ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Κείμενα 1- 10
28/5/2013
Παπασωτήρης Σπύρος
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΛΑΤΙΝΙΚΑ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Ποιος ο ρόλος της Λατινικής γλώσσας στα δύο τμήματα της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας ;
2. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία είναι ο φυσικός συνεχιστής του ανατολικού τμήματος
της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας . Να καταδείξετε τους δεσμούς Βυζαντίου – Ρώμης
χρησιμοποιώντας δύο παραδείγματα .
3. Ποια στοιχεία μαρτυρούν ότι η Ελληνική και η Λατινική γλώσσα αποτελούν τα
θεμέλια της ευρωπαϊκής πραγματικότητας ;
4. Να απαριθμήσετε πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες που κατάγονται άμεσα από τη
Λατινική .
5. Με ποιον τρόπο οι λατινογενείς ευρωπαϊκές γλώσσες έφτασαν στο σημείο να
αποκτήσουν παγκόσμια εμβέλεια ;
6. Συμφωνείτε ή όχι με το χαρακτηρισμό της Λατινικής ως «νεκρής γλώσσας» ; Να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας .
7. Να καταδείξετε την παγκοσμιότητα της Λατινικής γλώσσας μέσα από την
θρησκευτική της διάσταση .
8. Σε ποια γλωσσική οικογένεια ανήκει η Λατινική ;
9. Γιατί υπερίσχυσε των άλλων διαλέκτων η Λατινική ;
10. Ποια στοιχεία δικαιολογούν τις ομοιότητες της Λατινικής με την Ελληνική γλώσσα ;
11. Τι γνωρίζετε για το λατινικό αλφάβητο ;
12. Ποιος ήταν ο αρχικός χαρακτήρας της Λατινικής και πότε ξεκίνησε η συστηματική
καλλιέργειά της και η παραγωγή αξιόλογων κειμένων ;
13. Τι γνωρίζετε για τη γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ;
14. Για ποιο λόγο θεωρείται ότι ο Λίβιος Ανδρόνικος έθεσε το « θεμέλιο λίθο » στη
ρωμαϊκή λογοτεχνία ;
15. Α) Με ποιους τρόπους διαιρούμε τη ρωμαϊκή λογοτεχνία σε εποχές ;
Β) Πότε τοποθετείται το τέλος της αρχαίας ρωμαϊκής λογοτεχνίας ;
16. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ;
17. Πώς δικαιολογείται η ανάμειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων στη ρωμαϊκή
γραμματεία; Ποια είναι τα πρότυπα αυτά ;
18. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι στη ρωμαϊκή λογοτεχνία παρουσιάζεται μια ιδιόρρυθμη
εξέλιξη των λογοτεχνικών ειδών;
19. Ποια ιδεολογικά στοιχεία της ρωμαϊκής κοινωνίας αποτυπώνονται και
προβάλλονται διαχρονικά σ’ όλα τα λογοτεχνικά είδη;
20. Ποια είναι
τα φυσικά χαρακτηριστικά της Λατινικής που την καθιστούν
κατάλληλη για την παγκόσμια πολιτισμική επικοινωνία;
21. Ποιο είναι το πρώτο λογοτεχνικό είδος που ωρίμασε στη Ρώμη;
22. Τι γνωρίζετε για την ρωμαϊκή κωμωδία κατά την προκλασική εποχή;
23. Ποιοι είναι οι πιο αξιόλογοι Ρωμαίοι κωμωδιογράφοι της προκλασικής εποχής;
24. Τι γνωρίζετε για ρωμαϊκή τραγωδία και ποιοι είναι οι εκπρόσωποί της;
25. Ποιο είναι το βασικό θεματολόγιο των προκλασικών Ρωμαίων τραγωδών;
26. Τι σημαίνει ο όρος “ praetexta ” ;
27. Τι γνωρίζετε για ανάπτυξη της επικής ποίησης στην προκλασική περίοδο της
ρωμαϊκής λογοτεχνίας ;
28. Ποια άλλα είδη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας γνωρίζετε;
29. Στο χώρο της ρωμαϊκής πεζογραφίας ξεχωρίζει ο Κάτων : τι γνωρίζετε γι’ αυτόν;
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
30. Ποια είναι τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της κλασικής εποχής της ρωμαϊκής
λογοτεχνίας;
31. Τι γνωρίζετε για τη ρωμαϊκή λογοτεχνία κατά την κλασική εποχή;
32. Τι γνωρίζετε για το “ κίνημα των Νεωτέρων ” ;
33. Ποια χαρακτηριστικά διακρίνουν τον Ρωμαίο λογοτέχνη κατά τους χρόνους του
Κικέρωνα;
34. Ποιοι διαπρέπουν στην ρωμαϊκή πεζογραφία την περίοδο αυτή;
35. Τι γνωρίζετε για το Μάρκο Τύλλιο Κικέρωνα (είδη λόγων του, γνωρίσματα
έκφρασής του ) ;
36. Τι γνωρίζετε για τον Βάρωνα; Ποια επίθετα του αποδίδονται;
37. Τι γνωρίζετε για τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Σαλλούσιο Κρίσπο;
38. Ποιο είδος εγκαινιάζει ο Κορνήλιος Νέπωτας στη ρωμαϊκή λογοτεχνία;
39. Τι γνωρίζετε για την ποιητική δημιουργία του Βαλέριου Κάτουλλου;
40. Σε ποιο λογοτεχνικό είδος μετατοπίστηκε το βάρος στη ρωμαϊκή λογοτεχνία κατά
τους Αυγούστειους χρόνους;
41. Να αναφέρετε έργα του Βιργιλίου και του Οράτιου με σαφείς επιρροές από Έλληνες
συγγραφείς και τ’ αντίστοιχα ελληνικά πρότυπά τους.
42. Η προσφορά του Οβιδίου στην ποίηση.
43. Να αναφέρετε το γνωστότερο πεζογράφο των Αυγούστειων χρόνων. Ποιο είναι το
όνομα και το περιεχόμενο του έργου του;
44. Ποια είναι τα δύο βασικά χαρακτηριστικά των μετακλασικών κειμένων;
45. Σε ποιες περιόδους χωρίζεται η μετακλασική εποχή;
46. Ποια λογοτεχνικά είδη καλύπτει με τη συγγραφική του δραστηριότητα ο Σενέκας ο
Νεώτερος;
47. Τι γνωρίζετε για τον Πετρώνιο;
48. Ποια είναι τα κύρια γνωρίσματα του αρχαϊσμού της Δεύτερης Σοφιστικής;
49. Τι γνωρίζετε για τη χριστιανική γραμματεία της μετακλασικής εποχής;
50. Τι γνωρίζετε για το κίνημα των “ Νεο-Νεωτερικών ” ;
51. Ποια είναι τα νέα είδη ποίησης που εμφανίζονται κατά την περίοδο της Ύστερης
Αρχαιότητας;
52. Να αναφέρετε τους σημαντικότερους εκπροσώπους της “ εθνικής ” ποίησης και
πεζογραφίας.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ :
ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ – ΤΟΝΙΣΜΟ – Α’ ΚΛΙΣΗ :
1 ) Να συλλαβίσετε τις παρακάτω λέξεις :
amica
fiducia
auctoritas
marmor
posteritas
Cassiope
Samnites
Carthago
Andromeda
Interpres
1
) Να τονίσετε τις παρακάτω λέξεις :
vetustas
funus
valetudo
magistratus
libertas
paedagogus
Liternum
Aemilianus
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ ΚΑΙ Α’ ΚΛΙΣΗ :
9-Ιουλ-10
1 ) Να συλλαβίσετε τις παρακάτω λέξειες :
2

Africa

Turbant

Andromeda

Incolae

Superba

Athiopiae

Caritas

Carmen

Commilito

Honestas

Moenia

Periculum

Pulchritudo
) Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά :
audacia , fiducia , femina , sapientia , victoria .
SINGULARIS :
PLURALIS :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
3 ) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων : stella , spelunca ,
sententia , tragoedia , ianua .
SINGULARIS :
PLURALIS :
4 )Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας :
Genetivus
Dativus
Ablativus
poeta
Accusativus(p.n.) Vocativus (p.n. )
lunae
hostias
deae
filiae
terras
querelae
5 ) Na συλλαβίσετε τια παρακάτω λέξεις :
admiratio
fluvius
princeps
culter
adulescens
honestas
equitatus
pellis
prudentia
aequitas
locuples
7 ) Να τονίσετε τις παρακάτω λέξεις :
illustris
ponticus
stabilis
acerbus
sapiens
carcer
ineptus
terror
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
8 ) Na κλιθούν και στους 2 αριθμούς τα παρακάτω ουσιαστικά :
ora , causa , cura , patria , silva .
SINGULARIS :
PLURALIS :
9 ) Να γραφεί η γενική και αφαιρετική ενικού και πληθ. των εξής ονομάτων :
natura , mora , lacrima , gloria , opera .
SINGULARIS :
PLURALIS :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ I : “ Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ”
Ovidius poeta in terra Pontica exulat .Epistulas Romam scriptitat . Epistulae
plenae querelarum sunt . Romam desiderat et fortunam adversam deplorat .
Narrat de incolis barbaris et de terra gelida . Poetam curae et miseriae excruciant .
Epistulis contra iniuriam repugnat . Musa est unica amica poetae .
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :
Ο ποιητής Οβίδιος είναι εξόριστος στην Ποντική γη . Γράφει συχνά γράμματα στη
Ρώμη . Τα γράμματά του είναι γεμάτα παράπονα . Αποζητά τη Ρώμη και κλαίει την
κακή του τύχη . Διηγείται για τους βάρβαρους κατοίκους και την παγωμένη γη . Οι
έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν τον ποιητή . Πολεμάει ενάντια στην αδικία με τις
επιστολές του . Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή .
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ :
Poeta = ποιητής
In = ( πρόθ.+ αφαιρ. ) = σε
Terra – ae = γη
Ponticus - a –um =Ποντικός , του
Εύξεινου Πόντου.
Exulo ( exsulo) = είμαι εξόριστος
Sum = είμαι
Desidero = επιθυμώ , μου λείπει κάτι
Et = και
Fortuna-ae = τύχη
Adversus –a-um = αντίξοος, κακός
Deploro = θρηνώ , κλαίω
Gelidus –a-um = παγωμένος
Cura-ae = έγνοια , φροντίδα
Miseria –ae = δυστυχία
Excrucio = βασανίζω
Unicus –a-um = μοναδικός
Amica –ae = φίλη
Epistula- ae = επιστολή
Roma –ae = Ρώμη
Scriptito= γράφω συχνά
Plenus-a-um = γεμάτος
Querela –ae = παράπονο , διαμαρτυρία
Narro = αφηγούμαι
De ( πρόθ. + αφαιρ. ) = για
Incola –ae = κάτοικος
Barbarus –a-um = βάρβαρος
Contra ( πρόθ.+ αιτ. ) =ενάντια,
αντίθετα σε
Iniuria –ae = αδικία
Repugno = αντιμάχομαι , ανθίσταμαι
Musa –ae = η Μούσα.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ :
Poeta-ae
Incola-ae
ΘΗΛΥΚΑ :
Roma-ae
Querela-ae
Fortuna-ae
Cura-ae
Terra-ae
Epistula-ae
Miseria-ae
Iniuria-ae
Musa-ae
Amica-ae
Β’ ΚΛΙΣΗ :
Ovidius-ii ( -i ) ( αρσεν.)
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ (α’ συζυγία ) :
Exulo- exulavi-exulatum-exulare
Scriptito ,-avi ,-atum ,-are
Desidero ,-avi ,-atum ,-are
Deploro ,-avi ,-atum ,-are
Narro ,-avi ,-atum ,-are
Excrucio ,-avi ,-atum ,-are
Repugno ,-avi ,-atum ,-are
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Βοηθητικό :
Sum-fui---esse
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
Α) Στα ουσιαστικά :
Roma-ae : χωρίς πληθυντικό
Terra-ae : γενική ενικού : terrae και terrai
Ovidius-ii :κλητ. ενικού : Ovidi ( χωρίς πληθ. )
Τα ουσιαστικά της α’ κλίσης είναι θηλ. Γένους . Άν όμως δηλώνουν άνδρες ,
είναι αρσενικά. Δεν υπάρχουν ουσ. ουδετέρου γένους.
Β) Ανωμαλίες α’ κλίσης :
1. Τα ουσ. {dea-ae / filia-ae } όταν λέγονται μαζί με τα αντίστοιχά τους αρσενικά
{ deus-dei /filius-filii } που είναι της β’ κλίσης δίνουν ίδιους τύπους με τα
αρσενικά αυτά . Έτσι : { deis et deis / filiis et filiis }. Για να μην υπάρχει σύγχυση
, τα θηλυκά σχηματίζουν τότε τις πτώσεις αυτές με την κατάληξη –abus .
Έτσι : filiis et filiabus / deis et deabus
2. Σε κύρια ονόματα που προέρχονται από ελληνικά μπορούν να απαντηθούν
τύποι με ελληνική κατάληξη . π.χ :Aeneas αντί Aenea και Aenean αντί Aeneam.
Anchises αντί Anchisa –Anchisen αντί Anchisam
Penelopen αντί Penelopam.
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ ΡΗΜΑΤΩΝ :
Η α’ συζυγία έχει χαρακτήρα –α : π.χ. ama-o (με συναίρεση γίνεται amo μόνο
στο α’ ενικό ) .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ :
Το ρήμα excrucio έχει πριν την κατάληξη –o το- i . Αυτό είναι γνώρισμα της
δ’συζ. Όμως α’ συζ. Ρήματα σε –io είναι τα : excrucio , somnio , nuntio , spolio
.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ :
In +αφαιρ. = στάση σε τόπο
De +αφαιρ.= αναφορά
Αφαιρετική : όργανο , μέσο , τρόπο.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1. Να γραφεί το β’ ενικό και το β’ πληθ. των ρημάτων στην οριστική ενεστώτα και
παρατατικού : exulo , deploro , sum.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
Β΄ ενικό
Β’ πληθ.
exulo
deploro
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
sum
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
B’ ενικό
Β’ πληθ.
exulo
deploro
sum
2. Να γραφεί το γ΄ ενικό και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο των παρακάτω ρημάτων στην
οριστική του ενεστώτα : desidero – scriptito – narro
Γ΄ ενικό
Γ΄ πληθυντικό
3. Να κλιθεί η συνεκφορά και στους δύο αριθμούς : fortuna adversa
Singularis numerus
pluralis
numerus
4) Των πρωτόκλιτων ουσιαστικών του κειμένου που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση
να γραφεί η δοτική και αιτιατική και των 2 αριθμών .
5 ) Στις παρακάτω ομάδες λέξεων να υπογραμμίετε τις παρείσακτες :
a ) poeta , terra , epistula , querela , fortuna , cura , miseria , iniuria , nauta .
b ) poetas , nautas , scriptitas , epistulas , terras , querelas , deploras , miserias , curas
.+
c ) in , et , de , contra .
d ) epistulis , incolis , exulatis , iniuriis , miseriis , querelis , deploratis .
6 ) Να επιφέρετε τις απαιτούμενες διορθώσεις , ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν
να είναι συντακτικά ορθές και νοηματικά αποδεκτές :
a ) Poeta contra iniuriis repugnat .
b ) Musa sunt amica poetae .
c ) Poeta curae et miseriae excruciant .
d) Epistulae poetae plenae querelis sunt .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
KEIMENO II : « ΔΙΔΩ ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ »
Aeneas filius Anchisae est . Patria Aeneae Troia est . Graeci Troiam
oppugnant et dolo expugnant . Aeneas cum Anchisa , cum nato et cum
sociis ad Italiam navigat . Sed venti pontum turbantet Aeneam in Africam
portant . Ibi Dido regina novam patriam fundat . Aeneas reginae insidias
Graecorum renarrat . Regina Aeneam amat et Aeneas reginam . Denique
Aeneas in Italiam navigat et regina exspirat .
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση . Πατρίδα του Αινεία είναι η Τροία . Οι Έλληνες
πολιορκούν την Τροία και την κυριεύουν με δόλο . Ο Αινείας πλέει προς την
Ιταλία με τον Αγχίση , με το γιο του και με τους συντρόφους του . Οι άνεμοι όμως
αναταράζουν το πέλαγος και φέρνουν τον Αινεία στην Αφρική . Εκεί η βασίλισσα
Διδώ θεμελιώνει μια καινούρια πατρίδα . Ο Αινείας διηγείται στη βασίλισσα από
την αρχή τους δόλους των Ελλήνων . Η βασίλισσα ερωτεύεται τον Αινεία και ο
Αινείας τη βασίλισσα . Τελικά ο Αινείας πλέει στην Ιταλία και η βασίλισσα
ξεψυχάει .
Λεξιλόγιο :
filius –ii = γιος
patria –ae= πατρίδα
Anchises –ae = Αγχίσης
Troia –ae = Τροία
Graecus –I = o Έλληνας
oppugno = πολιορκώ
expugno = κυριεύω
dolus = δόλος
cum = με ( πρόθ. +αφαιρ.)
natus –i = γιος
socius –ii = σύντροφος
ad = προς ( προθ.+ αιτ. )
navigo = πλέω
sed = αλλά ( αντιθ. Σύνδ. )
ventus –i= άνεμος
pontus –i = θάλασσα
turbo = ταράζω
porto = παρασύρω , (μετα)φέρω
ibi = εκεί ( επίρ. )
Dido – onis = η Διδώ
regina-ae= βασίλισσα
novus –a –um = νέος
fundo = θεμελιώνω
insidiae –arum( μόνο πληθ. ) =
ενέδρα , δόλος
renarro = αφηγούμαι από την αρχή
denique = τέλος ( επίρ. )
in = προς ( άφιξη ) ( πρόθ. +αιτ. )
exspiro = πεθαίνω , ξεψυχώ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ :
Β’ ΚΛΙΣΗ :
Aeneas –ae ( αρσ. )
Anchises –ae ( αρσ. )
Patria –ae ( θ. )
Troia –ae ( θ. )
Italia –ae ( θ. )
Africa –ae ( θ. )
Regina –ae ( θ. )
Insidiae – arum ( θ ) *
filius –ii (A )
dolus –i(A )
socius –ii (A)
ventus –i (A)
pontus-i(A)
Γ’ ΚΛΙΣΗ :
Dido-Didonis (θ. ).
natus-i (A ) **
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
* Έχει μόνο πληθυντικό.
** Το natus-i = γιος είναι ουσιαστικοποιημένη μετοχή από την natus-a-um =
ο γεννημένος.
ΑΚΟΜΗ : Α) Aeneas-ae : και με ελληνική κατάληξη στην ονομαστική
(Aeneas αντί Aenea ) και στην αιτιατική : Aenean (αντί Aeneam ).
Β) Anchises –ae: και με ελληνική κατάληξη στην ονομαστική ( αντί Anchisa )
και στην αιτιατ. Anchisen ( αντί Anchisam ) .
Γ) Τα εθνικά ονόματα απαντούν στον ίδιο τύπο και σαν ουσιαστικά και σαν
επίθετα :
Romanus,-a,-um = ρωμαϊκός ,-ή ,-ό.
Αλλά : Romanus-i = ρωμαίος.
Δ )Όταν μια λέξη είναι ίδια με τα ελληνικά , θα έχει και το ίδιο γένος : dolusdoli = δόλος} αρσενικό.
Ε ) filius : κλητική : fili ( mi fili = γιε μου ) .
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ :
Στο κεφ. 2 μαθαίνουμε τη συντακτική χρήση των πτώσεων .Έτσι :
Α ) Η δοτική χρησιμεύει ως αντικείμενο . Αν στην πρόταση υπάρχει και άλλο
αντικείμενο σε αιτιατική , τότε η δοτική θα είναι το έμμεσο.
Β ) Η αφαιρετική δηλώνει τον τρόπο , μέσο , όργανο ( μεταξύ άλλων
χρήσεων ) . Επιρρηματικές σχέσεις δηλώνει η αφαιρετική • όχι όμως και η
δοτική στα Λατινικά ( εκτός από τη δοτική του σκοπού – Μάθημα ΧΧΧ ) .
Γ ) Η πρόθεση cum + αφαιρετική ( πάντα ) : δηλώνει και τη συνοδεία ( αν
προσδιορίζει
ρήμα
που
δηλώνει
κίνηση
)
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
Oppugno –oppugnavi- oppugnatum -oppugnare
Expugno , - avi , - atum ,- are
Navigo , - avi , - atum , - are
Turbo , - avi , - atum , - are
Fundo , - avi , - atum , - are
Renarro , - avi , - atum , - are
Amo , - avi , - atum , - are
Exspiro ή expiro , - avi , - atum , - are .
ΕΠΙΘΕΤΑ :
Graecus , - a , - um
Novus , - a , - um ( παραθετικά :recentior , - ior , - ius / novissimus , - a , um )
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1. Να βρεθούν τα πρωτόκλιτα κύρια ονόματα αρσενικού γένους του κειμένου
και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον ενικό αριθμό .
2. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσ . του κειμένου και να γράψετε τις πλάγιες
πτώσεις του αριθμού που βρίσκονται .
3. expugnant , navigat , est : Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα.
4. turbant , renarrat , est : να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων.
5. α ) in Italiam , ad Italiam : ποια η σημασιολογική διαφορά των δυο
συντάξεων ;
β) Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα. Ένα στοιχείο της β’ στήλης
περισσεύει.
A
B
1. filius
2. patria
3. dolo
4. cum Anchisa
5. in A fricam
6. regina
7. insidias
a)κατηγορούμενο
b) αφαιρετική του οργάνου
c) εμπρόθ. της συνοδείας
d) εμπρόθ. κίνησης σε τόπο
e) παράθεση
f) αντικείμενο
g) κατηγορούμενο
h) αφαιρετική του οργάνου.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
6 ) Να συμπληρωθούν οι πίνακες :
Ενικός Αριθμός
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
Αφαιρ.
Πληθυντικός Αριθμός
Regina
insidias
dolo
Sociis
7 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας :
Ενικός Αριθμός
Α΄πρόσ.
Β’ πρόσ.
ονομαστική
ego
Πληθυντικός Αριθμός
αιτιατική
ονομαστική
αιτιατική
te
8 ) Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τα αντικείμενα του κειμένου :
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Π.χ Aenean
ΡΗΜΑ
amat
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
9 ) Να βρείτε τους εμπρόθετους προσδιορισμούς του κειμένου , να δηλώσετε
την πτώση με την οποία συντάσσεται η κάθε πρόθεση και να πείτε τη σημασία
τους.
10 ) Να βάλετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο novus στην κατάλληλη πτώση και στο
κατάλληλο γένος .





……………… patria
..................... dolo
………………pontum
……………. sociis
……………. Insidias
11 ) Να συνδέσετε τις λέξεις της λατινικής ( στήλη Α’ ) με τη σημασία τους ( στήλη Β΄) :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
insidiae
socius
ventus
porto
novus
exspiro
fundo
renarro
* σύμμαχος
* άνεμος
* καινούργιος
* πεθαίνω
* ιδρύω
* διηγούμαι από την αρχή
* μεταφέρω
* ενέδρα
* ταράζω
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ 3ο : « Η περιπέτεια της Ανδρομέδας »
Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent . Cassiope , superba
forma sua , cum Nymphis se comparat . Neptunus iratus ad oram
Aethiopiae urget beluam marinam , quae incolis nocet . Oraculum
incolis respondet : “ regia hostia deo placet ! ”
Tum Cepheus
Andromedam ad scopulum adligat ; belua ad Andromedam se movet
. Repente Perseus calceis pennatis advolat ; puellam videt et stupet
forma puellae . Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat .
Cepheus , Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent .
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :
Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν μια κόρη , την Ανδρομέδα . Η
Κασσιόπη , περήφανη για την ομορφιά της , συγκρίνει τον εαυτό της με
της Νηρηίδες . Ο Ποσειδώνας θυμωμένος στέλνει στην ακτή της
Αιθιοπίας ένα θαλασσινό κήτος , που αφανίζει τους κατοίκους . Το
μαντείο απαντά ( έτσι ) στους κατοίκους : « Στο θεό αρέσει βασιλικό
σφάγιο . » Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα πάνω σε ένα βράχο . Το
κήτος κατευθύνεται προς την Ανδρομέδα . Ξαφνικά καταφτάνει πετώντας
ο Περσέας με τα φτερωτά σανδάλια του ¨βλέπει την κόρη και θαμπώνεται
από την ομορφιά της . Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με το δόρυ και
απελευθερώνει την Ανδρομέδα . Ο Κηφέας . η Κασσιόπη και οι κάτοικοι
της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ .
Λεξιλόγιο :









Cepheus –i = ο Κηφέας ( ο βασιλιά της Αιθιοπίας )
Cassiope –es = Η Κασσιόπη ( η γυναίκα του )
Andromeda –ae = η Ανδρομέδα ( η κόρη τους )
habeo , 2 = έχω
superbus , -a , -um ( + αφαιρ. ) = περήφανος ( για κάτι ) , ξιπασμένος
forma –ae = ομορφιά
suus , -a , -um = δικός του/ της / του , δική του / της / του , δικό του/ της / του
( αντων. κτητ. ) – superba forma sua = περήφανη για την ομορφιά της .
comparo , 1 = συγκρίνω – cum Nymphis se comparat = συγκρίνει τον εαυτό
της με τις Νηρηίδες
Νeptunus –i = ο Ποσειδώνας
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ






























iratus = οργισμένος
ora –ae = ακτή
Aethiopia –ae = η Αιθιοπία
urgeo , 2 = σπρώχνω, στέλνω
belua –ae = κήτος
marinus –a –um = θαλάσσιος
quae ( αναφ. αντων. ) = η οποία , που .
noceo , 2 ( + δοτ. ) = βλάπτω , αφανίζω
oraculum –i = το μαντείο
respondeo , 2 ( + δοτ.) = απαντώ
regius , -a –um = βασιλικός
hostia –ae = σφάγιο για θυσία
deus –i = θεός
placeo , 2 ( + δοτ. ) = αρέσω
tum = τότε
scopulus –i = βράχος
adligo , 1= δένω ( σε κάτι )
moveo , 2 = κινώ – se movet = κινείται , κατευθύνεται
repente ( επίρ. )= ξαφνικά
calceus –i = yp;odhma , mpot;ini
pennatus –a –um = φτερωτός / calceis pennatis = φτερωτά σανδάλια
advolo , 1 = καταφτάνω πετώντας , σπεύδω
puella –ae = κορίτσι , κοπέλα
video , 2 = βλέπω
stupeo , 2 = βουβαίνομαι μ θαμπώνομαι / forma ( αφαιρ. ) = από την ομορφιά
hasta –ae = δόρυ
deleo , 2 = σκοτώνω
libero , 1 = ελευθερώνω
valde ( επίρ. ) = πάρα πολύ
gaudeo , 2 = χαίρομαι
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ΚΛΙΣΗ
Θηλυκά :
Cassiope , -es
Andromeda ,-ae
filia,-ae1
forma,-ae
Nympha,-ae
ora,-ae
belua,-ae
hostia,-ae
puella,-ae
hasta,-ae
incola,-ae ( θηλ. και αρσεν. )
Αρσενικά:
Cepheus,-i
Neptunus,-i
deus,-i
scopulus.-i
Perseus,-i
calceus,-i
ΟΥΔΕΤΕΡΟ:
oraculum,-i
1 ) Δοτική και Αφαιρ . πληθ. = filiis-filiabus.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1) Cassiope-es : ιδιότυπη κλίση, χωρίς πληθυντικό.
2) Andromeda/Andromede, γενική : Andromedae/Andromedes , ιδιότυπη κλίση, χωρίς
πληθυντικό.
3) filia-ae : δοτ. και αφαιρ. πληθυντικού : filiis –filiabus όταν πρόκειται να
διαχωριστεί από το filius-ii (-i).
4) Nympha-ae και Nymphe-es , ιδιότυπη κλίση, πληθυντικός : Nymphae-arum.
5) Aethiopia-ae : χωρίς πληθυντικό.
6) Cepheus , γενική : Cephei/-os , ιδιότυπη κλίση , χωρίς πληθυντικό.
7) Perseus, γενική : Persei/os, ιδιότυπη κλίση , χωρίς πληθυντικό.
8) Neptunus –i : χωρίς πληθυντικό.
9) Deus-i : ιδιότυπη κλίση .
ΕΠΙΘΕΤΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ :
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ :
superbus , -a , -um
marinus, -a ,-um
regius ,-a ,-um
pennatus ,-a ,-um
superbior,-ior ,-ius
------------------------pennatior ,-ior ,-ius
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
superbissimus,-a,-um
-------------------------------(pennatissimus,-a,-um)
ΜΕΤΟΧΗ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΘΕΤΙΚΟΣ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
iratus,-a,-um
iratior ,-ior ,-ius
( επίρ. :irate, iratius, iratissime )
iratissimus ,-a ,-um.
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
suus ,-a ,-um ( κτητική )
ego, tu, ( ille,illa, illud )
qui, quae, quod ( αναφορ. )
ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
comparo ,-avi,-atum,-are.
adligo,-avi,-atum,-are
advolo,-avi,-atum,-are
libero,-avi,-atum,-are
habeo,habui,habitum, habere
urgeo, ursi ,------,urgere
noceo,nocui,nocitum,nocere ( αντικ. σε δοτ.)
respondeo,respondi,responsum,respondere
( αντικ. σε δοτ. )
placeo,placui( placitus sum ),placitum,
placere ( αντικ. σε δοτ. )*
moveo, movi, motum, movere
video, vidi, visum, videre
stupeo, stupui, -----------, stupere
deleo, delevi, deletum, delere
gaudeo,gavisus sum, gavisum, gaudere
( ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΟ )
 placeo, placui( placitus sum ),placitum, placere : είναι
προσωπικό στα Κεφ. 3 και 41 ( με δοτική ως αντικ. ) Ως
απρόσωπο στα Κεφ.35 και 50 έχει αρχικούς χρόνους :
placet, placuit( placitum est ), ------- , placere ( με δοτ. προσ.)
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
irascor, iratus sum (ή suscensui , βλ.σελ. 123, σχολ. γραμ. ) iratum, irasci.
(ΑΠΟΘΕΤΙΚΟ )
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
tum
repente
valde – valdius—valdissime ( θετ.- συγκρ.-υπερθ. ) . Το valde προέρχεται ως θετικός
βαθμός επιρρήματος από το επίθετο validus,-a,-um,που έχει ως παραθετικά :
συγκριτικός : validior,-ior,-ius και υπερθετικό : validissimus,-a-um
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΙΙ (3):
Α) Συντακτική χρήση των πτώσεων :
Η ΔΟΤΙΚΗ μπορεί να χρησιμοποιείται :
Ως αντικείμενο ρημάτων φιλικής / εχθρικής διάθεσης ή σχετικών με αυτά ( π.χ:
ρημάτων ωφέλειας/ βλάβης :π.χ. :belua nocet incolis.)
Μπορεί , επίσης, να είναι το έμμεσο αντικείμενο ενός ρήματος, όταν αυτό έχει και άλλο
αντικείμενο σε αιτιατική, που είναι το άμεσο.
Π.χ : Aeneas renarrat reginae insidias. ( reginae :δοτ.=έμμεσο αντικ., insidias :
αιτιατ.= άμεσο αντικ. ).
Η ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ μπορεί να χρησιμοποιείται :
-Ως αφαιρ. της αιτίας, όταν η λέξη που προσδιορίζει απαιτεί αιτιολόγηση .
π.χ. : superba forma sua ( γιατί περήφανη; - για την ομορφιά της ).
- Ακόμη , η αφαιρετική δηλώνει τον τρόπο και το όργανο.
Β’ ) ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :
Στο μάθημα ΙΙΙ χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά δευτερεύουσες προτάσεις.
Έχουμε, λοιπόν, μια δευτερεύουσα αναφορική :
Quae incolis nocet : Δευτερ. αναφορική επιθετική προσιοριστική πρόταση .
1.Εισάγεται : με την αναφορική αντωνυμία quae.
2.Εκφέρεται : με οριστική , γιατί δηλώνει το πραγματικό και σε χρόνο ενεστώτα γιατί
αναφέρεται στο παρόν. ( σύγχρονο )
3.Χρησιμεύει : ως προσδιορισμός στο beluam ( όρος αναφοράς ) .
Γ ) ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ :
Στο μάθημα ΙΙΙ βρίσκουμε τις εξής περιπτώσεις :
Cassiope se comparat = η Κασσιόπη συγκρίνει τον εαυτό της ---και επίσης :
Belua se movet = το κήτος κινεί τον εαυτό του = κινείται…
Αυτοπάθεια , λοιπόν , σημαίνει : να υπάρχει ως αντικείμενο η λέξη που πριν ήταν
υποκείμενο .
Και πριν ήταν υποκείμενο , σημαίνει :
Α) υποκείμενο στον ίδιο ρηματικό που είναι και αντικείμενο- και τότε μιλούμε για
άμεση αυτοπάθεια – και
Β) υποκείμενο στον προηγούμενο ρηματικό τύπο , από τον οποίο εξαρτάται ο ρηματικός
τύπος στον οποίο είναι αντικείμενο – τότε μιλούμε για έμμεση αυτοπάθεια.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ ΙΙΙ : Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑΣ.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1) Να κλίνετε το ουσιαστικό Ovidius ( βλ. Μάθημα Ι ).
2) Να κλιθεί το ουσιαστικό deus και στους δυο αριθμούς.
SINGULARIS
Deus
PLURALIS
3) Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των δευτερόκλιτων κυρίων ονομάτων του
κειμένου .
4 ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της πρώτης και της δεύτερης συζυγίας στο αντίστοιχο
πρόσωπο του άλλου αριθμού στην έγκλιση που βρίσκονται .
5 ) α) Να δικαιολογήσετε το συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε δοτική και
αφαιρετική πτώση.
β) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και να προσέξετε την σύνταξή τους.
6 ) Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις :
α) Ο Περσέας βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της.
β) Οι κάτοικοι της Αιθιοπίας έχουν μεγάλη χαρά.
γ) Το κήτος κατευθύνεται προς την κοπέλα.
7 ) Με τις ομάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθμες αποδεκτές
προτάσεις , αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και στην κατάλληλη
θέση .
α) Aethiopia , ad , Neptunus , ora , urgeo , belua.
β) Perseus , denique , navigo , Aethiopia , in.
γ) Calceus , advolo , pennatus , repente , Perseus.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ:
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας , από τις λέξεις που δίνονται στην παρένθεση ,
τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη μεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο ( τα
ρήματα των παρενθέσεων να τεθούν σε ενεστώτα ).Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να
είναι νοηματικά αποδεκτές :
α) Cepheus Andromedam …………………..habet.( filia )
β) Andromeda ………….. et ……………. filia est. ( Cepheus , Cassiope )
γ) Belua ad ……………se movet , sed repente Perseus …………….., hasta beluam
…………………. et puellam………………. .( advolo, Andromeda , libero, deleo ).
δ) Cepheus cum …………….. …………. valde ……………. .( Aethiopia , incola,
gaudeo ).
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟ—ΛΑΘΟΣ :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
Perseus adversam fortunam Andromedae deplorat.
Andromeda filia Cephei est.
Andromeda superba forma sua est.
Venti pontum turbant et Perseum ad oram Aethiopiae portant.
Oraculum incolis Italiae respondet : “ Hostia deis placet .”
Cepheus et Cassiope filiam non habent.
Andromeda cum Nymphis se comparat.
Perseus beluam delet et Andromedam liberat.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ :
1 ) Η λέξη pennatus σημαίνει :
a) φτερό
b) φτερωτός
c) πένα
d) πτερύγιο
e) πτέρυγα
f) φτερωτό σανδάλι.
2) Ο τύπος hostia του κειμένου είναι :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
ονομαστική ενικού
δοτική ενικού
ονομαστική πληθυντικού
κλητική πληθυντικού
αφαιρετική ενικού
αιτιατική πληθυντικού.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
Σ—Λ.
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
1 ) Αντιστοιχίστε τις λατινικές λέξεις της Α’ στήλης με τις σημασίες που δίνονται στη Β’
στήλη .Στη στήλη Β’ υπάρχουν δυο σημασίες των οποίων δεν δίνεται η αντίστοιχη
λατινική λέξη , την οποία θα πρέπει να προσθέσετε , ενώ στην Α’ στήλη υπάρχουν δυο
λατινικές λέξεις των οποίων δεν δίνονται οι αντίστοιχες σημασίες , τις οποίες επίσης
θα πρέπει να προσθέσετε :
Α
1. habeo
2. comparo
3. urgeo
4. noceo
5. respondeo
6. placeo
7. adligo
8. moveo
9. advolo
10. video
11. stupeo
12. gaudeo
13……….
14……….
Β
ελευθερώνω
απαντώ
είμαι
έχω
συγκρίνω
σπρώχνω, στέλνω
αρέσω
βλέπω
δένω ( σε κάτι )
κινώ
σπεύδω , καταφθάνω πετώντας
βλάπτω
……………
……………
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ :
1 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας :
a) Cepheus Andromedam filia habet.
b) Regina , superba formae suae , cum Nymphas se comparat.
c) Oraculum incolas respondet : “ regia hostia deis placet ” .
d) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat.
e) Repente Perseus calceos pennatos advolat et puellam liberat.
f) Perseus puellam videt et formae suae stupet .
g) Cepheus et Cassiope valde gaudet.
2 ) Να βρείτε τη δευτερεύουσα πρόταση του κειμένου και να δικαιολογήσετε : εκφορά ,
έγκλιση, χρήση της .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΕΣΤ / ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα :
 Epistulae plenae querelarum sunt. Poetam curae et miseriae excruciant.
 Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa , cum
nato et cum sociis ad Italiam navigat. Aeneas reginae insidias Graecorum
renarrat.
2 ) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι όροι :
-
Querelarum :
poetam
:
dolo
:
cum sociis :
insidias
:
Graecorum :
3 ) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων ( στον ενικό ) :
poetam , dolo , nato , sociis.
GEN.
DAT.
ACC.
VOC.
4 ) α ) να κλιθεί ο ενεστώτας των εξής ρημάτων : sunt , navigat.
β ) να κλιθεί ο παρατατικός των εξής ρημάτων : renarrat , deleo.
γ ) να κλιθεί η προσωπική αντωνυμία στο α’ και β’ πρόσωπο και στους δύο
αριθμούς
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Μάθημα 4ο
Κείμενο :
Apud antiquos Romanos Concordia maxima sed avaritia minima
erat . Romani
in suppliciis deorum magnifici sed domi parci
erant . Iustitia inter se certabant et patriam curabant. In bello
pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant.
Delecti consultabant patriae ; eis corpus ex annis infirmum sed
ingenium propter sapientiam validum erat .
Μετάφραση :
Στους αρχαίους Ρωμαίους υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη ομόνοια ,
ελάχιστη όμως πλεονεξία . Οι Ρωμαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία
των θεών αλλά οικονόμοι στην ιδιωτική τους ζωή . Παράβγαιναν μεταξύ
τους στη δικαιοσύνη και φρόντιζαν την πατρίδα τους. Στον πόλεμο
απομάκρυναν τους κινδύνους με το θάρρος και αποκτούσαν συμμαχίες
με τις ευεργεσίες τους . Εκλεγμένοι άνδρες φρόντιζαν για την πατρίδα ∙
οι άνδρες αυτοί είχαν το σώμα αδύναμο από τα χρόνια αλλά το πνεύμα
δυνατό από τη σοφία τους .
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ ΚΛΙΣΗ
Θηλυκά :
Γ’ ΚΛΙΣΗ
Αρσενικά :
concordia , -ae
avaritia , - ae
iustitia , -ae
patria , - ae
audacia , - ae
amicitia , - ae
sapientia , - ae
Romani , - orum
deus , - i
annus , - i
corpus,-oris(ουδ)
Ουδέτερα :
supplicia , - orum *
bellum , - i
periculum , i
beneficium , - ii ( - i)
ingenium , - ii ( - i )
Δ’ ΚΛΙΣΗ
domus, - us( θηλ.)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
1) concordia, -ae
και στα δύο ο πληθ. δεν είναι εύχρηστος ως αφηρημένες
avaritia , - ae
έννοιες ( concordiae,- arum / avaritiae , - arum ).
2 ) iustitia , - ae : δεν έχει πληθυντικό.( βλ. σχολ. γραμ. , σελ. 26 ).
3 ) Romani , - orum : ο ενικός δεν είναι εύχρηστος ( Romanus , - i ).
4 ) supplicium , - ii ( - i ) = τιμωρία ( στον ενικό )
supplicia , - orum = λατρεία , προσευχές, ικεσίες .
5 ) deus , - i : ιδιότυπη κλίση .
6 ) domus, - i : ιδιότυπη κλίση :
SINGULARIS
domus
domus ( domi )
domui ( domu )
domum
domus
domo ( domu )
NOMIM.
GENET.
DATIV.
ACCUS.
VOCAT.
ABLAT.
PLURALIS
domus
domuum/ domorum
domibus
domos ( domus )
domus
domibus
Β’ ΕΠΙΘΕΤΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
antiquus,-a,-um
magnus, -a, -um
parvus,-a, -um
magnificus,-a,-um
parcus,-a, um
ΘΕΤΙΚΟΣ
validus,-a,-um
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
antiquior,-ior, -ius
maior, -ior,-ius
minor,-or,- us
magnificentior,-ior,-ius
parcior,-ior,-ius
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
validior,-ior,-ius
σπάνια:valentior,-ior,-ius
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
antiquissimus,-a,-um
maximus, -a,-um
minimus,- a,-um
magnificentissimus,-a,-um
parcissimus,-a,-um
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
validissimus,-a,-um
σπάνια:valentissimus,-a,-um
ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΥΤΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΧΘΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
1 ) antique- antiquius – antiquissime.
2 ) magnopere / magno opere – magis – maxime.
3 ) paulum – non multum/ minus – minimum
4) magnifice – magnificentius – magnificentissime
5) parce – parcius – parcissime
6 ) valde / valide – valdius / validius – valdissime / validissime.
ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ :
Domi : επιρρηματική γενική του ουσ. domus ,-us , δ’ κλίση.
Γ ) ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
certo, -avi, -atum, -are = συναγωνίζομαι
curo, - avi,-atum, -are= φροντίζω
propulso, -avi, -atum, are= απωθώ
paro, -avi, -atum,-are = ετοιμάζω – αποκτώ
consulto, -avi,-atum,-are. = φροντίζω για ( + δοτική ως αντικείμενο )
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
deligo, delegi , delectum , deligere = διαλέγω , εκλέγω
( Εδώ : deligor, delectus sum, deligi = μέση φωνή ) .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ :
Sum , fui , --, esse
Δ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
se = προσωπική αντ., γ’ πρόσ. ( λέμε ενικού ή πληθυντικού ανάλογα με το χρόνο
του ρήματος στο οποίο αναφέρεται ) .
is , ea , id = αυτός, αυτή , αυτό ( επαναληπτική ).
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙV ( 4 ) :
1 ) ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ :
Στο φαινόμενο αυτό πολλά υποκείμενα μαζί – καθένα για λογαριασμό του όμωςκάνουν την ίδια ενέργεια , και , επειδή βρίσκονται όλα μαζί , γίνονται καθένα
και αντικείμενο , όχι της ίδιας της δικής τους ενέργειας ( γιατί τότε έχουμε
αυτοπάθεια ) , αλλά αυτής που κάνει κάποιο από τ’ άλλα υποκείμενα ( π.χ.: αυτοί
δάρθηκαν = και ο Α και ο Β και ο Γ και ο Δ έδειραν , αλλά ο Α έδειρε το Β,
ο Δ τον Α , ο Β τον Γ …..) .
Στ’ αρχαία ελληνικά η αλληλοπάθεια εκφράζεται με την αλληλοπαθητική
αντωνυμία « αλλήλων , αλλήλους » …. ή με επανάληψη της ίδιας της λέξης ως
υποκείμενο και αντικείμενο ( όπως και στα Νέα Ελληνικά λέμε : το ένα χέρι νίβει
το άλλο ).
Στα Λατινικά αλληλοπαθητική αντωνυμία δεν υπάρχει ! Έτσι, η
αλληλοπάθεια δηλώνεται με τους εμπρόθετους inter nos , inter vos ,
inter se ( = μεταξύ μας , μεταξύ σας , μεταξύ τους , όπως στα Νέα Ελληνικά ) , οι
οποίοι μπαίνουν δίπλα σε ρήμα Ενεργητικής Φωνής , π.χ. : inter nos amamus
= αγαπιόμαστε μεταξύ μας ή αγαπάμε ο ένας τον άλλον.
2 ) Η ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ :
Μπορεί να δηλώνει ακόμη ( εκτός από το όργανο , μέσο , τρόπο, αιτία ) και την
αναφορά , οπότε έχουμε την αφαιρετική της αναφοράς .
Μπορεί , ακόμη , να είναι και εμπρόθετη : in + αφαιρετική : στάση σε τόπο ,
χρόνο, κατάσταση.
3 ) Η ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ is, ea , id χρησιμοποιείται ως επαναληπτική , δηλαδή
αναφέρεται σε προηγούμενο ουσιαστικό ( π.χ. στ’ αρχαία : αυτός = αυτός ο ίδιος
που έχει προαναφερθεί , επαναλ. αντωνυμία )
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ ΙV : ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ .
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) Να βρείτε τα ουδέτερα ουσιαστικά της β’ κλίσης του κειμένου και να τα
μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού .
2 ) Να βρείτε τα επίθετα της β’ κλίσης και να γράψετε την ονομαστική του ενικού
και των τριών γενών .
3 ) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και την πτώση που τις συνοδεύει.
4 ) ingenium validum : να γράψετε τη συνεκφορά στις πλάγιες πτώσεις ενικού
και πληθυντικού .
Πλάγιες πτώσεις
SINGULARIS
PLURALIS
GENET.
DAT.
ACCUS.
ABLAT.
5 ) suppliciis : να γράψετε τις
αριθμούς .
πλάγιες πτώσεις του ονόματος και στους δυο
Πλάγιες πτώσεις
GENET.
DAT.
ACCUS.
ABLAT.
SINGULARIS
PLURALIS
6 ) erant , consultabant : α ) να κλίνετε την οριστική παρατατικού
β ) να γράψετε το απαρέμφατο ενεστώτα των ρημάτων.
Απαρέμφατα :
7 ) ego parcus sum : να κλιθεί η πρόταση στον πληθυντικό αριθμό .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
8 ) Στα λατινικά υπάρχει αλληλοπαθητική αντωνυμία ; Με ποιους τρόπους
εκφράζεται η αλληλοπάθεια στα λατινικά ;
9 ) α ) Να βρείτε τους εμπρόθετους προσδ. του κειμένου και να δηλώσετε την
επιρρηματική σχέση που εκφράζουν .
β ) Να βρείτε πώς εκφράζεται ο προσδ. της αιτίας στο κείμενο.
10 ) α ) Να μεταφράσετε στα λατινικά :
- Οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών , αλλά
οικονόμοι στο σπίτι.
-
Οι λαοί αγαπούν την ομόνοια και απωθούν τους κινδύνους με συμμαχίες .
β ) Να μεταφράσετε στα ελληνικά :
- Amamus iustitiam sed non iniuriam =
- Tu et ille parcum amicum habrtis =
- Parvum bellum magnam iniuriam delet =
- Cleopatra , Aegypti regina , pulchra erat =
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ « ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ »:
1 ) Σημειώστε Χ επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόμενο των παρακάτω
προτάσεων :
α ) concordia
β ) suppliciis
γ ) inter
δ ) patriae
ε ) bello
στ ) se
είναι αφαιρετική ενικού
είναι δοτική πληθυντικού
είναι χρονικός σύνδεσμος
είναι γενική ενικού
είναι αφαιρετική ενικού
είναι κτητική αντωνυμία
Σ
Λ
2 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου
και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο :
α ) Apud Romanos concordia minima erat .
β ) Romani magnifici domi erant .
γ ) Romani iustitia inter se certabant.
δ) In bello pericula beneficiis propulsabant.
ε ) Audacia amicitias parabant.
στ ) Delecti curabant patriam .
ζ ) Delectorum corpus ex annis infirmum erat .
Σ
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
Λ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
Να συνδυάσετε τις λέξεις της λατινικής ( στήλη Α’ ) με τη σημασία τους ( στήλη Β’ ) ,
γράφοντας δίπλα σε κάθε ορισμό της στήλης Α’ το αντίστοιχο γράμμα της στήλης Β’ .
Ένα στοιχείο της στήλης Β’ περισσεύει .
Α’
Β’
α ) πλεονεξία
β ) φροντίζω
γ ) απομακρύνω
δ ) ομόνοια
ε ) αγωνίζομαι
στ ) αδύναμος
ζ ) τιμωρία
η ) οικονόμος
θ ) λατρεία
1 ) concordia
2 ) supplicium
3 ) parcus
4 ) certo
5 ) avaritia
6 ) propulso
7 ) infirmus
8 ) curo
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ :
Να συμπληρωθούν τα κενά με τις σωστές καταλήξεις :
Α ) Illi patri…. consultaba…
Β ) Nos amiciti… para…
Γ ) Vos pericul….. ( εν. ) propulsaba….
Δ ) Tu bell…. ( εν. ) paraba….
Ε ) Ille filios cura…
ΣΤ) Illi inter ………. certa….
ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ :
Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις δεν ευσταθούν συντακτικά ; Να σημειώσετε την ένδειξη
Χ στο οικείο τετράγωνο :
Α ) Iustitia inter nos certant.
Β ) Iustitia inter se certant.
Γ ) Iustitia inter vos certabatis.
Δ ) Beneficia amicitias paramus.
Ε ) Beneficiis amicitias parabatis.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Συμπληρωματικές Ασκήσεις :
1 ) Να βρείτε τα θηλυκά ουσιαστικά της α’ κλίσης του κειμένου και να τα
μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού .
2 ) α ) antiquos : να κλίνετε το επίθετο στο θηλυκό γένος και στους 2 αριθμούς
.
β ) infirmum : να κλίνετε το επίθετο στο αρσενικό γένος και στους 2 αριθμούς .
3 ) se , eis : ν’ αναγνωρίσετε γραμματικά τους τύπους και να κλιθούν στον
αριθμό και στο γένος που βρίσκονται .
4 ) Ν’ αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των λέξεων που βρίσκονται σε πτώση
αφαιρετική .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
5 ) Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα . Ένα στοιχείο της στήλης Β’
περισσεύει :
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10
Α’
apud
minima
deorum
corpus
bello
maxima
amicitias
sed
se
) et
Β’
α ) υπερθετικός βαθμός του “ magna ”
β ) ουσ. α’ κλίσης , θηλυκό
γ ) ουσ. γ’ κλίσης , ουδέτερο
δ ) αντιθετικός σύνδεσμος
ε ) υπερθετικός βαθμός του “ parva ”
στ ) ουσ. β’ κλίσης , αρσενικό
ζ ) πρόθεση
η ) ουσ. β’ κλίσης , ουδέτερο
θ ) προσωπική αντωνυμία
ι ) οριστική αντωνυμία
ια ) συμπλεκτικός σύνδεσμος
6 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυμίας « is » :
ΕΝΙΚΟΣ
Αρσενικό
Θηλυκό
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
Ουδέτερο
Αρσενικό
Θηλυκό
.
Ουδέτερο
7 ) Να τοποθετήσετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο « antiquus » στην
κατάλληλη πτώση :
annos
deorum
Romanis
bella
periculum
supplicio
8 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις
:
a) Apud incolis barbaris concordia non erat.
b) Nautae in supplicios Neptuni magnifici erant.
c) Iustitiam inter vos certabant .
d) In bellum periculorum audacia propulsant .
e) Delecti consultabamus patriam .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Μάθημα 5ο
Κείμενο :
Silius Italicus , poeta epicus , vir clarus erat . XVII ( septendecim)
libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt . Ultimis annis
vitae suae in Campania se tenebat . Multos in illis locis agros
possidebat .
Silius animum tenerum habebat . Gloriae Vergili
studebat ingeniumque eius fovebat . Eum
honorabat . Monumentum eius
ut puer magistrum
, quod Neapoli iacebat , pro
templo habebat .
Μετάφραση :
Ο Σίλιος Ιταλικός , ο επικός ποιητής , ήταν άνδρας ένδοξος . Τα
δεκαεφτά βιβλία του για το δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα
∙ τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε στην Καμπανία . Στα μέρη
εκείνα είχε στην κατοχή του πολλά αγροκτήματα . Ο Σίλιος είχε
ευαίσθητη ψυχή . Επιδίωκε ( να φθάσει ) τη δόξα του Βεργίλιου και
περιέβαλλε το πνεύμα του με αγάπη . Τον τιμούσε όπως ο μαθητής το
δάσκαλο . Το μνημείο του , που βρισκόταν στη Νεάπολη , το θεωρούσε (
κάτι ) σαν ναό.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ ΚΛΙΣΗ
Γ’ ΚΛΙΣΗ
( Θηλυκά )
( Αρσενικά )
vita – ae
gloria – ae
Campania – ae *
Silius –ii ( -i )***
Neapolis –is****
vir , viri
liber , libri
annus -i
ager , agri
animus –i
Vergilius –ii ( -i )***
puer , pueri
magister –stri
locus –i ( αρσεν. και ουδέτ. )**
( Αρσενικά )
poeta –ae
( Θηλυκά )
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
( Ουδέτερα )
bellum-i
ingenium –ii ( -i )
monumentum – i
templum – i
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
* Campania –ae : όνομα χωρίς πληθυντικό .
** locus –i : τόπος. Πληθυντικό έχει : loca – orum. Είναι ετερογενές ( βλ. σχόλια
γραμματικής , σελ. 25 , § 34.1.) Το locus –i, με πληθυντικό loci – orum = χωρία
βιβλίου .
*** Silius –ii ( -i ) και Vergilius –ii ( -i ) : έχουν κλητική ενικού σε -i. Δηλαδή :
{ Sili , Vergili } . { Κλητική προσφώνηση : Sili Italice }.
**** Neapolis – is : αιτιατική ενικού σε : - im και αφαιρετική σε –im, ( χωρίς
πληθυντικό ) .
1
2
3
4
5
Β’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
) is , ea , id ( οριστική )
) suus , - a , -um ( κτητική )
) ego , tu , …… ( is / ille / hic ) [ προσωπ . )
) ille , illa , illud ( δεικτ. )
) qui , quae , quod ( αναφορ. )
Γ’ ) ΕΠΙΘΕΤΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
1. Italicus, -a , -um
2. epicus , -a , -um
3. clarus , -a , -um
4. Punicus , -a , -um
5. pulcher, pulchra, pulchrum
6. ultra ( επίρρημα )
7. multus , -a ,- um
8. multi , - ae , - a
9.tener , tenera , tenerum
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
-------------------------------------clarior , - ior , -ius
------------pulchrior , -ior , -ius
ulterior , -ior , - ius
---, ---, plus
plures , - es , - a
tenerior , -ior , - ius
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
------------------------------clarissimus , -a , -um
--------------pulcherrimus , -a , -um
ultimus , -a , - um
plurimus , -a , - um
plurimi , -ae , - a
tenerrimus , -a , - um
Από τα παραπάνω επίθετα προκύπτουν τα εξής επιρρήματα :
ΘΕΤΙΚΟΣ
1. clare
2.pulchre
3. multum
4.tenere
5. ultra
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
clarius
pulchrius
plus
-------ulterius
Δ’ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
clarissime
pulcherrime
plurimum
---------ultime
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
 secundus , -a , -um ( τακτικό αριθμητικό του duo , - ae , -a ).Το secundus,a,-um χρησιμοποιείται , όταν πρόκειται για περισσότερα των 2 πρόσωπα ή
πράγματα∙ όταν πρόκειται για 2 μόνο πρόσωπα ή πράγματα χρησιμοποιείται η
αντωνυμία : alter , altera , alterum .
 septendecim ( απόλυτο αριθμητικό , άκλιτο ).
Ε’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ
honoro , - avi , - atum , - are
teneo , tenui , tentum , tenere
possideo , possedi , possessum , possidere
habeo , habui , habitum , habere
studeo , studui , ------, studere
foveo , fovi , fotum , fovere
iaceo , iacui , iacitum , iacere
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ :
Sum , fui , ----, esse
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ V ( 5oυ ) :
1 ) Αυτοπάθεια : Οι κτητικές αντωνυμίες ( σαν επίθετα β’ κλίσης και χωρίς
κλητική ) είναι :
α’ πρόσ.
β’ πρόσ.
γ’ πρόσ.
Για έναν κτήτορα
meus , mea , meum
tuus , tua , tuum
suus , sua , suum
Για πολλούς κτήτορες
noster , nostra , nostrum
vester , vestra , vestrum
suus, sua , suum
Στο γ’ πρόσωπο η κτητική αντωνυμία σημαίνει : δικός του - τους / δικός της -τους
/ δικός του - τους , δική του - τους / δική της - τους / δική του – τους , δικό του
- τους / δικό της – τους / δικό του – τους .
Όμως χρησιμοποιείται αποκλειστικά για το υποκείμενο του ρηματικού τύπου όπου
τη συναντούμε να είναι συντακτικός όρος ( όταν φυσικά είναι γ’ πρόσ. ) . Και στην
περίπτωση αυτή μιλούμε για αυτοπάθεια ( ενώ τον όρο αυτόν τον χρησιμοποιούμε
κανονικά για την προσωπική αντωνυμία γ’ προσ . se όταν είναι αντικείμενο ∙ βλ.
μάθημα ΙΙ ) .
Όταν , επομένως, δηλώνεται ως κτήτορας ένα τρίτο πρόσωπο που δεν είναι
υποκείμενο στο ρηματικό τύπο εκείνου του σημείου, δε χρησιμοποιείται πια η
κτητική αντωνυμία suus, παρά μια γενική κτητική , από την αντωνυμία is,ea, id.
Έτσι λέμε : pater suus : ο πατέρας του ( ο δικός του , γιατί πρόκειται για τον
πατέρα αυτού που είναι υποκείμενο ).
ενώ : pater eius : ο πατέρας του ( ο πατέρας κάποιου άλλου προσώπου , που
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ υποκείμενο στο ρηματικό τύπο )
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Όταν δηλώνεται αυτοπάθεια στο α’ και β’ πρόσωπο ( αυτοπάθεια με την έννοια να
βρίσκουμε ως αντικείμενο το α’ ή το β’ πρόσ. που ήταν υποκείμενο ) , τότε
χρησιμοποιείται όχι αυτοπαθής αντωνυμία ( αφού δεν υπάρχει ! ) , παρά η
αντίστοιχη προσωπική . π. χ. : tu amas me = εσύ αγαπάς εμένα ./ ego amo te =
εγώ αγαπώ εσένα .
ΑΛΛΑ : tu amas te = εσύ αγαπάς τον εαυτό σου / ego amo me = εγώ αγαπώ
τον εαυτό μου .
2 ) ΑΛΛΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ :
Υπάρχει και η αφαιρετική του χρόνου ( εκτός του : τρόπου , μέσου , οργάνου ,
αναφοράς , αιτίας ) .
3 ) ΠΑΡΑΘΕΣΗ – ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ :
Και οι δυο προσδιορισμοί παρουσιάζουν στα Λατινικά τα ίδια χαρακτηριστικά ,
όπως στα Αρχαία . Είναι , όπως ξέρουμε , ονοματικοί ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί .
Αυτό που αξίζει να προσέξουμε είναι : ότι η παράθεση είναι ΠΑΝΤΑ ένας
ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός
, αλλά η επεξήγηση δεν είναι
υποχρεωτικά μόνο ομοιόπτωτος ονοματικός προσδ. , μπορεί να είναι καθετί ,
φτάνει να είναι συντακτικά ίδιο πράγμα με αυτό που επεξηγεί .
Η επεξήγηση δηλαδή , είναι ένας ομοιότροπος προσδιορισμός , κάτι συντακτικά
ίδιο με αυτό που επεξηγεί ( έστω κι αν διαφέρει απ’ αυτό στη μορφή , αν δηλαδή,
υπάρχει παράλλαξη ). Έτσι π. χ. : επεξήγηση μπορεί να είναι και ένας
επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου / αιτίας κ.λ.π. φτάνει να επεξηγεί κάτι
προηγούμενο που δήλωνε χρόνο , αιτία κ.λ.π.
4 ) ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ – ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :
Στην ουσία είναι αναφορικές , αλλά παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες σε
σχέση με τις συνηθισμένες αναφορικές . Συγκεκριμένα :
α ) Εισάγονται με ορισμένες μόνο αναφορικές αντωνυμίες και αναφορικά
επιρρήματα :
quantus ( = όσος ) και τα συνώνυμά του ( οπόσος , ηλίκος ) .
qualis ( = οιος , τέτοιος ) και τα συνώνυμά του( οποίος ) .
ut ( = ως ) και τα συνώνυμά του ( όπως , καθάπερ ) .
β ) Δεν αναφέρονται απλώς σε μια προηγούμενη λέξη , παρά όταν συγκρίνονται
με αυτήν ( παραβάλλονται με αυτήν > παραβολικές ) . Συνέπεια αυτού είναι ότι :
i ) Αναφέρονται υποχρεωτικά στη δεικτική αντωνυμία ή επίρρημα που είναι
αντίστοιχη με την αναφορική αντωνυμία ή επίρρημα που τις εισάγει . Δηλαδή :
- αν εισάγονται με το quantus αναφέρονται στο tantus ( τόσος ).
- »
»
» » qualis
»
»
talis ( τέτοιος )
- »
»
» » ut
»
» ita / sic ( έτσι )
- »
»
» » quam
»
» tam ( όσο )
ii)
Επειδή υπάρχει η στενή αυτή νοηματική σχέση με την προηγούμενη
πρόταση, το ρήμα τους συχνά παραλείπεται , γιατί είναι το ίδιο με της
προηγούμενης .
γ ) Οι αναφορικές παραβολικές χαρακτηρίζονται και ειδικότερα :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
 Αναφορικές παραβολικές του ποσού , αν εισάγονται με το quantus
 Αναφορικές παραβολικές του ποιού , αν εισάγονται με το qualis
 Αναφορικές παραβολικές του τρόπου , αν εισάγονται με το ut , όπως στο
μάθημα αυτό : “ eum honorabat ( ita ) ut puer magistrum ”.
ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ locus :
SINGULARIS
locus
loci
loco
locum
loce
loco
PLURALIS
loca /loci
locorum
locis
loca/ locos
loca / loci
locis
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
Α ) ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) α) Να γράψετε την κλητική ενικού των κυρίων ονομάτων « Silius » και
«Vergilius ».
β ) Να μεταφέρετε όλες τις αντωνυμίες του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση
του άλλου αριθμού στο γένος που βρίσκονται .
Απαντήσεις :
2 ) α ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της α’ συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του
άλλου αριθμού , στην έγκλιση που βρίσκονται .
β ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της β’ συζυγίας του κειμένου , τα οποία
βρίσκονται σε οριστική παρατατικού , στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του
ενεστώτα .
Απαντήσεις :
3 ) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
4 ) Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις :
α) Ο Βιργίλιος ήταν ένδοξος Ρωμαίος ποιητής ∙ τη δόξα του επιδίωκε να φθάσει
ο Σίλιος .
β) Ο Κηφέας αγαπούσε πάρα πολύ την κόρη του .
γ) Ο ποιητής έμενε μόνιμα στην Καμπανία και φρόντιζε τους αγρούς του .
5 ) Με τις ομάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθμες
αποδεκτές προτάσεις , αφού τοποθετήσετε την κατάλληλη λέξη στον κατάλληλο
τύπο και στην κατάλληλη θέση ( τα ρήματα να τεθούν στον παρατατικό ) .
a) Ιn , possideo , Silius , ager , Campania , multus
b) Neapolis , monumentum , Vergilis , iaceo
c) Silius , habeo , tener , animus
d) Belua , incola , noceo , Aethiopia , marina
EΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ / ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΩΝ :
Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που σας δίνονται μέσα στις
παρενθέσεις , τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται , αφού τη μεταφέρετε στον
κατάλληλο τύπο ( τα ρήματα των παρενθέσεων να τεθούν σε παρατατικό ) . Να
προσέξετε , ώστε οι προτάσεις να είναι νοηματικά αποδεκτές .
a) Septendecim ……………. Sili de ……………Punico ……………sunt . ( liber,
bellum , pulcher ) .
b) Multi incolae Campaniae
possideo).
…………….. in illis locis …………. ( ager,
c) Silius ………….. ………………
, tener ) .
………………… habebat . ( poeta , animus
d) Poetae ………………. ……………….. studebant ( gloria , Vergilius ).
e) Silius Italicus , …………….
foveo , Vergilius ) .
, ………………. ingenium …………. ( poeta,
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ « ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ » :
1 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή
εσφαλμένες και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο :
ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
a) Silius
b) Silius
c) Silius
d) Silius
ultimo anno vitae suae in agris suis se tenebat .
ultimo anno vitae suae in agrum suum se tenebat .
ultimis annis vitae suae in agris suis se tenebat .
ultimis annis vitae suae in ager suo se tenebat
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
2 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του
κειμένου και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο :
ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
a) Silius Italicus poeta tragicus erat .
b) Septem libri Sili de bello Punico secundo pulchri erant.
c) Septendecim libri Sili de bello Gallico pulchri sunt .
d) Ultimis annis vitae suae in Graecia Silius se tenebat .
e) In Campania Silius multos agros possidebat .
f) Silius gloriae Ovidi studebat ingeniumque eius fovebat.
g) Silius Vergilium ut puer magistrum honorabat .
h) Monumentum Vergili Neapoli iacebat .
ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ :
Η έκφραση « me teneo » σημαίνει :
α) κρατώ
β) παραμένω μόνιμα
γ) έχω
δ) κατέχω
ε) αποκτώ
στ) συγκρατώ.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
Να αντιστοιχίσετε ως προς την ερμηνεία στα ελληνικά τις παρακάτω λατινικές
προτάσεις :
Α’
1 ) Silius in septendecim libris
bello Punico secundo narrat.
2 ) Libri Sili de bello Punico pulchri
sunt.
3 ) Magnos in illis locis Campaniae
agros poeta possidebat.
4 ) Animus poetarum tener est
ut puerorum.
5 ) Magistri pueros amant
puerique magistros honorant
et fovent.
6 ) Monumentum Vergili , quem
( = τον οποίο ) Silius honorabat
et fovebat , Neapoli iacebat .
Β’
a) Οι δάσκαλοι αγαπούν τα παιδιά
και τα παιδιά τιμούν τους
δασκάλους και τους περιβάλλουν
με αγάπη.
b) Η ψυχή των ποιητών είναι
ευαίσθητη όπως των παιδιών.
c) O Σίλιος σε 17 βιβλία διηγείται
για τον δεύτερο Καρχηδονιακό
πόλεμο.
d) Πολλά αγροκτήματα σ’εκείνα
τα μέρη της Καμπανίας είχε ο
ποιητής.
e) Το μνημείο του Βιργιλίου , τον
οποίο ο Σίλιος τιμούσε και
περιέβαλλε με αγάπη , βρισκόταν
στη Νεάπολη .
f) Τα βιβλία του Σίλιου για τον
Καρχηδονιακό πόλεμο είναι
όμορφα.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσειςσας :
1. Animus puerorum tenera est .
2 . Magistri pueris consultant et animis eorum fovent.
3 . Pueri claros poetas honorant et gloriae suae student .
4 . Silius ingenium Vergili fovebat et monumentum poetae pro templum habebat .
5 . Multos in Campaniam agros Silius possidebant.
ΤΕΣΤ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ( ΚΕΦ. 1 - 5 ) :
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα :
a) Romani in suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant . Iustitia inter se
certabant et patriam curabant . In bello pericula audacia propulsabant et
beneficiis amicitias parabant .
b) Repente Perseus calceis pennatis advolat ; puellam videt et stupet forma puellae .
Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat .
c) Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat . Multos in illis locis agros
possidebat . Silius animum tenerum habebat . Gloriae Vergili studebat
ingeniumque eius fovebat.
2 ) a ) Να βρείτε τα επίθετα της β’ κλίσης και να γράψετε την ονομαστική του ενικού
και των 3 γενών .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
b ) suppliciis : να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του ονόματος και στους δυο
αριθμούς .
SINGULARIS
PLURALIS
c ) locis : Να κλιθεί το ουσιαστικό και στους δυο αριθμούς .
SINGULARIS
PLURALIS
3 ) α ) Nα γράψετε τους αρχικούς χρόνους των εξής ρηματικών τύπων :
certabant :
parabant :
videt :
stupet :
tenebat :
habebat :
fovebat :
β ) Να κλιθούν τα ουσιαστικά : libri , puer , Vergili .
ENIKOΣ :
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Μάθημα 6ο
Κείμενο
In ea civitate , quam leges continent , boni viri libenter leges
servant . Lex enim est fundamentum libertatis , fons aequitatis .
Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in
legibus . Ut corpora nostra sine mente , sic civitas sine lege non
stat . Legum ministri sunt magistratus , legum interpretes
iudices , legum denique omnes servi sumus : sic enim liberi esse
possumus .
Μετάφραση
Σ’ αυτή την πολιτεία, την οποία στεριώνουν οι νόμοι , οι καλοί πολίτες
πρόθυμα τηρούν τους νόμους : γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της
ελευθερίας , πηγή της δικαιοσύνης . Ο νους , η ψυχή , η σκέψη και η
κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους . Όπως τα σώματά μας δεν
υπάρχουν χωρίς το νου , έτσι και η πολιτεία δεν υπάρχει χωρίς το νόμο .
Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων , οι δικαστές είναι ερμηνευτές
των νόμων και , τέλος , όλοι είμαστε υπηρέτες των νόμων ∙ γιατί έτσι
μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ ΚΛΙΣΗ
Γ’ ΚΛΙΣΗ
sententia –ae
( θηλυκό )
( αρσενικά ) :
vir –viri
animus – i
minister – stri
servus – i
( αρσενικά ) :
fons – fontis **
iudex - icis
interpres – tis
( αρσεν . + θηλυκό )
( ουδέτερα ) :
fundamentum – i
consilium – ii ( -i )
( ουδέτερα ) :
corpus - oris
Δ’ ΚΛΙΣΗ
(αρσενικά ) :
magistratus-us
( θηλυκά ) :
civitas – atis *
lex – legis *
libertas- atis
aequitas – atis *
mens – mentis **
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) ** fons-fontis
 γενική πληθ . = fontium
mens – mentis
mentium
αιτιατική πληθυντικού = fontes / -is , mentes / -is
2 ) * civitas - atis  γενική πληθ . = civitatum / civitatium.
aequitas – atis  αφηρημένη έννοια · άρα ο πληθ. δεν είναι εύχρηστος .
lex – legis  όλα τα σε – x είναι θηλυκά . ΕΞΑΙΡΕΣΗ : dux , rex , iudex
(=αρσενικά ) .
Β’ ΕΠΙΘΕΤΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
( β’κλίση )
1. bonus, –a, –um
2. liber, – a, - um
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
melior , -ior , -ius
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
optimus , -a, -um
liberior , -ior , -ius
liberrimus ,-a, -um
-------------
------------
( γ’ κλίση ) omnis , -is , -e
Από τα επίθετα αυτά προκύπτουν τα εξής επιρρήματα :
1 ) bene – melius – optime .
2 ) libere – liberius – liberrime .
Γ’ EΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ :
1 ) libenter – libentius – libentissime ( από το επίθετο : libens / libentior , - ius
/libentissimus , -a , -um ) .
2 ) sic
3 ) denique
Δ’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
1 . is , ea , id ( οριστική )
2. . qui , quae , quod ( αναφορική )
3 . noster , nostra , nostrum ( κτητική ).
Ε’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ
servo , -avi, -atum , -are
sto , steti , statum , stare
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ
contineo , continui,
contentum , continere.
BOΗΘΗΤΙΚΟ :
Sum , fui , ---, esse
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
pono , posui ,
positum, ponere*
( εδώ : ponor , positus
sum , poni ) .
ΑΝΩΜΑΛΟ :
possum , potui , -----, posse.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ VΙ ( 6o ) :
1 ) Στο κείμενο υπάρχουν δύο αναφορικές προτάσεις :
 « quam leges continent » : Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική
πρόταση , με όρο αναφοράς το ουσ. civitate . Εισάγεται με την αναφορική
αντωνυμία quam , εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό
γεγονός .
 « ut corpora nostra sine mente ( non stant ) : Δευτερεύουσα αναφορική –
παραβολική ( συγκριτική ) πρόταση που εκφράζει τρόπο . Εισάγεται με τον
παραβολικό σύνδεσμο ut , εννοείται το ρήμα stant . Η σύγκριση αφορά δυο
καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα . Στην κύρια
πρόταση υπάρχει το επίρρημα sic.
2 ) Η Γενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός :
Η Γενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός σ’ ένα ουσιαστικό ή και σ’ ένα επίθετο
μπορεί να είναι : κτητική , περιεχομένου , αντικειμενική , υποκειμενική ……..κ.α.
Στο κείμενο έχουμε : servi legum ( = γενική αντικειμενική ) και fons aequitatis
( = γενική υποκειμενική ) .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α’ ) ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1. ( bonus , -a , -um ) interpres , ( liber , -a , -um ) mens : να γράψετε τις συνεκφορές
στις πλάγιες πτώσεις του πληθυντικού αριθμού , αφού επιλέξετε το σωστό γένος του
επιθέτου .
Gen.
Dat.
Accus.
Vocat.
2. A ) corpora nostra : να κλίνετε τη συνεκφορά στον αριθμό που βρίσκεται .
Nomim.
Genet.
Dativ.
Accusat.
Vocat.
Ablativ.
Β ) possumus : να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήματος , να εντοπίσετε τα
συνθετικά του μέρη και να κλίνετε την οριστική ενεστώτα .
Αρχικοί χρόνοι :
Συνθετικά μέρη :
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
3 . Α ) Να βρείτε τους εμπρόθετους προσδιορισμούς του κειμένου και να δηλώσετε την
επιρρηματική σχέση που εκφράζουν .
Β ) Να εντοπίσετε και να δηλώσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου .
ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ :
1 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου
και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο .
Σ
Λ
a) Fons libertatis lex est .


b) Bonae leges civitatem continent .


c) Corpora sine mente stant .


d) Legum interpretes magistratus sunt .


e) Sine legibus liberi esse possumus .


ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα . Ένα στοιχείο της στήλης Β’ περισσεύει .
Α’
Β’
1 ) libenter
2 ) enim
3 ) legum
4 ) mens
5 ) stat
6 ) magistratus
7 ) denique
8 ) esse
9 ) liberi
10 ) nostra
α ) θηλ. ουσ. της γ’ κλίσης
β ) απαρέμφατο ενεστώτα
γ ) αιτιολογικός σύνδεσμος
δ ) ουσ. της δ’ κλίσης
ε ) επίρρημα τροπικό
στ ) κτητική αντωνυμία
ζ ) επίθετο β’κλιτο
η ) γενική πληθυντ. γ’ κλίσης
θ ) γ’ ενικ. οριστ. ενεστώτα
ι ) επίθετο γ’ κλίσης
ια ) επίρρημα χρονικό
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ :
1 )Να συμπληρωθούν τα κενά των λέξεων με τις σωστές καταλήξεις :
a)
b)
c)
d)
e)
Μagistratus sunt serv ….
leg….
Nos aequitat…. serva…..
Mens iudic….. liber….. est .
Bon…. leg…. fons libertat …. sunt.
Civitas sine libertat….. non sta…….
.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
f) Magistrat…… sine sententi…. Non sta….. .
2 ) Να γράψετε τα ουσιαστικά του κειμένου στη γενική πληθυντικού και να τα
εντάξετε στον πίνακα που ακολουθεί : civitate , leges , fons, animus , consilium ,
corpora , sententia , viri , fundamentum , ministri , interpretes .
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ ΚΛΙΣΗ
Γ’ ΚΛΙΣΗ
3 ) Να εντάξετε τις παρακάτω λέξεις στον πίνακα που ακολουθεί :
in , ea , quam , boni , libenter , servant , lex , enim , aequitatis , et , sine , ut , stat ,
denique , posita est .
Ουσιαστικό
Επίθετο
Αντωνυμία
Ρήμα
Επίρρημα
Σύνδεσμος
Πρόθεση
4 ) continent , possumus : Να συμπληρώσετε στον πίνακα που ακολουθεί το β’ ενικό
και γ’ πληθυντικό πρόσωπο των χρόνων και της έγκλισης που ζητούνται :
Οριστική
Ενεστώτας
Οριστική
Παρατατικός
Β’ ενικό
Γ’ πληθυντικό
5 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να
δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας :
a ) Aequitas sine leges non stat .
b ) In civitates iudices liberos esse possunt .
c ) Bonis legibus , quibus cives servant , honoramus .
d ) Antiqui Graeci libertate et aequitate fovebant .
e ) Nos libertatem et aequitatem desideratis .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΕΣΤ / ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα :
 Epistulae plenae querelarum sunt. Poetam curae et miseriae excruciant.
 Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa , cum
nato et cum sociis ad Italiam navigat. Aeneas reginae insidias Graecorum
renarrat.
2 ) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι όροι :
-
Querelarum :
poetam
:
dolo
:
cum sociis :
insidias
:
Graecorum :
3 ) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων ( στον ενικό ) :
poetam , dolo , nato , sociis.
GEN.
DAT.
ACC.
VOC.
4 ) α ) να κλιθεί ο ενεστώτας των εξής ρημάτων : sunt , navigat.
β ) να κλιθεί ο παρατατικός των εξής ρημάτων : renarrat , deleo.
γ ) να κλιθεί η προσωπική αντωνυμία στο α’ και β’ πρόσωπο και στους δύο αριθμούς .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
ΤΜΗΜΑ : Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ ( ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ )
ΗΜΕΡ/ΝΙΑ :
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα :
a) Romam desiderat et fortunam adversam deplorat . Narrat de incolis
barbaris et de terra gelida .
b) Sed venti pontum turbant et Aenean in Africam portant . Ibi Dido regina
novam patriam fundat .Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat .
c) Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent . Cassiope , superba forma
sua , cum Nymphis se comparat . Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget
beluam marinam , quae incolis nocet .
d) In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant .
Delecti consultabant patriae ; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium
propter sapientiam validum erat .
e) In ea civitate , quam leges continent , boni viri libenter leges servant . Lex
enim est fundamentum libertatis , fons aequitatis . Mens et animus et
consilium et sententia civitatisposita est in legibus .
2 ) a ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυμίας “ ille ” .
ΠΤΩΣΕΙΣ
Ονομαστική
Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Κλητική
Αφαιρετική
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
ΑΡΣΕΝΙΚΟ
ΘΗΛΥΚΟ
Illa
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
Illius
illi
illam
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
Ονομαστκή
Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Κλητική
Αφαιρετική
Illi
illarum
illis
Illos
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1-6
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :
ΒΑΘΜΟΣ :
Α. ΚΕΙΜΕΝΑ
 Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa et
cum sociis ad Italiam navigat. Aeneas reginae insidias Graecorum
renarrat.
 Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent . Cassiope , superba
forma sua , cum Nymphis se comparat . Neptunus ad oram Aethiopiae
urget beluam marinam , quae incolis nocet .
 In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant .
Delecti consultabant patriae ; eis corpus ex annis infirmum sed
ingenium propter sapientiam validum erat .
 In ea civitate , quam leges continent , boni viri libenter leges servant . Lex
enim est fundamentum libertatis , fons aequitatis . Mens et animus et
consilium civitatis posita est in legibus .
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1) Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα( 40 μονάδες ) .
2)
habent , nocet , continent = να γράψετε τους αρχικούς χρόνους .
urget -, parabant , comparat , servant : να γραφούν τα τρία ενικά
πρόσωπα του ίδιου χρόνου
- ea : να κλιθεί και στους δύο αριθμούς του ίδιου γένους
( 15 μονάδες)
3)
- corpus , legibus , viri : να κλιθούν στον άλλο αριθμό
- fons ,consilium ,dolo : να γαφεί η γενική ενικού και πληθυντικού .
( 10 μονάδες )
4)
- Να βρείτε τις
δευτερεύουσες προτάσεις των κειμένων και να τις
χαρακτηρίσετε συνακτικώς ( αναλυτικός χαρακτηρισμός )
- Να βρείτε τη συντακτική θέση των υπογραμμισμένων όρων .
( 20 μονάδες )
- Να μεταγράψετε στη Λατινική την παρακάτω πρόταση :
« Ο ποιητής συγκρίνει τον εαυτό του με το Βεργίλιο εξαιτίας του ισχυρού
πνεύματός του»
( 5 μονάδες )
4) Ερώτηση εισαγωγής :
–
-
-
Να αναφέρετε έργα του Βιργιλίου και του Οράτιου ( ονομαστικά ).
( 10 μονάδες )
ΤΕΣΤ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΤΗΣ Β’΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
1 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυμίας « is ».
Ενικός Αριθμός
Ονομαστ.
Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Κλητική
Αφαιρετ.
Αρσενικό
is
Πληθυντικός
Θηλυκό
Ουδέτερο
Αρσενικό
eii (ii )
ei
eis ( iis )
Θηλυκό
Ουδέτερο
earum
eum
ea
ea
eis ( iis )
2 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας :
Ενικός Αριθμός
Γενική
Δοτική
Α’ πρόσ.
Β’ πρόσ.
Γ’ προσ.
Αιτιατική
me
te
se
Δοτική
Πληθυντ. Αριθμός
Αιτιατική
Αφαιρετική
3 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της αναφορικής αντωνυμίας « qui ».
Ονομαστική
Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Κλητική
Αφαιρετική
Ενικός Αριθμός
Αρσενικό
Θηλυκό
qui
Ουδέτερο
quam
Πληθυντ. Αριθμός
Αρσενικό
Θηλυκό
Ουδέτερο
quae
quos
quo
quibus
4 ) Να κλιθούν οι παρακάτω αντωνυμίες και στους δύο αριθμούς , στο γένος που
σας δίνονται :
suae , illam , noster.
ΕΝΙΚΟΣ :
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
.
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
b ) Να δώσετε την ερμηνεία των παρακάτω λέξεων :
1 ) iniuria =
2 ) exulo =
3 ) gelidus =
4 ) insidiae =
5 ) socius =
6 ) exspiro=
7 ) hostia =
8 ) nocebat =
9 ) marinam =
10 ) suppliciis =
11 ) concordia =
12 ) infirmus =
13 ) annus =
c ) Να μεταφέρετε στα λατινικά τις παρακάτω λέξεις :
1. θεοί =
2. κίνδυνος =
3. σώμα =
4. κάτοικος=
5. κοπέλα =
6. θάλασσα =
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Μάθημα 7ο ( VII )
Κείμενο
Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat .
Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet et tribus imperat in Belgis
remanere . Legatos omnes frumentum in castra importare iubet . Milites
his verbis admonet: “ Hostes adventare audio ; speculatores nostri eos
prope esse nuntiant . Vim hostium cavere debetis ;
hostes enim de
collibus advolare solent et caedem militum perpetrare possunt”
Μετάφραση
Λόγω της έλλειψης σταριού ο Καίσαρας εγκαθιστά τις λεγεώνες σε πολλά
χειμερινά στρατόπεδα . Διατάζει τέσσερις από αυτές να ξεχειμωνιάσουν στη
χώρα των Νερβίων και ( άλλες ) τρεις διατάζει να παραμείνουν στη χώρα
των Βέλγων . Δίνει διαταγή σε όλους τους διοικητές λεγεώνων να
μεταφέρουν σιτάρι μέσα στα στρατόπεδά τους.
Συμβουλεύει τους
στρατιώτες του με τα παρακάτω λόγια :
« Πληροφορούμαι ότι οι εχθροί πλησιάζουν ∙ οι ανιχνευτές μας
αναγγέλλουν ότι οι εχθροί βρίσκονται κοντά . Πρέπει να φυλάγεστε από
την ορμή των εχθρών ∙ γιατί οι εχθροί συνηθίζουν να εξορμούν από τους
λόφους και μπορούν να κατασφάξουν τους στρατιώτες μας» .
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
Β’ ΚΛΙΣΗ
inopia – ae ( θηλ. ) *
Belgae – arum ( αρσεν. )*
ΑΡΣΕΝΙΚΑ
Nervii – orum*
legatus – i
ΟΥΔΕΤΕΡΑ
frumentum – i*
hiberna - orum *
castra – orum *
verbum – i
Γ’ ΚΛΙΣΗ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ
Caesar – ris*
miles - itis
speculator - oris
collis – is*
hostis – is*
ΘΗΛΥΚΑ
legio – onis
vis , vim ( ανώμαλο )*
caedes – is *
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
1 ) inopia – ae : ως αφηρημένο ουσιαστικό δεν έχει πληθυντικό ( inopiae – arum).
2 ) Belgae – arum : ο ενικός ( Belga – ae ) είναι σχεδόν σε αχρηστία ως όνομα
έθνους .
3 ) Nervii – orum : ο ενικός ( Nervius – ii ) είναι σχεδόν σε αχρηστία ως όνομα
έθνους .
4 ) frumentum – i : ( = σιτάρι , δημητριακά ) ∙ στον πληθυντικό ( frumenta – orum
) έχει διαφορετική σημασία : τα γεννήματα , τα εκ της καλάμης σιτηρά .
5 ) hiberna – orum : ( = χειμαδιά , χειμερινό στρατόπεδο ) ∙ έχει μόνο πληθυντικό
αριθμό . [ πρόκειται κυρίως για τον πληθυντικό του ουδετέρου γένους του β’κλιτου
επίθετου hibernus , - a , - um ( = χειμερινός ) , ο οποίος (πληθυντικός )
χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό κατά παράλειψη του προσδιοριζόμενου loca (
hiberna loca ) ή του προσδιοριζόμενου castra ].
6 ) castrum – i = φρούριο , castra – orum = στρατόπεδο .
7 ) Caesar – ris : χωρίς πληθυντικό .
8 ) hostis – is : γενική πληθ. : hostium ,αιτιατική πληθυντικού hostes/ -is.
9 ) collis – is : γενική πληθ. : collium , αφαιρετική ενικού : colle και σπάνια : colli.
Αιτιατική πληθυντικού = colles / -is
10 ) vis : κλίνεται ως εξής :
ΕΝΙΚΟΣ
Ονομαστ.
Γενική
Δοτική
Αιτιατ.
Κλητική
Αφαιρετ.
vis
( violentiae )
( violentiae )
vim
( violentia )
vi
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
vires
virium
viribus
vires - is
vires
viribus
11 ) caedes – is : γενική πληθ. : caedium και σπάνια : caedum .
Β’ ΕΠΙΘΕΤΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
β’κλίση
multus , -a , -um
multi , -ae , -a
γ’ κλίση
omnis , -is, -e
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
-----,-------, plus
plures, - es , - a
plurimus , -a , -um
plurimi , -ae , -a
-----, -----, ------
------, -------, ---------
Γ’ ) ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ :
1 ) tres , tres , tria ( = αριθμητικό απόλυτο ).
2 ) quattuor ( = αριθμητικό απόλυτο ) .
Δ’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
1
2
3
4
) qui , quae , quod ( αναφορ. )
) hic, haec , hoc ( δεικτική )
) noster , nostra , nostrum ( κτητική )
) is , ea , id ( οριστική ) .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Ε’ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
prope , propius , proxime
ΣΤ’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
α’ συζυγία
β’ συζυγία
1 . conloco ( colloco ) , -avi,
-atum , -are.
2 . hiemo , -avi , -atum ,-are
3 . impero , -avi , -atum , -are
4 . importo , -avi, -atum , -are
5 . advento , -avi , -atum , -are
6 . nuntio, -avi , -atum , -are
7 . advolo, -avi , -atum , -are
8 . perpetro, -avi, -atum ,-are
δ’ συζυγία :
.
1. iubeo, iussi, iussum, iubere
2 . remaneo, remansi, (remansum ),
remanere
3 . admoneo , admonui, admonitum ,
admonere
4 . caveo , cavi , cautum , cavere
5 . debeo , debui , debitum , debere
6 . soleo , solitus sum , solitum , solere
( ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΟ ) .
ΑΝΩΜΑΛΟ :
audio , audivi , auditum , audire
possum , potui , -------, posse
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ :
sum , fui , -------, esse
ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟΥ tres , tres , tria :
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ:
tres
tres
trium
trium
tribus
tribus
tres ( tris )
tres ( tris )
--------tribus
tribus
Ονομαστική
Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Κλητική
αφαιρετική
tria
trium
tribus
tria
----tribus
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ VΙΙ ( 7 ) :
ΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ :
Το απαρέμφατο είναι ρηματικό ουσιαστικό ( ενώ η μετοχή είναι ρηματικό επίθετο )
. Γι’ αυτό μπορεί και λειτουργεί μέσα στις προτάσεις ως αντικείμενο συνήθως ,
αλλά και ως υποκείμενο ( σε απρόσωπα ρήματα ) .
Είναι πολύ συνηθισμένο στα Λατινικά , καθώς στη γλώσσα αυτή δεν υπάρχουν
ειδικές προτάσεις , - ενώ είναι πολύ σπάνιες και οι κατηγορηματικές μετοχές - οι
άλλοι δηλαδή εκείνοι συντακτικοί τύποι με τους οποίους μπορεί κανείς να πει
ότι …. . Δηλαδή , η χρήση του ειδικού απαρεμφάτου είναι πολύ συνηθισμένη στα
Λατινικά , ενώ η χρήση του τελικού απαρεμφάτου – που επίσης είναι συνηθισμένο
– μετριάζεται από το γεγονός ότι το : να ….. , λέγεται στα Λατινικά και με
δευτερεύουσες προτάσεις , αυτές που ονομάζονται βουλητικές .
ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Τα απαρέμφατα είναι πλάγιος λόγος . Αυτό σημαίνει ότι σχηματίζουν προτάσεις
( απαρεμφατικές ) , αφού μπορούν κι αυτά να έχουν κύριους όρους και
προσδιορισμούς , τους ίδιους ακριβώς που έχει κι ένα ρήμα που βρίσκεται σε
έγκλιση .Ως λόγος όμως , οι απαρεμφατικές προτάσεις δεν στέκουν μόνες τους ,
αφού από κάπου εξαρτάται το Απαρέμφατο – άρα είναι λόγος εξαρτημένος , κι
αυτό είναι που λέγεται επίσημα : πλάγιος λόγος .
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ : 1 ) Το ειδικό απαρέμφατο είναι πλάγιος λόγος κρίσης = αν το
πούμε σαν κύρια πρόταση με τα συμφραζόμενά του , θα γίνει βασικά ρήμα σε
Οριστική .
Π.χ. : dico me esse bonum = λέγω ότι είμαι καλός . Αν θέλουμε να πούμε αυτό
που λέει το απαρέμφατο σε ευθύ λόγο θα πούμε : είμαι καλός . Δηλαδή , θα γίνει
μια κύρια πρόταση κρίσεως , με το ρήμα της στην οριστική .
Η οριστική είναι έγκλιση κρίσης . Μια κύρια πρόταση με οριστική είναι ευθύς
λόγος κρίσης . Ένα ειδικό απαρέμφατο λοιπόν είναι πλάγιος λόγος κρίσης .
2 ) Το τελικό απαρέμφατο είναι πλάγιος λόγος επιθυμίας = αν το πούμε
με τα συμφραζόμενά του , σαν κύρια πρόταση , θα γίνει βασικά ρήμα σε
Προστακτική
( η μετατροπή θα γίνει στα ελληνικά , γιατί δεν έχουμε μάθει την προστακτική στα
Λατινικά ) .
π. χ . : Caesar iubet legiones hiemare in hibernis = ο Καίσαρας διατάζει τις
λεγεώνες να διαχειμάσουν στα χειμερινά στρατόπεδα .
Αν θέλουμε να πούμε αυτό που λέγει το απαρέμφατο σε ευθύ λόγο , θα γίνει :
διαχειμάστε στα χειμερινά στρατόπεδα . Δηλαδή , θα κάνουμε μια κύρια πρόταση
με το ρήμα στην προστακτική .
Η Προστακτική είναι έγκλιση επιθυμίας . Μια κύρια πρόταση με Προστακτική
είναι ευθύς λόγος επιθυμίας . Ένα τελικό απαρέμφατο , λοιπόν , είναι πλάγιος
λόγος επιθυμίας .
ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΩΝ :
Α ) ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ :
Το υποκείμενο ενός τελικού απαρεμφάτου ακολουθεί τον κανόνα που ισχύει και
στα αρχαία :
1 . αν είναι το ίδιο με το υποκείμενο του προηγούμενου ( λογικά ) ρηματικού
τύπου , αν δηλαδή υπάρχει ταυτοπροσωπία , τότε και το τελικό απαρέμφατο έχει
το ίδιο υποκείμενο . Η ίδια η λέξη , η ονομαστική ( ή η αιτιατική ) , που ήταν
υποκείμενο στον προηγούμενο ρηματικό τύπο , εννοείται ως υποκείμενο και στο
τελικό απαρέμφατο !
2 . Αν το υποκείμενο του τελικού απαρεμφάτου είναι διαφορετικό απ’ αυτό του
προηγούμενου ( λογικά ) ρηματικού τύπου , αν δηλαδή υπάρχει ετεροπροσωπία ,
τότε θα υπάρχει ( ή θα εννοείται ) μεταξύ ρήματος και τελικού απαρεμφάτου μια
αιτιατική , που θα είναι το καινούριο υποκείμενο – δηλαδή το υποκείμενο του
τελικού απαρεμφάτου στην ετεροπροσωπία μπαίνει στην αιτιατική .
Β ) ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ι ) Στην ετεροπροσωπία τίθεται ( όπως εδώ ) σε πτώση αιτιατική και ιι ) στην
ταυτοπροσωπία ( 1 ) τίθεται σε πτώση αιτιατική , όταν εξαρτάται από ρήμα
ενεργητικό ή αποθετικό , και ( 2 ) εννοείται σε πτώση ονομαστική , όταν εξαρτάται
από ρήμα προσωπικό ή παθητικό ( : videor , iubeor , dicor …) .
Τέλος , το σε αιτιατική υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου , κατά κανόνα , δεν
παραλείπεται .
Παραδείγματα και δικαιολόγηση υποκειμένου ενός απαρεμφάτου :
 Possumus esse liberi = μπορούμε ( εμείς ) να είμαστε ( εμείς ) ελεύθεροι :
υπάρχει ταυτοπροσωπία , το υποκείμενο είναι τελικό – άρα το υποκείμενο του
απαρεμφάτου σε ονομαστική ( = nos : υποκ. του possumus και του esse ) .
 Caesar imperat tribus legionibus in Belgis remanere = ο Καίσαρας
διατάζει τρεις λεγεώνες να μείνουν ( οι λεγεώνες ) στη χώρα των Βέλγων : 1 )
υπάρχει ετεροπροσωπία , 2 ) το απαρέμφατο είναι τελικό – άρα το υποκείμενο
του απαρεμφάτου σε Αιτιατική . ( legiones )
 Hostes adventare audio = ακούω ότι οι εχθροί πλησιάζουν : το απαρέμφατο
adventare είναι ειδικό – άρα το υποκείμενό του , hostes , βρίσκεται σε
αιτιατική ( υπάρχει και ετεροπροσωπία , αλλά δεν ενδιαφέρει ) .
 Dico me esse bonum = λέγω ότι είμαι καλός . Το απαρέμφατο είναι ειδικό –
άρα το υποκείμενό του βρίσκεται σε αιτιατική ( παρόλο που υπάρχει
ταυτοπροσωπία ) και υπάρχει μέσα στην πρόταση ( ενώ στα αρχαία θα
εννοούνταν ) .
 Το ειδικό απαρέμφατο απαντάται σε όλους τους χρόνους ( τα
απαρέμφατα παρακειμένου , αορίστου και απλού / συντελεσμένου μέλλοντα
είναι πάντα ειδικά) ∙ εξαρτάται από ρήματα : λεκτικά , δοξαστικά ,αισθητικά , (
όταν δηλώνεται έμμεση αντίληψη ή ένα αβέβαιο γεγονός / μια φήμη ) ,
γνωστικά ( γνώσης , άγνοιας , αντίληψης , πληροφόρησης ) , μνήμης , λήθης ,
αγγελίας, δείξης , δήλωσης , ψυχικού πάθους .
 Το απαρέμφατο ενεστώτα δηλώνει πράξη σύγχρονη με την πράξη του ρήματος
εξάρτησής του , το απαρέμφατο παρακειμένου / αορίστου δηλώνει πράξη
προτερόχρονη , το απαρέμφατο απλού μέλλοντα πράξη υστερόχρονη και το
απαρέμφατο συντελ. μέλλοντα πράξη υστερόχρονη , η οποία θα γίνει μέσα σε
ορισμένο χρονικό διάστημα ∙ το ειδικό απαρέμφατο ισοδυναμεί στον Ευθύ
λόγο με κύρια πρόταση κρίσης [ εγκλίσεις προτάσεων κρίσης : οριστική ,
υποτακτική δυνητική , υποτακτική του αντίθετου προς το πραγματικό , ( μέρος
της απορηματικής υποτακτικής ) ] .
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ :
Εκφέρεται με την πρόθεση propter + αιτιατική ή ( σπανιότερα ) με τις ob , per +
αιτιατική ∙ αλλά , αν είναι πρόσωπο , εκφέρεται και με την causa ( ή σπανίως με
την gratia ) + γενική προσώπου ( γενική + causa / gratia ) . Τέλος , το εξωτερικό
αναγκαστικό αίτιο όχι σπάνια δηλώνεται και με απλή αφαιρετική , καθώς και με
άλλους εμπρόθετους προσδιορισμούς .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Η αναφορική αντωνυμία ( ex ) quibus
βρίσκεται στην αρχή περιόδου και
αναφέρεται στα προηγούμενα ∙ γι’ αυτό και εισάγει κύρια πρόταση .
Γενικά , τα αναφορικά στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου , και όταν αναφέρονται
στα προηγούμενα , ισοδυναμούν με τα αντίστοιχά τους δεικτικά
( και παρατακτικό σύνδεσμο : autem , enim , et , igitur , itaque …) και εισάγουν (
1 ) κύρια πρόταση ή ( 2 ) [ όταν υπάρχει κάποια άλλη λέξη που εισάγει
δευτερεύουσα πρόταση ] άλλη ετεροειδή δευτερεύουσα πρόταση .
ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ :
Α ) Το ρήμα iubeo : συντάσσεται με αιτιατική – η διατασσόμενη πράξη εκφέρεται
με ενεργητικό απαρέμφατο ( = έμμεσο αντικείμενο ρήματος ) , όταν έχει το ( άμεσο
) αντικείμενο του iubeo ως υποκείμενο , αλλιώς η πράξη εκφέρεται με παθητικό .
Β ) Η σύνταξη του ρήματος impero + δοτική + απαρέμφατο είναι αρκετά
σπάνια. Συνήθως έχουμε impero + αιτιατική + απαρέμφατο / ( ουσιαστική
πρόταση ) ή impero + δοτική + ουσιαστική πρόταση / ( αιτιατική ) και σπανιότερα
άλλες συντάξεις .
Γ ) Το audio + απαρέμφατο + αιτιατική προσώπου ( ως υποκείμενο στο
απαρέμφατο ) δηλώνει έμμεση αντίληψη ή ένα βέβαιο γεγονός / μια φήμη , ενώ
με αιτιατική προσώπου + κατηγορηματική μετοχή δηλώνει άμεση αντίληψη .
Δ ) Τα σημαίνοντα « λόγο » , « δείξη » , « παροχή » , « αποστολή » , « υπόσχεση», «
αγγελία » , « προσταγή » ….. ή τα αντίθετα αυτών , ( dico , narro , monstro , indico
, addo , trado , do , tribuo , mitto , nuntio , impero … ) + δοτική εμψύχου /
εμψυχοποιημένου άψυχου ( = έμμεσο αντικείμενο ) + αιτιατική πράγματος ( =
άμεσο αντικείμενο ) ∙ όχι σπάνια , αντί της αιτιατικής πράγματος έχουμε ( όπως
εδώ ) απαρέμφατο ( ή με τα σημαίνοντα « λόγο » , έμμεσο ευθύ λόγο ) .
 Το omnes σημαίνει σύνολο , γι’ αυτό και προσδιορίζει το legatos ως επιθετικός
προσδιορισμός ( ΚΑΙ ΟΧΙ ως κατηγορηματικός προσδιορισμός ) ∙ έτσι με τη
φράση Legatos omnes ( ….iubet ) μεταφράζουμε ως « ( διατάζει ) όλους τους
υπάρχους ….» ( και όχι ως « …..ολόκληρους τους υπάρχους ….» , κάτι που με
βάση τα συμφραζόμενα αποκλείεται ) .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ :
SINGULARIS :
Caesar *
Caesaris
Caesari
Caesarem
legio
legionis
legioni
legionem
(
(
(
(
Nervius )
Nervii –i )
Nervio )
Nervium )
legatus
legati
legato
legatum
hostis
hostis
hosti
hostem
speculator
speculatoris
speculatori
speculatorem
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
hoc verbum
huius verbi
huic verbo
hoc verbum
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Caesar
Caesare
legio
legione
( Nervi )
( Nervio )
legate
legato
hostis
hoste
speculator
speculatore
-- (verbum)
hoc verbo
PLURALIS :
legiones
legionum
Nervii
Nerviorum
legati
legatorum
hostes
hostium
speculatores
speculatorum
legionibus
legiones
legiones
legionibus
Nerviis
Nervios
Nervii
Nerviis
legatis
legatos
legati
legatis
hostibus
hostes
hostes
hostibus
speculatoribus
speculatores
speculatores
speculatoribus
haec verba
horum
verborum
his verbis
haec verba
-------his verbis
hiberna multa**
hibernorum
multorum
hibernis multis
hiberna multa
hiberna multa
hibernis multis
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
* Το κύριο όνομα Caesar – aris δεν έχει πληθυντικό.
** Το ουσιαστικό hiberna – orum έχει μόνο πληθυντικό ( pluralia tantum ).
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
Α ) ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) α ) Να μεταφέρετε τα β’κλιτα προσηγορικά ονόματα του κειμένου στην
αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού .
β ) να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των ονομάτων του κειμένου που
σχηματίζουν μόνο πληθυντικό αριθμό .
2 ) α ) Να μεταφέρετε τα τριτόκλιτα προσηγορικά ονόματα αρσενικού και θηλυκού
γένους του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού .
β ) Να μεταφέρετε τα ρήματα της α’ και β’ συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο
τπυ άλλου αριθμού στην έγκλιση που βρίσκονται .
3 ) α ) Να γραφεί το απαρέμφατο ενεστώτα όλων των ρημάτων του κειμένου .
β ) Να χαρακτηριστούν όλοι οι ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί του
κειμένου .
4 ) α ) Να προσδιορίσετε το είδος των απαρεμφάτων του κειμένου και να
δικαιολογήσετε τον χρόνο στον οποίο βρίσκονται .
β ) Να εντοπίσετε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων του κειμένου και να
δικαιολογήσετε την πτώση τους .
5 ) Να μεταφραστούν στα Λατινικά οι προτάσεις :
 Ο Καισαρας εγκαθιστά τέσσερις λεγεώνες στη χώρα των Νερβίων και τρεις στη
χώρα των Βέλγων .
 Συμβουλεύει τους στρατιώτες του να φυλάγονται από τους εχθρούς .
 Οι Ρωμαίοι στρατιώτες με την τόλμη τους απωθούν τους εχθρούς .
6 ) Με τις ομάδες των λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθμες
αποδεκτές προτάσεις , αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και
στην κατάλληλη θέση ( τα ρήματα , κατά την κρίση σας , να τεθούν σε οριστική
ενεστώτα ή παρατατικού ) :
α ) Caesar , legio , conloco , hiberna , in .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
b ) Caesar , legatus , in , impero , frumentum , castra , importo .
c ) hostis , sum , prope .
d ) collis , de , advolo , hostis .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ :
1 ) Η έκφραση « caedem perpetro » σημαίνει :
α ) διαπράττω έγκλημα
β ) κατασφάζω
γ ) φυλάγομαι
δ ) λεηλατώ
ε ) επιτίθεμαι
στ ) πλησιάζω .
2 ) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς ;
a ) Caesar legatos frumentum in castra importare imperat .
b ) Caesar legatos frumentum in castris importare imperat .
c ) Caesar legatis frumentum in castra importare imperat .
d ) Caesar legatum frumentum in castra importare imperat .
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
1 ) Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της στήλης Α’ με τις σημασίες της στήλης
Β’ . Στη Β’ στήλη υπάρχουν δυο σημασίες των οποίων δεν δίνεται αντίστοιχη
λατινική λέξη , την οποία θα πρέπει να προσθέσετε , ενώ στην στήλη Α’ υπάρχουν
δυο λατινικές λέξεις των οποίων δεν δίνονται οι αντίστοιχες σημασίες , τις οποίες
θα πρέπει να προσθέσετε :
Α’
Frumentum
Hiberna
Conloco
Quattuor
Hiemo
Iubeo
Impero
Remaneo
Importo
Inopia
Miles
Caedes
……….
……….
Β’
.
σφαγή
ξεχειμωνιάζω
παραμένω
προσέχω , φυλάγομαι
χειμερινό στρατόπεδο
τέσσερα
οφείλω , πρέπει
εισάγω
εγκαθιστώ
σιτάρι , δημητριακά
έλλειψη
στρατιώτης
…………….
…………….
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
2 ) Βάσει του κειμένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της στήλης Α’ με τους
συντακτικούς όρους της στήλης Β’ . Στη στήλη Β’ υπάρχουν 5 όροι των οποίων δεν
δίνεται η αντίστοιχη λέξη :
Α’
Frumenti
Multis
Hiemare
Tribus
Verbis
Caedem
Eos
Β’
.
γενική κτητική
υποκείμενο
γενική υποκειμενική
αντικείμ. του ρ. “ iubet ”
κατηγορηματικός προσδιορισμός
αφαιρετική του τρόπου
επιθετικός προσδιορισμός
αντικείμενο του ρ. “ imperat ”
γενική κτητική
αντικείμενο του απαρ. « perpetrare »
αφαιρετική του μέσου
γενική αντικειμενική .
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας :
α ) Caesar in hiberna multa legiones conlocat .
b ) Tres legiones in Belgis remanere imperat .
c ) Caesar legatos frumentum in castris importare iubent .
d ) Legati milites frumentum in castra importare imperant .
e ) Hostes de colles advolare solebant.
2 ) Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας , από τις λέξεις που σας δίνονται μέσα στις
παρενθέσεις , τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται , αφού τη μεταφέρετε στον κατάλληλο
τύπο ( τα ρήματα με τα οποία θα συμπληρώσετε τα κενά να τεθούν σε οριστική
παρατατικού ) . Να δικαιολογήσετε την πτώση των ονομάτων και το πρόσωπο των
ρημάτων που επιλέξατε . Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηματικά
αποδεκτές :
a ) Caesar legiones propter ……………….. inopiam in ……………. et in …………..
conlocat . ( Nervii , Belgae , frumentum )
b ) ………………… hostes adventare vident et prope eos ……………. nuntiant . ( sum
, speculator )
c ) Incolae nuntiant ……………….. terrae suae ………………… . ( hostis , noceo ) .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Κείμενο 8
Gaius Plinius Cornelio Tacito suo salutem. Ridebis .Ego tres apros
feroces cepi . “ Ipse ?” interrogabis . Ipse . Ad retia sedebam ;
erat
in proximo
non venabulum sed
cogitabam aliquid enotabamque ;
tamen ceras
stilus et pugillares ;
Etsi
retia vacua , plenas
habebam .
Silvae et solitudo sunt magna incitamenta
Cum
in venationibus
pugillares adportare :
eris
videbis
,
licebit
cogitationis .
tibi
quoque
non Dianam in montibus sed
Minervam errare . Vale !
Μετάφραση :
Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο . Θα
γελάσεις . Έπιασα τρία φοβερά αγριογούρουνα . « ο ίδιος ;» θα ρωτήσεις .
Εγώ ο ίδιος . Καθόμουνα δίπλα στα δίχτυα ∙ πλάι μου δεν είχα τη λόγχη
, αλλά τη γραφίδα και τις πλάκες ∙ σκεφτόμουνα κάτι και κρατούσα
σημειώσεις ∙ παρόλο που είχα τα δίχτυα άδεια , είχα όμως τις πλάκες
γεμάτες . Τα δάση και η μοναξιά είναι δυνατά ερεθίσματα τη σκέψης .
Όταν πας στο κυνήγι , θα μπορείς κι εσύ να φέρεις εκεί τις πλάκες : (
τότε ) δε θα δεις την Άρτεμη να περιπλανιέται στα βουνά αλλά την Αθηνά
. Γεια σου !
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ :
Α’ ΚΛΙΣΗ
( θηλυκά ) :
cera – ae *
silva –ae
Diana –ae *
Minerva – ae *
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Β’ ΚΛΙΣΗ
( αρσενικά ):
Gaius –ii ( -i ) *
Plinius –ii ( -i ) *
Cornelius –ii ( -i )*
Tacitus –i *
aper , apri
stilus – i
( ουδέτερα ) :
venabulum – i
incitamentum – i
Γ’ ΚΛΙΣΗ
.
( αρσενικά ) :
pugillares – ium *
mons – montis *
( θηλυκά ) :
salus – utis *
solitudo - inis
cogitatio - ionis
venatio - ionis
( ουδέτερα ) :
rete –is *
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) cera – ae = κερί , ενώ : cerae – arum = πλάκες αλειμμένες με κερί .
2 ) Diana –ae , Minerva – ae , Gaius – ii ( -i ) , Plinius –ii ( -i ) , Cornelius –ii ( -i ) ,
Tacitus –i : χωρίς πληθυντικό , ως κύρια ονόματα .
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ : στα αρσενικά κύρια ονόματα της β’ κλίσης η κλητική ενικού έχει ως εξής :
Gai , Plini , Corneli .
3 ) salus – utis : ο πληθυντικός ( salutes – um ) δεν είναι εύχρηστος , ως αφηρημένη
έννοια .
4 ) rete – is : αφαιρετκή ενικού ⇒rete και reti . ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ , ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ και
ΚΛΗΤΙΚΗ πληθυντικού : retia , και γενική πληθυντικού : retium . Επίσης :
αιτιατική πληθυντικού ⇒ retes .
5 ) pugillares –ium ( plurale tantum ) : από το αρσενικό γένος pugillaris , - is , e, χωρίς ενικό . Σχηματίζει γενική πληθυντικού σε – ium γιατί το pugillares είναι
ουσιαστικοποιημένο επίθετο . Με την έννοια « πλάκες αλειμμένες με κερί » ( που
ισοδυναμεί με το cerae – arum ) κανονικά δε σχηματίζει ενικό . Ως ενικός μπορεί
να χρησιμοποιηθεί το αρσενικό γένος του επιθέτου pugillaris –is – e .
6 ) mons – montis : αρσενικό . Γενική πληθυντικού ⇒ montium . Απαντάται και
τύπος αφαιρετικής ενικού : monti .
Β’ ) ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
Β’ κλίση:
prope ( επίρρημα )
---------- ( επίθετο )
vacuus , -a , -um ( επίθ. )
plenus , -a , -um ( επίθ. )
plene ( επίρρημα )
magnus , -a , -um( επίθ. )
magnopere / magno
opere ( επίρρημα )
Γ’ κλίση :
ferox – ocis ( επίθ. )
ferociter ( επίρρημα )
pugillaris , -is , -e ( επίθ.
)
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
propius
propior , -ior , - ius
magis vacuus
plenior , -ior , -ius
plenius
maior , - ior , -ius
magis
proxime
proximus , -a , -um .
maxime vacuus
plenissimus , -a , -um
plenissime
maximus , -a , – um
maxime
ferocior , -ior , -ius
ferocius
ferocissimus , -a , -um
ferocissime
Γ’ ) ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ :
Tres , tres , tria ( απόλυτο αριθμητ. )
1
2
3
4
Δ’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
. suus , -a , -um ( κτητική )
. ego , tu , ……( προσωπική )
. ipse , ipsam , ipsum ( οριστική )
. aliquis , aliqua / - ae , aliquid ( αόρ. ουσιαστ. )
Ε’ ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Quoque ( = επίσης ) : επίρρημα ποσού / προσθήκης
ΣΤ’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
1. interrogo , -avi , atum , -are
2. cogito , -avi , -atum , -are
3. enoto , -avi , -atum , -are
4. adporto , -avi , -atum , -are
5. erro , -avi , -atum , -are
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
dico , dixi , dictum , dicere
Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
.
1. rideo , risi , risum , ridere
2. sedeo , sedi , sessum , sedere
3. habeo , habui , habitum , habere
4. video , vidi , visum , videre
5. valeo , valui , -----, valere
6. licet , licuit ( licitum est ) , -----, licere
( ΑΠΡΟΣΩΠΟ )
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ :
sum , fui , ----, esse
ΣΕ - io
capio , cepi,
captum , capere
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) Licet , licuit ( licitum est ) , -----, licere : απρόσωπο ρήμα[ ΜΤΧ. Ενεστώτα >
licens – entis ως επίθετο ( = ελεύθερος ) ] . [ ΜΤΧ. Μέλλοντα > liciturus , -a , -um,
ΠΡΟΣΤ.> liceto ( = ας επιτρέπεται ) που χρησιμοποιείται σε νόμους , βλ. : σελ . 94
και 124 , σχολική γραμματική ] .
2 ) valeo , valui , ------, valere : ΜΤΧ. Μέλλοντα > valiturus , -a , -um .
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ VIII ( 8 ) :
1 ) ipse : ισχύει και στα Λατινικά , όπως και στα Αρχαία , ότι τα : « πας , άπας ,
όλος – άκρος , μέσος , έσχατος – μόνος – και οι αντωνυμίες έκαστος και αυτός »
είναι κατηγορηματικοί προσδιορισμοί .
2 ) tamen : είναι αντιθετικός σύνδεσμος , που κανονικά συνδέει όμοια πράγματα
. Όταν όμως βρίσκεται μετά από εναντιωματική πρόταση , τότε αυτός είναι που
εισάγει κύρια πρόταση . ( Το ίδιο συμβαίνει και στα Αρχαία με τους συνδέσμους
αλλά και όμως ) .
3 ) «……. in montibus …… errare » : ενώ το ρήμα δηλώνει κίνηση , ο
εμπρόθετος προσδ. δηλώνει στάση σε τόπο ! Πραγματικά το ρήμα δηλώνει κίνηση
, αλλά δε δηλώνει αλλαγή τόπου · δεν κινείται το υποκείμενο από έναν τόπο σε
έναν άλλον , αλλά κινείται μέσα στον ίδιο τον τόπο .
4 ) Ο χρονικός σύνδεσμος cum , όταν δηλώνει με την πρόταση που εισάγει το :
πότε γίνεται , έγινε , θα γίνει ….. κάτι , εκφέρεται με οριστική .
5 ) Τα απρόσωπα ρήματα και στα Λατινικά έχουν τη σύνταξη που έχουν και
στα Αρχαία : θέλουν κανονικά : α ) δοτική προσώπου , και β ) απαρέμφατο ως
υποκείμενο .
ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ( 8 ) :
1 ) “ etsi retia vacua ( habebam ) ” : ελλειπτική , συμπληρώνεται με το ρήμα
habebam . Ειναι : δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση .
α ) Εισάγεται : με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
β ) Εκφέρεται : με ΟΡΙΣΤΙΚΗ , γιατί εκφράζει εναντίωση προς κάποια πραγματική
κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης και χρόνου
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ γιατί αναφέρεται στο παρελθόν
( σύγχρονο )
γ ) Χρησιμεύει : ως προσδιορισμός εναντίωσης στο ρήμα της κύριας
πρότασης habebam .
δ ) ΕΞΑΡΤΗΣΗ : από το tamen ( ενδεικτικό σημάδι αναγνώρισης της
εναντιωματικής ) στην κύρια πρόταση .
2 ) “ cum in venationibus eris ” : Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική
πρόταση .
α ) Εισάγεται : με τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum
β ) Εκφέρεται : με ΟΡΙΣΤΙΚΗ , γιατί εκφράζει μόνο χρόνο και συγκεκριμένα
οριστική μέλλοντα , γιατί εκφράζει κάτι το σύγχρονο χρονικά και αναφέρεται στο
μέλλον
γ ) Χρησιμεύει : ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στη ρηματική
έκφραση : licebit adportare της κύριας πρότασης .
…………………………………………………………………………………………..
ΑΛΛΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ :
1 ) Τα σημαίνοντα λόγο ( π.χ. : dico , narro ….. ) , ή έχοντα παρεμφερείς προς το «
λέγω » σημασίες , συντάσσονται με δοτική του έμψυχου / εμψυχοποιημένου
άψυχου ( = έμμεσο αντικ . ) και αιτιατική του πράγματος ( = άμεσο αντικ. ) · όχι
σπάνια αντί της αιτιατικής του πράγματος έχουμε απαρέμφατο ( ή έμμεσο ευθύ
λόγο ) .
2 ) Το interrogo συντάσσεται με δυο αιτιατικές , μια του έμψυχου /
εμψυχοποιημένου άψυχου ( = άμεσο αντικ. ) και μια του πράγματος ( = έμμεσο
αντικ. ) · όχι σπάνια αντί της αιτιατικής πράγματος τίθεται εμπρόθετο σύνολο
( = de + αφαιρετ. ) ή πλάγια ερώτηση .
3 ) Τα σημαίνοντα κυρίως « έχω » , « δίνω » , « παίρνω » , « βρίσκω » ,
« γνωρίζω » ( : [ έχω = ] habeo [ όπως εδώ ] , do , invenio , cognosco …. )
συντάσσονται με δυο αιτιατικές , από τις οποίες η μια είναι κατηγορούμενο της
άλλης ( = του αντικειμένου ) .
4 ) Κατά κανόνα , η σχέση in + αφαιρετ . , στη δήλωση του εντοπισμού σε
κατάσταση ή έργο , βρίσκεται σε θέση κατηγορουμένου ή σπανιότατα σε
θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού .
5 ) Απαρέμφατο ως υποκείμενο δέχονται τα απρόσωπα ρήματα ( ενεργητικά και
παθητικά ) και οι απρόσωπες εκφράσεις [ = ένα συνδετικό ( το sum κυρίως ή το
fio ) + κατηγορούμενο σε ονομαστική ( ουδέτερο επιθέτου ή ουσιαστικό ) ή γενική
( ουσιαστικό ) ] .
Τέλος , υποκείμενο απαρέμφατο δέχονται και προσωπικά ρήματα γ’ ενικού
προσώπου .
6 ) Όταν η δοτική προσωπική και το υποκείμενο του απαρεμφάτου ( που εξαρτάται
από το απρόσωπο ρήμα ) είναι το ίδιο πρόσωπο , το ένα από τα δυο δεν δηλώνεται
.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
7 ) Με τα απρόσωπα licet , libet / lubet , placet , accidit , contigit , evenit , fit ….
η δοτική είναι προσωπική ( = το λογικό υποκείμενο του απροσώπου ρήματος ) .
8 ) Το videbis συντάσσεται με ειδικό απαρέμφατο , για αν δηλωθεί έμμεση
αντίληψη ( βέβαια όμως και αιτιολογημένη ) · στη συγκεκριμένη περίπτωση το
video ισοδυναμεί σημασιολογικά με το νεοελληνικό « καταλαβαίνω » . Γενικά : τα
αισθητικά ρήματα όταν δηλώνουν έμμεση αντίληψη ή ένα αβέβαιο γεγονός / μια
φήμη , συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο , ενώ όταν δηλώνουν άμεση αντίληψη
, συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ :
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
salus
salutis
saluti
salutem
salus
salute
rete
retis
reti
rete
rete
rete/ reti
venabulum
venabuli
venabulo
venabulum
venabulum
venabulo
stilus
stili
stilo
stilum
stile
stilo
(
(
(
(
(
(
pugillaris)
pugillaris )
pugillari )
pugillarem )
pugillaris )
pugillari )
cera
cerae
cerae
ceram
cera
cera
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
(
(
(
(
(
salutes )
salutum )
salutibus )
salutes )
salutes )
retia
retium
retibus
retia
retia
venabula
venabulorum
venabulis
venabula
venabula
stili
stilorum
stilis
stilos
stili
pugillares
pugillarium
pugillaribus
pugillares
pugillares
cerae
cerarum
ceris
ceras
cerae
( salutibus )
retibus
venabulis
stilis
pugillaribus
ceris
Μετάφραση :
Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο . Θα
γελάσεις . Έπιασα τρία φοβερά αγριογούρουνα . « ο ίδιος ;» θα ρωτήσεις . Εγώ ο
ίδιος . Καθόμουνα δίπλα στα δίχτυα ∙ πλάι μου δεν είχα τη λόγχη , αλλά τη
γραφίδα και τις πλάκες ∙ σκεφτόμουνα κάτι και κρατούσα σημειώσεις ∙ παρόλο
που είχα τα δίχτυα άδεια , είχα όμως τις πλάκες γεμάτες . Τα δάση και η
μοναξιά είναι δυνατά ερεθίσματα τη σκέψης . Όταν πας στο κυνήγι , θα μπορείς
κι εσύ να φέρεις εκεί τις πλάκες : ( τότε ) δε θα δεις την Άρτεμη να
περιπλανιέται στα βουνά αλλά την Αθηνά . Γεια σου !
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) α ) Να εντοπίσετε τα θηλυκά προσηγορικά ονόματα της γ’ κλίσης και να
γράψετε τη γενική και δοτική ενικού και πληθυντικού αριθμού .
β ) ( magnus , -a , - um ) mons , ( plenus , -a , - um ) cerae : Να κλίνετε τις
συνεκφορές στον πληθυντικό αριθμό , αφού επιλέξετε το σωστό γένος του επιθέτου
.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
2 ) α ) vacuum rete , feroces apri : Να κλίνετε τις συνεκφορές στον αριθμό που
δίνονται .
β ) “ erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares ” : Να γράψετε
την παραπάνω περίοδο μεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον άλλο
αριθμό ( όπου αυτό είναι δυνατόν ) .
3 ) errare , videbis , ridebis : Να κλίνετε την οριστική ενεστώτα και
μέλλοντα .
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ :
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ :
ΣΩΣΤΟ – ΛΑΘΟΣ :
4 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου :
ΣΩΣΤΟ - ΛΑΘΟΣ
a ) Cornelius Tacitus tres apros cepit .
b ) In montibus Diana est .
c ) Gaius venabulum habebat .
d ) Sua retia plena erant .
e ) Tacitus in silva errabat .
f ) G. Plinius cum amicis in venationibus erat .
AΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
feroces
cepi
etsi
stilus
tamen
vale
aliquid
ceras
cogitationis
adportare
α ) ουσιαστ. γ’ κλίσης
β ) εναντιωματ. σύνδεσμος
γ ) επίθετο γ’ κλίσης
δ ) αναφορική αντωνυμία
ε ) οριστική παρακειμένου
στ ) ουσιαστ. α’ κλίσης
ζ ) αντιθετικός σύνδεσμος
η ) ουσιαστικό β’ κλίσης
θ ) αόριστη αντωνυμία
ι ) απαρέμφατο ενεστώτα .
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΩΝ :
1 ) videbis , sunt , licebit , cogitabam : Να τοποθετήσετε τα ρήματα στον
παρακάτω πίνακα και να συμπληρώσετε τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους
χρόνους της ίδιας φωνής .
2 ) Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον πίνακα που ακολουθεί και να
τα μεταφέρετε στον αντίθετο αριθμό :
silvae , incitamentum , apros , pugillares , salutem , venationibus , retia .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Α’ κλίση
Αντ.αριθμός
Β’ κλίση
Αντίθ.Αριθ.
Γ’ κλίση
Αντίθ.Αριθ.
Δοτική
πληθυντ.
Αιτιατική
πληθυντ.
3 ) Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν :
Γενική
ενικού
Αφαιρετ.
ενικού
Ονομαστ.
πληθυντ.
tibi
ipse
aliquid
ego
4 ) Nα δορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις :
a ) Ennius P. Cornelio Nasica sua salutem.
b ) Ego ipse tres aprum feroces videt .
c ) In retibus sedebant et cogitabant aliquod.
d ) Cum in venationibus eramus , licet vobis quoque pugillares adportamus .
e ) Videmus amici pugillares se adportare in montes .
f ) Etsi tamen rides , ego habeo plena meis retia .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΕΣΤ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 7 – 8 .
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :
15 / 1/ 2000
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα :
ΚΕΙΜΕΝΟ α’ :
Legatos omnes frumentum in castra importare iubet . Milites his verbis
admonet: “ Hostes adventare audio ; speculatores nostri eos prope esse nuntiant .
Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat . Ex quibus
quattuor in Nerviis hiemare iubet .
ΚΕΙΜΕΝΟ β’ :
Ego tres apros feroces cepi . “ Ipse ? ” interrogabis . Ipse . Ad retia sedebam ;
erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares ;
Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis .
Videbis non Dianam in montibus sed Minervam errare . Vale !
2 ) a ) Να μεταφράσετε στα ελληνικά τις εξής λατινικές λέξεις :
legiones =
hiemo =
frumentum =
milites =
speculatores =
prope =
solent =
possunt =
cepi =
incitamenta =
stilus=
b ) Να μεταφέρετε στα λατινικά τις εξής ελληνικές λέξεις :
άγριος , φοβερός =
αγριογούρουνο =
δίχτυ =
τρία =
χειμερινο στρατόπεδο=
στρατόπεδο =
σκέφτομαι =
μοναξιά =
δάσος =
βουνό =
αναγγέλλω =
λόγος =
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Μάθημα 9ο
Κείμενο
Tarquinius Superbus , septimus atque ultimus regum hoc modo
imperium perdit .
Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam
Lucritiae , uxoris Collatini , laedit . Maritus et pater et Iunius
Brutus eam maestram inveniunt . Illis femina cum lacrimis
iniuriam aperit et cultro se ipsam interficit
. Brutus ex vulnere
dolore magno cultrum extrahit et delictum punire parat .
Populum concitat
et
Tarquinio imperium adimit . Liber iam
populus Romanus
duo consules , Iunium Brutum et Tarquinium
Collatinum , deligere constituit .
Μετάφραση
Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος , ο έβδομος και τελευταίος από τους
βασιλιάδες , χάνει την εξουσία του με αυτό τον τρόπο . Ο γιος του Σέξτος
Ταρκύνιος προσβάλλει την τιμή της Λουκρητίας , της γυναίκας του
Κολλατίνου . Ο άνδρας της και ο πατέρας της και ο Ιούνιος Βρούτος τη
βρίσκουν περίλυπη . Η γυναίκα τους αποκαλύπτει με δάκρυα την
προσβολή και σκοτώνεται με ένα μαχαίρι . Ο Βρούτος βγάζει από την
πληγή το μαχαίρι με μεγάλο πόνο και ετοιμάζεται να τιμωρήσει το
έγκλημα . Ξεσηκώνει το λαό κι αφαιρεί την εξουσία από τον Ταρκύνιο .
Ελεύθερος πια ο ρωμαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δύο υπάτους , τον
Ιούνιο Βρούτο και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.
Α’ ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ
Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α’ Κλίση
ΘΗΛΥΚΑ :
pudicitia – ae *
Lucretia – ae *
femina – ae
lacrima – ae
iniuria –ae
Β’ κλίση
ΑΡΣΕΝΙΚΑ :
Tarquinius –ii ( -i ) *
modus – i
filius – ii ( -i ) *
Sextus – i *
Collatinus – i *
Γ’ κλίση
ΑΡΣΕΝΙΚΑ :
rex , regis
pater , patris *
dolor , - oris
consul - ulis
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
maritus – i
Iunius –ii ( -i )*
Brutus – i *
culter , cultri
Superbus – i *
populus – i
ΘΗΛΥΚΑ :
uxor , uxoris
ΟΥΔΕΤΕΡΑ :
vulnus , vulneris
ΟΥΔΕΤΕΡΑ :
delictum –i
imperium – ii ( -i )
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) pudicitia – ae : ο πληθυντικός ( pudicitiae – arum ) δεν είναι εύχρηστος , ως αφηρημένη έννοια .
2 ) Tarquinius – ii ( -i ) , Superbus – i : κλητική ενικού ⇛Tarquini Superbe , χωρίς πληθυντικό .
3 ) filius – ii ( -i ) : κλητική ενικού ⇛ fili
4 ) Lucretia – ae , Collatinus -i : χωρίς πληθυντικό , ως κύρια ονόματα .
5 ) Iunius –ii ( -i ) Brutus – i : κλητική ενικού ⇛ Iuni Brute , χωρίς πληθυντικό .
6 ) pater , patri : γενική πληθυντικού ⇛ patrum . Στον πληθυντικό patres – um λειτουργεί και με
διαφορετική σημασία = πατρίκιοι , βουλευτές , πατέρες , γερουσία , Συγκλητικοί .
Β’ ) ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ :
ΘΕΤΙΚΟΣ
β’ κλίση
1 . septimus , – a , – um
( τακτικό αριθμητικό )
2 . maestus , -a , -um
επίρρ. : maeste ( σπανίως )
3 . magnus , -a , -um
επίρρ. : magnopere/ magno opere
4 . liber , - a , - um
επίρρ. : libere
5 . duo , duae , dua *
( αριθμητικό απόλυτο )
6 . Romanus , -a , -um
7 . [ultra ( = επίρρημα ) ]
επίρρ. : ultra
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
--------------
------------------
maestior , -ior , - ius
( maestius )
maior , -ior , -ius
magis
liberior , -ior , -ius
liberius
------------
maestissimus , -a , - um
( maestissime )
maximus , - a , -um
maxime
liberrimus , -a , -um
liberrime
----------------
-----------ulterior , -ior , - ius
ulterius
---------------ultimus , -a , - um
ultime
* ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ Αριθμητικού Απόλυτου duo , duae , dua :
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΚΛΗΤΙΚΗ
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
duo
duorum
duobus
duo ( s )
-----duobus
duae
duarum
duabus
duas
-----duabus
duo
duorum
duobus
duo
-----duobus
Γ’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
1 . hic , haec , hoc ( δεικτική )
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
2 . is , ea , id ( οριστική )
3 . ille , illa , illud ( δεικτική )
4 . ipse , ipsa , ipsum ( οριστική )
5 . ego , tu , …..[ is , ille, hic ] ( προσωπική )
Δ’ ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
iam = πια ( χρονικό )
Ε’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
Α’ συζυγία :
Γ’ συζυγία :
1 . paro , -avi ,
- atum , -are
2 . concito , -avi ,
- atum , - are
Δ’ συζυγία :
1. perdo , perdidi ,
perditum , perdere
2. laedo , laesi ,
laesum , laedere
3. extraho , extraxi ,
extractum , extrahere
4. adimo , ademi ,
ademptum , adimere
5. deligo , delegi ,
delectum , deligere
6. constituo , constitui ,
constitutum , constituere
1. invenio , inveni ,
inventum , invenire
2. aperio , aperui ,
apertum , aperire
3. punio , punivi ,
punitum , punire
ΣΕ – io :
interficio , interfeci ,
interfectum , interfice
Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΧ ( 9 ) :
1 ) Η 3η και η 4η συζυγία των ρημάτων :

Τα ρήματα της 3ης συζυγίας έχουν κανονικά στο χαρακτήρα σύμφωνο .

Ρήματα της 4ης συζυγίας είναι όσα έχουν χαρακτήρα – i .
ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ 3ης ΚΑΙ 4ης ΣΥΖΥΓΙΑΣ :
3η ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
perdo
perdis
perdit
perdimus
perditis
perdunt
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
perdebam
perdebas
perdebat
perdebamus
perdebatis
perdebant
4η ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
invenio
invenis
invenit
invenimus
invenitis
inveniunt
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
inveniebam
inveniebas
inveniebat
inveniebamus
inveniebatis
inveniebant
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΑ ΑΚΑΤΑΛΗΚΤΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΠΤΟΜΕΝΑ ΤΗΣ 3ης ΚΛΙΣΗΣ :
Στο μάθημα αυτό βρίσκουμε το ουσιαστικό pater , patris , που είναι ακατάληκτο και
συγκοπτόμενο της 3ης κλίσης .
 Τα ουσιαστικά αυτά είναι μόνο αρσενικά .
Υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο σε αυτά : το ουσιαστικό pater , patris ( όπως και τα mater ,
matris και frater , fratris ) παρουσιάζουν μια εξαίρεση ως προς τις εξαιρέσεις της 3ης
κλίσης : Συγκεκριμένα , ενώ στη γενική το θέμα τους το βλέπουμε να λήγει σε δυο
σύμφωνα ( όπως π. χ. το mens , mentis ) , δεν κάνουν τη γενική πληθυντικού σε - ium ,
αλλά σε – um : patrum , matrum , fratrum
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΧ ( 9 ) :
1 ) Οι δεικτικές αντωνυμίες και η χρήση τους :
α ) Η δεικτική αντωνυμία hic , haec , hoc δηλώνει πρόσωπο ή πράγμα κοντινό
( όχι μόνο τοπικά , αλλά και χρονικά ) - αντιστοχεί προς την αρχαία ελληνική ουτος =
αυτός . Λέγεται και για τα προηγούμενα και για τα επόμενα .
β ) Η δεικτική αντωνυμία ille , illa , illud δηλώνει πρόσωπο ή πράγμα μακρινό
( όχι μόνο τοπικά , αλλά και χρονικά ) – αντιστοιχεί προς την αρχαία ελληνική εκείνος .
γ ) Η δεικτική αντωνυμία ipse , ipsa , ipsum χρησιμοποιείται ως οριστική βασικά,
σημαίνει δηλαδή ό,τι και η αρχαία ελληνική αυτός = αυτός ο ίδιος , μόνος . Ποτέ δε
λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός , εφόσον η αντιδιασταλτική σημασία με
την οποία χρησιμοποιείται δηλώνει πάντα κάποια αντίθεση , η οποία σαφώς εκφράζεται
ή εννοείται προς κάτι άλλο , δηλαδή ,
« αυτός ο ίδιος και όχι κάποιος άλλος » ∙ έτσι , γίνεται σαφέστατο ότι η αντωνυμία δεν
μπορεί να δηλώσει ιδιότητα ή ποιότητα που να αντιπαραβάλλεται προς άλλες ιδιότητες
ή ποιότητες του ουσιαστικού που αυτή η αντωνυμία προσδιορίζει .
2 ) Το ρήμα aperio + δοτική ( του έμψυχου / εμψυχοποιημένου άψυχου ) + αιτιατική (
του πράγματος ) , εφόσον : α ) aperio < ad + pario , b ) έχει παρεμφερή σημασία ως
προς τα σημαίνοντα λόγο ( δείξη ) ρήματα , και c ) τα εν λόγω σύνθετα ως μεταβατικά ,
λαμβάνουν , εκτός του έμμεσου αντικειμένου σε δοτική , και άμεσο αντικείμενο σε
αιτιατική .
3 ) “ punire ” : πρόκειται περί καθαρού απαρεμφάτου του σκοπού . Πιθανή τώρα
πρόθεση του συντάκτη του κειμένου του σχολικού εγχειριδίου να εκλάβει το punire ως
τελικό απαρέμφατο .
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ :
Πρόκειται γενικά για σπάνια λειτουργία του απαρεμφάτου . Απαντάται πάντα σε χρόνο
ενεστώτα ∙ εξαρτάται από ρήματα σκόπιμης ενέργειας ή κίνησης ( habeo , do , paro ,
ministro , [ con]suesco , [ ex ]eo , venio ….. ) . Με την τέτοιου είδους σημασία το
απαρέμφατο απαντάται σε ποιητικά κείμενα .
4 ) Αdimo + δοτική ( του εμψύχου ή εμψυχοποιημένου άψυχου ) + αιτιατική
( πράγματος ) , εφόσον : α ) adimo < ad + emo , b ) έχει παρεμφερή προς τα δηλούντα
εχθρική διάθεση / ( βλάβη ) , και c ) τα εν λόγω σύνθετα μεταβατικά , λαμβάνουν ,
εκτός του έμμεσου αντικειμένου σε δοτική , και άμεσο αντικείμενι σε αιτιατική .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΚΛΙΣΕΙΣ ΣΥΝΕΚΦΟΡΩΝ :
ΟΝΟΜΑΣΤ.
ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤ.
ΚΛΗΤΙΚΗ
ΑΦΑΙΡΕΤ.
----------------*sui ipsius
sibi ipsi
se ipsum
---------- ------(1*)
se ipso
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
magnus dolor
populus Romanus
magni doloris
populi Romani
magno dolori
populo Romano
magnum dolorem
populum Romanum
magne dolor
( popule Romane )
magno dolore
populo Romano (*2)
Sextus Tarquinius
Sexti Tarquinii/ -I
Sexto Tarquinio
Sextum Tarquinium
Sexte Tarquini
Sexto Tarquinio (* 3)
*1 ) Δεν έχει ονομαστική και κλητική η συνεκφορά .
* 2 και *3 ) Δεν έχουν πληθυντικό οι συνεκφορές .
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
ΟΝΟΜΑΣΤ.
ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤ.
ΚΛΗΤΙΚΗ
ΑΦΑΙΡΕΤ.
---------- --------sui ipsorum
sibi
ipsis
se ipsos
-------- -------se ipsis
(
(
(
(
(
(
magni dolores )
magnorum dolorum )
magnis doloribus )
magnos dolores )
magni dolores )
magnis doloribus )
-------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
Α ) ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ :
1 ) α ) Να γραφεί των επιθέτων του κειμένου η ίδια πτώση και στα τρία γένη και στους
δυο αριθμούς .
β ) Να κλιθούν τα κύρια ονόματα του κειμένου . ( Αν κάποιο απαντά 2 φορές , να
κλιθεί μόνο τη μία ) .
2 ) α ) Να μεταφέρετε τις αντωνυμίες του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου
αριθμού και στα τρία γένη .
β ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της 3ης συζυγίας του κειμένου , τα οποία
βρίσκονται στην οριστική ενεστώτα , στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του
παρατατικού .
3 ) Στις παρακάτω ομάδες λέξεων να υπογραμμίσετε τις παρείσακτες . Τι κοινό έχουν οι
παρείσακτες λέξεις με τις υπόλοιπες λέξεις της ομάδας και ως προς τι διαφοροποιούνται
από αυτές ;
α ) septimum , regum , imperium , maestum , magnum , clarum , antiquum ,
magnificum , possum .
b ) eius , filius , ipsius , huius , illius , regius .
c ) perdit , laedit , aperit , axtrahit , adimit , constituit , invenit .
d ) perdere , laedere , genere , adimere , constituere , deligere , vulnere .
e ) duo , modo , punio , paro , deligo , cultro , perdo , laedo , interficio , adimo .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
4 ) Να επιφέρετε τις απαιτούμενες διορθώσεις , ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να
είναι συντακτικά και νοηματικά αποδεεεκτές ( να μην αντικαταστήσετε λέξεις με άλλες
λέξεις ) . Αν κάποια πρόταση είναι αποδεκτή , να μην τη θίξετε .
α ) Nos delictum punire paratis .
b ) Vos eam maestam invenimus .
c ) Illis femina cum lacrimas iniuriam aperis .
d ) Ille ex vulnero dolore cultro extrahimus .
e ) Populus Romanus duos comsules constituis deligere .
f ) Sextus pudicitiam uxori Collatini laedis .
g ) Illa se ipsam cultri interficit.
5 ) Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις :
 Ο γιος του Ταρκυνίου προσβάλλει την τιμή της γυναίκας του Κολλατίνου .
 Ο Κολλατίνος οργισμένος ετοιμάζεται να τιμωρήσει την εγκληματική πράξη .
 Η Λουκρητία σκοτώνεται με μαχαίρι .
 Ο Ρωμαϊκός λαός αποφασίζει να εκλέξει δυο υπάτους .
 Η γυναίκα με δάκρυα στα μάτια αποκαλύπτει την προσβολή .
 Ο πατέρας βρίσκει την κόρη περίλυπη
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΤΕΣΤ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ( ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7 – 8 )
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα :
α’ : «Vim hostium cavere debetis ; hostes enim de collibus advolare solent et
caedem militum perpetrare possunt.
Legatos omnes frumentum in castra importare iubet . »
β’ : « Erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares ; cogitabam
aliquid enotabamque ; etsi retia vacua , plenas tamen ceras habebam . »
2 ) Nα γίνει συντακτική αναγνώριση των παρακάτω όρων :







hostium =
cavere =
de collibus =
militum =
frumentum =
plenas =
retia =
3 ) a ) Να κλιθούν οι συνεκφορές στον αριθμό που βρίσκονται :
legatos omnes , retia vacua
β ) iubet , debetis , habebam : να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων και :
στα δυο πρώτα να κλιθεί ο παρατατικός τους και στο τρίτο να κλιθεί ο
μέλλοντας και ο παρακείμενος του .
4 ) Να γράψετε την ερμηνεία των παρακάτω λέξεων :
imperat =
debetis =
hostis =
vis =
omnes =
rete =
venatio =
incitamenta =
collis =
rideo =
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Γραπτή εξέταση στα Λατινικά
Α. Κείμενα
1) Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam Lucritiae
, uxoris Collatini ,
laedit . Maritus et pater et Iunius Brutus eam maestram inveniunt .
2) Ad retia sedebam . Cogitabam aliquid.Videbis non Dianam in montibus sed
Minervam errare.
3) Populos feroces contudet , mores eis imponet et moenia condet . Tu
Aeneam ad caelum feres .
Β. Παρατηρήσεις
1. Να μεταφραστούν τα παραπάνω αποσπάσματα ( 40 μονάδες )
2. α.Να γράψετε τις αντίστοιχες πτώσεις στον άλλο αριθμό :
Filius
Feroces
Retia
Montibus
Uxoris
Caelum
Β. eam : Να κλιθεί στο ουδέτερο γένος και στους δύο αριθμούς .
( 20 μονάδες )
3. α.feres : Να γραφεί το β και γ΄ενικό στους τρείς πρώτους χρόνους της οριστικής :
Ενεστώτας
Παρατατικός
Μέλλοντας
Β. Να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στην οριστική του Παρακειμένου :
Imponet
Sedebat
Videbis
Inveniunt
Γ. Να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων :
Fero
Invenio
Video
( 25 μονάδες )
4. Να βρείτε και να γράψετε τη συντακτική θέση των παρακάτω όρων :
Uxoris
Maestram
Eis
Ad retia
Lucretiae
errare
Sextus Tarquinius
( 15 Μονάδες )
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΜΑΘΗΜΑ Χ ( 10 )
Aeneas
bellum ingens geret in Italia . Populos feroces
contundet ,
mores eis imponet et moenia condet . Tu
Aeneam ad caelum
feres . Postea Iulus , Aeneae filius ,
regnum ab Lavinio transferet
et Albam Longam muniet .
Post trecentos annos Ilia duos filios , Romulum et Remum
, pariet ,
quos lupa nutriet . Romulus moenia Martia
condet Romanos que de suo nomine appellabit. Romanis
imperium sine fine erit . Caesar Augustus , ab Iulo ortus,
Belli portas claudet et Saturnium regnum restituet . Hunc
tu , ut Aenean , in caelo accipies .
Μετάφραση
Ο Αινείας θα κάνει φοβερό πόλεμο στην Ιταλία . Θα συντρίψει άγριους
λαούς , θα επιβάλει σ΄ αυτούς θεσμούς και θα χτίσει τείχη . Εσύ θα
αποθεώσεις τον Αινεία . Αργότερα ο Ίουλος , ο γιος του Αινεία , θα
μεταφέρει το βασίλειο από το Λαβίνιο και θα οχυρώσει την Άλβα Λόγγα .
Μετά από τριακόσια χρόνια η Ιλία θα γεννήσει δύο γιους , το Ρωμύλο και
το Ρώμο , που θα τους θρέψει μια λύκαινα . Ο Ρωμύλος θα χτίσει τα
τείχη του Άρη και θα δώσει στους Ρωμαίους το όνομά του . Η εξουσία
των Ρωμαίων δεν θα έχει τέλος . Ο Καίσαρας Αύγουστος , απόγονος του
Ίουλου , θα κλείσει τις πόρτες του πολέμου και θα ξαναφέρει τη βασιλεία
του Κρόνου . Κι αυτόν , όπως τον Αινεία , θα τον ( υπο )δεχτείς στον
ουρανό .
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ
Α’ ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
α’ κλίση :
β’ κλίση :
2.1.1 ΘΗΛΥΚΑ
γ’ κλίση :
ΑΡΣΕΝΙΚΑ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ
3
Italia – ae *
Alba – ae Longa –ae *
Ilia – ae *
lupa – ae
porta – ae 
3.1 ΑΡΣΕΝΙΚΟ
4 Aeneas – ae *
populus – i
Iulus – i *
filius – ii ( -i ) **
annus -i
Augustus – i *
Romani - orum
mos , moris
finis , - is⊛
Caesar – aris *
ΟΥΔΕΤΕΡΑ
Romulus – i *
Remus – i *
moenia – ium ☺
nomen - inis
ΟΥΔΕΤΕΡΑ :
5
bellum -i
caelum –i ***
regnum – i
imperium – ii ( - i )
Lavinium – ii ( - i ) *
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) Τα ονόματα με * δεν έχουν πληθυντικό αριθμό ως κύρια ονόματα .
2 ) ** Το ουσιαστικό filius – ii ( -i ) έχει κλητική ενικού : fili .
3 ) *** Το ουσιαστικό caelum –i έχει πληθυντικό ⇛ caeli – orum αντί για :
caela – orum .
4 ) ⊛ finis – is ( αρσενικό ) , γενική πληθυντικού ⇛ finium , στον ενικό το finis
– is = όριο / τέρμα , ενώ στον πληθυντικό fines – ium = σύνορα πατρίδας . To
ουσιαστικό αυτό είναι γένους θηλυκού κυρίως α ) στους ποιητές και β ) στους
προκλασικούς και μετακλασικούς πεζογράφους .
5 ) ☺moenia – ium : χωρίς ενικό ( pluralia tantum ) .
6 )  Εδώ πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στα τρία ουσιαστικά που
μεταφράζονται ως « πόρτα / θύρα » · porta – ae = πύλη της πόλης , ianua –ae =
πόρτα οικίας και foris , - is ( συχνότερα στον πληθυντ. fores , forium ) =
δίφυλλη πόρτα οικίας ( οπότε ο πληθ. fores . –ium δηλώνει τα 2 φύλλα της )
Β’ ) ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
6 ΘΕΤΙΚΟΣ
7 Β’ ΚΛΙΣΗ
1. Saturnius , -a , - ium
2. Martius , -a , - ium
7.1.1.1 Γ’ ΚΛΙΣΗ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
------------
---------------
3. ingens - entis
4. ferox – ocis
……………………………….
επίρ. : ferociter
ingentior, -ior , - ius
ferocior , - ior , - ius
………………………………..
ferocius
ingentissimus , -a , -um
ferocissimus , - a , - um
………………………………..
ferocissime
Γ’ ) ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ :
1 ) trecenti , - ae , -a ( αριθμητικό απόλυτο , χωρίς ενικό ) .
2 ) duo , duae , dua ( αριθμητικό απόλυτο ) .
Δ’ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
1)
2)
3)
4)
5)
is , ea , id ( οριστική )
ego , tu ….. ( προσωπική )
qui , quae , quod ( αναφορική )
suus , sua , suum ( κτητική )
hic , haec , hoc ( δεικτική )
Ε’ ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
Postea = μετά
ΣΤ’ ) ΡΗΜΑΤΑ :
3η ΣΥΖΥΓΙΑ :
1. gero , gessi , gestum , gerere
2. contundo , contudi , contusum, contundere
3. impono , imposui , impositum , imponere
4. condo , condidi , conditum , condere
5. fero , tuli , latum , ferre ( ΑΝΩΜΑΛΟ )
6. transfero , transtuli , translatum , transferre ( fero )
7. pario , peperi , partum ( ΜΤΧ. ΜΕΛΛΟΝΤΑ pariturus ) , parere ( - io )
8. claudo , clausi , clausum , claudere
9. restituo , restitui , restitutum , restituere
10. accipio , accepi , acceptum , accipere ( - io )
4η ΣΥΖΥΓΙΑ :
1. munio , munivi , munitum , munire
2. nutrio , nutrivi , nutritum , nutrire
3. orior , ortus sum , ( ΜΤΧ. ΜΕΛΛΟΝΤΑ : oriturus ) ortum , oriri
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
1η ΣΥΖΥΓΙΑ :
apello , apellavi , apellatum , apellare
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ :
Sum , fui , ----- , esse .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
* fero , tuli , latum , ferre ( προστακτ. ενεστ. : fer )
* transfero , transtuli , translatun , transferre ( Προστακτ. ενεστώτα : transfer
)
Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Χ ( 10 ) :
1 ) Ο ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ 3η ΚΑΙ 4η ΣΥΖΥΓΙΑ :
3η ΣΥΖΥΓΙΑ :
4η ΣΥΖΥΓΙΑ :
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
OΡΙΣΤΙΚΗ
geram
7.1.1.2 nutriam
geres
nutries
geret
nutriet
geremus
nutriemus
geretis
nutrietis
gerent
nutrient
2 ) ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΩΜΑΛΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ « FERO » ( στην οριστική ) :
7.1.1.3 ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
7.1.1.4 ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
7.1.1.5 ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
fero
fers
fert
ferimus
fertis
ferunt
ferebam
ferebas
ferebat
ferebamus
ferebatis
ferebant
3 ) ΦΩΝΗΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ :
feram
feres
feret
feremus
feretis
ferent
Οι προθέσεις στη σύνθεσή τους με άλλες λέξεις ( ουσιαστικά ή ρήματα )
παθαίνουν κάποιες φωνητικές αλλαγές : το τελικό τους σύμφωνο , όταν
συναντιέται με κάποια σύμφωνα , αρχικά του β’ συνθετικού της νέας λέξης ,
αλλάζει .
Έτσι , στην πρόθεση cum ( της οποίας το u μπορεί και γίνεται και ο ) το m
γίνεται n μπροστά από t : cum – tundo > contundo .
Στην πρόθεση in το n γίνεται m μπροστά από το p : in – pono > im-pono.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Στην πρόθεση ad το d αφομοιώνεται πάντα με το επόμενο σύμφωνο :
ad – capio > ac- cipio , ad – porto > ap- porto .
H πρόθεση cum μπορεί να γίνει και co - : cum – opto > co- opto . Συχνά
απαντούν παράλληλοι τύποι , με ή χωρίς φωνητική αλλαγή : con-loco και
col-loco .
ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Χ ( 10 ) :
1 ) Η ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ :
Η παράθεση είναι πάντα ένας ομοιόπτωτος προσδιορισμός .( π. χ . : Iulus ,
filius )
Η επεξήγηση μπορεί να είναι επίσης ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός ,
μπορεί όμως να είναι και οτιδήποτε άλλο , φτάνει να δηλώνει συντακτικά το ίδιο
νόημα με αυτό το οποίο επεξηγεί . Είναι καλύτερα ένας ομοιότροπος
προσδιορισμός .
π . χ. : duos filios , Romulum et Remum – αλλά και π. χ. : έτσι , δηλαδή με
προσοχή ( η επεξήγηση δεν είναι ομοιόπτωτος εδώ , αλλά εμπρόθετος
προσδιορισμός · ωστόσο , εξηγεί το « έτσι » ) .
2 ) ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :
 « Hunc tu , ut Aeneam , in caelo accipies » : Η “ ut Aeneam ” είναι μια
πρόταση αναφορική παραβολική του τρόπου , γιατί :
α ) εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα ut ( = όπως ) και επομένως
οπωσδήποτε αναφέρεται σ’ ένα ( υπαρκτό ή εννοούμενο ) ita ( = έτσι ) , με το
οποίο ( και με την πρότασή του φυσικά ) συγκρίνεται , παραβάλλεται .
β ) Το επίρρημα ut είναι και τροπικό : άρα η αναφορική παραβολική πρόταση
είναι του τρόπου ( υπάρχουν ακόμη του ποσού και του ποιού ).
 Στις αναφορικές παραβολικές προτάσεις , επειδή υπάρχει αυτή η στενότατη
συγγένεια με την πρόταση με την οποία παραβάλλονται , συχνά το ρήμα
παραλείπεται , γιατί είναι το ίδιο με το ρήμα εκείνης . ( Έτσι και εδώ , στην
πρόταση « ut Aeneam » θα εννοήσουμε ρήμα με βάση το accipies .
Θα πρέπει , όμως , να το εννοήσουμε σε χρόνο συντελεσμένο μέλλοντα , γιατί
: α ) όλο το κείμενο είναι ένας χρησμός για πράξεις που θα συμβούν . Άρα ,
θέλουμε χρόνο μελλοντικό . β ) Τον Αινεία , όπως προαναφέρθηκε , θα τον έχει
δεχτεί στον ουρανό προηγουμένως · άρα , πρέπει το ρήμα που θα εννοήσουμε
να δείχνει ενέργεια προ – τερόχρονη και ακριβέστερα : το προτερόχρονο στο
μέλλον. Αυτό λοιπόν δηλώνεται με Συντελεσμένο Μέλλοντα .
ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
1 ) Impono + δοτική ( του έμψυχου ή εμψυχοποιημένου άψυχου ) + αιτιατική
( πράγματος ) , εφόσον : α ) impono < in + pono , β ) έχει παρεμφερή σημασία
προς τα σημαίνοντα παροχή ρήματα , και γ ) τα συγκεκριμένα ρήματα ως
μεταβατικά, λαμβάνουν , εκτός του έμμεσου αντικειμένου σε δοτική , και
άμεσο αντικείμενο σε αιτιατική .
2 ) « ab Lavinio » : προκειμένου για ονόματα πόλεων η κίνηση / απομάκρυνση
από την πόλη δηλώνεται με απλή αφαιρετική .
Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση , ( των ονομάτων πόλεων δηλαδή ) μερικές
φορές ( και σπανίως στη δόκιμη πεζογραφία ) , και προκειμένου να δηλωθεί
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
μεγαλύτερη ακρίβεια , η σχέση δηλώνεται και εμπρόθετα ( με ab / ex +
αφαιρετική καθαρή ) .
 Όταν η τοπική αφετηρία προς κίνηση ή απομάκρυνση είναι τα περίχωρα /
προάστια της πόλης , τότε η σχέση δηλώνεται εμπρόθετα ( με ab / ex +
αφαιρ. καθαρή ) .
3 ) “ Alba Longa ” : για να είμαστε πιο ακριβείς : αντικείμενο είναι το
( ουσιαστικοποιημένο ) Albam , ενώ το Longam λειτουργεί ως επιθετικός
προσδιορισμός στο Albam .
4 ) “ Caesar Augustus ”: για να είμαστε πιο ακριβείς : υποκείμενο είναι το
Caesar , ενώ το Augustus είναι επιθετικός προσδιορισμός στο Caesar .
5 ) « ab Iulo ortus » : κατά κανόνα η έμμεση καταγωγή δηλώνεται με ab +
αφαιρετική ( σπάνια με ex + αφαιρετική ) · συνοδεύεται πάντα από τις μετοχές
ortus ή prognatus , μερικές φορές και από το γερουνδιακό oriundus .
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ – ΣΥΝΕΚΦΟΡΩΝ :
regnum
regni
annus
anni
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
filius
lupa
nomen
filii ( - i ) lupae
nominis
finis
finis
populus ferox
populi ferocis
ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
regno
regnum
anno
annum
filio
filium
lupae
lupam
fini
finem
populo feroci
populum
ΚΛΗΤΙΚΗ
regnum
regno
anne
anno
fili
filio
lupa
lupa
ΟΝΟΜΑΣΤ.
7.1.1.5.1 ΓΕΝ
ΙΚΗ
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
nomini
nomen
ferocem
nomen
nomine
finis
fine
popule
ferox
populo feroce
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
ΟΝΟΜΑΣΤ.
ΓΕΝΙΚΗ
regna
regnorum
anni
annorum
filii
filiorum
ΔΟΤΙΚΗ
regnis
annis
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
regna
ΚΛΗΤΙΚΗ
regna
regnis
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
nomina
nominum
fines
finium
filiis
lupae
luparu
m
lupis
finibus
annos
filios
lupas
nominibu
s
nomina
populi feroces
populorum
ferocium
populis ferocibus
anni
annis
filii
filiis
lupae
lupis
fines/is
nomina
fines
niminibus finibus
populos feroces /
-is
populi feroces
populis ferocibus
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
bellum
ingens
belli
ingentis
bello
ingenti
bellum
Martius
Martium
Martii
Martia
------------
Martiae
Martii
-------------
Martio
Martiae
Martio
-------------
Martium
Martiam
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
------------
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ingens
bellum
ingens
bello
ingenti
ΚΛΗΤΙΚΗ
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
Martium
Marti
Martium
Martio
Martia
-------------
Martia
Martio
-------------
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ :
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
bella ingentia
ΓΕΝΙΚΗ
bellorum ingentium
ΔΟΤΙΚΗ
bellis
ingentibus
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
bella ingentia
ΚΛΗΤΙΚΗ
bella
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
ingentia
bellis ingentibus
Martii
Martia
Martiorum
Martiorum
Martiis
Martiis
Martios
Martia
Martii
Martia
Martiis
Martiis
Martiae
moenia
Martiarum
moenium
Martiis
moenibus
Martias
moenia
Martiae
moenia
Martiis
moenibus
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ :
Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤ.
apello
apellas
apellat
apellamus
apellabam
apellabas
apellabat
apellabam
us
apellabatis
apellabant
apellatis
apellant
Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ
ΜΕΛΛΟΝΤ
.
apellabo
apellabis
apellabit
apellabimu
s
apellabitis
apellabunt
ΕΝΕΣΤΩΤ.
ΠΑΡΑΤΑΤ.
gero
geris
gerit
gerimus
gerebam
gerebas
gerebat
gerebamus
ΜΕΛΛΟΝΤ
.
geram
geres
geret
geremus
geritis
gerunt
gerebatis
gerebunt
geretis
gerent
Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ :
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
nutrio
nutris
nutrit
nutrimus
nutritis
nutriunt
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
nutriebam
nutriebas
nutriebat
nutriebamus
nutriebatis
nutriebant
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
nutriam
nutries
nutriet
nutriemus
nutrietis
nutrient
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ferebam
ferebas
ferebat
ferebamus
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
feram
feres
feret
feremus
ΤΟ ΡΗΜΑ « FERO » :
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
fero
fers
fert
ferimus
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
fertis
ferunt
ferebatis
ferebant
feretis
ferent
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1 ) α ) Να εντοπίσετε τα ουδέτερα ουσιαστικά της γ’ κλίσης και να γράψετε τις
πλάγιες πτώσεις στον πληθυντικό αριθμό .
β ) ingens porta , hic annus : να γράψετε τη δοτική , αιτιατική και αφαιρετική
ενικού και πληθυντικού .
ΕΝΙΚΟΣ :
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ :
Δοτική
Αιτιατ.
Αφαιρετ.
2 ) a) muniet , restituet : να κλίνετε την οριστική ενεστώτα και μέλλοντα των
ρημάτων .
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
b ) Οι παρακάτω ρηματικοί τύποι να μεταφερθούν στο β’ πληθυντικό πρόσωπο
της οριστικής όλων των χρόνων :
 Geret ……………………
 Feres…………………….
 Muniet……………………
 Erit……………………….
 Apellabit…………………
 Restituet …………………
 Imponet ………………….
 Transferet……………….
 Nutriet ………………….
 Pariet …………………..
 Claudet …………………..
3 ) Να μεταφράσετε στα λατινικά τις προτάσεις / φράσεις :
 Η σύζυγος του Ταρκυνίου θα γεννήσει ένα γιο , τον οποίο θα ονομάσει Σέξτο
.
 Η Αφροδίτη θα αποθεώσει τον Αινεία και τον καταγόμενο απ’ αυτόν Καίσαρα
Αύγουστο .
 Ο Δίας αποκαλύπτει στην κόρη του τα σχέδιά του για το γιο της , τον Αινεία
.
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
 Αποθεώνω :
 Τα τείχη του Άρη :
 Υποδέχομαι στον ουρανό :
 Ετοιμάζεται να διεξάγει πόλεμο :
 Αποφασίζει να κλείσει τις πόρτες του πολέμου :
 Αυτοκτονούν από ντροπή ( = pudor , - oris ) :
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

Λατινικά Β λυκείου.pdf (793460)

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΩΡΑ ΠΟΥ

1 Προλογος ..........................................................

εδώ - Αρχική

> ΥΙΟΙ ΝΙΚ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ Ο.Ε ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ

λεοντειο λυκειο πατησιων γυμνασιο προγραμμα γραπτων

Εδώ

Γραμματική Λατινικών μέρος 1ο

Ανοδική πορεία ακόµα και στα δύσκολα Πρωταθλητές στα άριστα

πινακας κλιμακωσης βαθμολογιας πανελλαδικων 2014 σε συγκριση

Ανοδική πορεία ακόµα και στα δύσκολα Πρωταθλητές στα άριστα

προγραμματα γυμνασιου-λυκειου