ﾔ Διδασκαλία της Γλώσσας στη B΄τάξη Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 20 Νοεμβρίου 2012 Επιμέρους τομείς στο γλωσσικό μάθημα 1. Προφορικός Λόγος 2. Γραπτός Λόγος – Ανάγνωση 3. Γραπτός Λόγος – Γραφή και Παραγωγή 4. Γραπτός Λόγος – Λογοτεχνία 5. Λεξιλόγιο 6. Γραμματική 7. Διαχείριση της Πληροφορίας 1. Προφορικός Λόγος Απόκτηση μηχανισμών ακουστικής και απαντητικής ετοιμότητας Παρακολούθηση προφορικού λόγου και ανάλογη συμμετοχή Διήγηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων Περιγραφή προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων Έκφραση εντυπώσεων, σκέψεων, επιθυμιών, αισθημάτων Αναγνώριση και περιγραφή διαθέσεων, προθέσεων, συναισθημάτων Αφήγηση ιστοριών Σωστή άρθρωση και προφορά Διατύπωση καταφατικών, αρνητικών, επιφωνηματικών, ερωτηματικών προτάσεων Εκτέλεση γλωσσικών πράξεων αναφοράς, προτροπής, υπόσχεσης Σωστή χρήση γραμματικών τύπων και απλού λεξιλογίου Κατάλληλη χρήση ρηματικών τύπων για σωστή τοποθέτηση γεγονότων στο χρόνο 2. Γραπτός Λόγος - Ανάγνωση Συνειδητοποίηση σύνδεσης προφορικής και γραπτής γλώσσας Αντίληψη χρησιμότητας γραφής (μεταφορά μηνύματος) Αναγνώριση διαφοράς ανάμεσα στην εικόνα αντικειμένου και στη γραπτή απόδοσή του με λέξη Απόκτηση φωνημικής επίγνωσης ώστε ν' αποκτήσει ο λόγος του ρυθμό και προσωδία Κατανόηση σχέσης φωνημάτων- γραφημάτων και κατάκτηση μηχανισμού ανάγνωσης Ακριβής ανάγνωση και κατανόηση μικρών λεκτικών συνόλων και μεμονωμένων λέξεων Ανάγνωση και κατανόηση μικρού κειμένου για άντληση πληροφοριών Ακρόαση και κατανόηση κειμένων που διαβάζει κάποιος άλλος. Απόδοση περιεχομένου και διατύπωση άποψης Απομνημόνευση μικρών έμμετρων κειμένων και ρόλων (διευκολύνουν τη μάθηση) Εξοικείωση με ποικίλους εκφραστικούς τρόπους Διαπίστωση κειμενικού είδους (έμμετρο ή πεζό, διαλογικό ή περιγραφικό, εικονογραφημένο ή όχι) Διάκριση ύφους κειμένου (χιουμοριστικό, εξωπραγματικό κ. ά.) Διαπίστωση ανακριβειών ή ανακολουθιών Εντοπισμός συντακτικών, λεκτικών, ορθογραφικών λαθών Αποσαφήνιση, εμπλουτισμός και σταθεροποίηση λεξιλογίου Χρήση αλφαβητικών λεξιλογίων, λεξικών, εγκυκλοπαιδιών Χρήση πίνακα περιεχομένων Επισήμανση συγγραφέα και τίτλου βιβλίου 3. Γραπτός Λόγος – Γραφή και Παραγωγή Αντίληψη ότι μπορεί να διατυπώσει γραπτά τις σκέψεις του ώστε να επικοινωνεί με τους άλλους Αντίληψη στενής σχέσης ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής Πιστή και σωστή αντιγραφή με σχετική ταχύτητα και αισθητικώς αποδεκτά γράμματα Αναγνώριση και σύγκριση διάφορων τύπων γραμμάτων (τυπογραφικά, καλλιγραφικά κ. ά.) Γραφή και ανακοίνωση μικρών λεκτικών συνόλων με ενδιαφέρον περιεχόμενο (με χρήση τελείας και ερωτηματικού) Παρατήρηση και περιγραφή αντικειμένων του περιβάλλοντος Γραπτή εξιστόρηση γεγονότων με χρονολογική σειρά Αντίληψη ανάγκης να ξαναγράψει ένα κείμενο ώστε να το βελτιώσει με βάση τις δικές του παρατηρήσεις ή των άλλων Διαπίστωση ότι η επικοινωνία είναι καλύτερη όταν χρησιμοποιούμε τις κατάλληλες λέξεις στη σωστή σειρά (γραμματικά και συντακτικά) κι όταν λαμβάνουμε υπόψη την περίσταση επικοινωνίας Σχολιασμός γραπτών συμμαθητών Συνειδητοποίηση ότι γράφουμε με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το στόχο και τον αποδέκτη του γραπτού/ μηνύματος 4. Γραπτός Λόγος Λογοτεχνία ● ● ● ● ● ● ● Βιωματική εξοικείωση με μορφή και περιεχόμενο λογοτεχνικών κειμένων (ακρόαση, αναδιήγηση, απαγγελία κ.ά.) Να ψυχαγωγείται με κείμενα και να τα απολαμβάνει ως ακροατής (χρήση παραμυθιού, μελοποιημένων κειμένων κ.ά.) Δημιουργική αφήγηση ( να διαβάζει ή ν' ακούει ιστορίες ημιτελείς για ν' ανακαλύψει το τέλος τους, να τις συνεχίσει ή να δημιουργήσει δικές του) Επαφή με την παράδοση και το λαϊκό πολιτισμό του τόπου Απόκτηση χιούμορ και όξυνση φαντασίας (με παιγνιώδεις ασκήσεις) Ενθάρρυνση δημιουργίας δικών του ιστοριών Γνωριμία με κατάλληλα για την ηλικία του κείμενα και τους κυριότερους εκπροσώπους του είδους ● http://www.youtube.com/watch?v=u 6GtOTP7IXA Προτεινόμενα από Β.Δ. 1.Κλοντ Γκούτμαν, Η πρώτη μέρα στο σχολείο 2.Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Ο παπαγάλος 3.Σοφία Γαβριηλίδου, Ψάρι Πρωταπριλιάτικο & Γιώργος Μαρίνος, Όταν κάνουμε πόλεμο 4.Μαρία Φραγκιά, Ξ... όπως Ξιφίας 5.Σοφία Μαντούβαλου, Μια φορά ήταν... η Κολοτούμπα 6.Γεωργία Ταρσούλη, Το τρομαγμένο χελιδονάκι 7.Η σφυρίχτρα, Λαϊκό παραμύθι & Γαλάτεια Σουρέλη, Ασπρογάλανο πανί 8. Βιτσέντζος Κορνάρος, Η Αρετούσα &Αινίγματα, Παροιμίες και Γλωσσοδέτες 9. Γεώργιος Βιζυηνός, Το φεγγαράκι 10.Ζωή Κανάβα, Ο σαλίγκαρος βγαίνει αμαξάδα Προτεινόμενα από Β.Δ. 11.Άμυ Μακ Ντόναλντ, Ο μικρός κάστορας και η ηχώ 12.Έλλη Αλεξίου, Ο χιονάνθρωπος & Κατερίνα Αναγνώστου, Ο Αϊ-Βασίλης θα βρει το δρόμο του & Ρένα Καρθαίου, Χριστουγεννιάτικο δέντρο 13.Ευγενία Φακίνου, Τα ελληνάκια 14.Λότη Πέτροβιτς, Το ρολόι της Μάρως 15.Θέτη Χορτιάτη, Ο υπολογιστής μου 16.Ντέμπι Γκλιόρι, Θα σ' αγαπώ ό,τι κι αν γίνει & Πέπη Δαράκη, Η αλφαβήτα δίχως ρο & Στέλιος Σπεράντζας, Πλουμιστός Αϊτός 17.Χελιδόνισμα, Λαϊκό 18.Αγγελική Βαρελά, Ο αγωνιστής με την πένα 19.Σοφία Ζαραμπούκα, Ο κύριος Μπεν, η Μου και τα σκουπίδια 20.Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Ο τελευταίος ιππόκαμπος 21.Προσευχές & Χάρης Σακελαρίου, Ήρθε η πασχαλιά 22.Ντίνα Χατζηνικολάου, Τα παιχνίδια του αγέρα 23.Ευγένιος Τριβιζάς, Η πινεζοβροχή & Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι & Λιάνα Αρανίτου, Η οδοντόβουρτσα & Γ. Σεφέρης, Είτανε μια κοπέλα από την Σάμο 24.Μάνος Κοντολέων, Ο σπουργίτης και το ουράνιο τόξο & Γιάννης Ρίτσος, Τα τζιτζίκια στήσανε χορό 1. Ενδεικτικά από Ανθολόγιο για την Α΄τάξη Τζιάνι Ροντάρι Ευγένιος Τριβιζάς Βασίλης Ρώτας Ζαχαρίας Παπαντωνίου Βαγγέλης Ηλιόπουλος Μάνος Κοντολέων Αίσωπος Ευγένιος Σπαθάρης Παραμύθια, Αινίγματα, Παροιμίες 5. Λεξιλόγιο Προσέγγιση λεξιλογίου διάφορων θεματικών περιοχών, ξεκινώντας από τις πιο εύχρηστες και βαθμιαία τις πιο ειδικές και κατάλληλες Κατάκτηση και διαμόρφωση του δικού του λεξιλογίου (σημασιολογικά, φωνητικά και ορθογραφικά) Κατανόηση έννοιας λέξεων και σύνδεση με πράγματα και συμφραζόμενα Αποσαφήνιση εννοιών με χρήση αντωνύμων Κατάρτιση απλού αλφαβητικού λεξιλογίου Εμπλουτισμός λεξιλογίου διαθεματικά Χρήση νέων εννοιών γραπτά και προφορικά 6. Γραμματική Ορθός τονισμός, γραπτά και προφορικά και χρήση βασικών σημείων στίξης Δόμηση γραμμάτων ή λέξεων με πρακτικό και παιγνιώδη τρόπο Κατανόηση μεταγλωσσικής ορολογίας (παιχνίδια με αλλαγή θέσης λέξεων ή μικρότερων φράσεων που συγκροτούν μια πρόταση) Εξοικείωση με προτασιακές δομές (Ρ, Υ-Ρ, Υ-Ρ-Α, Υ-Ρ-Κ) Κατανόηση ρόλου ρήματος Χρήση άρθρου και ουσιαστικού ως Υ, Α και Κ Χρήση προσωπικής αντωνυμίας ως υποκείμενο Διάκριση φθόγγων μέσα στη λέξη Αναγνώριση και σωστή χρήση δίψηφων, συνδυασμών, διφθόγγων και συμπλεγμάτων 7. Διαχείριση της Πληροφορίας ● Εντοπισμός και αξιολόγηση των πληροφοριών που χρειάζεται χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές πληροφόρησης, γλωσσικές και μη