1 Όνομα παιδιού……………………….. Ηλικία παιδιού 1)ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ - το παιδί παρατηρεί αυθόρμητα και ελεύθερα στοιχεία του περιβάλλοντος που τον ενδιαφέρουν. λίγο Αρκετά πολύ --- χρησιμοποιεί περισσότερες από μία αισθήσεις για να παρατηρήσει αντικείμενα, φαινόμενα, ή γεγονότα. ξεκινά με απλά και γνωστά και προχωρεί σε πιο σύνθετα και άγνωστα. λίγο αρκετά πολύ - εντοπίζει απλές ομοιότητες και διαφορές. λίγο αρκετά πολύ παρατηρεί αλλαγές σε συνάρτηση με το χρόνο ( μακροχρόνιες παρατηρήσεις). λίγο αρκετά πολύ - επιλέγει κατάλληλα όργανα για τις παρατηρήσεις του. συσχετίζει παρατηρήσεις, για να εντοπίσει μοτίβα, και να διατυπώσει γενικεύσεις. ( παράδειγμα μοτίβου: καταγράφουμε τη θερμοκρασία του περιβάλλοντας για δέκα μέρες το πρωί και το μεσημέρι και το απόγευμα και το παιδί διαπιστώνει ότι η θερμοκρασία ακολουθεί κάποιο μοτίβο. καθημερινά νωρίς το πρωί είναι πιο χαμηλή, αυξάνεται το μεσημέρι και από το απόγευμα αρχίζει να χαμηλώνει. λίγο αρκετά πολύ 2)ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ (Επιλέξτε τι από τα κάτωθι είναι ικανό να κάνει το παιδί). Α) επιλέγει και δημιουργεί ομάδες αντικειμένων με βάση ένα χαρακτηριστικό. Β) - εντοπίζει διαφορές και οργανώνει αντικείμενα σε ομάδες, με βάση εμφανή χαρακτηριστικά ( χρώμα, σχήμα...) . εντοπίζει το ξένο στοιχείο σε μία ομάδα. Γ) εντοπίζει διαφορές και ομοιότητες, δημιουργεί απλές ομάδες αντικειμένων, με βάση συγκεκριμένο κριτήριο, και είναι ικανό να περιγράψει και να αιτιολογήσει, την ταξινόμηση του. επιλέγει και χωρίζει σε ομάδες αντικείμενα, με βάση δύο ή περισσότερα δοσμένα κριτήρια. -Δ) βάζει σε σειρά τρία ή περισσότερα αντικείμενα, εξηγώντας την ταξινόμηση αυτή. κάνει απλές χρονικές αλληλουχίες, με βάση γεγονότα της άμεσης εμπειρίας του. 2 -Ε) βάζει σε ομάδες και σε σειρά αντικείμενα με βάση χαρακτηριστικά που δεν φαίνονται άμεσα, όπως: υλικό κατασκευής, τρόπος χρήσης ενός αντικειμένου, τρόπος που λειτουργεί και λοιπά. ταξινομεί γεγονότα και δεδομένα. ΣΤ) 4. δημιουργεί ιεραρχημένες ταξινομήσεις, ανακοινώνει και αξιολογεί την οργάνωση τους, (παραδείγματος χάρη γενεαλογικό δέντρο, ταξινόμηση ζώων). 3. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ (Σημειώστε ποιό είναι το επίπεδο δεξιότητας μέτρησης του παιδιού, από τα κάτωθι). Α) - συγκρίνει δύο αντικείμενα ως προς το ίδιο μέγεθος. (το μολύβι μου είναι μεγαλύτερο από το δικό σου). Β) κάνει απλές μετρήσεις με όχι συμβατικές μονάδες μέτρησης, οι οποίες θα του δοθούν για να επιλέξει. Γ) - χρησιμοποιεί σταθερή αφετηρία και μετρά μόνο μία φορά τα μέρη του αντικειμένου. Δ) χρησιμοποιεί δύο μετρήσεις του ίδιου μεγέθους, (με την ίδια μονάδα), για να υποστηρίξει τις συγκρίσεις του. (παραδείγματος χάρη για να δούμε αν χωράει ένα παπούτσι σε ένα κουτί, μπορούμε να συγκρίνουμε το μήκος του παπουτσιού σε οδοντογλυφίδες, και το μήκος του κουτιού επίσης σε οδοντογλυφίδες). Ε) επιλέγει κατάλληλες μονάδες μέτρησης. χρησιμοποιεί δύο ή περισσότερες μονάδες για να μετρήσει το ίδιο μέγεθος. χρησιμοποιεί το κατάλληλο όργανο για κάθε μέτρηση. ΣΤ) - το παιδί εκτιμά, κατά προσέγγιση, την τιμή ενός μεγέθους, και μετά κάνει μετρήσεις, για να ελέγξει αν ήταν ακριβής στις εκτιμήσεις του. 4.ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (σημειώστε ποιο είναι το επίπεδο δεξιότητας επικοινωνίας του παιδιού, από τα κάτωθι, τι από τα κάτωθι ) Α) - το παιδί εκφράζεται ελεύθερα για τις εμπειρίες του, καθώς τις βιώνει. Β) - καταγράφει ελεύθερα τις παρατηρήσεις του με οποιονδήποτε μέσο. Γ) - αναφέρει απλές ιδιότητες αντικειμένων, παραδείγματος χάρη σχήμα, μέγεθος και λοιπά. Δ) - περιγράφει συγκεκριμένες ιδιότητες και χαρακτηριστικά ενός αντικειμένου, με τη χρήση καθορισμένου μέσου επικοινωνίας. Ε) - υποβάλει απλά ερωτήματα σε κάποιο παιδί. ΣΤ) - καταγράφει τις παρατηρήσεις του και τις παρουσιάζει. Ζ) - σχολιάζει τα ευρήματα και τις παρατηρήσεις των άλλων παιδιών Η) - διηγείται τις εμπειρίες του Θ) - περιγράφει τα σχέδια ή τα μοντέλα άλλων παιδιών Ι) - παρουσιάζει σε χρονική σειρά, τα διαδοχικά στάδια μιας δραστηριότητας. 3 Κ) - περιγράφει μια δραστηριότητα Λ) - προβληματίζεται για τον τρόπο που θα παρουσιάσει τα ευρήματα του. Μ) - επιλέγει κατάλληλο συμβολισμό για την παρουσίαση των δεδομένων του. Ν) - επιλέγει τα κατάλληλα υλικά για την καταγραφή δεδομένων. 5.ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ (Σημειώστε με ΝΑΙ ή ΟΧΙ) -διατυπώνει ερωτήματα για να λύσει τις απορίες του, ΝΑΙ ΟΧΙ -διατυπώνει ερωτήματα για να διασαφηνίσει έννοιες ή νοητικά μοντέλα? ΝΑΙ ΟΧΙ --διατυπώνει ερωτήματα για να ελέγξει και να απορρίψει? ΝΑΙ…ΟΧΙ -συνεργάζεται στις εξερευνήσεις με τα άλλα παιδιά? ΝΑΙ ΟΧΙ -αναζητά συσχετίσεις? ΝΑΙ….ΟΧΙ -διατυπώνει προβλέψεις και υποθέσεις? ΝΑΙ…ΟΧΙ 6. ΔΕΞΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΟΡΙΣΜΟΥ (σημειώστε σε ποιο από τα κάτωθι επίπεδα βρίσκεται η δεξιότητα διατύπωσης λειτουργικού ορισμού στο παιδί) 1. - το παιδί εκτελεί τις οδηγίες ενός λειτουργικού ορισμού που εμείς δίνουμε, γνωστό στο παιδί από την καθημερινή του εμπειρία. 2. - αναγνωρίζει παρεκκλίσεις στις εκτελέσεις οδηγιών από άλλους. 3. - περιγράφει συγκεκριμένες εμπειρίες και γεγονότα, ακολουθώντας τη χρονική σειρά των γεγονότων. 4. - περιγράφει τη χρήση και το σκοπό ενός αντικειμένου. 5. - εκτελεί δύο εναλλακτικούς λειτουργικούς ορισμούς, και τους αξιολογεί συγκριτικά. 6. - με λεπτομερή καθοδήγηση, (ερεθίσματα, προκλήσεις), το παιδί διατυπώνει οδηγίες, που συνθέτουν ένα λειτουργικό ορισμό, για τις εμπειρίες που βιώνει, και για αντικείμενα του καθημερινού περιβάλλοντος. 7. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ (η ερμηνεία παρατήρησης, είναι μία διαδικασία σκέψης, μέσα από την οποία το παιδί, προσπαθεί να δώσει εξηγήσεις, να δικαιολογήσει, ή να βρει αιτίες και μηχανισμούς, για γεγονότα και φαινόμενα που παρατηρεί, με τη χρήση λογικού συλλογισμού. μέσω αυτής της διαδικασίας, το παιδί προσπαθεί να συνδυάσει, διάφορα προηγούμενα βιώματα του, με πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν μέσα από παρατηρήσεις). 4 (Σημειώστε σε ποιο επίπεδο ερμηνείας παρατήρησης βρίσκεται το παιδί) - 1. το παιδί αναφέρει ελεύθερα πιθανές αιτίες, και δίνει απλές εξηγήσεις, για συγκεκριμένες παρατηρήσεις. αρχίζει να κάνει παρατηρήσεις, χρησιμοποιώντας πολλές από τις αισθήσεις του, και προσπαθεί να βρει μια αιτία για το αντικείμενο που παρατηρεί. - 2. - αρχίζει να οργανώνει και να κατηγοριοποιεί τις παρατηρήσεις του, και προσπαθεί να βρει μία αιτία που να τις εξηγεί. παράδειγμα: όσες φορές παρατηρήσαμε τον ήλιο, το πρωί βρισκόταν περίπου πάνω από τον λαχανόκηπο. το απόγευμα τον βλέπουμε πάνω από το πεύκο. φαίνεται, ότι ο ήλιος κινείται κατά τη διάρκεια της ημέρας με τον ίδιο τρόπο. - ανακαλεί προηγούμενες εμπειρίες, και τις συνδυάζει με τις παρατηρήσεις του, για να διατυπώσει αιτίες και εξηγήσεις. 3. - χρησιμοποιεί τις παρατηρήσεις και τα βιώματα του, για να επιχειρηματολογήσει, ως προς τις αιτίες και τις εξηγήσεις του, απαντώντας σε ερωτήματα όπως: πως? πότε? γιατί? περιγράφει λεκτικά, εικαστικά ή με όποιο άλλο τρόπο, το συλλογισμό που χρησιμοποίησε για να καταλήξει σε αυτές. 8. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ (η πρόβλεψη δηλώνει, αυτό που πρόκειται να συμβεί στο μέλλον, αν τηρηθούν κάποιες προϋποθέσεις. το παιδί, προβλέποντας, περιγράφει αυτό που περιμένει να συμβεί, στηριζόμενο σε εμπειρίες που έχει αποκτήσει, και θεωρίες που έχει αναπτύξει. μία πρόβλεψη μπορεί να είναι σωστή ή λανθασμένη.) (Σημειώστε σε ποιο επίπεδο πρόβλεψης βρίσκεται το παιδί) 1. το παιδί προβλέπει με βάση τη διαίσθηση του. 2. το παιδί, εισηγείται ένα μελλοντικό συμβάν, βασιζόμενο στις εμπειρίες και τις παρατηρήσεις του. 3. το παιδί, διατυπώνει προβλέψεις, με βάση τις εμπειρίες του, και εξηγεί τη σκέψη του. το παιδί εισηγείται τρόπους διερεύνησης των προβλημάτων. 4. το παιδί, διατυπώνει και επαληθεύει, ή όχι, προβλέψεις για άλλα φαινόμενα, με βάση την υπόθεση του, σε σχέση με συγκεκριμένο φαινόμενο. 9. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ (υπόθεση είναι η διατύπωση μιας πιθανής εξήγησης, ή θεωρίας, για ένα γεγονός ή φαινόμενο, με τρόπο που αυτή, μπορεί να διερευνηθεί αργότερα. για παράδειγμα, όλα τα μεγάλα αντικείμενα, όταν μπουν στο νερό, βυθίζονται. αυτά τα αντικείμενα επιπλέουν στο νερό, γιατί είναι ξύλινα. οι 5 υποθέσεις είναι προσωρινές δοκιμαστικές θεωρίες, οι οποίες φιλοδοξούν να εξελιχτούν σε κανόνες, που καθορίζουν την συμπεριφορά μιας σειράς φαινομένων και συστημάτων στο φυσικό κόσμο. έτσι, η διερεύνηση μιας υπόθεσης, αρχικά, περιορίζεται στο βαθμό ανταπόκρισης της στο συγκεκριμένο φαινόμενο, αλλά αργότερα επεκτείνεται, για να εξετάσει την εγκυρότητα της σε σχέση και με άλλα φυσικά φαινόμενα. το παιδί χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις και τις ερμηνείες του, διατυπώνει, πολλές φορές, υποθέσεις για φαινόμενα, απαντώντας συνήθως στην ερώτηση: <<γιατί νομίζεται ότι συμβαίνει αυτό? >>) (σημειώστε σε ποιο από τα κάτωθι επίπεδα, βρίσκεται η δεξιότητα διατύπωσης υπόθεσης του παιδιού) 1. το παιδί κάνει υποθέσεις διαισθητικά. προσπαθεί να βρει μια απλή αιτία ενός αποτελέσματος, ή ενός φαινομένου, βασισμένο στις προηγούμενες εμπειρίες του. 2. το παιδί, εκτελεί οδηγίες, με σκοπό να εξετάσει συνειδητά, την εγκυρότητα της υπόθεσης του. αντιλαμβάνεται την ανάγκη για διατύπωση νέων υποθέσεων, όταν αυτή προκύψει. 3. το παιδί, διατυπώνει υποθέσεις που στηρίζονται στην άμεση μελέτη ενός φαινομένου, και τις αιτιολογεί. με τη βοήθεια μας, το παιδί ερευνά και τροποποιεί τις υποθέσεις του. 4. διατυπώνει υποθέσεις με σαφήνεια, και εισηγείται συγκεκριμένους τρόπους διερεύνησης των υποθέσεων του. 10. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ (το παιδί μελετά και αναδιοργανώνει πληροφορίες και δεδομένα. συνδυάζοντας αυτά με προηγούμενες εμπειρίες, καταλήγει σε συμπεράσματα). (Σημειώστε σε ποιο επίπεδο βρίσκεται στο παιδί, η δεξιότητα της ερμηνείας των δεδομένων και της εξαγωγής συμπερασμάτων) 1. το παιδί στηρίζει μια δήλωση του, σε προηγούμενες εμπειρίες, και παρατηρήσεις γεγονότων που συμβαίνουν κατά εξακολούθηση. - κατά την διάρκεια των παρατηρήσεων του, αρχίζει να εντοπίζει συμπεριφορές, οι οποίες συμβαίνουν κατά επανάληψη. - ερμηνεύει απλές καταγραφές, στις οποίες έλαβε μέρος, ή του παρουσίασαν. 2. το παιδί αναγνωρίζει ότι γίνεται πιο πειστικό, όταν εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο σκέφτηκε, για να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα. με τη βοήθεια μας, οργανώνει δεδομένα, τα καταγράφει, και βρίσκει σχέσεις μεταξύ τους. -το παιδί, ερμηνεύει δεδομένα, και εξάγει απλά συμπεράσματα, εξηγώντας το σκεπτικό του. - χρησιμοποιεί τα δεδομένα, για να επιβεβαιώσει ή για να απορρίψει δοσμένες υποθέσεις. 6 3. απορρίπτει δικές του υποθέσεις, που δε συνάδουν με τα δεδομένα, και συμφωνεί με άλλες υποθέσεις, που φαίνεται να βρίσκουν στήριξη. - αναγνωρίζει τα δεδομένα που θα χρησιμοποιήσει για να βρει απαντήσεις στα ερωτήματα που διερευνά. 11. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ (μεταβλητή είναι οποιοσδήποτε παράγοντας που μπορεί να αλλάξει στην πορεία μιας διερεύνησης. (παραδείγματος χάρη, χρώμα, ύψος νερού). ο εντοπισμός και ο καθορισμός των παραγόντων, που επηρεάζουν ένα φαινόμενο, ονομάζεται αναγνώριση μεταβλητών. ο συλλογισμός, για τον σχεδιασμό ενός έγκυρου πειράματος, ονομάζεται, έλεγχος μεταβλητών. ) (Σημειώστε το επίπεδο αυτής της δεξιότητας στο παιδί, από τα κάτωθι): 1. το παιδί, αναγνωρίζει τους παράγοντες, που πιθανόν, να επηρεάζουν ένα συγκεκριμένο φαινόμενο. - αναγνωρίζει και περιγράφει, απλές μεταβλητές, που αλλάζουν με το χρόνο. - διαισθάνεται, ότι πρέπει να διατηρήσει τις ίδιες συνθήκες σε μετρήσεις, για να είναι μία διερεύνηση έγκυρη ( δίκαιη ). - εφαρμόζει κανόνες μέτρησης ( αφετηρία, τερματισμός, ίσης χωρητικότητας δοχεία ). -2. αναγνωρίζει και περιγράφει τους παράγοντες που επηρεάζουν ένα φαινόμενο, (παραδείγματος χάρη το λιώσιμο του πάγου ). - με βάση τις εμπειρίες του, αρχίζει να εισηγείται παράγοντες, οι οποίοι χρειάζεται να παραμείνουν σταθεροί, για να είναι έγκυρο, ( δίκαιο ), ένα πείραμα. 3. σχεδιάζει προφορικά ή διαγραμματικά, ένα πείραμα, που έχει σχέση με το άμεσο περιβάλλον του, και περιγράφει, ποιά μεταβλητή θα μεταβάλει, ποιά θα μετρήσει, και ποιές θα διατηρήσει σταθερές. - συγκρίνοντας τις διαδικασίες που ακολούθησε, διακρίνει ένα έγκυρο, από ένα άκυρο πείραμα. - αναγνωρίζει και περιγράφει τους λόγους, για τους οποίους ένα πείραμα, δεν είναι έγκυρο ( δίκαιο ). 12. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗΣ (Σημειώστε το επίπεδο δεξιότητας μοντελοποίησης του παιδιού) 1. το παιδί, κατασκευάζει φυσικά μοντέλα, με τα οποία μπορεί να περιγράψει και να εξηγήσει, τη σχέση του καθενός, με το αντίστοιχο φυσικό φαινόμενο. 7 2. συγκρίνει δύο ή περισσότερα μοντέλα του ίδιου συστήματος, και αιτιολογεί ποιό είναι το καλύτερο. 3. συνδυάζει χαρακτηριστικά διάφορων φυσικών μοντέλων, για να περιγράψει λεκτικά, ένα θεωρητικό μοντέλο λειτουργίας, του φυσικού φαινομένου. 13. ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ (Σημειώστε το επίπεδο δεξιότητας διερεύνησης του παιδιού) 1. αναδιατυπώνει δοσμένα προβλήματα, και ερωτήματα, με δικά του λόγια. - χρησιμοποιεί τη μέθοδο της δοκιμής και του σφάλματος, για να λύσει ένα πρόβλημα. 2. σε απλά ερωτήματα, αναγνωρίζει παράγοντες, που πιθανόν να επηρεάζουν το σχετικό φαινόμενο. - εισηγείται πιθανές προσεγγίσεις, και υλικά, που θα χρειαστούν, για να λύσει το πρόβλημα. - εκτελεί πειράματα, και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα, δίνει απαντήσεις στο αρχικό πρόβλημα. 3. διακρίνει πιθανές λύσεις στο πρόβλημα, και σχεδιάζει μερικά στάδια της πορείας, για τη λύση που φαίνεται η πιο λογική. - αρχίζει να λαμβάνει υπόψη την αναγκαιότητα, του σχεδιασμού, βήμα προς βήμα. - εντοπίζει κι επεξηγεί διαφορές, μεταξύ των προβλέψεων του, και των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από την διερεύνηση. 4. διατυπώνει πιο ανοιχτά ερωτήματα, και προβλήματα. - σχεδιάζει μια πορεία λύσης, αλλά συχνά, την τροποποιεί.