ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΧΡΩΜΑ 4o ΕΞΑΜΗΝΟ PDF

10. ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΧΩΡΟΥ
Τρόποι εμφάνισης του χρώματος στο περιβάλλον : Ο άνθρωπος, δημιουργεί ένα
φυσικό περιβάλλον για την κατοικία του, όπως με ένα κήπο, με λουλούδια σε μπαλκόνια και
παράθυρα. Σήμερα όμως, τα ψηλά κτίρια (πάνω από 7 ορόφους) είναι δύσκολο να διακοσμηθούν
με τέτοια φυσικά στοιχεία. Το χρώμα, χωρίς να είναι το τέλειο υποκατάστατο, μπορεί να δώσει μια
ποιητική διάσταση στο τεχνητό περιβάλλον. Το πρόβλημα αυτό, επίσης, γίνεται μεγαλύτερο, καθώς
η βιομηχανική αρχιτεκτονική δεν εναρμονίζεται με το φυσικό τοπίο, αλλά επιβάλλεται σε αυτό σαν
αυτόνομο περιβάλλον. Τα βιομηχανικά προϊόντα, που χρησιμοποιούνται ευρύτατα κι αλόγιστα
εξουδετερώνουν την την παραδοσιακή ποιότητα της τοπικής αρχιτεκτονικής.
Έτσι, για να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες, γίνονται προσπάθειες για μια πολύχρωμη πόλη, με
διάφορους χειρισμούς μορφής – χρώματος – υφής (π.χ. τοιχογραφίες) και τα υπεργραφήματα
(supergraphics). Τα υπεργραφήματα, εμπνέονται από τη φύση (κηλίδες των αγελάδων, εξωτικάν
ψαριών, κτλ) και αποτελούν μια γραφική τέχνη που εφαρμόζεται πάνω σε μια ογκομετρική
επιφάνεια , άσχετα από το περίγραμμά της(εικ.88 σελ.131). Καλύπτει επίπεδα, ακμές και γωνίες,
μεγαλώνοντας την κλίμακα της μάζας.
Η χρωματική παρεμβολή ενός κτιρίου στο περιβάλλον
1. Στο φυσικό (υπαίθριο) περιβάλλον : κάθε τοπίο έχει τον ιδιαίτερο χρωματικό του
χαρακτήρα. Το χρωματισμένο κτίριο, μπορεί να έχει τις εξής σχέσεις με το τοπίο μέσα στο
οποίο βρίσκεταΙ :
 Να εντάσσεται ή να ταυτίζεται με το τοπίο, δηλαδή να υπάρχει μια χρωματική
ομοιότητα μεταξύ κτιρίου – τοπίου (π.χ. τα σπηλαιόμορφα κτίρια και τα κτίσματα του
Wright. Για την κατασκευή σύγχρονων σπηλαιόμορφων κτιρίων, το πιο κατάλληλο υλικό
είναι το γυαλί, που με τις ανακλαστικές τους ιδιότητες – ιδιαίτερα σαν εξωτερικό
επενδυτικό υλικό - τείνει να τα «βυθίζει» στον περίγυρο).
 Να διαφοροποιείται από το τοπίο, δηλαδή να υπάρχουν χρωματικές διαφορές μεταξύ
κτιρίου – τοπίου (π.χ. τα αρχαία θρησκευτικά και επιτύμβια, καθώς και τα κτίσματα του
Le Corbusier).
 Να διαχωρίζεται από το τοπίο, λόγω μεγάλων χρωματικών αντιθέσεων (π.χ. μια
ζωηρόχρωμη επένδυση του κτιρίου τονίζει την αντίθεση του με το τοπίο ).
 Να συνδυάζεται με το τοπίο με μικρέςχρωματικές αντιθέσεις
 Να συσχετίζεται με το τοπίο, όταν δηλαδή τα χρώματα του κτιρίου είναι συγγενικά με
αυτά του τοπίου
2. Στο δομημένο περιβάλλον : Σε μια διάταξη κτιρίων (οικοδομικό τετράγωνο, μεμονωμένο
κτίριο ), υπάρχουν διάφοροι βαθμοί εντυπωσιακότητας :
 Το εξέχον κτίριο , π.χ το δημόσιο κτίριο
 Το τονισμένο κτίριο , π.χ. ένα εμπορικό κέντρο
 Το κανονικό κτίριο, π.χ. μια πολυκατοικία, μια ιδιωτική κατοικία
1
Σχέση του χρώματος με τη δομή του κτιρίου : Στη σύγχρονη αρχιτεκτονική του μπετόν –
χωρίς το γλυπτό διάκοσμο με πέτρα, τούβλο, ξύλο, μέταλλο κτλ – επικράτησε μια καταθλιπτική
μονοτονία γκρίζων όγκων. Έτσι, οι αρχιτέκτονες, όπως ο Le Corbusier, και άλλοι, διαφοροποίησαν
τους όγκους αυτούς με το χρώμα, εκμεταλλευόμενοι τις σκιές τους. . Για κάθε τόπο όμως,
χρειάζεται μια χρωματική παλέτα, για τη σύσταση της οποίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα
εξής :



Η παραδοαική αρχιτεκτονική του τόπου
Τα χρώματα της φύσης
Οι κλιματικές & πολιτιστικές συνθήκες του τόπου : το σημαντικό δεν είναι αυτά
καθεαυτά τα χρώματα του κτιρίου, αλλά η άισθηση της τοπικότητας και η συγκινησιακή
προσαρμογή τους στους κατοίκους.
Στη συνέχεια, χρειάζεται μια ιεράρχηση των επιλεγμένων χρωμάτων - και για το εξωτερικό και για
το εσωτερικό των κτιρίων - σε :




Δεσπόζον χρώμα )κυρίως χρώμα)
Υποδεσπόζον χρώμα ( συνοδευτικό χρώμα )
Τόνους : πινελιές αντίθετου χρώματος από αυτό του κυρίως χρώματος και του
συνοδευτικού χρώματος.
Παύσεις : μικρές αχρωματικές επιφάνειες ( για πλουσιότερους χρωματικούς
συνδυασμούς).
Η πλασματική και η χρωματική οργάνωση αποτελούν την υπερδιατατεγμένη αρχιτεκτονική
μορφή : Το χρώμα , που υπεισέρχεται στη δόμηση, πληροί ορισμένες συνθήκες αμοιβαίων
σχέσεων με την πλαστική οργάνωση, οι οποίες είναι :
 Ο τονισμός της πλαστικής οργάνωσης : το χρώμα τονίζει την πλαστική οργάνωση . Εδώ,
οι χρωματικές επιφάνειες συμπίπτουν με τα πλαστικά μέρη.
 Ο σεβασμός της πλαστικής οργάνωσης : οι χρωματικές παραλλαγές αναφέρονται με
ελεύθερο τρόπο στα πλαστικά μέλη.
 Αδιαφορία για την πλαστική οργάνωση : η πλαστική δομή γίνεται δυσανάγνωστη λόγω
της χρωματικής παρεμβολής., διατηρείται όμως η γεωμετρικότητα της πλαστικήςδομής.
 Αναίρεση της πλαστικής οργάνωσης : κυριαρχεί η χρωματική οργάνωση,
υποσκελίζοντας την πλαστική οργάνωση, μέχρι που εξαφανίζει ακόμα και τη
γεωμετρικότητά της.
Καμία από τις συνθήκες αυτές δεν μπορεί να θεωρηθεί ως η σημαντικότερη από οποιανδήποτε
άλλη. Τα κριτήρια για την εκάστοτε επιλογή, πρέπει να είναι :



Η χρησιμότητα
Η πειστικότητα και
Ποιότητα της αρχιτεκτονικής μορφής.
2
Διευκρίνιση της δομής ενός κτιρίου μέσω του χρώματος :
1. Σε ομογενείς δομές ( δομές από το ίδιο υλικό ) , η ΜΟΝΟΧΡΩΜΙΑ επιτρέπει την ανάγνωση
της πλαστικής μορφής, σε συνδυασμό με τις σκιές που δημιουργεί ο κατευθυνόμενος
φωτισμός.
2. Σε ετερογενείς δομές ( από διαφορετικά υλικά) , η ΠΟΛΥΧΡΩΜΙΑ διευκολύνει το
διαχωρισμό των επι μέρους μελών, σε συνδυασμό με διάχυτο φωτισμό . ΟΙ ΧΡΩΜΑΤΙΚΕΣ
ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ, όταν επιλέγονται με νόημα, διαχωρίζουν σαφέστερα τις σχέσεις των στοιχείων
στο εσωτερικό της ενιαίας κατασκευής.
Σε μεμονωμένα δομικά μέλη : πρέπει να δίνεται προσοχή στις σχέσεις τους χρώματος με
τη μορφή - το υλικό - τη σύνθεση των επιφανειών και το φωτισμό, αλλά και να λαμβάνονται
υπόψη οι στόχοι της οργάνωσης (λειτουργία, αυμβολισμός, αισθητική, κτλ).
Μεθοδολογία της χρωματικής οργάνωσης :
Έχουν καταρτιστεί πολλοί πίνακες για μια
ορθολογιστική χρωματική εκλογή, αλλά κανένας δεν λαμβάνει υπόψη του τον προσωπικό
παράγοντα στον ίδιο βαθμό με τις άλλες παραμέτρους (τεχνικές, κοινικές, λειτουργικές κτλ). Μια
ιδέα για το μηχανισμό της χρωματικής επιλογής στο παραδοσιακό πολιτισμικό πλαίσιο, μπορούμε
να αποκτήσουμε παρακολουθώντας τον άνθρωπο στις υποανάπτυκτες περιοχές να βάφει μόνος
του το σπίτι, ο οποίος έχει αποκτήσει τη χρωματική εμπειρία από τα παιδικά του χρόνια. Τα
χρώματα που επιλέγει ταιριάζουν με τα χρώματα του περιβάλλοντος χώρου. Είναι ένα διαισθητικό
φαινόμενο που απορρέει από μια πολύπλοκη νοητική διεργασία, και βασίζεται σε μια συνεχή
εφαρμογή και παρατήρηση του χρώματος μέσα στο τοπικό, κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον.
Σήμερα, η χρωματική λύσησε μια οικοδομή, είναι αποτέλεσμα μιας σειράς αποφάσεων και μάλιστα,
κάτω από μία χρονική πίεση, με αποτέλεσμα ο καλύτερος συντονισμός τους να γίνεται ακόμα πιο
δύσκολος.
Έτσι, αναπτύχθηκε μία μέθοδος, που επεξεργάζεται μια ενιαία πρόταση Χρώματος – Υλικού , και
που βασίζεται σε μια ευρεία ανάλυση του προβλήματος. Η πρόταση αυτή, πρέπει στη συνέχεια να
παρουσιάζεται στους χρήστες σε ένα πρώιμο στάδιο της μελέτης, ώστε η επιλογή των τελικών
υλικών & χρωμάτων να γίνει χωρίς χρονική πίεση. Τα στάδια ανάπτυξης της μεθόδου συτής – με τη
σειρά των φάσεων του σχεδιασμού, είναι:


Ανάλυση του προβλήματος (ΑΡΧΙΚΗ ΦΑΣΗ) : εξετάζονται βαθιά και εκτετεταμένα μια
σειρά από απιτήσεις , οργανωτικές (λειτουργία) , πρακτικές (θερμομόνωση,
υγρομόνωση, υδραυλικός & ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, φωτισμός, κτλ) και ψυχικές
(άνεση, αισθητική, σημείωση). Η λεπτομερής θεώρηση όλων αυτών των αναγκών θα
οδηγήσει στον προσδιορισμό των στόχων, που προκύπτουν από από το εκάστοτε
πρόβλημα- και το χρωματικό- και στο συντονισμό τους, ταυτόχρονα.
Γενικά συμπεράσματα (ΦΑΣΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΩΝ) : ερευνάται πώς κάθε στόχος μπορεί να
προαχθεί (συντονιστικά μέτρα) ή πώς κάποιοι παράγοντες επιβαρυντικοί μπορούν να
εξισορροπηθούν (εξισορροπηητικά μέτρα). Τα μέτρα αυτά αφορούν :
- Το είδος της δραστηριότητας που πραγματοποιείται σε ένα χώρο
- Το χαρακτήρα του κτίσματος
3
-
Τα υλικά της δομής (χρώμα, υφή)
Το είδος του φωτισμού
Τη λειτουργία του κτιρίου
Π.χ. το χρώμα μπορεί να συμβάλλει στην τροποποίηση του φωτισμού, των διαστάσεων,
κτλ., και το αντίστροφο. Τα πορίσματα της φάσης αυτής, μετά την επεξεργασία τους,
εισάγονται στο προσχέδιο.



Πρόταση υλικών & χρωμάτων (ΦΑΣΗ ΚΥΡΙΩΣ ΣΧΕΔΙΩΝ) : Στο στάδιο αυτό εκπονούνται τα
κυρίως σχέδια , που αφορούν το σχεδιασμό των υλικών μέσων οργάνωσης – ΧΡΩΜΑΤΟΣ &
ΥΦΗΣ. Η υφή & το χρώμα συμβάλλουν στο να αντιληφθούν οι χρήστες τον τριπλό
θεμελιώδη σκοπό του είδους αυτού της οργάνωσης :
- Εκλογή των 3 βασικών χρωμάτων (δεσπόζοντος – υποδεσπόζοντος – τόνου), σε
σχέση με τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των χρηστών.
- Εποπτική παρουσίαση των τρόπων παρουσίασης του χρώματος & της υφής ανά
περιοχή λειτουργίας, με στόχο τη συνέχεια, αλλά και τη διαφοροποίησή τους
- Εποπτικός έλεγχος για την καλή επιλογή της χρωματικής συσκευής με την
παράθεση δαιφόρων δειγμάτων.Στο στάδιο αυτό, οι χρήστες μπορούν τις απόψεις
τους .
Οριστική εκλογή υλικών & χρωμάτων (ΦΑΣΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ) : πρέπει να
γίνεται παράλληλα με τον αρχιτεκτονικό & τεχνικό σχεδιασμό των λεπτομερειών , κι όχι
μετά την ολοκλήρωσή του. Πρέπει, δηλαδή, η αρχιτεκτονική μορφή να έχει διευκρινιστεί,
ώστε το χρώμα να εναρμονιστεί με την πλαστική δομή. Η τελική επιλογή υλικών
διακόσμησης για πατώματα, τοίχους, οροφές, εντοιχισμένα ή μη εντοιχισμένα έπιπλα, και
τον εξοπλισμό του χώρου (π.χ. κουρτίνες), δεν πρέπει να γίνεται κάτω από την πίεση του
χρόνου. Για μια αρμονική χρωματική συσκευή, πρέπει να επιλέγονται όσο το δυνατόν
λιγότερα χρωματικά στοιχεία ( χρωστικές , έγχρωμα υλικά), ώστε το τελικό τους δέσιμό τους
να γίνεται με βάση επιλεγμένες σταθερές ( πινελιές στο τελικό σχέδιο).
Κατά τη διάρκεια του λεπτομερειακού σχεδιασμού, οι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται και
να λαμβάνεται υπόψη η άποψή τους. Πρέπει να καταρτίζεται ένα δειγματολόγιο με τα
επιλεγμένα χρωματικά στοιχεία και ένας πίνακας με τ παραδείγματα της εφαρμογής τους.
Οι τελικές σχεδιαστές αποφάσεις απεικονίζονται σε σχέδια ή ιδεογράμματα χώρων .
Εργοταξιακή επίβλεψη ( ΦΑΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ) : Τα κατάλληλα εργαλεία για την εργοταξιακή
εποπτεία είναι:
- Πλάνα γενικής κατανομής των χρωμάτων
- Κατάλογος δειγμάτων
- Αναλυτικά χρωματικά σχέδια
Κάθε χρωματικό στοιχείο πρέπει να περιγράφεται με ακρίβεια, ώστε να αποφεύγονται
μεταγενέστερες αυξήσεις των τιμών. Για τις παραγγελίες, πρέπει να γίνεται κι ένας χρονικός
προγραμματισμός, που να λαμβάνει υπόψη τις τυχόν καθυστερήσεις παράδοσης.
Για ορισμένους χρωματισμούς, πρέπει να ορίζεται το χρωματικό δείγμα πάνω στον τοίχο, όχι
στο σχέδιο. Η αντανάκλαση, οι σχέσεις με άλλα στοιχεία και χρώματα, μπορεί να απαιτούν
κάποιες διορθώσεις , π.χ.:
4
-

Όταν τα παράθυρα είναι λίγα ή μικρά, οι δρόμοι στενοί, ή η όψη του κτιρίου είναι
βορεινή, οι εσωτερικές επιφάνειες χρειάζονται ανοιχτά χρώματα και καθαρά
(αμιγή).
- Όταν τα φυλλώματα των δέντρων φλιτράρουν το φως της ημέρας, τα χρώματα
πρέπει να είναι θερμά.
- Δωμάτια κι επιφάνειες που εκτίθενατι άμεσα στο ηλιακό φως, χρειάζονται ψυχρά
χρώματα.
- Τα ουδέτερα (γκρίζα χρώματα) επηρεάζονται από τα χρώματα του περιβάλλοντος
(«λόγω της ταυτόχρονης αντίθεσης») και γι΄αυτό πρέπει να γίνεται επί τόπου
διόρθωση.
Έλεγχος καταλληλότητας ( ΦΑΣΗ ΔΙΑΘΕΣΗΣ) : ο έλεγχος καταλληλότητας προσφέρει
πολύτιμες εμπειρίες που μπορεί χρησιμοποιηθούν μελλοντικά και σε επόμενους
σχεδιασμούς.
Η μέθοδς αυτή της αρχιτεκτονικής χρψματικής οργάνωσης επιτρέπει τον καλό συντονισμό των επι
μέρους αποφάσεων και ένα σοβαρό χρονικό προγραμματισμό της διαδικασίας εκτέλεσης.
Κύριοι στόχοι του χρωματικού & υλικού σχεδιασμού είναι :

η χρωματική εκλογή – με τη γνωμοδότηση των χρηστών – η καλή ενσωμάτωση χρώματος &
πλαστικής δομής στην αρχιτεκτονική δομή, και η νοηματική συσχέτιση του κτιρίου με το
περιβάλλον προς όφελος μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης του περιβάλλοντος.
5
8. Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Τα χρώματα επικοινωνούν με την ψυχή, προκαλώντας συγκινήσεις, που μας προκαλούν άλλοτε
θλίψη κι άλλοτε χαρά.
1. Θερμά & ψυχρά χρώματα :
Θερμά : κόκκινο, πορτοκαλί και κτίτρινο
Ψυχρά : μπλε & ιώδες
Ορισμένοι ερευνητές διερωτήθηκαν αν το αίσθημα της θερμότητας έχει μια φυσιολογική ή
ψυχολογική προέλευση. Τα πειράματα έδειξαν ότι δεν υπάρχει καμία αυταπόδεικτη σχέση
ανάμεσα στην αίσθηση θερμότητας και την αίσθηση του χρώματος. Η αίσθηση κρύου ή ζέστης
υπάρχουν ανεξάρτητα όμως από την αλλαγή της θερμικής κατάστασης του ατόμου.
2. Χρώματα χαρούμενα, καταθλιπτικά, διεγερτικά, ηρεμιστικά
Επιστημονικά πειράματα οδήγησαν στην καθιέρωση συγκεκριμένων νόμων που διέπουν τη
χρωματική ευαισθησία ατόμων με διαφορετική μόρφωση και καλλιέργεια . Οι νόμοι αυτοί
κατέληξαν στον εξής γενικό κανόνα : Τα χρώματα , ως προς τη δυναμογεννητική τους δράση,
κατατάσσονται με τη σειρά των χρωμάτων του φάσματος, γιατί η ένταση των οπτικών
συναισθημάτων παρακολουθεί τους κυματισμούς.
Αυτό εξηγεί τη σταδιακή αύξηση των δυναμικών δράσεων που προκαλούνται από το ιώδες
(συναίσθημα ηρεμίας) προς το κόκκινο (συναίσθημα διέγερσης). Το πράσινο, που είναι στη μέση
του φάσματος, είναι το χρώμα της ισορροπίας, αλλά και συνειρμικά είναι το χρώμα της πράσινης
φύσης.
Επίσης :


Η δυναμογεννητική δράση των χρωμάτων ποικίλει, ακόμα και με την ένταση του φωτός .
Η διαφορά στις αντιδράσεις των ανθρώπων κλιμακώνεται ανάλογα με την κατάσταση της
διέγερσης στην οποία βρίσκεται ο καθένας.
Τα πειράματα αυτά έγιναν με στηθοσκόπιο, πιεσόμετρο, μετρηττή ηλεκτροαγωγιμότητας,
ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.
3. Η οφθαλμαπάτη , στη χρωματική αναδιοργάνωση του χώρου
Η οφθαλμαπάτη είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που δημιουργούν τα ψυχρά χρώματα, και
ιδιαίτερα το μπλε, δημιουργεί την εντύπωση της ευρύτητας του χώρου. Το φαινόμενο αυτό μπορεί
ένας αρχιτέκτονας να το εκμεταλλευθεί για να επιμηκύνει, τα κοντύνει , να ευρύνει ή να στενέψει
ένα χώρο. Π.χ. σε μια στενόμακρη αίθουσα, μπορεί ο τοίχος του βάθους να βαφτεί με ένα χρώμα
σκουρότερο ή ανοιχτότερο από τους δύο απέναντι τοίχους με τους οποίους συνορεύει.
Οι παράγοντες που διέπουν το χρώμα στο κτίριο είναι :
1. Ο φωτισμός, διαφοροποιεί την ένταση και συνεπώς και την ψυχολογική δυναμική των
χρωμάτων.
6
2. Η ανακλαστικότητα των γειτονικών χρωμάτων, τροποποιεί τον τόνο
3. Η παράθεση των χρωμάτων : ένα χρώμα τείνει να εξομοιωθεί με το συμπληρωματικό του
γειτονικού του. Π.χ. ένα μπλε κι ένα κόκκινο – της ίδιας έντασης – εξουδετερώνονται για το
θεατή ή υπερκαλύπτουν το ένα το άλλο. Μάλιστα, ο νευρικός θεατής υποφέρει από το
κόκκινο, ενώ ο αιματώδης αισθάνεται την ευεργετική επίδραση του μπλε.
4. Η θέση του χρώματος μέσα στο χώρο: το χρώμα δημιουργεί διαφορετική αίσθηση αν είναι
στην οροφή, στους τοίχους, ή τσο πάτωμα.(πίνακας Ηenrich Frieling, σελ. 99 ) : π.χ. το
πορτοκαλί στην οροφή δίνει την αίσθηση κάλυψης, στον τοίχο την αίσθηση ζεστασιάς, στο
πάτωμα την αίσθηση διέγερσης.
5. Η αναλογία κάλυψης μιας επιφάνειας με διάφορα χρώματα: π.χ., ένα κόκκινο βάζο που
προβάλλεται σε ένα λευκό τοίχο, παίζει το ρόλο του αλατιού στο φαγητό. Πρέπει όμως να
δίνεται προσοχή στην υπερβολική αύξησή του.
6. Η χρωματική φόρμα : Το χρώμα, μπορεί να αναμορφώσει την υφή μιας φόρμας -λείας,
τραχειάς ή γωνιώδους – δημιουργώντας μια διαφορετική εντύπωση από την πρωτογενή.
7. Οι όγκοι , τροποποιούνται σημαντικά από τον χρωματισμό τους : π.χ μια κοιλότητα μπορεί
να φανεί σαν κυρτότητα με το κατάλληλο χρώμα.
8. Η λειτουργία ενός χώρου : Ο πρώτος που δημιούργησε τον όρο «χρωμοκλιματισμός» ήταν
ο Faber Birren. Έτσι, π.χ. η εκλογή των χρωμάτων σε ένα βιομηχανικό εργαστήριο (πρώτα
για το γενικό περιβάλλον και μετά για τον εξοπλισμό του) αποσκοπεί στη :
 Γενική κι ευχάριστη εντύπωση
 Οπτική άνεση
 Ενθάρρυνση της κοινωνικότητας
 Δημιουργία φιλικής ατμόσφαιρας
 Διατήρηση της καθαριότητας και της συντήρησης
 Σήμανση τοπικών δραστηριοτήτων και διαδρομών, με στόχο την :
- Καλύτερη αποδοχή του εργατικού δυναμικού
- Αύξηση της παραγωγής
- Μείωση της κούρασης
- Καλύτερη ποιότητα παραγωγής
 Η προσωπική χρωματική προτίμηση του χρήστη , ανάλογα με το χαρακτήρα του (Martin
Lang ,πίνακας «ανάλυση του χαρκτήρα με βάση το χρώμα», σελ. 100).
Ειδικοί κανόνες στην εκλογή των χρωμάτων
Για την κατοικία : τα χρώματα πρέπει να ικανοποιούν όλους τους ενοίκους. Αν έχουν διαφορετικές
προτιμήσεις, τότε δημιουργούνται ουδέτεροι κοινόχρηστοι χώροι και ατομικοί. Συνήθως η εκλογή
χρωμάτων γίνεται με βάση τα χρώματα της μόδας ή με κάποιο παραδοσιακό ρυθμό ,όπως
σκυριανό, μακεδονίτικο, νησιώτικο, κτλ.
Όμως, ο χρωματικός σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη του :
7
1. Τον τρόπο ζωής των χρηστών. Π.χ αν η δουλειά τους είναι κουραστική, τότε δεν χρειάζονται
χρωματικές αντιθέσεις και φωτεινά χρώματα.
2. Το προσωπικό γούστο των χρηστών. Ιδιαίτερα, αν οι χρήστες έχουν υψηλό βαθμό
καλλιέργειας, αυτό θα βοηθήσει στο να αποφευχθούν υπερβολές.
3. Την κατασκευή και τον προσανατολισμό της κατοικίας : στις ακριβές κατοικίες δίνονται
αυτόματα λύσεις με τις πολυτελείς επεδύσεις, την ακριβή ξυλεία, τα πολυτελή δάπεδα, την
ορθομάρμαρωση, κτλ. Στις μεσοαστικές όμως κατοικίες, το χρώμα στα δομικά μέλη και τον
εξοπλισμό τους είναι εκείνο που μπορέί να δώσει λύσεις : οι σκοτεινοί χώροι μπορούν να
φωτιστούν με ζωηρά κόκκινα, κίτρινα, άσπρα και μαύρα σε συνδυασμό με έναν ζεστό
φωτισμό. Τα έντονα χρώματα μπορούν να δημιουργήσουν χαρούμενη ατμόσφαιρα στο
καθιστικό τονώνοντας τη διάθεση των χρηστών, ενώ στην κρεβατοκάμαρα προκαλούν
αϋπνίες.
4. Την έκταση της εφαρμογής των χρωμάτων, τη λειτουργικότητά τους, το φωτισμό και τη
μεταξύ τους σχέση ως προς το γενικό πλαίσιο.
Για τα κτίρια γραφείων:








Να είναι απόλυτα δεμένα μεταξύ τους.
Δεν λαμβάνονται υπόψη προσωπικές προτιμήσεις , που θα μπορούσαν να είναι αντίθετες
με το γενικό ύφος.
Να λαμβάνεται υπόψη ο προσανατολισμός :
Είσοδοι, εντυπωσιακά διακοσμημένοι
Διαδρομοι ουδέτεροι
Γραφεία πολύχρωμα , σε ένα όμως ομοιόμορφο πλαίσιο.
Κάθε χρώμα να είναι απόχρωση του άλλου ή να δημιουργούν ισορροπημένες αντιθέσεις
Ο φωτισμός : τα χρώματα που επιλέγονται πρέπει να μελτώνατια σε συνάρτηση με το είδος
του γενικού ή σημειακού φωτισμού που δέχονται.
Στόχος στο χρωματικό σχεδιασμό ενός κτιρίου γραφείων είναι: Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος,
πλούσιου, αρμονικού, που να προσφέρει άνεση και να ενισχύει την αποδοτικότητα του
προσωπικού.
Για τα βιομηχανικά κτίρια : για τη χρωματική μελέτη πρέπει να λαμβάνεται υπόψη :






Ο τεχνητός φωτισμός σε σχέση με το είδος της εργασίας
Οι τοίχοι πρέπει να είναι σκουρότεροι από τις μηχανές και τους πάγκους εργασίς
Εάν το εργοστάσιο είναι μικρό, τα χρώματα των τοίχων πρέπει να είναι ψυχρά (μπλε,
πράσινα), ενώ, αν είναι μεγάλο , επιλέγονται θερμά χρώματα (κίρινο, πορτοκαλί, κτλ)
Αν σε κάποιο χώρο παράγεται θερμότητα, οι τοίχοι βάφονται με ψυχρά χρώματα,
ανεξάρτητα από τις διαστάσεις του χώρου, για να μην «φορτίζεται» η ψυχολογία των
εργαζομένων.
Αν κάποιος χώρος είναι ψυχρός, τότε προτιμώνται οι θερμοί τόνοι
Θερμά & ζωηρόχρωμα χρώματα στα υποστυλώματα, ώστε να διακρίνωνται από τους
οδηγούς των φορτηγών .
8
Για τα σχολεία : Τα παιδιά αγαπούν τα καθαρά χρώματα, αλλά όσο μεγαλώνουν έχουν πιο
πολύπλοκα γούστα.



Το εξωτερικό κτίριο βάφεται με φωτεινά & έντονα χρώματα.
Οι βορεινές ψυχρές αίθουσες βάφονται με ζεστά χρώματα, ενώ οι νότιες με ψυχρά.
Ο τοίχος του πίνακα βάφεται σε έναν πλησιέστερο τόνο, ώστε να μη δημηιουργείται
έντονη αντίθεση με αυτόν, που κουράζει το μάτι.
Γενικότερα : για το κάθε είδος κτιρίου (νοσοκομεία, καταστήματα, κτλ) υπάρχουν συγκεκριμένες
ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν από τη χρωματική μελέτη ανάλογα.
9
7. ΧΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ : το μάτι αντιλαμβάνεται διαφορετικά ένα χρώμα με την πρώτη ματιά
και αλλιώς μετά από ένα χρονικό διάστημα. Έτσι, δημιουργούνται διάφορα χρωματικά φαινόμενα:







Το αρνητικό μετείκασμα : στο αρνητικό μετείκασμα, η φωτεινότητα φιγούρας και φόντου
αντιστρέφονται. Αν κοιτάξουμε για αρκετό χρονικό διάστημα μια μαύρη φιγούρα σε άσπρο
φόντο , όταν μετά αποτραβήξουμε το βλέμμα , τότε βλέπουμε τη φιγούρα φωτεινότερη από
το λευκό φόντο. Αν κάνουμε το ίδιο με μια κόκκινη φιγούρα πάνω σε λευκό φόντο, τότε η
φιγούρα εμφανίζεται γαλαζοπράσινη, δηλαδή φωτεινότερη από το λευκό φόντο, εφόσον η
κόκκινη φιγούρα ήταν σκοτεινότερη από αυτό.
Η εντύπωση της κλίμακας : ένα μικρό χρωματικό δείγμα πάνω σε μια μεγαλύετρη
επιφάνεια, δημιουργεί εντονότερη εντύπωση. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει ερευνηθεί ακόμα
αρκετά.
Η εντύπωση της ακτινοβολίας : μια ανοιχτόχρωμη φιγούρα πάνω σε σκούρο φόνρο
φαίνεται μεγαλύτερη από μια φιγούρα με το ίδιο μέγεθος πάνω σε ανοιχτό φόντο
Η εντύπωση της αντίθεσης (ταυτόχρονη αντίθεση) : Δύο ομοιόχρωμες φιγούρες, αν
τοποθετηθούν η μία πάνω σε λευκό φόντο και η άλλη σε μαύρο φόντο δίπλα δίπλα, τότε
μετά από λίγο φαίνονται ετερόχρωμες : η φιγούρα σε λευκό φόντο δείχνει σκουρότερη, ενώ
η άλλη στο μαύρο φόντο ανοιχτότερη.
Το πείραμα αυτό δείχνει ότι το περιβάλλον επηρεάζει την μεφάνιση ενός χρώματος
ανάλογα με την ανακλαστική του ιδιότητα.
Η «ταυτόχρονη αντίθεση» παρουσιάζει τρία υποφαινόμενα :
Αλλαγή της φωτεινότητας : Ένα χρώμα φαίνεται φωτεινότερο σε ένα σκουρότερο
περιβάλλον, ενώ το ίδιο χρώμα σε φωτεινότερο περιβάλλον φαίνεται σκουρότερο
Αλλαγή της χρωματικότητας : Ο βαθμός κορεσμού ενός χρώματος μικραίνει σε ένα
χρωματικότερο περιβάλλον της ίδιας χροιάς , ενώ μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον της ίδιας
χροιάς αλλά λιγότερο χρωματικό. Η μεγαλύτερη αύκηση του βαθμού κορεχμού συμβαίνει
σε περιβάλλον αντίθετου χρώματος.
Αλλαγή χροιάς : Μια πορτοκαλιά φιγούρα, φαίνεται πιο κόκκινη σε πράσινο φόντο, και πιο
κίτρινη σε ιώδες φόντο.
10
6. ΜΙΞΗ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Τα καθεαυτά βασικά χρώματα είναι τα μονοχρωματικά χρώματα του φάσματος. Καθετί ορατό
γίνεται αντιληπτό μέσω αυτών των λεξι βασικών χρωμάτων. Τα οποιαδήποτε χρωματικά
ερεθίσματα προκαλούνται απί τις μίξεις τους.
Τα μονοχρωματικά χρώματα είναι ακτινοβολίες συγκεκριμένου μήκους κύματος. Τέτοια καθαρά
χρώματα δεν υπάρχουν στη φύση, μόνο με μίξεις μπορούμε να τα δημιουργήσουμε. Οι
μονοχρωματικές ακτινοβολίες έχουν μόνο θεωρητική σημασία. Οι μίξεις για τη δημιουργία
μονοχρωματικών σωμάτων γίνεται με δύο τρόπους :
1. Σχετίζεται με τη λειτουργία της όρασης : Το ανθρώπινο μάτι έχει τρεις ευαίσθητους τύπους
κώνων σε αντίστοιχες διαφορετικές ζώνες του φάσματος του φωτός:
- Έναν κώνο για ακτινοβολίες με βραχύ μήκος κύματος
- Έναν κώνο για ακτινοβολίες μεσαίου μήκους κύματος και
- Έναν κώνο για ακτινοβολίες μεγάλου μήκους κύματος
Δηλαδή, οι ακτινοβολίες παραπέμπουν σε τρεις τύπους κώνων, οι οποίοι αντιδρούν αντίστοιχα στο
μπλε ιώδες, το πράσινο και το κοκκινο – πορτοκαλί (προσθετικά χρώματα).
2. Αφορά πρακτικές διαδικασίες : Με τη μίξη χρωστικών ουσιών διαφορετικών βασικών
χρωμάτων μπορούν να προκύψουν χρωματικοί τόνοι . Ωστόσο, κάποια χρώματα δεν
μπορούν να παραχθούν με τον τρόπο αυτό : το κίτρινο, το κόκκινο-μαζέντα και το μπλεκυανό (αφαιρετικά χρώματα)
Προσθετική μίξη : Η προσθετική χρωματική μίξη προκύπτει , όταν η μια ακτινοβολία προστίθεται
πάνω στην άλλη (είτε απευθείας είτε από αντανάκλαση)
-
Η αλληλεπίθεση και των τριών βασικών χρωμάτων δίνει άχρωμο φως, λευκό.
Η πλήρης πρόσθεση δίνει ένα χρώμα ανοιχτότερο από το ανοιχτότερο συστατικό
χρώμα, και η φωτεινότητά του ισούται με το άθροισμα των φωτεινοτήτων των
συστατικών χρωμάτων.
Μερική πρόσθεση : Συμβαίνει, όταν έχουμε χρώματα σε αντιπαράθεση μέσα στο χώρο (ράστερ),
σε χρονική ακολουθία (χρωματικός τροχός) ή χρώματα που βλέπουμε από μακριά.
Αν περιστρέψουμε γρήγορα μια χρωματική ρόδα, με συστατικά χρώματα το κίτρινο και το μπλειώδες, προκύπτει ένα άχρωμο μίγμα (γκρίζο). Αν η ρόδα έχει πλήρη χρώματα- σκουρότερα όμως
από το λευκό- δεν προκύπτει λευκό χρώμα, επειδή δεν υπάρχει φως ( όπως στην πλήρη πρόσθεση).
Στη μερική πρόσθεση, η χροιά και η φωτεινότητα του χρώματος που προκύπτει βρίσκονται
ανάμεσα στα συστατικά χρώματα: η φωτεινότητα της μίξης είναι ίση με το μέσο όρο των
φωτεινοτήτων των συατατικών χρωμάτων.
Αφαιρετική μίξη : η μίξη αυτή προκύπτει από το συνδυασμό χρωματιών φίλτρων, που απορροφούν
φως.
11
Καθαρή αφαίρεση : συμβαίνει με την αλληλεπίθεση :
-
Χρωματικών φίλτρων
Στρωμάτων διάφανων χρωστικών (βερνικοχρώματα) κάτω από όμοιες πηγές φωτός.
Η αλληλεπϊθεση και των τριών βασικών χρωμάτων δίνει ένα αχρωματικό χρώμα (μαύρο).
Στην καθαρή αφαίρεση το χρώμα που προκύπτει είναι σκουρότερο από το πιο σκούρο συστατικό
χρώμα.
Μίξη χρωστικών υλών :
- Αν ανακατέψουμε ακουαρέλα κίτρινη και μπλε-ιώδη, θα προκύψει ένα πράσινο
«σπασμένο» με σκούρο γκρι.
- ‘Οταν μια ακτίνα φωτός περνάει από έναν κίτρινο κόκκο χρωστικής ουσίας και
συναντάει μετά έναν μπλε-ιώδη, φτάνει στο μάτι σαν πρασινωπό χρώμα , που
προκύπτει μετά από την καθαρή αφαίρεση. Αντίθετα, όταν δύο ακτίνες φωτός
περνούν, η μία μέσα από έναν κίτρινο κόκκο χρωστικής και η άλλη μέσα από έναν
μπλε-ιώδη, δίνουν ένα μουντό γκρίζο χρώμα, που προκύπτει από τη μερική
πρόσθεση.
- Τα συμπληρωματικά χρώματα ( χρωματικά ζεύγη που κατά τη μίξη τους δίνουν
αποχρωματικά χρώματα) δεν συμφωνούν πλήρως από την προσθετική στην
αφαιρετική μίξη :Το συμπληρωματικό του κίτρινο, βγαίνει στην πρόσθεση σαν
ανοιχτό κοκκινωπό μπλε, ενώ στην αφαίρεση, σκούρο κοκκινωπό μπλε.
Τριχρωματικό τύπωμα : Γίνεται με την αλληλεπίθεση διαφανών τελειών ράστερ κίτρινων,
κόκκινων-μαζέντα , και κυανομπλέ, που δίνει καθαρή αφαιρετική μίξη.
-
Στην περίπτωση οπτικής μίξης μικρών χρωματικών επιφανειών, που η μία είναι
δίπλα στην άλλη, το αποτέλεσμα προκύπτει από μερική πρόσθεση.
Νόμοι της μίξης των χρωμάτων : ισχύουν και για τα διαλύματα διαφανών χρωστικών υλών
και για τις καλυπτικές χρωστικές επιχρίσεις. Σύμφωνα με τους νόμους αυτούς : η ανάμιξη
διαλυμάτων συμπληρωματικών χρωμάτων μπορεί, με ικανή πύκνωση, να δώσει μαύρο χρώμα,
ενώ πρακτικά, τα συμπληρωματικά χρώματα φτάνουν μόνο μέχρι το σκούρο γκρι.
Μίξη πλήρων χρωμάτων : οι μίξεις των αφαιρετικών συμπληρωματικών χρωμάτων (κίτρινο,
κυανομπλέ, κόκκινο-μαζέντα), καθώς και των πλήρων χρωμάτων από την ίδα περιοχή βασικών
χρωμάτων, δίνουν σχετικά καθαρά χρώματα.
-
Το κόκκινο χρωματίζει πιο ισχυρά από το κίτρινο.
Η μίξη γειτονικών βασικών χρωμάτων, δίνει χρώματα με σκούρο θάμπωμα ( π.χ.
πρασινωπό κίτρινο, κοκκινωπό κίτρινο )
Σε κάθε πλήρες χρώμα αντισοτιχεί ένα άλλο πλήρες χρώμα,και όταν αναμειχθούν
στη σωστή αναλογία, προκύπτει ένα άχρωμο σκούρο γκρί μέχρι μαύρο.
Μίξεις με λευκό χρώμα : Το λευκό, όταν αναμειχθεί με πλήρη χρώματα και με μαύρο, γίνεται
λιγότερο χτυπητό.
12
Μίξεις με μαύρο χρώμα :
-
Το μαύρο χρώμα έχει μεγαλύτερη μικτική ισχύ από τα πλήρη χρώματα.
Όταν το πλήρες χρώμα αναμειχθεί με μαύρο, σκουραίνει, και εμφανίζονται
γειτονικές αλλαγές χροιάς, όπως π.χ. Κίτρινο + μαύρο = πράσινο ελιάς, πορτοκαλί
= μαύρο = πρασινωπό καφέ
Ορισμοί
Χρωστικές ουσίες λέγονται οι έγχρωμες ουσίες που χρωματίζουν άλλα σώματα με επίχριση ή
πρόσμιξη. Οι χρωστικές ουσίες είναι δύο ειδών :
1. Διαλυτά άλατα - τα περισσότερα είναι διαφανή- που κατά τη διάλυση διεισδύουν μέσα
στις ίνες του χρωματικού φορέα.
2. Αδιάλυτοι μικροί κόκκοι - ως επί το πλείστον καλυπτικοί- που προσκολλώνται πάνω στο
φορέα μέσω του συνδετικού υλικού.
13
5. ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Η εκτίμηση των χρωμάτων είναι υποκειμενική και εξαρτάται από την ευαισθησία του ματιού, την
ποσότητα του φωτός και την ψυχική διάθεση του θεατή.
Έτσι, για να υπάρχει στην πράξη μια κοινή εκτίμηση των χρωμάτων, καθιερώθηκε η Χρωματική
Μετρική, που με τη βοήθεια διαφόρων μετρικών συσκευών κατατάσσει τα χρώματα σε τρεις
κατηγορίες :
1. Ανάλογα με τον τόνο, μετρώντας το μήκος κύματος
2. Ανάλογα με την καθαρότητα, μετρώντας την περιεκτικότητα σε καθαρά αμιγή χρώματα.
3. Ανάλογα με την ανάκλαση, μετρώντας την ποσότητα του φωτός που ανακλάται ή
απορροφάται. Το καθαρό λευκό έχει τη μεγαλύτερη ανακλαστική τιμή (100%), ενώ το
μαύρο μικρότερη (0%).
Χρωματικά συστήματα
Ο χρωματικός κύκλος (κύκλος του Ostwald), δίνει την επικρατέστερη κατάταξη:
1. Θερμά χρώματα : Το κίτρινο στους τόνους του που πλησιάζουν το πορτοκαλί , το κόκκινο
και το βιολέ (πάνω από την οριζόντια γραμμή που τέμνει τον κύκλο). Τα θερμά χρώματα
προβάλλονται πιο έντονα στο μάτι, εξαιτίας περισσότερης συχνότητας και οξύτητας του
πλαμικού κυματισμού των ακτίνων τους.
2. Ψυχρά χρώματα : το ιώδες, το μπλε, το πράσινο και το κίτρινο στους τόνους του που
πλησιάζουν το πράσιονο(κάτω από τη διακεκομμένη οριζόντια που τέμνει τον κύκλο). Η
συχνότητα και η οξύτητα του παλμικού κυματισμού των ακτίνων των ψυχρών χρωμάτων
είναι λιγότερη, κι έτσι τα ψυχρά χρώματα δεν είναι ιδιαίτερα έντονα για το μάτι.
3. Συμπληρωματικά χρώματα : είναι εκείνα που συνορεύουν μεταξύ τους στην ανάλυση του
φωτός, καθώς οι ακραίοι τύποι του ενός συμπίπτουν με τους ακραίους τόνους του άλλου
(στον χρωματικό κύκλο βρίσκονται δίπλα-δίπλα).
4. Βασικά χρώματα : το κόκκινο, το μπλε και το κίτρινο. Η σύνθεση κόκκινου και μπλε δίνει το
μπλε-ιώδες. Η σύνθεση κίτρινου με κόκκινο δίνει πορτοκαλί . Μπλε με κίτρινο δίνουν
πράσινο ( στο μεγάλο κύκλο οι συνθέσεις αυτές σημειώνονται με τόξα)
5. Παράγωγα (δεν πρέπει να ταυτίζονται με τα σύνθετα ) : είναι τα καθαρά χρώματα που
προκύπτουν από τη σύνθεση των βασικών.
- Η σύνθεση δύο βασικών χρωμάτων δίνει πάντα το συμπληρωματικό του τρίτου
βασικού, που δεν χρησιμοποιήθηκε. Π.χ μπλε + κίτρινο = πράσινο το οποίο είναι το
συμπληρωματικό του κόκκινου
Συμπέρασμα :
 Τα συμπληρωματικά χρώματα στη σύνθεσή τους δίνουν το λευκό φως (γκρι-λευκό)
 Κάθε χρώμα καθορίζεται από την απουσία του συμπληρωματικού του.
 Για να καθοριστεί χρωματικά μια επιφάνεια, απορροφά από το φως που δέχεται τις
ακτινοβολίες όλων των άλλων χρωμάτων και αντανακλά εκείνες που ανήκουν στο χρώμα
της.
14

Η ενέργεια του χρώματος επεκτείνεται και στο γύρω , στον οποίο ακτινοβολεί,
απωθώντας, το συμπληρωματικό του ( δηλ. το αντίθετό του) : αν τοποθετήσουμε δίπλα –
δίπλα δύο συμπληρωματικά χρώμτα, το καθένα απωθεί στο γύρω χώρο το άλλο και
ταυτόχρονα το ενισχύει . Π.χ. το κόκκινο απωθεί το πράσινο στο γύρω χώρο, έτσι ώστε , αν
τοποθετηθεί πράσινο χρώμα να προκύψει ενισχυμένο.
Το χρωματικό σύτημα NCS ( Φυσικό Χρωματικό Σύστημα ) : αποτελεί έμπνευση του Σουηδού Sven
Hesselgren (Διάγραμμα, σελ. 71) : πάνω από τη διακεκομμένη γραμμή του διαγράμματος είναι οι
βασικότεροι παράγοντες στην όλη διαδικασία της χρωματικής εμάφνισης . Στο κάτω μέρος
βρίσκονται τα πορίσματα που αφορούν την ψυχολογική ανταπόκριση στη χρωματική διέγερση.
Σύμφωνα με αυτά, η χρωματική αντίληψη δεν εξαρτάται μόνο από τη διέγερση του εγκεφάλου,
αλλά και από την πείραμ την προσδοκία και την πρόθεση της παρατήρησης.
Το χρωματικό σύτημα NCS είναι μια συστηματική μέθοδος, που περιγράφει τις σχέσεις των
χρωμάτων, με βάση μόνον τις αντιληπτικές τους ιδιότητες. Δεν χρησιμοποιεί καμία διάλεκτο που να
αφορά υλικά 9χρωστικές μελάνες, κτλ) ή φυσική ακτινοβολία.

Η σχέση μεταξύ των έξι αντιληπτικών ιδιοτήταν του χρώματος (λευκή – κίτρινη – κόκκινη –
μαύρη – μπλε – πράσινη) μπορεί να περιγραφεί μένα απλό μοντέλο ( εικ. 45 σελ. 72):
Μια γραμμή που συνδέει δύο βασικά χρώματα, περιγράφει μια σειρά από χρώματα που
ποικίλουν συνεχώς από το ένα χρώμα στο άλλο. . Π.χ. η γραμμή B-R (blue-red), περιγράφει
χρώματα από το καθαρό μπλε που γίνονται ολοένα και πιο κοκκινωπά μέχρι να γίνουν
καθαρά κόκκινα, χωρίς καθόλου μπλε. Αυτή η αύξουσα ομοιότητα με το κόκκινο, λέγεται
ερυθρότητα, ενώ η φθίνουσα ομοιότητα με το μπλε, λέγεται κυανότητα. Η ερυθρότητα και
η κυανότητα αναπαραστάθηκαν από τον Χέρινγκ με ένα διπολικό διάγραμμα, σελ. 73., που
ποσοτικοποιεί την ομοιότητα μεταξύ δύο βασικών χρωμάτων , και δίνει 6 χαρακτηριστικές
ποσότητες που αντιστοιχούν στα 6 βασικά χρώματα :
- Λευκότητα (W)
- Mελανότητα (W)
- Κιτρινότητα (υ)
- Ερυθρότητα (r )
- Κυανότητα ((b)
- Πρασινότητα (g)
Το διάγραμμα αυτό δείχνει αντιληπτικές σχέσεις ανάμεσα στα βασικά χρώματα, κι εφόσον δεν
μπορούμε να αντιληφθούμε ένα πρασινωπό κόκκινο ή ένα κοκκινωπό κίτρινο, μια γραμμή που θα
συνέδεε το πράσινο με το κόκκινο ή το κίτρινο με το μπλε, θα ήταν λάθος. Ωστόσο, δεν πρέπει να
γίνεται σύγχυση με το γεγονός ότι μπορεί να γίνει μίξη κίτρινης και μπλε χρωστικής 9αφαιρετική
μίξη), καθώς και κόκκινης με πράσινη ( προσθετική μίξη).
Το χρωματικό σύτημα NCS , με βάση τις τεκμηριωμένες θεωρίες του Χέρινγκ, προσδιορίζει έξι
στοιχειώδεις χρωματικές εμπειρίες : λευκή (w), μαύρη (s), κίτρινη(υ), κόκκινη ®, μπλε (β) και
πράσινη (g). Όλες οι άλλες αντιλήψεις συνδέονται χαρακτηριστικά με αυτές με διάφορους βαθμούς
ομοιότητας με αυτές.
15
Οι σχέσεις αυτές μπορούν να αναπαρασταθούν τρισδιάστατα , με ένα χρωματικό στερεό(εικ. 47,
σελ. 74), το οποίο με τη σειρά του, μπορεί να αναπαρασταθεί με τις δύο προβολές τους : το
χρωματικό κύκλο και το χρωματικό τρίγωνο (σελ. 75) .
Η σχέσημεταξύ των χαρακτηριστικών ποσοτήτων των χρωμάτων είναι :
 s + w + υ + r + β + g = 100
μαύρο+λευκό+κίτρινο+κόκκινο+μπλε+πράσινο = 100 (δηλαδή, το άθροισμα και των 6
χαρακτηριστικών ποσοτήτων είναι 100)


υ + r + β + g, λέγεται χρωματικότητα (κίτρινο+κόκκινο+μπλε+πράσινο)
Κορεσμένο, λέγεται το χρώμα του οποίου το άθροισμα των χαρακτηριστικών
ποσοτήτων υ, r, β, g είναι 100. Κανένα χρώμα δεν μπορεί να έχει συγχρόνως κίτρινη
Το άθροισμα
και μπλε ποιότητα, κόκκινη και πράσινη.

Η χροιά Ø παριστάνει έναν αναλογικό προσδιορισμό ισότητας προς δύο βασικά χρώματα
(παράδειγμα, σελ. 76)

Η έννοια της ίσης μελανότητας : εξ ορισμού, το καθαρό λευκό και τα βασικά
χρώματα δεν έχουν μελανότητα . Κάθε άλλο χρώμα, που επίσης δεν έχει μελανότητα,
βρίσκεται πάνω στη γραμμή S0 , που ενώνει το W με το C (εικ. 50,σελ.77).

Η έννοια της ίσης χρωματικότητας : Η γραμμή W-S φέρει όλα τα χρώματα, και το
λευκό και το μαύρο, που δεν έχουν χρωματική ιδιότητα. Τα χρώματα της ίδιας χρωματικής
ιδιότητας, βρίσκονται πάνω στις γραμμές C1 και C2, παράλληλες στον άξονα W-S (εικ. 51,
σελ. 77).

Η έννοια της ίσης λευκότητας : τα χρώματα χωρίςλευκότητα βρίσκονται στη γραμμή
Wo, που λέγεται «σκοτεινή». Η λευκότητα των χρωμάτων αυτών αυξάνει ομοίως, πάνω στις
γραμμές w1 και w2 (εικ. 52, σελ. 78).
-
-
-
H έννοια της σταθερής χροιάς : στην περιφέρεια του χρωματικού κύκλου,
σημειώνονται τα χρώματα μεταβαλλόμενης χροιάς , και κατά μήκος των ακτίνων τα
χρώματα της σταθερής χροιάς.
Η έννοια του βαθμού κορεσμού : Το είδος αυτό της αντίληψης δίνει «σκοτεινές
σειρές», δηλαδή επιφάνειες που αντιλαμβανόμαστε μέσα σε μια σκια όλο και πιο
σκούρα. (εικ. 54, σελ. 79).
Η έννοια της φωτεινότητας : Η έννοι αυτή δεν προκύπτει από το NCS. Αντί να την
εκτιμήσουμε ποσοτικά, μπορούμε να προσδιορίσουμε έναν παράγοντας
φωτεινότητας Υ1, κατά το σύστημα CIE (διεθνής Επιτροπή Φωτισμού) (εξίσωση,σελ.
79).
Το σύστημα NCS χρησιμεύει σαν μία έθοδος για τον προσδιορισμό της χρωματικής αντίληψης
ορισμένων ερεθισμάτων σε οποιαδήποτε κατάσταση :


Της χρωματικής επιφάνειας
Της φωτεινής πηγής
16



Της συνθήκης θέασης ( γωνίας, απόστασης, διαστάσεων)
Της κατάστασης προσαρμογής
Των συνειρμικών διαφορών των χρωμάτων ως προς τα υποκείμενα.
Επομένως, το σύστημα αυτό ισχύει γι όλες τις χρωματικές αναλύσεις του περιβάλλοντος (εικ.
55, 56, 57, σελ. 80, 81, 82).
17
4.
ΣΧΕΣΗ ΧΡΩΜΑΤΟΣ & ΦΩΤΟΣ
Επειδή τα χρώματα αλλάζουν, καθώς το φως πέφτει πάνω τους, η εκλογή των χρωμάτων πρέπει να
γίνεται με βαση τη φωτεινή πηγή του χώρου.
Οι κύριες φωτεινές πηγές είναι :



Λάμπες πυράκτωσης : το φως που εκπέμπουν , με την αύξηση της θερμοκρασίας τους , δεν
είναι λευκό, με αποτέλεσμα :
- Τα κίτρινα αχρώματα φαίνονται «ξεθωριασμένα»
- Τα κόκκινα δεν αλλοιώνονται
- Τα ιώδη και τα μπλε δείχνουν γκριζωπά
- Τα πράσινα «χλωμι΄ζουν».
Λάμπες εκκένωσης χωρίς φθορισμό : υπάρχουν σε δύο τύπους : χαμηής & υψηλής
ένατασης (λάμπες «νέον»). Εκπέμπουν ένα φως με δική του απόχρωση, ανάλογα με τη
φύση του αερίου που περιέχει ο σωλήνας.
Λάμπες φθορισμού: Αποτελούνται από ένα σωλήνα κενό από αέρα, γεμάτο με ατμούς
υδραργύρου υό πίεση, που εκπέμπουν μια υπεριώδη ακτινοβολία. Με την επίδραση της
υπεριώδους ακτινοβολίας και μιας ηλεκτρικής εκκένωσης, φωτίζονται τα φθοριούχα υλικά
που υπάρχουν στα εσωτερικά τοιχώματα του σωλήνα, και αλλοιώνουν το χρώμα του φωτός,
ανάλογα με τη φύση τους . Υπάρχουν τρεις τύποι στο εμπόριο :
- Σωλήνας φωτός ημέρας, με υποκύανο λευκό φως : δεν αλλάζει τα χρώματα
- Λευκός σωλήνας : φωτίζει τα μπλε – διατηρεί τα κίτρινα & τα γκρίζα – γκριζάρει τα
πράσινα
- Λευκο-ροζέ σωλήνας: ροδίζει όλα τα χρώματα
- Ανάμεικτες λάμπες με ατμούς υδραργύρου και πυράκτωση : αλλοιώνουν εντελώς
κάποια χρώματα : το γκρί γίνεται πράσιον, το ιώδες γίνεται κίτρινο.
Επειδή η επιλογή των χρωμάτων έγκειται στο προσωπικό γούστα και στις επιταγές της μόδας, ,
έχουν καταρτιστεί πίνακες, όπως ο πίνακας Ν. Rood, (σελ. 57), που δείχνει την επίδραση διαφόρων
χρωματικών ακτινοβολιών πάνω σε βαμμένες επιφάνειες .
Χρώμα & διεύθυνση φωτισμού : Με το χρώμα μπορούμε να αποφύγουμε δυσάρεστες φωτιστικές
αντιθέσεις, αν επιλέξουμε αποχρώσεις με τον ίδιο περίπου συντελεστή ανάκλασης. Πρέπει να
λαμβάνουμε υπόψη μας ότι, ανάμεσα σε δύο ομοιόχρωμους τοίχους, εκείνος που φωτίζεται
περισσότερο δείχενι ανοιχτότερος, κι εκείνος που φωτίζεται λιγότερο φαίνεται σκουρότερος.
Τοίχοι απέναντι σε παράθυρα : Το χρώμα του τοίχου διατηρεί την αξία του, όταν το φως πέφτει
πάνω του υπό ορθή γωνία. Διαπερνά τη χρωματιστική στρώση και αντιδρά με τις χρωστικές . Τα
ανοιχτά χρώματα δίνουν το καλύτερο αποτέλεσμα, ενώ τα σκούρα δεν προτιμώνται, εκτός και αν
υπάρχουν ειδικά προβλήματα, ή όταν το φως που μπαίνει από τα παράθυρα είναι υπερβολικό
Τοίχοι σε ορθή γωνία με τα παράθυρα: όταν το παράθυρο είναι κάθετο σε έναν τοίχο (ειτε κοντά
είτε μακρια) , το φως που μπαίνει, σχεδόν εφάπτεται σε αυτόν, ενώ ένα μεγάλο μέρος του
18
ανακλάται χωρίς να διαπεράσει τη χρωματική στρώση. Έτσι, το χρωματικό αποτέλεσμα είναι
«φτωχότερο». Στην περίπτωση αυτή συνιστώνται τα σκούρα και ζωηρά χρώματα.
-
Όσο πιο κοντά στον προσκείμενο τοίχο βρίσκεται το παράθυρο, τόσο περισσότερο
φως διαπερνά τη χρωματική στρώση, οπότε το χρωματικό αποτέλεσμα πλησιάζει
την πρώτη κατηγορία.
Τοίχοι με παράθυρα : Βάφονται με ανοιχτά χρώματα , ώστε να μειώνεται το θάμπωμα που
δημιουργείται από την αντίθεσή τους με το παράθυρο. Επειδή όμως το φως πέφτει πλάγια, το
μεγαλύτερο μέρος του ανακλάται. Έτσι, το χρω΄μα πρέπει να είναι λίγο πιο σκούρο, από ό.τι στο
μετωπικό φωτισμό.
Τοίχοι φωτιζόμενοι από την οροφή : Στον τεχνητό έμμεσο φωτισμό, οι τοίχοι
φωτίζονταιομοιόμορφα και η διαφορά φωτεινότητας στις γωνίες μειώνεται στο ελάχιστο. Εδώ,
συνιστάται μια κλίμακα αποχρώσεων από τις μεσαίες ως τις φωτεινές ( 35% - 36% συνετελστής
ανάκλασης). Ο φωτισμός σε lux, είναι σχετικά χαμηλός, ώστε να χρησιμοποιούνται χρώματα με
ψηλό συντελεστή ανάκλασης. Στον άμεσο τεχνητό φωτισμό, ισχύουν τα ίδια χρωματικά
αποτελέσματα με το φωτισμό από το παράθυρο : όσο πιο κοντά στον τοίχο είναι η φωτεινή πηγή,
τόσο λιγότερο το φως διαπερνά τη χρωματική στρώση.
Διόρθωση του ανομοιόμορφου φωτισμού στις συναντήσεις των τοίχων : Η μέτρηση της
φωτεινότητας στις γωνίες των τοίχων γίνεται με τη βοήθεια φωτομέτρου, κάταω από κανονικές
συνθήκες φωτισμού του χώρου.Π.χ. αν σε μια συνάντηση τοίχων βαμμένων με το ίδιο χρώμα , ο
αριστερός φωτίζεται κάθετα με 150 Lux, τότε φωτεινότερος δείχνει ο αριστερός. Αν όμως ο τοίχος
που φωτίζεται περισσοτερο βαφτεί με χρώμα με συντελεστή ανάκλασης 40% και άλλος 50%, τότε
μειώνεται η αρχική αντίθεση φωτεινότητας.
19
ΚΕΦ. 3. ΟΠΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Φωτισμός (Ε) είναι η ποσότητα της φωτεινής ροής που πέφτει πάνω σε μία επιφάνεια. Μονάδα
μέτρησης του φωτισμού είναι το Lux, δηλαδή, ο φωτισμός μιας επιφάνειας 1τ.μ δέχεται φωτεινή
ροή 1 hummen, ομοιόμορφα κατανεμημένη
Λαμπρότητα είναι το φως που ανατανακλούν τα φωτισμένα αντικείμενα .
Προσδιρορίζεται από
το φωτισμός, την υφής και την ανακλαστικότητα της επιφάνειας .
Λαμπρότητα L μιας διάχυτης επιφάνειας ονομάζεται το πηλίκο του φωτισμού Ε προς τον
συντελεστή της διαχυτικής ανάκλασης R
: L = E.R ,
όπου το Ε μετριέται σε Lux και το R σε %.
Θάμπωμα δημιουργείται όταν η ποσότητα του φωτός που δέχονται τα μάτια του παρατηρητή,
άμεσα ή έμμεσα, από μια φωτεινή πηγή ή μια λαμπ΄ρη επιφάνεια, είναι τόσο μεγάλη, ώστε να
εμποδίζει την ορατότητα του αντικειμένου και να προκαλεί κούραση. Για την απάλειψη του
θαμπώματος, πρέπει ο φωτσιμός που δέχεται το μάτι να είναι κλάσμα του φωτισμού που δέχεται η
επιφάνεια εργασίας.
Σχέσεις των τιμών της μέγιστης επιτρεπτής λαμπρότητας ανάμεσα σε επιφάνειες εντός του οπτικού
πεδίου:




Ανάμεσα στο αντικείμενο οπτικής εργασίας και το κοντινό περιβάλλον του : 3 προς1
Ανάμεσα στο αντικείμενο οπτικής εργασίας και το μακρινό περιβάλλον : 10 προς 1
Ανάμεσα στις φωτεινές πηγές ή τα παράθυρα και τις παρακείμενες επιφάνειες : 20 προς 1
Σε καμιά περίπτωση , στο σύνολο του χώρου, δεν πρέπει οι σχέσεις των τιμών
λαμπρότητας να υπερβαίνουν το 40 προς 1.
Επομένως, για να δημιουργήσουμε αντιθέσεις σε ΄ναν χώρο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
διαφορετικούς τόνους ενός και μόνου χρώματος, αυξομειώνοντας τους συντελεστές ανάκλασης της
κάθε επιφάνειας (αντίστροφα, με ανάλογη αυξομείωση της λαμπρότητας)
Συντελεστές ανάκλασης εσωτερικού χώρου :





Οροφές 70% – 85%
Κατώτερο τμήμα τοίχων 60% -80%
Ανώτερο τμήμα τοίχων 50%-65%
Έπιπλα & μηχανές 50%-65%
Πατώματα 30%-50%
20
ΚΕΦ 2. ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΟΡΑΣΗ
Χρωματικές αλλοιώσεις
Δύο χρώματα, απόλυτα ίδια, φαίνονται διαφορετικά πάνω σε ε΄να διαφορετικό φόντο :
1. Σε μαύρο φόντο : Μια λευκή ταινία σε μαύρο φόντο, παραμένει λευκή, εκτός από τα άκρα
της που κλίνουν προς το κίρινο, επειδή προς τα άκρα μειώνεταιπροοδευτικά το μπλε που
περιέχει και εξαφανίζεται στο μαύρο φόντο. Αν η ταινία είναι μπλε κι αρκετά λεπτή, τότε
από τα άκρα της θα φύγει εξ ολοκλήρου το μπλε και θα φαίνεται με ένα ασαφές
περίγραμμα λκαι λιγότερο ζωηρή από μία εκτεταμένη επιφάνεια ιδίου χρώματος. Το ίδιο
φαινόμενο παρατηρείται και σε μια εκτετεμένη μπλε επιφάνεια σε μαύρο , όταν
κοιτάζουμε από μακριά. Καθώς αυξάνεται η απόσταση, το μπλε γίενται βαθύτερο.
Μια κόκκινη επιφάνεια ή μια κόκκινη ταινία σε μαύρο φόντο, το κόκκινο παραμένει
αμετάβλητο, γιατί οι κόκκινες ακτίνες είναι λιγότερο διαθλαστικές. Το ίδιο συμβαίνει και με
το κίτρινο και με το πορτοκαλί. Τα τρία αυτά χρώματα δεν χανουν αισθητό φως, δεν
γίνονται ποτέ βαθύτερα. Γίνονται όμως ζωηρότερα με αλλαγή του χρώματος του φόντου.
2. Σε λευκό φόντο : μια λεπτή κόκκινη ταινία σε λευκό φόντο : επειδή δεν περιέχει μπλε, δεν
χάνει φως. Το λευκό φόντο όμως φόντο, περιέχει όλα τα χρώματα του φάσματος και
επομένως, και μπλε : η κόκκινη ταινεία φωτίζεται με μπλε φως, γίνεται ζωηρότερη και η
ποιότητά της αλλάζει. Το κόκκινο κλίνει προς το ανοιχτό πορφυρό. Το ίδιο φαινόμενο
συμβαίνει και το κίτρινο και το πορτοκαλί, που δεν περιέχουν μπλε, όμως το δέχονται από
το λευκό φόντο τους : το μεν ποσρτοκαλί κλίνει προς ένα ανοιχτό κόκκινο, το δε κίτρινο
προς το λευκό. Το μπλε χρώμα σε λευκό φόντο, χάνει μεν φως, αλλά κερδίζει μπλε από το
φόντο του: το μπλε γίνεται βαθύτερο, με σαφές περίγραμμα.
21
ΚΕΦ. 1. Η ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ
Χρώμα είναι η αισθητική εντύπωση που παράγεται από το μάτι και διεγείρεται από την φωτεινή
ακτινοβολία, η οποία είναι κυματοειδής και μεταδίδεται ευθύγραμμα .
Κάθε χρώμα του έχει το δικό του μήκος κύματος, με το οποίο διαφοροποιείται από τα άλλα. Το
ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να αντιληφθεί τα μήκη κύματος κάτω από 380νμ (υπεριώδη) και πάνω
από 780νμ (υπέρυθρα).
Ανάκλαση – απορρόφηση – Διάθλαση – ανάλυση
Όταν μια ακτίνα λευκού φωτός πέσει πάνω σε μια επιφάνεια, τότε η κυματοειδής κίνησή της
αναχαιτίζεται από την ύλη του σώματος και συμβαίνεουν τα εξής :
 Όταν η θλαστική ικανότητα της επιφάνειας είναι μεγάλη, ανακλώνται όλα τα κύματα
(επιστρέφουν με την ίδια ακτίνα πρόσπτωσης) και η επιφάνεια εμφανίζεται λευκή
 Όταν η θλαστική ικανότητα της επιφάνειας είναι μηδενική, τότε τότε τα κύματα
απορροφώνται (χάνονται στο υπόστρωμα) και επιφάνεια φαίνεται μαύρη.
 Όταν η θλαστική ικανότητα της επιφάνειας είναι μέτρια, τότε συμβαίνει μερική ανάκλαση
και μερική απορρόφηση, και η επιφάνεια είναι γκρίζα.
 Όταν η επιφάνεια ανακλά ορισμένα μήκη κύματος, τότε το φως αναλύεται, και η
επιφάνεια έχει το χρώμα που ανακλά.
Π.χ. πράσινη επιφάνεια : ανακλά τα μπλε και τα πράσινα κύματα, και απορροφά το κόκκινο
Οι χρωστικέ ύλες, με την ανακλαστική ικανότητα των μορίων τους , ρυθμίζουν τη διάθλαση και
την ανάκλαση διαφόρων κυμάτων του φωτός που πέφτει πάνω σε μια επιφάνεια.
Οι ακτινοβολίες του ηλιακού φωτός, περνώνατς μέσα από ένα πρίσμα, δημιουργούν ένα φάσμα,
το οποίο διαιρείται σε φασματικές κωρίδες, που εκφράζουν τα μέσα και οριακά μήκη
κύματος.
Μια πολύ στενή φασματική λωρίδα λέγεται μονοχρωματική.
Συντελεστής ανάκλασης είναι ο λόγος της ροής του φωτός που ανακλάται από μία
επιφάνεια , προς την ολική ποσότητα του φωτός που δέχεται πάνω της.
Για να υπολογιστεί ο φωτισμός ενός χώρου, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την ανακλαστική
ικανότητα του εξοπλισμού και της διακόσμησης.
22
9. H ΣΥΜΒΟΛΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Συμβολική είναι μια εικόνα ή λέξη, όταν σημαίνει κάτι περισσότερο από το άμεσο και εμφναές
μήνυμά της.
Το χρώμα :
 Λόγω της τριπλής του υπόστασης (χροιά, τόνος, χρωματικότητα), έχει τρεις φορές
ισχυρότερη συμβολική ικανότητα, σε σχέση με τη μορφή και την υφή
 Αποτελεί ένδειξη ζωής : Τα άνθη και οι καρποί όταν ξεραίνονται (νεκρώνουν) χάνουν την
πολυχρωμία τους.
 Προάγει τη ζωή : τα ζωηρόχρωμα άνθη, προσελκύουν τα έντομα για την γονιμοποίησή τους
 Προκαλεί τη συγκινησιακή διέγερση του εγκεφάλου.
Η πρώτη συμβολικότητα του χρώματος βρίσκεται στην ικανότητά του να μας παραπέμπει σε κάτι
άλλο, σημαντικότερο από το ίδιο.
Η δεύτερη συμβολικότητα του χρώματος επιτυγχάνεται με τη σχηματική απόδοση, είτεπρόκειται
για πλήρεις ετερόχρωμες επιφάνειες (τοίχοι, οροφές, πατώματα) είτε για ετερόχρωμες καταμηνένες
επιφάνειες (επιφάνειες με κωδικοποιημένες , συμβολικές, διακοσμητικές χρωματικές
διαφοροποιήσεις ) : π.χ. οι τοιχογραφίες που απεικόνιζαν τα ταυροκαθάψεια στην αρχαία Φαιστό,
είχαν σκοπό να προοιωνίσουν, με τη μαγική δύναμή τους, τη νίκη ενάντια στους σεισμούς.
Η αρχιτεκτονική χρωματική, έχει εν δυνάμει τη μεγαλύτερη ψυχολογική επίδραση στον άνθρωπο,
γιατί βιώνεται συνεχώς, συνειδητά και ασυνείδητα.
Η σύγχρονη αρχιτεκτονική χρωματική είναι κι αυτή συλλογική, όπως και η μοντέρνα τέχνη, με
εξαίρεση την έκφραση της ατομικότητας του καλλιτέχνη : ο κάτοικος – θεατής, όχι μόνο στερείται
την ταυτότητά του, αλλά δεν μπορεί να αντιληφθεί τις καινούριες γραμμές και τα καινούρια
χρώματα, προκαλώντας του ένα είδος αγωνίας. Δηλαδή, πρέπει πρώτα να τα μάθει, όπως μια ξένη
γλώσσα, για να μην απομονωθεί.
Από την άλλη μεριά, η μοντέρνα τέχνη γεννά το φόβο, την επιθετικότητα, την απελπισία, το
χλευασμό με τα κραυγαλέα της έργα. Εκφράζει μια μεταφυσική αγωνία, που εξηγείται από την
απελπισία που νιώθουν για έναν καταδικασμένο κόσμο
Η Σημειωτική, υποστηρίζει την ύπαρξη μιας αρχετυπικής (συμβολικής ή παραδοσιακής) παλέτας.
Επειδή η προσκόλληση στα αρχέτυπα είναι πολύ σημαντική για την προαγωγή της ζωής, αυτονόητος
είναι και ο ρόλος του χρώματος στο δομημένο περιβάλλον.
Το οικολογικό όμως πρόβλημα του ανθρώπου, από πλευράς νευροβιολογίας, δεν λύνεται με τη
διατήρηση της απαραίτητης χλωρίδας και πανίδας στο δομημένο περιβάλλον.
Ο Γιούγκ υποστηρίζει την τετραπλή φύση των νοητικών λειτουργιών : σκέψη – συναίσθημα –
διαίσθηση – αίσθηση . Με βάση αυτές τις λειτουργίες, ο άνθρωπος μπορεί να ερμηνεύει τις
εντυπώσεις που δέχεται. Στην τέχνη, ο κύκλος έχει πολλές φορές οχτώ ακτίνες που εκφράζουν
αυτές τις νοητικές λειτουργίες, οι οποίες γεννούν άλλες τέσσερις ενδιάμεσες (π.χ. η σκέψη που
επηρεάζεται από το αίσθημα, το αίσθημα που τείνει προς την αίσθηση).
23
Όταν γεννήθηκε ο Βούδδας, ξεφύτρωσε ένα άνθος λωτού, πάνω στο οποίο ανέβηκε ο Βούδδας για
να αντικρύσει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Αυτό είναι ένα είδος χωροστατικού
προσανατολισμού . Στην αρχιτεκτονική, ο χωροστατικός προσανατολισμός δόθηκε πρώτα από τους
Σουμέριους με το σχήμα mandate, το λετουργικό και συμβολικό master plan της πόλης Ιεριχούς (εικ.
81 σελ. 123). Αργότερα, εμφανίστηκε στην προμοντέρνα τέχνη και αρχιτεκτονική , ως αρχέτυπο, για
να αποδειχθεί τελικά το σχήμα της θεμελιώδους δομής και της ψυχής και της ύλης (εικ. 84, σελ.
125).
Κατά συνέπεια, οι αρχές του φαίνονται συμβατότερες με την οικολογία, για τη διαμόρφωση ενός
νέου συμβολικού αστικού χώρου, σε μια μεταμοντέρνα περίοδο ισοπέδωσης και διάλυσης που
προέκυψε από τη βυθομετρική ανάλυση της μοντέρνας εποχής.
Στο βάθος της ύλης και της ψυχής, υπάρχει το κβάντα, δηλαδή η ενέργεια που αγωνιά είτε για
αφανισμό είτε για σύνθεση σε ζωντανές ατομικότητες.
Η προσπάθεια διεθνώς για την ορθολογιστική ανασύσταση των στοιχείων της αρχιτεκτονικής, δεν
οδηγεί παρά μόνο σε μια μη λειτουργική πανομοιοτυπία.
Η αρχιτεκτονική μπορεί να προαχθεί με βάση τις αρχές της mandata :
1.
Ενορχήστρωση, σε ένα ευρύτερο υπαρξιακό σύστημα
2.
Ενδοκοινωνική συνοχή
3.
Συμφιλίωση των αντιθέσεων και ενοποίηση μέσω της διαφοροποίησης
4.
Καλαισθησία
Το χρώμα, μέσα από τη συνεχή μετατόπισή του , από τις βασικές έως τις παράγωγες χροιές του , θα
εκφράζει πάντα - σε σχέση με τη μορφή και την υφή - τον πιο δυναμικό παράγοντα στη
διαμόρφωση του δομημένου περιβάλλοντος .
24
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τι λέγεται χρώμα :
1. Η οπτική αίσθηση για την αντικειμενική του υπόσταση
2. Η χημική σύνθεση της χρωστικής ύλης ή του έγχρωμου υλικού , που προκαλεί το φαινόμενο
της ανάκλασης του φωτός, δίνοντας έτσι το χρώμα των ακτίων που ανακλά.
3. Η ακτίνα φωτός συγκεκριμένου μήκους κύματος : π΄χ. το μπλε χρώμα αντιστοιχεί σε μήκος
κύματος 470νμ.
Φάσμα, φασματικές λωρίδες, μήκος κύματος
1.
2.
3.
Οι ακτινοβολίες του ηλιακού φωτός, περνώντας μέσα από ένα πρίσμα, διαχωρίζονται σε
ένα φάσμα.
Το φάσμα, χωρίζεται σε φασματικές λωρίδες – στενότερες ή ευρύτερες.
Οι φασματικές λωρίδες διαχωρίζονται μεταξύ τους με το χρώμα τους, δηλαδή τα μήκη
κύματος. Μια πολύ στενή λωρίδα είναι μονοχρωματική
Χαρακτηριστικά του χρώματος :
1.
Τόνος : διακρίνει ένα ανοιχτό από ένα σκούρο χρώμα. Ο τόνος ενός χρώματος οφείλεται
στο ύψος ή την ταχύτητα του μήκους κύματος: οι μικρές ταχύτητες αντιστοιχούν σε
σκούρα χρώματα, και οι μεγάλες σε ανοιχτά.
2.
Χροιά: διακρίνει το ένα χρώμα από το άλλο . Η χροιά καθορίζεται από το μήκος κύματος
του χρώματος.
3.
Βαθμός κορεσμού : ανάγει ένα χρώμα στα εντελώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του : όσο
λιγότερο αναμειγνύεται ένα χρώμα, τόσο πιο μεγαλύτερο βαθμό κορεσμού έχει
(περισσότερο κορεσμένο ).
Τα χαρακτηριστικά αυτά, εμφανίζονται με διαφορετικούς όρους στην φωτομετρία και την
χρωματομετρία (πίν. Σελ. 120 ).
Στλιπνά & θαμπά χρώματα : Τα στιλπνά, δεν διαχέουν το φώς, αλλά νατανακλούν στα γύρω
αντικείμενα το μεγαλύτερο μέρος του φωτός, ενώ τα θαμπά διαχέουν το φως.
Τρόποι εμφάνισης του χρώματος :
1.
Κατά επιφάνεια χρώμα : εμφανίζεται στην επιφάνεια αδιαφανών σωμάτων.
2.
Κατά όγκο χρώμα: εμφανίζεται στο εσωτερικό της μάζας των διαφανών σωμάτων.
3.
Ελεύθερο χρώμα :δεν συνδέεται με κανένα σώμα, ανεξάρτητο από υφή (π.χ. τα
χρώματα μίξης στον χρωματικό κύκλο κατά την ώρα που γυρνάει).
4.
Κατά χώρο χρώμα : δεν συνδέεται με κανένα σώμα, γίνεται αντιληπτό στο βάθος, χωρίς
ορατά σύνορα 9 π.χ. το γαλάζιο του ουρανού, το μπλε του βυθού).
5.
Χρώμα φωτός : απαν΄τατι στα συτόφωτα σώματα. Δεν παρουσιάζει καμία σκίαση, δεν
περιέχει καθόλου μαύρο.
6.
Φθορίζον χρώμα : ένα ειδικό είδος κατά επιφάνεια χρώματος, συγγενές προς το χρώμα
φωτός. Είναι όμως φωτεινότερο από ό,τι το αντίσοτιχο κατά επιφάνεια χρώμα.
25
Στην αρχιτεκτονική, τη μεγαλύτερη σημασία έχουν τα κατά επιφάνεια χρώματα, που διακρίνονται
σε :
1.
Χρωματικά χρώματα: κιτρινωπά, γαλαζωπά, κοκκινωπά, πρασινωπά
2.
Αχρωματικά χρώματα : δεν έχουν χρωματικό περιεχόμενο (χωρίς χροιά)
3.
Πλήρη χρώματα : δεν έχουν αχρωματικό περιεχόμενο (καθαρά, χωρίς μαύρο , λευκό )
(πιν. Σελ. 13)
Η ανάγκη του χρώματος στο δομημένο περιβάλλον :
1.
2.
3.
4.
Εξαλείφει το θάμπωμα από το οπτικό πεδίο
Σπάει τη μονοτονία, δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα αλλαγή του ρυθμού : Το ζεστό
και χαρούμενο χρώμα ενθαρρύνει την εξωστρεφή δραστηριότητα. Τα ψυχρά και μουντά
χρώματα βοηθούν στη συγκέντρωση σε οπτικές και διανοητικές εργασίες.
Βοηθάει στην έκφραση των κοινωνικών θεσμών, της δεοντολογίας, της κοσμοαντίληψης
και της τυπικής προσωπικότητας ενός αλού
Σαν έγχρωμο υλικό ή χρωστική ουσία, βελτιώνει τις ιδιότητες των δομικών υλικών προς
όφελος της άνεσης και της αισθητικής των κτιρίων
Ιστορική επισκόπηση της εφαρμογής του χρώματος στο δομημένο χώρο
Πρωταρχικά, το χρώμα είχε μια μυστικιστική σημασία και έπαιζε σημαντικό ρόλο στην επίλυση των
αινιγμάτων της ζωής και του θανάτου : οι κόκκινες πέτρες είχαν θεραπευτική σημασία και
προστάτευαν τους πολεμιστές από τη φωτιά και τον κεραυνό. Οι μπλε και βιολέ πέτρες είχαν σχέση
με την πίστη και την αρετή. Οι κίτρινες έφερναν ευημερία, οι πράσινες σχετίζονταν με τη βλάστηση,
τη βροχή, την αναπαραγωγή και γενικά τη δύναμη. Οι άνθρωποι των σπηλαίων αγάπησαν πολύ τα
χρώματα και τα εφάρμοσαν στις ζωγραφιστές διακοσμήσεις των σπηλαίων. Χρησιμοποιούσαν τρία
βασικά χρώματα : το κόκκινο, την κίτρινη όχρα και το μαγνήσιο, το οποίο, λόγω της οξείδωσης,
γινόταν μαυριδερο. Καφέ ή μπλε.
Καθώς οι γνώσεις για τις χρωστικές αυξάνονταν, το χρώμα χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει τα
θαύματα του ορατού κόσμου. Εφαρμόστηκε σε καλύβες και αντίσκηνα και αργότερα στα ιερά,
στους πύργους της Σουμερίας και της Μεσοποταμίας . Οι πύργοι αυτοί ήταν πλίνθινοι,
επιμεταλωμένοι και διακοσμημένα με τα τρία αρχέγονα χρώματα : το κόκκινο του πηλού και του
ψαμμόλιθου – το μαύρο του αργιλικού σχιστόλιθου και το λευκό του μάρμαρου.
Κόκκινο, μαύρο και λευκό αποτελούν τα τρία ανρθωπολογικά χρώματα και είναι τα μόνα απου
απαντώνται σε όλους τους πολιτισμούς. Ενσωματώνουν αρχέτυπες έννοιες της ανθρώπινης ζωής :
Αγνό και άχρωμο (λευκό) – άχρωμο και κηλιδωμένο (μαύρο) – χρωματιστό (κόκκινο)
Στους αρχαίους πολιτισμούς το χρώμα είχε συμβολικό χαρακτήρα : στο Βραχμανισμό, το κίτρινο
ήταν ιερό, τα χρώματα του βούδδα ήταν το χρυσόκαι το κίτρινο, Ο Κομφούκιος φορούσε κίτρινο,
μαύρο και λευκό
Το χρώμα συσχετίστηκε με τα φυλετικά πρότυπα
Όλοι σχεδόν οι πολιτισμοί ταύτιζαν τα χρώματα με του τέσσερις πόλους της γης : βορράς κίτρινος –
νότος μπλε – ανατολή λευκή – δύση κόκκινη
26
Η πρωτόγονη αρχιτεκτονική χρησιμοποίησε συχνά το χρωματικό συμβολισμό που αναφερόταν
στον ήλιο και τους πλανήτες.
Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που έκαναν σοβαρές μελέτες στις χρωματικέ αρχές (Πυθαγόρας,
Αριστοτέλης). Επίσης, κατείχαν, πριν από οποιοδήποτε άλλο λαό, την οπτική απάτη. Τα χρώματα της
αρχαίας Ελλάδας είχαν το δικό τους συμβολισμό : το μπλε συσχετιζόταν με την αλήθεια και τη
ακεραιότητα. Το λευκό, ήταν το βασικό χρώμα του Παρθενώνα και της θεάς Αθηνάς. Το κόκκινο
συμβόλιζε την αγάπη και την αυτοθυσία, εξαιτίας του κόκκινου προσώπου του θεού Διόνυσου.
Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν την εφαρμογή του χρώματος στην αρχιτεκτονική από τους Έλληνες.
Καθώς οι χρωστικές ύλες αυξάνονταν, το αρχιτεκτονικό χρώμα γινόταν πλουσιότερο, ενώ το γυαλί
έδωσε στο χρώμα φωτεινότητα και αξιοποιήθηκε πολύ στα ελληνικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά
ψηφιδωτά, καθώς και στις υαλογραφίες των μεσαιωνικών καθεδρικών ανών.
Στην Αναγέννηση και τον νεοκλασικισμό επικράτησε η μονοχρωματική αρχιτεκτονική, σαν
απομίμηση του λευκού Παρθενώνα. Η Αναγέννηση απέρριψε την υπερβολική προσήλωση στη
συμβολικότητα των χρωμάτων.
Το 1960, τα βασικά χρώματα επιστρέφουν με τη μορφή υπεργραφημάτων και γιγαντιαίων
τοιχογραφιών.
Το 1970, αναπτύχθηκε ένα είδος περιβαλλλοντικόυ σχεδιαστή , ο καλορίστας , που ειδικεύεται
στην ταυτοποίηση των παραδοσιακών χρωματικών μοντέλων στο δομημένο κτίριο.
Στη δεκαετία του ’80, οι χρωματικές προτιμήσεις απομακρύνονται από τα βασικά χρώματα, γίνονται
παστέλ.
Αυτές, οι αλληλοδιαδεχόμενες επαναστάσεις δια μέσου των αιώνων για τη χρωματική παλέτα κάθε
εποχής, δείχνουν και τη δυναμική του χρώματος , μέσα απότ την πεποίθηση του ανθρώπου ότι το
χρώμα αποτελεί σημείο ζωής. Σήμερα η Χρωμοδιαγνωστική και η Χρωμοθεραπεία βασίζονται
στην αντίληψη του πρωτόγονου ανθρώπου ότι οι αρρώστιες προέρχονται από τη φύση, και
επομένως, οι πιο δραστικές αποχρώσεις του ζωογόνου φωτός πρέπει να προέρχονται και αυτές από
τη φύση (εννοώντας της πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες). Η Χρωμοθεραπεια εφαρμόζεται
σήμερα σε νοσοκομεία αλλά και με το χρωματισμό του περιβάλλοντος, για τη θεραπεία
χυχοσωματικών παθήσεων.
27

Download Report