ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ Μάθημα 8ο: Τα Θηλαστικά Η Γη στον Καινοζωϊκό Αιώνα Παλαιοκαινικά θηλαστικά : Κονδύλαρθρα Λαυρασιθήρια Αφροθήρια Ευαρχοντογλίρες και η προέλευση των πρωτευόντων • Η Γη στον Καινοζωικό Αιώνα Ψύξη Θέρμανση Θέρμανση Grande Coupure Κλιματικό Βέλτιστο • Cetartiodactyla Ηώκαινο-Σήμερα Παραξονικό άκρο Αρτιοοδάκτυλα Μεσαξονικό άκρο Περισσοδάκτυλα ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΣ Αρχαιοκητώδες Σύγχρονο Αρτιοδάκτυλο Diacodexis- Α. Ηώκαινο / 50cm-3 Kgr (Ασία, Ευρώπη, Β. Αμερική) Protungulata Φυτοφάγα Κονδύλαρθρα • Tylopoda (καμήλες & λάμας) Poebrotherium- Α. Ηώκαινο • Hippopotamidae H. antiquus Hippopotamus Α. Μειόκαινο-Σήμερα Kenyapotamus M-Α. Μειόκαινο Ανθρακοθήρια (Α. Ηώκαινο-Μειόκαινο) • Cetacea • Cetacea Basilosaurus A. Ηώκαινο Pakicetus- Ηώκαινο Ambulocetus- Ηώκαινο Durodon A. Ηώκαινο Rohdocetus • Ruminantia (Μηρικαστικά) Τετραμερές στομάχι για καλύτερη επεξεργασία τροφής Leptomeryx Ολιγόκαινο 2 4 Κυβοσκαφοειδές 5 4 Hypertagulus Ολιγόκαινο • Bovidae – Cervidae - Giraffidae • AFROTHERIA Tethytheria σύγχρονο • Hyracaoidea Ηώκαινο-σήμερα 4δάκτυλα μπρος – 3 πίσω Αναπτυγμένοι κοπτήρες Pliohyrax Μειόκαινο Pliohyrax, Α. Μειόκαινο • ΤΕΤΗΥTHERIA Sirenia Ισχυροί κοπτήρες Οριζόντια αντικατάσταση γομφίων Βουνολοφοδοντικοί γομφίοι Οφθαλμός σε εμπρόσθια θέση Απουσία τριχώματος Ένα ζεύγος θηλών + Proboscidea • Sirenia Ηώκαινο-σήμερα Trichechus Pezosiren- Κ. Ηώκαινο Protosiren- M. Ηώκαινο Dusisiren- Mειόκαινο • Proboscidea Moeritherium 70cm ύψος – 3m μήκος Μικροί χαυλιόδοντες προεξέχων χείλος ΔΕΙΝΟΘΗΡΙΑ ΜΑΜΜΟΥΤΙΔΕΣ ΓΟΜΦΟΘΗΡΙΑ ΕΛΕΦΑΝΤΕΣ • EUARCHONTOGLIRES Pyrgatorius C/T Euarchonta Glires (Παλαιόκαινο) • Rodentia, Α. Παλαιόκαινο-Σήμερα 1800είδη Sciuridae Cricetidae Castoridae Muridae Leporidae • Lagomorpha, Κ. Ηώκαινο-Σήμερα Πλήρως φυτοφάγα 4 κοπτήρες Palaeolagus, Ολιγόκαινο Ochotonidae Σύνοψη Ο Καινοζωϊκός αιώνας χαρακτηρίζεται από μια σταδιακή ψύξη του κλίματος διακοπτόμενη από μικρές περιόδους θέρμανσης. Επιβιώνοντας την Κ/Τα εξαφάνιση τα μικρόσωμα θηλαστικά αρχίζον ήδη από το Παλαιόκαινο (65-55 εκ. έ.) να καταλαμβάνουν ποικίλους χερσαίουν θώκους που ελευθερώθηκαν από τα ερπετά. Διάφορες μορφές φυτοφάγων, σαρκοφάγων και εντομοφάγων ποικίλου μεγέθους χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο. Στο βόρειο ημισφαίριο αναπτύσσονται τα Λαυρασιθήρια με τα σαρκοφάγα, τα ευλιπότυφλα εντομοφάγα, τα χειρόπτερα, τα περισσοδάκτυλα και τα κηταρτιοδάκτυλα. Τα πρώτα πραγματικά σαρκοφάγα εμφανίζονται στο Παλαιόκαινο με τα Αιλουροειδή και Αρκτοειδή και ως το Μειόκαινο αντικαθιστούν πλήρως τα πιο πρωτόγονα Κρεόδοντα. Μία ομάδα σαρκοφάγων (Pinnipedia) θα επιστρέψει από το Μειόκαινο σε μία εν μέρει θαλάσσια διαβίωση Τα περισσοδάκτυλα και τα κηταρτιοδάκτυλα προέρχονται από τα φυτοφάγα κονδύλαρθρα και παρουσιάζουν στη διάρκεια του Καινοζωϊκού μεγάλη εξάπλωση και ποικιλότητα. Σύνοψη Τα περισσοδάκτυλα ιπποειδή με πρώτο αντοπρόσωπο το Hyracotherium μεφανίζονται πριν από 50 εκ. χρ. Και εξαπλώνονται από την Αμερική σε όλο τον Παλαιό Κόσμο με διαδοχικές φάσεις μετανάστευσης¨πριν από ~11 εκ. χρ. Εισέρχεται στην Ευρασία το τριδάκτυλο Ιππάριο και πριναπό ~2.5 εκ. χρ. Το μονοδάκτυλο Αλογο. Από την πληθώρα μορφών αρτιοδακτύλων, μία ομάδα συγγενική των ιπποποτάμων θα επιστρέψει με σταδφιακές προσαρμογές πλήρως στη θάλασσα (Κητώδη:φάλαινες-δελφίνια) ενώ ένας άλλος κλάδος τα Μηρυκαστικά που εμφανίζονται στο Ολιγόκαινο θα φώσει μεταξύ άλλων τα Βοοειδή, ελαφοειδή και Καμηλοπαρδάλεις. Στο Ν. Ημισφαίριο τα Αφροθήρια εξελίσσονται αρχικά ανεξέρτητα. Από αυτά, μία ομάδα του Ηωκαίνου τα Τηθυθήρια θα διαιρεθεί δίνοντας τα χερσαία προβοσκιδωτά και τα θαλάσσια σειρήνια. Η εξέλιξη των προβοσκιδωτών στη χέρσο είναι ραγδαία. Από το μικρόσωμο Moeritherium του Ηωκαίνου στους μαστόδοντες, γομφοθήρια και δεινοθήρια του Μειοκαίνου και στους στεγόδοντες, ελέφαντες και μαμμούθ του Πλειστοκαίνου. Οι Ευαρχοντογλιρίδες αποτελούν μία ακόμη μεγάλη ομάδα θηλαστικών που ήδη από το Παλαιόκαινο χωρίζεται σε δύο διακριτούς κλάδους. Αυτόν των Τρωκτικών και Λαγομόρφων και αυτόν που θα οδηγήσει στα Πρωτεύοντα και τον Ανθρωπο