¯ ¢ « §¢° ±® §¢° ° ¢¯¥°¢¯ §¢ ÄÔÒÄÑÈʬÑÇ×Ó» ¢ ® ® ° 2,90 € ¢±¢¯ 5Ä¿ÕÍÔ¨ÄÁÏÍÖ¬ÏÈÍÔ ÊÂÕ¾ÃͼÑÐÚÎÆ ÆÇÊ¡ÍÕÆØ ±¢¥ ÌÓϼÐÑÄÑÍпÌÃÏÍÍÍËÖÊÖÐÑÈÊÎÌÓÍÒÇÊÎÌ ¥«¯®¦®° ¦¥«°¤ ÑÇÌÊϼÐÇÍÍÃÍÌѼÀÑÏÍÔºÆÈÌÄÍËÖѺËÄÈÀ ±¯®¦®¥°¥«°¤ ÈÍÄÖ¬ËÓÑÍÔÍÄÆʺÅÀËÍÔÐÑÍÍÉÄÈÃÓÑÈʽÐÑÏÄÔ ¯ ¥ ²¯¤°¥®± ¤ÍÖÐÈÊ»ÐÄÀÒÀ¼ÌÄÈÌÀÀÆÓ̼×ÄÐÀÈÌÀÃÈÄÊÃÈÊÄ¼Ô ®§®¯¨¥ 0ÈѬÐÄÈÔÑÍÖÕÄÈÎÌÀ XXXMJGFQPTJUJWFHS 3NƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏƏº©ƒ¶¾ƏÆ©¶Əº¾ÁƏ±ƬƑ½Á®ÆîƒƏ¹¾¶ÃÁÀ»¨¯Ə¬À±Ə±¬ÀÂýÁ©²º¾ƏýƒƏ¼ƒ®ÂþƐ¨Ə Ƒº¾ÃÀ±Á¼©¶ƏýƒƏ¬ƒº±Æ¶Ã¾Ɛ¨Əº¼Á¨¼ÀÁ½ƏƐ¶¾ƏýƏ¹¾º±ƐªƑ±ƒÂ½ƏÃÀ±Əǧ¬ƒÀ± ѫ©©§͓©¡¢©§¡͒©¤¡¢͒© ¢§ ͐ ζ©}¶ƒÃÀĺƒ¾ƐªƏ¿ǧ1: β §͓©¡¢©§¡͒©¢͒© ͗¡ ζ©±Á¾¹©ƒ½2Ə±Ã¾¹©ƒ½2Ə+xƑÀ±Ã¶Æ©ƒ½2 ζ©©©¹½ÁÀ¯1, }¶ƒÃÀĺƒ¾ƐªƏ¿ǧ1, ±Á¾¹©ƒ½2 Ə±Ã¾¹©ƒ½2Ə+xƑÀ±Ã¶Æ©ƒ½2 ζ©©©¹½ÁÀ¯1, }¶ƒÃÀĺƒ¾ƐªƏ¿ǧ1, ±Á¾¹©ƒ½2 Ə±Ã¾¹©ƒ½2Ə+xƑÀ±Ã¶Æ©ƒ½2 + ¶»ºµƒ½ : + ºƑ¶ÃÀƒ©ƒ½ : 1 ѫ©©§͓©¡¢©͐¡¦§¡©¢¥© ͒ ¡¥© ©¡¢©¢͐¤¡©¢¥©¡§͔¢ ¤¡¥ + (+zº¾¶ƒ©ƒ½Ə β©©§͓©¡¢©¢͐¤¡©¢¥©¤¡¢͒¥© ¢§ ͐¥ 1 ѫ©©§͓©¡¢©͐¤¡©¢§©¦ ͗§© ¢͓¡¥©¡¢©͘ + ¶ƑºÁ¾ƒ¶: β©©§͓©¡¢©§͗§¡©¢§©͘§ 2. Ƒ¾ƒ¾ƐƏÅƑº¼Æ§ƒÀƏ±ÂöþƐª ¢͓ rhׇÚnÚ|tÐ|nÚlÚljrÐjurn ¬ÀƐƑº¾ÂþƐª¯Əy¾¶ƒÀƧ¶¯Ə¼¾¶ƏýƒƏÅƑƑ¹¶ $+/$-ƏÅƏ¶ÁƶƐº±Ã¾Ɛ¨Ə¾Àƽ°¶ƒ©¶Ə ̓͒©!MLQSKCP©&C?JRF©!?PC y¤©̿ £͚¥© ©©©{͔ ©̸¢¢͒¥ ©̓©©© © ̺£͒¥©̸¢¡¢͓¡¤¥© ©©©x¡¡͐ ©̓©©© VVVDKODMFQƏE@QL@JDH@DKODMFQ ¡¢ § ѭ¢©w¢ ѥ¥©©¡ѣ ©©¢£Ѫ©ѫ©wѦ¡¢©¢¥©єѣ¥©ј ѥ¡¥©©¢©¡§¡¢ѭ©¡ѣ©© ђ©§ ѣ¢©¢©¡§¡¢ѭ© ѥ¡©Ѫ¡©і©¡§ ѭ¢©¢ ѥ¥©©§£¡¢ѫ©¢©¡ ѧ©¢ ѥ©©¢© §Ѫ©¢ Ѫ©¨¤ѥ¥©§Ѧ¡¡¢© Ѧ©Ѫ©¢©Ѧ© Á¾ÄÆÀ©Əxƒ®ÂÃÀ¬À©½Â½¯ƏÅ©,CSPMEC©©© ©,CSPMEC©,0%© ©,CSPMEC©1JCCN© ¢ ¡ ƏżƐºƐÁ¾Æ§ƒÀƏ±ÂöþƐªƏ ζ ͇¦©͓©¡¦¡¢͐©©© ¡§͓©¡¢©§͗§¡©¢§© ͘§©©¡¢©͐¤¡©¢§©¦ ͗§© ¢͓¡¥©¡¢©͘©̺͔© £͓©¡¢©¢͒ ¡©©¢¥© ¢§ ͐¥©¢§©͓§©© ¢¥©͒¥ ͐ ζ©©¹½ÁÀ¯1: ζ ͇¦©͓©¡¦¡¢͐©©© ¡§͓©¡¢©͐¡¦§¡©¢¥© ͒ ¡¥©͗¢©¦ ¡¢͐© ̺͔©£͓©¡¢©¢͒ ¡©© ¢¥©¢§ ͐¥©¢§©͓§ © ¢¥©¡§͔¢ ¤¡¥©©¢¥©͒¥ w¢͐£ ζ©©̹£͓©¡¢©¢͒ ¡©¢¥© ¢§ ͐¥©¢§©͓§© ©¢©͐¡¦§¡©¢¥©͒¥© { ͔¦©͔©¢¡¢͗© ¡§§¡͗©¡͚©¡§¡¢¢͚© §©͔¦©¦£͐©͗¢©£͓© ¡¢©§¡¢͒ ©͗¥©§͘¥© ͓§ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ ΘΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕΙ ΣΤΙΣ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 12 20 24 34 > Life > Positive < 30 34 EDITORIAL 10+1 ΑΠΟΡΙΕΣ για το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σπύρος Κονιτσιώτης: «Πιο ευάλωτος ο εγκέφαλος στο οξειδωτικό στρες» ΟΝΥΧΟΜΥΚΗΤΙΑΣΗ ΤΕΛΟΣ! Δείξτε τα πόδια σας, χωρίς ντροπή! ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Γιώργος Κοντακιώτης: «Η επίσκεψη στον οδοντίατρο δεν είναι πολυτέλεια» POSITIVE PEOPLE Pαλλία Χρηστίδου: «Η μουσική σε μαθαίνει να αγωνίζεσαι, να διεκδικείς» ΟΜΟΡΦΙΑ Μακιγιάζ & μαλλιά: Οι τάσεις της σεζόν www.lifepositive.gr 6 8 LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE 30 50 54 57 50 58 60 62 ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ > Νινέττα Βατικιώτη ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚΔΟΣΗ > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙΔΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: [email protected] www.pitsilidis.gr ΕΚΔΟΤΗΣ > Μιχάλης Πιτσιλίδης ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ > Νεκταρία Καρακώστα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ > Βασιλική Κούτσικου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ > Γιώργος Παναγόπουλος SENIOR ART DIRECTOR > Γρηγορία Μαυροειδάκου ART DIRECTOR > Μάτα Παρασύρη ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Γιατί βλέπουμε εφιάλτες; ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Cyber-bullying: Βία πίσω από την οθόνη ΔΙΑΤΡΟΦΗ Έτοιμη να αποσύρει τις προειδοποιήσεις για τη χοληστερίνη η κυβέρνηση των ΗΠΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Εμπλουτισμένα τρόφιμα: Πόσο χρήσιμα είναι; ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ Fair Trade: Δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο κατά της φτώχειας NEA Μικρά και πρακτικά PET LOVE Αντίδραση στο λουρί; Ο σκύλος κάτι θέλει να σας πει... VENI, VIDI Vintage, Retro & Second Hand στην Αθήνα ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ ΔΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ > Βιβέττα Λαϊνιώτη > Λυδία Παπαευαγγέλου ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ > Σοφία Κολοβού > Ειρήνη Πιτσιλίδη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ > Σταμάτης Κωνσταντάτος ΕΙΔIΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ > Όλγα Κοσσυβάκη > Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος > Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρμακοποιός > Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος > Χρήστος Ντέλλος, καρδιολόγος > Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ > istockphoto > shutterstock images ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: > ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε. Το LifePositive> είναι μηνιαίο περιοδικό και διανέμεται δωρεάν, τo τελευταίo Σάββατο κάθε μήνα, με τον «Ελεύθερο Τύπο». Τον υπόλοιπο μήνα, θα το βρείτε στα περίπτερα με 2,90€. www.lifepositive.gr 42 46 LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > LIFE POSITIVE > 38 ÊÄËÖÃÏ¿ÐÊF ÕÖÊÐÒËÑÎÃÚÖÃÔËÕÖ¾ ÏÑÔȾÖÊÙ ® (τσούι βάιτς) Τώρα κάθε παιδί θα χαίρεται να τρώει τις βιταμίνες του. flyingcolours Oι νέες μασώμενες βιταμίνες, σε μορφή ζελεδάκια-αρκουδάκια που έχουν υπέροχη γεύση! Τα Chewy Vites είναι η ιδανική λύση για να παίρνουν τα παιδιά καθημερινά, όλες τις βιταμίνες που χρειάζονται για την καλή υγεία και την ανάπτυξή τους! £¡A Αρ. Γνωστ. Εοφ: 73297 1/8/14, 73298 1/8/14, 73299 1/8/14, 107025 15/12/14 ÍÌÈɾËÑÆÍÏ»ÐÓÍÌÔ7*$"//£ £ÅÉXXXWJDBOHS > editοrial τoυ Γρηγόρη Λάσκαρη Το τέλος της διατροφικής τύφλωσης Η 6 θεωρία των κακών λιπαρών είναι απλή και εύληπτη, επειδή παραπέμπει στη θεωρία των βουλωμένων λουκιών: τα λιπαρά τρόφιμα περιέχουν μεγάλες ποσότητες κορεσμένων λιπών και χοληστερίνης, τα οποία κολλούν στις αρτηρίες, αυτές στενεύουν, αποφράσσονται και έτσι παθαίνουμε εμφράγματα και εγκεφαλικά. Η υπόθεση αυτή ονομάστηκε «υπόθεση δίαιτας-καρδιάς, diet-heart hypothesis» και το επαγωγικό της μεγαλείο κάλυψε σαν σάβανο όλους τους μηχανισμούς παραγωγής και εμπέδωσης της γνώσης: γιατρούς, διατροφολόγους, πολιτικούς, ΜΜΕ, παραγωγούς τροφίμων. Και όμως, οι κατασκευαστές της θεωρίας γνώριζαν από την πρώτη στιγμή ότι η diet-heart hypothesis έμπαζε από παντού. Παρ΄όλα αυτά όμως επέμεναν να την πλασάρουν και να την προπαγανδίζουν με τέτοια επιμονή, που πλέον η εξίσωση χοληστερίνη= θάνατος έχει εντυπωθεί στο ανθρώπινο DNA, δίκην επιγενετικής τροποποίησης. Γιατί γνώριζαν; Επειδή τα αποτελέσματα της μεγάλης κλινικής δοκιμής MRFIT ήταν γνωστά ήδη από το 1982. Ο επιστημονικός σχεδιασμός της μελέτης ήταν τέτοιος, ώστε να παράξει αδιάσειστα στοιχεία. Στη δοκιμή αυτή συμμετείχαν 12.864 υγιείς άνδρες. Οι μισοί από αυτούς εντάχθηκαν σε ομάδα διατροφικής παρέμβασης χαμηλών λιπαρών και χοληστερίνης, ενώ στους άλλους μισούς δεν προσφέρθηκε κάποια ιδιαίτερη διατροφική ή άλλη αγωγή. Μετά από 7 χρόνια, το 46% των ατόμων της ομάδας παρέμβασης είχε «πετύχει» μείωση της κατανάλωσης χοληστερίνης κατά 40% και των κορεσμένων λιπαρών κατά 25%, σε σχέση με την ομάδα αναφοράς. Τι κέρδισε; Τίποτα! Μετά από όλα αυτά τα χρόνια διατροφικής στέρησης, η θνησιμότητα της ομάδας παρέμβασης ήταν ίδια με την ομάδα αναφοράς. Όμως το ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα ήθελε με το στανιό έναν ένοχο για να του φορτώσει το κύμα εμφραγμάτων που έπληττε τον δυτικό κόσμο. Έτσι, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ ξόδεψε το πρωτοφανές ποσό των 415 εκατομμυρίων δολαρίων για να διεξάγει και άλλη κλινική μελέτη, την WHI (Women’s Health Initiative), η οποία θα έδινε την τελική απάντηση στο ερώτημα της σχέσης διατροφής και υγείας. Για χρόνια, οι γυναίκες της ομάδας παρέμβασης κατανάλωναν 23% λιγότερα κορεσμένα λίπη, 20% λιγότερη χοληστερίνη, 15% περισσότερους υδατάνθρακες και 25% περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Τα αποτελέσματα; 8 χρόνια στέρησης και χορτοφαγίας δεν προσέφεραν ουδέν όφελος. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της μελέτης «μία [οκταετής] διατροφική παρέμβαση που ελάττωσε τη συνολική κατανάλωση λίπους και αύξησε την πρόσληψη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών, δεν μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίων επεισοδίων, εγκεφαλικού ή καρδιαγγειακής νόσου». Το επιστημονικό ιερατείο επέλεξε να αγνοήσει και αυτήν την έρευνα και συνέχισε να αντλεί κύρος, να χτίζει καριέρες και να καταλαμβάνει πανεπιστημιακές έδρες. Το ψέμα όμως έχει κοντά ποδάρια. Σύμφωνα με την έγκυρη Washington Post, υπό το βάρος των επιστημονικών αποδείξεων –ή μάλλον από την έλλειψή τους!-, το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ αποφάσισε να εξέλθει από τη νιρβάνα της ευγενούς τύφλωσης και μέσα στις επόμενες ημέρες ετοιμάζεται να αποσύρει τις διατροφικές οδηγίες περί αποφυγής κατανάλωσης τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερίνη (Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο της Washington Post στη σελ. 46). Αναμένουμε όλοι οι επιστημονικοί υπεύθυνοι και οι μιντιακοί κλακαδόροι τους που για χρόνια μετέτρεψαν την Ιατρική σε εργαλείο ηθικού εκφοβισμού να βγουν και να μας εξηγήσουν πού βάσιζαν επί τόσα χρόνια τις ασκητικές προτροπές τους. < > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > υγεία + 10 1 Απορίες για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Τ αλαιπωρεί σχεδόν μία στις δέκα γυναίκες και αποτελεί σημαντική αιτία υπογονιμότητας στον σύγχρονο κόσμο. Ο λόγος για το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, που παρατηρείται στο 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας (12-45 ετών). Τι ακριβώς είναι αυτό το σύνδρομο, πού οφείλεται και τι μπορεί να προκαλέσει; Ο Μαιευτήρας χειρουργός- γυναικολόγος κ. Αγαμέμνων Δρακονταειδής λύνει όλες μας τις απορίες. 1 τι εννοούμε όταν λέμε σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών; 8 Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (P.C.O.S) ή αλλιώς Σύνδρομο Stein – Leventhal (οι Irvin Stein και Michael Leventhal ήταν οι δύο Αμερικάνοι γυναικολόγοι που πρώτοι συσχέτισαν την αμηνόρροια με αμφοτερόπλευρες πολυκυστικές ωοθήκες), χαρακτηρίζεται από συνδυασμό τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω συμπτώματα: διαταραχές εμμήνου ρύσεως (ολιγομηνόρροια έως αμηνόρροια), παχυσαρκία, υπερτρίχωση, υπογονιμότητα. Επιπλέον, στα διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνονται η ανωοθυλακιορρηξία και η υπερανδρογοναιμία. Η παρουσία κυστών στις ωοθήκες είναι συνήθης, αλλά όχι απαραίτητη για τη διάγνωση. 2 πού οφείλεται; Το πιο συνηθισμένο χαρακτηριστικό του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι η υπερπαραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες και πιθανόν και από τα επινεφρίδια, το οποίο εκδηλώνεται με διαταραχές του κύκλου και σε > Life > Positive < αρκετές περιπτώσεις με ανικανότητα ωορρηξίας. Επίσης, συνήθως παρατηρείται αυξημένη αρωματοποίηση των ανδρογόνων και μεγάλη παραγωγή οιστρογόνων, ενώ το δέρμα και ο λιπώδης ιστός παίζουν ρόλο με μια σειρά μεταβολών, όπως η παρουσία της 5α – αναγωγάσης στο δέρμα, που καθορίζει την τριχοφυΐα. Το σύστημα υποθάλαμος – υπόφυση παίζει σημαντικό ρόλο, μέσα από την αύξηση των επιπέδων της GnRH, που οδηγεί σε δυσανάλογη έκκριση των γοναδοτροπινών. Φυσιολογικά, τα επίπεδα της FSH είναι μεγαλύτερα από την LH. Στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών όμως, η LH γίνεται σχεδόν διπλάσια από την FSH. Όταν οι ορμόνες αυτές δεν βρίσκονται στα σωστά επίπεδα, προκαλούνται προβλήματα στην παραγωγή των ωαρίων, στην ωορρηξία και στην περίοδο της γυναίκας. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να είναι ωστόσο και κληρονομικής αιτιολογίας -συχνά παρουσιάζεται σε γυναίκες της ίδιας οικογένειας. 3 πώς εκδηλώνεται; ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι οι διαταραχές στην έμμηνο ρύση (ολιγομηνόρροια έως αμηνόρροια), η παχυσαρκία, η υπερτρίχωση, η υπογονιμότητα. 4 πώς τίθεται η διάγνωση; Για να τεθεί η διάγνωση, είναι σημαντική η λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού. Πρέπει να γίνουν επίσης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > υγεία 10+1 απορίες για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αιματολογικές εξετάσεις, που περιλαμβάνουν ορμονολογικό έλεγχο, με ιδιαίτερη έμφαση στον λόγο FSH/ LH (παρουσία του συνδρόμου, παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα LH και φυσιολογικά ή ελαττωμένα επίπεδα FSH στο πλάσμα), στην ορμόνη SHBG (αν υπάρχουν πολυκυστικές ωοθήκες θα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, λόγω των αυξημένων επιπέδων ανδρογόνων) και στην ορμόνη DHEA-S (αν υπάρχει σύνδρομο, θα βρίσκεται επίσης σε αυξημένα επίπεδα). Στις αιματολογικές εξετάσεις θα πρέπει να συμπεριληφθεί και καμπύλη ανοχής στη γλυκόζη με παράλληλη μέτρηση ινσουλίνης - η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελεί ένδειξη Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος αποτελεί επίσης χρήσιμη διαγνωστική μέθοδο. Στις γυναίκες με το σύνδρομο, εντοπίζεται αυξημένο μέγεθος ωοθηκών με 7-8 μικροκύστεις ανά ωοθήκη, σε τοξοειδή διάταξη. ταραχών, κανένα από τα ωοθυλάκια δεν οδηγείται σε ωοθυλακιορρηξία. 5 • Σε γυναίκες που δεν επιθυμούν κύηση, η θεραπευτική επιλογή είναι η χορήγηση χαμηλής δόσης αντισυλληπτικών δισκίων. • Η χορήγηση προγεστερινοειδούς για 10-14 ημέρες/μήνα μπορεί να εξασφαλίσει κυκλική εμφάνιση εμμήνου ρύσεως και αποτελεί φραγμό στη συνεχή δράση των οιστρογόνων στο ενδομήτριο. • Η χορήγηση αγωνιστών GnRH επιτρέπει τη διαφοροποίηση των ανδρογόνων και μειώνει την υπερτρίχωση. • Η χορήγηση γλυκοκορτικοστεροειδών βοηθά αποτελεσματικά στη μείωση της υπερανδογοναιμίας και στη βελτίωση της ακμής. • Η ινοσιτόλη, ένα βιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής που εντάσσεται στο σύμπλεγμα των βιταμινών Β, βελτιώνει την κλινική εικόνα και τη γονιμότητα των γυναικών, διορθώνοντας τις μεταβολικές και αναπαραγω- τι μπορεί να προκάλεσει το σπω; 10 Μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα, εξαιτίας των διαταραχών εμμήνου ρύσεως (ολιγομηνόρροια ή και αμηνόρροια), ενώ λόγω των ορμονικών διαταραχών μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία, αυξημένη τριχοφυΐα ή/και ακμή. 6 γιατί οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν προβλήματα με την περίοδό τους; Οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως προκαλούνται από τις ορμονικές διαταραχές. Τα επίπεδα των οιστρογόνων και προγεστερόνης παραμένουν υψηλά, τα επίπεδα της FSH δεν αυξάνονται, ώστε να οδηγήσουν στην ωρίμανση των ωοθυλακίων και μέσα από μια σειρά άλλων ορμονικών δια- > Life > Positive < 7 ποια είναι η σχέση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών με την παχυσαρκία; Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων, ασκούν τη δράση τους στα λιπώδη κύτταρα του υποδόριου ιστού, προκαλώντας αύξηση του βάρους και παχυσαρκία. 8 μπορεί να βελτιωθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής; Μπορεί να υπάρξει βελτίωση του συνδρόμου, με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, με ένταξη της σωματικής άσκησης στην καθημερινότητα της ασθενούς, με ψυχολογική υποστήριξη μέσα σε ομάδες ατόμων που βιώνουν την ίδια κατάσταση (group therapy), μέθοδος που εφαρμόζεται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια στην Αμερική. 9 τι λύσεις υπάρχουν για το πρόβλημα; γικές αλλαγές που σχετίζονται με το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. • Η μετφορμίνη χορηγείται όταν η ασθενής εμφανίζει υπερινσουλιναιμία. • Υπάρχουν, τέλος, επεμβατικές μέθοδοι, που εφαρμόζονται σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Αυτές είναι η σφηνοειδής εκτομή των ωοθηκών και η λαπαροσκοπική ηλεκτροκαυτηρίαση. 10 πόσο σημαντική είναι η εξατομίκευση στη θεραπεία; Είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι κάθε ασθενής παρουσιάζει διαφορετικό συνδυασμό συμπτωμάτων. Συνεπώς, κάθε ασθενής αντιμετωπίζεται ανάλογα με τα συμπτώματα που εμφανίζει και ανάλογα με τις προσωπικές της ανάγκες, όπως π.χ. την ανάγκη για τεκνοποίηση ή την ανάγκη για βελτίωση της εικόνας της, μέσω της μείωσης της τριχοφυΐας, της απώλειας σωματικού βάρους ή της αντιμετώπισης της ακμής. 11 Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα γονιμότητας στις γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών; Σε γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, πρέπει να επιτευχθεί πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας με φάρμακο εκλογής την κιτρική κλομιφαίνη. Κατά τη λήψη κλομιφαίνης, τα επίπεδα της FSH και της LH αυξάνονται, προκαλώντας την ωρίμανση ωοθυλακίων, όπως συμβαίνει και στον φυσιολογικό κύκλο. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί επίσης να χορηγηθεί βρωμοκρυπτίνη – δεξαμεθαζόνη, κεκαθερμένη FSH, σε συνδυασμό με HCG. < i Δρακονταειδής Αγαμέμνων Μαιευτήρας χειρουργός-γυναικολόγος Λεωφ. Αλεξάνδρας 100, Αμπελόκηποι τηλ. για ραντεβού 6934039806 www.drdrakontaidis.gr ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 ºÏËϹÃËÕÎËÅÁ¹ÏÐÁ ÃŽÐÅÓÉÁÐθÏÁÅÓ ÐËÕϽÇÔÎËÕÏ½Ó £ÍνÉÌËÎÁ¹ÐÁʽÁ¹ÏÐÁÌËȼ ¡ÉÁÐÎÄиÓϽÇÔÎËÕ½¹É½ÐËÓ2Q&DOO9LYLGÌÎËÏ·ÎÁÅ ½Çι¾ÁŽ ÕÇËȹ½ÏÐÄÔθÏÄÔÒιÓÇÒÀÅÇËÌ˹ÄÏÄ ÕкɽÐÄÀźÎÑÒÏÄÐËÕ½ÅɽÐËÇιÐÄ ÎËÁÅÀËÌ˹ÄÏÄÃŽÁÉÂÊÅÏÄÇÁÐËÊÍÊ ÎËÄÃÉ·ÊÁÓÈÁÅÐËÕÎùÁÓÃŽÀŽÔÁ¹ÎÅÏÄÐÄÓʺÏËÕ ³À»Î»Åƹ½ÏŹµ»³Æ¹¿Çµ·±³Å³Ä £³Â³¶»³¾³¿ÆÁÂÁϽÁÇ|½±ÅÅ»³|_º°¿³ 7¹½0 |)D[0 www.winmedica.gr > συνέντευξη >Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΝΙΤΣΙΩΤΗΣ ΠΙΟ ΕΥΑΛΩΤΟΣ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΣΤΟ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ Συχνά ακούμε για τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται στον οργανισμό μας και απειλούν την υγεία και την ομορφιά μας. Μέχρι πρότινος, το οξειδωτικό στρες είχε συχετιστεί με την εμφάνιση των λεγόμενων «νοσημάτων φθοράς», όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος και ο σακχαρώδης διαβήτης. Ολοένα και περισσότερες έρευνες σήμερα επιβεβαιώνουν τη σχέση του οξειδωτικού στρες με την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών νοσμάτων, όπως η νόσος Alzheimer και η νόσος του Πάρκινσον. > Life > Positive < Ο Αν. Καθηγητής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Σπύρος Κονιτσιώτης μάς εξηγεί το πώς και το γιατί συμβαίνει αυτό και μας προτείνει τρόπους για να διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας απρόσβλητο από τις φθορές. Το λιποϊκό οξύ φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος στην πρόληψη και στη θεραπεία πληθώρας νευρολογικών νοσημάτων. 13 Τι είναι το οξειδωτικό στρες και γιατί μας κάνει κακό; Μία σειρά ελευθέρων ριζών οξυγόνου (ROS) παράγονται στον ανθρώπινο οργανισμό ως αποτέλεσμα του φυσιολογικού μεταβολισμού. Ωστόσο, η συσσώρευση ελευθέρων ριζών πέραν από τις ανάγκες του κυττάρου, μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε διάφορα βιομόρια (λιπίδια, πρωτεΐνες και νουκλεϊκά οξέα). Τα κύτταρα διαθέτουν μηχανισμούς άμυνας για την αντιμετώπιση της περίσσειας των ελευθέρων ριζών, όμως οι αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί των κυττάρων δεν επαρκούν πάντα, ώστε να κρατήσουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών κάτω από τα τοξικά επίπεδα. Τότε μιλάμε για οξειδωτικό στρες. Ορισμένοι ιστοί, ιδιαίτερα ο νευρικός ιστός, είναι πολύ ευαί- ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > συνέντευξη Σπύρος Κονιτσιώτης «Η χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών σαν συμπλήρωμα διατροφής μπορεί να ωφελήσει στην αναστολή της εξέλιξης ή ακόμη και στην πρόληψη των διαφόρων νευροεκφυλιστικών νόσων» Σπύρος Κονιτσιώτης Αν. Καθηγητής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 14 σθητοι στο οξειδωτικό στρες, λόγω των αυξημένων αναγκών τους σε οξυγόνο για την παραγωγή της απαιτούμενης ενέργειας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη παραγωγή ελευθέρων ριζών. Επιπλέον, ο εγκέφαλος διαθέτει μικρότερης δραστικότητας αντιοξειδωτικά ένζυμα σε σχέση με άλλους ιστούς, ενώ περιέχει αυξημένη συγκέντρωση πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, που είναι πιο ευάλωτα στην οξείδωση. Ετσι, το οξειδωτικό στρες μπορεί να οδηγήσει στον κυτταρικό θάνατο νευρώνων και στην εμφάνιση νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Άρα το οξειδωτικό στρες θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνδέεται με τη νόσο Alzheimer, το Πάρκινσον ή' την Πολλαπλή Σκλήρυνση; Πρόδρομα στοιχεία δείχνουν ότι στα αρχικά στάδια εξέλιξης της νόσου Alzheimer, η εναπόθεση αμυλοειδούς και η δημιουργία νευρινώδων σωματιδίων είναι αποτέλεσμα του οξειδωτικού στρες που δημιουργείται σε μια προσπάθεια να προστατεύσει τους νευρώνες από την οξείδωση. Ωστόσο, κατά την εξέλιξη της νόσου, τόσο το αμυλοειδές, όσο και τα νευροϊνώδη σωμάτια μπορούν να λειτουργήσουν σαν τοξικά μόρια που επάγουν το οξειδωτικό στρες. Συγκεκριμένα, τα ανωτέρω μόρια μπορεί να εισέλθουν στα μιτοχόνδρια και να επάγουν τη δημιουργία ελευθέρων ριζών, με αποτέλεσμα την καταστροφή των μιτοχονδρίων και τον κυτταρικό τους θάνατο. Με το οξειδωτικό στρες φαίνεται να σχετίζεται και η νόσος του Πάρκινσον, έπειτα από την παρατήρηση ότι ο μεταβολισμός της ντοπαμίνης μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό ελευθέρων ριζών. Η απώλεια νευρώνων στη νόσο του Πάρκινσον έχει αποδοθεί στο ενδοκυττάρια οξείδωση των ντοπαμινεργικών νευρώνων. Στους ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον έχει βρεθεί μειωμένη συγκέντρωση ενδοκυττάριας γλουταθειόνης (GSH) στα κύτταρα της μέλαινας ουσίας, καθώς και μειωμένη δραστηριότητα συμπλέγματος Ι της αναπνευστικής αλυσίδας. Στοιχεία από νεότερες μελέτες έχουν αποδείξει τέλος τη συμμετοχή νευροεκφυλιστικών μηχανισμών στην εξέλιξη της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Και εδώ το οξειδωτικό στρες προτείνεται ως βασικός μηχανισμός της «νευροεκφυλιστικής» φάσης της ΣΚΠ! Εξάλλου, δύο τουλάχιστον νέα φάρμακα για τη ΣΚΠ, όπως η λακινιμόδη και το διμεθυλφουμαρικο, δρουν με σαφή αντιοξειδωτικό μηχανισμό δράσης. Η λήψη αντιοξειδωτικών μπορεί να προλάβει αυτή τη φθορά; Πληθώρα μελετών έχουν αναδείξει την ευεργετική δράση των αντιοξειδωτικών ουσιών στις διάφορες νευροεκφυλιστικές νόσους, κυρίως μέσω της αναστολής της οξείδωσης των λιπιδίων, των πρωτεϊνών και των νουκλεϊκών οξέων του νευρικού συστήματος από τις ελεύθερες ρίζες. Η χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών σαν συμπλήρωμα διατροφής μπορεί επίσης να ωφελήσει στην > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > συνέντευξη Σπύρος Κονιτσιώτης αναστολή της εξέλιξης ή ακόμη και στην πρόληψη των διαφόρων νευροεκφυλιστικών νόσων. Δύο από τα πιο γνωστά αντιοξειδωτικά είναι η α-τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε), και η βιταμίνη C. Δυστυχώς όμως, η κλινική τους χρήση σε ασθενείς με νευροεκφυλιστικά νοσήματα δεν απέδειξε κλινικό όφελος, πιθανώς λόγω ανεπαρκούς βιοδιαθεσιμότητας και ανεπαρκούς in vivo δράσης των χορηγούμενων σκευασμάτων. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθούμε στο λιποϊκό οξύ, μια αντιοξειδωτική ουσία με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη και στη θεραπεία πληθώρας νευρολογικών νοσημάτων. Τι παραπάνω μπορεί να προσφέρει το λιποϊκό οξύ; «Το λιποϊκό οξύ είναι μια αντιοξειδωτική ουσία με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη και στη θεραπεία πληθώρας νευρολογικών νοσημάτων» > Life > Positive < Το α-λιποϊκό οξύ (ALA) είναι ένας από τους ισχυρότερους, in vivo αντιοξειδωτικούς παράγοντες. Η αντιοξειδωτική δράση του λιποϊκού οξέος εξασκείται με πολλούς τρόπους: εκτός από το ότι δεσμεύει τις ελεύθερες ρίζες και τα βαρέα μέταλλα, συμμετέχει στην ανακύκλιση/ αναγέννηση της γλουταθειόνης, καθώς και του συνενζύμου Q10. Επίσης, αυξάνει την αναγέννηση των βιταμινών C και E, αυξάνοντας έτσι την απόδοση όλων των αντιοξειδωτικών μηχανισμών του κυττάρου. Επιπλέον, το λιποϊκό οξύ διαθέτει αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ προστατεύει και βελτιώνει τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου. Το λιποϊκό οξύ έχει τέλος την ικανότητα να διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προστατεύοντας με αυτόν τον τρόπο άμεσα το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ). Η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση του λιποϊκού έχει επιβεβαιωθεί σε πληθώρα πειραματικών μοντέλων οξειδωτικού στρες: από κυτταροκαλλιέργειες μέχρι πειραματόζωα, και από στην ισχαιμία, μέχρι τις βλάβες από ακτινοβολία. Ταυτόχρονα, κλινικές μελέτες επιβεβαιώνουν την παραπάνω ευεργετική δράση του λιποϊκού οξέος σε ασθενείς με διάφορα νευρολογικά νοσήματα και σε ασθενείς με επώδυνη διαβητική πολυνευροπάθεια. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 Μην το ξεγράφεις. D.K.P.Cac 11_2013 Tώρα γίνεται. Αναγεννητικός παράγοντας που επουλώνει τα έλκη διαβητικού ποδιού αποτελεσματικά1 Σε σύντομο χρονικό διάστημα Με εύκολη εφαρμογή Μειώνοντας δραστικά τον πόνο 1. I.Slim et al, Journal of Wound Technology 2012;17 ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. 15o χλμ. Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας, 14564 Κηφισιά, τηλ.: 210 6294600 fax: 210 6294610, T.Θ. 51288 Γραφείο Θεσσαλονίκης: Αδριανουπόλεως 24, 551 33 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη τηλ.: 2310 480160 Για παραγγελίες: τηλ.: 210 6294629 fax: 210 6294630 e-mail: [email protected] www.lilly.gr > συνέντευξη Σπύρος Κονιτσιώτης Πώς βοηθά το λιποϊκό οξύ τους ασθενείς με Alzheimer, Πάρκινσον και ΣκΠ; Έχουν δημοσιευθεί πολλές μελέτες με χρήση λιποϊκού οξέος, που έδειξαν ότι η χορήγηση ALA σε ηλικιωμένα πειραματόζωα, επαναφέρει τα μειωμένα επίπεδα χολινεστεράσης στον εγκέφαλο και προστατεύει τους νευρώνες στον φλοιό από την τοξική δράση του β-αμυλοειδούς. Σε μια μικρή σχετικά μελέτη, ασθενείς με νόσο Alzheimer, που έλαβαν ΑLA 600 mg / ημέρα για ένα έτος, εμφάνισαν σταθεροποίηση της νόσου. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν σε μια μεγαλύτερη πρόσφατη μελέτη σε 128 ασθενείς με νόσο Alzheimer, στους οποίους η χορήγηση 600 mg λιποϊκού οξέος για 16 μήνες βελτίωσε σημαντικά τη νοητική τους κατάσταση. Όπως και στο Alzheimer, έτσι και στο Πάρκινσον, το ΑLA αναστέλλει την τοξική δράση της νευροτοξίνης MPTP, η οποία προκαλεί νόσο Πάρκινσον σε πειραματόζωα και ανθρώπους και προστατεύει τη λειτουργία του μιτοχονδρίου. Τέλος, στη ΣκΠ, το λιποϊκό οξύ αποδείχθηκε αποτελεσματικότερο στην πρόληψη της ανάπτυξης βλαβών, πιθανά σταθεροποιώντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και αναστέλλοντας τη μετανάστευση λεμφοκυττάρων και μακροφάγων στο ΚΝΣ. > ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΛΑΒΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΛΙΠΟΪΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΓΚΗ ΜΕΣΩ 18 ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ; Παρόλο που το λιποϊκό οξύ υπάρχει σε μυϊκά, εγκεφαλικά και ηπατικά κύτταρα, η πρόσληψή του σε επαρκείς ποσότητες καθημερινά μέσω της κατανάλωσης τέτοιων τροφών είναι πρακτικά ανέφικτη και θα μπορούσε να εγκυμονεί παράπλευρους κινδύνους από την πρόσληψη χοληστερόλης, κ.ά. Λιποϊκό οξύ ανευρίσκεται και σε λαχανικά όπως το σπανάκι, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες. Έτσι, για τη λήψη επαρκών ποσοτήτων > Life > Positive < του αντιοξειδωτικού κρίνεται απαραίτητη η λήψη του από συμπληρώματα διατροφής. Η απορρόφησή του από το έντερο είναι ελλιπής όταν καταναλωθεί με τροφές πλούσιες σε λιπαρά, ενώ όταν βρεθεί στην κυκλοφορία, πολύ γρήγορα κατανέμεται στους ιστούς που το χρησιμοποιούν, και το υπόλοιπο ταχύτατα αποβάλλεται από τους νεφρούς. Λόγω της ταχύτατης αποβολής του από τους νεφρούς, απαιτείται επομένως συνεχής τροφοδότηση των ιστών με τις απαραίτητες δόσεις λιποϊκού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Τα ανωτέρω καθιστούν αναγκαία τη χορήγησή του σε μορφή βραδείας αποδέσμευσης, ώστε να διασφαλίζεται η συνεχής παροχή του στους ιστούς καθ΄ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Από τις κλινικές μελέτες, προκύπτει ότι η συνιστώμενη ημερησία δοσολογία λιποϊκού οξέος είναι 600 mg, σε μορφή βραδείας αποδέσμευσης. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 Σε μια μικρή σχετικά μελέτη, ασθενείς με νόσο Alzheimer, που έλαβαν ΑLA 600 mg / ημέρα για ένα έτος, εμφάνισαν σταθεροποίηση της νόσου. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν σε μια μεγαλύτερη πρόσφατη μελέτη σε 128 ασθενείς με νόσο Alzheimer, στους οποίους η χορήγηση 600 mg λιποϊκού οξέος για 16 μήνες βελτίωσε σημαντικά τη νοητική τους κατάσταση. Το λιποϊκό οξύ είναι ωστόσο πιο γνωστό για τη δράση του στον διαβήτη. Μιλήστε μας και για αυτό. Υπάρχει πληθώρα προκλινικών δεδομένων, που τεκμηριώνει την ωφέλιμη δράση του λιποϊκού οξέος στην πρόληψη των επιπλοκών του σακχαρώδη διαβήτη, από τη ρύθμιση της γλυκόζης ορού και τον καταρράκτη, μέχρι τη λειτουργία του ενδοθηλίου και τα επίπεδα των λιπιδίων στον ορό. Η καλύτερα τεκμηριωμένη δράση του ωστόσο, αφορά στην αποτελεσματικότητά του στη βελτίωση των συμπτωμάτων και στην αναστολή της εξέλιξης της διαβητικής πολυνευροπάθειας, όπου υπάρχει πια σημαντική συγκέντρωση κλινικών δεδομένων υψηλού επιπέδου. Έχουν δημοσιευθεί τουλάχιστον δύο μετα-αναλύσεις με συγκεντρωτικά αποτελέσματα από εκατοντάδες ασθενείς, καθώς και σημαντικός αριθμός μικρότερων, ανοικτών, μελετών. > Life > Positive < Οι περισσότερες μελέτες αφορούν στην επώδυνη περιφερική διαβητική πολυνευροπάθεια, υπάρχουν όμως και μελέτες αποκλειστικά σε ασθενείς με διαβητική νευροπάθεια του αυτόνομου, όπως η μελέτη DEKAN (Deutsche Kardiale Autonome Neuropathie). Πρόκειται για μια τυχαιοποιημένη, πολυκεντρική μελέτη, στην οποία χορηγήθηκε ΑLA ή placebo για 4 μήνες, που έδειξε βελτίωση των συμπτωμάτων, των διαταραχών του διαστήματος QT και των καρδιακών αρρυθμιών. Στην πιο πρόσφατη και μεγαλύτερη σε διάρκεια από τις μελέτες, τη μελέτη ΝΑΤΗΑΝ, συμμετείχαν 477 διαβητικοί ασθενείς με επώδυνη διαβητική περιφερική νευροπάθεια, από 46 κέντρα σε ΗΠΑ, Καναδά και Ευρώπη. Έλαβαν 600 mg α-λιποϊκού οξέος ή placebo, και παρακολουθήθηκαν για 4 χρόνια. Οι ασθενείς που έλαβαν λιποϊκό οξύ εμφάνισαν βελτίωση στα νευροπαθητικά συμπτώματα, τη μυϊκή αδυναμία και στις διαταραχές του αυτόνομου, ενώ η εξέλιξη της νευροπάθειας ανεστάλη, σε σχέση με τους ασθενείς που έλαβαν placebo. Η συνηθέστερη δόση που χρησιμοποιήθηκε ήταν τα 600 mg λιποϊκού οξέος, μία φορά την εβδομάδα, για διάστημα έως 4 έτη. Σε όλες τις μελέτες, το λιποϊκό οξύ προκάλεσε σημαντική βελτίωση στις παραμέτρους του νευροπαθητικού πόνου και μάλιστα στα περισσότερο επώδυνα από τα συμπτώματα (αλλοδυνία, καυσαλγία, διαξιφιστικά άλγη), σε μετρήσεις λειτουργικότητας της μυϊκής ισχύος, σε νευροφυσιολογικές παραμέτρους, σε μετρήσεις λειτουργιών του αυτόνομου (κυρίως καρδιακός ρυθμός, αρρυθμίες) και σε δείκτες ποιότητας ζωής. Όσον αφορά στην ασφάλεια, η μακροχρόνια θεραπεία με λιποϊκό οξύ αποδείχθηκε ασφαλής και καλά ανεκτή. 19 Υπάρχουν άλλες ενδείξεις για το λιποϊκό οξύ; Μια ακόμη, πολύ ενδιαφέρουσα δράση του λιποϊκού είναι αυτή ενάντια στην παχυσαρκία. Προκαταρκτικά αποτελέσματα σε προκλινικά μοντέλα σε πειραματόζωα, έδειξαν ότι προκαλεί καταστολή της όρεξης. Επίσης, σε μικρές ομάδες ασθενών, επιβεβαιώθηκαν σε μια μεγάλη τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή μελέτη σε 539 παχύσαρκους ασθενείς, οι οποίοι έλαβαν είτε 1200-1800 mg λιποϊκού είτε placebo επί 20 εβδομάδες. Στο τέλος της μελέτης, οι ασθενείς που έλαβαν λιποϊκό έχασαν σημαντικά περισσότερο βάρος, σε σχέση με τους ασθενείς που έπαιρναν το placebo. < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > υγεία ΟΝΥΧΟΜΥΚΗΤΙΑΣΗ ΤΕΛΟΣ! Δείξτε τα πόδια σας, χωρίς ντροπή! Μήπως η εμφάνιση των νυχιών των χεριών σας σάς δημιουργεί αμηχανία; Μήπως φοβάστε να φορέσετε σανδάλια ή πέδιλα, λόγω της εμφάνισης των νυχιών των ποδιών σας; Αν ναι, πιθανόν να ανήκετε στα άτομα που έχουν προσβληθεί από μύκητες στα νύχια. Π ολλές γυναίκες διστάζουν να φορέσουν peep toes, πέδιλα ή σανδάλια, λόγω της εμφάνισης των νυχιών τους. «Κατάλαβα ότι είχα μύκητες στα νύχια των ποδιών, όταν έπειτα από δύο διαδοχικές επισκέψεις σε ένα κομμωτήριο για πεντικιούρ το περασμένο καλοκαίρι ξέβαψα τα νύχια μου και διαπίστωσα ότι ήταν εμφανώς κιτρινισμένα, ενώ οι άκρες των μεγάλων νυχιών μου έμοιαζαν σαν να είχαν ξεκολλήσει από το δέρμα. Από τότε, ντρέπομαι ακόμη και να δοκιμάσω παπούτσια...», εξομολογείται η 30χρονη Κατερίνα. Ολοένα και πιο συχνό φαίνεται να είναι τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο των ονυχομυκητιάσεων, ιδίως μεταξύ των γυναικών, τόσο λόγω της «φυλάκισης» των ποδιών τους μέσα σε στενά παπούτσια για πολλές ώρες την ημέρα, όσο και γιατί οι ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής σε χώρους πεντικιούρ ευνοούν την μετάδοση των μυκήτων από άτομο σε άτομο. Όμως οι γυναίκες είναι εκείνες που χειμώνα-καλοκαίρι εκθέτουν τα πόδια τους σε κοινή θέα, άρα μια λύση σε αυτό το σοβαρό πρόβλημα τις αφορά, τόσο από πλευράς υγείας, όσο και από πλευράς εμφάνισης. Πώς θα καταλάβετε αν έχετε ονυχομυκητίαση; Oι κυριότερες ενδείξεις της ονυχομυκητίασης είναι οι εξής: • το νύχι χρωματίζεται, λευκό, μαύρο ή πράσινο • το σώμα του νυχιού (όχι δηλαδή το κομμάτι που κόβουμε), αντί να είναι ροζ και κολλημένο στο δέρμα, μοιάζει σαν να έχει ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 ξεκολλήσει και αποκτά όψη αδιαφανή και κιτρινωπή. • τα νύχια χάνουν τη στιλπνότητά τους και είναι εύθραυστα ή ημιτελή. • πόνος στα νύχια • με το πέρασμα του χρόνου, τα νύχια παραμορφώνονται και θρυμματίζονται, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες τα νύχια ξεκολλάνε εντελώς από το δέρμα. Μετάδοση Οι μύκητες των νυχιών μεταδίδονται εκπληκτικά εύκολα. Μπορoύν να μεταδοθούν είτε μέσω άμεσης επαφής, είτε από αντικείμενα που χρησιμοποιούνται από κοινού με άλλους, όπως οι λίμες και οι νυχοκόπτες. Μπορούν επίσης να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέσω των χαλιών ξενοδοχείων, των κοινόχρηστων ντους και των πατωμάτων αποδυτηρίων. Τα νύχια των ποδιών προσβάλλονται συχνότερα από ό,τι τα νύχια των χεριών, επειδή μεγαλώνουν πιο αργά, με αποτέλεσμα να έχει περισσότερο χρόνο να αναπτυχθεί ο μύκητας. Τα νύχια των ποδιών, όχι μόνο είναι πιο επιρρεπή στις ονυχομυκητιάσεις, αλλά και αργούν περισσότερο να ανταποκριθούν στη θεραπεία. Αν λοιπόν διαπιστώσετε ότι η εικόνα των νυχιών σας είναι διαφορετική από τη συνηθισμένη, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε άμεσα στο γιατρό ή στο φαρμακοποιό σας. Η παραμονή των μυκήτων στα νύχια για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αποκόλληση του νυχιού από το δάκτυλο ή στη συσσώρευση και στρωματοποίηση μεγάλης ποσότητας κερατίνης στο νύχι, η οποία εξέχει στην επιφάνεια του νυχιού, δυσκολεύοντας την καθημερινή δραστηριότητα. Οι σοβαρές εκτεταμένες λοιμώξεις, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που πάσχουν για πολλά χρόνια, μπορεί να προκαλέσουν πάχυνση των νυχιών σε βαθμό που να μην μπορούν να κοπούν τα νύχια και είναι δυνατό να προκαλέσουν πόνο ή ενόχληση στο περπάτημα. > Life > Positive < 21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > υγεία ονυχομυκητίαση τέλος! > ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΥΚΗΤΩΝ • Η υγρασία και η θερμότητα είναι δύο παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη μυκήτων. Η πολύ συχνή χρήση νερού και απορρυπαντικών είναι επίσης ένας παράγοντας που ευνοεί τους μύκητες. • Ο τραυματισμός ενός νυχιού μπορεί να οδηγήσει σε ονυχομυκητίαση. Αντιμετώπιση 22 Για να μην επιτρέψετε στους μύκητες να κάνουν... πάρτι στα νύχια σας, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την αντιμυκητιασική λάκα νυχιών Lakafin® που είναι διαθέσιμη στα φαρμακεία. Περιέχει το δραστικό συστατικό τιοκοναζόλη, ένα αντιμυκητισιακό φάρμακο ικανό να αντιμετωπίζει το σύνολο σχεδόν των μυκήτων που προκαλούν ονυχομυκητίαση, και το οποίο, σε συνδυασμό με το ενδεκυλενικό οξύ, διεισδύει σε όλες τις στιβάδες του νυχιού, καταπολεμώντας τους μύκητες εύκολα και με ασφάλεια. Το Lakafin® μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του ή/και σε συνδυασμό με την από του στόματος φαρμακευτική αγωγή που θα σας χορηγήσει ο θεράπων ιατρός σας. Το βέβαιο είναι πως η καταπολέμηση των μυκήτων παίρνει χρόνο- πολλές φορές η θεραπεία διαρκεί 6-12 μήνες. Πρόληψη Ας δούμε κάποιες συμβουλές για να προλάβετε τους μύκητες, πριν εγκατασταθούν στα νύχια σας: -Μην αφήνετε τα πόδια σας > Life > Positive < ιδρωμένα μετά την άσκηση και φροντίστε να φοράτε απορροφητικές κάλτσες από βαμβάκι, που απορροφούν και δεν εγκλωβίζουν την υγρασία, επιτρέποντας στα πόδια να αναπνέουν. • Μην περπατάτε με γυμνά πόδια σε κοινόχρηστα ντους, πισίνες κ.λπ. • Αποφεύγετε τα πολύ στενά παπούτσια, που μπορούν να τραυματίσουν τα δάκτυλα και τα νύχια των ποδιών σας. • Μετά το πλύσιμο των χεριών και των ποδιών σας, να τα στεγνώνετε καλά. • Αποφεύγετε την πολύ συχνή χρήση νερού/απορρυπαντικών. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, φροντίστε να φοράτε γάντια. -Μην αφήνετε χωρίς αντιμετώπιση οποιαδήποτε μυκητιασική λοίμωξη στα χέρια και στα πόδια, γιατί μπορεί να επεκταθεί. Είναι σημαντικό να επισκεφθείτε δερματολόγο αμέσως μόλις παρατηρήσετε οποιαδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα ή οποιαδήποτε αλλαγή ή ανωμαλία στα νύχια σας. Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς καταλήγουν στον γιατρό όταν πια έχουν εμφανιστεί προχωρημένες αλλοιώσεις. < • Η πολύωρη χρήση στενών παπουτσιών τραυματίζει πολλές φορές κάποια από τα δάκτυλα και μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μυκήτων. • Η ύπαρξη μυκητιασικής λοίμωξης στο δέρμα γύρω και κοντά στα νύχια, μπορεί, αν δεν αντιμετωπιστεί, να επεκταθεί, προκαλώντας ονυχομυκητίαση. • Η χρήση εργαλείων περιποίησης νυχιών, τα οποία δεν έχουν καθαριστεί/ απολυμανθεί σωστά, όταν εφαρμόζονται σε περισσότερους από έναν ανθρώπους. • Οι λανθασμένες πρακτικές αυτοπεριποίησης, όπως η συνήθεια να κόβουμε υπερβολικά συχνά ή υπερβολικά κοντά τα νύχια μας, αυξάνουν τις πιθανότητες προσβολής των νυχιών από μύκητες. • Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση που πιθανόν να σχετίζεται με την εμφάνιση ονυχομυκητίασης. Η έγκαιρη θεραπεία είναι απαραίτητη για τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη και ονυχομυκητίαση. Τα άτομα αυτά πρέπει να έρχονται σε επικοινωνία με το γιατρό τους αμέσως μόλις υποπτευθούν ότι μπορεί να έχουν προσβληθεί από μύκητες. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > συνέντευξη >του Θεόδουλου Παπαβασιλείου ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΚΙΩΤΗΣ «Η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία» Σ Πρόσφατη έρευνα της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, κατέγραψε τα σημαντικά προβλήματα που υπάρχουν στην στοματική υγεία του ελληνικού πληθυσμού. Προβλήματα που επιδεινώθηκαν τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης, η οποία οδήγησε ή ανάγκασε πολλούς να θεωρούν την επίσκεψη στον οδοντίατρο, «περιττή πολυτέλεια». Συναντήσαμε τον κ. Γιώργο Κοντακιώτη, Χειρουργό Οδοντίατρο στο Athens Dental Science και Συνεργάτη Προσθετικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συζητήσαμε μαζί του τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής, τις συνέπειες της κακής στοματικής υγείας και πόσο τελικά «κοστίζουν» στον ασθενή, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. > Life > Positive < ύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας η στοματική υγεία των Ελλήνων έχει επηρεαστεί σημαντικά από την οικονομική κρίση. Θεωρείται «πολυτέλεια» πλέον η επίσκεψη στον οδοντίατρο; Πραγματικά, η στοματική υγεία των Ελλήνων έχει επηρεαστεί από την οικονομική κρίση σε μεγάλο βαθμό και έχει υποβαθμιστεί. Ο σημερινός Έλληνας, με συρρικνωμένο το εισόδημά του, προσπαθεί να καλύψει καθημερινές, απαραίτητες και επείγουσες βιοποριστικές ανάγκες. Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα, η επίσκεψη στον οδοντίατρο θεωρείται μη απαραίτητη, έως και «πολυτέλεια» και παραπέμπεται στις «καλένδες». Η ίδια έρευνα αναφέρει ότι τρία στα πέντε παιδιά ηλικίας 5 ετών και επτά στα δέκα παιδιά 12 ετών έχουν τερηδόνα, ενώ προβληματική είναι η στοματική υγεία σχεδόν στο 84% των εφήβων ηλικίας 15 ετών. Πόσο ανησυχητικοί είναι αυτοί οι αριθμοί; Τα στοιχεία της έρευνας είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, αφού το ποσοστό που προκύπτει είναι παραπάνω από 50%. Σε μία εποχή που η οδοντιατρική επιστήμη εξελίσσεται διαρκώς και με ταχείς ρυθμούς, κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να συμβαίνει. Τα οικονομικά προβλήματα των γονέων και η αδυναμία να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, η απουσία των γονιών για πολλές ώρες της ημέρας από το σπίτι λόγω εργασίας, η καταφυγή στο «πρόχειρο» και μη υγιεινό φαγητό, η έλλειψη γνώσεων γύρω από το θέμα της στοματικής υγιεινής, είναι μερικοί από τους λόγους που οδηγούν στα παραπάνω αποτελέσματα. 25 Αντίστοιχα σοβαρά προβλήματα καταγράφονται και για τη στοματική υγεία των ενηλίκων. Τα προβλήματα που μπορούν να προκληθούν στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας από την κακή υγεία των δοντιών είναι διαφορετικά/πιο σοβαρά σε σχέση με αυτά των παιδιών; Πρώτα από όλα, η μη αντιμετώπιση των προβλημάτων στην παιδική και εφηβική ηλικία οδηγεί σε ενήλικες με βεβαρυμένη στοματική υγεία και αυξημένο ποσοστό αθεράπευτων αναγκών. Επιπλέον, στους ενήλικες και ιδίως στα ηλικιωμένα άτομα, τα προβλήματα στη στοματική υγεία, μπορεί να επιβαρύνουν τη γενική τους υγεία. Ιδίως τα άτομα με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη κ.ά. χρήζουν ιδιαίτερης μεταχείρισης και προσοχής. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > συνέντευξη Γιώργος Κοντακιώτης Η κρίση είναι ο μοναδικός λόγος που παραμελούν οι Έλληνες τη στοματική τους υγεία ή' μηπως είναι θέμα συνήθειας ή' έλλειψης σχετικής εκπαίδευσης; Η κρίση είναι ένας σημαντικός λόγος, σίγουρα όμως όχι ο μοναδικός. Εκτός από τους οικονομικούς παράγοντες υπάρχουν επίσης και κοινωνικοί παράγοντες που συντελούν και ενισχύουν το πρόβλημα. Η έλλειψη εκπαίδευσης και ενημέρωσης σε θέματα οδοντιατρικής φροντίδας είναι ένας ακόμα σοβαρός λόγος. Η εκπαίδευση θα πρέπει να ξεκινάει από την προσχολική ηλικία, από την οικογένεια και να συνεχίζεται στους παιδικούς σταθμούς, στα νηπιαγωγεία και στα σχολεία, από ειδικευμένα άτομα, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Ιδιαίτερη θα πρέπει να είναι η ευαισθητοποίηση και η φροντίδα στην επαρχία, όπου προβλήματα καταγράφονται σε μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Ποια είναι τα πιο κοινά προβλήματα στη στοματική υγεία των Ελλήνων; Τα πιο κοινά προβλήματα στη στοματική υγεία των Ελλήνων είναι η τερηδόνα, η ουλίτιδα, η περιοδοντίτιδα και οι ορθοδοντικές ανάγκες. Συχνά είναι επίσης τα παράπονα από πόνο στην κροταφογναθική διάρθρωση, που προκαλείται από σφίξιμο των δοντιών, φαινόμενο που ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια, λόγω του υπερβολικού στρες. > KOΝΤΑΚΙΩΤΗΣ Ε. ΓΙΩΡΓΟΣ Χειρουργός Οδοντίατρος Χειρουργός Οδοντίατρος στο Athens Dental Science και Συνεργάτης Προσθετικής Παν/μίου Αθηνών. Στο ιδιωτικό ιατρείο που διατηρεί ασχολείται με τη στοματική υγιεινή, την Αισθητική Οδοντιατρική, την προσθετική, τα εμφυτεύματα (χειρουργικό, προσθετικό), καθώς επίσης και με ενέσιμες αισθητικές θεραπείες με botulinum toxin και υαλουρονικό οξύ γύρω από το στόμα. e-mail: [email protected] Πώς μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής αυτά τα προβλήματα; 26 Θα ξεκινήσω αντίστροφα την απάντηση της ερώτησής σας. Αντιμετωπίζοντας τα παραπάνω προβλήματα επιτυγχάνεται 1) εξάλειψη του πόνου, 2) σωστή λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος, 3) καλή στοματική υγιεινή, 4) σωστή ομιλία - καθαρή άρθρωση και 5) καλή αισθητική. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στην καλή σωματική και ψυχική υγεία, τονώνοντας την αυτοπεποίθηση του ατόμου και επηρεάζουν σημαντικά την ευεξία του, αφού το στόμα συνδέεται με τις μεγαλύτερες απολαύσεις στη ζωή. Ποιους βασικούς κανόνες στοματικής υγιεινής πρέπει να ακολουθούμε; Απαραίτητη είναι η συστηματική και σωστή φροντίδα του στόματος με: • Προσεκτικό βούρτσισμα 2-3 φορές την ημέρα μετά από κάθε γεύμα και καθαρισμό με νήμα • Χρήση προϊόντων στοματικής υγιεινής • Επίσκεψη στον οδοντίατρο κάθε εξάμηνο. > Life > Positive < Τι ρόλο παίζουν η διατροφή, το κάπνισμα και το αλκοόλ στην καλή στοματική υγεία; Η διατροφή μας θα πρέπει να είναι ισορροπημένη και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Αντίθετα, μία φτωχή διατροφή και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης οδηγούν σε ουλίτιδα και φθορά των δοντιών. Το κάπνισμα και το αλκοόλ θεωρούνται κύριοι «ένοχοι» για τον καρκίνο του στόματος. Οι μανιώδεις καπνιστές έχουν, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, 20πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος. Η οδοντιατρική εξελίσσεται συνεχώς και δη στο κομμάτι της προσθετικής. Δεδομένου ότι οι ασθενείς αποφεύ- ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 ΛΟ Ι Μ Ω Ξ Η, Π Ο ΝΟ Σ , ΦΛΕΓΜ ΟΝΗ ΤΟΥ ΣΤΟΜ ΑΤΟΦΑΡΥ ΓΓΑ ΤΡΟΧΙΣΚΟΙ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ Προϊόν της ENGELHARD ARZNEIMITTEL GmbH & Co. KG, Herzbergstrasse 3, 61138 Niederdorfelden, Germany Αθήνα: Μονής Δαμάστας 6, 12133 Περιστέρι • Τηλ: 210 5777140 • Fax: 210 5788791 • e-mail: [email protected] • www.farmasyn.gr Γραφείο Β. Ελλάδος: Μαιάνδρου & Αδμήτου 27, 56224 Εύοσμος • Τηλ: 2310 703856 • Fax: 2310 703178 • e-mail: [email protected] > συνέντευξη Γιώργος Κοντακιώτης > Η ΣΤΟΜΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ Σύμφ Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευν έρευνα της Ελληνικής Οδοντιατρική τρικής Ομοσπονδίας: • Το μ μεγαλύτερο ποσοστό των αναγκ αναγκών οδοντιατρικής φροντίδα ντίδας παραμένουν αθεράπευτες: 8 86,8% των 5χρονων, 62% των 1 12χρονων και 60,1% των 15χρ 15χρονων έχουν ανάγκες που δεν έέχουν αντιμετωπιστεί. • Το 7 78,5% των 5χρονων, το 57,4 % για τα 12χρονα και 47,3% για τα 15χρονα, βουρτσίζουν μόνο μία φορά, ή αραιά ή π και ποτέ τα δόντια τους. • Το 3 38,7% των παιδιών ηλικίας ετ έχουν ανάγκη ορθοδο12 ετών ντική θεραπείας, ενώ το αντίντικής στοιχ ποσοστό για τα παιδιά στοιχο ηλικί 15 ετών ήταν 33,7%. ηλικίας Μόν οκτώ άτομα ηλικίας • Μόνο 35-44 ετών (0,7%) και ένα ηλικί 65-74 ετών (0,1%) ήταν ηλικίας 28 γουν ακόμη και τις υποχρεωτικές οδοντιατρικές εργασίες, να υποθέσουμε ότι δύσκολα ενδιαφέρονται γι’ αυτό το κομμάτι; Πράγματι, η οδοντιατρική επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς, σε όλες τις ειδικότητές της. Όσον αφορά στην προσθετική, είναι αλήθεια ότι αποτελεί ίσως το πιο «ακριβό κομμάτι» της οδοντιατρικής περίθαλψης. Και οι λόγοι είναι πολλοί. Τα σύγχρονα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των προσθετικών αποκαταστάσεων είναι εξαιρετικής ποιότητας, υψηλής αντοχής και άψογης αισθητικής. Επίσης, απαιτείται συνεργασία του οδοντιάτρου με ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, τους οδοντοτεχνίτες, αλλά και χρήση μηχανημάτων τελευταίας τεχνολογίας. Όλα αυτά ανεβάζουν πολύ το κόστος, σίγουρα όμως ανεβάζουν και τον μέσο όρο ζωής της προσθετικής εργασίας που έγινε στο στόμα - έτσι, μακροπρόθεσμα ωφελείται ο > Life > Positive < ελεύθερα τερηδόνας. • Μόνο 11,8% των ενηλίκων 35-44 ετών και 6,4% των ενηλίκων 65-74 ετών έχουν υγιές περιοδόντιο. • 53,4% των ενηλίκων 35-44 ετών και 70% των ατόμων 6574 ετών βουρτσίζουν μία φορά ή αραιά ή και ποτέ τα δόντια τους. • Τα παιδιά με γονείς ανώτατης εκπαίδευσης και από αστικές περιοχές επισκέπτονται σε μεγαλύτερο ποσοστό τον οδοντίατρο για πρόληψη, έναντι των παιδιών από αγροτικές περιοχές και με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων. • Ο δείκτης τερηδόνας επηρεάζεται τόσο από το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων, όσο και από τη στοματική υγιεινή και τις νόσους του περιοδοντίου. ασθενής. Σίγουρα, ο σύγχρονος οδοντίατρος οφείλει να συμβαδίζει με τις εξελίξεις της επιστήμης και να παρέχει υψηλής ποιότητας εργασία, που να συνδυάζεται με προσιτές τιμές. Τελικά, με το να μην επισκέπτεται κάποιος σε τακτική βάση τον οδοντίατρο, κάνει όντως οικονομία ή' το «χρυσοπληρώνει» αργότερα; Με το να μην επισκέπτεται κάποιος τακτικά τον οδοντίατρο, το μόνο που επιτυγχάνει είναι να συσσωρεύονται τα προβλήματα στο στόμα, να γίνονται περισσότερα, πιο επικίνδυνα και να επιλύονται δυσκολότερα και με πολυπλοκότερα σχέδια θεραπείας. Αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη ταλαιπωρία για τον ίδιο και τελικά περισσότερα χρήματα. Εξάλλου, η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία, «το προλαμβάνειν εστί θεραπεύειν». < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > positive people >Συνέντευξη στον Θεόδουλο Παπαβασιλείου «Η ΜΟΥΣΙ ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΕΣΑΙ, > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 Β αριέσαι τις συνεντεύξεις; Κάποιες φορές τις βαριέμαι πάρα πολύ. Κάποιες φορές πάλι όχι. Α ΟΥ Ι Λ Δ Λ Ι ΡΑΗΣΤ Ρ Χ ΚΗ ΣΕ ΜΑΘΑΙΝΕΙ , ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙΣ» Η κουβέντα μαζί της μοιάζει «σαν κάτι βόλτες μακρινές». Απ’ αυτές που κάνεις με φίλους για να μιλήσεις, να χαμογελάσεις, να θυμηθείς, να προβληματιστείς. Απ’ αυτές, που δεν έχει σημασία ο προορισμός, αλλά οι καθαρές εικόνες και η κατάλληλη μουσική υπόκρουση. Θεωρείς ότι βοηθούν κάποιον να σχηματίσει μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για τον καλλιτέχνη που εκτιμά ή' αλλοιώνουν την εικόνα του μεγεθύνοντας ή' παραλείποντας πράγματα; Πρέπει να δεχτούμε ένα δεδομένο: ότι ο κόσμος δεν είναι ενιαίος. Δεν υπάρχει ομοιογένεια όπως, ίσως, υπήρχε πριν από αρκετά χρόνια. Τώρα το κοινό έχει πάρα πολλές διαφορές. Επομένως, από μία συνέντευξη, καθένας θα λάβει διαφορετικά μηνύματα. Εσένα σε ενδιαφέρει η εικόνα που βγάζεις προς τα έξω; Σαν πρώτη απάντηση, θα σου έλεγα «όχι, δεν με ενδιαφέρει». Απ’ την άλλη, όμως, θα θεωρούσα ότι είναι υποκριτικό εκ μέρους μου να πω κάτι τέτοιο, γιατί, υποσυνείδητα, όλους μας ενδιαφέρει. Σίγουρα σε ενδιαφέρει η υστεροφημία σου και το τι γνώμη έχει ο άλλος για σένα. Όχι απαραίτητα αν είναι καλή ή κακή. Αν είναι η πραγματική. Εμένα δηλαδή, αν με ενδιαφέρει κάτι, είναι αν ο κόσμος που παρακολουθεί τη δουλειά μου, τα βήματά μου, έχει μία σχηματισμένη γνώμη για μένα, που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Πότε ξεκίνησε να «σχηματίζεται» η καλλιτεχνική σου εικόνα; Ξεκίνησα να κάνω κλασική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο όταν ήμουν 6 χρονών. Κι αυτό γιατί η πρώτη μου εικόνα και πολύ ισχυρή, ήταν η εικόνα του παππού μου του Ματθαίου, μπαμπά της μαμάς μου, ο οποίος έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε. Στα δικά μου τα μάτια αυτό φαινόταν πάρα πολύ γοητευτικό. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η εικόνα. Την ερωτεύτηκα. Επειδή, όμως, ο παππούς μου ήταν τσαγκάρης και αυτοδίδακτος, η γιαγιά μου η Ραλλία, με πήρε απ’ το χεράκι όταν ήμουν 6 χρονών και με πήγε στο Ωδείο. Ήθελες από μικρή να ασχοληθείς επαγγελματικά με τη μουσική; Τέλος δημοτικού, αρχές γυμνασίου περίπου, > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > positive people Ραλλία Χρηστίδου φόραγα σκισμένα παντελόνια και μού ΄βαζε χέρι η μάνα μου. «Τι είναι αυτά που φοράς;», μου ΄λεγε και της απαντούσα αμέσως «δεν θα μου πεις τι να φοράω, είμαι καλλιτέχνης». Που δεν το είχα στο μυαλό μου ότι εγώ θα ασχοληθώ επαγγελματικά με τη μουσική. Ήταν τόσο μεγάλο όνειρο αυτό για μένα, που δεν το έφερα ποτέ μπροστά. Ήταν πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Σου έβγαινε, όμως, αυθόρμητα το «είμαι καλλιτέχνης». Ναι! Της έλεγα «δεν θα μου λες τι να κάνω, ό,τι θέλω θα φοράω, όπως θέλω θα κινούμαι, ό,τι θέλω θα κάνω. Είμαι καλλιτέχνης». Είχα στο μυαλό μου ότι ένας άνθρωπος που είναι καλλιτέχνης, ταυτόχρονα είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την έννοια και την αίσθηση της ελευθερίας. Δεν μπαίνει σε στεγανά, δεν ακολουθεί κοινωνικά στερεότυπα, δεν τον ενδιαφέρει τι θα πει ο κόσμος. Θυμάμαι τα πρώτα χρόνια της κρίσης, που εξέφραζες συχνά και έντονα κάποιες φορές μέσα από τα social media την πικρία και την απογοήτευση που ένιωθες για τα σκληρά μνημονιακά μέτρα, για τα επεισόδια στις διαδηλώσεις κ.ά. Πώς τα βλέπεις τα πράγματα τώρα; Τα βλέπω πολύ καλύτερα. Έχω πάρα πολλές προσδοκίες από τη νέα εποχή που ξεκινά. Έτσι τό ΄χω στο μυαλό μου. Σαν μια ευκαιρία να αλλάξουμε πάρα πολλά πράγματα. Και λέω να αλλάξουμε, γιατί πρέπει να βοηθήσουμε όλοι σ’ αυτό. Ο καθένας από το πόστο του, με τη μικρή δύναμη που έχει. Για μένα όλοι οι άνθρωποι έχουν την αξία τους και όλοι οι άνθρωποι είναι χρήσιμοι στο να βοηθήσουν τον διπλανό τους. Τι θεωρείς ότι κάναμε λάθος; Πρέπει να στρέψουμε λίγο τα φώτα προς διαφορετική κατεύθυνση. Είμαι τώρα 35 χρονών και θυμάμαι ότι πάντοτε τα φώτα των ανθρώπων, τα μάτια τους ήταν στραμμένα μόνο προς τα έξω. Στο τι κάνει ο διπλανός τους σε όλα τα επίπεδα, τι έχει κερδίσει, τι έχει χάσει, πώς συμπεριφέρεται, πώς δεν συμπεριφέρεται. Πάντα με μία τάση έντονης κριτικής προς τα έξω. Ποτέ δεν γυρνούσαμε τα φώτα προς τα μέσα. Δεν λέω να είμαστε ενοχικοί και να λέμε «α, εγώ φταίω για όλα» - κι αυτό στο λέει ένας άνθρωπος που είναι πολύ ενοχικός. Αν όμως στρέψουμε τα φώτα προς τα μέσα και κάνουμε την αυτοκριτική μας, θα ανακαλύψουμε πράγματα, τα οποία θα μας κάνουν να δούμε τον διπλανό μας πιο καλό, σε σχέση με την εικόνα που είχαμε μέχρι τώρα γι’ αυτόν. Πιστεύεις ότι ο πνευματικός κόσμος της χώρας και ανάμεσα σ’ αυτούς βάζω τους μουσικούς, τους συνθέτες, τους ηθοποιούς κ.λπ., στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων την περίοδο της κρίσης; Βγήκαν μπροστά οι μεγάλοι καλλιτέχνες όπως έπρεπε; Πλην ελαχίστων περιπτώσεων, όπως για παράδειγμα ο Σταμάτης Κραουνάκης, θεωρώ πως όχι. Και αν δεν βγουν μπροστά αυτοί που είναι «πάνω στο άλογο», αυτοί που έχουν 30 χρόνια καριέρα, που έχουν τη δύναμη και την εξουσία μέσα σε εισαγωγικά να περάσει ο λόγος τους, να ακουστούν, τότε κι εσένα που ανήκεις στη νεότερη γενιά, σε σπρώχνουν ένα βήμα πίσω. Τι τους κράτησε πίσω; Θεώρησαν τους εαυτούς τους εν μέρει υπεύθυνους; Θεώρησαν ότι ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη; Δεν έχουν όλοι την επαναστατική διάθεση να βγουν μπροστά, να πάρουν κόσμο με το μέρος τους, να περάσουν με τον τρόπο τους κάποια μηνύματα; Δεν ξέρω. «Θυμάμαι ότι πάντοτε τα φώτα των ανθρώπων, τα μάτια τους ήταν στραμμένα προς τα έξω. Στο τι κάνει ο διπλανός τους σε όλα τα επίπεδα, τι έχει κερδίσει, τι έχει χάσει, πώς συμπεριφέρεται, πώς δεν συμπεριφέρεται. Πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας» Το τελευταίο διάστημα είσαι συνεχώς για συναυλίες και εμφανίσεις εντός και εκτός Αθηνών. Ποιες αλλαγές βλέπεις στη συμπεριφορά του κόσμου τα χρόνια της κρίσης; Ούτε σ’ αυτό το θέμα υπάρχει ομοιογένεια. Υπάρχει κόσμος που θέλει να του μιλήσεις και να του δώσεις κουράγιο, να του πεις κάποια πράγματα και υπάρχει και κόσμος που δεν θέλει. Την ώρα που θα έρθει να σε ακούσει και να πιει ένα ποτό, δεν τον ενδιαφέρει να ακούσει τίποτα που να του θυμίζει το πρόβλημά του. Αυτό είναι το πρώτο που έχω παρατηρήσει τα τελευταία χρόνια. Το δεύτερο είναι ότι ο κόσμος στα αστικά κέντρα έχει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από τον κόσμο της περιφέρειας. Και από άποψη διάθεσης και από άποψη οικονομικής δυνατότητας. Είναι πολύ πιο σφιγμένος, πολύ πιο κλειστός. Πολύ σε όλα... Η μουσική πώς επηρεάζει τον χαρακτήρα αλλά και τις αντοχές του ανθρώπου; Τι θεωρείς ότι προσφέρει, για παράδειγμα, στα παιδιά που διδάσκεις στο Ωδείο; Κατ’ αρχάς είναι πολύ όμορφο να βρίσκεσαι με παιδιά. Παρότι δυσκολεύομαι, είμαι αρκετά αυστηρή, γιατί θέλω να μάθουν μουσική. Γιατί πιστεύω ότι είναι κάτι που θα τους συντροφεύει σε όλη τους τη ζωή. Πιστεύω ότι η μουσική έχει θεραπευτικές ικανότητες, ανοίγει ορίζοντες σε έναν άνθρωπο και δημιουργεί καινούριους νευρώνες στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Συν ότι, όταν σπουδάζεις ένα μουσικό όργανο, μαθαίνεις πάρα πολλά πράγματα. Να έχεις υπομονή, μαθαίνεις πως όταν κατακτάς κάτι που είναι δύσκολο, η χαρά σου είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι όταν κατακτάς κάτι εύκολα. Μαθαίνεις να αγωνίζεσαι, να διεκδικείς. Αυτό όμως που μπορώ να ξεχωρίσω και να τονίσω, είναι ότι είναι πάρα πολύ καλός συνεργάτης. Είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένη από τον Δημήτρη και αυτό αποτυπώνεται και στη συνεργασία μας πάνω στη σκηνή. Θα ακούσετε γνωστά τραγούδια από τη δισκογραφία μας και όχι μόνο, θα βρείτε πάρα πολύ καλή διάθεση, πολύ καλούς μουσικούς – συνοδοιπόρους μας. Στόχος μας είναι αυτός που θα έρθει στην παράστασή μας, να ακούσει, να σιγοτραγουδήσει και να χορέψει. «Με Όπλο την αγάπη» τιτλοφορείται η τελευταία σου δουλειά και το ομότιτλο τραγούδι έχει μια έντονη δόση αισιοδοξίας. Είσαι αισιόδοξο άτομο; Ψάχνεις να βρεις τη θετική πλευρά των πραγμάτων; Τι άλλο να περιμένουμε από σένα προσεχώς; Ψάχνω να βρω τη θετική πλευρά της κατάστασης, του προβλήματος, του κακού αποτελέσματος, ψάχνω τη θετική πλευρά στους ανθρώπους... Θεωρώ δεδομένο πως ένα καταφύγιό σου, είναι η μουσική. Τι άλλο σου δίνει δύναμη και σε κάνει πιο αισιόδοξη; Φίλοι, αναμνήσεις...Να μπορείς να ανατρέξεις στις αναμνήσεις σου για να αισθανθείς καλύτερα. Σίγουρα η μουσική -θα μελετήσω και θα παίξω κιθάρα όταν έχω κάποιο πρόβλημα- η προσευχή... Εκτός από την παράσταση που κάνω με τον Δημήτρη, υπάρχει και μία δική μου παράσταση που λέγεται «Σαν κάτι βόλτες μακρινές 2», την οποία ξεκίνησα από πέρσι, πήγε πολύ καλά και είπα να τη συνεχίσω και φέτος. Ανανεωμένη φυσικά όσον αφορά στο ρεπερτόριο, γιατί δεν σου κρύβω βαριέμαι να λέω κάθε χρόνο τα ίδια. Μια παράσταση με τραγούδια από την προσωπική μου δισκογραφία, τραγούδια που κινούνται σε μεγάλη γκάμα ρεπερτοριακή, τραγούδια που γουστάρω να ακούω και να τα λέω. Στην παρέα μου είναι η Μιγκέν Σελμάνι που παίζει βιολί, ο Χρήστος Μιχάλης που παίζει κιθάρες και μαντολίνο και ο Παύλος Πανταζόπουλος στον ήχο. Έχω κάνει όλες τις διασκευές και τις ενορχηστρώσεις και είναι, πιστεύω, μια πολύ όμορφη και προσεγμένη δουλειά. Ξεκινάς σήμερα, 28 Φεβρουαρίου, στο Ρυθμός Stage κάποιες εμφανίσεις με τον Δημήτρη Μπάση. Τι να περιμένουμε από αυτή τη συνύπαρξη; Να κλείσουμε με ένα θετικό μότο που σε χαρακτηρίζει; Θα δείτε μια πάρα πολύ όμορφη σύμπραξη μεταξύ εμού και του Δημήτρη, ο οποίος είναι ένας καλλιτέχνης που εκτιμώ πάρα πολύ. Είναι ένας εκπληκτικός καλλιτέχνης, πάρα πολύ καλός τραγουδιστής, γνήσιος εκπρόσωπος του λαϊκού τραγουδιού στη χώρα μας. i Η Ραλλία Χρηστίδου εμφανίζεται με Δεν πειράζει. Προχωράμε! < τον Δημήτρη Μπάση στο «Ρυθμός Stage» (Λεωφόρος Μαρίνου Αντύπα 38, Ηλιούπολη) στις 28 Φεβρουαρίου, 7, 14 και 21 Μαρτίου. > >της Αρτέμιδας Καράγιαννη ομορφιά ΜΑΚΙΓΙΑΖ & ΜΑΛΛΙΑ Από το Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, το Μιλάνο και το Λονδίνο κατευθείαν στο boudoir μας! Οι τάσεις στο μακιγιάζ και τα μαλλιά δεν απαιτούν να τις ακολουθήσουμε κατά γράμμα, αλλά να μας ενημερώσουν σωστά και να μας παρασύρουν λίγο στους ρυθμούς της έμπνευσης και της ομορφιάς. ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΕΖΟΝ Ν « α φοράω το κόκκινο κραγιόν μου και την άνοιξη;», «Είναι της μόδας το μωβ;», «Τι χτένισμα να κάνω στα μαλλιά μου;». Eρωτήσεις που περνούν από το μυαλό των γυναικών καθημερινά. Οι απαντήσεις έρχονται από τις μητροπόλεις της μόδας, που στέλνουν τα δικά τους λαμπερά μηνύματα ομορφιάς. Τα trends της εκάστοτε εποχής στο μακιγιάζ και τα μαλλιά προσγειώνονται σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, έτοιμα να καθοδηγήσουν κάθε γυναίκα που θέλει να ξέρει τι θα «φορεθεί» και φέτος. Δεν είναι ένας οδηγός για να τον τηρήσουμε με απόλυτη ακρίβεια- δε θέλουμε να είμαστε υποχείρια της μόδας- απλώς μια εποχική σφυγμομέτρηση που μας κρατάει ενημερωμένες, μας τροφοδοτεί με την κατάλληλη έμπνευση και σίγουρα μας κάνει πιο όμορφες. «Γυμνό» δέρμα 34 > Life > Positive < Επιδερμίδα που μοιάζει άβαφη, όμως δεν είναι. Οι ατέλειες έχουν κρυφτεί καλά, αλλά κανείς δεν το καταλαβαίνει. Λαμπερή όψη, σχεδόν ανεπιτήδευτη. Η γυμνή επιδερμίδα που ακτινοβολεί υγεία είναι το όνειρο κάθε γυναίκας! Οι τάσεις επιβάλλουν να μοιάζουμε σαν να μην έχουμε προσπαθήσει πολύ για να είμαστε όμορφες και μόνο ένα έμπειρο μάτι να μπορεί να αντιληφθεί ότι έχουμε εφαρμόσει προϊόντα. Οι υφές φέτος είναι πιο ματ, ενώ τα ζυγωματικά φλερτάρουν με το ροζ της υγείας, σαν να βγήκαμε μόλις από το γυμναστήριο! Πώς θα το πετύχουμε: Προτεραιότητα είναι η καθαρή επιδερμίδα. Πρέπει να επενδύσουμε στον κατάλληλο καθαρισμό και στην ιδανική περιποίηση, καθώς ένα «γυμνό» λουκ δε συγχωρεί ξηρότητα, λιπαρότητα ή ατέλειες. Η επιλογή του σωστού foundation είναι το σημαντικότερο βήμα όσον αφορά στο μακιγιάζ, γι’ αυτό πρέπει να το επιλέξουμε προσεκτικά, ώστε να μη μας βαραίνει και να μη δημιουργεί εφέ μάσκας. Επιλέγουμε το χρώμα σε καλό φως (κατά προτίμηση ήλιου) και σταματάμε να πιστεύουμε πως όσο πιο παχύ είναι, τόσο πιο πολύ καλύπτει και ομορφαίνει την όψη. Υπάρχουν προϊόντα με λεπτόρρευστες υφές που κάνουν θαύματα! Ολοκληρώνουμε με ένα ρουζ σε απαλή απόχρωση και μια μάσκαρα, καθώς και ένα κραγιόν ή λιπ γκλος που θα τονίσει απλώς το φυσικό χρώμα των χειλιών μας. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 35 > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ομορφιά οι τάσεις της σεζόν Κόκκινα χείλη Το κόκκινο δε φεύγει ποτέ από το προσκήνιο, αλλά επιστρέφει κάθε χρόνο με άλλο χαρακτήρα. Φέτος, οι trend setters αγάπησαν τις ματ υφές, απαλλαγμένες από κάθε λάμψη ή γυαλάδα. Από την απόχρωση της πορφύρας μέχρι εκείνο που μοιάζει σχεδόν πορτοκαλί, το κόκκινο αυτή την άνοιξη είναι απολύτως στεγνό και πολύ γοητευτικό! Πώς θα το πετύχουμε: Το ματ κόκκινο αποδεικνύει πως η εφαρμογή περιγράμματος δεν είναι επαγγελματικό τρικ, αλλά μυστικό επιτυχίας. Με ένα μολύβι ίδιας απόχρωσης με το κραγιόν που έχουμε διαλέξει, περιγράφουμε τα χείλη μας και έπειτα τα γεμίζουμε για πιο σταθερό αποτέλεσμα (έτσι είμαστε σίγουρες ότι δεν θα μας φύγει αν πιούμε ή αν φάμε κάτι). Έπειτα απλώνουμε το με πινέλο, για άψογη εφαρμογή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κόκκινο στα χείλη απαιτεί λιγότερο τονισμένα μάτια και άψογη επιδερμίδα. Μωβ και χρυσό 36 Αν έπρεπε να διαλέξουμε δύο χρώματα που πρωταγωνίστησαν αυτή τη σεζόν στις πασαρέλες, αυτά ήταν αδιαμφισβήτητα το μωβ και το χρυσό. Μόνα τους ή σε συνδυασμό, τα συγκεκριμένα χρώματα έκλεψαν την παράσταση στα μάτια, είτε με τη μορφή του έντονου smoky, είτε απλώς ως τελείωμα στις γωνίες. Πώς θα το πετύχουμε: Αν θέλουμε κάτι τολμηρό και έντονο, τότε με μια μωβ σκιά μπορούμε να αποκτήσουμε ένα ανατρεπτικό smoky, ενώ αν θέλουμε κάτι πιο chic και ήπιο, οι αποχρώσεις του χρυσού θα δώσουν φως στο βλέμμα μας. Ό,τι και να επιλέξουμε, πρέπει να είμαστε σίγουρες ότι το έχουμε συνδυάσει σωστά. Τα χείλη είναι καλύτερο να μένουν άτονα ή τονισμένα με ένα φυσικό χρώμα, την ίδια στιγμή που τα ζυγωματικά χρειάζονται bronze ή τόνους του απαλού ροζ/καφέ για να > Life > Positive < ταιριάξουν με τα μάτια μας. Ο συνδυασμός του μωβ με το χρυσό είναι άψογος για βραδινές εμφανίσεις, ειδικά αν τονίσουμε το κέντρο ενός μωβ τονισμένου ματιού με λίγη λαμπερή χρυσή απόχρωση που αντανακλά μοναδικά το φως. Χαμηλή κοτσίδα Σοφιστικέ, κλασικό και γοητευτικό, το συγκεκριμένο λουκ είναι η απόλυτη τάση της σεζόν. Κυκλοφορεί σε διάφορες εκδοχές, ώστε να προσαρμόζεται στο στιλ κάθε γυναίκας. Όταν η κοτσίδα είναι ατημέλητη, πιο χαλαρή και πέφτει χαριτωμένα στο πλάι, ταιριάζει άψογα σε πιο νεαρές ηλικίες και σε πρωινά σύνολα, ενώ όταν είναι απόλυτα επιτηδευμένη και λεία είναι ιδανική επιλογή για επαγγελματικά ραντεβού και βραδινές επίσημες εμφανίσεις. Είναι επίσης μια καλή λύση για τις μέρες που τα μαλλιά μας δεν «κάθονται» πολύ καλά. Πώς θα το πετύχουμε: Ένα λαστιχάκι που συγκεντρώνει τα μαλλιά στο ύψος του αυχένα αρκεί για να δημιουργήσουμε την κοτσίδα. Οι πιο επίσημες κοτσίδες χρειάζονται καλό χτένισμα στην κορυφή και πολλές φορές παράλληλη χρήση ενός ειδικού προϊόντος, όπως ένα ελαφρύ τζελ ή μια ισχυρή λακ, για τις ατίθασες τούφες. Για ακόμα πιο όμορφο αποτέλεσμα, παίρνουμε μια μικρή τούφα από το κάτω μέρος της κοτσίδας και τη γυρνάμε όσες φορές χρειαστεί γύρω από το λαστιχάκι, ώστε να το κρύψουμε. Το στερεώνουμε με ένα τσιμπιδάκι, στρέφοντάς το προς το κέντρο της κοτσίδας για να κρύψουμε και αυτό. Έτσι, φαίνεται σαν να έχουμε τυλίξει τα μαλλιά μας με... τα μαλλιά μας! Φυσικά κύματα Είναι το αγαπημένο λουκ των γυναικών, κάθε ηλικίας. Αυτός είναι ο λόγος που οι τάσεις επιμένουν να μας το ξανασυστήνουν κάθε χρόνο και εμείς έχουμε ένα λόγο παραπάνω να χαιρόμαστε. Πώς θα το πετύχουμε: Μοιάζει απλό, όμως δεν είναι καθόλου εύκολο. Αν δεν έχουμε φυσικά σπαστά μαλλιά που απλώς απαιτούν λίγες κινήσεις φινιρίσματος, τα φυσικά κύματα χρειάζονται ειδικά εργαλεία. Με ένα ψαλίδι ή πρεσοσίδερο «ψήνουμε» μικρές ή μεγάλες τούφες (ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουμε να πετύχουμε). Αφού κάνουμε όλα τα μαλλιά, με τη βοήθεια μιας λακ «τσαλακώνουμε» λίγο τις τούφες και τις «ανοίγουμε» με τα δάχτυλά μας, μέχρι να καταλήξουμε στο αποτέλεσμα που επιθυμούμε. < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ψυχολογία >της Βιβέττας Λαϊνιώτη Γιατί βλέπουμε εφιάλτες; 38 Μας κυνηγάνε σε ένα μαγεμένο δάσος, πέφτουμε από τον τελευταίο όροφο μιας πολυκατοικίας, κλέφτες μπαίνουν στο σπίτι μας και νιώθουμε τελείως αβοήθητοι και μετά… ξυπνάμε κάθιδροι και με την καρδιά μας να σφυροκοπά! Οι εφιάλτες δυστυχώς δεν αφορούν μόνο τα παιδιά! Έρευνες έχουν αποδείξει πως ένας στους δύο ενήλικες βλέπει περιστασιακά εφιάλτες. Τι γίνεται όταν το πρόβλημα αρχίζει να γίνεται ενοχλητικό και να διαταράσσει τον ύπνο μας; Ποιες αιτίες ευθύνονται για αυτούς; Υπάρχει τρόπος να τους ξεφορτωθούμε μια και καλή; Οι απαντήσεις, στις σειρές που ακολουθούν… Κ ατά τον Φρόιντ, τα όνειρα προσφέρουν μια κλειδαρότρυπα στο ασυνείδητό μας. Με τη βοήθεια του υποσυνείδητού μας, το ασυνείδητο συγκρατεί τις καταπιεσμένες μας επιθυμίες και τους κρυφούς μας πόθους. Ωστόσο, καμιά φορά τα αληθινά συναισθήματα αναδύονται στη διάρκεια του ύπνου. Όταν τα συνηθισμένα όνειρα δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά μας, τότε εμφανίζονται οι εφιάλτες. Και δυστυχώς, η αίσθηση δεν είναι καθόλου ευχάριστη, πράγμα που δικαιολογεί την ανακούφισή μας όταν ξυπνάμε... > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ψυχολογία γιατί βλέπουμε εφιάλτες; 1. Επανειλημμένες αφυπνίσεις κατά το δεύτερο μισό της περιόδου του ύπνου 2. Δυνατότητα λεπτομερούς ανάκλησης του τρομακτικού περιεχομένου του ονείρου, το οποίο συνήθως αφορά απειλές κατά της επιβίωσης, της ασφάλειας ή της αυτοεκτίμησης του ατόμου. 3. Γρήγορη και άμεση ανάκτηση του προσανατολισμού και της εγρήγορσης του ατόμου, μετά την αφύπνιση από το τρομακτικό όνειρο. 4. Σημαντική έκπτωση των κοινωνικών, επαγγελματικών και άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας του ατόμου στη διάρκεια της ημέρας, λόγω του ανήσυχου ύπνου. 5. Για Διαταραχή Εφιαλτών μιλάμε όταν πρώτα έχει αποκλειστεί ότι οι εφιάλτες αποτελούν την ανεπιθύμητη ενέργεια της λήψης κάποιου φαρμάκου ή οφείλονται σε κάποια άλλη ψυχική διαταραχή. να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Όταν κοιμόμαστε, συμβαίνουν διαδοχικές μεταβολές στη λειτουργία του εγκεφάλου μας, οι οποίες δεν γίνονται αντιληπτές ή εάν γίνουν αντιληπτές, έχουν σβήσει από τη μνήμη μας μέχρι να ξυπνήσουμε το επόμενο πρωί. Ο ύπνος αποτελείται από επαναλαμβανόμενους κύκλους εναλλαγής μεταξύ των σταδίων «non-REM» (παλαιότερη ονομασία, «συγχρονισμένος ύπνος») και «REM» («αποσυγχρονισμένος» ή «ύπνος που συνοδεύεται από όνειρα»). Kατά μέσο όρο συμβαίνουν 5 εναλλαγές σε έναν ύπνο διάρκειας 7 ωρών. Ο ύπνος non-REM αποτελείται με τη σειρά του από 4 στάδια, ανάλογα με το πόσο βαθύς είναι. Το στάδιο REM, εκτός από το χαρακτηριστικό από το οποίο λαμβάνει το όνομά του (Rapid Eye Movements: ταχείες κινήσεις των ματιών) χαρακτηρίζεται και από μία ταυτόχρονη πλήρη παράλυση όλων των μυών του σώματος, εκτός από αυτούς που εξυπηρετούν την αναπνοή (μύες του διαφράγματος). Η κλασική και ευρύτερα γνωστή άποψη είναι ότι τα όνειρα, συνεπώς και οι εφιάλτες, εμφανίζονται κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης. Τι είναι αυτό όμως που τους γεννάει; Οι παράγοντες που ευθύνονται για τους εφιάλτες είναι σύμφωνα με την ειδικό οι εξής: • Το άγχος, το στρες και η κατάθλιψη • Μια ασθένεια που συνοδεύεται από πυρετό • Το πένθος • Η λήψη κάποιου φαρμάκου ή, αντίστοιχα, η πρόσφατη διακοπή ενός φαρμάκου (π.χ. υπνωτικά χάπια) • Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ • Η απότομη αποχή από το αλκοόλ • Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου (υπνική άπνοια) • Η ύπαρξη κάποιας διαταραχής ύπνου (π.χ. ναρκοληψία και ενύπνιος τρόμος) • Η κατανάλωση μεγάλου γεύματος πριν τον ύπνο, η οποία οδηγεί σε αύξηση της δραστηριότητας του εγκεφάλου. Που οφείλονται; Αντιμετωπίζονται; Ποια είναι, όμως, η «πηγή» ενός εφιάλτη; Το να βρει κανείς την αιτία για την οποία ξυπνά κάθε βράδυ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο να καταφέρει τελικά Οι εφιάλτες μπορούν να αντιμετωπισθούν ως νόσημα, μόνο όταν διαταράσσουν σημαντικά την κοινωνική, επαγγελματική ή λοιπή ζωή κάποιου. Τι είναι όμως οι εφιάλτες; «Ο εφιάλτης είναι ένα όνειρο που εμφανίζεται κυρίως κατά το δεύτερο ήμισυ του ύπνου και προκαλεί αισθήματα τρόμου, φόβου, αγωνίας ή υπερβολικού άγχους. Τις περισσότερες φορές οι εφιάλτες είναι μια φυσιολογική αντίδραση στο στρες και μάλιστα, κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι συμβάλλουν στην αντιμετώπιση τραυματικών εμπειριών. Όταν όμως η εμφάνισή τους είναι συχνή, τότε αποτελούν μια διαταραχή, που οδηγεί σε σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε όλους τους τομείς της ζωής του. Η διαταραχή αυτή περιλαμβάνεται στις παραϋπνίες και ονομάζεται Διαταραχή Εφιαλτών (πρώην Διαταραχή Ονειρικού Άγχους)», σημειώνει η ψυχολόγος κ. Βασιλική Μαργέτη. Τα εξαιρετικά τρομακτικά όνειρα, που συνήθως εντυπώνονται βαθιά στη μνήμη και μπορεί να τα ανακαλέσει κάποιος με λεπτομέρειες, εμφανίζονται περίπου στο 50% του πληθυσμού. Αν πρόκειται για τους συνηθισμένους περιστασιακούς εφιάλτες που όλοι βλέπουμε, μάλλον θα πρέπει να αναζητήσουμε την αιτία στο καθημερινό άγχος Xαρακτηριστικά συμπτώματα της Διαταραχής Εφιαλτών 40 > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ΞΥΠΝΩΝΤΑΣ ΤΗ ΜΑΜΑ… Όλοι οι γονείς έχουν την εμπειρία της αφύπνισης από έναν απρόσκλητο νυχτερινό επισκέπτη, που προσπαθεί να τρυπώσει αθόρυβα κάτω από τα στρώματα χωρίς να τους ξυπνήσει, «γιατί είδε εφιάλτη». Η ανασφαλής αυτή συμπεριφορά του παιδιού δεν συνιστά πάθηση, ούτε υποδηλώνει ότι δεν το προσέχετε αρκετά. Σίγουρα όμως απαιτεί κατάλληλους χειρισμούς. Μία πρακτική που μπορεί να δώσει λύση είναι η εξής: Ξαπλώστε μαζί με το παιδί σας στο κρεβάτι του και χαλαρώστε το με λόγια ή χάδια. Ακολούθως, ανακαθίστε στο κρεβάτι συνεχίζοντας τα χάδια. Συνεχίστε να κάθεστε στο κρεβάτι χωρίς να > Life > Positive < κινείστε. Μετά από λίγα λεπτά σηκωθείτε. Εάν το παιδί σάς αντιληφθεί, διαβεβαιώστε το από μακριά ότι παραμένετε στο δωμάτιο ή ξεκινήστε τα βήματα από την αρχή. Γενικά, τα προβλήματα με τον ύπνο των παιδιών διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Στα βρέφη και στα νήπια, η αδυναμία διατήρησης συνεχόμενου ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι σχεδόν καθολικό φαινόμενο, ενώ στην προσχολική ηλικία τα προβλήματα σχετίζονται κυρίως με τη δυσκολία των παιδιών να αποκοιμηθούν. Αργότερα, στη σχολική ηλικία, τα παιδιά συνήθως αρνούνται να πάνε για ύπνο πριν τους γονείς τους. Συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αντιμετώπισή τους είναι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και τα κοινά ηρεμιστικά, όπως οι βενζοδιαζεπίνες. Αν πρόκειται για τους συνηθισμένους περιστασιακούς εφιάλτες που όλοι βλέπουμε, μάλλον θα πρέπει να αναζητήσουμε την αιτία στο καθημερινό άγχος. Η κυρία Μαργέτη μάς δίνει απλές και πρακτικές συμβουλές για να ξεφορτωθούμε τους εφιάλτες μας και να έχουμε έναν ευχάριστο ύπνο. Ακολουθήστε τις και δεν θα χάσετε! Ορίστε ένα πρόγραμμα ύπνου: Πηγαίνετε στο κρεβάτι την ίδια ώρα κάθε βράδυ και φροντίστε να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε πρωί. Αποφύγετε την απορρύθμιση του κύκλου του ύπνου. Προσπαθήστε να ακολουθείτε το ίδιο ωράριο ακόμη και τα Σαββατοκύριακα, ώστε να έχετε ένα πιο εύκολο δευτεριάτικο ξύπνημα! Σωματική άσκηση: 20-30 λεπτά σωματικής άσκησης την ημέρα είναι ένας καλός στόχος! Η καθημερινή άσκηση βοηθά στον καλό ύπνο, αρκεί να μην γίνεται λίγο πριν ξαπλώσετε στο κρεβάτι σας. Η άσκηση καλό είναι να γίνεται περίπου 5 ώρες πριν πάτε για ύπνο, εκτός κι αν είστε φαν… της πρωινής γυμναστικής! Κοιμηθείτε μέχρι το φως του ήλιου! Αντικαταστήστε το ξυπνητήρι σας με... τις φωτεινές αχτίδες του ηλίου! Ξυπνήστε με το φως του ήλιου! Το φυσικό φως βοηθά στον καθημερινό επαναπρογραμματισμό του εσωτερικού βιολογικού σας ρολογιού. Μην ξαπλώνετε στο κρεβάτι σας περιμένοντας να σας πάρει ο ύπνος! Αν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, σηκωθείτε από το κρεβάτι σας. Προτιμήστε να κάνετε κάτι άλλο, όπως να διαβάσετε, να παρακολουθήσετε τηλεόραση ή να ακούσετε μουσική, μέχρι να νιώσετε κουρασμένοι. Η αγωνία ότι δεν θα καταφέρετε να κοιμηθείτε, μετατρέπεται σε άγχος, που μπορεί πραγματικά να μετατραπεί σε εφιάλτη, όταν τελικά κοιμηθείτε. < 41 i Βασιλική Κ. Μαργέτη Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια http://www.psy-therapy.gr/ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ψυχολογία >της Νεκταρίας Καρακώστα CYBER- BULLYING Βία πίσω από την οθόνη... Ποιος δεν έχει νιώσει έναν κόμπο στο στομάχι βλέποντας τη διαφήμιση της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για το cyber-bullying; «Είσαι κοντός, χοντρός και καθυστερημένος. Η μάνα σου ντρέπεται για σένα και ο πατέρας σου είναι αλήτης. Κοίτα τα μούτρα σου, έπρεπε να ντρέπεσαι βρε βλάκα», λέει ο δράστης στο παιδί –θύμα του εκφοβισμού, που σκύβει το κεφάλι και δέχεται αόρατες γροθιές στο πρόσωπο... Η διαφήμιση μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα δείχνει απολύτως παραστατικά ένα φαινόμενο που ξέρουμε πως είναι πέρα για πέρα αληθινό, καθώς τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες μπορούν να γίνουν πολύ σκληρά... Όπως προκύπτει, από διεθνή κυρίως δεδομένα, το 15% των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού, κυρίως σε ηλικία 8-15 χρόνων. Και μπορεί το cyber - bullying να συμβαίνει πίσω από μια οθόνη, οι επιπτώσεις του όμως είναι πολύ σημαντικές... Aν και κάποιες φορές όλο αυτό μοιάζει σαν αθώα πλάκα μεταξύ των παιδιών, έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για την ψυχική, ακόμη και τη σωματική υγεία του θύματος. Αντιμέτωπο με αυτήν την εχθρική και επιθετική συμπεριφορά, το παιδί/ έφηβος επηρεάζεται ψυχοσυναισθηματικά, ενώ πολύ συχνά εμφανίζει και μαθησιακές δυσκολίες. Το παιδί μπορεί να αντιδράσει στο bullying με άρνηση για το σχολείο, να εμφανίσει ξαφνική πτώση στις σχολικές του επιδόσεις, βιώνει φόβο, κατάθλιψη, ανασφάλεια και κλείνεται στον εαυτό του. Ιδίως αν για διάφορους λόγους το παιδί διστάζει να μιλήσει («κι άμα μιλήσεις, θα πιάσω την αδελφή σου, θα την κλείσω σε μια τουαλέτα και θα δεις τι θα πάθει», λέει ο δράστης του εκφοβισμού στο προαναφερθέν σποτ), αισθάνεται αβοήθητο και η αίσθηση αυτή οδηγεί έως και σε αυτοκτονικό ιδεασμό. Το παιδί –θύμα μπορεί να εμφανίσει ακόμη και σωματικά συμπτώματα από όλη αυτήν την κατάσταση, όπως πονοκεφάλους, κοιλιακά άλγη, ενούρηση, διαταραχές ύπνου, άγχος, φοβίες. Σύμφωνα με την επιστημονική συνεργάτη για θέματα Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας, κ. Χαρίκλεια Μανουσάκη, «οι δράστες του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι άτομα που βιώνουν και τα ίδια μοναξιά, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκο- > Life > Positive < λίες προσαρμογής. Άτομα, που μέσα από αυτήν την αντικοινωνική συμπεριφορά και την εξουσία που αισθάνονται ότι επιβάλλουν στους άλλους, αισθάνονται ανακούφιση από τα συναισθήματα δυσφορίας που βιώνουν και τα οποία έχουν προκληθεί από προβληματικές οικογενειακές σχέσεις ή δύσκολες προσωπικές σχέσεις». Τι ακριβώς περιλαμβάνει ο διαδικτυακός εκφοβισμός; • αποστολή κειμένων, e-mail, ή άμεσων μηνυμάτων με κακόβουλο ή/και προσβλητικό, για το όνομα ή/και την ταυτότητα του λήπτη, περιεχόμενο • ανάρτηση προσβλητικών για το θύμα φωτογραφιών, μαγνητοσκοπημένου (βίντεο) ή άλλου υλικού σε ιστοσελίδες, δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, blogs, chat rooms, κ.ά. • διαδικτυακή παρακολούθηση των αναρτήσεων του θύματος, με σύγχρονη ή ασύγχρονη ανάρτηση εχθρικών σχολίων ή μηνυμάτων • ανακοίνωση, διανομή ή/και αποστολή σε τρίτους προσωπικών ή εμπιστευτικών μηνυμάτων, βίντεο ή φωτογραφιών • αποκλεισμό του χρήστη από το Διαδίκτυο • επαναλαμβανόμενη αποστολή ηλεκτρονικών ή τηλεφωνικών μηνυμάτων • δημιουργία ψεύτικων διαδικτυακών προφίλ στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης με σκοπό την προσβολή του ονόματος ή/και της προσωπικότητας του θύματος • παραβίαση (είσοδος) στους προσωπικούς διαδικτυακούς λογαριασμούς του θύματος (διαδικτυακή παρακολούθηση) • γνωστοποίηση προσωπικών πληροφοριών ή προσωπικών δεδομένων σε πολλαπλούς παραλήπτες • σπρωξίματα (poke) στο Facebook • ηλεκτρονική κλοπή και πρόκληση ζημίας στην 43 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ψυχολογία cyber- bullying Το παιδί μπορεί να αντιδράσει στο bullying με άρνηση για το σχολείο, να εμφανίσει ξαφνική πτώση στις σχολικές του επιδόσεις, ενώ βιώνει φόβο, κατάθλιψη, ανασφάλεια και κλείνεται στον εαυτό του προσωπική περιουσία του θύματος • εκβιαστικά τηλεφωνήματα, ή τηλεφωνήματα χωρίς συνομιλία σε ακατάλληλες ώρες, ή/και κλήσεις χωρίς απάντηση. Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς; 44 Πώς πρέπει όμως να αντιδράσουν οι γονείς αν υποψιαστούν ότι το παιδί τους είναι θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού; • Μιλήστε στο παιδί σας για το διαδικτυακό εκφοβισμό όπως θα το κάνατε για άλλα είδη εκφοβισμού, και προτρέψτε το να έλθει σε εσάς αν ποτέ οποιοσδήποτε το αναστατώσει στο Διαδίκτυο, το κινητό του ή άλλες συσκευές. Ρωτήστε το παιδί σας: - Αν έλαβε ποτέ κάποιο e-mail ή γραπτό μήνυμα που να το αναστάτωσε. - Αν ανάρτησε κανείς στο Διαδίκτυο μια φωτογραφία ή ένα βίντεο με το ίδιο μέσα, χωρίς να του ζητήσει την άδεια. - Αν συμμετείχε στον εκφοβισμό κάποιου άλλου παιδιού στο Διαδίκτυο ή μέσω του κινητού του. • Αν το παιδί σας, σάς αποκαλύψει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού, προσφέρετέ του > Life > Positive < πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη: - Καθησυχάστε το πως έπραξε ορθά και ενθαρρύνετέ το να σας πει σας τι συμβαίνει. - Διαβεβαιώστε το (λεκτικά και συναισθηματικά) ότι είναι ασφαλές. - Εξηγήστε ότι δεν πρέπει να απαντά στον εκφοβισμό, καθώς αυτό θα μπορούσε να χειροτερέψει τα πράγματα. - Καθίστε με το παιδί σας και καταγράψτε το περιστατικό εκφοβισμού. Συλλέξετε στοιχεία, π.χ. σώζοντας γραπτά μηνύματα ή εκτυπώνοντας e-mail και στιγμιότυπα οθόνης από ιστοτόπους. Μην σβήσετε τίποτε. - Επικοινωνήστε με τον πάροχο των υπηρεσιών Διαδικτύου, κινητής τηλεφωνίας ή κοινωνικής δικτύωσης. Αν ό,τι συνέβη παραβαίνει τους Όρους Χρήσης ή τις Οδηγίες Κοινότητας του παρόχου, ο πάροχος μπορεί να αναστείλει το λογαριασμό του ατόμου που διέπραξε τον εκφοβισμό, να καταργήσει περιεχόμενο ή να εγκαταστήσει νέο αριθμό κινητού. - Ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας, για την αντιμετώπιση τυχόν ψυχοσωματικών διαταραχών στο παιδί. < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > διατροφή > του Peter Whoriskey Αναδημοσίευση από τη Washington Post ΕΤΟΙΜΗ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΕΙ ΤΙΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ Η διαπίστωση της ομάδας ότι η διατροφική χοληστερόλη δεν πρέπει πλέον να θεωρείται ως «ένοχο θρεπτικό συστατικό», έρχεται σε αντίθεση με το πόρισμα της επιτροπής μόλις 5 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή την τελευταία φορά που συγκλήθηκε. Στη διάρκεια εκείνης της συνεδρίασης, όπως και σε πολλές προηγούμενες, η επιτροπή είχε αποφανθεί ότι το θέμα της υπερβολικής χοληστερόλης στη διατροφή των Αμερικανών, συνιστά ζήτημα δημόσιας υγείας. Τα νέα ευρήματα ακολουθούν την εξέλιξη της σκέψης πολλών διατροφολόγων που πλέον πιστεύουν ότι, στους υγιείς ενήλικες, η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε χοληστερόλη δεν μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα ή να αυξήσει τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, πιστεύουν οι ειδικοί, δεν έγκειται σε προϊόντα όπως τα αυγά, οι γαρίδες ή ο αστακός, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτι- H κορυφαία συμβουλευτική επιτροπή των ΗΠΑ για θέματα διατροφής αποφάσισε να λήξει τον συναγερμό σχετικά με την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε χοληστερόλη, μια κίνηση ικανή να ανατρέψει περίπου 40 χρόνια κυβερνητικών προειδοποιήσεων σχετικά με την κατανάλωσή τους. κότητα σε χοληστερόλη, αλλά στην αυξημένη κατανάλωση τροφών που είναι «φορτωμένες» με κορεσμένα λίπη, όπως τα λιπαρά κρέατα, το πλήρες γάλα και το βούτυρο. Η νέα άποψη για τη χοληστερόλη στα τρόφιμα δεν σημαίνει ακύρωση και των προειδοποιήσεων για τα υψηλά επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης στο αίμα, και τη σχέση τους με τις καρδιακές παθήσεις. Ορισμένοι ειδικοί προειδοποίησαν ότι τα άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, όπως π.χ. ο διαβήτης, θα πρέπει να συνεχίσουν να αποφεύγουν τις πλούσιες σε χοληστερόλη δίαιτες. Παρόλο που οι Αμερικανοί είναι συνηθισμένοι στις αντικρουόμενες διατροφικές συμβουλές, η αλλαγή στο θέμα της χοληστερόλης προέρχεται από τη συμβουλευτική επιτροπή για τις Διαιτητικές Οδηγίες, την ομάδα που παρέχει την επιστημονική βάση των επίσημων «κατευθυντήριων οδηγιών για τη διατροφή». Το τι θα αποφανθεί αυτή η επιτροπή επηρεάζει σημαντικά τη διατροφή των Αμερικανών, αφού καθορίζει το περιεχόμενο των σχολικών γευμάτων, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι κατασκευαστές τροφίμων διαφημίζουν την πραμάτεια τους, και αποτελεί τη βάση όλων των διατροφικών συμβουλών. Η επιτροπή έλαβε την απόφαση σχετικά με τη χοληστερόλη κατά την τελευταία συνεδρίασή της, τον Δεκέμβριο, και δεν έχει φτιάξει ακόμη τη σχετική αναφορά που θα αποτελέσει τη βάση για την επόμενη έκδοση των κατευθυντήριων οδηγιών. Ένα βίντεο της συνάντησης δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο και άτομο που έχει γνώση της διαδικασίας σημείωσε ότι το εύρημα σχετικά με τη χοληστερόλη θα αναφέρεται και στην τελική έκθεση της ομάδας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Όταν, μάλιστα, η Μάριαν Νεοχάουζερ, πρόεδρος της αρμόδιας υποεπιτροπής, ανακοίνωσε τη σχετική ΥΠΕΡ-ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΝΤΑΙ • Νάτριο • Κορεσμένα λίπη ΥΠΟ-ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΝΤΑΙ Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας ΗΠΑ, 2015, Συμβουλευτική Επιτροπή Διαιτητικών Οδηγιών απόφαση στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, ένα μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής φάνηκε να δυσανασχετεί. «Άρα δεν θα κάνουμε σύσταση [για τη χοληστερίνη];», είπε η Μίριαμ Νίλσον, μέλος της επιτροπής και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Tufts, δείχνοντας ότι προσπαθεί να αποδεχθεί τη σκέψη. «Εντάξει ... Κρίμα». Μέλη της επιτροπής, που το πλήρες όνομά της είναι «Συμβουλευτική Επιτροπή για τις κατευθυντήριες Οδηγίες Διατροφής», δήλωσαν ότι δεν θα κάνουν κανένα σχόλιο μέχρι τη δημοσίευση της έκθεσής τους, η οποία θα κατατεθεί στα Υπουργεία Υγείας και Γεωργίας. Δεν αναμένονται σημαντικές αποκλίσεις, εκτός αν οι παραπάνω φορείς αγνοήσουν τις συστάσεις της επιτροπής, λένε οι ειδικοί. «Πριν από πέντε χρόνια, οι τελικές κατευθυντήριες οδηγίες καθόλου δεν παρεξέκλιναν από την έκθεση της επιτροπής», είπε η Ναόμι Φουκαγκάβα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ, η οποία υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της επιτροπής το 2010 και η οποία υποστηρίζει την προταθείσα αλλαγή σε σχέση με τη χοληστερόλη. Ο Γουόλτερ Γουίλετ, πρόεδρος του Τμήματος Διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, αποκάλεσε τη αλλαγή στάσης σε σχέση με τη χοληστερόλη, μια «λογική κίνηση». «Υπήρξε μια μετατόπιση της σκέψης», είπε. Η αλλαγή αυτή αποδεικνύει επίσης το πώς η πολυπλοκότητα της επιστήμης της διατροφής και η έλλειψη έρευνας που να καταλήγει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα μπορούν να συμβάλουν στη σύγχυση των πολιτών, οι οποίοι, αναζητώντας καθοδήγηση σχετικά με το τι πρέπει να φάνε, βρίσκονται συχνά εν μέσω αντικρουόμενων συμβουλών. Η χοληστερόλη αποτελούσε προσάρτημα στις προειδοποιήσεις σχετικά με τη διατροφή, τουλάχιστον από το 1961, όταν εμφανίστηκε στις κατευθυντήριες γραμμές της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας. Αργότερα, υιοθετήθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, και οι προειδοποιήσεις αυτές συνέβαλαν στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των Αμερικανών- η κατά κεφαλή κατανάλωση αυγών μειώθηκε κατά περίπου 30%- και έβλαψε τους αυγοπαραγωγούς. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, έπειτα από έναν και πλέον αιώνα επιστημονικής έρευνας, οι επιστήμονες εμφανίζονται διχασμένοι. Μερικοί διατροφολόγοι, δηλώνουν ότι η άρση της προειδοποίησης για τη χοληστερόλη έπρεπε να είχε γίνει πολύ νωρίτερα, σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν μείνει πίσω σε σχέση με άλλες χώρες, όπου οι οδηγίες διατροφής δεν κάνουν ειδική αναφορά στη χοληστερόλη. Άλλοι, αντίθετα, • Βιταμίνη D • Ασβέστιο • Φυτικές ίνες • Κάλιο • Σίδηρος υποστηρίζουν τη διατήρηση της προειδοποίησης. Η επικείμενη νέα έκδοση των διαιτητικών οδηγιών -το έγγραφο αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια- αναμένεται να προκαλέσει κι άλλες, ανάλογες αντιπαραθέσεις. Μεταξύ αυτών: για το αλάτι, το κόκκινο κρέας, τη ζάχαρη, τα κορεσμένα λίπη και για το εσχάτως αγαπημένο συστατικό των παρασκευαστών τροφίμων, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Όπως και με τη χοληστερόλη, η συμβουλή της επιτροπής για τα θέματα αυτά θα ενσωματωθεί από τους γραφειοκράτες στη σύνταξη των νέων κατευθυντήριων οδηγιών, οι οποίες παρέχουν στους Αμερικανούς ξεκάθαρες οδηγίες, τόσο λεπτομερείς που ορίζουν τι πρέπει να τρώει κανείς σε επίπεδο mg. Ωστόσο, αυτή η τόσο μεγάλη ακρίβεια μπορεί κάποιες φορές να υποκρύπτει ταραχώδεις αντιπαραθέσεις σχετικά με τη διατροφή. «Σχεδόν για κάθε μεμονωμένο θρεπτικό συστατικό που μπορεί να φανταστεί κανείς, υπάρχουν μελέτες που το συνδέουν σχεδόν με τα πάντα», γράφει ο Τζον Ιωαννίδης, καθηγητής Ιατρικής και Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και ένας από τους σκληρότερους επικριτές της επιστήμης της διατροφής. «Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό δημοσιεύσεων, πόσα αποτελέσματα είναι σωστά»; Τώρα έρχεται η στροφή στη χοληστερόλη. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια, υπήρχαν δεδομένα για το αντίθετο, η εκστρατεία κατά της χοληστερόλης > διατροφή έτοιμη να αποσύρει τις προειδοποιήσεις για τη χοληστερίνη η κυβέρνηση των ΗΠΑ 48 των τροφίμων συνεχιζόταν αμείωτη. Το 1994, οι παρασκευαστές τροφίμων υποχρεώθηκαν να αναφέρουν τις τιμές της χοληστερόλης στη διατροφική τους ετικέτα. Το 2010, με την έκδοση των τελευταίων «κατευθυντήριων οδηγιών», οι ειδικοί εστίασαν εκ νέου στο πρόβλημα της «υπερβολικής διαιτητικής χοληστερόλης». Πολλοί ωστόσο, θεώρησαν τα στοιχεία ενάντια στη χοληστερόλη αδύναμα. Το 2013, μια ομάδα εργασίας από το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας και την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία εξέτασαν τις μελέτες σχετικά με τη διαιτητική χοληστερόλη. Η ομάδα διαπίστωσε ότι «τα αποδεικτικά στοιχεία ήταν ανεπαρκή», ώστε να υποστηρίξουν την πραγματοποίηση σύστασης. Πολλές από τις μελέτες που είχαν γίνει, τόνιζε η ομάδα εργασίας, ήταν πάρα πολύ ευρείες για να ξεχωρίσει κανείς τη χοληστερόλη. «Κοιτάζοντας τις μελέτες, απλώς δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε με βάση ποια επιστημονικά στοιχεία προχώρησαν αυτοί οι διαιτητικοί περιορισμοί», δηλώνει ο Ρόμπερτ Έκελ, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν περιορισμό της πρόσληψης χοληστερόλης στα 300 mg ημερησίως. Οι ενήλικες άνδρες στην Αμερική, λαμβάνουν κατά μέσο όρο περίπου 340 mg χοληστερόλης την ημέρα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Ο συνιστώμενος αριθμός των 300 mg, λέει ο Έκελ, είναι «απλώς ένα από εκείνα τα πράγματα που μεταφέρονται και μεταφέρονται, ακόμη κι αν τα στοιχεία που τα υποστηρίζουν είναι ελάχιστα». Άλλες σημαντικές μελέτες έχουν δείξει ότι τρώγοντας ένα αυγό την ημέρα ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιακής νόσου σε ένα υγιές άτομο δεν αυξάνει, οι διαβητικοί ασθενείς όμως ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. «Οι ΗΠΑ είναι η τελευταία χώρα στον κόσμο που έθεσε συγκεκριμένο όριο για τη διαιτητική χοληστερόλη», δήλωσε ο Ντέιβιντ Κλάφελντ, επιστήμονας της διατροφής στο Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ. Ο επίμονος φόβος για τη χοληστερόλη, ίσως να οφείλεται, στην αληθοφάνεια του κινδύνου με τον οποίο σχετίζεται. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ήδη από τον 19ο αιώνα, οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι η πλάκα που ευθυνόταν για τις φραγμένες αρτηρίες αποτελείτο, εν μέρει, από χοληστερόλη. Πρέπει να φάνηκε λογική, λοιπόν τότε η σκέψη, ότι μια δίαιτα πλούσια σε χοληστερόλη οδηγεί σε απόφραξη των αρτηριών. Το 1913, Νιοκολάι Ανίτσκοφ και οι συνεργάτες του στο Στρατιωτικό Ινστιτούτο Ιατρικής του Τσάρου, στην > Life > Positive < Oι Αμερικανοί «γυρίζουν την πλάτη» στα αυγά Οι Αμερικανοί τρώνε κατά μέσο όρο λιγότερα αυγά από ό,τι έτρωγαν οποιαδήποτε άλλη περίοδο του περασμένου αιώνα. Η κατανάλωση αυγών δείχνει αξιοσημείωτη πτώση, έπειτα από μια κορύφωση της κατανάλωσης στα τέλη του Β Παγκοσμίου Πολέμου. αυγά κατά κεφαλή Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας ΗΠΑ Αγία Πετρούπολη, αποφάσισαν να δοκιμάσουν αυτήν την υπόθεση σε κουνέλια. Η ομάδα τάιζε τα κουνέλια με πηγές χοληστερόλης για περίπου 4-8 εβδομάδες και διαπίστωσε ότι η δίαιτα πλούσια χοληστερόλης τα έβλαψε. Σκέφτηκαν λοιπόν ότι είχαν ανακαλύψει κάτι σημαντικό. «Συμβαίνει συχνά στην ιστορία της επιστήμης οι ερευνητές ...να καταλήγουν σε αποτελέσματα που να τους κάνουν να βλέπουν τα επιστημονικά ερωτήματα διαφορετικά», έγραφαν στην εργασία τους ο Ανίτσκοφ και ο συνεργάτης του, το 1913. Ωστόσο, μόλις το 1940, όταν τα καρδιαγγειακά νοσήματα σημείωναν αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι κίνδυνοι μιας πλούσιας σε χοληστερόλη διατροφής ήλθαν πιο έντονα στο προσκήνιο. Ακολούθησαν βιολογικά πειράματα και άλλες μελέτες που παρακολούθησαν τις διατροφικές συνήθειες μεγάλων πληθυσμών, και οι οποίες φάνηκε να συνδέουν τις δίαιτες πλούσιες σε χοληστερόλη με την καρδιακή νόσο. Σύντομα ακολούθησαν οι δημόσιες προειδοποιήσεις. Το 1961, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνέστησε στον πληθυσμό τη μείωση της κατανάλωσης χοληστερόλης και έθεσε τελικά ένα όριο στα 300 mg / ημέρα. (Για να δώσουμε ένα μέτρο σύγκρισης, ένας κρόκος αυγού περιέχει περίπου 200 mg χοληστερόλης). Τελικά, η ιδέα ότι η χοληστερόλη είναι επιβλαβής ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 διαπότισε τόσο τη συνείδηση της χώρας, που οι έμποροι άρχισαν να διαφημίζουν τα φαγητά τους στη βάση του «καθόλου χοληστερόλη». Αυτό που ο Ανίτσκοφ και οι άλλοι επιστήμονες δεν είχαν προβλέψει είναι πόσο πολύπλοκη θα αποδεικνυόταν η επιστήμη της χοληστερόλης και των καρδιακών παθήσεων: ότι δηλαδή το σώμα μας παράγει χοληστερόλη σε ποσότητες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που μπορούμε να λάβουμε από τη διατροφή, ότι το σώμα μας ρυθμίζει πόση από αυτή βρίσκεται στο αίμα και ότι υπάρχει «καλή» και «κακή» χοληστερίνη. Προσθέτοντας ακόμη περισσότερο στην πολυπλοκότητα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επεξεργάζονται τη χοληστερόλη διαφέρει. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, κάποιοι άνθρωποι - περίπου το 25% - φαίνεται να είναι πιο ευάλωτοι στις δίαιτες που είναι πλούσιες σε χοληστερόλη. «Αποδείχθηκε πολύ πιο περίπλοκο από ό,τι θα μπορούσε κανείς να φανταστεί», δήλωσε ο Λώρενς Ράντελ, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Wake Forest. Ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Ράντελ διάβασε την εργασία του Ανίτσκοφ και αποφάσισε να επικεντρωθεί στην κατανόηση ενός από τα παράδοξά της. Η εργασία ανέφερε ότι, ενώ η πλούσια σε χοληστερόλη δίαιτα έβλαψε τα κουνέλια, δεν είχε καμία αρνητική επίδραση στους λευκούς αρουραίους. Στην πραγματικότητα, αν ο Ανίτσκοφ είχε επικεντρωθεί σε οποιοδήποτε άλλο ζώο εκτός από το κουνέλι, τα αποτελέσματά του δεν θα ήταν τόσο σαφή –κι αυτό γιατί τα κουνέλια είναι ασυνήθιστα ευάλωτα στη διατροφή υψηλής χοληστερόλης. «Ο λόγος για τον οποίο υπήρχε αυτή τη διαφορά – το γιατί δηλαδή ένα ζώο κατέρρεε λόγω της δίαιτας με χοληστερόλη - φαινόταν ότι θα μπορούσε να διαλευκανθεί», δήλωσε ο Ράντελ. «Αυτό συνέβη πριν από περίπου 40 χρόνια. Κι όμως ακόμα δεν γνωρίζουμε σε τι οφείλεται αυτή η διαφορά». Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο. Ο Ράντελ και οι συνεργάτες του κατάφεραν να αναπαράγουν σκιουροπιθήκους πιο ευάλωτους στην πλούσια σε χοληστερόλη διατροφή. Αυτό, και άλλα στοιχεία, οδηγούν στην πεποίθηση ότι για κάποιους ανθρώπους -όπως και για τους σκιουροπηθίκους- φταίνε τα γονίδια. Ο Ράντελ είπε ότι οι Αμερικανοί θα πρέπει να συνεχίσουν να προειδοποιούνται για τη χοληστερίνη. «Τα αυγά είναι ένα σχεδόν τέλειο φαγητό, αλλά η χοληστερόλη είναι ένας πιθανός κίνδυνος», είπε. «Η υπερβολική κατανάλωση κάθε μέρα, δεν θα τους βλάψει όλους, θα βλάψει όμως ορισμένους». Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι, ακόμη και χωρίς να συνυπολογιστεί το «κόστος» από την παχυσαρκία, οι ασθένειες που σχετίζονται με τις κακές διατροφικές συνήθειες σκοτώνουν περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός χρησιμοποιείται πολύ συχνά ως ένα επιχείρημα για την πραγματοποίηση περισσότερης έρευνας στη διατροφή. Επί του παρόντος, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας ξοδεύει περίπου 1.5 δισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο για την έρευνα σε θέματα διατροφής, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 5% του συνολικού προϋπολογισμού του. Η μεταστροφή στο θέμα της χοληστερόλης, υποστηρίζουν ορισμένοι, είναι μια ακόμη απόδειξη ότι χρειάζεται να επενδυθούν περισσότερα χρήματα στην επιστήμη της διατροφής. Άλλοι, ωστόσο, αναφέρουν ότι αυτή η μεταστροφή θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα σημάδι προόδου. «Αυτές οι ανατροπές μας κάνουν να αναρωτιόμαστε και να ξύνουμε το κεφάλι μας», δήλωσε ο Ντέβιντ Άλισον, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ. «Στην επιστήμη όμως, η αλλαγή είναι κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο». Όταν η άποψή μας για το Σύμπαν μετατοπίστηκε από τον Πτολεμαίο στον Κοπέρνικο στον Νεύτωνα και στον Αϊνστάιν, λέει ο Άλισον, «η αντίδραση δεν ήταν να πούμε, «Ω, Θεέ μου, κάτι δεν πάει καλά με τη Φυσική!». Λέμε, «Θεέ μου, αυτό δεν είναι τέλειο;» Ο Άλισον τόνισε ότι το πρόβλημα στη διατροφή προκύπτει από την αλαζονεία που μερικές φορές συνοδεύει τις διατροφικές συμβουλές. Λίγη ταπεινότητα θα ωφελούσε. «Εκεί που η διατροφή έχει πρόβλημα», είπε, «είναι στην αυτοπεποίθηση, στη δριμεία επίκριση και στην ηθικολογία που συνοδεύει τις συστάσεις μας». < Παρόλο που τα τελευταία χρόνια, υπήρχαν δεδομένα για το αντίθετο, η εκστρατεία κατά της χοληστερόλης των τροφίμων συνεχιζόταν αμείωτη > Life > Positive < 49 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > διατροφή >της Βιβέττας Λαϊνιώτη ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Πόσο χρήσιμα είναι; 50 > Life > Positive < Τα τελευταία χρόνια, τα εμπλουτισμένα τρόφιμα έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον των καταναλωτών και επιλέγονται ολοένα και συχνότερα από άτομα που αναζητούν θρεπτικές τροφές, με στόχο να διατηρήσουν την καλή τους υγεία. Πότε χαρακτηρίζεται ένα τρόφιμο ως εμπλουτισμένο, ποια είναι τα πλεονεκτήματά του σε σχέση με το αντίστοιχο συμβατικό και πόσο χρήσιμα είναι τελικά τέτοιου είδους τρόφιμα στη σύγχρονη διατροφή; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα απαντάει η Κλινική ΔιαιτολόγοςΔιατροφολόγος κυρία Μαρκέλλα Συμεοπούλου. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 Τ ην τελευταία πενταετία, οι προτιμήσεις των καταναλωτών ως προς τα τρόφιμα έχουν αλλάξει ριζικώς! Οι καταναλωτές επιλέγουν πλέον με γνώμονα την υγεία τους διαφορετικές και πιο θρεπτικές τροφές και μια νέα κατηγορία τροφίμων φαίνεται να έχει προσελκύσει αρκετό κόσμο. Τα εμπλουτισμένα τρόφιμα μέρα με τη μέρα αποκτούν δεσπόζουσα θέση στο τραπέζι μας. Πολλές βιομηχανίες εμπλουτίζουν τα τρόφιμά τους με θρεπτικά συστατικά, ώστε να προσφέρουν στον καταναλωτή αυτό το «κάτι» παραπάνω, που θα βελτιώσει τις διατροφικές του συνήθειες. Όμως, τι ακριβώς είναι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα και πόσο ασφαλή είναι; Η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Μαρκέλλα Συμεοπούλου κάνει τις απαραίτητες διευκρινίσεις: «Με τον όρο εμπλουτισμένα τρόφιμα αναφερόμαστε σε τρόφιμα στα οποία έχουν προστεθεί θρεπτικά συστατικά, προκειμένου να ενισχύσουν τις συγκεντρώσεις τους σε αυτά ή να αντικαταστήσουν θρεπτικά συστατικά που χάθηκαν κατά την επεξεργασία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων τροφίμων είναι τα δημητριακά πρωινού, καθώς και τα διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα». Ο εμπλουτισμός των τροφίμων μπορεί να γίνει με δύο βασικούς τρόπους: Πρώτον, με την προσθήκη θρεπτικών συστατικών που ήδη περιέχει το τρόφιμο, αλλά έχουν μειωθεί λόγω της επεξεργασίας. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται enrichment και γίνεται σε τρόφιμα όπως οι χυμοί φρούτων και διάφορα light προϊόντα. Δεύτερον, με την προσθήκη θρεπτικών συστατικών που το τρόφιμο δεν περιέχει ή βρίσκονται σε αυτό σε πολύ μικρές ποσότητες. Η περίπτωση αυτή ονομάζεται fortification και γίνεται με σκοπό να προσδώσει στο τρόφιμο ιδιότητες που δεν είχε εκ φύσεως. Ο λόγος που τα εμπλουτισμένα τρόφιμα είναι τόσο δημοφιλή, είναι γιατί o σύγχρονος τρόπος ζωής έχει κάνει την επίτευξη μιας ισορροπημένης διατροφής περίπλοκη διαδικασία. Έτσι, αυτά έρχονται να ενισχύσουν την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εμπλουτισμένων τροφίμων αποτελούν οι εμπλουτισμένοι με ανόργανα συστατικά χυμοί φρούτων, το γάλα που έχει εμπλουτιστεί με ασβέστιο, σίδηρο > Life > Positive < και βιταμίνη D, καθώς και το αλεύρι των αποφλοιωμένων δημητριακών, δηλαδή του σιταριού, του κριθαριού και άλλων δημητριακών, το οποίο μετά την επεξεργασία του εμπλουτίζεται με βιταμίνες και ανόργανα συστατικά που χάνονται κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας. Γιατί είναι απαραίτητα; «Τα εμπλουτισμένα τρόφιμα μπορούν να φανούν χρήσιμα στην πρόληψη διατροφικών ανεπαρκειών όπως π.χ. συμβαίνει όταν κάποιος αποκλείει μία ή περισσότερες ομάδες τροφίμων από τη διατροφή του. Συνήθως, η διαδικασία του εμπλουτισμού ξεκινά από την παρατήρηση της έλλειψης θρεπτικών συστατικών στον πληθυσμό, όπως για παράδειγμα είναι παρατηρημένο σήμερα για τη βιταμίνη D», εξηγεί η κυρία Συμεοπούλου. Με απλά λόγια, η βασική ανάγκη που οδήγησε στην ανάπτυξη και τη χρήση των εμπλουτισμένων τροφίμων είναι οι ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών που μπορούν να εμφανιστούν, όταν η δίαιτα του πληθυσμού δεν είναι ισορροπημένη. Ωστόσο, κατά την ειδικό, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη διαφορά των εμπλουτισμένων και των λειτουργικών τροφίμων. Εμπλουτισμένο είναι για παράδειγμα ένα γάλα που έχει ενισχυθεί με βιταμίνη D, ενώ λειτουργικό είναι το ρόφημα που έχει εμπλουτιστεί με φυτικές στερόλες, και το οποίο αποδεδειγμένα, βάσει κλινικών μελετών, μειώνει αποτελεσματικά τη χοληστερόλη του αίματος. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ εμπλουτισμένων και λειτουργικών τροφίμων είναι ο ισχυρισμός υγείας των τελευταίων. Οι ισχυρισμοί υγείας καθορίζονται από ειδική νομοθεσία, που ορίζει πως πρέπει να τεκμηριώνονται από μελέτες που αποδεικνύουν τα οφέλη αυτά. Το ερώτημα λοιπόν που γεννιέται είναι αν ο σύγχρονος άνθρωπος, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του, θα πρέπει να καταναλώνει περισσότερα τρόφιμα που είναι από τη φύση τους πλούσια σε μικροθρεπτικά συστατικά ή εάν τα τρόφιμα που καταναλώνει θα πρέπει να εμπλουτιστούν με μικροθρεπτικά συστατικά. 51 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > διατροφή εμπλουτισμένα τρόφιμα να προκαλέσει προβλήματα αντί να ωφελήσει την υγεία. Τέλος, τα θρεπτικά συστατικά που προστίθενται στα τρόφιμα θα πρέπει να μπορούν να απορροφηθούν από το γαστρεντερικό μας σύστημα και να μην επιδέχονται μεγάλη αλλοίωση, όπως επίσης να μην παρεμποδίζουν την απορρόφηση άλλων σημαντικών θρεπτικών συστατικών του τροφίμου. «Διάσημα» εμπλουτισμένα τρόφιμα • Μαργαρίνες με φυτικές στερόλες, στανόλες και/ή ω-3 λιπαρά οξέα. Απευθύνονται κυρίως σε ενήλικες που επιθυμούν να μειώσουν τα επίπεδα της χοληστερόλης τους, χωρίς φαρμακευτική αγωγή. • Χυμοί φρούτων με επιπλέον βιταμίνες, για τα παιδιά που δεν καταναλώνουν αρκετά φρούτα και λαχανικά, ώστε να προσλαμβάνουν καθημερινά όλες τις απαραίτητες βιταμίνες. • Προϊόντα εμπλουτισμένα με φυτικές ίνες, όπως γιαούρτι, μπάρες δημητριακών και μπισκότα, που βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Θεωρητικά, μια ισορροπημένη διαίτα είναι ικανή από μόνη της να εξασφαλίσει την πλήρη κάλυψη των διατροφικών αναγκών ενός ατόμου και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα και ομάδες του πληθυσμού που αποτυγχάνουν να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες μέσω των συμβατικών τροφίμων. Υπάρχουν κίνδυνοι; 52 «Κίνδυνοι από την κατανάλωση λειτουργικών τροφίμων στον γενικό πληθυσμό δεν υπάρχουν. Είναι όμως σημαντικό να μην βασιζόμαστε μόνο σε αυτά για την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και να μην υποκαθιστούν την ποικιλία στη διατροφή μας», σημειώνει η κυρία Συμεοπούλου. Άλλωστε, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ασφάλεια από την κατανάλωση ενός εμπλουτισμένου τροφίμου πρέπει να τηρούνται και κάποιοι κανόνες. Ποιοι είναι αυτοί; Αρχικά, ο εμπλουτισμός θα πρέπει να στοχεύει στην κάλυψη κάποιας συγκεκριμένης ανάγκης σε θρεπτικά συστατικά, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουν προηγηθεί μελέτες που να αποδεικνύουν την διατροφική έλλειψη και την ανάγκη δημιουργίας τέτοιων τροφίμων. Επιπλέον, το θρεπτικό συστατικό είναι σημαντικό να προστίθεται σε συγκεκριμένες ποσότητες, ώστε στο σύνολο της διατροφής να μην ξεπερνιέται η Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη (ΣΗΠ). Τυχόν υπερβολική πρόσληψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών μπορεί > Life > Positive < Τα παιδιά μπορούν να τα καταναλώσουν; Όσον αφορά στα παιδιά, οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι διατροφικές τους απαιτήσεις μπορούν να καλυφθούν από μία ισορροπημένη διατροφή. Τα παιδιά έχουν αυξημένες διατροφικές ανάγκες σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο και οι πρωτεΐνες. Θα πρέπει δηλαδή στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιό τους να περιλαμβάνονται τροφές όπως ψάρι, κοτόπουλο, όσπρια και σε καθημερινή βάση τουλάχιστον τρεις μερίδες γαλακτοκομικών. Δυστυχώς όμως, οι καθημερινές δραστηριότητες των παιδιών και το έντονο πρόγραμμά τους, δεν τους επιτρέπουν την κατανάλωση όλων αυτών των τροφών, όποτε η κυρία Συμεοπούλου υπογραμμίζει ότι «τα εμπλουτισμένα τρόφιμα, έρχονται να βοηθήσουν τα παιδιά, εξασφαλίζοντας την επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών». < i Συμεοπούλου Μαρκέλλα Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, Υπεύθυνη Διατροφικού Εργαστηρίου 'Eυτροφία' Μαιζώνος 52, Πάτρα, τηλ.: 2610 220 159 e-mail: [email protected], website: www.eutrofia.gr Το Ευτροφία είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια στον χώρο της διατροφικής εκπαίδευσης, όπου πέραν των διαιτολογικών συνεδριών διενεργούνται και εργαστήρια διατροφής για μικρούς και μεγάλους. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > ακτιβισμός >της Ειρήνης Πιτσιλίδη FAIR TRADE Δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο κατά της φτώχειας Το Fair Trade είναι ένας εμπορικός συνεταιρισμός - βασισμένος στο διάλογο, τη διαφάνεια και το σεβασμό - που αναζητά μεγαλύτερη δικαιοσύνη στο διεθνές εμπόριο. Συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη, προσφέροντας καλύτερες συνθήκες εμπορίου και διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργατών, κυρίως στο Νότο. 54 > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 Τ ο Fair Trade είναι ένα κίνημα που προωθεί μια εναλλακτική διαδικασία εμπορίου, η οποία δεν στοχεύει στο μέγιστο κέρδος, αλλά στη μείωση της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και συνεταιρισμοί προμηθεύονται προϊόντα από μικρούς παραγωγούς των αναπτυσσόμενων χωρών που σε όλον τον κύκλο παραγωγής σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον. Τα προϊόντα αυτά διανέμονται σε μη κερδοσκοπικά καταστήματα, τα λεγόμενα "worldshop", σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι οργανώσεις δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου (υποστηριζόμενες από τους καταναλωτές) είναι ενεργά αφοσιωμένες στην υποστήριξη των παραγωγών, την ενημέρωση και την εκστρατεία για αλλαγές στους κανόνες και τις πρακτικές του συμβατικού διεθνούς εμπορίου. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο ελέγχεται από την Παγκόσμια Οργάνωση για το Δίκαιο Εμπόριο (WFTO), η οποία πιστοποιεί συνεταιρισμούς παραγωγών που προωθούν τις αξίες και τις αρχές του δίκαιου εμπορίου καθώς και οργανώσεις και εμπορικούς συνεταιρισμούς που εμπορεύονται ή και πιστοποιούν τα προϊόντα με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία συμφωνήθηκαν το 2009 στη Χάρτα των Αρχών του Δίκαιου και Αλληλέγγυου Εμπορίου (Charter of Fair Trade Principles). Σήμερα, περισσότεροι από 1 εκατομμύριο μικροί παραγωγοί σε περισσότερες από 50 αναπτυσσόμενες χώρες συμμετέχουν στην Παγκόσμια Οργάνωση για το Δίκαιο Εμπόριο. Tα κριτήρια του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου • Πληρωμή μιας δίκαιης τιμής: H δίκαιη τιμή, σε εθνικό ή τοπικό πλαίσιο, είναι αυτή που έχει συμφωνηθεί μέσα από διάλογο και συμμετοχή των παραγωγών στη διαπραγμάτευση. • Διαφάνεια και υπευθυνότητα: Δια- φανείς διοικήσεις, οι οποίες φέρονται δίκαια και με σεβασμό προς τους εμπορικούς συνεργάτες τους. • Εμπορικές σχέσεις: Οι όροι συναλλαγής του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου πρέπει να καλύπτουν όχι μόνο το κόστος παραγωγής, αλλά να περιλαμβάνουν και προκαταβολή, για να αποτραπεί η χρεοκοπία των μικρών παραγωγικών οργανισμών. Επίσης, εξασφαλίζεται στους παραγωγούς η μακροχρόνια συνεργασία και υποστήριξη, καθώς και η από κοινού αντιμετώπιση προβλημάτων, ακόμη και σε περιπτώσεις καταστροφής. • Ισότητα των φύλων: Η εργασία των γυναικών εκτιμάται και αμείβεται κατάλληλα. • Αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας: Ασφαλές και υγιές περιβάλλον για τους παραγωγούς. • Προστασία του περιβάλλοντος: Χρήση καλύτερων περιβαλλοντικών πρακτικών και εφαρμογή υπεύθυνων μεθόδων παραγωγής. • Χτίσιμο ικανοτήτων: Οι παραγωγοί δίνουν μεγάλη σημασία στην επανεπένδυση μέρους του κέρδους, για τη βελτίωση των δομών και των συνθηκών στην τοπική κοινωνία. • Δημοκρατία: Στους συνεταιρισμούς μικρών αγροτών, η δημοκρατική δομή επιτρέπει σε όλα τα μέλη να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του συνεταιρισμού. Η ιστορία του Fair Trade Οι ρίζες του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου θα μπορούσαν να αναζητηθούν στα εγχειρήματα διάφορων εκκλησιών, στα τέλη του 1940. Στόχος τους ήταν να προσφέρουν βοήθεια σε πρόσφυγες και σε άλλες κοινότητες ανθρώπων που ζούσαν σε κατάσταση φτώχειας, πουλώντας τις χειροτεχνίες και άλλα προϊόντα τους στις Βόρειες, αναπτυγμένες αγορές. Έτσι, άρχισε να ωριμάζει η ιδέα του δίκαιου εμπορίου και το 1958 άνοιξε στις ΗΠΑ το πρώτο επίσημο κατάστημα "Fair Trade", το οποίο πουλούσε είδη μικρών παραγω- > ακτιβισμός Fair Trade γών αναπτυσσόμενων χωρών. Επιπλέον, κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, σε πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αναγνωρίστηκε η ανάγκη δημιουργίας οργανώσεων δίκαιου μάρκετινγκ, που να υποστηρίζουν τα δικαιώματα των μη προνομιούχων παραγωγών. Αυτές οι “Νότιες” οργανώσεις που ιδρύθηκαν, δημιούργησαν συνδέσμους με τις νέες οργανώσεις του “Βορρά”, που μάχονταν για τα δικαιώματα των λιγότερο προνομιούχων χωρών. Το αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών άρχισε να φαίνεται στην Ευρώπη τη δεκατία του ’60. Το 1964, η Oxfam UK δημιούργησε τον πρώτο οργανισμό δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου, ενώ το 1967 ιδρύθηκε στην Ολλανδία ο εισαγωγικός οργανισμός Fair Trade Organisatie. Ταυτόχρονα, Ομάδες του Τρίτου Κόσμου από τη Δανία άρχισαν να πουλούν ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο με το μήνυμα: «Αγοράζοντας ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο, προσφέρετε στους ανθρώπους στις φτωχές χώρες μια θέση στον ήλιο της ευημερίας». Αυτές οι ομάδες άνοιξαν το 1969 το πρώτο «Κατάστημα του Τρίτου Κόσμου». Τα καταστήματα δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου παίζουν σημαντικό ρόλο στο κίνημα. Δεν αποτελούν μόνο σημεία πώλησης, αλλά προσφέρουν μεγάλο έργο στην αφύπνιση συνειδήσεων μέσω διάφορων εκστρατειών. H πρώτη μεγάλη δικαίωση για τα κινήματα και τις οργανώσεις υποστήριξης του τρίτου κόσμου ήρθε το 1968, όταν πραγματοποιήθηκε το δεύτερο συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, με το σύνθημα "Trade Not Aid" (Εμπόριο όχι Βοήθεια). Αυτή η προσέγγιση έδωσε έμφαση στην καθιέρωση δίκαιων εμπορικών σχέσεων με το Νότο, αντί να βλέπει το Βορρά να οικειοποιείται όλα τα οφέλη και να επιστρέφει μόνο ένα μικρό μέρος τους ως αναπτυξιακή βοήθεια. 56 παραγωγών των αναπτυσσόμενων χωρών. • Παροχή εκπαίδευσης για την υπεύθυνη κατανάλωση και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε ανοιχτούς χώρους και σε σχολεία. • Συμμετοχή σε διεθνείς εκστρατείες και κινήματα, όπως το GCAP κατά της φτώχειας, την Clean Clothes Campaign, τη Free Hugs Campaign κ.ά. • Συμμετοχή σε φεστιβάλ και πολιτιστικές εκδηλώσεις. • Διοργάνωση σεμιναρίων και ενημερωτικών συναντήσεων για το δίκαιο εμπόριο, τον εθελοντισμό και την υπεύθυνη κατανάλωση. Τα Fair Trade προϊόντα Ένα προϊόν Fair Trade έχει την ίδια ή καλύτερη ποιότητα με ένα συμβατικό. Αυτό που αλλάζει, είναι το πού πηγαίνουν τα χρήματά μας: Κάθε φορά που αγοράζουμε ένα προϊόν Fair Trade επιλέγουμε να πηγαίνουν στους παραγωγούς, στις κοινότητές τους και όχι σε μεσάζοντες που στοχεύουν μόνο στο κέρδος. Η πιστοποίηση των αγαθών του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου ξεκίνησε στην Ολλανδία το 1988. Σήμερα, 19 χώρες έχουν τις δικές τους πρωτοβουλίες πιστοποίησης, που λειτουργούν με τα ίδια κριτήρια. Τα πιο γνωστά σήματα πιστοποίησης είναι: • Το WFTO Fair Trade Organization Mark, που πιστοποιεί οργανώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο (αλλά όχι προϊόντα) και εγγυάται ότι ακολουθούνται τα πρότυπα σχετικά με τις συνθήκες εργασίας, τους μισθούς, την παιδική εργασία και το περιβάλλον. • Το International Fairtrade Certification Mark, ένα εγγυητικό σήμα που χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 50 χώρες. Fair Trade Hellas H Fair Trade Hellas είναι μια Ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 2004. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, άρχισε να προωθεί τη φιλοσοφία του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου. Στόχος της είναι η προώθηση της ηθικής και υπεύθυνης κατανάλωσης και η διάθεση στην ελληνική αγορά προϊόντων που προέρχονται από μικρούς παραγωγούς από φτωχές χώρες. Το 2006 άνοιξε στην Αθήνα το πρώτο μη κερδοσκοπικό κατάστημα, με προϊόντα από ολόκληρο τον κόσμο. Οι εργαζόμενοι και εθελοντές της Fair Trade Hellas προωθούν καθημερινά τις αξίες της δίκαιης οικονομίας και της υπεύθυνης κατανάλωσης, μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Οι δράσεις της Fair Trade Hellas περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: • Προώθηση των προϊόντων και στήριξη των μικρών > Life > Positive < Το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο είναι μια βιώσιμη πρόταση για την καταπολέμηση της φτώχειας: η απουσία των μεγάλων μεσαζόντων από τον κύκλο του εμπορίου αλλάζει ριζικά τη διανομή των κερδών και αφήνει αρκετά χρήματα στους παραγωγούς για την πραγματική ανάπτυξη. Και το σημαντικότερο; Η επιλογή είναι στο χέρι σας… < i Περισσότερες πληροφορίες και τρόποι βοήθειας Πετράκη 28, Αθήνα (Σύνταγμα) 2103614070, [email protected], [email protected] Τα προϊόντα Fair Trade Hellas διατίθενται από το κατάστημα της ActionAid Hellas: Βεΐκου 2, Αθήνα (Ακρόπολη). ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 μικρά & πρακτικά > Πολύ χρόνο μπροστά από την οθόνη περνούν τα ελληνόπουλα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαίκού Προγράμματος EPHE (Epode for the Promotion of Health Equity), που «τρέχει» σε 7 ευρωπαϊκές χώρες. Παρακολουθούν καθημερινά δύο ώρες τηλεόραση, ενώ περνούν πολύ χρόνο μπροστά λιπαρά τόσο κακά για την υγεία και στην οθόνη τα σαββατοκύριακα. Ο μέσος τη σιλουέτα μας, όσο συνηθίζουμε να όρος παρακολούθησης τηλεόρασης στην Ελλάδα είναι 17,5 πιστεύουμε; Με τη νέα καμπάνια «Λιώρες/εβδομάδα, έναντι 14,5 ωρών στην Ολλανδία και 15,5 παρά… Δεν είναι αυτό που νομίζεις!», το στο Βέλγιο. Το οικογενειακό περιβάλλον φαίνεται να medNutrition επιχειρεί να αποκαταστήσει τη φήμη των λιπαρών, υπενθυμίζοντας ότι το μυπαίζει καθοριστικό ρόλο. Η μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά στικό, τόσο για τα λιπαρά, όσο και για κάθε άλλο των οικογενειών υψηλού κοινωνικο-οικονομικού τρόφιμο είναι ένα: το μέτρο! Βασικός στόχος της επιπέδου περνούν λιγότερο χρόνο παρακολουθώντας νέας καμπάνιας, η οποία θα «τρέξει» αποκλειστικά τηλεόραση και καταναλώνουν περισσότερα φρούτα στα sites κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter, και λαχανικά, σε σχέση με τα παιδιά οικογενειών Linked Ιn, YouTube) είναι να βοηθήσει το κοινό: • να μάθει να ξεχωρίζει τα «καλά» και τα «κακά» χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Στο μυαλό των περισσότερων, η λέξη λιπαρά είναι συνώνυμη του… πάχους. Είναι όμως όλα τα λιπαρά • να καταναλώνει λιπαρά με μέτρο, δίνοντας έμφαση στα «καλά» λιπαρά • να μπορεί να εντοπίσει τις πηγές κρυμμένων λιπαρών στα διάφορα τρόφιμα Περισσότεροι από 8,2 • να μάθει να χρησιμοποιεί περισσότερα φυτικά και εκατομμύρια άνθρωποι λιγότερα ζωικά λιπαρά • να διαβάζει σωστά τις ετικέτες σε όλο τον κόσμο χάνουν των τροφίμων και να μπορεί να αξιολογήσει την περιεκάθε χρόνο τη ζωή τους κτικότητά τους σε λιπαρά (ποιότητα/ποσότητα). από καρκίνο εκ των οποίων Η υπερβολική χρήση λιπαρών (ιδιαίτερα κορεσμένων οι μισοί είναι άτομα ηλικίας 30 και trans) μπορεί να προκαλέσει ποικίλα προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, - 69 ετών. «Ο καρκίνος δεν είναι υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, διάφορες μορφές ένα πρόβλημα που μπορεί να λυκαρκίνου κ.ά. Ωστόσο, είναι αδύνατον να ζήσουμε θεί μόνο από την ιατρική επιστήμη. χωρίς καθόλου λιπαρά στη διατροφή μας, μιας και Στην καταπολέμησή του πρέπει και αυτά αποτελούν ταυτόχρονα, απαραίτητα δομικά μπορούν να συμβάλουν όλοι, πολίτες συστατικά του ανθρώπινου σώματος. και κράτος. Απαιτείται συντονισμένη δράση για να ενΗ καμπάνια πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου θαρρυνθεί καθένας μας να κάνει υγιεινές επιλογές στην για Αγγειακά Νοσήματα (ΕΜΠΑΚΑΝ). Για καθημερινή του ζωή (αποφυγή του καπνίσματος, σωστή περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε διατροφή, τακτική σωματική άσκηση, προστασία από τον τη σελίδα www.meetthefats.gr ήλιο, προστασία από καρκινογόνους ιούς), ενώ και το κράτος οφείλει να φροντίσει για μία καθαρή ατμόσφαιρα, να αυξήσει τους χώρους άθλησης, να περιορίσει δραστικά την κυκλοφορία τροφίμων με υψηλές ποσότητες ζάχαρης ή λιπαρών, να προωθήσει τη Μεσογειακή Διατροφή, να εντείνει την αντικαπνιστική εκστρατεία κ.ά.», τόνισε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Δ/ντής Κλινικής Μαστού και Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας στον «Άγιο Σάββα», κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος. είναι τον τελευταίο καιρό οι εξελίξεις σε σχέση με την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας, καθώς στα χέρια των οφθαλμιάτρων •και Kαταιγιστικές στη χώρα μας υπάρχουν πολλαπλές επιλογές, όπως οι ενδοκερατικοί φακοί (inlay), η ειδική σμίλευση του κερατοειδή με τρόπο που να μπορεί να διαβάζει κάποιος καλά και κοντά και μακριά, η τεχνική Monovision, στην οποία το μη επικρατές μάτι εστιάζεται καλύτερα για κοντά, και στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες, η χρήση πολυεστιακών φακών στην επέμβαση καταρράκτη. Σε παιδική πορνογραφία αφορούσε μία στις πέντε καταγγελίες που έγιναν την περασμένη χρονιά στη γραμμή SafeLine. Το σχετικό ποσοστό, επί συνόλου 3435 καταγγελιών, ανήλθε φέτος σε 20%, παρουσιάζοντας αύξηση 10 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. H SafeLine, η Ελληνική Ανοιχτή Γραμμή για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο, από το 2003 μέχρι σήμερα παρέχει υπηρεσίες με σκοπό την προαγωγή της προστασίας των ανήλικων χρηστών από τους κινδύνους του Διαδικτύου. Διαβάστε περισσότερα στο www.safeline. gr Περίπου 100.000 είναι οι πάσχοντες από επιληψία στη χώρα μας, μια πάθηση με πολύ έντονο κοινωνικό στίγμα. Το 40% των ατόμων με επιληψία δεν λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, παρόλο που με τη σωστή θεραπεία, άνω του 70% των ασθενών μπορούν να απαλλαγούν εντελώς από τις επιληπτικές κρίσεις, οι οποίες ευθύνονται για το κοινωνικό στίγμα και τη συνεπακόλουθη απομόνωση του ατόμου. • • > pet love Αντίδραση στο λουρί; Ο σκύλος κάτι θέλει να σας πει... Ολοένα και περισσότεροι σκύλοι είναι επιθετικοί στο λουρί. Αυτό σημαίνει πως κατά τη διάρκεια της βόλτας και όσο είναι δεμένοι στον οδηγό (λουρί), αντιδρούν έντονα στη θέα ενός άλλου σκύλου. 58 Τ ο πρόβλημα είναι τόσο συχνό που συγκαταλέγεται στα πιο συνηθισμένα θέματα συμπεριφοράς των σκύλων που εμείς οι εκπαιδευτές καλούμαστε να επιλύσουμε. Οι λόγοι που το προκαλούν είναι πολλοί, αλλά συνοψίζονται στο ότι ο οδηγός είναι ένα μέσο που περιορίζει τον χώρο του σκύλου και, επιπλέον, του στερεί τη δυνατότητα να φύγει από μία προβληματική ή δύσκολη γνωριμία (κάτι που οι σκύλοι κάνουν συχνά μεταξύ τους). Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη λανθασμένη χρήση του οδηγού (π.χ. απότομο τράβηγμα του οδηγού από τον ιδιοκτήτη στη θέα κάποιου άλλου σκύλου ή άλλου ερεθίσματος) και τον κακό χειρισμό του (π.χ. υποχρεωτική γνωριμία δύο σκύλων ενώ δεν το επιθυμούν), προκαλούν την «αντίδραση». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τον τρόπο με τον > Life > Positive < οποίο ο σκύλος προσπαθεί να διεκδικήσει τον χώρο του, όταν όλες οι υπόλοιπες προσπάθειες έχουν αποτύχει και έχουν αγνοηθεί από τους ιδιοκτήτες. Αυτά που οφείλετε να κάνετε κατά τη διάρκεια της βόλτας με το σκύλο σας είναι: 1. Να σέβεστε τη νομοθεσία της χώρας, η οποία επιβάλλει τη χρήση του οδηγού σε όλους τους δημόσιους χώρους. Ακόμη κι αν έχετε πλήρη έλεγχο του σκύλου σας, οφείλετε να γνωρίζετε πως νομικά είστε παράτυποι αν ο σκύλος σας κινείται χωρίς οδηγό σε δημόσιο χώρο με κόσμο ή άλλα ζώα. Αν δεν μπορείτε να ελέγξετε τον σκύλο σας, ο οδηγός είναι απαραίτητος το δίχως άλλο. 2. Πρώτα ρώτα. Αν θέλετε να προσεγγίσετε έναν σκύλο και τον ιδιοκτήτη του, ρωτήστε αν έχουν την ίδια επιθυμία, πριν ακόμη αρχίσετε να κινείστε προς το μέρος τους. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 3. Σεβαστείτε την απάντηση. Το «όχι» που ενδέχεται να λάβετε ως απάντηση δεν πρέπει να το πάρετε προσωπικά. Σεβαστείτε το και να ξέρετε πως πάντα υπάρχει λόγος πίσω από αυτό. Το ίδιο ισχύει και αν κάποιος σας δει απο μακριά και επιλέξει να αλλάξει πορεία. 4. Κλειδώστε τα flexi. Αν χρησιμοποιείτε επεκτεινόμενους οδηγούς, κλειδώστε τους σε μία κοντινή σε εσάς απόσταση. Αυτό ισχύει και όταν βρίσκεστε σε κλειστό χώρο, με άλλα ζώα ή ανθρώπους (π.χ. χώρος αναμονής κτηνιατρείου ή groomer, καφετέρια ή εστιατόριο κ.λπ.) 5. Δείξτε κατανόηση. Μην εμπλέκεστε σε διαφωνία με άλλους ιδιοκτήτες σκύλων. Η ένταση θα μεταβιβαστεί στον σκύλο σας. Στην περίπτωση που εντοπίσετε σε απόσταση έναν «ελεύθερο» σκύλο (δεσποζόμενο εκτός οδηγού ή αδέσποτο) και υπάρξει αντίδραση από τον δικό σας, εφαρμόστε τις παρακάτω συμβουλές: • Αν πρόκειται για δεσποζόμενο σκύλο, εντοπίστε τον ιδιοκτήτη του και ζητήστε του να περιορίσει τον σκύλο του. • Παραμείνετε ήρεμοι. Οποιαδήποτε δική σας ένταση περνά στο σκύλο μέσω του οδηγού και μέσω του > Life > Positive < σφιγμένου σώματός σας. Μην τραβήξετε απότομα τον οδηγό, για κανέναν λόγο. • Χρησιμοποιήστε λιχουδιές και παιχνίδια που έχουν υψηλή αξία για τον σκύλο σας προκειμένου να του αποσπάσετε την προσοχή. Επαινέστε τον αν σας κοιτάζει και κρατήστε γρήγορο ρυθμό περπατήματος, αλλάζοντας κατεύθυνση μακριά από τον ελεύθερο σκύλο. Γενικά, είναι πάντα χρήσιμο να μπορείτε να «κλέβετε» την προσοχή του σκύλου σας καθ’ όλη τη βόλτα σας. Στην - ιδιαίτερα δυσάρεστη – περίπτωση αιφνιδιασμού από κάποιο δεσποζόμενο ή αδέσποτο, ελεύθερο σκύλο, κατά την οποία η απόσταση μεταξύ των ζώων είναι τέτοια που δεν σας αφήνει περιθώριο να αντιδράσετε, θα πρέπει να διατηρήσετε την ψυχραμία σας και να τραπείτε σε ήρεμη φυγή. Αν έχετε τη δυνατότητα, ασφαλίστε τον σκύλο σας (σε κήπο, πιλωτή, αυτοκίνητο κ.λπ.) και φροντίστε να: • Μην φωνάζετε στους σκύλους. • Μην χρησιμοποιείτε κοντάρια, ξύλα, διορθωτικά spray ή άλλα μέσα για να διώξετε τον ελεύθερο σκύλο. • Μην χρησιμοποιείτε λιχουδιές ή παιχνίδια, διότι μπορεί να προκληθεί μεγαλύτερη ένταση μεταξύ των σκύλων. • Μην παίρνετε τον σκύλο σας αγκαλιά. Εκτός από το ότι θα κλιμακώσετε ραγδαία την ένταση, κινδυνεύετε να δαγκωθείτε σοβαρά από τον σκύλο σας. • Να αποφεύγετε περιοχές στις οποίες γνωρίζετε πως κινούνται ομάδες αδέσποτων σκύλων. Τα παραπάνω αποτελούν γενικές συμβουλές και σε καμία περίπτωση δεν είναι οδηγίες που ακολουθώντας τις κατά γράμμα θα βγείτε από τη δύσκολη κατάσταση. Αν ο σκύλος σας έχει πρόβλημα αντίδρασης στον οδηγό, αντιμετωπίστε το άμεσα, με τη βοήθεια επαγγελματία εκπαιδευτή, διότι αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε γενικευμένη επιθετικότητα, η επίλυση της οποίας είναι πολύ πιο δύσκολη. Οι βασικότερες συμβουλές σε κάθε περίπτωση είναι να παραμείνετε ψύχραιμοι και να είστε πνευματικά παρόντες και σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια της βόλτας του σκύλου σας. < 59 i The Dog Company Θετική Εκπαίδευση Σκύλων www.thedogcompany.gr ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > >της Ειρήνης Πιτσιλίδη veni, vidi Vintage, Retro & Second Hand ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Τα «σκουπίδια» ενός ανθρώπου είναι ο «θησαυρός» ενός άλλου… Το έχετε ακούσει και ήρθε η ώρα να το διαπιστώσετε. Αφήστε τις αλυσίδες ενδυμάτων, υποδημάτων και τα πολυκαταστήματα επίπλων και ειδών σπιτιού και αφεθείτε στη γοητεία του vintage, του retro και – γιατί όχι; - του μεταχειρισμένου (second hand). H Αθήνα προσφέρεται και για αυτό. Ψάξαμε και βρήκαμε τα καλύτερα σημεία στην Αθήνα για ενδύματα και υποδήματα (επώνυμα και μη) καθώς και για έπιπλα και διάφορα αντικείμενα. Όλα vintage, retro και –φυσικά– second hand. Έπιπλα, αντικείμενα & διακόσμηση Mofu (Σαρρή 28, Ψυρρή) Έπιπλα και αντικείμενα των 50s, 60s και 70s. Vintage και μοντέρνα έπιπλα, retro ηλεκτρικά είδη και ιδιαίτερες ταπετσαρίες. Online shop: mofu.gr Σοφίτα (Ηρακλειδών 35, Θησείο) Ένας πολύχρωμος χώρος, «ορισμός» του vintage. Όλα τα αντικείμενα και τα έπιπλα προς πώληση τα έχουν επιλέξει και συλλέξει οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες. Παλιοσυνήθειες (Πρωτογένους 8, Ψυρρή & Σαλαμίνος 65, Μεταξουργείο) Η μεγαλύτερη vintage και second hand αγορά επίπλων και αντικειμένων στην Αθήνα. Εδώ θα βρείτε ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Έχουν και online shop: paliosinitheies.gr Retrosexual Vintage Shop (Aγίας Ειρήνης 3, Αθήνα) Μία συλλογή vintage αντικειμένων από όλον τον κόσμο, σε άψογη κατάσταση. Την επιλογή και τη συντήρηση των αντικειμένων επιμελείται η πεπειραμένη ομάδα του Retrosexual Vintage Shop. Kilo Shop Τι σημαίνει vintage; Πριν το 1920: an tique 1920-1975: vinta ge Mετά το 1975: re tro (Ερμού 120, Αθήνα) Yesterday’s Bread (Καλλιδρομίου 87-89, Αθήνα) Ένας πολύ μικρός χώρος, με τεράστια ποικιλία σε τσάντες, αξεσουάρ, παπούτσια (και All Star!) και πολλά ακόμα, σε πολύ καλές τιμές. Like Yesterday’s Vintage (Πρωτογένους 16, Ψυρρή) Γουαδελούπη (Πρωτογένους 12, Ψυρρή) Διώροφο βεστιάριο, όπου γυναίκες και άνδρες μπορούν να βρουν ιδιαίτερα vintage κομμάτια σε απίθανες τιμές. Studio Shop «Ρούχα με το Κιλό» Ρούχα, παπούτσια & αξεσουάρ Μεγάλη ποικιλία vintage και επιλεγμένων σύγχρονων ενδυμάτων (ανδρικών και γυναικείων), που πωλούνται με το κιλό. Σε διάφορα σημεία του καταστήματος υπάρχουν ζυγαριές και κατατοπιστικές επιγραφές με τις τιμές των ρούχων ανά κιλό. Vintage ρούχα, αξεσουάρ, φο μπιζού, αλλά και βιβλία και κόμικς. Επίσης, θα βρείτε χειροποίητα ελληνικά κομμάτια ένδυσης από τις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70. (Φρύνης 35, Παγκράτι) Επώνυμα καινούργια και second hand γυναικεία, νεανικά και ανδρικά ρούχα, μέχρι τσάντες και ζώνες κυριολεκτικά με το κιλό. Στιλίστες, διακοσμητές, σκηνογράφοι αλλά και κοινοί θνητοί αναζητούν εδώ μοναδικά κομμάτια για να ανανεώσουν την εμφάνισή τους, φοιτητές και γενικά όσοι έλκονται από τις χαμηλές τιμές θα το αγαπήσουν. Second Hand Designer Bohbo (Ιπποκράτους 39, Κολωνάκι) Από τα κορυφαία καταστήματα μεταχειρισμένων επώνυμων ρούχων και αξεσουάρ. Θα βρείτε ρούχα, παπούτσια, τσάντες και αξεσουάρ διάσημων οίκων, όπως Chanel, Louis Vuitton, Dior, Hermes, Chloe, Marc Jacobs κ.ά. Closet to Closet (Αρριανού 29, Παγκράτι) Μεγάλα ονόματα γεμίζουν μία μικρή μπουτίκ. Second hand και vintage επώνυμα ρούχα, παπούτσια και αξεσουάρ. Έχει και αντρικά! Swapshop (Λαοδίκης 34, Γλυφάδα) Εδώ οι επιλογές είναι πολλές. Από φορέματα για βραδινές εξόδους έως... νυφικά. Έχει αντρικά αλλά και online shop: swapshop.gr > Life > Positive < ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > αγορά 1 την ενίσχυση της μνήμης και την καλή λειτουργία του εγκεφάλου προσφέρουν στους ενήλικες τα συμπληρώματα διατροφής NeuroAge. Ο εγκέφαλος και το σώμα μας χρειάζονται απαρ απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για να λε λειτουργήσουν σωστά, αφού η γήρα γήρανση του εγκεφάλου προκαλεί γνωσ γνωστική εξασθένηση, διαταραχές ύπνο ύπνου και έλλειψη συγκέντρωσης. Την αανάγκη αυτή έρχονται να καλύψουν το NeuroAge, το NeuroAge NRG NRG, το NeuroAge Sleep, που είναι σσχεδιασμένα σχ εδ να υποστηρίζουν τη γγνωστική νωσ λειτουργία, την πνευματική εγρή εγρήγορση και τη διευκόλυνση του ύπνο ύπνου. Όλα τα προϊόντα της σειράς NeuroAge περιέχουν έναν αποτελεσματικό συνδυασμό βασικών συστατικών, κλινικά ελεγμένων και εγκεκριμένων από την EFSΑ. Αποκλειστικά στα φαρμακεία από την ELPEN Α.Ε. Centrum MEN & CENTRUM WOMEN Όλα όσα έχουν ανάγκη σε μια πολυβιταμίνη Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετικές ανάγκες. Γι’ αυτό, η Pfizer Consumer Healthcare κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά δύο νέες πολυβιταμίνες της σειράς Centrum: το Centrum MEN με ειδική σύνθεση για άνδρες και το Centrum WOMEN με ειδική σύνθεση για γυναίκες. Το Centrum MEN έχει ενισχυμένη περιεκτικότητα σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και σε μαγνήσιο, προσφέροντας ενέργεια και συμβάλλοντας στη διατήρηση της καλής λειτουργίας των μυών και της υγείας της καρδιάς. Το CENTRUM WOMEN, περιέχει αυξέος, ξημένες ποσότητες φυλλικού οξέος, λει ασβεστίου και σιδήρου. Συμβάλλει ωστη μείωση του αισθήματος κόπωρών σης, στον σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων, στην αντιμετώπισηη περιοδικών απωλειών αίματος κατά ρηση τον έμμηνο κύκλο και στη διατήρηση της υγείας των οστών. Power Health CRANBERRY 1 Βιο-Αναγνωστήριο Διαβάζοντας τα Βιβλία και την Ψυχή 2 Για υγιές ουροποιητικό Τα οφέλη που προσφέρει για τον οργανισμό αυτό το μικρό φρούτοο έρχονται σε αντίθεση με το μικρόό ελεί μέγεθός του. Το Cranberry αποτελεί μια πολύτιμη ασπίδα προστασίαςς του ιέχει ουροποιητικού συστήματος. Περιέχει Cranmax®, δραστικό συστατικό από cranberry, το οποίο σύμφωνα με κλινικές μελέτες μειώνει σημαντικά την επανεμφάνιση των λοιμώξεων του ουροποιητικού, ενώ είναι πιο αποτελεσματικό από ένα κοινό εκχύλισμα cranberry. Στα φαρμακεία, από την Power Health. 3 ELPEN NEUROAGE Κρατά τη μνήμη σε εγρήγορση Τρεις εξειδικευμένες, σύγχρονες και αποτελεσματικές λύσεις, με πυρήνα > Life > Positive < 4 2 4 3 Ένα λογοτεχνικό κείμενο «δανείζει» τη δομή και το ύφος που χρειάζεται η ανθρώπινη ψυχή για να σκιαγραφήσει και να κατανοήσει την πραγματικότητά της. Η δρ. Μαριανίκη Δορμπαράκη κι η Χαρίκλεια Μανουσάκη δημιούργησαν ένα εργαλείο διερεύνησης της ψυχής, μέσω κειμένων της κλασικής και της σύγχρονης λογοτεχνίας. Οι συντονίστριες διεργάζονται με ασφαλή τρόπο τη συναισθηματική κατάθεση των συμμετεχόντων, τη δυναμική της, ενώ συγχρόνως επιτρέπουν στον συμμετέχοντα να διεισδύσει στις διεργασίες του ασυνειδήτου του. Τα προσεκτικά επιλεγμένα κείμενα, βοηθούν στη νοηματοδότηση εμπειριών ζωής. Μέσα από αυτά, οι συμμετέχοντες ταυτίζονται με την εξεταζόμενη λογοτεχνική φιγούρα, η οποία τους βοηθά στην αντίληψη και την ερμηνεία παρόμοιων, στην προσωπική τους ζωή, καταστάσεων. Πληροφορίες και Συμμετοχές: Χαρίκλεια Μανουσάκη, 697 44 77 556, [email protected], www.emotionalfocus.gr ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 5 Lamberts Βιταμίνη C-1000 mg & πολυβιταμινούχος φόρμουλα A to Ζ Chewy® Vites Φτιαγμένες ειδικά για τα παιδιά Τονώστε την άμυνά σας! Όσο οι ιώσεις κερδίζουν έδαφος, μπορείτε να προστατευθείτε ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού σας με τις νέες αναβράζουσες βιταμίνες της Lamberts: τα αναβράζοντα δισκία βιταμίνης C-1000 mg με γεύση πορτοκάλι και την πολυβιταμινούχο φόρμουλα A to Z, με γεύση μάνγκο και ανανά. Η τελευταία, περιέχει όλες τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία στις ποσότητες που χρειάζεται ένας ενήλικας. Τα αναβράζοντα δισκία Lamberts διαλύονται εύκολα στο νερό και έχουν πολύ ευχάριστη γεύση. Αποκλειστικά στα φαρμακεία, από την Green Import Ltd. 6 myelements BEAUTIN™ COLLAGEN 5 > Life > Positive < 8 Orlane BB Cream Absolute Skin Recovery SPR25 6 7 Ομορφιά εκ των έσω Το BEAUTΙΝ™ COLLAGEN περιέχει υψηλής ποιότητας υδρολυμένο κολλαγόνο Peptan™, σε μορφή πεπτιδίων για αυξημένη απορρόφηση, είναι ενισχυμένο με υαλουρονικό οξύ, ενώ περιέχει επίσης βιταμίνες A, B Complex, C και ψευδάργυρο. Συμβάλλει στην ενίσχυση της φυσιολογικής παραγωγής κολλαγόνου από τον οργανισμό και ως εκ τούτου: • ενισχύει την υγεία και την ομορφιά της επιδερμίδας εκ των έσω • βελτιώνει την όψη του δέρματος & δυναμώνει μαλλιά και νύχια • ενδυναμώνει τους συνδετικούς ιστούς, τους χόνδρους και τις αρθρώσεις • έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες που καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες. Σε δύο υπέροχες γεύσεις, φράουλα-βανίλια & μάνγκο-πεπόνι. Στα φαρμακεία, από την ΙSOPLUS A.E. 7 Δεν είναι εύκολο να παρακολουθείτε όλα όσα τρώνε τα παιδιά σας. Με τις μασώμενες βιταμίνες Chewy® Vites, οι ημέρες τις ανησυχίας τελείωσαν. Οι Chewy® Vites, σε ζελεδάκια- αρκουδάκια με υπέροχη γεύση εξασφαλίζουν ότι το παιδί λαμβάνει καθημερινά όλες τις βιταμίνες που χρειάζεται για την καλή υγεία και ανάπτυξή του. Τα ζελεδάκια είναι μαλακά και εύκολα στη μάσηση, κάνοντας τις Chewy® Vites Βιταμίνες ιδανικές για παιδιά όλων των ηλικιών. Κατάλληλες για παιδιά από ενός έτους και άνω. Διαθέσιμες σε 4 τύπους: Πολυβιταμίνη, Βιταμίνη C, Propolis & Echinacea, Σίδηρος. Στα φαρμακεία, από τη VICAN N. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ Α.Ε. 8 Ολοκληρωμένη φροντίδα για το δέρμα Μία κρέμα ΒΒ που καταπολεμά τα σημάδια της κούρασης και της γήρανσης δημιούργησε η Orlane. H BB Cream Absolute Skin Recovery SPR25 εξαλείφει τα συμπτώματα της κουρασμένης επιδερμίδας, ενυδατώνει, προστατεύει από την ακτινοβολία και αποκαθιστά τη ζωτικότητα του δέρματος, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει τις δυσχρωμίες, καλύπτει τις ατέλειες και επαναφέρει τη φυσική λάμψη της επιδερμίδας. Βαθιά μέσα στην επιδερμίδα, το εκχύλισμα Evodia δρα στη μικροκυκλοφορία, αποκαθιστώντας τη ζωτικότητα και τη λάμψη της επιδερμίδας. Στην επιφάνεια, τα ιχνοστοιχεία εξομαλύνουν και ενισχύουν την επιδερμίδα κατά την εφαρμογή, ενώ τα φίλτρα UVA & UVB προστατεύουν το δέρμα από τον ήλιο. Με λεπτή απόχρωση, που ταιριάζει σε κάθε τόνο δέρματος. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 > αγορά Nature’s Plus Immune Booster 9 Για δυνατό ανοσοποιητικό Μια πανίσχυρη φόρμουλα υποστήριξης του ανοσοποιητικού συστήματος και ολόκληρου του οργανισμού των ενηλίκων παρουσιάζει η Nature’s Plus. Το Immune Booster περιέχει τιτλοδοτημένα βότανα (ARA-Larix, olive leaf, andrographis, echinacea, elderberry), βιταμίνες (βήτα καροτίνη, C, Ε), ψευδάργυρο και προβιοτικά. Ταμπλέτα δύο στρώσεων για άμεση και παρατεταμένη αποδέσμευση συστατικών, ούτως ώστε να υπάρχει μέγιστη απορρόφηση και μέγιστη αποτελεσματικότητα. Το αντίστοιχο προϊόν για τα παιδιά είναι το Animal Parade Kids Immune Booster, σε διασκεδαστικά μασώμενα ζωάκια, με ακαταμάχητη γεύση. Στα φαρμακεία από την Apollonian Nutrition. 10 COVERDERM VANISH ΝΙGHT CREAM 11 Στοματικό διάλυμα Sensodyne Καθημερινή προστασία για τα ευαίσθητα δόντια 9 Νιώθετε έντονο, οξύ πόνο στα δόντια σας κάθε φορά που καταναλώνετε συγκεκριμένες τροφές ή ποτά; Υποφέρετε από οδοντική ευαισθησία; Πρόκειται για ένα συχνό πρόβλημα των δοντιών, που προκαλείται από την έκθεση του μαλακότερου τμήματος του δοντιού που βρίσκεται κάτω από το σμάλτο και ονομάζεται «οδοντίνη». Το νέο στοματικό διάλυμα Sensodyne, έρχεται να προσφέρει άμεση και μακράς διάρκειας προστασία από την οδοντική ευαισθησία, καθώς το ενεργό συστατικό του (νιτρικό κάλιο) παρέχει αποτελεσματική προστασία γύρω από το νεύρο. Παράλληλα, η σύνθεσή του με φθόριο ενδυναμώνει τα δόντια και βοηθά στην προστασία από την τερηδόνα. Διαθέσιμο σε δύο τύπους: Cool Mint & Extra Fresh. 10 11 12 Health Aid Echinacea Bάλτε τέλος στις ευρυαγγείες! Κατά των ιώσεων και του κρυολογήματος Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα της επιδερμίδας είναι οι ευρυαγγείες και η ερυθρότητα. Η λύση του; Ακούει στο όνομα Coverderm Vanish! Το πολυδύναμο «κοκτέιλ»από MDI Complex, το πρώτο δραστικό καλλυντικό συστατικό θαλάσσιας προέλευσης που και των ενεργών συστατικών Fucoidan, Escin & Caffeine σε μορφή λιποσωμάτων, είναι ακόμη μία καινοτομία της Coverderm, που επιτυγχάνει προστασία της ακεραιότητας των τριχοειδών αγγείων, ενδυνάμωση των τοιχωμάτων τους, καθώς και βελτίωση της μικροκυκλοφορίας. Η Coverderm Vanish Night Cream είναι ο «βραδινός» σας σύμμαχος στη μάχη κατά των ευρυαγγειών & της ερυθρότητας. Η Ρετινόλη και η Βιταμίνη C που περιέχει, απελευθερώνονται σταδιακά στην επιδερμίδα κατά τη διάρκεια του ύπνου, προσφέροντας επιπλέον αντιρυτιδική και αντιγηραντική δράση. Από τη FARMECO Α.Ε. Η Εχινάκεια είναι το πιο γνωστό βότανο για δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο βοηθά στην αντιμετώπιση των ιώσεων και μειώνει τη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος. Δρα σαν φυσικό αντιβιοτικό με αντισηπτικές, αντιβακτηριακές ιδιότητες και καταπραΰνει όλα τα συμπτώματα των ιώσεων. Συστήνεται ιδιαίτερα τους φθινοπωρινούς και χειμωνιάτικους μήνες, που ο οργανισμός χρειάζεται ενίσχυση και θωράκιση για να ανταπεξέλθει στις εποχιακές ασθένειες. Η τιτλοδοτημένη Echinacea της Health Αid διατίθεται σε διαφορετικές μορφές για να καλύπτει όλες τις ανάγκες: Echinacea purpurea 500mg, Echinacea purpurea & angustifolia 1000mg, Echinacea liquid για ενήλικες και Echinacea children’s σε σταγόνες, για παιδιά 2 - 12 ετών. Στα φαρμακεία, από τη PHARMA CENTER A.E. > Life > Positive < 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015 # 46 [ibuprofen] Αναλγητικό, αντιφλεγμονώδες 200mg BRUFEN 200 KTX 06-03/14 Α-01177 Αντενδείκνυται σε ασθενείς: με υπερευαισθησία στην ιβουπροφαίνη ή σε ένα από τα συστατικά του φαρμάκου, με ενεργό πεπτικό έλκος ή ιστορικό πεπτικού έλκους ή άλλες οργανικές παθήσεις του πεπτικού ή με ιστορικό υποτροπιαζουσών αιμορραγιών, με βαριά καρδιακή ανεπάρκεια, που λαμβάνουν ταυτόχρονα άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή ασπιρίνη, με βαριά ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια. Να μη χορηγείται σε παιδιά κάτω των 12 ετών. Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στην εταιρεία: ABBOTT LABORATORIES (ΕΛΛΑΣ) Α.Β.Ε.Ε. Αθήνα: Αγίου ∆ημητρίου 63, 174 56 Άλιμος, Τηλ. 210 99 85 222 Θεσ/νίκη: 12ο χλμ Νέας Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης - Ν. Μουδανιών, Μέγαρο Θερμαΐς, Τ.Θ. 60682 - 570 01 Θέρμη, Τηλ. 2310 810 470
© Copyright 2024 Paperzz