mars 2014 | accents nr. 1
nr. 1
mars 2014
annada 5
radio | televisiun | multimedia | www.rtr.ch
La scolaziun - ina part impurtanta da RTR
Editorial
pagina 3
«Far stim»: quai è il motto da lavur da RTR per l'onn 2014. In tal
motto ha ina cumponenta spiertala, forsa schizunt morala. El
ha da far cun valurs, finalmain
Las elecziuns da la regenza e
dal parlament tar RTR
paginas 10 + 11
Nominaziuns per il premi
schurnalistic SRG.R
pagina 21
Mariano Tschuor vegn clamà en la
direcziun generala da la SRG SSR a Berna
cun ina tenuta ed in cumporta-
Sin proposta dal directur general
ment. In tal motto na pon ins
Roger de Weck ha il Cussegl d’admi-
betg mesirar cun ils instru-
nistraziun da la SRG SSR elegì ils 27
ments usitads dal management.
da favrer 2014 Mariano Tschuor, di-
In superiur na po era betg giudi-
rectur RTR Radiotelevisiun Svizra
tgar la lavur dal collavuratur
Rumantscha, sco manader d’ina
mo sin fundament da sia atten-
nova partiziun da stab cun cumpe-
ziun professiunala e persunala.
tenzas schlargiadas. I sa tracta da la
Na, «far stim» è in’alertadad
partiziun dals martgads (purschida
emoziunala, spiertala ed intel-
da programs) e da la qualitad.
lectuala, «far stim» è l’atten-
Tschuor suttastat directamain al
ziun dal mument, il viv interess
directur general. El surpiglia la nova
per persunas, fatgs, situaziuns
incumbensa a Berna l’october 2014.
e circumstanzas. «Far stim» po
Sco responsabel per la partiziun,
esser la marveglia per quel ch’è
ch’è vegnida structurada da nov e
auter e per quai ch’è auter.
revalitada, è Mariano Tschuor re-
Nua cumenzar cun il «far stim»?
sponsabel per il management da
Tar sasez, tar l’atgna persuna,
qualitad da l’offerta publicistica da
tar l’autoreflexiun, tar quai
la SRG SSR, el responsescha ils pro-
ch’ins na vul betg, mo anc pli
grams naziunals e las coproduc-
impurtant: tar quai ch’ins vul e
ziuns e coordinescha il dossier pro-
ch’ins sa responsar: «far stim»
moziun da film.
da quai che ans muventa inter-
Mariano Tschuor lavura dapi il 1982
namain. Ord quella perspectiva
per la SRG SSR. L’emprim sco redac-
persunala
sviluppeschan
tur tar RTR a Cuira, suenter ha el la-
quellas per il conuman ed il con-
vurà durant 13 onns en differentas
turn. En la relaziun cun il con-
funcziuns da program tar la Televi-
uman po il «far stim» sa svilup-
siun svizra a Turitg, l’ultim sco ma-
par ad ina simpatia ed ad in’em-
nader da la redacziun per la cultura
patia, ad ina participaziun,
populara. Dapi il 2009 è Mariano
Mariano Tschuor banduna RTR per surprender ina nova incumbensa en
forsa schizunt ad ina cumpas-
Tschuor directur da RTR e com-
la direcziun generala a Berna.
siun.
member dal comité directiv da la
Ed il terz pass? «Far stim» da
SRG SSR.
il mais tematic „Ils Svizzers“. Sco di-
gratulescha a Mariano Tschuor per
quai che curra e passa en noss
Vegnind dal program è el adina re-
rectur ha el renovà e transfurmà
sia nomina onurifica a Berna e sa le-
divers munds. Il cuntrari da «far
stà fidaivel ed attaschà a quel.
l’offerta da program da RTR sin ils
gra che ses directur metta a disposi-
stim» fiss quai ch’il tudestg cir-
Suenter ses return il 2003 tar RTR
trais vecturs radio, televisiun ed on-
ziun sia experientscha professiuna-
cumscriva uschè cler cun «weg-
ha el accelerà sco schefredactur il
line ed ha preparà quels per il futur
la ed umana era en il futur a la SRG
schauen».
project da convergenza. Plinavant
digital.
SSR. Per la nova incumbensa en la
«Far stim» è ina necessitad pro-
ha Mariano Tschuor manà e realisà
La SRG SSR Svizra Rumantscha en-
centrala da la SRG SSR giavischa
fessiunala era per schurnalists.
per la SRG SSR projects naziunals
grazia a Mariano Tschuor per la di-
ella bler success.
Mariano Tschuor
da program; uschia p.ex. EXPO 02,
recziun excellenta ed exemplarica
emna d’integraziun e recentamain
da RTR. La suprastanza da la SRG.R
sa
(Foto: Oscar Alessio)
Oscar Knapp, president SRG.R
2
mars 2014 | accents nr. 1
“Ora et labora – ed ils Flyers”
Premiera dal film e premiera persunala
“Nus duvrain anc dapli sutgas”, di il
da sin taila gronda. Jau hai l’impres-
pedel da la scola da Müstair curt
siun da seser en in kino. Manca mo
avant che la premiera dal film “Ora
pli il satget popcorn.
et labora – ed ils Flyers” cumenza.
Il public reagescha spert sin quai
Radund 220 persunas èn vegnidas
ch’el vesa. Ramurs van tras la sala.
a la preschentaziun da mes emprim
Baud vegni ris e baud vegni affirmà
film ils 20 da schaner en la chasa da
dad aut.
scola da Müstair. Cun tants n’avess
Jau na guard bunamain mai sin la
jau propi betg fatg quint. Quai fa
taila, a mai interessan dapli las mi-
grond plaschair e prenda in zichel
micas dals preschents, surtut quella
da mia gnervusitad. Ina part den-
da priura Domenica che sesa gist
tant resta, numnadamain quella da
sper mai. Adina puspè guard jau en
l’intschertezza. Co chattan ils pre-
sia direcziun. E co ch’i para, plascha
schents il film e tge pensan els da la
ad ella quai ch’ella vesa.
protagonista principala, priura Do-
Quai fa bain.
menica?
Reacziuns vegnan da cor
Plain aspectativas
En in batterdegl è il film a fin e gia
Per mai èsi pia ura ch’i cumenza.
vegnan las emprimas da bleras re-
Curtamain e cordialmain beneven-
acziuns. Igl èn reacziuns positivas e
ta il directur da RTR, Mariano
reacziuns che vegnan da cor. Per
Tschuor, ils preschents. Las glischs
mai in’enorma satisfacziun.
vegnan stizzadas e sin la taila cum-
Damai ina premiera gartegiada ed
para l’emprim purtret dal film.
ina premiera che motivescha. Gra-
Igl è propi insatge spezial da guar-
zia fitgun.
dar ses agen film per l’emprima gia-
www.rtr.ch
Stefan Dobler
Sora Domenica, la priura da la Claustra San Jon, en cumpagnia da ses
anteriur scolarin ed autur dal film, Stefan Dobler.
3
mars 2014 | accents nr. 1
Fitg impurtant: la scolaziun tar RTR
Dapi l’avust 2012 datti tar RTR in “Post da scolaziun e
furmaziun”. RTR porscha plazzas da scolaziun schurnalistica per giuvens u per persunas che vulan midar
professiun. Tge porscha quest post per propi?
Tuttas persunas che cumenzan in
la lingua da radio u televisiun ed a la
engaschament
en
scolaziun fundamentala dal ru-
chasa RTR vegnan accumpagnadas
mantsch grischun. Enfin la fin dal
a moda fitg stretga. En quella fasa
2013 è il tutoriat s’occupà da sis fu-
dal “tutoriat” vegn mess il focus sin
fragnadis, diesch praticums, trais
la scolaziun da basa che vegn pur-
stages e diesch introducziuns da
schida a tut las persunas che fan in
collavuraturas novas.
schurnalistic
Prisca Bigliel ed Uorschla Campell, las duas responsablas per la scola-
praticum, in stage u ch’entran da
nov en plazza tar RTR. La scolaziun
Temp intensiv
ha lieu cun prioritad en chasa RTR,
La scolaziun da basa dura per prati-
ma er en stretga collavuraziun cun
cantas e novs collavuraturs trais fin
Ultra da la scolaziun da basa vegn
dal Post da scolaziun e furmaziun il
il post da scolaziun da SRF a Turitg.
sis mais. Stagiaires vegnan accum-
era mess il focus sin la furmaziun
2012/2013: curs externs per 70
Damai - planisar, organisar, scolar
pagnads dal tutoriat durant ils dus
individuala e l’organisaziun da curs
schurnalistas u tecnicists e 70 curs
ed accumpagnar durant il temp
onns da lur scolaziun cumplemen-
sin mesira che vegnan ordinads u
interns sin mesira (150 dis da fur-
d’introducziun tenor basegn indivi-
tara ch’els frequentan al Center da
giavischads dals responsabels da
maziun cun referents interns u ex-
dual.
scolaziun da medias (MAZ) a Lucer-
las differentas partiziuns (program,
pertas externas). In’autra incum-
ziun e furmaziun tar RTR.
na. Era èn vegnids organisads du-
tecnica, administraziun). Ina gron-
bensa è l’accumpagnament ed il
Teoria e pratica
rant quest temp trais lavuratoris da
da part da las collavuraturas e dals
scriver rapports dals discurs d’en-
La scolaziun sa cumpona da diffe-
“Far medias” cun 20 participantAs
collavuraturs frequenta regular-
gaschament (16 discurs). En pli han
rents moduls teoretics sco p.ex. la
ed in lavuratori da “Filmar e tagliar”
main dis da furmaziun e da perfec-
gì lieu 12 discurs da cussegliaziun
retschertga, la reportascha, ils di-
cun tschintg participantAs.
ziunament.
per dumondas da scolaziun e 10 di-
scurs da moderaziun e la lavur pratica. Impurtanza permanenta vegn
dada a la scolaziun da la vusch, da
scurs u cussegliaziuns da gener
Ina furmaziun permanenta
– in svilup activ dal persunal
La bilantscha
La bilantscha dals curs organisads
persunal.
Prisca Bigliel ed Uorschla Campell
Portas avertas tar RTR a
Savognin
Trais instituziuns rumantschas che sa chattan al
stradun 23 a Savognin han envidà ils 7 da december
2013 ad in di da las portas avertas.
(fb) La Lia Rumantscha (LR) ha or-
gasetta regiunala. Ed en il biro dal
ganisà prelecziuns cun Dominique
Radio Rumantsch è tranter auter
Dosch. La studenta da Tinizong ha
stà da vesair co che vegn producida
prelegì or da ses nov cudesch “Sin-
ina contribuziun da radio. Per
doria”, in roman da fantasy. Tar la
fatschas rientas e cuntentas, surtut
Dominique Dosch, l’autura dal cudesch “Sindoria”, en in discurs cun
Pagina da Surmeir (PdS) han ins
tar ils uffants, ha procurà la roda da
Carmen Dedual da la Lia Rumantscha e Federico Belotti, correspundent
pudì guardar co che vegn fatga ina
fortuna.
da RTR. (mad)
4
mars 2014 | accents nr. 1
Per la partenza da Clara Gerber
Tgi vegn –
tgi mida
«Midadas», il grond term da nossa societad. Dar in nov
ston esser ils medems. Las finami-
stausch a sasez, sortir da situaziuns saziadas, empru-
ras èn communablas e quellas ston
menzà per Gian Carlo Candinas,
var il nov. Clara Gerber, en ils megliers onns amez la
za entaifer la Svizra ed entaifer la
Oceana Galmarini e Gian-Marco
vita activa, ha gì tals patratgs l’atun passà, cura ch’ella
SRG.
ha infurmà mai, ch’ella veglia midar plazza.
Il dun da las dunnas
A partir dal favrer 2014 ha cu-
Maissen il contract da stage.
Sper la lavur redacziunala fan
Clara Gerber ha gestiunà bain las di-
tuts trais il diplom schurnalistic
al MAZ a Lucerna.
vegnir cuntanschidas en cuminan-
Dapi l’atun 2002 è Clara Gerber dad
Lavur coordinada
versas fatschentas. Cun ina diplo-
Alvagni en la Val d’Alvra collavura-
Questa cumbinaziun, assistenta da
mazia fina e munida cun quel dun
Natalia Semadeni (*1988) ha cu-
tura da RTR. En in’emprima fasa ha
la part strategic-operativa e secre-
che mo las dunnas han, la raffinez-
menzà il favrer 2014 in prati-
ella ademplì in pensum maschadà:
taria da la part instituziunala da la
za, ha ella servì professiunalmain
cum da 3 mais
secretaria dal directur, posta e tele-
SRG, è absolutamain unica entaifer
als dus patruns, resguardond las
tar ils reporters
fon e lavurs generalas da gener ad-
la SRG. La buna guvernanza scu-
atgnadads tant d’in sco da l’auter.
da radio. Ella
ministrativ. Pli tard è ella s’avanza-
monda schizunt da far talas allian-
vegn dad Ande-
da a l’assistenta dal directur ed ha
zas. Dentant constat ella per la si-
L’art da scriver protocols
er, ha fatg la
era surprendì l’incarica da secreta-
tuaziun da RTR e da la SRG.R. La la-
Jau na sai betg quants protocols che
matura bilingua
ria da la societad purtadra, la SRG.R.
vur da questas duas organisaziuns
Clara Gerber ha scrit e redigì en
sto ir maun en maun, ils interess
quels 11 onns. Protocols èn gea bler
a la scola chantunala a Cuira, e
suenter studegià giurispruden-
dapli ch’ina resumaziun da quai
za a l’universitad da Turitg. Ac-
ch’è vegnì ditg e decidì. Els èn in in-
tualmain fa ella il studi da
strument operativ per manar in’in-
schurnalissem e communica-
terpresa
ziun d’organisaziun a la ZHAW
rientscha mussa: pli instituziunala
a Winterthur.
e formala che in’organisaziun è e pli
u
in’uniun.
L’expe-
impurtants èn ils protocols. Els han
Corsin Gadola surpiglia a partir
d'exprimer ils votums da pledadras
da l’entschatta da mars 2014 la
e pledaders. Votums exprimids per
funcziun dal responsabel tec-
il solit ad hoc. Mo ina maistra sco
nologia.
Clara Gerber è abla da dar a tals votums lingua, cuntegn e furma.
Gian Reto Derungs surpiglia a
2014 la funcziun dal responsa-
Bun success en la nova
plazza
bel informatica.
Igl è in maletg isà che jau dovr ussa,
partir da l’entschatta da mars
ma el è adattà: Clara Gerber era „la
David Truttmann remetta per la
bun’olma“ da la direcziun RTR e da
fin dal 2014 la funcziun dal ma-
la SRG.R. Nus avain laschà partir
nader ressort quotidian e vegn
ella navidas. La participaziun da
a restar tar RTR cun in pensum
tantas e tants collegas la fin da
parzial.
schaner al solver en Cafetaria, al
qual Clara ha envidà nus, è stada in
Fabio
manifest impressiunant da la sti-
Pally
(*1998) da Cura-
La proxima tura na maina Clara Gerber betg sin in piz, mabain da la Via
ma, dal respect e da la simpatia en-
glia
cumenza
da Masans a la Via Scalära. Cun pala da naiv, Barryvox e stanga da
vers ella. Tut il bun ad ella en la
2014
sondar sco regal da cumià ha il directur dà adia a sia collavuratura
nova plazza tar la Scola auta da pe-
persunala.
dagogia.
l’avust
l’emprendissadi
d’informaticher.
Cordial bainvegni, buna midada
e blera satisfacziun en la nova
plazza.
Taidlas bler, vesas cler!
Mariano Tschuor
5
mars 2014 | accents nr. 1
Bandunar la zona da confort in experiment vi da sasez
È quai stà tut? Tgi ch’è tranter 40 e 50 onns vegl
enconuscha probablamain questa dumonda. Qua e là
Renunziar a la segirtad per
avrir ischs
Sinaquai sun jau ma decidì da ban-
vegnan ils dubis plaun e dascus, inqual giada cun tutta
dunar la zona da confort. Cunquai
forza e senza preavertiment.
che quella era tar mai pulit gronda,
hai jau stuì laschar crudar ina da las
pli impurtantas cordas da mia rait,
L’origin profund en omadus cas èn
i n’è betg pli confortabel. In e scadin
numnadamain la buna e “segira”
tenor mai sentiments d’imperfec-
ha ina zona da confort individuala,
plazza da lavur cun tuttas conse-
ziun, da malsegirtad e la finala da
perquai ch’il cunfin - nua ch’il senti-
quenzas che resultan. Vus pudais
malcuntentientscha cun l’agen mo-
ment da segirtad finescha e las
crair, quai n’è betg stà ina simpla
del per la vita.
stentas cumenzan - è different. Da
decisiun, era sch’ins n’ha primar-
Da RTR tar la SSR
surmuntar quel cunfin vul dir da
main betg d’avair temas existenzia-
Nus sulets mettain ils cunfins
bandunar la „zona da confort“ ed
las. Il facit tschintg mais suenter la
(mt) Maurus Dosch mida l'avrigl
uschia d’esser liber per novas vias,
desditga: ni il martgà da lavur ni la
2014 da Radiotelevisiun Svizra
Nus tuts essan libers da far quai che
sfidas e la finala per chattar l’agen
societad spetgan vairamain sin ins.
Rumantscha (RTR) a la direc-
nus mo vulain. Almain teoretica-
senn da la vita.
D’esser fit e d’avair ina rait profes-
ziun generala SRG SSR a Berna.
siunala e sociala tgirada sur onns
El daventa manader dal sectur
main. Jau sai, en il mintgadi vesi or
auter. Nus avain bain tutta libertad
Dumondas senza respostas
pussibilitescha però da dar l’egliada
“planisaziun e process” e cusse-
d’agir, ans limitain però cun cunfins
La fin d’avust 2013 hai jau ma
sur ils agens cunfins, da vesair no-
gliader per il directur general
sociostructurals, materials u finan-
tschentà dumondas sco: Tge hai jau
vas sfidas e da sa posiziunar per in
Roger de Weck. Maurus Dosch è
zials mess da nus sezs. Ils poten-
spetgà e nua stun jau oz? Hai jau
nov futur. Questa experientscha
il successur da Rainer Keller en
zials per ans sviluppar èn da l’autra
pudì e poss jau ma sviluppar sco sie-
cuesch e giavisch jau ad in e scadin.
il secretariat general da la SSR
vart noss agens cunfins. Per nizze-
mià? Sun jau cuntent cun la lavur,
Ussa sper jau da chattar ils proxims
sco manader dal sectur “plani-
giar quels èsi perquai necessari da
ils potenzials e mia posiziun en la
onns respostas satisfaschantas a
saziun e process”.
bandunar “la zona da confort“.
societad? Tge è sa sviluppà or da
las dumondas avertas. La casuali-
Maurus Dosch lavura dapi du-
mes ideals d’amur e da famiglia? Per
tad ha vulì che jau rest vinavant tar
desch onns tar RTR en diversas
La zona da confort
intginas dumondas hai jau gì respo-
la SRG SSR, simplamain en in’autra
funcziuns, per il mument sco
Quai è la zona, nua che nus ans sen-
stas, per autras naginas satisfa-
funcziun. Jau ma legrel. Grazia a
manader commerzial en ils sec-
tin bain e segirs. Ella è l’ambient che
schantas. Per mai in signal d’agir.
tuttas e tuts, en ed ordaifer la Chasa
turs finanzas, persunal, com-
nus enconuschain, en il qual nus es-
Pertge “tgi che na va betg cun il
RTR, che han collavurà e m’accum-
municaziun, marketing e logi-
san disads. Ella finescha là, nua che
temp, va cun il temp”, quai è mes
pagnà ils davos dudesch onns tar
stica ed era sco substitut dal di-
sforzs e strapatschs entschaivan ed
motto da vita preferì.
RTR.
rectur Mariano Tschuor. Sco
Maurus Dosch
commember da la direcziun
RTR ha el contribuì essenzial-
Nov en la butia da RTR
main al svilup da la reuniun da
Il Pitschen Prinzi – in classicher da la litteratura mundiala en la seria TOP KIDS
radio e televisiun a la chasa da
medias convergenta. Dal 2003
fin il 2006 ha Maurus Dosch
La paraula dal Pitschen Prinzi è in’istorgia plain poesia e sabientscha. L’istorgia è per
manà il project per planisar e
uffants e per creschids. Davos mintga maletg, mintga chapitel e mintga episoda èn anc
realisar la nova chasa da me-
ulteriurs maletgs. Uschia na po l’uffant anc betg savair che la rosa stat per l’amur e la
dias RTR a la Via da Masans 2.
bellezza da la dunnas. Ma il sentiment da cumpassiun e da solidaritad umana resta. Ed
Cordial engraziament a Maurus
insatge impurtant mussa l’istorgia: pasch datti be, sche mintgin chatta sia pasch –
per sia lavur e ses engaschi, sia
pasch cun sasez e cun ils conumans.
substanza
professiunala
ed
umana e sia gronda irradiaziun
CHF 29.50 (+ porto e spediziun)
cordiala che tschiffa e che fa
plaschair.
Dapli detagls, l’entira offerta ed empustaziuns sin www.rtr.ch/butia.
Tut il bun a Berna!
6
mars 2014 | accents nr. 1
Tschintg onns RTR – tschintg onns intervistas – dus cudeschs
passa 5 onns tar Radiotelevisiun
Tut ils presidents da la
Surselva
Svizra Rumantscha aveva il directur Mariano Tschuor dà il cussegl
Cura che jau hai cumenzà avant
onns. L’artist Ted Scapa, artists
motivaziun, plaschair ed inscun-
indigens, l’architect Peter Zum-
ters che han era dà da pensar. Tut
Corina Casanova,
thor, blers archi-
las enconuschientschas cun que-
la chanceliera fe-
tects rumantschs
stas persunas di per di èn stadas
da nudar las intervistas che jau
derala ed Igor Sek-
ed er uffants e sco-
per mai il pli bel vida mia lavur.
fatsch. Quai hai jau fatg.
reta, consul da la
lars han adina pu-
La stad passada hai jau cumenzà
Republica da la
spè raquintà da lur
Ina bella regurdientscha
mes segund cudesch. In cudeschet
Bielorussia,
ideas e projects.
Che jau ma regord ussa da tut
nair cun bindel elastic da serrar.
èn duas da las per-
Da la vart sanestra hai jau mintga-
sunas che jau hai
mai nudà la data da l'intervista. Da
la vart dretga hai jau nudà il num
quai
quels inscunters, poss jau engraziar al cussegl che jau hai survegnì
pudì intervistar a
Inspirada e
motivada
chaschun
d'in-
Blers bels inscun-
menzà tar RTR. Ils dus cudeschets
da la persuna, a la quala jau hai
scunters. Jau hai
ters, blers nunem-
han ussa chattà in plaz sin la curu-
tschentà las dumondas. Sut il
fatg in'intervista
blidaivels sco mia
na da cudeschs. Cura che jau vi,
num, sia funcziun ed il tema da
cun
bunamain
visita en cuschina
poss jau prender els enta maun,
l’intervista.
mintga president
tar il cuschinier da
sfegliar, regurdar e mai emblidar.
communal en Surselva, nua che
gourmet Linus Arpagaus. Inscun-
jau hai lavurà ils davos quatter
ters che han purtà inspiraziun,
a l’entschatta cura che jau hai cu-
Sandra Monn
Da buna cumpagnia: Barbla, Ernst, Maria, Theo ...
Onn per onn vegnan ellas ed els natiers per s’inscuntrar cun lur vegl patrun, ma anc dapli: per vesair las collegas ed ils collegas d’antruras. Quest
onn ha l'inscunter gì lieu ils 10 da favrer. Retscha davos da sanestra a dretga: Pius Paulin (schef tecnica RTR), Maurus Dosch (schef gestiun
commerziala RTR), Gian Ramming (schefredactur RTR), Beat Lozza (nov schef gestiun commerziala RTR), Niculin Bezzola, Men Steiner, Bernard
Cathomas, Gion Tschuor, Theo Haas, Andreas Joos. Segunda retscha: Johann Clopath, Giusep Decurtins, Clau Solèr, Antonia Desax, Lina Adank
Viletta, Esther Simeon, Ernst Denoth, Jon Manatschal, Gion Pol Simeon, Maria Cadruvi. Emprima retscha: Josefina Gaudenz, Barbla Buchli, Paulina
Caduff-Vonmoos, Mariano Tschuor (directur RTR), Maria Rensch, Baldina Kobi Cantieni.
7
mars 2014 | accents nr. 1
Noss umens a Berna: Adrian Camartin
e Claudio Spescha
Adrian Camartin e Claudio Spescha èn las vuschs e las
fatschas da RTR en Chasa federala. Els èn correspundents, baterluns ed ambassadurs.
Mintga mardi suentermezdi surve-
dals ultims onns è segir stada l’ini-
gnin nus posta da monsieur Claude
ziativa da Franz Weber “Basta cun
Gerbex da la Chanzlia federala; in
la construcziun excessiva d’abita-
e-mail cun il titel “BR-Sitzung: Vo-
ziuns secundaras” che nus avain
rankündigung”. Cun in segn d’ex-
tractà en nundumbraivlas contri-
clamaziun cotschen! Quai che tuna
buziuns da radio, blers artitgels per
abstract, vegn spetgà dals corre-
nossa pagina d’internet, plirs di-
spundents cun brama: la glista dals
scurs da correspundent live per il
temas ch’il Cussegl federal tracta en
“Telesguard” e duas debattas per il
sia sesida emnila da la mesemna.
“Controvers” da la Televisiun Ru-
Adrian Camartin (dretg) lavura dapi l'avust 2012 sco correspundent
mantscha. Ma er il luf e l’urs èn te-
RTR a Berna.
„Bittar or d’uigl“ il nunimpurtant
mas che nus persequitain intensivamain, sco er ils plans per in center
Baterluns ed ambassadurs
mantsch ... E perquai datti era vina-
Alura cumenza ina da las lavurs
naziunal da sport da naiv, il svilup
Savens vegni spetgà da nus da vali-
vant da far bler a Berna – sco corre-
principalas
correspundent:
da la politica d’energia e sa chape-
tar il svilup en in da quests temas:
spundents, baterluns ed ambassa-
“bittar or d’uigl” il nunimpurtant re-
d’in
scha tut quai che ha da far cun il tu-
tge munta ina decisiun, en tge di-
durs rumantschs.
spectivamain tscherner las istor-
rissem.
recziun pudess quai ir, tge allianzas
Claudio Spescha
gias interessantas en la massa d’in-
datti? Indispensabel per far quai èn
furmaziuns ch’ins survegn di per di
buns contacts cun las parlamenta-
via e-mail, cun leger gasettas, di-
rias ed ils parlamentaris. I na fa per-
scutar cun collegas, telefonar cun
quai betg donn, sch’ins dat, surtut
uffizis u baterlar cun politichers.
era durant las sessiuns, ina u l’autra
Mintgatant èsi l’emprim da far
baterlada en Chasa federala e tgira
retschertgas per chapir ils titels sin
ils contacts, e quai betg be cun la de-
la glista dal Cussegl federal – e per
legaziun grischuna. Ed uschia es-
Avrigl 2014
savair che “Änderung des Perso-
san nus daventads ils ultims onns
Claudia Cathomen - 10 onns
nenbeförderungsgesetzes” ha da
pulits „networkers “ u (magari era)
Corsin Gadola - 10 onns
far cun il transport da fans (u hooli-
bravs baterluns ...
gans) da hockey e ballape.
Sco correspundents da RTR a Berna
Matg 2014
davent’ins dentant er automatica-
Erwin Caduff - 5 onns
Giubileums da
fatschenta
Da lufs ed abitaziuns secundaras
main ambassadurs dal rumantsch.
Be gia cun esser preschents cun
Cordiala gratulaziun e grazia
Adina cura ch’igl è pussaivel, em-
noss microfons. Quant impurtant
fitg per la lavur e la fidaivladad.
pruvain nus da dar in accent spezial
che quai è, vesain nus adina puspè:
a temas ch’èn d’interess particular
sch’il nov president dal Cussegl na-
per las regiuns perifericas ed ils
ziunal Ruedi Lustenberger engrazia
chantuns da muntogna – ed uschia
per l’elecziun be per tudestg, fran-
era per nossas audituras e noss
zos e talian, u sch’il Club alpin sviz-
Fin d’avrigl 2014
aspectaturs. Quai na vala betg be
zer fa in’exposiziun per ses giubi-
Carlina Schluep-Riedi
per la sesida dal Cussegl federal, ma
leum da 150 onns en tudestg, fran-
Partenza
era per ils temas che vegnan trac-
Claudio Spescha, dapi il matg
zos, talian ed englais ed emblida il
Nus engraziain cordialmain per
tads a las sessiuns dal Parlament fe-
2010 a Berna, en ses biro en il
rumantsch, malgrà che duas da sias
la lavur prestada e giavischain
deral.
Center da medias da la chasa
chamonas las pli frequentadas
tut il bun per l'avegnir.
Il hit en nossa “rangaziun” da temas
federala.
(Terri e Maighels) èn sin territori ru-
8
mars 2014 | accents nr. 1
Diplomata per in onn a Paris
L’ultim onn da mes studi da polito-
Sper baiver schampagn e repre-
geva mintga di las gasettas impur-
jau decis da rimnar mezza expe-
logia e linguistica a l’Universitad
schentar la Svizra durant confe-
tantas. Organisar conferenzas da
rientschas schurnalisticas.
da Turitg, aveva jau m’annunzia-
renzas ed occurrenzas, era mia la-
pressa e preparar inscunters tran-
***
da per in praticum, in uschenumnà
vur principala quella da surpigliar
ter schurnalists e diplomats fa-
Grazia a mes praticum hai jau vis
stage academique, en la secziun
ina part dals dossiers dal diplomat
scheva era part da mias incum-
co che la classe politique percepe-
politica da l’ambassada svizra a
responsabel per la secziun politi-
bensas.
scha las medias. Per cumplettar
Paris. In mais suenter ils examens
ca. Mintga mais
finals sun jau partida per 142, rue
decidevan nus
Auter
en
mund da las medias funcziuna e co
de Grenelle.
ensemen
tge
Svizra s’occupan
che l’infurmaziun vegn distribui-
***
***
che
questa invista vi jau vesair co ch’il
temas actuals
las medias fran-
da. Uschia sun jau vegnida da Pa-
Las emprimas emnas era jau anc
che
zosas per gronda
ris a Cuira per lavurar tar RTR.
senza tetg, per fortuna hai jau
interessar
il
part be cun te-
***
pudì abitar tar ina famiglia ru-
Departament
mas che pertut-
Sper l’experientscha professiuna-
mantscha en la regiun da Paris.
federal d’affars
gan la Frantscha
la èsi surtut l’experientscha per-
Gia l’emprim di hai jau realisà
exteriurs a Ber-
da maniera pli u
sunala che m’ha enritgida a Paris.
ch’ina gronda part da la lavur di-
na. Il 2012 eran
main
directa.
Jau sun stada impressiunada dal
plomatica cumenza suenter las sis
quai surtut las
Mintga pitschen
spiert da gruppa e dal respect
da la saira. La secziun culturala da
elecziuns
en
scandal è in tema
tranter ils collavuraturs da l’am-
l’ambassada aveva organisà in’ex-
Frantscha,
il
durant emnas en
bassada. Per exempel vegniva
posiziun da Paul Klee en la Cité de
svilup da las
las gasettas u a
l’ambassadur a mintga apero da
la musique. Sco collavuratura da
tractativas cun
la televisiun. Il
cumià dad in collavuratur e quai
l’ambassada
era
mia
pre-
pudessan
l’Iran pervi da
radio è perquai
betg be per baiver schampagn.
schientscha dumandada ed in’abi-
ses
savens il med il
Cun sia preschientscha suttastri-
taziun en citad damai indispensa-
nuclear e la guerra en Siria. Dasper
pli serius, dal qual ins po sa fidar.
tgava il schef l’impurtanza da
bla. Cun agid da l’administraziun
quests gronds dossiers pretende-
Mintga damaun discutan politi-
mintga collavuratur e mussava
da l’ambassada hai jau survegnì in
va Berna rapports emnils davart la
chers en emissiuns da radio e quai
che mintga singul contribuescha
studio en la vischinanza dal lieu da
politica externa ed interna da la
eran savens las meglras funtau-
cun sia lavur al funcziunament da
lavur en il schic 7avel arrondisse-
Frantscha. Per m’infurmar in-
nas d’infurmaziun. Uschia giuga-
la fatschenta.
ment.
scuntrava jau collavuraturs dal
van las medias ina gronda rolla en
ministeri da l’exteriur franzos e le-
mia lavur quotidiana e perquai hai
***
program
Aita Pult
La festa è in plaun pli engiu
Tge è il pli impurtant dal Forum mundial d’economia a
spezial da la party exclusiva da Go-
mez. Sco tut ils auters survegnin
Tavau? Ils referats da schefs da stadis? Las discussiuns
ogle che ha gista lieu. Dentant sen-
era nus in schal verd-alv strivlà en-
za nus, la dunna cun la glista da
turn culiez ed in magiel vin en
al podi cun ils pussants da l’economia? Na: las festas la
giasts n’ha betg sin la glista nus. E
mauns. "N’è quel là che sauta betg
saira.
na tradescha era betg tgi ch’è a la
...?" – gea, quai è il schef dal WEF,
party. "Matt Damon? Hugh Grant?
Klaus Schwab. Suenter il saut cun il
Èn els propi qua?" Nagina resposta.
president da la Nigeria, Goodluck
(rm) Igl è gievgia saira curt suenter
WEF savain nus co che quai va. Ils
las diesch e nus essan gista sortids
policists ans giavischan ina bella
Da stgala giu
stgala si. Ussa cumenza la festa en il
dal shuttle davant il nov hotel da
saira, in portier ans tegna avert la
Uschia giain nus da stgala giu. Là
sous-sol pir endretg. La band e las
luxus Intercontinental. Avant che
porta e lura stain nus en la gronda
ans beneventan dunnas en vestga-
sautunzas dattan tut e nus, nus re-
entrar, spetga dentant la controlla
halla d’entrada. Tras ina porta udin
dira tradiziunala africana. "Good
stain anc in zic.
da segirtad. Sco a l’eroport. Per nus
nus musica da pop. "Quai è bain
evening and welcome at the Nige-
nagin problem, suenter trais dis al
Mary J. Blige?" – gea, ella è il giast
rian Soirée", e gia essan nus enta-
Jonathan, tira quai el puspè da
9
mars 2014 | accents nr. 1
Sotschi 2014 – ils gieus olimpics rumantschs
Dapi che Dario Cologna, Sandro Viletta e Selina Gasparin han gudagnà a Sotschi medaglias olimpicas tut a
dubel, sa propi mintgin en Svizra ch’i dat er anc ina
quarta lingua naziunala.
Ensemen cun mes collegas, ils re-
porters da RTR ed han vulì savair
porters da sport Roman Dobler ed
detagls davart la Rumantschia e ses
Andreas Wieland, sun jau ì ils 4 da
gronds sportists Dario Cologna,
favrer cun il tren da Cuira a l’eroport
Sandro Viletta e Selina Gasparin.
da Turitg per sgular a Sotschi e rap-
Perfin en Sibiria enconusch’ins ussa
portar per RTR dals gieus olimpics
nus Rumantschs. Nus essan stads
d’enviern.
tut perplexs cura ch’in voluntari
oriund da la Sibiria ha enumerà sen-
Rumantsch sin viadi
za fadia las 4 linguas naziunalas
A Landquart è in pèr grischun entrà
svizras. El aveva udì che quel pass-
en il tren ed ha prendì plaz visavi da
lungist excepziunal Dario Cologna
nus. Adina puspè observava il pèr
discurria quella lingua.
pli vegl nus. Curt avant Turitg ha la
Roger Alig
Noss reporter Roman Dobler en ses plaz da commentatur a Sotschi.
dunna dumandà, tge lingua che nus
discurrian! Uss – insaquantas emnas pli tard – fiss quai strusch capità. Grazia a noss eroxs olimpics Cologna, Viletta e Gasparin, avain nus
Rumantschs survegnì in’enorma
publicitad. Radio, televisiun e gasettas han rapportà lung e lad da
quel pievel muntagnard e lur lingua
exota. E betg mo en Svizra n'èsi vegnì rapportà da nus Rumantschs,
mabain er a l’exteriur.
Rumantsch a Sotschi
Schurnalists da l'ARD, da France
Télevision ubain da la Gazzetta del-
Lavur da cuminanza: Roger Alig intervistescha il dubel campiun olimpic Dario Cologna, dentant che Andreas
lo Sport èn s’annunziads tar nus re-
Wieland fa la fotografia per la pagina d'internet da RTR.
Die Schweizer – Les Suisses – Gli Svizzeri – Ils Svizzers
DVD en 4 linguas
Durada: ca. 200 minutas
Original: tudestg
Linguas: franzos, talian e rumantsch
Custs: CHF 39.90
Cas favuraivels, guerras e conflicts, chaschuns manchentadas, contactar ed equilibrar: la Svizra è il resultat
da l'istorgia che cumpiglia passa settschient onns. Adina puspè è ella stada confruntada cun muments decisivs che han sfurzà ella da prender decisiuns impurtantas. Persunalitads sco Werner Stauffacher, Clau da
Flia, Hans Waldmann, Guillaume-Henri Dufour, Alfred Escher e Stefano Franscini han influenzà quests muments. Da questas sfidas raquintan ils quatter films.
Dapli detagls, l’entira offerta ed empustaziuns sin www.rtr.ch/butia.
10
mars 2014 | accents nr. 1
L'interess per l'arranschament d'elecziun è stà grond. L'Auditorium da la Banca chantunala è stà occupà fin il davos plaz.
Demoscopia, politica ed aperitiv
Igl è sta ina premiera, il podium d’elecziun dals 20 da
d’ina retschertga da Demoscope ha
favrer 2014, en l’Auditorium da la BCG/GKB a Cuira.
lantschà la saira. Sch'i fiss vegnì
Ina premiera dubla per esser exact.
regenza da Barbara Janom Steiner,
votà quels dis lura sa cumponiss la
Mario Cavigelli, Christian Rathgeb,
(ram) Per l’emprima giada han las
Serius e divertent
Martin Jäger e Heinz Brand. Brand
medias grischunas – Radiotelevi-
Quants che han guardà il podium a
aveva dentant in avantatg da mo 4
siun Svizra Rumantscha, Südost-
chasa vegn la statistica a mussar.
pertschient sin Jon Domenic Paroli-
schweiz Medien ed il schurnal re-
En l’Auditorium han bunamain 300
ni. Igl è pia ina cursa piz a cup..
giunal da SRF – organisà e moderà
persunas tadlà las discussiuns tran-
La saira è ida a fin cun in aperitiv, in
da cuminanza in tal eveniment. E
ter ils candidats per la Regenza e
Gian Ramming e David Sieber,
da qualitad, uschia che la plipart
per l’emprima giada ha RTR tran-
tranter ils presidents u vicepresi-
schefredacturs da RTR e da la SO.
dals preschents è restada – per
smess ina discussiun al podium live
dents da las partidas. In'observadra
cun maletg e tun sin sia pagina d’in-
d’elecziuns americana e ses pianist
ternet e sin quellas da la SO e dal
(Marietta Jemmi e Nathan Scho-
tenta ils sgols retorics da la politica.
Regi.
cher) han schluccà en moda diver-
La preschentaziun dals resultats
(Foto: Yanik Bürkli)
mangiar, per baiver e per discutar
vinavant.
Cun RTR al puls dal cumbat
electoral
Tge occupa la populaziun e tge re-
Las elecziuns l’avrigl en il
Radio Rumantsch ...
... ed en la Televisiun
Rumantscha
La dumengia da las elecziuns en Chasa RTR
spostas sa la politica dar? Quai è la
•
•
•
set discussiuns da mintgamai
il Telesguard purtretescha ils
Dumengia, ils 18 da matg daventa
tut las emissiuns e da tut ils rap-
12 minutas che tutgan il viv
aspirants per in sez en la Re-
la chasa RTR danovamain il center
ports en vista a las elecziuns dals 18
als candidats ed a la candidata
genza; en ina seria vegnan a
per tut las medias grischunas ed il
da matg.
per la Regenza
pled las regiuns e lur pretaisas
lieu, nua che la politica s’entaupa.
Sin rtr.ch pudais Vus cumparegliar
a la politica
E sa chapescha che RTR rapporta
Vossas preferenzas politicas cun
ina debatta cun ils candidats
ed analisescha quel di cuntinuada-
quellas dals candidats per il Cussegl
schan ils quitads da la popula-
datti en in „Controvers“ spe-
main ils svilups e resultats – sin tut
grond. Ultra da quai avain nus reali-
ziun da las regiuns grischunas
zial. L‘emissiun pudais Vus
ils chanals.
sà ina collecziun da videoclips, en
e las respostas da la politica
guardar ils 4 da matg, las
ina discussiun cun ils presi-
17.15 sin SRF1.
sis emissiuns da 60 minutas
che preschentan ed analise-
•
dumonda che stat a l'entschatta da
dents da las partidas
•
ils quals singulas persunas fan paUrari da detagl da las emissiuns
lais lur giavischs, lur pretaisas e lur
guarda www.rtr.ch
critica areguard la politica grischuna.
11
mars 2014 | accents nr. 1
La moderatura Isabella Wieland ed il manader da l'Institut Demoscope,
Marietta Jemmi e Nathan Schocher han divertì il public cun lur produc-
Werner Reimann, che ha preschentà ils resultats da la retschertga.
ziuns.
Il moderatur da la Televisiun Rumantscha, Otmar Seiler, e la moderatu-
Ils candidats novs per la regenza grischuna, Jon Domenic Parolini
ra da Radio Grischa, Silvana Giger, intervisteschan ils commembers da
(pbd), Jürg Kappeler (Verda) e Heinz Brand (pps) dattan pled e fatg al
la regenza che candideschan anc ina giada: Martin Jäger, Barbara
redactur Reto Furter da Radio Grischa ed a Nadja Cadonau dal Radio
Janom Steiner, Christian Rathgeb e Mario Cavigelli.
Rumantsch.
Ils represchentants da tut las partidas han lantschà las elecziuns dal Cussegl grond. Valentin Schmed, redactur Radio Rumantsch, Angelo Andina
(Verda), Christian Stricker (verd-liberals), Jon Pult (ps), Stefanie Hablützel, redactura Schurnal regiunal Grischun, Stefan Engler (pcd), Michael
Pfäffli (pld), Andreas Felix (pbd), Larissa Bieler, schefredactura Bündner Tagblatt ed Andrea Davaz (pps).
(Fotos: Johann Clopath)
12
mars 2014 | accents nr. 1
Ovs refurmads per il prer catolic
Enturn l’onn 1978 è mes emprim predi en il radio
Emissiuns ecumenas
esser pietus”. Questas emissiun
rumantsch vegnì registrà. Cun quest med n’aveva jau
Las discussiuns en questa cumis-
“Flury-Flury” han gì in bun resun.
siun han alura era intimà ser Jo-
Jau crai ch’il Radio Rumantsch haja
anc mai gì da far insatge ed era mes rumantsch era tut
hannes Flury e mai da far commu-
entras las emissiuns da “Vita e cret-
auter che perfetg.
nablamain, pia sin basa ecumena,
ta” promovì il patratgar ecumenic e
emissiuns furmadas sur da pleds
gidà che la chapientscha vicendaiv-
vegls, ponderads da nov sco: “care-
la è creschida.
ch’ins aveva tadlà ina u l’autra
zia – charità", “cretta – cardien-
emissiun da “vita e cretta” devi vi-
tscha”, “puchà – puccau”, “pietà –
vas discussiuns sur da furma e teologia d’in u l’auter predi e sche quai
saja anc tolerabel. Bain inqual giada
percurschev’ins
las
differenzas
confessiunalas. Steafen Sonder, il
parsura da la CRR, la Cuminanza
Rumantscha Radio e Televisiun, ed
Cun pulita tremblitga sun jau ma
il directur dal post da programs Cle-
rendì en il studio a la via dal teater.
mens Pally sa participavan era a
Là ha Clemens Pally retschet mai,
questas discussiuns. Ins era den-
m’ha manà en ina stanza e fatg se-
tant er avert per novas furmas, sco
ser mai directamain davant il mi-
per exempel in predi cun discus-
crofon. Suenter intginas declera-
siun. Il problem era da chattar laics
ziuns dad in tecnicher ed emprovas
ch’eran pronts per ina discussiun.
da tun, hai jau pledà mes predi vemain davos la fanestra che separa-
Buns cunfins fan buns
vischins
va mai dals indrizs da registraziun.
Ina gida ad onn vegnivan ils predi-
A la fin è el vegnì tar mai ed ha ma-
caturs partids en. Curt avant la ra-
negià ch’il predi saja stupent e
dunanza sa rimnavan ils commem-
ch’ins possia senz’auter emetter el.
bers catolics e refurmads separada-
send che dr. Pally tadlava attenta-
main e discussiunavan tgenins che
astgian far il predi l’auter onn. En la
Il magazin da religiun
"Vita e cretta"
radunanza da la cumissiun vegnivan ils predicaturs repartids a moda
guliva tenor confessiun ed idiom e
sche Nadal aveva quest onn in predi
al Radio Rumantsch
adina la dumengia a las
08.00 e la repetiziun
la saira a las 20.00.
refurmà, aveva el l’auter onn dad
esser catolic.
La surpraisa da ser Michael
Malgrà quests clars cunfins confessiunals, regiva ina collegialitad ed
Cumissiun ecclesiastica
amicabladad fitg empernaivla. Jau
L'onn 1980 sun jau vegnì numnà
ma regord che ser Jacob Michael è
commember da la cumissiun eccle-
sesì ina giada cun mai en l’auto per
siastica grazia a l’ordinariat episco-
ir a chasa. A Sagogn, nua ch’el steva
pal. Questa emissiun era bain equi-
sco pensiunà, ha el fatg spetgar mai
librada tenor confessiun ed idiom.
avant chasa e curt suenter è el tur-
Ser Johannes Flury ed jau eran ils
nà, enta maun ina stgatla cun 6 ovs
dus giuvenots sper persunalitads
da sias giaglinas e cun bucca rienta
sco ser Ulrich Caflisch, ser Jacob Mi-
m’ha el dumandà, sche jau mangia
chael e sur Christian Monn. Suenter
ovs “refurmads”!
sur Marcus Flury, Glion
13
mars 2014 | accents nr. 1
Telefoninvista sin rtr.ch
L’onn passà ha la SRG SSR lantschà ina concurrenza
per la rait: producir mini-serias per il web. L’idea davos
quella concurrenza: la rait daventa la distributura da
cuntegns, e quai adina dapli ed adina pli savens. 180
producentas ed auturas han inoltrà lur lavurs.
(ea) Tranter las sis lavurs premia-
sessurs per lubientscha e giain,
das tutga er il project “Telefoninvi-
ensemen cun els, a la tschertga da
sta” da Carin Camathias ed Ilona
las istorgias che lur telefonin ra-
Stämpfli da la firma ludix film.
quinta.
Nus avain vulì savair da
Carin Camathias co ch’ella è
vegnida sin l’idea da quest
project.
Co è succedida la tscherna
da las persunas?
Carin Camathias ed Ilona Stämpfli, las duas auturas dal project
Oriundamain avevan nus l’idea da
Telefoninvista.
pledentar las persunas sin via. Per
Tgeninas èn stadas las
difficultads durant la realisaziun dal project?
L’idea è naschida en il tren. Visavi
l’emprima intervista avain nus den-
mai seseva ina giuvna da ca. 20
tant visità ina giuvna a chasa. Nus
onns. Probablamain n’hai jau anc
vulevan esser segiras che nossa
mai vesì en mia vita insatgi ch’era
idea funcziunia. L’intervista è gra-
uschè fixà e profundà en ses telefo-
tegiada. Suenter èsi dentant stà cler
Cura che jau hai contactà candida-
udir e vesair las istorgias persuna-
nin. Jau ma sun lura dumandada
che nus na possian betg far intervi-
tas e candidats per la seria, era lur
las, intimas, peniblas.
tge ch’ella faschess, sch’ella avess
stas spontanas. Per scuvrir las
emprima dumonda “per tge vai”?
La sfida è stada da sentir ils cunfins
da perder ses telefonin ... e lura, tge
istorgias interessantas dovri ina
Jau n’hai dentant betg vulì tradir
dal singul durant l’intervista e d’es-
che quel che chatta el pudess tut
basa da confidenza, bler temp ed il
che nus avain l’intenziun da fufra-
ser conscientas da quels durant il
scuvrir. E zac è l’idea stada naschi-
dretg ambient. La tscherna da las
gnar en lur telefonin. Nus vulevan
tagl.
da. En nossa seria n’essan nus den-
persunas è pia stada casuala, den-
evitar ch’els censureschian lur ma-
tant betg idas a la tschertga da tele-
tant betg spontana.
terial.
Per guardar la mini-seria faschai in
En cumbinaziun cun mias dumon-
clic sin www.rtr.ch/telefoninvista
fonins pers. Nus dumandain ils pos-
das pauc schenadas avain nus magari surstrapatschà noss visavi,
perquai che nus na vulevan betg mo
sgrattar a la surfatscha, mabain
Isabelle Jaeger daventa manadra dal
ressort quotidian RTR
NUS GRATULAIN E GIUBILAIN...
(rtr) A partir da l’entschatta da settember 2014 surpiglia Isabelle Jaeger Lechthaler da Vulpera il ressort
quotidian da RTR Radiotelevisiun
Svizra
Rumantscha
e
daventa
uschia successura da David Truttmann. David Truttmann ha demissiunà sco manader da ressort perquai ch’el reducescha ses pensum
dapi 30 onns - vossas gratulaziuns en il Radio Rumantsch
sin 50%.
Isabelle Jaeger ha gia lavurà tar
RTR dal 1995 enfin il 2010 sco redactura, moderatura, correspun-
www.rtr.ch
081 250 76 00
oz è ella correspundenta grischuna
denta e producenta da la Televisiun
da la televisiun SRF Schweizer Ra-
Rumantscha. Dal schaner 2011 fin
dio und Fernsehen.
Las gratulaziuns
gli – du 13:00
La cuppina
gli – ven 09:05, so – du 10:05
14
mars 2014 | accents nr. 1
“Raffader” è il pled rumantsch 2013
Pled rumantsch
2004 - 2013
Passa 100 propostas èn vegnidas inoltradas per la
Il tingalin
tscherna dal pled rumantsch 2013. Ils 12 da december
Ina menziun speziala da la giuria
2004
datti per il pled “tingalin”. Il pled è in
•
ha la giuria fatg la tscherna.
bel sinonim per “chapitscha cun
piz” (Zipfelmütze). Il tingalin è do-
MESIRAS DA SPARGN,
pled da l’onn
•
GIRATUTONA (Wende-
(rtr) Tenor la giuria è il pled stà pre-
actual pervi da la tematica brisanta.
cumentà en ils vocabularis ladins e
schent en il discurs public durant il
Il pled “raffader” ha gì success er
sursilvans ed en il pledari grond, ma
2013 entras differentas iniziativas
perquai ch’el è chapibel en tut ils
n’è apparentamain betg uschè en-
e vegn probablamain era a restar
idioms rumantschs.
conuschent. Cun questa menziun
2005
speziala spera la giuria da dar in
•
hals), pli bel pled da l’onn
•
l’onn
cunterpais pli charin al raffader.
PORTA ALPINA, pled da
l’onn
•
Da “fusiunar” enfin
“genderissem”
FAR CUN, pli trid pled da
ARCUNAR, pli bel pled da
l’onn
•
Sin la glista da las propostas sa
Nagin “victur” en la cat. pli
trid pled rumantsch
chattavan era pleds sco: “fusiunar”,
2006
“genderissem”, “palantüf” e “tu-
•
SESSIUN, pled da l’onn.
schandra”. La giuria ha decis en
•
ALLEGRA, pli bel pled da
viva discussiun per il “raffader”.
Proponì il pled “raffader” ha Erwin
l'onn •
Candinas da Sevgein che gudogna
GAILIRA, pli trid pled
rumantsch
uschia la taxa annuala da radio e te-
2007
levisiun, sponsurada dad RTR Ra-
•
ELECZIUNS, pled da l’onn
diotelevisiun Svizra Rumantscha. Il
•
GIANELLAS, pli bel pled
La giuria: Benedetto Vigne (ULR Uniun per la litteratura rumantscha),
premi per la menziun speziala sur-
•
Nagin “victur” en la
Armon Schlegel (RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha), Gabriela
vegn Lucia Cadalbert da Rueun che
categoria pli trid pled
Holderegger Pajarola (LR Lia rumantscha), Silvana Derungs (DRG
gudogna in bun da cudeschs spon-
rumantsch
Dicziunari Rumantsch Grischun).
surisà da la Lia Rumantscha.
La concurrenza
2008
•
EUROPEADA, pled da l’onn
•
la PAPARDET (Hungerast),
pli bel pled da l’onn
•
categoria pli trid pled
In dals stars dal Radio Rumantsch, numnadamain las gratulaziuns festivescha 2014
ses giubileum, il quantavel?
rumantsch
2009
•
30avel
 50avel
Nagin “victur” en la
25avel
VACCINAZIUN, pled da
l’onn
Premis:
•
FIFFERLOTTA, pli bel pled
•
INVETERAZIUN (Überalte-
•
1 bon per laschar nettegiar l'abitaziun en la valita da 250.- fr. da la firma da nettegiar R. Cathomas
rung), pli trid pled ru-
•
1 bon per laschar nettegiar l'abitaziun en la valita da 250.- fr. da la firma Gebäudereinigung Allegra,
mantsch
Consti Zangerle, Müstair
2010
•
GNOCHERGNAR, pled da
Trametta tia resposta fin ils 10 da d’avrigl 2014 a:
Ils victurs da la davosa concurrenza:
[email protected] u a
Anita Lötscher, Glion
2011
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha
Anna-Ursula Nef, Ramosch
•
l’onn
TGUTGLAR, pled da l’onn
Accents
2012
Via da Masans 2, 7002 Cuira
•
ARSUC, pled da l’onn
2013
•
RAFFADER, pled da l'onn
•
TINGALIN, menziun
speziala
15
mars 2014 | accents nr. 1
Amias ed amis en la Chasa
federala a Berna
Forsa ch’ins di ina giada: ils 11 da december 2013 è sta
Ambassaduras
in di “istoric” per la Svizra rumantscha. Quel di è
Pliras persunas rumantschas han gì
numnadamain la gruppa rumantscha dal parlament
sadur per vegnir en discurs cun las
federal vegnida fundada. Motor ed iniziant: Martin
cusseglieras
Candinas.
nossa societad purtadra SRG.R, ma
la rolla d’ambassadura e d'ambased
ils
cussegliers,
uschia Oscar Knapp, il president da
era Gallus Cadonau, Anita Capaul,
(mt) I dat massadas gruppas d'inte-
ri,
Susanne
Gion Lechmann, Tim Enderlin (di-
ress en il parlament federal, lobi-
Leutenegger Oberholzer, Gerhard
plomat en servetsch dal president
stas e lobists per tut il pussaivel e
Pfister, Maximilian Reimann, Katy
da la Confederaziun), Jon Fanzun
nunpussaivel. La gruppa latina da
Ricklin, Christine Egerszegi-Obrist
(collavuratur persunal da D. Bur-
parlamentarias
ed Urs Schwaller.
khalter) e pliras collavuraturas e
e
parlamentaris
Ueli
Leuenberger,
emprova da dar ina vusch a las
plirs collavuraturs da la Lia Ru-
Festa rumantscha en la
Chasa federala
mantscha e da RTR.
Svizra. Nus savain dentant ch’il rumantsch ha pauc spazi en quest
Ils 11 da december han la Lia Ru-
gremi.
mantscha ed RTR Radiotelevisiun
Cudeschs e la clavina rumantscha
parts linguisticas latinas da la
Svizra Rumantscha envidà il parla-
Urs Cadruvi, il secretari general da
Mussar che nus existin
ment e l’administraziun federala ad
la LR, ha surdà simbolicamain ina
Martin Candinas, cusseglier naziu-
ina festa rumantscha moderada da
clavina rumantscha ed il cudesch
nal da la Surselva, ha mess en pe la
Victoria Maria Haas. Ils presidents
da chanzuns La Grischa al president
nova gruppa da parlamentarias e
dals dus cussegls, Ruedi Lustenber-
dal Cussegl naziunal Ruedi Lusten-
parlamentaris per exprimer l'inte-
ger e Hannes Germann, ma era la
berger , engraziond per ils 75 onns
ress e la simpatia per il rumantsch.
cussegliera federala Eveline Wid-
rumantsch sco lingua naziunala. Il
Sper la deputaziun grischuna a Ber-
mer-Schlumpf e la chanceliera fe-
medem regal ha Mariano Tschuor
na èn s’inscrits per exempel: Chri-
derala Corina Casanova han de-
fatg ad Isabelle Chassot, la nova di-
stoph Blocher, Christophe Darbel-
mussà
rectura da l’Uffizi federal da cultu-
lay, Dominique de Buman, Kurt Flu-
schientscha.
interess
cun
lur
pre-
ra.
Buna collavuraziun
Ruedi Bruderer e Bertilla Giossi han
gì semtgà ina retscha da films tematics ed Astrid Alexandre, Mario Pacchioli e Laurent Brunetti han procurà per l'accumpagnament musical.
Quella occurrenza bain reussida è
vegnida organisada maun en maun
da la Lia Rumantscha che ha gì il timun e da RTR. La tempra empernaivla ha pussibilità blers buns discurs,
ussa suonda la lavur per propi,
numnadamain quella da preschentar al parlament federal nossas propostas, noss dretgs e nossas pretensiuns e da far la lavur politica ch’è
indispensabla per il svilup da la
Svizra rumantscha.
Oscar Knapp, president SRG.R, en discurs cun la cussegliera federala
Eveline Widmer-Schlumpf.
Impressum
editura : Radiotelevisiun Svizra
­Rumantscha, 7002 Cuira
gremi editorial : Mariano
Tschuor ( mt ), Erwin Ardüser
(ea), Esther Bigliel ( eb ), Johann
Clopath ( jc )
gremi redacziunal : Patrick Alig
(pa), Erwin Ardüser (ea),
Bernard Bearth ( bb ), Esther
Bigliel ( eb ), Johann Clopath
( jc ), Gabriela Desax (gd), Armin
Gruber ( ag ), Chatrina Josty (cj),
Mariano ­Tschuor ( mt ), Daniel
Wasescha ( dw )
per questa ediziun han er
collavurà : Roger Alig, Bernard
Bearth (bb), Federico Belotti
(fb),Prisca Bigliel, Uorschla
Campell, Claudio De Pedrini,
Stefan Dobler, Maurus Dosch,
sur Marcus Flury, Livio Foffa
(lf), Sandra Monn, Riccarda
Mühlemann (rm), Aita Pult,
Chasper Pult, Gian Ramming
(ram), Claudio Spescha,
Michael Spescha, René
Spescha (rs)
grafica e cumposiziun : Johann
Clopath
correctorat : Lia Rumantscha
stampa : Südostschweiz Print,
Cuira
data da publicaziun : 4 giadas
l’onn ( 1-3 / 1-6 / 1-9 / 1-12 )
ediziun : 3300 exemplars
contact : accents @ rtr.ch,
Radiotelevisiun Svizra Rumantscha,
Via da Masans 2, 7002 Cuira
tel. 081 255 75 75
Gugent resguardain nus Voss
giavischs per ulteriurs abunaments, midadas d’adressa,
euv.
era sin : www.rtr.ch/accents
16
mars 2014 | accents nr. 1
Il web po esser ina schanza era per
cineasts rumantschs
L’avust 2007 èn cineastas
e cineasts rumantschs sa
mess ensemen ed han
fundà in’uniun d’interess
per crear ina lobi per la
producziun da films
rumantschs.
(rs) Gia per la segunda giada als ha
RTR envidà ad in inscunter a Soloturn, quai natiralmain durant ils Dis
da film.
Interess da l’uniun
Co po l’uniun da cineasts rumantschs far valair ses basegns ed
interess tar l’Uffizi da cultura dal
chantun Grischun? La lescha da cultura che vegn revedida proxima-
Gian Ramming, schefredactur RTR; Aline Suter, cineasta; Gregory Catela, Pacte de l’audiovisuel; Celine
main duai en mintga cas era cunte-
Caridroit, cineasta; Bertilla Giossi, producenta Cuntrasts RTR; Ivo Zen, cineast; Gieri Venzin, cineast;
gnair ina part che tracta il film ru-
Susanna Fanzun, cineasta.
mantsch/grischun.
rumantschs via RTR. La realisaziun
da sanadad da l’Engiadina Bassa,
maziuns e films via web e betg en la
Las reglas dal Pacte de
l'audiovisuel
da films da RTR vegn sustegnida dal
accidents da chatscha, il Scuol Pala-
televisiun. Perquai ha Gian Ram-
pacte mintg’onn cun var 200’000
ce ed in film davart il runal Müsellas
ming, il schefredactur da RTR, ani-
In grond agid per promover il film
francs.
a La Punt.
mà las cineastas ed ils cineasts ru-
svizzer è l’uschenumnà Pacte de
Uschia producescha RTR ensemen
l’audiovisuel, ina cunvegna tranter
cun las cineastas independentas er
Dapli en la rait
concepts era per il web. La produc-
la SRG e l’industria da film. Da quest
il 2014 plirs films documentars: en
Far films per il web? Il public da me-
ziun mediala vegn en l’avegnir a sa
pacte profiteschan er ils cineasts
planisaziun èn films davart il center
dias guarda pli e pli savens infur-
spustar anc pli fitg vers il web.
mantschs da far ponderaziuns e
Il prim d’avust – in’emissiun naziunala grischuna
(rs) Zernez, il prim d’avust 2014.
è er ina da las figuras principalas dal
principala, cun Mario Pacchioli e
Precis tschient onns suenter la fun-
gieu en il liber che vegn mussà l’en-
surtut era cun Otmar Seiler (foto)
daziun dal Parc Naziunal raquinta
tira stad sin il prà entamez la visch-
sco moderatur principal survegn
Steivan Brunies da las difficultads
nanca da Zernez. Giugà vegn Stei-
l’emissiun per il prim d’avust 2014
che la populaziun da la regiun dal
van Brunies da Flurin Caviezel. Cun
in ferm bul grischun.
parc ha gì a sias uras d'acceptar ils
Steivan Brunies, cun ils Fränzlis da
«signurs protecturs da la natira da
Tschlin sco furmaziun musicala
la Bassa». Ed in grond public vegn
ad udir ch’i haja duvrà passa 5 onns
da l’idea a la realisaziun dal Parc
Naziunal Svizzer.
Steivan Brunies è stà in dals fundaturs dal Parc Naziunal Svizzer, ed el
Daventai ami
da RTR - sin
17
mars 2014 | accents nr. 1
Contribueschan medias a l’identitad
d’ina minoritad?
Minoritads en l'Europa – la part tudestga en Belgia
Eupen è la citad principala da la part orientala da la
disposiziun stattan 6 milliuns euros
public la dumonda da la rolla ed im-
Belgia. En questa regiun autonoma discurr'ins tudestg.
e 30 collavuraturas e collavuraturs.
purtanza d’ina chasa da medias per
Pia, betg da cumparegliar cun RTR e
ina cuminanza culturala e linguisti-
Ad Eupen è il sez dal parlament, da la regenza, dal
sia situaziun da finanzas e da per-
ca pitschna. Jau hai defendì mia
radio e da la televisiun per las 80’000 persunas da
sunas. Dentant ston ins era pun-
persvasiun ch’ils cuntegns schur-
ctuar las differenzas: ils dus pro-
nalistics han dad esser buns, capti-
lingua tudestga.
grams da radio dal BRF vegnan em-
vants e fatgs bain per ch’els ve-
plenì primarmain cun musica, in-
gnian legids, tadlads e guardads.
(mt) L’ambassada svizra en Belgia,
da schaner 2014 sun jau stà ad Eu-
furmaziun locala e naziunala e
Nagut n’è mender che la lungurusa-
represchentada dal diplomat Siro
pen.
servetschs (vias, cussegls, arran-
dad e monotonia schurnalistica, la
schaments da la regiun). Emissiuns
repetiziun e copia da vardads bana-
Beltrametti, ha organisà ensemen
In program per la minoritad
tudestga
furmadas, sco la Marella, il magazin
las e simplifitgadas. Il public suonda
Goethe a Brüssel, ina retscha da di-
da cultura u il forum n’existan betg.
il program, sche quel è bun. La lin-
scussiun
cun autras ambassadas e l’Institut
«Linguas
Là sun jau stà envidà dal Belgischer
Ultra da quai profitescha il BRF da
gua è il vehichel, e sa chapescha che
pitschnas, linguas grondas ». In’em-
Rundfunk, ina chasa da medias au-
las agenturas tudestgas.
la lingua ha dad esser en sia furma,
prima occurrenza è stada l’atun
diovisuala che producescha dus
passà a Brüssel cun Rico Valär, ina
emetturs da radio, in’emissiun quo-
Il cuntegn decida
occurrenza suonda ussa questa pri-
tidiana da 15 minutas per la televi-
Cun Toni Wimmer, il directur dal
mavaira cun Iso Camartin ed ils 23
siun ed ina pagina d’internet. A
BRF, hai jau debattà en in simposi
entitulada
sia ritgezza e ses stil d’auta qualitad.
In patg cun il public
La posiziun politica dal BRF è unica:
la concessiun vegn da Brüssel a la
regenza autonoma da la regiun tudestga da la Belgia. Era la dotaziun
finanziala vegn da Brüssel e va a
quella regenza. Lezza incumbensescha il BRF da realisar in’offerta publicistica per radio, televisiun e
multimedia. La politica è pia liada
stretgamain cun il BRF, quai che
maina er a tschertas dependenzas.
Mia devisa ad Eupen è stada la
suandanta: schurnalistas e schurnalists han da far il patg cun il public e servir a quel, betg a la politica
ed al persunal politic.
Cunter-visita a Cuira
La fin da mars arriva ina delegaziun
dal BRF cun Toni Wimmer a la testa
a Cuira per far ina cunter-visita a
RTR. Ils 31 da mars a las 17.15 è
prevesida in’occurrenza publica en
chasa RTR en preschientscha dal
Bernd Riegert, correspondent Deutsche Welle a Brüssel e moderatur da la discussiun; Alexander Homann,
president da SRG.R Oscar Knapp e
manader da la delegaziun da la cuminanza da lingua tudestga a Brüssel; Mariano Tschuor, directur RTR; Uwe
d’ina delegaziun da l’ambassada
Mohr, represchentant dal Goethe-Institut a Brüssel; Toni Wimmer, directur Belgischer Rundfunk BRF; Dirk
svizra a Brüssel e da l’ambassada
Vandriessche, president dal cussegl d’administraziun BRF; Siro E. Beltrametti, ambassada Svizra a Brüssel.
da la Belgia a Berna.
18
mars 2014 | accents nr. 1
30 onns emoziuns e dapli: las gratulaziuns dal Radio Rumantsch
Cumenzà ha tut ils 3 da schaner 1984. Insumma in di
fitg impurtant en l’istorgia dal Radio Rumantsch.
Emoziuns e
reacziuns
Insatge è restà
durant
(lf) Mark Zuckerberg, il fundatur da
schan quest onn pia lur 30avel an-
tut ils onns. I
Facebook, prinzi Harry da l’Engal-
niversari. Er in dals stars dal Radio
na dat betg
terra, Arjen Robben, il giugader da
Rumantsch festivescha il 2014 ses
in’emissiun
ballape da Bayern München, ubain
30avel giubileum, er el è sa sviluppà
dal Radio Ru-
la chantadura da schlaghers Helene
ed er el sveglia emoziuns.
mantsch che cha-
Fischer, els tuts èn gronds stars en
schuna tantas emoziuns
tgins onns
lur spartas, enconuschents sin l’en-
Ina nova èra cumenza
e reacziuns sco las gratulaziuns. In
gratulain nus
tir mund, sveglian emoziuns ed, els
A partir dals 3 da schaner 1984 ha
fauss num, ina vegliadetgna incor-
durant in’ura entira, mintga di tran-
èn naschids l’onn 1984, festive-
noss radio schlargià ses program
recta ubain in giavisch da musica
ter las 13.00 e las 14.00.
dad avant ca. 37 minutas sin ca. 2
sbaglià, bom, bom! Las reacziuns èn
uras e mesa per di. “Allegra” sa
garantidas. Per la grondischma part
In viva cun prinzi Harry
Durant l’onn 2014 survegnan
numnava l’emissiun ch’ins pudeva
fan las gratulaziuns però plaschair,
Sch’ins vuless provocar ina revolu-
era tut quellas e quels ch’èn pre-
tadlar da glindesdi fin venderdi e
a pitschen e grond, giuven e vegl,
ziun rumantscha, alura stuess ins
cis uschè vegls sco las gratula-
quai è era stà l’entschatta da l’èra
cun in pèr bels pleds, natiralmain
annunziar la fin da las gratulaziuns.
ziuns dal RR ina cuppina: tut ils
da las gratulaziuns. Strusch insatgi
cun il giavisch da musica e magari
Ma nus essan in pievel paschaivel,
giubilars
che
avess s’imaginà che quai è il punct
cun la cuppina che nus regalain
revoluziuns na vulain nus betg. E
mintga di, 365 dis l’onn.
perquai vegnan las gratulaziuns a
da
retschaivan
30
ina
onns
gratulaziun
da partenza d’ina istorgia da suc-
cun ina brev, in fax ubain via il
cess. En il rapport annual dal 1984
formular sin nossa pagina d’in-
pon ins leger ch’i saja vegnì gratulà
Da 15 a 60 minutas
dal program dal Radio Rumantsch.
ternet survegnan posta da nus.
en il decurs da l’onn 1984 a ca. 4800
Era las gratulaziuns èn sa midadas
Forsa ch’ellas sa sviluppan vina-
E mintga dumengia han tut ils
persunas. Statistica na faschain
e sa sviluppadas. A l’entschatta ve-
vant, sa midan en ina u tschella fur-
giubilars che han survegnì du-
nus betg pli. Ma nus udin di per di
gnivi gratulà enturn las 11.45. Als
ma, uschia sco era Mark Zucker-
rant quell’emna ina gratulaziun
che las gratulaziuns èn era 30 onns
giubilars che avevan anniversari la
berg, prinzi Harry, Arjen Robben e
en scrit (posta, fax, formular
pli tard in grond success. I dat
sonda ubain la dumengia vegnivi
Helene Fischer vegnan a sa midar.
online) la schanza da gudagnar
strusch in’emissiun dal Radio Ru-
gia gratulà il venderdi. Pli tard eri
Ma er il 50avel, forsa perfin il 75avel
ina turta da nuschs pachetada
mantsch ch’è pli enconuschenta.
lura da star attent e quiet durant il
ubain 100avel anniversari vegnan
en ina bella stgatla da schem-
Per bleras e blers èn las gratula-
gentar. Blers onns è stà reservà il
els tuts a pudair festivar il medem
ber.
ziuns insumma l’emprim contact
quart d’ura tranter las 12.00 e las
onn sco las gratulaziuns dal Radio
cun il Radio Rumantsch.
12.15 per las gratulaziuns. Dapi in-
Rumantsch. Viva!
restar er en l’avegnir in element fix
Dapli schlaghers e chansons – dapli infurmaziun cumpacta
In program da radio è in plazzal da lavur permanent. A
Top 3
far plazza memia savens al sport
partir dal mars datti intginas adattaziuns dal program.
In nov quiz datti a partir da Chalan-
live vegn quella repetida ussa la
damarz en l’ura dals Semperverds
gievgia saira a las 20.03, persuenter
tranter las 16.03 – 17.00, il “Top 3”.
pon ins udir l’emissiun “Radio-
(bb) Differents resuns – externs ed
ment “Total local” cun temas locals
Quest quiz remplazza il gieu “verd
archiv” il mardi saira.
interns – han motivà nus da far in-
da la societad e da la cultura. Cum-
per semper”.
Gia adattà levamain avain nus il
tginas midadas en il program dal
plettà vegn il program gia ussa cun
Radio Rumantsch tranter las 11.00
emetter novitads curtas a las 11.30
e cun porscher suenter las novitads
Midada d'urari tranter
Marella e Radioarchiv
dapi l’entschatta da quest onn
e las 12.30. Cun introducir a partir
da Chalandamarz a las 11.15 la ru-
da las 12.00 duas fin trais contribu-
Gia midà ha il temp da repetiziun da
destgs e chansons franzosas.
brica “Co e cum” ed a las 11.45 l’ele-
ziuns ed il "Cumpact da mezdi".
la Marella. Per evitar ch’ella stoppia
program da musica che cuntegna
punctualmain dapli schlaghers tu-
19
mars 2014 | accents nr. 1
Program Radio Rumantsch 2014
Glindesdi - Venderdi
Sonda
00.00
00.03
01.00
01.03
03.00
03.03
04.00
04.03
05.00
05.03
00.00
00.03
01.00
01.03
03.00
03.03
04.00
04.03
05.00
05.03
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Sat R Classica
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Musica populara
SRF novitads
Musica populara
Dumengia
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Sat R Classica
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Musica populara
SRF novitads
Musica populara
00.00
00.03
01.00
01.03
03.00
03.03
04.00
04.03
05.00
05.03
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Sat R Classica
SRF novitads
Grischun sonor
SRF novitads
Musica populara
SRF novitads
Musica populara
Actualitad da la damaun
06.00 Novitads
06.30 Novitads
06.40 Impuls
06.50 Revista da medias/Meteo
07.00 Novitads
07.30 Novitads
07.40 Kikeri6
07.50 Meteo/Revista da medias
08.00 Novitads
08.30 Novitads
08.40 Il chavazzin dal di
Actualitad da la damaun
06.00 Novitads
06.30 Novitads
06.40 Impuls
06.50 Revista da medias/Meteo
07.00 Novitads
07.30 Novitads
07.40 Kikeri6
07.50 Meteo/Revista da medias
08.00 Novitads
08.30 Novitads
08.40 Il chavazzin dal di
Accumpagnament da la damaun
06.00 Novitads
06.30 Novitads
06.40 Impuls
06.50 Revista da medias/Meteo
07.00 Novitads
07.06 Radionovela cumpact
07.30 Novitads
07.40 Radionovela cumpact
07.50 Meteo/Revista da medias
08.00 Novitads
08.06 Vita e cretta**
Accumpagnament da la damaun
09.00 Novitads
09.03 La cuppina
09.15 Il Chalender
09.30 La truvaglia
09.45 Tge chaussas
10.00 Novitads
10.15 Radionovela
10.30 Famus e glorius
10.55 Impuls (rep.)
Accumpagnament da la damaun
09.00 Novitads
09.03 Profil**
10.00 Novitads
10.03 La cuppina
10.15 Il Chalender
10.30 La truvaglia
10.45 Tge chaussas
10.55 Impuls (rep.)
Accumpagnament da la damaun
09.00 Novitads
09.03 Marella**
10.00 Novitads
10.03 La cuppina
10.15 Il Chalender
10.30 La truvaglia
10.45 Tge chaussas
10.55 Impuls (rep.)
Actualitad da mezdi
11.00 Novitads
11.15 Co e cum
11.30 Novitads
11.45 Total local
12.00 Novitads
12.06 Actual da mezdi
12.15 Cumpact da mezdi
12.25 Avis al Telesguard
12.30 SRF Rendez-vous
Actualitad da mezdi
11.00 Novitads
11.03 Magazin da cultura**
12.00 Novitads
12.15 Ils auters
12.25 Avis al Minisguard
12.30 Palaver
Accumpagnament da la damaun
11.00 Novitads
11.03 Concert sin giavisch
12.00 Novitads
12.06 Sportissimo
12.25 Avis als Cuntrasts
12.30 Forum
Accumpagnament da mezdi
13.00 Las gratulaziuns
14.00 Novitads
14.03 Musica
15.00 Novitads
15.03 Musica
16.00 Novitads
16.03 Semperverds / Top 3
16.30 Program da kino
16.50 Avis al Telesguard
Accumpagnament da mezdi
13.00 Las gratulaziuns
14.00 Novitads
14.03 Parada da hits
15.00 Novitads
15.03 Parada da hits
16.00 Novitads
16.03 Semperverds / Top 3
16.30 Program da kino
16.50 Avis al Minisguard
Accumpagnament da mezdi
13.00 Las gratulaziuns
14.00 Novitads
14.03 Artg musical
15.00 Novitads
15.03 La classica (rep.)
16.00 Novitads
16.03 Semperverds / Top 3
16.30 Program da kino
16.50 Avis al Cuntrasts
Actualitad da la saira
17.00 Novitads
17.30 Sport
17.50 Meteo
18.00 Novitads
18.06 Cumpact - survista dal di
18.15 SRF Echo der Zeit
Actualitad da la saira
17.00 Novitads
17.06 Sportissimo
18.00 Novitads
18.15 SRF Echo der Zeit
Actualitad da la saira
17.00 Novitads
17.06 Sportissimo
18.00 Novitads
18.15 SRF Echo der Zeit
Accumpagnament da la saira
19.00 Nossa musica*
20.00 Novitads
20.03 Emissiuns** (rep.) u sport live
21.00 Novitads
21.15 Album da l'emna
21.45 Radionovela (rep.)
22.00 Novitads
22.03 Nossa musica* (rep.)
23.00 Novitads
23.06 Grischun sonor
23.55 Buna notg
Accumpagnament da la saira
19.00 Soundcheck
20.00 Novitads
20.03 Palaver (rep.) u sport live
21.00 Novitads
21.15 Album da l'emna
21.45 Ils auters (rep.)
22.00 Novitads
22.03 Las perlas (rep.)
23.00 Novitads
23.06 Grischun sonor
23.55 Buna notg
Accumpagnament da la saira
19.00 La classica
20.00 Novitads
20.03 Vita e cretta (rep.) u sport live
21.00 Novitads
21.15 Album da l'emna
22.00 Novitads
22.03 Soundcheck (rep.)
23.00 Novitads
23.06 Grischun sonor
23.55 Buna notg
*Nossa musica
Glindesdi:
La stailalva
Mardi:
Noss chors
Mesemna:
L’instrumentala
Gievgia:
La populara
Venderdi:
Las perlas
Repetiziun il proxim di suenter las novitads da las 22.00.
**Emissiuns (rep.)
Mintga saira 20.03. En cass da "sport live" suenter las
novitads da las 23.00.
Glindesdi: Magazin da cultura (rep.) u sport live
Mardi: Radioarchiv u sport live
Mesemna: Profil (rep.) u sport live
Gievgia: Marella (rep.) u sport live
Venderdi: Forum (rep.) u sport live
Sonda: Palaver (rep.) u sport live
Dumengia: Vita e cretta (rep.) u sport live
Televisiun Rumantscha
Telesguard
Glindesdi - venderdi 17.40 SRF 1
18.10 SRF info (rep.)
18.35 SRF info (rep.)
19.00 SRF info (rep.)
19.15 SRF info
22.00 SRF info (rep.)
05.50 SRF info
11.50 RSI LA2 (rep.)
Cuntrasts
Dumengia 17.25 SRF 1
08.30 SRF info (rep. mesemna)
09.30 SRF info (rep. mesemna)
12.50 SRF info (rep. mesemna)
11.00 SRF info (rep. gievgia)
13.20 RSI LA2 (rep. venderdi)
17.10 SRF 1 (rep. sonda)
07.00 RTS 1 (rep. dumengia)
07.30 RSI LA1 (rep. dumengia)
Minisguard
Sonda 17.40 SRF 1
18.00 SRF info (rep.)
19.05 SRF info (rep.)
11.50 RSI LA2 (rep. dumengia)
17.10 SRF 1 (rep. dumengia)
Pled sin via
Venderdi sontg, 18-4-2014
Tschuncaisma, 7-6-2014
Emprim d’avust, 26-7-2014
Nadal, 25-12-2014
19.20
20.00
20.00
19.20
SRF 1
SRF 1
SRF 1
SRF 1
20
mars 2014 | accents nr. 1
En tschertga dal conuman – Cumià dad Oscar Peer (1928-2013)
Tgi sa quants che legian cudeschs
gnitad. Cun questa sfida da l'uman
rumantschs? Las ovras dad Oscar
cun sasez mussa Peer co ch'in tema
Peer han chattà in grond public, en
universal po vegnir descrit er en ru-
Rumantschia ed en Svizra, grazia a
mantsch.
las translaziuns en franzos e talian
ed a las versiuns tudestgas che l'au-
Radius sur ils cunfins
tur fascheva sez. En la grondiusa
El schlargia però era noss cunfins.
novella Accord (1978) mussa il ta-
Cun il roman Viadi sur cunfin (1981)
glialaina Simon a quels ch’empro-
ans maina el a Paris e fin en Virginia
van da liquidar el, ch'el saja pront da
en ils Stadis Unids. En sia autobio-
cumbatter per mantegnair sia di-
grafia La rumur dal flüm (1999) fa el
reviver ils temps passads cun intensitad atmosferica. Là legiain nus era
Proxima radunanza generala da la SRG.R a Trun
da sia uffanza a Carolina "chi'm varà
in alch möd segnà cun seis muond
Cun els surpassaina noss cunfins."
ziuns da cunfin, ingio cha l'uman as
solitari". Per la versiun tudestga
En la Chasa veglia (2010) ha el zup-
po perder, obain chattar a sai svess."
(mt) La societad purtadra da RTR, la
stgaffescha el il pled "Weltein-
pà la resposta a la dumonda, pertge
Oscar Peer ha empruvà da chattar
SRG
Rumantscha
samkeit", forsa ina clav per chapir
ch'in autur scriva insumma istor-
sasez cun scriver dals umans e da
(SRG.R) cloma a la proxima radu-
quest grond scriptur ladin che
gias: "Perche ch'ins mainan davent
lur travaglia. Nus essan engraziai-
tschertga cun brama il conuman:
da la monotonia e rutina dal min-
vels ch'el ha fatg quai en sia vasta
"In fuond vivaina dad inscunters.
chadi, sün vias insolitas, in situa-
ovra litterara.
SSR
Svizra
Chasper Pult
La societad purtadra ha ussa
950 commembras e commembers. Pli grond il dumber - pli
ferma la societad, era per legitimar envers la Svizra l’impurtanza d’emissiuns da radio e te-
A Lavin per planisar l’onn nov –
e quels che suondan
levisiun e d’ina purschida mul-
(mt) Il matg, il settember ed il de-
timediala per rumantsch. La
cember 2013 èn l’anteriura chasa
suprastanza cun Oscar Knapp
da scola e l’Hotel Piz Linard stads
da Scuol (president), Duri Blu-
ils lieus da retratga e da planisa-
menthal da Degen (vicepresi-
ziun per la direcziun RTR e la su-
dent), Beatrice Baselgia da Do-
prastanza SRG.R. Igl èn vegnids
mat, Gion Cola da Riom e Donat
instradads projects che vegnan ad
Nay da Trun/Zignau sa legra da
occupar RTR durant ils proxims
mintga nova commembra e da
onns. Il project central, cun il qual
mintga nov commember!
ils differents gremis èn s’occupads
a Lavin è l’uschenumnà “digital
shift” – il consum da medias capita
nanza da commembras e commem-
adina dapli en la rait e la lavur da
bers: sonda, ils 14 da zercladur
schurnalistas e schurnalists sto
2014, a las 10.15 en la sala da cultu-
s’adattar a quest trend.
ra da la scola da Trun. Ultra da las
Suenter che la lavur è stada fatga
tractandas statutaras stat la surda-
han la direcziun RTR e la supra-
da dal premi da la SRG.R en il center:
stanza SRG.R cun partenarias e
Iso Camartin vegn undrà. La saira
partenaris visità il local da cultura
avant la radunanza, venderdi, ils 13
“La Vouta”, nua ch’els èn vegnids
da zercladur, organisescha RTR la
divertids dal “Duo Liebestoll” cun
sairada «Da Cumpagnia» en chasa
Marietta Jemi e Nathan Schocher.
da scola da Trun. In program variant cun chant e musica e contribuziuns da pled vegn preparà. Cordial
La suprastanza SRG.R e la direcziun RTR giaudan l’atmosfera speziala
bainvegni ad in e scadin!
en la sala da l’Hotel Piz Linard a Lavin.
21
mars 2014 | accents nr. 1
Nominaziuns per il Premi schurnalistic SRG.R
Il Cussegl dal public (CP SRG.R) è sa fatschentà en sia
giavischass dapli reportaschas da-
emprima seduta dal 2014 cun l’emissiun da sport
vart giuvens talents da sport dal
«Sportissimo» da Radio Rumantsch (RR). Medemamain
infurmà anc dapli davart occurren-
ha il CP fatg tschintg propostas per il Premi schurnali-
zas da sport regiunalas. Quai che
Casper Nicca: «555 onns Val
persvada èn dentant las intervistas
Schons – ed ussa?» (Online)
stic SRG.R 2013.
cun atlets rumantschs, sco p.ex. cun
Livio Foffa / David Spinnler: «Al-
Grischun. Medemamain dess vegnir
Nominads per il
premi èn:
Dario Cologna, e tuns originals
legra Rumantschs» (Radio)
Il magazin da sport «Sportissimo»
tras l’emissiun ed emprovan d’in-
d’eveniments da sport d’impurtan-
Anna Serarda Campell: «Marel-
da Radio Rumantsch vegn emess
termediar a l’auditur quai che capi-
za naziunala. Ulteriuras infurma-
la: Da primblas e fifis en il DRG»
adina la sonda e dumengia tranter
ta en il mund dal sport regiunal.
ziuns en connex cun las emissiuns
(Radio)
las 17.00 e las 18.00 e la dumengia
Quai na gartegia betg adina, per-
pon ins lura era tadlar sin la pagina
Otmar Seiler: «La stgargiada da
tranter las 12.00 e las 12.30. Ils mo-
quai ch’ins lascha vegnir a pled cun
d’internet rtr.ch.
Breil» (Televisiun)
deraturs – en spezial sursilvans –
prioritad ils stars da la scena svizra
Gieri Venzin: «Si cheu sun jeu li-
persvadan en lur moda da manar
da sport. Il Cussegl dal public SRG.R
bers – Clau Scherrer» (Televisiun)
30 contribuziuns per il
Premi schurnalistic
Il Premi schurnalistic SRG.R 2013
onurescha products schurnalistics
da la chasa RTR. La giuria che consista da tschintg commembers dal
CP SRG.R ha tadlà e guardà tut las
propostas. Inoltradas èn vegnidas
var 30 contribuziuns. La giuria ha
fatg ina tscherna e nominà tschintg
propostas per quest premi che vegn
surdà en questa furma per l’emprima giada. Da questas propostas
tschernan lura tut ils commembers
dal CP SRG.R il victur. Il premi è dotà
cun CHF 6’000 e po vegnir surdà per
contribuziuns en las categorias radio, televisiun ed online. Il premi
schurnalistic SRG.R vegn surdà mesemna, ils 26 da mars 2014, en la
Ils commembers da la giuria dal Premi schurnalistic SRG.R 2013: Michael Spescha, Ursina Schmed, Claudia
Nicolay e Roger Tuor (betg sin la foto Romeo Wasescha).
Chasa da medias RTR a Cuira.
Michael Spescha, president dal CP
Jau vuless daventar commember /
commembra da la SRG.R
La contribuziun annuala è:
CHF 20.00 per persunas singulas
CHF 30.00 per uniuns
CHF 80.00 per persunas giuridicas
Annunzia e dapli infurmaziuns www.srgr.ch
22
mars 2014 | accents nr. 1
Il Premi SRG.R 2014 per Iso Camartin
Iso Camartin vegn undrà cun il Premi 2014 da la SRG.R,
la societad purtadra da RTR Radiotelevisiun Svizra
Rumantscha. Iso Camartin vegn onurà per sia lavur
cumplessiva en favur da lingua, cultura e societad
rumantscha.
(mt) En sias lavurs ed incumbensas
University a Cambridge en ils Stadis
ha Iso Camartin sco autur e publi-
Unids da l’America. Il 1978 vegn el
cist, magister e professer, oratur e
elegì – sco successur da Hendri Spe-
referent, secretari ed expert, schur-
scha – secretari da la Lia Ru-
nalist e cronist, ambassadur ed in-
mantscha, in post ch’el banduna il
termediatur,
e
1980. Dal 1985 fin il 1997 è Camar-
scienzià adina accentuà sia prove-
tin professer ordinari per litteratu-
gnientscha rumantscha, ha scrit
ra rumantscha e cultura al Politec-
per rumantsch e sur dal rumantsch
nicum federal ed a l’Universitad da
ziun da la Pro Helvetia, commem-
editura Desertin, 1976, e Nichts als
e fatg enconuschent questa cultura
Turitg.
ber da las giurias per il Premi Büch-
Worte? Ein Pladoyer fur Kleinspra-
ner, Premi Ingeborg Bachmann,
chen, Artemis, 1985.
perscrutader
en tut il mund. Questa lavur cum-
Iso Camartin festivescha ils 23 da mars ses 70avel di da naschientscha.
plessiva vul la SRG.R renconuscher.
Tar la Televisiun svizra
Prix J.J.Rousseau, commember da
Il premi vegn surdà ils 14 da zercla-
Da 1996 fin 1998 ha Iso Camartin
l’Uniun da scripturas e scripturs
Distincziuns
dur 2014 a Trun, e quai en il rom da
moderà l’emissiun “Sternstunde
svizzers, vicepresident da la Fun-
Iso Camartin è adina puspè vegnì
la radunanza generala da la SRG.R.
Kunst” da SF DRS. Il matg 2000 clo-
daziun Landis e Gyr Zug, commem-
onurà per sia lavur e per sias pre-
ma il directur da la la Televisiun
ber da la Fundaziun Hans Ringier,
staziuns! Uschia cun il Premi Oertli
Studis e plazzas
Svizra (SF), Peter Schellenberg, Iso
commember dal Cussegl scientific
(1984), il Premi europeic Charles
Iso Camartin è naschì ils 23 da mars
Camartin sco manader da la nova
New Europe College Bucarest, com-
Veillon (1986) e quel da C.F.Meyer
1944. Ensemen cun ses frar Simon
partiziun “cultura” a Turitg. Quai
member dal Club da schurnalists
(1988). L’onn 2005 ha il Chantun
crescha el si a Mustér, frequenta là
post banduna el la fin dal 2003 e la-
PEN.
Grischun undrà Iso Camartin cun il
las scolas dal vitg ed il gimnasi da la
vura dapi lura vinavant sco publici-
scola claustrala. A partir dal 1965
st e referent.
Retschertga, essais e belletristica, critica
da la SRG.R! In premi che duai era
Minca, Bologna e Regensburg. Il
Uffizis
Duas ovras sajan numnadas qua,
undrà cun RTR. Dapi blers onns è el
1971 acquista Iso Camartin il doc-
Iso Camartin ha fatg e fa part a di-
perquai ch’ellas s’audan oz tar il ca-
collavuratur da RTR, dal 2005 fin il
torat cun ina lavur sur da Fichte e
vers gremis. Ils pli impurtants: Cu-
non cura ch’i va per litteratura ru-
2013 p.ex. sco autur da l’emissiun
Kant a l’Universitad da Regensburg.
missiun federala per la matura, pre-
mantscha e per linguas minoritaras
“Forum” dal RR, nua ch’el ha inter-
I suondan lavurs scientificas a
sident da la retscha d’ediziun CH,
en l’Europa: Rätoromanische Ge-
medià a moda maisterila ovras da la
Lyon, Regensburg ed a la Harvard
commember dal cussegl da funda-
genwartsliteratur,
filosofia e da la musica.
studegia el filosofia e romanistica a
Premi da cultura. Ed uss vegn quel
Mustér,
Casa
suttastritgar las bunas relaziun dal
Ils undrads cun il Premi CRR / SRG.R dapi 1960
1960
Alfons Maissen, redactur Radioscola e president da la
1965
Chor viril Alvra
cumissiun Radioscola, Cuira/Glion
Chor viril Engiadina Bassa
Jon Semadeni, scribent, promotur dal teater e dal gieu radiofonic
1966
Chor viril rumantsch Berna
rumantsch, Samedan
Chor viril rumantsch Turitg
1961
Domenica Messmer, redactura, Samedan
1967
Steafan Loringett, a.president LR, vicepresident CRR,
Alice Peterelli, dirigenta, Savognin
Vargistagn/Cuira
1962
Chor virl Ligia Grischa Glion
1968
Cla Biert, scolast, scriptur, Sent
Chor viril Trun
Gion Deplazes, scriptur, Surrein/Cuira
1963
Adolf Ribi, pionier e tgirader da las emissiuns rumantschas
1969
Nuot Vonmoos, cumponist, Puntraschigna
da radio, Turitg/Cuira
Chor viril Lumnezia
1964
Chors romontschs Rezia ed Alpina Cuira
23
mars 2014 | accents nr. 1
1970
sur Gion Battesta Sialm, scriptur, Segnas
1988
Trubadurs Sursilvans, Danis/Tavanasa
Chor mixt Samedan
Tani Dolf, promotur dal rumantsch, Vargistagn
1971
Gion Bistgaun Capaul, a. cuss. guv., Lumbrein
1989
Trubadurs Peder Rauch e Flurin Janett, Scuol
Töna Schmid, inspectur, promotur CRR, Sent
Conrad Bertogg, dirigent e cumponist, Riehen/Castrisch
1972
Chor d'affons, Mustér
1990
Pader Ambros Widmer, promotur dal rumantsch, Mustér
Calendaria, societad culturala, Schons
Rico Parli, manader da la scoula da paurs, Lavin
1973
Orsina Delnon, promotura, Puntraschigna
1991
Plasch Barandun, promotur local, Veulden
Franz Capeder, promotur local, president da la Giunta da
Silvio Camenisch, scriptur, Domat
programs, Salouf
1992
Fragliuns Angelica, Judith, Rosvita e Clau Scherrer, chant e
1974
Giusep Condrau, a. cusseglier naziunal, directur Stampa
musica, Trun
Romontscha, Mustér
Clo Duri Bezzola, scriptur, Oetwil am See/Scuol
Anna Pitschna Grob-Ganzoni, scriptura, Schlarigna/Wetzikon
1993
Maria Muoth, promotura dals costums grischuns, Breil
1975
sur Giusep Durschei, scriptur, Segnas
Oscar Peer, scriptur, Cuira/Lavin
Carl Fasser, promotur local, Müstair
1994
Victor Durschei, poet, Mustér
1976
Men Gaudenz, promotur local, Scuol
Paulin Nuotclà, chantautur, La Punt-Chamues-ch
Gallus Pfister, promotur local, Vuorz
1995
Peder Cadotsch, poet, Lucerna/Savognin
1977
Toni Halter, scriptur, Vella
Steivan Liun Könz, pictur artist e restauratur, Guarda
Pierin Ratti, a. president LR, Malögia
1996
Chor da Baselgia Müstair
1978
rav. Jacob Michael, scriptur, Ziraun
Cherchel musical dalla Surselva
Chor viril Sursès
1997
Marcella Maier, publicista, San Murezzan
1979
Gieri Vincenz, promotur local, Trun
Toni Cantieni, a. president LR, Lai
Cor masdo rumantsch San Murezzan/Schlarigna/Champfèr
1998
Leon Schlumpf, a. cusseglier federal, Favugn
1980
rav. Jachen Ulrich Gaudenz, scriptur e scienzià, Scuol
Maconga, furmaziun da chant e musica, Rabius
Vic Hendry, scriptur, Schaffusa/Sedrun
1999
Risch Biert, musicist, Ponte Valentino/Sent
1981
ser Duri Lozza, autur, Salouf
Cumpignia da teater Laax
Curo Mani, scriptur, Pignia/San Murezzan
2000
Uniun da schumbraders Domat
Giovanni Netzer, reschissur ed intendant da teater, Savognin
2001
Curò Mani, dirigent e cumponist, Tavau
Musica da giuventüna Engiadina Bassa
2002
Martin Bundi, a. cuss. naziunal ed istoriograf, Cuira/Sagogn
Il Premi CRR / SRG.R
Titel
Premi
Chor mischedau Suraua
1960-1967
Sustegn lavur da radio 1'000.- frs.
2003
Arnold Spescha, magister da rumantsch, promotur da la lingua
1968-1970
Sustegn lavur da radio e televisiun 1'000.- frs.
e cultura rumantscha, Cuira/Pigniu
1971-1973
Sustegn lavur da radio e televisiun 2'000.- frs.
Chors virils rumantschs en la Bassa
1974-1992
Premi radio e televisiun 2'000.- frs.
2004
Gian Gilli, promotur e funcziunari principal dal campiunadi
1993-1994
Premi radio e televisiun CRR
7'000.- frs.
mundial da skis alpin 2003 a San Murezzan, Champfèr
1995-2008
Premi radio e televisiun CRR
8'000.- frs.
Chor mischedau Cantus Firmus Surselva
2009-2010
Premi radio e televisiun SRG.R
8'000.- frs.
2005
Musica dil marcau da Glion
dapi 2011 Premi SRG.R
8'000.- frs.
Linard Bardill, chantautur ed autur, Pasqual
2006 Fränzlis da Tschlin
1982
sur Felici Maissen, istoriograf, Mustér/Cumbel
Giusep Capaul, schurnalist, Mustér/Lumbrein
Jon Pult, scienzià, president da la cumissiun e da la Giunta
2007 Leo Tuor, scriptur, Surrein
da programs, Sent
Flurin Caviezel, cabarettist e musicist, Cuira/Ramosch
1983
Gion Giusep Derungs, dirigent e componist, Uors
2008 Chor Cantio antiqua, Samedan
Cor masdo Puntraschigna
Simon Jacomet, interprendider ski ZAI, Surrein
1984
Andri Peer, scriptur, Winterthur/Sent
2009 Not Vital, artist, Sent
Eduard Lombriser, componist e dirigent, Laufen/Trun
Clau Scherrer, dirigent, pianist e pedagog da musica,
1985
Andreas Schorta, schefredactur Dicziunari Rumantsch
Schluein/Trun
Grischun e scienzià, Cuira/Zernez
2010
Dario Cologna, sportist da passlung, Tavau/Müstair
Chor masdo Las Vouschs dalla Gelgia, Savognin
2011
Mario Pacchioli, chantautur ed actur da teater, Paris/Rabius
1986
ser Flurin Darms, scriptur, Domat/Flond
2012 Ernst Bromeis, ambassadur d’aua, Tavau/Ardez
Tista Murk, president CRR, pionier da las emissiuns rumantschas
2013
Rina Steier-Peduzzi, promotura da dunnas, cultura e lingua,
da radio e televisiun, Trun/Müstair
Savognin
1987
Ludwig Morell, dirigent e cumponist, president da la Cumissiun
Rest Martin Cabalzar, schurnalist, Cumbel
da programs, Samedan
2014
Iso Camartin, publicist, scienzià, Turitg/Mustér
Mena Wüthrich-Grisch, scienziada, Winterthur/Sur
la davosa
3 – 2 – 1.... MM19
In proverbi sursilvan di “In crap che rocla fa buca
mescal”. Uschia èsi era cun nossa lavur schurnalistica.
Di per di essan nus confruntads cun novas sfidas. Talas
da natira publicistica, ma era da natira tecnica.
3
persunas duvrava quai per ina
drücken” = “record”). Tuttenina
contribuziun dal Telesguard. In re-
aveva er jau en maun quest “stgerp”
dactur, in um da camera ed in cut-
cun ses 100 buttuns e 1000 func-
ter. Uschia era quai il 2010, cura che
ziuns. Tuttina, igl ha dà tut: mu-
jau hai cumenzà tar la tele. “VJs”
ments magics, cura che jau hai filmà
deva quai bain era gia. Ma video-
Freddy Nock sin la suga sur la cha-
schurnalists era be insatge per ils
vorgia da la Tamina, e muments da
“cracks” che “blagavan” cun pleds
vargugna, cura che jau sun turnà
ter m’ha ditg – “Na vul ti betg dir au-
l’Engiadina fan gia dapi onns. Forsa
sco “blendas”,“scharfezzas” u “wiis-
cun ina intervista e protagonista
ter quai?” u “Prenda tuttina l’auter
che jau ma dumond in di co che quai
sabgliichs”. Jau era cuntent da betg
“betg scharfa”. L’automat scuman-
quote.” “Wow!!! Grazia fitg per quel-
era pomai pussaivel da lavurar sco
stuair strair cun mai tut quest
dà per blenda e scharfezza è tar mai
la bun’idea.” Cun far mes emprims
il 2014. Dentant jau scumet: usche-
“plunder”, mabain da pudair ma
savens activà. Ma p.pl. betg tradir
exercizis da tagl hai jau badà che
spert ch’ins è s’endisà vi da quest
concentrar sin dumondas redacziu-
ad insatgi.
era tagliar ha ina gronda fascina-
MM19,
ziun. Quella sveltezza e raffinezza –
countdown ... 3, 2, 1, ...
nalas. Ils super maletgs fascheva il
profi dasper mai.
1
per trais. Quest onn daventain
nus tuts er anc cutters. In bun cut-
Claudio De Pedrini, producent e redactur dal Telesguard.
vegn
segir
il
proxim
Claudio De Pedrini
quai vegn a restar il monopol d’in
dretg cutter.
2 enina: dapi il 2013 èn tut ils re-
ter è in mez striun. A moda virtuusa
dacturs e tut las redacturas dal Te-
cun clics e cumonds transfurma el
MM19 nagin dubi: RTR sto esser
Medias ed identitad
lesguard uffizialmain VJs. Il status
filmadas lungurusas en in filmin da
fit per l’avegnir. Ed jau vegn ad em-
Tge rolla han las medias per
dal “crack” è ì en malura. Logic, sche
2 minutas che ha tempo, tensiun ed
prender da filmar e tagliar – quai
l’identitad d’ina minoritad lingui-
mintgin ha la licenza da “trair” (“ab-
in bun tun. Quantas giadas ch’il cut-
che mes collegas da redacziun da
stica”?
Cordial invit a la discussiun al po-
Istorgia Svizra en ina nova dimensiun
dium da glindesdi, ils 31 da mars,
Il videobook da la SRG SSR porta “Ils Svizzers” sin voss
mantscha. Quel permetta da render
• Madlaina Bundi, autura dal cu-
tablet e pussibilitescha in viadi en il passà da nossa
accessiblas a moda approfundada
desch “charas aspectaturas,
ed interactiva las infurmaziuns
chars aspectaturs – 50 onns
istorgia.
istoricas dals films docufictivs. Scenas da films concepidas aposta per
17.15, en chasa RTR a Cuira.
ParticipantAs:
Televisiun Rumantscha”
• Martin Cabalzar, schefredac-
(rtr) Il november 2013 han ils pro-
tablets vegnan cumplettadas en il
grams da radio e televisiun da la
videobook cun texts supplemen-
SRG SSR tematisà dumondas da-
tars, cun graficas, galarias da ma-
vart ils origins da la Svizra, il stadi
letgs ed intervistas cun experts.
• Iso Camartin, publicist
preschent e las perspectivas per
Sper la purschida attractiva dals
• Anna-Alice Dazzi Gross, lin-
l’avegnir da noss pajais e da sias
films ch’ins chatta sin rtr.ch pudais
abitantas e ses abitants. En il center
vus uschia scuvrir las ragischs da la
• Oscar Knapp, president SRG.R
da quest mais tematic stevan quat-
Confederaziun e las grondas persu-
• Rico Valär, collavuratur Uffizi
L’emprim videobook
rumantsch
nalitads da nossa istorgia.
litads marcantas che han influenzà
l’istorgia svizra en muments deci-
Sin iniziativa da RTR è il videobook
partir da la fin mars 2014 sin la pagi-
sivs.
era vegnì realisà en ina versiun ru-
na rtr.ch.
ter films che preschentan persuna-
Il videobook stat a disposiziun a
tur La Quotidiana
• Urs Cadruvi, secretari general
Lia Rumantscha
guista RTR
federal da cultura
• Toni Wimmer, directur Belgischer Rundfunk, Eupen

Sciopero del 26-03-2015

La Quotidiana, 23.10.2014

Download pdf

La Quotidiana, 11.2.2014

Accents nr. 2 - Radiotelevisiun Svizra Rumantscha

Electro- hydraulic 2 post lifts Elektrohydraulische 2

BROSCHURA SMT 150 onns

© 2011 Alma Edizioni Chiaro! A1 – glossario per lezioni GLOSARIO

Catalogo PULEGGE

La Quotidiana, 30.6.2014

Letture graduate in inglese francese e spagnolo

Οδηγίες εγκατάστασης

3 Petrifilm™

Güvenlik Kabin Fiyat Listesi