισμός,
καταναλωτισμός κλπ) που δημιουργούν πάρα πολλές ασθένειες και
συμπτώματα, έχουμε διάφορα «φάρμακα» όπως τα «χόμπι», την
άσκηση, την υγιεινή διατροφή, το περπάτημα και άλλα πολλά.
Τελευταία γίνεται μεγάλη συζήτηση στον δυτικό κόσμο για τη θεραπεία
με το γέλιο, τη γελωτοθεραπεία!
Το γέλιο:
- Διευκολύνει την αναπνοή,
- Ρυθμίζει την καρδιακή λειτουργία,
- Ελέγχει την πίεση του αίματος,
- Ηρεμεί τους μυς,
- Ανακουφίζει από τους πόνους.
Όταν ένα χαμόγελο μετατρέπεται σε ξεκαρδιστικό γέλιο, οι μύες του
προσώπου συσπώνται, με αποτέλεσμα να διεγείρονται τα υποκείμενα
αγγεία του αίματος, που οδηγούν στον εγκέφαλο, και να αυξάνεται η
ροή του αίματος προς αυτόν. Η "άσκηση" αυτή συμβάλλει στην αύξηση
της παροχής αίματος στην περιοχή του εγκεφάλου και την
τροφοδότηση αυτού με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.
Επίσης, η αύξηση της παραγωγής ενδορφινών και άλλων ορμονών, που
προκαλείται όταν γελάμε, δημιουργεί ευφορία και ηρεμία.
Το γέλιο είναι πολύ καλό αντίδοτο στις αντικοινωνικές πιέσεις.
Όταν υποφέρουμε από αυτές, το συμπαθητικό τμήμα του αυτόνομου
νευρικού συστήματος ενεργοποιείται. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να:
* Εκκρίνεται αδρεναλίνη,
* Αυξάνεται ο καρδιακός ρυθμός,
* Αυξάνεται η πίεση του αίματος,
* Επιταχύνεται η αναπνοή και
* Το αίμα κατευθύνεται προς τον εγκέφαλο, την καρδιά και τους μύες.
Επίσης:
34
* Εκκρίνεται κορτιζόνη, η οποία κάνει πιο "παχύρρευστο" το αίμα,
πράγμα που διευκολύνει την ανάπτυξη θρόμβων, ενώ αυξάνονται και
τα επίπεδα οξέων στο στομάχι.
* Η πέψη, τέλος, επιβραδύνεται και το συκώτι αυξάνει τα επίπεδα
γλυκόζης στο αίμα.
Μόλις όμως ξεσπάσει ένας άνθρωπος σε γέλια, το σώμα ηρεμεί.
Το γέλιο "πείθει" το ανοσοποιητικό σύστημα να δημιουργήσει κύτταρα,
τα οποία συμβάλλουν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων.
Το γέλιο καταστέλλει τις ορμόνες κορτιζόνη και αδρεναλίνη,
επιτρέποντας στον οργανισμό να ανακτήσει τη φυσιολογική
κατάστασή του.
Ένα γνήσιο, ξεκαρδιστικό γέλιο από την κοιλιά μπορεί να γυμνάσει τους
μύες και τα όργανα του κυρίως κορμού, όπως επίσης και να τονώσει τα
νεύρα. Ένας άνθρωπος που γελάει από την κοιλιά για μια ώρα
καταναλώνει 500 θερμίδες. Οι υπάρχουσες ιατρικές μελέτες έχουν
δείξει ότι είναι δυνατόν να κινούνται όλοι σχεδόν οι μύες του σώματος
την ώρα που γελάει ένας άνθρωπος, και αρκετοί από αυτούς θα
οδηγήσουν στην παραγωγή αρκετών ενδορφινών.
Ένα παιδί γελάει 150 φορές την ημέρα, ένας ενήλικας μόνο 6 φορές.
Συνεπώς, ένας από τους πιο σίγουρους δρόμους προς την ευτυχία είναι
η αναζωογόνηση του παιδιού που ο καθένας μας κρύβει μέσα του.
Σημειωτέον ότι βοηθά και άλλους, διότι είναι μεταδοτικό: Το άτομο
που χαμογελά φέρνει μαζί του ευτυχία όπου κι αν είναι… Χαμογελάτε
και κάνετε και άλλους να νιώθουν πιο καλά!
10.2 ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΣ Η ΨΕΥΤΙΚΟ ΓΕΛΙΟ; ΥΓΕΙΑ Η ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ;
Ο εγκέφαλός μας μπορεί να διακρίνει το ειλικρινές από το ψεύτικο
γέλιο, ανιχνεύοντας την πραγματική ευτυχία, δείχνει νέα μελέτη.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της, το επιτηδευμένο γέλιο ενεργοποιεί
ένα μέρος του εγκεφάλου μας που συνδέεται με την
αποκρυπτογράφηση των συναισθημάτων, ενώ το αυθεντικό φωτίζει
περιοχές που συνδέονται με θετικά αισθήματα.
Πόσες φορές δεν νιώσαμε υποχρεωμένοι να γελάσουμε με την
αποτυχημένη προσπάθεια ενός φίλου να φανεί αστείος, για να μην τον
πληγώσουμε, σπρώχνοντας τον εαυτό μας να προσποιηθεί ότι έχει
ξεκαρδιστεί στα γέλια; Και πόσες φορές δεν προσπαθήσαμε να
κρύψουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα με ένα επιτηδευμένο
γέλιο; Γνωστά είναι τα χαμόγελα των πολιτικών, όταν χάνουν τις
35
εκλογές. Όπως και στα πρόσωπα των αθλητών όταν δεν ανεβαίνουν
στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου. Τα προσποιητά χαμόγελα είναι μια
προσπάθεια πρόκλησης θετικών συναισθημάτων, με στόχο την
επίτευξη του στόχου που ενίοτε επιθυμούμε. Ε, λοιπόν, ο κόπος όλων
μας ήταν άδικος, λέει νέα μελέτη. Ερευνητές από το Κολέγιο Royal
Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, δικαιώνουν εκείνους που,
κατά καιρούς, διαμαρτύρονται για τα ψεύτικα γέλια που ακούγονται
από “υποχρέωση” ή από “ευγένεια”, στις τηλεοράσεις, στο σπίτι, στη
δουλειά ή σε ένα ραντεβού. Και επιβεβαιώνουν κάτι που μάλλον όλοι
γνωρίζαμε: το ψεύτικο γέλιο μας δεν ξεγελά κανέναν.
Συγκεκριμένα, οι ειδικοί πίσω από τη νέα μελέτη, η οποία έγινε με
αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ευτυχίας (20 Μαρτίου), διαπίστωσαν ότι οι
εγκέφαλοί μας εκτελούν διαφορετικές διεργασίες, όταν ακούμε ένα
γνήσιο γέλιο, σε σχέση με όταν ακούμε ένα προσποιητό. Γεγονός,
όπως υποστηρίζουν, που αποδεικνύει ότι, έστω ασυνείδητα,
μπορούμε να τα διακρίνουμε. Ειλικρινές γέλιο σημαίνει υγεία, ενώ
απεναντίας ψεύτικο γέλιο σημαίνει καταναγκασμός. Δύο είναι τα
χαρακτηριστικά του ψεύτικου χαμόγελου: α) η έλλειψη ζεστασιάς και
αυθεντικής χαράς και β) η έλλειψη κίνησης των σφιγκτήρων μυών των
οφθαλμών. Η έκφραση «χαμογελαστά μάτια» δεν είναι καθόλου
αυθαίρετη. Έτσι την επόμενη φορά που δεν θα είστε βέβαιοι για το
χαμόγελο που αντικρίζετε, ξέρετε τι να κάνετε. Κοιτάξτε τον άλλο στα
μάτια!
10.3 ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΛΙΟ
Εκφράσεις:
- βγήκαν ξινά τα γέλια: για κάτι δυσάρεστο που διαδέχεται μια εύθυμη
κατάσταση
- για γέλια και για κλάματα: για κατάσταση γελοία και τραγική
ταυτόχρονα
- κάνω πολλά γέλια: γελάω πολύ
- σκάω στα γέλια: γελάω ασυγκράτητα
- το γέλιο της αρκούδας: πάρα πολύ γέλιο
Ρήσεις:
- «Δεν θα αντάλλασα ποτέ το γέλιο της Καρδιάς μου με τα πλούτη όλου
του Κόσμου». (Χαλίλ Γκιμπράν)
- «Όσο γελάμε , τίποτα δεν χάθηκε!!!». (Σαίξπηρ)
36
- «Γέλα, καρδιά μου, γέλα
Βρες χρόνο να γελάςαυτό είναι η μουσική της ψυχής».(Γιάννης Ρίτσος)
- «Μια μέρα χωρίς γέλιο είναι μια μέρα χαμένη». (Τσάρλι Τσάπλιν)
“Αγαπώ τους ανθρώπους που με κάνουν να γελάω...πιστεύω αυτό είναι
το πιo σημαντικό πράγμα για κάποιον, το γέλιο.. Θεραπεύει κάθε
είδους πληγή». (Audrey Hepburn)
Ας βάλουμε επομένως όλοι το γέλιο στη ζωή μας. Ποιος δε θέλει να
είναι ευτυχισμένος; Ας γελάσουμε με την καρδιά μας, ακολουθώντας
την ψυχή μας. Και μην περιμένεις από τον διπλανό σου ή από την
κοινωνία. Η ευτυχία στο μεγαλύτερο μέρος της ξεκινάει από τον ίδιο
σου τον εαυτό. Ελευθερώσου! Μπορείς και μόνος σου, παρέα με
εσένα!
11. ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Η μελέτη του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ των ΗΠΑ έρχεται να
επιβεβαιώσει προηγούμενες έρευνες, που έχουν διαπιστώσει ότι η
επαφή με τη φύση αυξάνει την ευτυχία και την υγεία, μειώνει το
άγχος κ.ά. Η νέα έρευνα ανακάλυψε, επιπροσθέτως, ότι η συχνή επαφή
του ανθρώπου με το φυσικό -παρά με το ανθρωπογενές/αστικόπεριβάλλον επηρεάζει ευρύτερα τις αξίες και τις νοοτροπίες των
ανθρώπων, κάνοντάς τους να δίνουν μεγαλύτερη αξία στην κοινοτική
και κοινωνική ζωή, καθώς και στις στενές ανθρώπινες σχέσεις, ενώ
γίνονται πιο γενναιόδωροι με το χρήμα, πιο ικανοί για αισθήματα
αλληλεγγύης κ.λπ.
Περισσότερο πράσινο γύρω μας σημαίνει πιο αληθινός εαυτός, αλλά
και κοινωνία μεγαλύτερης αλληλεγγύης. Σύμφωνα με τον υπεύθυνο
37
της έρευνας καθηγητή ψυχολογίας, Ρίτσαρντ Ράιαν, του πανεπιστημίου
του Ρότσεστερ ,η συχνή διαβίωση σε ένα φυσικό περιβάλλον, η
εστίαση της προσοχής στο φυσικό κόσμο και γενικότερα η στενή
επαφή με τη φύση, έχουν πολλαπλά ευεργετικά αποτελέσματα,
καθώς κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν καλύτερα με τον εαυτό
τους, βελτιώνουν την αυθεντικότητά τους και παράλληλα τους ωθούν
να συνεισφέρουν στη βελτίωση της κοινωνίας, σύμφωνα με μια νέα
αμερικανική επιστημονική έρευνα.
Τι έδειξαν τα πειράματα
Οι εκατοντάδες συμμετέχοντες στα πειράματα κλήθηκαν να
παρακολουθήσουν ποικίλα φυσικά και αστικά περιβάλλοντα και στη
συνέχεια απάντησαν σε ερωτηματολόγια σχετικά με τη σημασία του
πλούτου, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της συμμετοχής στη βελτίωση
της κοινωνίας κ.ά. Όσοι είχαν εκτεθεί σε φυσικά περιβάλλοντα (τοπία,
φυτά κ.λπ.) αξιολόγησαν πολύ υψηλότερα τη σημασία των στενών
ανθρώπινων σχέσεων, της συμμετοχής στην κοινωνία κ.λπ.
Όσο πιο πολύ αύξανε η έκθεση στο φυσικό περιβάλλον, τόσο πιο πολύ
αύξανε η αξία αυτών των πραγμάτων για τους ανθρώπους. Αντίθετα,
όσο οι άνθρωποι εκτίθεντο σε τεχνητά περιβάλλοντα (πόλεις,
εργοστάσια κ.λπ.), τόσο πιο ψηλά αξιολογούσαν πράγματα όπως το
χρήμα και η φήμη. Οι άνθρωποι σε στενή επαφή με τη φύση ήταν πιο
πρόθυμοι να ανοίξουν το πορτοφόλι και την καρδιά τους σε άλλους
ανθρώπους. Η γενναιοδωρία αύξανε όσο στενότερη ήταν η επαφή με το
φυσικό περιβάλλον.
Σύγχρονοι ρυθμοί
Επιπλέον, από ψυχολογικής πλευράς, οι άνθρωποι που πλησίαζαν
περισσότερο τη φύση, ανέφεραν ότι αισθάνονται ένα μεγαλύτερο
αίσθημα αυθεντικότητας και προσωπικής αυτονομίας (αισθάνομαι να
είμαι περισσότερο ο εαυτός μου). Αυτό, κατά τους ερευνητές, οδηγεί
σε μείωση της αλλοτρίωσης και της αποξένωσης από τον εαυτό του και
τους γύρω του, αισθήματα που ταλανίζουν το σύγχρονο άνθρωπο, ιδίως
των πόλεων, ο οποίος είναι πιο αδιάφορος για τους συνανθρώπους του
σε
σχέση
με
τους
ανθρώπους
της
υπαίθρου.
Σύμφωνα με την ερευνήτρια Νέτα Βαϊνστάιν, η έρευνα αναδεικνύει τη
ζωτική σημασία των χώρων πρασίνου στις πόλεις, κάτι που πρέπει να
λάβουν σοβαρά υπόψη τους οι πολεοδόμοι και οι αρχιτέκτονες.
38
Παράλληλα, πρέπει να διευκολυνθούν και να ενθαρρυνθούν οι
άνθρωποι των πόλεων να «δραπετεύουν», όσο γίνεται συχνότερα, στη
φύση, ώστε να περιβάλλονται από δάση, βουνά, λίμνες και άλλες
εικόνες του φυσικού κόσμου.
Στη φύση λαμβάνουμε πιο σωστές αποφάσεις και έχουμε περισσότερες
πιθανότητες να χάσουμε κιλά μέσω της άσκησης, υποστηρίζουν οι
ειδικοί.
Ο χρόνος που δαπανάται απολαμβάνοντας τη φύση βοηθά στην
ενίσχυση του αυτοελέγχου μας και της αισιοδοξίας μας κατά 16%,
ισχυρίζονται οι επιστήμονες.
Στην μελέτη τους διαπίστωσαν ότι ο χρόνος που περνάμε στο αστικό
περιβάλλον, μας καθιστά επιρρεπείς σε βιαστικές αποφάσεις, ενώ η
έξοδός μας στην ύπαιθρο, μας βοηθά να μειώσουμε τους ρυθμούς μας
και να εξετάσουμε καλύτερα το μέλλον μας.
Τα αποτελέσματα δείχνουν αύξηση του ανταγωνισμού για την
απόκτηση των αναγκαίων πόρων στις πόλεις, που μας αναγκάζει να
επικεντρωθούμε στην άμεση ανταμοιβή, ενώ η αφθονία που βρίσκεται
στη φύση μας επιτρέπει να ανακτήσουμε τον αυτοέλεγχο μας.
12. ΑΘΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
ΑΘΛΗΣΗ: ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
Ο αθλητισμός προσφέρει υγεία, ψυχαγωγία και ευτυχία. Ενδυναμώνει
την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και είναι σημαντικό όπλο κατά
της κατάθλιψης!
Η σωματική άσκηση προάγει τη σύνθεση ουσιών που ενεργούν στον
εγκέφαλο
δημιουργώντας
ευχάριστα
συναισθήματα. Είναι
39
τεκμηριωμένο ότι η τακτική σωματική εξάσκηση είναι ευεργετική για
την καρδιά, για την κυκλοφορία του αίματος και για τους πνεύμονες.
Η συμμετοχή σε ομαδικά προγράμματα άσκησης βοηθάει στο να
ικανοποιηθεί η ανάγκη για συντροφικότητα και επικοινωνία. Τα οφέλη
της άσκησης και η προαγωγή της τακτικής άσκησης αποτελεί
απαραίτητη προϋπόθεση για την ικανοποιητική δημόσια υγεία. Από τα
αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι η άσκηση επιδρά θετικά στη
μείωση του αισθήματος της μοναξιάς και στην αύξηση της ευτυχίας.
Η αεροβική γυμναστική, θεωρείται απαραίτητο συστατικό της
καθημερινής άσκησης εξαιτίας των ωφέλιμων ψυχολογικών
προσαρμογών που προσφέρει τόσο στους υγιείς όσο και σε αυτούς που
ταλαιπωρούνται από κάποια πάθηση. Τα άτομα που δεν ασκούνται
αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο συμπτωμάτων κατάθλιψης μέσα
στις επόμενες δεκαετίες .
Στόχος της άσκησης σε μεγάλο βαθμό είναι η εκτόνωση και η
προαγωγή της καλής διάθεσης εάν όμως ο βαθμός δυσκολίας της είναι
υπερβολικός για τον ασκούμενο μπορεί να τον οδηγήσει στην
εγκατάλειψη της προσπάθειας. Οι γυναίκες που παρουσίασαν αρχικά
χαμηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας ήταν ιδιαίτερα ευάλωτες στα
συμπτώματα της κατάθλιψης.
Η χρήση της μουσικής προκαλεί στους ασκούμενους ευχάριστα
συναισθήματα, ευεξίας και επηρεάζει θετικά την ψυχολογία τους,
απομακρύνοντας κάθε αρνητικό συναίσθημα.
Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός τόσο στους άντρες όσο και στις
γυναίκες θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες τους και την
πνευματική τους ευεξία.
Η άσκηση βοηθά στη διατήρηση των πνευματικών ικανοτήτων κατά τη
διάρκεια της άνισης μάχης μας με το χρόνο που ασταμάτητα μας
φορτώνει με έτη ηλικίας. Επιπλέον, έρευνες έδειξαν ότι μετά από τη
σωματική εξάσκηση, η φαινυλαιθυλαμίνη όπως επίσης και το
παράγωγό της που προκύπτει μετά από ενζυματική διάσπαση, το
φαινυλακετικό οξύ, αυξάνονται σημαντικά μέσα στο αίμα. Η αύξηση
των ουσιών αυτών είναι ευεργετική για την ψυχική μας διάθεση.
Διαπερνούν την κυκλοφορία και επενεργούν στον εγκέφαλο μας.
40
Τονώνουν την ψυχολογία μας, αυξάνουν την αυτοπεποίθησή μας και
γενικά μας κάνουν να νιώθουμε ευτυχισμένοι.
Ερευνητές του Penn State University ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι που
έχουν έντονη σωματική δραστηριότητα αισθάνονται μεγαλύτερο
ενθουσιασμό και ικανοποίηση για τη ζωή, συγκριτικά με τους άλλους.
Η διατήρηση μιας συνεχούς δραστηριότητας ήπιας σωματικής άσκησης
είναι αρκετή για να κερδίζουμε τα πολύτιμα αγαθά που προσφέρει στον
άνθρωπο ο αθλητισμός .Ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσουμε να
αθλούμαστε. Δεν χρειάζεται να είναι έντονη, κοπιαστική ή επίπονη
αθλητική δραστηριότητα, αρκεί η οποιαδήποτε μορφή σπορ και
άσκησης για να επωφεληθούμε. Διαλέγουμε δραστηριότητες, ασκήσεις
ή σπορ που μας αρέσουν. Να το απολαμβάνουμε, να ψυχαγωγούμαστε,
να γινόμαστε ξανά παιδί και να παίζουμε. Ήπια άσκηση, χωρίς
υπερβολές, χωρίς πόνο, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας και ας
χαλαρώσουμε. Ας αφιερώσουμε χρόνο για παιχνίδι και σπορ.
Θα ήταν ιδανικό λοιπόν αν ο καθένας έβαζε με τον δικό του τρόπο τον
αθλητισμό στην καθημερινότητά του. Λίγο ή πολύ, σίγουρα θα είναι για
καλό! Μήπως τελικά να ξεχάσουμε για λίγο τον καναπέ; Θα
ξεκουραστούμε αλλιώς, πιο δημιουργικά και υγιεινά!
13. ΖΩΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
13.1 ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ ΖΩΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Όλοι όσοι έχουμε κατοικίδια ζώα έχουμε διαπιστώσει τη χαρά και την
ευτυχία που τόσο απλόχερα μας προσφέρουν. Μας χαρίζουν υγεία σε
σώμα και ψυχή!
Μετά από πολυάριθμες μελέτες, οι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η
συμβίωση με ένα κατοικίδιο προσφέρει στον άνθρωπο πολλά
σημαντικά οφέλη: σωματικά αλλά και ψυχολογικά.
Σωματικά οφέλη
Όσοι ζουν με κάποιο κατοικίδιο , στατιστικά έχουν :
• Χαμηλότερη πίεση, χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και
τριγλυκεριδίων στο αίμα.
• Καλύτερη φυσική κατάσταση. Ο καθημερινός περίπατος του σκύλου
είναι ένα ισχυρό κίνητρο για περισσότερο περπάτημα και κίνηση.
41
• Λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν στεφανιαία νόσο αλλά και
αυξημένες πιθανότητες επιβίωσης μετά από καρδιακή προσβολή.
• Αυξημένα επίπεδα των φυσικών αντικαταθλιπτικών ουσιών του
οργανισμού, όπως είναι οι ενδορφίνες και η ντοπαμίνη.
• Λιγότερο stress άρα και ισχυρότερο αμυντικό σύστημα.
• Κατά μέσο όρο 2 - 5 χρόνια μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Ψυχολογικά οφέλη
Αντίστοιχα είναι τα οφέλη και στο ψυχολογικό επίπεδο αφού :
• Η ευθύνη της συμβίωσης με ένα κατοικίδιο δίνει σκοπό στη ζωή των
μοναχικών ανθρώπων και προσφέρει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση στα
παιδιά.
• Η συνύπαρξη με ένα σκύλο ή μια γάτα προσφέρει ανακούφιση και
καταπολεμά την κατάθλιψη.
• Η συντροφιά και η αγάπη δίχως όρους που προσφέρουν τα κατοικίδια
δίνει ψυχική σταθερότητα αλλά και χαρά και διασκέδαση.
• Τα κατοικίδια είναι μια αφορμή για να γνωρίσει κάποιος καινούργιους
ανθρώπους και να δημιουργήσει νέους πυρήνες κοινωνικής ζωής.
Η αξιόπιστη και ανιδιοτελής συντροφιά που προσφέρει ένα κατοικίδιο
μπορεί να δώσει σε κάποιον μεγάλη ικανοποίηση. Οι σχέσεις μεταξύ
ανθρώπων και ζώων δεν απαιτούν την ίδια προσπάθεια όπως οι σχέσεις
μεταξύ των ανθρώπων, ενώ η ανταμοιβή είναι η αγάπη, η
ευγνωμοσύνη, η διασκέδαση και η συντροφιά.
Το χάϊδεμα ενός ζώου φέρνει ανακούφιση στο αφεντικό όπως και
ανακούφιση από τις απαιτήσεις των ανθρώπινων σχέσεων.
Ο μοντέρνος τρόπος ζωής μπορεί να οδηγήσει σε μοναξιά, απομόνωση
και αίσθημα αδυναμίας. Τα ζώα συντροφιάς βοηθούν να
αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων,
σύμφωνα με διεθνή μελέτη, είναι λιγότερο πιθανό να αναφέρουν
αισθήματα μοναξιάς σε σχέση με όσους δεν έχουν κάποιο κατοικίδιο,
42
ενώ ποσοστό 58% των ιδιοκτητών δηλώνουν ότι συνάντησαν και
απέκτησαν φίλους μέσω του ζώου.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ενισχύεται η κοινωνική επαφή αν τα άτομα με
ειδικές ανάγκες έχουν μαζί τους ένα ζώο. Τα ζώα καταργούν τα
εμπόδια.
13.2 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Κ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΛΟΓΑ!
Στα πλαίσια της ερευνητικής μας εργασίας όσο αφορά τη ψυχική μας
ευημερία μέσα από την επαφή μας με τη φύση και τα ζώα,
επισκεφτήκαμε έναν ιππικό όμιλο και απευθυνθήκαμε στην ειδική
εκπαιδεύτρια ιππασίας κ.Fabienne Ammann και στην ψυχολόγο του
ομίλου κ.Ηλέκτρα Ασιλιάν για να μας διαφωτίσουν και τις ευχαριστούμε
πολύ για τη συνεργασία.
Πώς συμπεριφέρονται τα άλογα?
Τα άλογα επιζητούν την επαφή με άλλα πλάσματα, δεν υποτάσσονται
και θέλουν σεβασμό και ασφάλεια. Στην επαφή τους με τους
ανθρώπους, είναι φιλικά αν τα σεβαστείς και τα φροντίσεις. Αν τους
δείξεις πως δεν εμπιστεύεσαι τον ίδιο σου τον εαυτό δεν θα σε
εμπιστευτούν ούτε εκείνα. Δεν κρατάνε κακία απλώς προστατεύονται,
αφού έχουν πολύ υψηλή νοημοσύνη για να καταλάβουν αν εσύ μπορείς
να τα προστατέψεις και να μην τα εκθέσεις σε κινδύνους. Τα άλογα δεν
κρίνουν κανέναν, απλώς όταν ορισμένες φορές φοβούνται επιτίθενται
μόνο για να αμυνθούν .Είναι ειδικοί στο να ερμηνεύουν τη γλώσσα του
σώματος των ανθρώπων επειδή κι εκείνα μιλάνε μέσα από αυτή αφού
δεν έχουν φωνή. Η φύση μας διδάσκει πολλά μέσω των αλόγων!
Ιππασία και ψυχική υγεία!
Όπως έχουμε αναφέρει ήδη ότι γίνεται με την άθληση, έτσι και με την
ιππασία αυξάνονται στον οργανισμό μας οι λεγόμενες ορμόνες της
ευτυχίας , οι ενδορφίνες. Η επαφή μας με τα άλογα, μας κάνει καλό
ψυχικά γιατί είναι μια ευκαιρία να δώσουμε και να πάρουμε αγάπη
χωρίς όρους. Το άλογο προσφέρει χαλάρωση και ηρεμία, ενισχύει την
αυτοπεποίθηση, τη συγκέντρωση, τη δέσμευση σ’ ένα σκοπό σε ψυχικό
επίπεδο (mental fitness) και σε σωματικό τη δύναμη, την ευελιξία και
την αντοχή. Με την ιππασία ενεργοποιούνται μυς και νεύρα που δεν
μπορούν να λειτουργήσουν με άλλον τρόπο και ο εγκέφαλός μας
κινητοποιείται στη συλλογή πολλών ταυτόχρονων πληροφοριών.
43
Για τους παραπάνω λόγους η ιππασία χρησιμοποιείται για
θεραπευτικούς σκοπούς. Η θεραπευτική ιππασία είναι γνωστή από τους
αρχαίους χρόνους και αναφέρεται στον Ηρόδοτο και στον Ξενοφώντα.
Χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική θεραπευτική δραστηριότητα σε
άτομα /παιδιά με ειδικές κινητικές, αναπτυξιακές και μαθησιακές
ανάγκες (π.χ. άτομα με δυσλεξία, αυτισμό).
14. ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
14.1 ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Στην προσπάθειά μας να διακρίνουμε τα θετικά στοιχεία γύρω μας,
ασχοληθήκαμε λόγω επικαιρότητας , και με τις γιορτές και ιδιαίτερα
αυτή των Χριστουγέννων σε σχέση με την ευτυχία και την καλή ψυχική
διάθεση.
Τα Χριστούγεννα είναι περίοδος χαράς κι ευτυχίας. Όλοι αισθανόμαστε
πολύ ωραία...Τα παιδιά και οι μεγάλοι ξεκουράζονται. Αλλά δεν
υπάρχουν μόνο θετικά συναισθήματα αλλά και αρνητικά. Μερικές
φορές σε ορισμένους ανθρώπους υπάρχει μια λυπητερή, νοσταλγική
διάθεση..!
Συζητήσαμε λοιπόν πως μερικές γενικά ευχάριστες χριστουγεννιάτικες
συνήθειες όπως το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, οι
προετοιμασίες για το οικογενειακό τραπέζι, η κατανάλωση
υπερβολικού φαγητού, ο υπερκαταναλωτισμός μέσω της αγορά δώρων
ακόμα και τα κάλαντα, έχουν καταντήσει για μερικούς ανθρώπους
κουραστικές και βαρετές και βρήκαμε τρόπους να τους ξαναδώσουμε
την αρχική ευχάριστή τους εικόνα.
Όλα γίνονται εύκολα ευχάριστα και μόνο αν σκεφτείς πως έτσι δίνεις
χαρά στους δικούς σου ανθρώπους , πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και
πως καλό είναι να ευγνωμονούμε γι αυτά που έχουμε. Με θετική
σκέψη και σωστό προγραμματισμό και σύνεση τόσο στα οικονομικά
μας όσο και στις εργασίες που έχουμε να κάνουμε μπορούμε να
εξουδετερώσουμε κάθε «βαρετή» σκέψη. Σημασία εξάλλου δεν έχει το
ακριβό δώρο ή το τραπέζι που ξεχειλίζει από φαγητά αλλά η χειρονομία
και η διάθεση να μοιραστούμε στιγμές χαράς και θαλπωρής.
14.2 Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΙ-ΒΑΣΙΛΗ
Ένα κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς και των
Χριστουγέννων είναι βεβαίως ο Άι- Βασίλης! Ο Μέγας Βασίλειος ήταν
44
άγιος της Ορθόδοξης εκκλησίας αφιέρωση τη ζωή του στη βοήθεια του
συνανθρώπου και ήταν εμπνευστής της οργανωμένης φιλανθρωπίας.
Στη Δύση το πρόσωπό του Αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με τον Άγιο
Νικόλαο που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Ποιος όμως είναι ο
συμβολισμός του Αι-Βασίλη;
 Είναι ο μεγάλος σύμμαχος των παιδιών: «Δεν μου το αγόρασε ο
μπαμπάς και η μαμά; Θα γράψω στον Αι-Βασίλη κι αυτός δεν
υπάρχει περίπτωση να μην μου το φέρει». Είναι ένα πρόσωπο
που τα αγαπάει, τα προστατεύει και τα στηρίζει.
 Έχει μυστήριο: Και τα παιδιά λατρεύουν τα μυστήρια «Πού
μένει;» «πως χωράει από το τζάκι αφού είναι τόσο χοντρός;»,
«εμείς που δεν έχουμε τζάκι, πώς θα μπει στο σπίτι;». Αυτά και
άλλα συναρπαστικά ερωτήματα που θα «απαντηθούν» τη βραδιά
της Παραμονής κρατάνε το παιδί σε μια ευχάριστη και
διασκεδαστική εγρήγορση.
 Τα μαθαίνει την έννοια της επιβράβευσης: Η γνωστή φράση «αν
είσαι καλό παιδί, ο Άγιος Βασίλης θα σου φέρει αυτό που
ζήτησες» μπορεί να μας φαίνεται συνηθισμένη, αλλά για εκείνο
είναι το κίνητρο για μια συνεχή προσπάθεια βελτίωσης, που έχει
ως στόχο να καταφέρει τελικά να έχει την επιβράβευση.
 Βάζει το παιδί στο πνεύμα των Χριστουγέννων: Και η αναμονή
του ερχομού του το βοηθά να ζήσει όλη τη μαγεία των γιορτών.
 Είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα από την καθημερινότητα και μια
ευκαιρία για τα παιδιά να ονειρευτούν.
 Δίνει θετικά μηνύματα: Λειτουργεί σαν μια καλή αρχή στο να
μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται θετικά, να ονειρεύονται, να
προσδοκούν πράγματα και να προσπαθούν γι’ αυτά.
 Ο Άγιος Βασίλης είναι ένας μύθος: Και τα παιδιά έχουν την
ανάγκη ως κάποια συγκεκριμένη αναπτυξιακή φάση και ηλικία να
πιστεύουν σε σύμβολα, μύθους η τελετουργίες.
 Αντιπροσωπεύει την ελπίδα: Και ακόμη την προσμονή, τη
γενναιοδωρία, την ειρήνη, την αγάπη και τη ζεστασιά και την
ισότητα απέναντι στο δικαίωμα να είμαστε ευτυχισμένοι.
Τελικά, όλοι μας τα Χριστούγεννα μπορούμε να είμαστε
χαρούμενοι ή τουλάχιστον να προσπαθούμε να γι αυτό. Είναι μια
γιορτή χαράς που προσφέρουμε ευτυχία σε όλους!
45
15. ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Η ευτυχία εκφράζεται πολλές φορές μέσα από απλές αλλά και
ιδιόμορφες λέξεις. Όταν είμαστε ευτυχισμένοι το λεξιλόγιο μας
αποτελείται κυρίως από όμορφες, γλυκές και χαρούμενες λέξεις,
δηλαδή λέξεις με χαρούμενη σημασία.
Παρόλα αυτά, μπορεί να χρησιμοποιούμε λέξεις με αρνητική σημασία
με πρόθεση να εκφράσουμε θετικά πράγματα, όπως τα λεγόμενα
εμφατικά επίθετα.
Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του
Γ.Μπαμπινιώτη, στον
προφορικό κυρίως λόγο και στη
βιωματική(σχολιαστική) εκφορά του, χρησιμοποιούνται συχνά λέξεις
συναισθηματικά φορτισμένες, για να δηλωθεί με έμφαση ότι κάτι είναι
«ωραίο, αποδεκτό, εξαιρετικό» κ.τ.ό. Στις περιπτώσεις αυτές ο ομιλητής
καταφεύγει σε μεταφορικές κυρίως χρήσεις λέξεων, που έχουν άλλη
κυριολεκτική (κύρια ή βασική) σημασία. Ανάμεσα σε άλλες, τέτοιες
είναι οι λέξεις: τρομερός/φοβερός αντί πολύ μεγάλος, εκπληκτικός,
εξαιρετικός, φανταστικός (ξενισμός, αγγλ.fantastic < ελλην.
φανταστικός, που έχει όμως διαφορετική σημασία «αυτός που ανήκει
στο χώρο της φαντασίας, ο μη πραγματικός»!) αντί αφάνταστος. Γενικά,
μπορεί να λεχθεί ότι τέτοιες λέξεις ανήκουν σε ένα γενικότερο σύστημα
εμφατικών λέξεων, που αποτελούν ό,τι συνήθως ονομάζονται «λέξειςλάστιχα» και μπορούν να χρησιμοποιηθούν παντού.
Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε «υπέροχη μπλούζα» αντί
«φοβερή μπλούζα» και γενικότερα «Κουράστηκα πολύ» αντί
«Πέθανα στην κούραση ή ψόφησα», «Είναι όμορφο και μου αρέσει»
αντί «Δεν υπάρχει» (αργκό) κλπ. χρησιμοποιώντας λέξεις ή φράσεις
με θετική και όχι με αρνητική σημασία, για να εκφράσουμε κάτι
θετικό.
16. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΦΕΡΝΟΥΝ ΠΙΟ
ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ!
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να συντονιστούμε με τη θετική
πλευρά του εαυτού μας; Να κινητοποιηθούμε!
Σύμφωνα με έρευνα από επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του
Canterbury στη Νέα Ζηλανδία, με επικεφαλής τον καθηγητή
46
Ψυχολογίας Δρ. Σάιμον Κεμπ
και τον μεταπτυχιακό φοιτητή
Ψυχολογίας Κάρστεν Γκριμ στις καθημερινές δραστηριότητες που μας
εξασφαλίζουν ευτυχία συμπεριλαμβάνονται: η φροντίδα των άλλων
και ο εθελοντισμός ,η ενασχόληση με θρησκευτικές δραστηριότητες, η
φροντίδα των παιδιών και το παιχνίδι μαζί τους, η ενασχόληση με τα
χόμπι και τις τέχνες.
Υπάρχουν λοιπόν, διάφοροι πρακτικοί τρόποι μέσα από τους οποίους
μπορούμε να γεμίσουμε τη ζωή μας με θετικά συναισθήματα:
 Να ασχολούμαστε με δραστηριότητες που μας προκαλούν
ευχαρίστηση. Οι περίπατοι στη φύση, τo να κάνεις ένα ζεστό μπάνιο, ν’
ακούσεις μουσική, να χαλαρώσεις στον ήλιο (το ηλιακό φως παράγει τη
βιταμίνη D που φαίνεται να σχετίζεται με την εποχιακή κατάθλιψη), να
φας ένα όμορφο γεύμα, να βρεθείς με φίλους. Επίσης η προσευχή, ο
διαλογισμός, η γιόγκα.
 Και με δραστηριότητες που αποτελούν πρόκληση για μας. Τέτοιες
επιλογές είναι ο αθλητισμός, η μουσική, η τέχνη, ο χορός, ο
εθελοντισμός.
 Nα επικεντρωνόμαστε στις θετικές εμπειρίες μας, στο παρόν, στα
θετικά στοιχεία του χαρακτήρα μας, στα καλά στοιχεία της ζωής μας,
σ’ αυτά που ήδη έχουμε, σε όσα πετυχαίνουμε με την προσπάθειά
μας και στο πόσο καλά αισθανόμαστε με τον εαυτό μας.
Όσο περισσότερο νιώθουμε ότι ο ρόλος μας στον κόσμο είναι
σημαντικός, τόσο περισσότερο βρίσκουμε νόημα ύπαρξης στη ζωή.
 Να επιτρέπουμε στον εαυτό μας την ευτυχία, απολαμβάνοντας τις
θετικές εμπειρίες χωρίς ενοχές.
Να απολαμβάνουμε ένα καλό γεύμα χωρίς να υπολογίζουμε τις
θερμίδες ή τα έξτρα λιπαρά. Αύριο μπορούμε να μπούμε και πάλι σε
πρόγραμμα.
Να απολαύσουμε μια εκδρομή στην εξοχή χωρίς να σκεφτόμαστε τις
δουλειές που έχουμε να κάνουμε αύριο.
 Να χαμογελάμε όσο περισσότερο μπορούμε.
47
 Να εξερευνούμε τη δημιουργικότητά μας και να τη βάζουμε σε
δράση. Η δημιουργικότητα επιφέρει μεγάλη ικανοποίηση και ψυχική
ανάταση.
Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τα δημιουργικά μας όνειρα και να τα
ακολουθήσουμε. Να αναζητήσουμε τους πρακτικούς τρόπους μέσα από
τους οποίους θα ζήσουμε το όνειρό μας μαζί μ’ αυτούς που αγαπάμε
και να τους βάλουμε σε εφαρμογή.
Δημιουργικός μπορεί να είναι κάποιος κάνοντας μια ζωγραφιά που τον
εκφράζει, μαγειρεύοντας ένα όμορφο δείπνο, φυτεύοντας λουλούδια,
διαμορφώνοντας το χώρο του έτσι ώστε να τον ανανεώνει, κλπ.
Προϋπόθεση είναι βέβαια να απολαμβάνουμε ότι κάνουμε.
 Να επιδιώκουμε να συναναστρεφόμαστε με ανθρώπους
χαρούμενους και με θετική σκέψη και να αποφεύγουμε όλους
εκείνους που μας δημιουργούν κακή αίσθηση.
 Να συμμετέχουμε σε ομάδες που έχουν κοινά ενδιαφέροντα με
μας.
Όταν νιώθουμε ότι είμαστε μέρος ενός συνόλου μεγαλύτερου από τον
εαυτό μας, δηλαδή ότι ανήκουμε κάπου, έχουμε μεγαλύτερη αίσθηση
ασφάλειας, μοιράσματος και νοήματος στη ζωή.
 Να επιλέγουμε το επάγγελμα που πραγματικά μας εκφράζει και
αγαπάμε. Αυτό θα μας εξασφαλίσει μεγαλύτερη εργασιακή
ικανοποίηση, αλλά και γενικότερη ικανοποίηση στη ζωή μας.
 Να φροντίζουμε τη φυσική μας κατάσταση.
Η καλή και υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με την ήπια άσκηση,
αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας στον οργανισμό, ενισχύει την ζωτικότητα,
βελτιώνει την αίσθηση που έχουμε για το σώμα μας και κατά
προέκταση μας κάνει πιο ευτυχείς.
Οι υγιείς άνθρωποι αγαπούν τον εαυτό τους αρκετά, ώστε να
ακολουθούν έναν υγιή τρόπο ζωής
 Να αναζητούμε θετικό νόημα – θετικά στοιχεία σε όσα
συμβαίνουν. Να δίνουμε θετική αξία στα καθημερινά γεγονότα.
 Να διαχωρίζουμε τις ανάγκες μας από τα θέλω μας.
 Να λέμε «στοπ» στις αρνητικές σκέψεις
Οι άνθρωποι που δεν εμμένουν σε δυσάρεστες σκέψεις είναι σαφώς
ευτυχέστεροι.
 Να θέτουμε κάθε μέρα μικρούς ρεαλιστικούς στόχους, η επίτευξη
των οποίων θα μπορεί να μας προκαλέσει θετικά συναισθήματα.
Μπορούμε επίσης να θέτουμε και κάποιον μεγαλύτερο στόχο, η
εκπλήρωση του οποίου θα μας φέρει χαρούμενα συναισθήματα. Η
διαδικασία προς την επίτευξή του μπορεί να μας δώσει την αίσθηση
48
τόσο του ότι αξίζουμε οι ίδιοι όσο και ο στόχος που έχουμε θέσει. Ο
μεγάλος στόχος μας μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την
πραγματοποίηση μικρότερων καθημερινών στόχων.
 Να αποδεχτούμε ότι μπορεί να υπάρχει αδικία, που προκύπτει από
την διαφορετική οπτική των ανθρώπων για την ζωή.
 Να αναπτύξουμε την ικανότητα να αντλούμε από τη ζωή
ικανοποίηση, περηφάνια και χαρά.
Μπορούμε να επιλέγουμε δραστηριότητες που να μας απομακρύνουν
από τη μιζέρια και να μας θυμίζουν πόσο τυχεροί είμαστε που
μπορούμε να τις απολαύσουμε… Όσο απλές κι αν φαντάζουν στα μάτια
μας!
Μερικά πράγματα που φέρνουν χαρά και δεν κοστίζουν τίποτα!
 Το χιούμορ, τα αστεία, το γέλιο
 Περίπατοι στη φύση
 Ο ήλιος που ανατέλλει κάθε πρωί
 Οι καταγάλανες θάλασσες της Ελλάδας μας
 Η μυρωδιά των λουλουδιών
 Τα παιχνίδια με φίλους
 Η αγκαλιά ενός αγαπημένου ατόμου
 Μια ωραία ταινία
 Ένα ευχάριστο βιβλίο
 Το χαμόγελο που ανταλλάσεις με έναν περαστικό
 Η καλή παρέα
 Το κελάιδισμα των πουλιών
 Τα αστέρια σε καθαρό ουρανό
 Τα φυτά στον κήπο μου που βλέπω να ανθίζουν και να μεγαλώνουν
 Η αγάπη που νιώθω για κάποιον άνθρωπο
 Ένα ωραίο γεύμα
 Ο σεβασμός και η ευγένεια
 Η μουσική που προτιμώ
 Ο χορός που με εκφράζει
 Ένα αγαπημένο τραγούδι
 Η μυρωδιά του φρεσκοψημένου ψωμιού
 Ένας όμορφος ζωγραφικός πίνακας
 Οι ενδιαφέρουσες συζητήσεις
 Η αίσθηση του καθαρού ρούχου πάνω μου
49
Είναι σίγουρο πως ο καθένας μας μπορεί να κάνει το δικό του
κατάλογο με τις δραστηριότητες που επιθυμεί να κάνει προκειμένου
να φτιάξει τη διάθεσή του και να αισθανθεί καλύτερα!
ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες υπάρχουν τροφές που μας
φτιάχνουν τη διάθεση:
1. Ηλιόσποροι για να μην αγχωνόμαστε
2. Μπανάνα για χαλάρωση
3. Τυρί για ηρεμία
5. Γαλακτοκομικά για την αϋπνία
6. Καρότα τα αγχολυτικά
7. Καρύδια για την κατάθλιψη
8. Σολομός για την καλή διάθεση
9. Πιπεριές και πιπερόριζα ισχυρά αντικαταθλιπτικά και βελτιωτικά της
διάθεσης.
10. Καφές: με μέτρο και προσοχή, ενεργοποιεί το κεντρικό νευρικό
σύστημα, ξυπνάει τον οργανισμό και προκαλεί ευεξία.
11. Μαύρη σοκολάτα: Ακόμα και μια μπουκιά μαύρης σοκολάτας θα
διώξει την ένταση και τα αρνητικά συναισθήματα.
12. Ξηροί καρποί: ηρεμούν το νευρικό σύστημα, επειδή μπλοκάρουν
την εισαγωγή διεγερτικών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο.
13. Αυγά: Έχουν βιταμίνη B 12 που είναι σημαντική για την υγεία των
νευρικών κυττάρων. Η έλλειψη της συγκεκριμένης βιταμίνης προκαλεί
ευερεθιστότητα (θυμώνει κανείς εύκολα) ,κατάθλιψη και κακή διάθεση.
Χωρίς υπερβολές.
14. Μέλι: Περιέχει στοιχεία που ρίχνουν τα επίπεδα του στρες.
50
18. ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Έχουμε συνειδητοποιήσει πόσα μηνύματα μεταφέρει η μουσική που
καθημερινά ακούμε;
Είναι γεγονός ότι η μουσική επηρεάζει σημαντικά τη διάθεσή μας, που
μπορεί και ν’ αλλάξει στο άκουσμα ενός τραγουδιού- τις περισσότερες
φορές προς το καλύτερο, χωρίς να αποκλείεται και το χειρότερο, ειδικά
όταν το τραγούδι προκαλεί θλίψη και μας φέρνει στο νου δυσάρεστα
γεγονότα. Ένα τραγούδι με θετικό νόημα μπορεί αμέσως να μεταβάλει
πλήρως την ψυχική μας διάθεσή . Η δύναμη της μουσικής είναι
τεράστια και όλοι μας το έχουμε νιώσει. Ψάξαμε λοιπόν και βρήκαμε
κάποια τραγούδια που μας δημιουργούν αισθήματα χαράς, αγάπης,
ηρεμίας, αισιοδοξίας :
Pharrell Williams – Happy
https://www.youtube.com/watch?v=y6Sxv-sUYtM#aid=P-NWUG5Gie4
Bruno Mars - Just the Way You Are
https://www.youtube.com/watch?v=LjhCEhWiKXk
James Brown -I feel good
https://www.youtube.com/watch?v=DuDeBcpLITQ
 Nina Simone - Feeling Good
https://www.youtube.com/watch?v=LR1bWhdoIXM
One Direction - Best Song Ever
https://www.youtube.com/watch?v=o_v9MY_FMcw
Hunter Hayes - I Want Crazy
https://www.youtube.com/watch?v=XvtXgNtYFMs
 James Blunt - Stay the night
https://www.youtube.com/watch?v=x1yOGhnmYfI
Bobby McFerrin - Don't Worry Be Happy
http://www.youtube.com/watch?v=d-diB65scQU
51
Zaz - Je Veux
https://www.youtube.com/watch?v=Tm88QAI8I5A
 Daft Punk -Get Lucky
https://www.youtube.com/watch?v=5NV6Rdv1a3I
James Blund- You are beautiful
http://www.youtube.com/watch?v=nX1VeFBo9AQ
 John Newman- Love me again
http://www.youtube.com/watch?v=vDx27Ye2gC4

Σφύριξε χαρούμενα (Η φωτεινή πλευρά της ζωής)
http://www.youtube.com/watch?v=iCnvd5_Q7gQ
Αντώνης Ρέμος – Χαμογέλασε
http://www.youtube.com/watch?v=FrBAE1KPCjY
 Ελευθερία Αρβανιτάκη - Το μηδέν
http://www.youtube.com/watch?v=jhyaZ8_Yjs8
Στάθης Δρογώσης - Παιδί ξανά
http://www.youtube.com/watch?v=y8OPW33qTZw
Και μερικά Xριστουγεννιάτικα τραγούδια (Ελληνικά κ ξένα) με θετικούς
στίχους:
Train- Shake up Christmas
http://www.youtube.com/watch?v=J-8VCL4uSUc
Mariah Carey – All I Want For Christmas Is You
http://www.youtube.com/watch?v=yXQViqx6GMY
Jose Feliciano- Feliz Navidad
http://www.youtube.com/watch?v=xMtuVP8Mj4o
John Lennon- Happy Christmas
http://www.youtube.com/watch?v=sbKQ7nXx0o8

Άντζυ Σαμίου - Τα πιο γλυκά Χριστούγεννα
http://www.youtube.com/watch?v=Hgujq6CEqDE
Κώστας Μαρτάκης – Ως τα Χριστούγεννα
http://www.youtube.com/watch?v=NiD9LR5ffdk
Stan – Φέτος τα Χριστούγεννα
http://www.youtube.com/watch?v=uGzMaobzt2A
Αποστολία Ζώη – Το καλύτερο δώρο
http://www.youtube.com/watch?v=GG2rF2UBc08
52
Αντώνης Λουδάρος – Χριστούγεννα Αγκαλιά
http://www.youtube.com/watch?v=21H_eHHL1H8
Καλλίρης – Χριστούγεννα με σένα
http://www.youtube.com/watch?v=bwGrjw9vgc0
Σνούφελ το Λαγουδάκι - Χριστουγεννιάτικο Τραγούδι!
http://www.youtube.com/watch?v=L8Xdhj3rWyg
Όσοι λοιπόν, αισθάνονται στενοχωρημένοι ,απογοητευμένοι ή
θυμωμένοι καλά θα κάνουν να δυναμώσουν το ραδιόφωνο.
Η χαρούμενη μουσική επηρεάζει σημαντικά τη διάθεσή μας προς το
καλύτερο και αισιοδοξότερο!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Εν κατακλείδι, αυτή η στροφή στη θετική ψυχολογία προέκυψε από την
ανάγκη των ανθρώπων να ξεφύγουν από το κλίμα της απαισιοδοξίας
και της κατάθλιψης που τους βαραίνει στον καιρό οικονομικών κρίσεων
και αναπροσδιορισμού αξιών, όπως στην εποχή μας, αλλά και από την
ανάγκη του άνθρωπου να αισθάνεται ψυχικά ωραία. Η ευτυχία είναι
ένα συναίσθημα που νιώθουμε που μας κάνει να αγαπάμε και να
θέλουμε να αγκαλιάσουμε όλο τον κόσμο. Ευτυχία είναι να θέλουμε να
βλέπουμε τα θετικά στοιχεία σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Με αυτόν τον
τρόπο ωφελείται όλο το κοινωνικό σύνολο γιατί κάθε άνθρωπος που
προσπαθεί να δει θετικά τα πράγματα γύρω του βοηθάει και το
συνάνθρωπό του να δει μια άλλη εναλλακτική στην καθημερινότητα.
Μια καθημερινότητα την οποία όσο δύσκολο κι αν είναι μερικές φορές,
εμείς θα προσπαθούμε να την αντιμετωπίζουμε διαφορετικά… με
χαρά!
53
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ/ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
Μπαμπινιώτης Γ.,(Α΄ Έκδοση )Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας .Αθήνα: Κέντρο
Λεξικολογίας
http://users.sch.gr/babaroutsoup/sxeseis/eftixia..htm
http://el.wikipedia.org
http://www.gnomikologikon.gr
http://www.sansimera.gr/quotes/categories/67#ixzz32X9W8QNe
ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Warburton Nigel, Μικρή ιστορία της φιλοσοφίας (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ, 2012)
http://ellinonfilosofia.blogspot.gr , http://www.epicuros.gr/kombos/a_arthra_exousia.htm
http://el.wikipedia.org
http://axia-logou.blogspot.gr/2013/01/blog-post_31.html
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%8C%CE%BB%CF%89%CE%BD_%CE%BF_%CE%91
%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82,
http://gignesthai.gr/index.php/el/ellinika/sxetika-1/swkratis-zwi-kai-thanatos,
http://cretablog.gr/politismos/item/25094-pythagoras-i-eftyxia-einai-i-xrisi-tis-aretis-stinelpida-kai-ti-dystyxia,
http://el.wikiquote.org/wiki/%CE%86%CF%81%CE%B8%CE%BF%CF%85%CF%81_%CE%A3%
CE%BF%CF%80%CE%B5%CE%BD%CF%87%CE%AC%CE%BF%CF%85%CE%B5%CF%81
http://www.livepedia.gr
http://www.mathimatikos.com/mathimatika_pythagoras.php
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
Μετάφραση από ΟΗΕ, http://www.un.org/en/events/happinessday/
ΘΕΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Σταλίκας Α.-Μυτσκίδου Π.(2011). Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία. Αθήνα: Τόπος.
Ελληνική Εταιρία Θετικής Ψυχολογίας www.positiveemotions.gr
http://www.authentichappiness.sas.upenn.edu
ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
Ελληνική Εταιρία Θετικής Ψυχολογίας www.positiveemotions.gr
Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος
http://www.polispost.com/article/1008/thetika-synaisthimata-kai-psychiki-ygeia
Κανδρή Θεοδώρα Ψυχολόγος, PhD Διδάκτορας Εξελικτικής Ψυχολογίας και
Ψυχοπαθολογίας http://www.positivelife.gr/Page/111/Article/120/
Παναγιώτα Κυπραίου – Ψυχοθεραπεύτρια
http://www.psychotherapeia.net.gr/articles-psyxologoi-marousi-psyxotherapeftesmarousi/thetikh-psyxologia/91-thetikh-psyxologia-orismos
ΘΕΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Αποσπάσματα από το βιβλίο
Λάμπρου Χ. ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ,Εκδόσεις Φερενίκη (2008)
http://eykairiatora.blogspot.gr/
http://www.positivelife.gr/
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Goleman D.(1998).Η συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Ελληνική Εταιρία Θετικής Ψυχολογίας www.positiveemotions.gr
http://el.wikipedia.org
54
www . Teteleste.wordpress.com
Έφη Λιακοπούλου Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια,ΜSc http://efi-liakopoulou.blogspot.gr.
Τάνια Μασιά BSc Psychology, MSc Psychotherapy http://like.philenews.com/elgr/psychology-eidiseis/269/123/ekfraste-ta-synaisthimata
Υλικό από Τμήμα Αγωγής Υγείας
ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Ευάγγελος Καφετζόπουλος
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ, ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
http://blogs.sch.gr/kekbio/files/2012/01/brain-learning-memory.pdf
Μαρία Νικοπούλου ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
http://arazw.wikispaces.com/%CE%A8%CE%A5%CE%A7%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE
%91+%CE%A4%CE%A9%CE%9D+%CE%A7%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%A
9%CE%9D
http://diafimisi.wikispaces.com/%CE%A3%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AC
%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1
www.youtube.com
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=528212
ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Λουπασάκης Α. (2002).Γέλιο η καλύτερη θεραπεία. Αθήνα: Κέδρος.
www.pathfinder.gr
www.iatropedia.gr
http://users.sch.gr/babaroutsoup/pareababa/epikoinonia/geliothema.htm
http://psixologia.medlook.gr
Εικόνες: http://tseligas-daskalos.blogspot.gr
http://www.diaforetiko.gr/ditepos-epireazi-to-gelio-tin-zoi-sas/
ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
http://news.pathfinder.gr/health/news-research/943369.html
http://csrnews.gr
ΑΘΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Ελληνική επιστημονική εταιρία χορού http://www.elepex.gr/
psixologia.medlook.gr
www.espressonews.gr
ΖΩΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Εύη Ψωμιάδου,http://www.iatronet.gr
Όλγα Κουτσαβίτου, Κτηνίατρος http://www.protothema.gr
Fabienne Ammann, ειδική εκπαιδεύτρια ιππασίας
Ηλέκτρα Ασιλιάν ψυχολόγος
ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
www.immomy.gr
www.wikipedia.com
ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
Μπαμπινιώτης Γ.,(Α’ Έκδοση )Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας .Αθήνα: Κέντρο
Λεξικολογίας
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΦΕΡΝΟΥΝ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ
ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ
Παναγιώτα Κυπραίου – Ψυχοθεραπεύτρια
http://www.psychotherapeia.net.gr/
55
http://www.lifezone.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=953:10-top&catid=114:2012-03-21-15-23-09&Itemid=395
ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
http://www.lifezone.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=543:6&catid=122:2012-03-15-19-05-12&Itemid=406
http://cosmo.gr/body-and-mind/Soma/Diatrofi/7-trofes-poy-diwxnoyn-to-stres-kai-soyftiaxnoyn-th-diathesh.1854726.html
ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ
www.youtube.com
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΙΚΟΝΕΣ
www.enet.gr
http://moodhackers.blogspot.gr
www.livehappy.com
http://businesschicks.com.au
http://musicstorytelling.blogspot.gr
http://visualmeditation.gr

56

Εφηβεία: Χαρακτηριστικά – Προβλήματα – Αποκλίνουσα Συμπεριφορά

η γλωσσα των νεων

εδώ - Ομπρέλα: Διεπιστημονική Εταιρία Ψυχολογικής Παρέμβασης

Τεύχος 129 - Σύλλογος Συνταξιούχων Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος

Κατεβάστε το PDF

PDF - Life Positive

happy kids

Τελική εργασία

Επικοινωνία - Εταιρεία Νόσου Alzheimer και συναφών διαταραχών

pistopoihtiko-thanatou

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ* ÖZGEÇMİŞ

Παρουσίαση του PowerPoint

ΕΔΩ - Italchamber

Ο ΥΠΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ - Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών

ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο - Παιδαγωγικό Τμήμα

pythagoreioi2.pdf

kase423_final.ps, page 1-16 @ Normalize ( kase_423_No_423 )

Μαθηματικά Β` Γυμνασίου, Πραγματικοί Αριθμοί, Τυπολόγιο