Γ . ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ – ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 1.Κίνδυνος δηλητηρίασης 2. Κίνδυνος έκρηξης 3. Κίνδυνος πυρκαγιάς Κατά την καύση της βιομάζας παράγεται μονοξείδιο του άνθρακα( CO ). Το αέριο αυτό είναι άοσμο και θανατηφόρο όταν εισπνέεται. Τα καύσιμα αέρια της βιομάζας κυρίως το CO, H2 και υψηλότεροι υδρογονάνθρακες σε ανάμιξη με οξυγόνο και παρουσία φωτιάς ή σπίθας εκρήγνυνται. Επίσης σκόνη και μικροσωματίδια βιομάζας ανακατεμένα με αέρα σε αναλογία εκρηκτικού μείγματος , παρουσία φωτιάς ή σπίθας εκρήγνυνται . Η έκρηξη αερίων ή σκόνης μπορεί να μεταδώσει φωτιά. Η αυτανάφλεξη αερίων ή σκόνης σε θερμοκρασίες 600°Cδημιουργεί φωτιά. Υποβόσκουσα καύση «Υποβόσκουσα καύση» ή «χόβολη» είναι μια αργή καύση σε χαμηλή θερμοκρασία και χωρίς παρουσία φλόγας, που διατηρείται από τη θερμότητα που παράγεται από την επαφή του οξυγόνου με την επιφάνεια του καυσίμου. Είναι μια τυπική περίπτωση ατελούς καύσης. Στα στερεά καύσιμα που μπορούν να διατηρήσουν υποβόσκουσα καύση περιλαμβάνονται το κάρβουνο, η κυτταρίνη, το ξύλο, το βαμβάκι, ο καπνός (φυτό), η τύρφη, ο χούμος, κάποιοι συνθετικοί αφροί, απανθρακωμένα πολυμερή που περιλαμβάνουν αφρό ή σκόνη πολυουρεθάνης. Κοινά παραδείγματα αποτελεσμάτων υποβόσκουσας καύσης είναι η έναρξη πυρκαγιών σε κατοικίες από θερμαινόμενα από ασθενείς πηγές θερμότητας (όπως μισοσβησμένο τσιγάρο ή ένα βραχυκυκλωμένο ηλεκτροφόρο καλώδιο) επικαλυμμένα έπιπλα και η έναρξη δασικών πυρκαγιών από θερμαινόμενη βιομάζα. Η υποβόσκουσα καύση υφίσταται στον αεριοποιητή κατά την παύση λειτουργίας του και διαρκεί δύο με τρείς ημέρες ανάλογα του είδους της βιομάζας . Η προσθήκη αέρα ( οξυγόνου) οδηγεί σε ανάφλεξη και ενεργοποιεί τον αεριοποιητή. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΤΗ ΜΕ ΛΕΒΗΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Θέματα ασφάλειας προκύπτουν σε κανονική και αντικανονική λειτουργία του αεριοποιητή συνδεδεμένου με τον λέβητα στις περιπτώσεις : 1. Ατελής καύση 2. Υποβόσκουσα καύση και έναρξη 15 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Υπερθέρμανση μέσου (νερό) Ανάφλεξη αερίων κατά το άνοιγμα πόρτας Έκρηξη αερίων κατά το άνοιγμα πόρτας Έκρηξη αερίων στον λέβητα Διαρροή καυσίμων αερίων Φωτιά από βούλωμα του λέβητα Στάχτη Πίσσα Ατμός 1. Ατελής καύσης Συμβαίνει όταν άκαυστα καυσαέρια από τον αεριοποιητή εισέρχονται στον λέβητα. Δημιουργούνται από έλλειψη οξυγόνου στην ζώνη ανάφλεξης του αεριοποιητή . Προκύπτει από βούλωμα της διέλευσης του αέρα, από υπερσυγκέντρωση στάχτης λόγω μη τακτικής αποκομιδής της από τον χρήστη. Τα αέρια της ατελούς καύσης (κυρίως CO , H2 και υψηλοί υδρογονάνθρακες) αναμειγμένα με οξυγόνο σε αναλογία εκρηκτικού μίγματος , εκρήγνυνται όταν ο αεριοποιητής στείλει φλόγα στον φλογοθάλαμο του λέβητα . Η δύναμη της έκρηξης προσδιορίζεται στα 8 Bar .Μπορεί να εκτινάξει τον καπνοδόχο από τον λέβητα και το εκρηκτικό φλας να αναφλέξει παρακείμενα εύφλεκτα υλικά. Μέτρα αποφυγής και αντιμετώπισης ατελούς καύσης: 1.Εκ κατασκευής με αεραγωγούς οδηγούμε οξυγόνο από το φυσητήρα στη ζώνη ανάφλεξης διαμέσου της στάχτης. 2.Ο αεριοποιητής με δεύτερο φυσητήρα, στον πυροσωλήνα, διοχετεύει αέρα στον φλογοθάλαμο του λέβητα ώστε η πυκνότητα των καυσαερίων να είναι κάτω από το κατώτατο όριο έκρηξης (LEL). 3.Στην έξοδο του λέβητα ο καπναγωγός συνδέεται με Τ ανοικτό από κάτω το οποίο λειτουργεί ως εκτονωτής . 4. Ο χρήστης οφείλει να καθαρίζει την στάχτη σε κάθε γέμισμα . 5. Ο χρήστης οφείλει να μην αποθηκεύει εύφλεκτα υλικά στο λεβητοστάσιο . 6.Τα καυσαέρια είναι δηλητηριώδη και κατά την εισπνοή τους θανατηφόρα. Το λεβητοστάσιο πρέπει να αερίζεται επαρκώς ως ορίζεται νομοθετικά. Σε τυχών παρατηρούμενες διαρροές στο σύστημα ο χρήστης οφείλει να κλείνει τον αεριοποιητή και να καλεί τεχνικό για αποκατάσταση. 16 2. Υποβόσκουσα καύση και έναρξη Ο αεριοποιητής στις ενδιάμεσες φάσεις, παύσης–έναρξης, λειτουργεί κατά την παύση με υποβόσκουσα καύση στην ζώνη καύσης και εμπεριέχει άκαυστα καύσιμα αέρια. Κατά την έναρξη ενδέχεται, λόγω των ανωτέρω και της παροχής πιεστικού αέρα, διογκωμένη φλόγα να εξέλθει από τον πυροσωλήνα του αεριοποιητή στον φλογοθάλαμο του λέβητα. Αν ο φλογοθάλαμος είναι δυσανάλογα μικρότερος από την ισχύ του αεριοποιητή θα έχουμε εκτόνωση υπό μορφή μικροεκρήξεως με αποτέλεσμα την στιγμιαία έξοδο καπνού στο λεβητοστάσιο, πιθανόν και φωτιάς. Επίσης και σε εξάρτηση με το είδος βιομάζας που καίμε και λόγω της ταχύτητας του αέρα, άκαυστα αέρια κατά την έναρξη και για δευτερόλεπτα εισέρχονται στον φλογοθάλαμο όπου ακολουθούμενα από φλόγα δημιουργούν εκτονώσεις υπό μορφή μικροεκρήξεων με αποτέλεσμα ως ανωτέρω . Η αποφυγή ή ελαχιστοποίηση του φαινομένου επιτυγχάνεται αν οι διαστάσεις του φλογοθαλάμου είναι οι ζητούμενες (ΟΔΗΓΙΕΣ) και η ρύθμιση της παροχής του φυσητήρα η κατάλληλη. Παρά ταύτα το λεβητοστάσιο πρέπει να αερίζεται επαρκώς και να μην υπάρχουν εντός εύφλεκτα υλικά. 3. ΥΠΕΡΘΈΡΜΑΝΣΗ ΜΕΣΟΥ (ΝΕΡΟΥ) Ο αεριοποιητής κατά την παύση της λειτουργίας του συνεχίζει να καίει για διάστημα 10–15 λεπτά υπολειπόμενα αέρια ανεβάζοντας την θερμοκρασία του νερού στον λέβητα κατά 2 με 5 βαθμούς °C. Σε περίπτωση βλάβης με αποτέλεσμα την εισροή αέρα ατμοσφαιρικής πίεσης ο αεριοποιητής θα συνεχίσει την καύση αποδίδοντας στον λέβητα χαμηλές θερμοκρασίες. Αυτές και εφόσον δεν υπάρξει ζήτηση από τον λέβητα θα δημιουργήσουν υπερθέρμανση του νερού με αποτέλεσμα να ανοίξουν οι σκάστρες του λέβητα. Τα μέτρα για την αποφυγή της υπερθέρμανσης και της απάλειψης των αρνητικών συνεπειών της είναι : 1. Η θερμοκρασία του θερμοστάτη του λέβητα που σταματά την λειτουργία του αεριοποιητή να είναι στους 65 βαθμούς °C max. 2. Στο υδραυλικό κύκλωμα της εγκατάστασης δεν πρέπει να υπάρχουν ηλεκτροβάνες που απομονώνουν τον λέβητα από τα θερμαντικά σώματα . Επιβάλλεται μόνο η χρήση κυκλοφορητών οι οποίοι ανοίγουν την κυκλοφορία του νερού όταν αυτό φθάσει στην θερμοκρασία των 40 °C προς τα θερμαντικά σώματα. Κατ’ εξαίρεση και με ευθύνη του εγκαταστάτη, αν πρέπει να παραμείνουν οι ηλεκτροβάνες, να τοποθετηθούν 2 θερμικές βαλβίδες εκτόνωσης στον λέβητα, ώστε με την είσοδο κρύου νερού να τον προστατεύσουν από υπερθέρμανση. 17 3.Σε διακοπή ρεύματος ο χρήστης οφείλει να κλείσει αεροστεγώς τα τάμπερ των ηλεκτροφυσητήρων και να θέσει τον αεριοποιητή σε θέση OFF. 4. Σε κάθε περίπτωση και βάσει της κείμενης νομοθεσίας ο λέβητας πρέπει να προστατεύεται με δύο εκτονωτικές βαλβίδες (σκάστρες) 3 bar . Όταν ο θερμοστάτης χώρου είναι κλειστός και η θερμοκρασία του χώρου ανεβαίνει τίθεται θέμα υπερθέρμανσης και ο χρήστης οφείλει να καλέσει το σέρβις για αποκατάσταση. ΣΤΟΥΣ ΛΕΒΗΤΕΣ ΑΤΜΟΥ: η υπερθέρμανση του νερού θα δημιουργήσει υπερπίεση στον ατμό, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα ασφαλιστικά και στον συνεχή έλεγχό τους. 4. ΑΝΑΦΛΕΞΗ ΑΕΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΠΟΡΤΑΣ ( FLASHOVER ) Ο αεριοποιητής κατά την λειτουργία του αλλά και κατά την ενδιάμεση παύση του περιέχει αέρια υπέρθερμα τα οποία σε επαφή με οξυγόνο αναφλέγονται. Άνοιγμα πόρτας τροφοδοσίας ή στάχτης, όταν ο αεριοποιητής λειτουργεί ή βρίσκεται σε ενδιάμεση παύση ή τον θέτουμε σε παύση και περιέχει ελάχιστο υλικό ή μόνο κάρβουνα σε υποβόσκουσα καύση, δημιουργεί φλόγα η οποία εξέρχεται από την πόρτα. Άνοιγμα πόρτας με τις προλεγόμενες συνθήκες μπορεί να επιφέρει τραυματισμό και εγκαύματα. Για να ανοίξουμε με ασφάλεια την πόρτα τροφοδοσίας ή στάχτης πρέπει σχολαστικά να ακολουθούνται τα κάτωθι: 1. Ανοίγουμε την τάπα του σωλήνα οπτικής παρακολούθησης, αν εξέλθει καπνός, έστω και ελάχιστος, σημαίνει ότι ο αεριοποιητής είναι ενεργός οπότε κλείνουμε την τάπα και δεν ανοίγουμε την πόρτα. 2. Όταν ανοίγουμε την τάπα και δεν εξέλθει καθόλου καπνός τότε παρατηρούμε, διαμέσου του σωλήνα τα κάρβουνα στη σχάρα του αεριοποιητή. Αν τα κάρβουνα είναι χονδρά με παρουσία έστω και μικρής φλόγας δεν ανοίγουμε την πόρτα. Αν τα κάρβουνα είναι σε αποσύνθεση (μικρά, κόκκινα, χωρίς φλόγα) τότε μπορούμε να ανοίξουμε την πόρτα, προσεκτικά με τα ακόλουθα βήματα: Σημείωση Προσοχής : Όταν ο χρήστης από λάθος του έχει φορτώσει ξύλα ανώμαλης επιφάνειας ή υπερμεγέθη, μπρικέτες οι οποίες θερμαινόμενες φουσκώνουν τότε υπάρχει περίπτωση τα υλικά αυτά να έχουν σφηνώσει στο πάνω μέρος από την μέση του θαλάμου του αεριοποιητή και δεν είναι εμφανή από την σωλήνα παρατήρησης (βλ.σχήμα.1), τότε κατά το άνοιγμα της πόρτας, εισάγεται οξυγόνο και μπορεί να προκύψει φωτιά ή έκρηξη. Για τον λόγο αυτό ενεργούμε ως κάτωθι: 18 1. 2. 3. 4. 5. 6. Θέτουμε τον αεριοποιητή σε θέση OFF. Ανοίγουμε την βάνα εκτόνωσης της πόρτας και περιμένουμε ένα με δύο λεπτά την έξοδο τυχών παγιδευμένων αερίων. Απασφαλίζουμε την πόρτα ξεβιδώνοντας τα κλείστρα, ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ Πριν σηκώσουμε την πόρτα τοποθετούμε το σώμα μας στο πλάι και σε απόσταση από τον αεριοποιητή( βλ. σχήμα.2). Πιάνουμε την χειρολαβή από την άκρη της εξασφαλίζοντας απόσταση του σώματός μας από τον αεριοποιητή (βλ. σχήμα.2). Σηκώνουμε την πόρτα ένα με δύο πόντους και παρατηρούμε αν εξέρχεται καπνός Σχήμα.1 Αν ΝΑΙ κλείνουμε την πόρτα. Αν ΟΧΙ ανοίγουμε την πόρτα αργά μένοντας πάντα στο πλάι και σε απόσταση. Κατόπιν τούτων σταθεροποιούμε την πόρτα και φορτώνουμε τα υλικά αεριοποίησης. Κατά το ίδιο σκεπτικό ανοίγουμε και την πόρτα στάχτης . 5. ΕΚΡΗΞΗ ΑΕΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΣ ( Έκρηξη καπνού –Backdraft ) Ο Αεριοποιητής κατά την λειτουργία του και τις ενδιάμεσες παύσεις του περιλαμβάνει καύσιμα αέρια της αεριοποιημένης βιομάζας. Τα αέρια αυτά σε ανάμειξη με τον αέρα και παρουσία σπινθήρα ή φλόγας εκρήγνυνται. Τα αέρια και η εκρηκτική τους αναλογία με τον αέρα είναι: CO LEL 12,5% UEL 74% H2 LEL 4,1% UEL 76% GH4 LEL 5% UEL 15% Σχημα.2 Όταν ο αεριοποιητής είναι ενεργός ήτοι η εσωτερική του θερμοκρασία είναι πάνω από 200 °C , τότε η ανάμειξη των αερίων με τον αέρα βρίσκεται πάνω από το εκρηκτικό επίπεδο ( UEL ). 19 Βάσει των ανωτέρω, όταν ο αεριοποιητής είναι ενεργός και ανοίξουμε την πόρτα, η εισροή αέρα (οξυγόνου) μπορεί να δημιουργήσει εκρηκτικό μείγμα με τα αέρια εντός των επιπέδων LEL – UEL και έκρηξη. Για τους λόγους αυτούς ενεργούμε για το άνοιγμα της πόρτας τροφοδοσίας ή στάχτης ως ανωτέρω (ανάφλεξη αερίων) προδιαγράφεται. 6. ΕΚΡΗΞΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΟΝ ΛΕΒΗΤΑ Πρώτο μέλημα είναι να βεβαιωθούμε από τον κατασκευαστή του λέβητα και τον συντηρητή ότι ο λέβητας αντέχει έκρηξη πίεσης 8 bar. Ενδεχόμενη έκρηξη στον λέβητα συμβαίνει όταν στο εσωτερικό του εγκλωβιστούν καύσιμα αέρια σε επίπεδα εκρηκτικού μίγματος με τον αέρα (LEL-UEL ) παρουσία σπινθήρα ή φλόγας . Για την αποφυγή του ανωτέρω φαινομένου ο αεριοποιητής διαθέτει δεύτερο φυσητήρα ο οποίος διοχετεύει ,μέσω του πυροσωλήνα του, αέρα στον λέβητα με πίεση ανώτερη της αντίθλιψής του. Ο φυσητήρας αυτός προηγείται του φυσητήρα καύσης και έχει σκοπό να αραιώσει και να απομακρύνει τα τυχών εγκλωβισμένα αέρια από το φλογοθάλαμο του λέβητα. Σε περίπτωση βλάβης του φυσητήρα ο αεριοποιητής δεν λειτουργεί. 7. ΔΙΑΡΡΟΗ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΕΡΙΟΠΟΙΗΤΗ Το μονοξείδιο του άνθρακα το οποίο κατά την αεριοποίηση της βιομάζας εμπεριέχεται στον αεριοποιητή είναι άοσμο και θανατηφόρο όταν το εισπνέουμε. Για τον λόγο αυτό είναι επιτακτική η συμμόρφωση με την νομοθεσία περί λεβητοστασίων τα οποία πρέπει να αερίζονται επαρκώς. Η διαρροή μονοξειδίου μπορεί να προκύψει από ζημία στα κορδόνια στεγανοποίησης των θυρών του αεριοποιητή. Ο χρήστης όταν παρατηρήσει διαρροή καπνού, πρέπει να φροντίσει για την αποκατάστασή της. 8. ΦΩΤΙΑ ΑΠΟ ΒΟΥΛΩΜΑ ΣΤΟΝ ΛΕΒΗΤΑ Από τα αρνητικά της βιομάζας είναι ότι κατά την καύση της σωματίδια (ιπτάμενη τέφρα, εξανθράκωμα, σωματίδια πληρωτικού υλικού μικρού μεγέθους) μαζί με την φωτιά εισέρχονται στον φλογοθάλαμο και στους αεραυλούς του λέβητα. Αυτά σε συνδυασμό με πίσσα και νερό (υγρασία βιομάζας), που εισέρχονται στον λέβητα , βουλώνουν τους αεραυλούς του. Αποτέλεσμα: η αύξηση της αντίθλιψης του λέβητα, εγκλωβισμός των καυσαερίων και αύξηση της πίεσης και του οξυγόνου στον αεριοποιητή και τον λέβητα οι οποίοι όντας συνδεδεμένοι αποτελούν μία ενότητα. 20 Μία τέτοια κατάσταση δημιουργεί περιβάλλον έκρηξης και μετάδοσης ζωντανής φωτιάς στο λεβητοστάσιο . Μέτρα αντιμετώπισης των ανωτέρω είναι: 1. Το λεβητοστάσιο να πληροί τις προδιαγραφές και υποδείξεις της κείμενης νομοθεσίας. 2. Ο χρήστης να ελέγχει τον λέβητα για καθαρισμό κάθε 15 ημέρες. 3. Ο χρήστης, αν παρατηρήσει καπνό στο λεβητοστάσιο να ελέγξει τον λέβητα για βούλωμα. 4. Ο αεριοποιητής διαθέτει επαγωγικό διακόπτη που σταματά την λειτουργία του αν βουλώσει ο λέβητας. 5. Στον αεριοποιητή προσδίδουμε αυξημένο οξυγόνο για την καλύτερη οξείδωση της βιομάζας ώστε να μειώσουμε το σωματιδιακό φορτίο που εισέρχεται στο λέβητα. 9. ΣΤΑΧΤΗ Η στάχτη αντιστοιχεί στα ανόργανα συστατικά της καύσιμης ύλης τα οποία παραμένουν μετά την πλήρη καύση του καυσίμου . Επηρεάζει την θερμογόνο δύναμη του καυσίμου αλλά και το αν μπορεί αυτό να καεί ή όχι. Ο χρήστης πρέπει να αφαιρεί την στάχτη από τον αεριοποιητή επιμελώς ώστε να αποφεύγεται ατελής καύση και επικίνδυνα βουλώματα. 10. ΠΙΣΣΑ Η πίσσα αποτελείται από τις ακόλουθες κατηγορίες : - Πρωτογενή προϊόντα (primary products): οργανικά μόρια προερχόμενα από τη θερμική διάσπαση της κυτταρίνης, της ημικυτταρίνης και της λιγνίνης. Δευτερογενή προϊόντα (secondary products): φαινολικές και ολεφινικές ενώσεις. Αλκυλο-τριτογενή προϊόντα (alkyltertiary products):μεθυλοπαράγωγα αρωματικών ενώσεων όπως μεθυλακεναφθυλένιο, μεθυλναφθαλένιο, τουλουένιο και ινδένιο. Συμπυκνωμένα τριτογενή προϊόντα (condensedtertiary products): πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες χωρίς υποκαταστάτες όπως βενζόλιο, ναφθαλένιο, ανθρακένιο, φαινανθρένιο και πυρένιο. Η πίσσα σχηματίζεται κατά την διεργασία της πυρόλυσης, δηλ. κατά την θερμική διάσπαση της βιομάζας σε υψηλές θερμοκρασίες (άνω των 200 °C) απουσία οξειδωτικού μέσου. Ο σχηματισμός της επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά του καυσίμου, τα χαρακτηριστικά του αεριοποιητή και από τις συνθήκες διεξαγωγής της διεργασίας. 21 Στις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν κατά την αεριοποίηση οι ενώσεις πίσσας βρίσκονται σε αέρια φάση και καίγονται κατά την διέλευσή τους από την ζώνη ανάφλεξης του αεριοποιητή. Οι ενώσεις πίσσας εισέρχονται στον λέβητα σε περίπτωση ατελούς καύσης κυρίως όταν το καύσιμο εμπεριέχει υγρασία. Εντός του αεριοποιητή οι ενώσεις πίσσας συμπυκνώνονται σε θερμοκρασίες 300– 500 °C δημιουργώντας ένα κολλώδες σκουρόχρωμο υγρό με χαρακτηριστική οσμή. Το υγρό επικολλάται στα τοιχώματα του αεριοποιητή και καίγεται με αυξημένη θερμοκρασία. Σε περίπτωση που είναι επιθυμητή η καύση βιομάζας με υγρασία 30% μέχρι 50% τοποθετείται συμπυκνωτής και συλλέκτης πίσσας στον αεριοποιητή για την προστασία του λέβητα. 11. ΑΤΜΟΣ Δημιουργείται στον αεριοποιητή όταν η καύσιμη ύλη είναι υγρή. Όταν η βιομάζα έχει υγρασία πάνω από 20% ο παραγόμενος ατμός εμποδίζει την ανάφλεξη (πνίγει την φωτιά) και έχει καταστρεπτικές συνέπειες στα υλικά κατασκευής του αεριοποιητή και του λέβητα. Ο αεριοποιητής, στο άνω μέρος της ζώνης ξήρανσης διαθέτει έξοδο ατμού, μέσω βάνας ή ηλεκτροβάνας με χρονοδιακόπτη. Όταν η υγρασία του ξύλου είναι 30% μέχρι 50% ανοίγουμε, κατά την λειτουργία, την έξοδο ατμού για μία με δύο ώρες ανάλογα. Ο ατμός εξέρχεται και δίνεται η δυνατότητα στα ξύλα να αναφλεχθούν (βλ. φώτο). 22