Σοφοκλή Απ. Μητρούσια : Θε ατογραφία 169 43ο

 169 43ο Α∆Ι∆ΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Λυσίασ, Ἀρεοπαγιτικὸσ περὶ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία 3637
Καὶ µὲν δή, ὦ βουλή, φανερὸν οἶµαι εἶναι πᾶσιν ὅτι, εἰ Νικοµάχου
ἐξαιτοῦντοσ τοὺσ ἀνθρώπουσ µὴ παρεδίδουν, ἐδόκουν ἂν ἐµαυτῷ συνειδέναι·
ἐπειδὴ τοίνυν ἐµοῦ παραδιδόντοσ οὗτοσ παραλαβεῖν οὐκ ἤθελε, δίκαιον καὶ
περὶ τούτου τὴν αὐτὴν γνώµην σχεῖν, ἄλλωσ τε καὶ τοῦ κινδύνου οὐκ ἴσου
ἀµφοτέροισ ὄντοσ. περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ εἰ ἔλεγον ἃ οὗτοσ ἐβούλετο, οὐδ’ ἂν
ἀπολογήσασθαί µοι ἐξεγένετο· τούτῳ δ’ εἰ µὴ ὡµολόγουν, οὐδεµιᾷ ζηµίᾳ ἔνοχοσ
ἦν. ὥστε πολὺ µᾶλλον τοῦτον παραλαµβάνειν ἐχρῆν ἢ ἐµὲ παραδοῦναι
προσῆκεν.
ἐξαιτῶ τι = ζητώ κάτι επίµονα
σύνοιδα ἐµαυτῷ = έχω επίγνωση τησ ενοχήσ µου
ἔξεστί τινι + τελικό απαρέµφατο = είναι δυνατόν να – αποκτά κάποιοσ τη δυ
νατότητα να
ὁµολογῶ τινι = συµφωνώ µε κάποιον
ζηµίᾳ ἔνοχόσ εἰµι = ενοχοποιούµαι – αποδεικνύοµαι ένοχοσ και µου επιβάλλε
ται ποινή – µου καταλογίζεται πρόστιµο και καλούµαι να πληρώσω.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
170 1. Να µεταφράσετε το κείµενο.
Μονάδεσ 20
2α. Να κλίνετε τη συνεκφορά «ἐδόκουν ἂν ἐµαυτῷ συνειδέναι», µεταφέροντασ
το ρήµα στην οριστική ενεστώτα και την αντωνυµία στο θηλυκό γένοσ σε όλα
τα πρόσωπα, στην ίδια πτώση και στουσ δύο αριθµούσ. (Μονάδεσ 2)
2β. Να γράψετε τουσ ζητούµενουσ γραµµατικούσ τύπουσ του κειµένου:
ἴσου: τα παραθετικά στον ίδιο τύπο
πολύ: την αιτιατική ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου στον συγκριτικό
βαθµό
ἐξαιτοῦντοσ: τον ίδιο τύπο στον αόριστο και στον παρακείµενο
τοῦτον: την κλητική ενικού του αρσενικού και τη δοτική ενικού του θηλυκού
οἶµαι: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού και τησ οριστικήσ του πα
θητικού αορίστου
συνειδέναι: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού και το γ΄ ενικό πρό
σωπο τησ υποτακτικήσ του ενεστώτα
ἔλεγον: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο τησ οριστικήσ και τησ προστακτικήσ του β΄
αορίστου
ὡµολόγουν: το β΄ ενικό πρόσωπο του υπερσυντελίκου και τησ προστακτικήσ
του παρακειµένου στη µέση φωνή. (Μονάδεσ 8)
Μονάδεσ 10
3. Να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία των επόµενων λέξεων του κει
µένου και να αναφέρετε τον όρο που καθεµία προσδιορίζει: πᾶσιν, σχεῖν,
ἄλλωσ τε καί, ἀµφοτέροισ, ζηµίᾳ.
Μονάδεσ 5
4. Επιλέξτε όποιον συνδυασµό προτιµάτε από την επόµενη οµάδα ερωτήσεων,
αρκεί να αθροίζονται πέντε µονάδεσ.
4α. Αφού αναγνωρίσετε το είδοσ του υποθετικού λόγου «περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ εἰ
ἔλεγον ἃ οὗτοσ ἐβούλετο, οὐδ’ ἂν ἀπολογήσασθαί µοι ἐξεγένετο», να τον επα
ναδιατυπώσετε ωσ προσδοκώµενο και να συµπτύξετε την υποθετική πρόταση
σε αντίστοιχη µετοχή, λαµβάνοντασ υπόψη τα συµφραζόµενα τησ περιόδου.
(Μονάδεσ 4)
4β. Να αναγνωρίσετε πλήρωσ συντακτικά την πρόταση «ἐπειδὴ τοίνυν ἐµοῦ
παραδιδόντοσ οὗτοσ παραλαβεῖν οὐκ ἤθελε» και να τη συµπτύξετε σε αντί
στοιχη µετοχή, λαµβάνοντασ υπόψη σασ τα συµφραζόµενα τησ περιόδου. (Μο
νάδεσ 4)
4γ. Να επαναδιατυπώσετε µε όλουσ τουσ δυνατούσ τρόπουσ την ηµιπερίοδο
«περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ εἰ ἔλεγον ἃ οὗτοσ ἐβούλετο, οὐδ’ ἂν ἀπολογήσασθαί µοι
ἐξεγένετο·», µε εξάρτηση τη φράση «ὁ γὰρ φεύγων ἠπίστατο». (Μονάδεσ 3)
4δ. Αφού αναγνωρίσετε το είδοσ των µετοχών «ἐξαιτοῦντοσ», «ὄντοσ», να τισ
αναλύσετε σε αντίστοιχεσ προτάσεισ. (Μονάδεσ 2)
4ε. Να τρέψετε σε ευθύ λόγο την ηµιπερίοδο «ὥστε …. προσῆκεν.» (Μονάδα 1)
Μονάδεσ 5
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΙ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
171 Απαντήσεισ 43ου κειµένου (Λυσίασ, Ἀρεοπαγιτικὸσ περὶ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία
3637)
1.
Και βέβαια, κύριοι βουλευτέσ, νοµίζω ότι είναι φανερό σε όλουσ πωσ, αν
εγώ δεν παρέδιδα τουσ δούλουσ µου, µολονότι ο Νικόµαχοσ τουσ ζητούσε επί
µονα, θα έδινα την εντύπωση ότι είχα επίγνωση τησ ενοχήσ µου. Επειδή όµωσ,
µολονότι εγώ τουσ παρέδιδα, εκείνοσ δεν ήθελε να τουσ παραλάβει, είναι δίκαιο
να έχετε σχηµατίσει και γι’ αυτόν την ίδια γνώµη, δεδοµένου µάλιστα ότι ο
κίνδυνοσ δεν ήταν ίσοσ για τουσ δυο µασ. Γιατί αν οι δούλοι έλεγαν για µένα
ό,τι ήθελε ο κατήγοροσ, δεν θα είχα καν τη δυνατότητα απολογίασ· αντίθετα,
αν δεν συµφωνούσαν µαζί του, δεν υπήρχε κανένα ενδεχόµενο να ενοχοποιηθεί
και να του επιβληθεί καµιά ποινή. Εποµένωσ, πολύ περισσότερο όφειλε εκείνοσ
να τουσ παραλάβει για να καταθέσουν, από ό,τι είχα εγώ καθήκον να τουσ πα
ραδώσω.
2α.
δοκῶ ἐµαυτῇ συνειδέναι
δοκεῖσ σεαυτῇ σαυτῇ συνειδέναι
δοκεῖ ἑαυτῇ αὑτῇ συνειδέναι
δοκοῦµεν ἡµῖν αὐταῖσ συνειδέναι
δοκεῖτε ὑµῖν αὐταῖσ συνειδέναι
δοκοῦσιν ἑαυταῖσ – αὑταῖσ – σφίσιν αὐταῖσ συνειδέναι.
2β.
ἴσου: ἰσαιτέρου ἰσαιτάτου
πολύ: πλείονα – πλέονα – πλείω – πλέω, πλέον – πλεῖν
ἐξαιτοῦντοσ: ἐξαιτήσαντοσ, ἐξῃτηκότοσ
τοῦτον: (ὦ) οὗτοσ, ταύτῃ
οἶµαι: ᾠόµεθα ᾤµεθα, ᾠήθηµεν
συνειδέναι: συνῄδετε – συνῇστε, συνειδῇ
ἔλεγον: εἴπατε, εἴπετε
ὡµολόγουν: ὡµολόγησο, ὡµολόγησο.
3.
πᾶσιν: δοτική προσωπική στην απρόσωπη έκφραση «φανερὸν εἶναι»
σχεῖν: τελικό απαρέµφατο, υποκείµενο στην ελλιπή απρόσωπη έκφραση «δί
καιον (ενν. ἐστὶν)»
ἄλλωσ τε καί: επιρρηµατικόσ προσδιορισµόσ του ποσού στη µετοχή «ὄντοσ»
ἀµφοτέροισ: δοτική αντικειµενική στο επίθετο «ἴσου»
ζηµίᾳ: δοτική αντικειµενική στο επίθετο «ἔνοχοσ».
4α.
• Αναγνώριση υποθετικού λόγου
υπόθεση: περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ εἰ ἔλεγον ἃ οὗτοσ ἐβούλετο,
απόδοση: οὐδ’ ἂν ἀπολογήσασθαί µοι ἐξεγένετο.
Ο σχηµατιζόµενοσ υποθετικόσ λόγοσ δηλώνει το µη πραγµατικό.
• Σχηµατισµόσ υποθετικού λόγου του προσδοκωµένου
υπόθεση: περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ ἐὰν λέγωσιν ἃ οὗτοσ ἐβούλετο,
απόδοση: οὐδὲ ἀπολογήσασθαί µοι ἐξέσται.
• Σύµπτυξη τησ υποθετικήσ πρότασησ σε υποθετική µετοχή
περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ λεγόντων ἃ οὗτοσ ἐβούλετο οὐδ’ ἂν ἀπολογήσασθαί µοι
ἐξεγένετο.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία
172 4β.
• Αναγνώριση πρότασησ
ἐπειδὴ τοίνυν ἐµοῦ παραδιδόντοσ οὗτοσ παραλαβεῖν οὐκ ἤθελε: δευτερεύουσα
επιρρηµατική, αιτιολογική πρόταση ωσ επιρρηµατικόσ προσδιορισµόσ τησ αιτί
ασ στο νόηµα τησ προσδιοριζόµενησ πρότασησ «δίκαιον καὶ ……. ὄντοσ.».
Εισάγεται µε τον (κυρίωσ χρονικό) σύνδεσµο «ἐπειδή», γιατί υπολανθάνει
και η έννοια του χρόνου, και εκφέρεται µε οριστική παρατατικού («οὐκ
ἤθελε»), γιατί εκφράζει το πραγµατικό στο παρελθόν.
• Σύµπτυξη τησ αιτιολογικήσ πρότασησ σε αιτιολογική µετοχή
ἐµοῦ τοίνυν παραδιδόντοσ τούτου παραλαβεῖν οὐκ ἐθέλοντοσ δίκαιον καὶ
περὶ τούτου τὴν αὐτὴν γνώµην σχεῖν, ἄλλωσ τε καὶ τοῦ κινδύνου οὐκ ἴσου
ἀµφοτέροισ ὄντοσ.
4γ.
• Ηµιπερίοδοσ ευθέοσ λόγου
περὶ ἐµοῦ µὲν γὰρ εἰ ἔλεγον ἃ οὗτοσ ἐβούλετο, οὐδ’ ἂν ἀπολογήσασθαί µοι
ἐξεγένετο·
• Τροπή του ευθέοσ λόγου σε πλάγιο
α΄ µορφή, ειδική πρόταση
ὁ γὰρ φεύγων ἠπίστατο ὅτι περὶ ἑαυτοῦ µὲν εἰ ἔλεγον ἃ ἐκεῖνοσ βούλοιτο, οὐδ’
ἂν ἀπολογήσασθαί οἱ οἷ αὐτῷ ἐκγένοιτο.
β΄ µορφή, κατηγορηµατική µετοχή
ὁ γὰρ φεύγων ἠπίστατο περὶ ἑαυτοῦ µὲν εἰ ἔλεγον ἃ ἐκεῖνοσ βούλοιτο, οὐδ’ ἂν
ἀπολογήσασθαί οἱ οἷ αὐτῷ ἐκγενόµενον.
4δ.
• Αναγνώριση µετοχών και ανάπτυξή τουσ σε προτάσεισ
ἐξαιτοῦντοσ: γενική απόλυτη επιρρηµατική, εναντιωµατική µετοχή.
ὄντοσ: γενική απόλυτη επιρρηµατική, αιτιολογική µετοχή αντικειµενικήσ
αιτιολογίασ.
• Ανάπτυξη των µετοχών σε προτάσεισ (εναντιωµατική, αιτιολογική)
εἰ καὶ Νικόµαχοσ ἐξῄτει.
ὅτι – διότι ἄλλωσ τε καὶ ὁ κίνδυνοσ οὐκ ἴσοσ ἀµφοτέροισ ἦν.
4ε.
• Περίοδοσ πλαγίου λόγου (τελικό απαρέµφατο)
ὥστε πολὺ µᾶλλον τοῦτον παραλαµβάνειν ἐχρῆν ἢ ἐµὲ παραδοῦναι
προσῆκεν.
• Τροπή του σε ευθύ λόγο (πρόταση επιθυµίασ)
ὦ οὗτοσ, πολύ µᾶλλον σὺ παραλάµβανε (τοὺσ θεράποντασ – τοὺσ ἀνθρώπουσ) ἢ
ἐγὼ παραδῶ.
Σοφοκλής Απ. Μητρούσιας: Θεματογραφία