Psikolojik Danışma ve Rehberlik

KPSS
TABLOLARLA
EĞİTİM BİLİMLERİ
EBİM KPSS Kurslarının hediyesidir.
Psikolojik Danışma
ve Rehberliğin
Tarihsel Gelişimi
Rehberliğin Tanımı
Rehberliğin
Amaçları
Rehberlik
Hizmetinin Ortaya
Çıkmasını Sağlayan
Nedenler
Psikolojik Danışma ve
Rehberliğin Dayandığı
Temeller
Psk. Dan. ve
Rehberliğe
Katkı Sağlayan
Bilim Dalları
Rehberliğin İlkeleri
Rehberliğin
İşlevleri
Bireysel
Rehberlik
Grup Reh.
Eğitimin
Hizmet
Alanları
Öğrenci
Kişilik Hiz.
Özellikleri
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİKTE TANIMLAR VE TEMEL KAVRAMLAR
İlk rehberlik denemesi 1895 yılında Amerika’da başlatılmıştır.
1908 yılında Boston’da Frank Parson ilk mesleki büroyu kurmuştur.
Türkiye’de ilk defa 1953–1954 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji ve Özel Eğitim Bölümlerinde rehberlik ders olarak programda yer almıştır.
1953 yılında Amerikalı eğitim uzmanlarının girişimleriyle 1953 yılında eğitimde kullanılacak ölçme araçlarını geliştirmek üzere Talim ve Terbiye
Dairesine bağlı Test ve Araştırma Bürosu kurulmuştur.
 1955’te İstanbul’da, 1956 da Ankara’da Deneme Lisesi’nin ders programları, rehberliği temel alan bir anlayışıyla hazırlanmış ve uygulanmıştır.
En geniş tanımıyla rehberlik, bireye ilgi ve isteklerini dikkate alarak, kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, doğru tercihler yaparak kendini
gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel bir yardım sürecidir.
 Bireyin kendini tanımasına yardımcı olma
 Bireyin gizil güçlerini geliştirme
 Bireyin çevresindeki olanakları belirleyebilmesini sağlama  Bireyin çevresine uyumunu sağlama

Eğitimde bireysel farklılıkların dikkate alınması

Bireylerin duyuşsal gelişimlerinin önem kazanması

Çağdaş eğitim anlayışları

Psikometrideki gelişmeler

Meslek alanı seçiminin zorlaşması

Ruh sağlığına verilen önemin artması

Bireyin seçme özgürlüğü
 Bireye ve bireyin kendine ilişkin konularda karar verme
 Rehberlikte gizlilik esastır.
hakkına saygı duyulması esastır.
 Rehberliğin amacı, sorun çözmek değil, bireyin bir bütün olarak gelişmesine
 Eğitimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir parçasıdır.
yardımcı olmaktır.
 Rehberlik hizmetlerinde insana saygı esastır.
 Rehberlik hizmetleri bireye ve onun geleceğine yöneliktir.
 Etkili bir rehberlik hizmeti için, bireysel farklılıkların
 Rehberlik, bireyin zayıf yönlerinden çok, güçlü yönleri üzerinde durur.
dikkate alındığı bir eğitim sistemi oluşturulmalıdır.
 Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esastır.
 Rehberlik hizmetleri, tüm bireylere yöneliktir.
 Öğrenci ile ilişkili tüm bireylerin iş birliği esastır.
 Rehberlikte süreklilik esastır.
 Rehberlik tekniklerinin uygulanması, uzmanlık gerektiren bir alandır.




PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİKTE TANIMLAR VE TEMEL KAVRAMLAR
Psikoloji, davranışların ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak incelenmesidir. Psikoloji, insan davranışlarını ve kişilik sistemlerini inceler.
Sosyoloji, sosyal koşullardan doğan bütün olay ve olguları inceleyen bir bilimdir. Sosyoloji, sosyal ilişkilerin bağlantılarını anlamaya çalışır.
Ekonomi, bireyi sermaye oluşturan ve topladıkları üzerinde tasarruf yapan bir varlık olarak incelemektedir. Kendini gerçekleştirme amacı
Ekonomi
güden bireyin ilk koşulunu sağlaması için bedensel gereksinimlerini gidermesi gerekir.
Antropoloji
İnsanın kökenini, evrimini, toplumsal yönlerini inceleyen bilim dalıdır. İnsan ve ilkel insanın, eylemlerini, yaşantılarını, inançlarını vb. inceler.
Sosyal
Sosyal psikoloji, bireyin davranış, duygu ve ya düşüncelerini diğer bireylerin ya da sosyal grupların özelliklerinden ve davranışlarından nasıl
Psikoloji
etkilendiğini ya da şekillendiğini araştıran bir bilim dalıdır.
Her bilim dalı, bir felsefi görüşe dayanmaktadır. Buna göre her felsefi görüş, toplumun seçtiği yaşama biçimi ile belirlenir.
Felsefi Temel Rehberlik ve psikolojik danışmanın felsefi temelleri toplumun eğitim felsefesinden ayrı düşünülemez. Milli eğitim felsefesi ile rehberlik
psikolojik danışmanlık amaç ve ilkeleri arasında bir bütünlük bulunmaktadır.
Ekonomik
Sağlıklı birey, ekonomik bölüşümde payına düşeni elde edebilen ve her türlü gereksinimi giderebilendir. Buna göre her birey, üretim ilişkileri
Temel
çerçevesinde kendi donanımlarına göre bir var olma çabası gösterir.
ToplumsalBireyde var olan bilişsel ve duyuşsal özellikleri anlatan ruhsal (psikolojik) boyut, sosyal yapı içinde bireyin durumunu anlatan da toplumsal
Psikolojik T.
boyutu açıklar. Toplumsal-ruhsal temeller, bireysel farklılıklar, cinsel farklılıklar, öğrenme ortamı ve kişilik gelişimi olmak üzere incelenebilir.
Eğitim
Toplumun benimsediği genel felsefi kavramlara göre ortaya çıkan bir de eğitim felsefesi vardır. Psikolojik hizmetler, eğitim programının
Felsefesi T.
ayrılmaz bir parçası olduğuna göre bu hizmetlerin dayandığı temel de benimsenen eğitim felsefesinin dışında kalamaz.
Sosyolojik
Gelişmiş, karmaşıklaşmış bir toplumda birey, gerekli değişmeleri, geçişleri ve uyumları en kısa zamanda ve en etkili biçimde yapabilmek için
Temel
rehberliğe muhtaçtır.
1. İşlev: Bireyin kendini tanımasına yardım etmek.
2. İşlev: Bireysel ve sosyal faaliyetler konusunda bireye bilgi vermek.
3. İşlev: Bireye psikolojik danışma hizmeti vermek.
Psikolojik danışmanın en önemli amacı; bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.
Bireyin sosyalleşmesine, duygusal sorunlarını çözmesine, kişiliğini geliştirmesine ve kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmak amacıyla tek kişiye birebir
sunulan rehberlik hizmetidir.
Rehberlik uzmanı ile 20-25 kişilik öğrenci grubu arasında tartışma, soru-cevap vb. iletişim ile bir ölçüde bilgi verme etkinliğidir.
Öğretim Hizmetleri
Bir veya birçok alana yönelik bilgi-beceri sağlayarak bireyin bilişsel becerilerinin geliştirilmesidir.
Bireyin kendini gerçekleştirmesi için uygun ortam ve hizmet bütünlüğünün sağlanmasıdır.
 Sağlık hizmetleri
 Özel eğitim-özel yetiştirme hizmetleri
Öğrenci Kişilik Hizmetleri
 Sosyal yardım hizmetleri
 Sosyal-kültürel hizmetler
 Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri
Öğrenci kişilik hizmetlerinin etkin bir şekilde çalışması için gerekli donanım ve eşgüdümün sağlanması, programların
Yönetim/Denetim Hizmetleri
uygulanmasını ifade eder.
Çağdaş eğitim anlayışlarının ve hizmetlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Öğrenci kişilik hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi, sistemli ve sürekli bir
yönetim yapısı gerektirir. Öğrencilerin en üst düzeyde öğrenme ve gelişmesini amaçlar ve bunun için ortam hazırlar. Yönetim ve öğretim alanından farklı ve
ayrı bir hizmet grubudur.
Psikoloji
Sosyoloji
PDR YAKLAŞIMLARI
Kriz Yönelimli Yaklaşım
İyileştirici-Çare Bulucu Yaklaşım
ÖZELLİKLERİ
Bu yaklaşımda bireyin yaşamında meydana gelen olağanüstü olaylar ve kriz durumlarında yardım edilmesi esastır.
Bu yaklaşım bireyin eksik yanları veya hatalı davranışları üzerinde odaklanır ve bunları tamamlayıcı bir rol üstlenir.
Önleyici PDR yaklaşımında kriz yönelimli ve iyileştirici-çare bulucu yaklaşımın aksine muhtemel sorunların ortaya çıkmadan önce
kestirilmesi ve rehberlik etkinlikleri ile bu sorunların ortaya çıkmasının önüne geçilmesi öngörülmektedir.
Gelişimsel PDR yaklaşımı, öğrencilerin içinde bulundukları yaş ve gelişim dönemlerinin bir gereği olarak yerine getirmeleri beklenen
(başarmaları gereken) bazı gelişimsel görevlerin olduğu gerçeğinden hareketle, PDR hizmetleri yoluyla bireylere bu gelişimsel
görevlerini başarı ile yerine getirmeleri için sistemli ve programlı bir şekilde yardım etmeyi öngörür.
Önleyici Yaklaşım
Gelişimsel Yaklaşım
PDR MODELLERİ
Mesleki Yardım Süreci Olarak Rehberlik
Eğitimle Kaynaştırılmış Rehberlik
Klinik Yaklaşım Olarak Rehberlik
Karar Verme Sürecine Yardım Olarak Rehberlik
Gelişimsel Rehberlik
Dolaylı Olarak Sunulan
Hizmetler
Örgütsel Örüntüye Göre
Rehberlik Modelleri
Merkezileşmemiş-Uzmanlaşmamış
Rehberlik Modeli
Merkezileşmiş - Uzmanlaşmış
Rehberlik Modeli
Eğitim Programlarına Kaynaştırılmış
Rehberlik Modeli
İnsan İlişkileri ve Grup Çalışması
Modeli
REHBERLİK HİZMETLERİNİN KAPSAMI
Plan ve program hazırlama, diğer hizmet alanlarının içeriğini ve hizmetlerin hangi öğrenci grubuna, nasıl bir sıra ile ve hangi
personel tarafından verileceğini açıklığa kavuşturur.
Doğrudan doğruya öğrencilere yönelik bir hizmet değildir. Müşavirlik, rehberlik hizmetleri öğrencilere sunulurken, okul
yöneticisi ve öğretmenlerin de rehberlik hizmetlerinde ortak bir anlayışa ulaşmasıdır.
Öğrenci, sadece okul ve aile içinde yer almaz. Hem kendi sosyal çevresi hem de gelecekte içinde bulunacağı çevreler vardır.
Bireyin ilgileri, yeterlikleri, becerileri, gereksinimleri ve istekleri doğrultusunda yer aldığı veya alacağı çevrenin tanınması,
incelenmesi ve bireye aktarılması gerekmektedir.
Uygulanan bir programın sonuçları hakkında bilgiler edinmek, öğrenci, öğretmen ve velilerin özellik, gereksinim ve
beklentileri hakkında bilgi sahibi olmak, karşılaşılan sorunların çözümüne yol gösterici bilgiler edinmek için araştırmadeğerlendirme çalışmaları yapılması gerekir.
Öncelikle bireyin kendisine yönelik etkinlikleri içerir. Bireyi tanıma sürecinde birey hakkında tüm gelişim özellikleri ve tüm
yönleri dikkate alınmalıdır.
Okul Rehberlik Programını
Hazırlama
Müşavirlik (Konsültasyon)
Hizmetleri
Çevre-Veli İlişkileri
Araştırma ve Değerlendirme
Hizmetleri
Bireyi Tanıma Hizmetleri
Yeni Duruma-Ortama Alıştırma
(Oryantasyon) Hizmetleri
Bilgi Toplama ve Yayma Hizmetleri
Doğrudan Sunulan Hizmetler
ÖZELLİKLERİ
Bireylerde var olan özellikler ile mesleğin gerektirdiği özellikler araştırılarak, bu iki alandaki özellikler incelenir ve
bireylerin kendilerine uygun mesleklere yönlendirmeleri sağlanır.
Eğitim ve rehberliğin amaçları ortaktır.
Bireyin tüm yönlerinin ayrıntılı olarak incelenmesi ve özelliklerinin belirlenmesi, böylece kendisine uygun kararlar
vermesine yardım etmektir.
İş ve meslek seçimi süreçlerinde bireye yapılan yardımlardır.
Çağdaş eğitim anlayışlarına en uygun, en fazla kabul gören ve en kapsamlı modeldir. Rehberlik hizmetlerinin yaşamın
tüm dönemlerinde sürekli olarak verilmesi gerektiğini savunur.
Bu modelde rehberlik hizmetleri eğitimin bir parçasıdır. Rehberliğin amacı, öğrencilerin öğretimden en yüksek
derecede yararlanabilmeleri için uygun koşulları hazırlamak, akıl sağlığını koruyucu ve geliştirici önlemler almak,
öğrencilerin kişisel planlamalar yapabilme ve yerinde kararlar verebilme gücünü geliştirmelerine yardımcı olmaktır.
Bu modelde, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin, ancak bu alanda uzmanlaşmış kimseler tarafından
yürütülebileceği görüşü benimsenmektedir. Danışma psikoloğu, psikometrist, sosyal hizmet uzmanı vb. uzmanlar
tarafından verilecek hizmetlerle etkili bir rehberlik ve psikolojik danışma yapılacağı savunulmaktadır. Bu modelde de
öğretmenlerin rehberlik çalışmalarına katılmaları beklenmektedir.
Eğitimciler, danışmanlar ve rehberlik uzmanları böyle bir model geliştirmeye çabalasalar da bu alanda henüz bir
model geliştirilememiştir. Grup rehberliği denemesi, uyum kursları, sosyal planlama ve oryantasyon kursları bu
rehberlik modeli için bazı ön uygulamalardır.
Son zamanlarda ortaya çıkan bir modeldir. Bu modele göre, insan ilişkileri konusunda beceri ve anlayış kazandırmakla
öğrencilerin sağlıklı kişilik geliştirmelerine yardımcı olunabilir.
Öğrencilere bulundukları okulu ve okulda bulunan olanakları tanıtmak amacıyla düzenlenen etkinlikleri içerir.
Birey için gerekli eğitsel, mesleki vb. tüm bilgileri toplamak ve bunları yaymak rehberlik hizmetleri içinde yer alır.
Bireyin ilgileri, yetenekleri, becerileri ve gereksinimleri doğrultusunda, okul içi programları hazırlamak, bir üst eğitim
kurumlarını bireye tanıtmak, iş ve mesleki yönelimlerine destek olmak ve yöneltmek rehberlik hizmetleri içinde yer alır.
Bir üst eğitim kurumuna veya bir meslek alanında çalışma yaşamına başlamış olan bireyin bu alandaki uyumunun izlenmesi,
İzleme ve Değerlendirme Hizmetleri
aynı zamanda uygulanan rehberlik etkinliklerinin verimliliği hakkında da bilgi verir.
Öğrenciler yaşadıkları sorunların içerik ve yoğunluklarına göre ruh sağlığı alanında doğrudan veya destekleyici hizmet veren
Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme)
farklı uzmanlarda yardım alabilirler. Psikolojik sağlık konusundaki yardım almaya sevk gibi öğrencilerin fiziksel sağlıklarını da
Hizmetleri
takip etmeli ve ihtiyacı olan öğrencileri sağlık kuruluşlarına sevk etmelidirler.
Tüm rehberlik hizmetinin temelini oluşturan hizmetlerdir. Diğer hizmet alanlarına göre daha teknik çalışmayı gerektirir ve
Psikolojik Danışma Hizmetleri
bu alanda uzman personel tarafından verilebilir. Psikolojik danışma hizmetlerinin temel amacı; bireyin kendini
gerçekleştirme sürecine katkıda bulunmaktır.
Öğretim Basamaklarına Göre
Hizmet
Alanlarına Göre
Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri
Eğitim Alanında
Sağlık Alanında
Sanayi Alanında
Sosyal Yardım Alanında
Okulöncesi Öğretimde
Rehberlik
lköğretimde Rehberlik
Ortaöğretimde Rehberlik
Yükseköğretimde Rehb.
Yaygın Eğitimde
Rehberlik
İşlevlerine Göre
Birey
Sayısına
Göre
Problem
Alanlarına
Göre
Eğitsel Rehberlik
Kişisel Rehberlik
Mesleki Rehberlik
Bireysel Rehberlik
Bireysel Psikolojik Dan.
Grupla Rehberlik
Grupla Psikolojik Dan.
Geliştirici Rehberlik
Yöneltici Rehberlik
Uyum Sağlayıcı Rehb.
Önleyici Rehberlik
Ayarlayıcı Rehberlik
Tamamlayıcı Rehberlik
İyileştirici (Çare Bulucu)
Rehberlik
Aydınlatıcı Rehberlik
P. DANIŞMA KURAMLARI
Varoluşçu Kuram
Hümanistik Kuram
(Danışandan Hız Alan Yaklaşım)
Psikanalitik Kuram
Davranışçı Kuram
Akılcı-Duygusal-Davranışçı
Yaklaşım
İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı
Gestalt Kuramı
Gerçeklik Terapisi
Fenomenolojik kuram
Gözleme Dayalı
Teknikler
Eklektik Yaklaşım
ÖZELLİKLERİ
Varoluşçu yaklaşıma göre psikolojik danışmanın amacı; bireyin kendisi için sorumluluklar alabilmesi, bağımsızlık kazanması ve
böylelikle varoluşunu yeniden yaşayarak tüm potansiyellerini ortaya koyabilecek bir duruma gelmesidir.
Psikolojik danışman, danışanı yönlendirmez, danışanın değişim gücüne inanır. Danışanla eşit düzeyde ilişki kurulması önemlidir.
Danışanın yüreklendirildiği, onun kendisini anlamasına olanak sağlayan olumlu koşullar sağlanmalıdır.
İnsan davranışlarının biyolojik ihtiyaçlar ve cinsel güdüler tarafından yönlendirildiğini savunur. İnsanın doğasının, doğuştan kötü
olduğunu öne sürer. Psikolojik danışma görüşünde; id, ego ve süperego’dan oluşan kişilik anlayışları esas alınır.
Danışman, bir öğretmen gibidir. Öğrenme yaklaşımında olan pekiştireçler, sistematik duyarsızlaştırma, korku duyulan obje ile
yüzleştirme, model olma, ev ödevi gibi teknikler kullanılmaktadır. Teşhis önemlidir. Psikolojik ölçme araçlarından yararlanılır.
Psikolojik danışmada danışmanın amacı, bireyin akılcı ve mantıklı olmayan içsel inançlarını, akılcı ve mantıklı içsel inançlara
çevirmektir. Danışman aktif ve yönlendiricidir. Bu nedenle bu yaklaşım da güdümlü bir yaklaşımdır.
Hümanistik anlayışa dayanan bir kuramdır. İnsanların kendini gerçekleştirme sürecinde kazandığı güdülerle ilgilenir. İnsanların
doğuştan iyi olduklarını, davranışlarındaki kötülüğün özdeki bozukluktan değil, kötü çevre koşullarından ileri geldiğini savunur
Organizmadaki denge hali, psikolojik sağlığın temelini oluşturur. Danışmanın amacı; danışanın dengesizliğini gidermek ve bireyin
tekrar duygu, düşünce ve davranışlarında bütünlüğe ulaşmasını sağlamaktır.
İnsanın, özünde iyi bir varlık olduğunu savunur. Gerçeklik terapisinin temel amacı; bireylerin yaşamdan beklentilerinin en iyi ve en
etkili yollarını bireylere öğretmektir. Gerçeklik terapisi, gerçek olmayan davranışın reddini ve yeniden öğrenilmesini içerir.
Bir davranışın en doğru şekilde anlamlandırılması, o davranışı ortaya koyan birey tarafından yapılır.
Her kuramın, her yaklaşımın yeterli ve yetersiz olduğu yönlerin bulunduğunu, bu nedenle bir danışma sürecinde tüm yaklaşımların
danışmana olumlu yansıyacak yönlerinin kullanılması gerektiğini savunur.
Gözlem
Vaka Kaydı (Anekdot)
Gözlem Listeleri
Özellik Kayıt Çizelgesi
Derecelendirme
Ölçekleri
Kendini Anlatma Teknikleri
Anket
Otobiyografi
Problem Tarama
Listesi
Zaman Çizelgesi
Soru Listesi (Öğrenci
Tanıma Fişi)
Diğer Teknikler
Etkileşime Dayalı Teknikler
Başkalarının
Görüşlerine
Dayalı Tekn.
Arzu Listeleri
Sosyometri
Kimdir bu? (Bil kim?)
Sosyal Uzaklık Ölçeği
Rol Dağıtım Tekniği
Psikolojik Danışma
Görüşme
Veli Görüşmeleri
Ev Ziyaretleri
Drama ve Oyun
Etkinlikleri
Bibliyoterapi
Vak’a İncelemesi
Vak’a Konferansı
Toplu Dosya (Gelişim
Dosyası)
Yetenek Testleri
İlgi Testleri
Kişilik Testleri
Tutum Testleri
Başarı Testleri
HİZMET SUNULAN ALANLARA GÖRE REHBERLİĞİN GRUPLANDIRILMASI
Bireylerin, kendi yetenek, ilgi ve gereksinimlerini, çevresindeki olanları görerek sağlıklı kararlar almalarına yönelik olarak
sürdürülen hizmetleri içerir ve eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır.
İnsanın sağlığını koruyucu, temel bilgilerin edinmesi, sağlık kurumlarından etkin bir şekilde yararlanılması, bu konuda yapılabilecek
etkili bir rehberlik hizmetini gerekli kılmaktadır.
Sanayi alanında sanayi kuruluşları, işçi sendikaları, iş ve işçi bulma kurumu gibi kurumlarda da son yıllarda psikolojik danışma ve
rehberlik hizmetlerine yer verilmektedir.
Çocuk Esirgeme Kurumu, Kızılay, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Kurumu gibi kurumlarda verilen rehberlik hizmetleridir.
İlköğretim çağına gelmemiş çocukların (3-6 yaş) sosyal, bilişsel, zihinsel ve bedensel gelişimini, programlanmış bir eğitim
ortamında gerçekleştiren ve çocuğu ilköğretim kademesine hazırlayan bir eğitim kademesidir. Okul öncesi eğitim döneminde
çocuğun ilgilerini, yeteneklerini ve becerilerini geliştirmek amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemek, çocuğun kendini tanımasını
sağlayacak olanakları sunmak, çocukların yaptıklarını izlemek, ona dönüt vermek ve doğru davranışları pekiştirmek gerekir.
İlköğretim dönemi, psikolojik danışma verehberlik hizmetleri aracılığıyla kazandırılacak niteliklerin önemli bir bölümü için kritik
dönemlerden oluşur. Bu dönemde kazandırılması gereken kritik davranışların daha sonraki dönemlerde kazandırılabilmesi çok
zordur. Öğrencilerin gelişim özellikleri gereğince okulöncesi ve ilköğretimde rehberlik hizmetleri öğretmen merkezli olmalıdır.
Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine en çok ihtiyaç duyulan dönemdir.
Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine en fazla ihtiyaç duyulan öğretim kademesi ortaöğretimdir. Çünkü bireyler bu
dönemde, en önemli gelişim dönemlerinden biri olan ergenlik dönemindedirler.
Bireyin yüksek öğrenim sonrası, daha çok iş yaşamında sorunsuz biçimde yaşamasını sağlayan bir rehberlik türüdür.
Yaygın eğitimde verilecek psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, daha çok kursiyerlerin mesleğe ve işe yönlendirilmesini, iş
yaşamına hazırlığı, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi amacına yönelik etkinlikleri kapsamaktadır.
Okul seçme, okula ve okulun bulunduğu çevreye uyum sağlama, alan ve ders konusunda sağlıklı seçimler yapma, verimli çalışma
alışkanlıkları kazandırma, öğrenme güçlüklerinden kurtularak okulda başarılı olma becerilerini geliştirme gibi yardımları içerir.
Bireyin kişisel-sosyal gelişim gereksinimlerini karşılamak ve onların kişisel gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak amacıyla
yürütülen rehberlik hizmetleridir.
Bireyin meslekleri tanıması, kendi özelliklerine uygun meslekleri seçmesi, seçtiği mesleğe hazırlanması ve mesleki yönden
gelişmeleri konusunda yapılan yardımlardır.
Rehberlik hizmetlerinin bireyle birebir gerçekleştirilmesidir.
Bir psikolojik danışman ile bir danışan arasında kurulan psikolojik yardım ilişkisidir.
Birden fazla bireye yönelik rehberlik hizmeti sunulmasıdır.
Bir psikolojik danışman ile birden fazla bireyden oluşan bir grupla terapötik ilişki kurma şeklidir.
Rehberlik programlarında, öğrenci gelişim dönemlerinin dikkate alınarak gelişimlerini sağlayacak etkinliklere yer verilmesidir.
Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine, ders, alan, okul ve meslek seçmesine yardım amaçlık etkinlikleri içerir.
Uyum sorunu gösteren öğrencinin yaşadığı problemin nedenini ortaya çıkarmak ve çözüm yollarını bulmasına yardımcı olmaktır
Problem ortaya çıkmadan, olası durumları tahmin ederek çıkabilecek problemleri durdurmaya yönelik etkinliklerdir.
Eğitim plan ve programlayıcılarına yöneliktir. Bireysel farklılıklara uygun programlar geliştirmeleri konusunda eğitim plan ve
programcılarına yol gösterme çalışmalarını kapsar.
Rehberliğin, öğrenme etkinliklerini tamamlayıcı bir niteliği olduğunu vurgular. Öğrencilere doğrudan rehberlikten çok, eğitim
ortamları ve eğitim anlayışlarındaki değişiklikler aracılığıyla, dolaylı olarak sunulan bir rehberlik söz konusudur.
Çeşitli sapmalar ve uyumsuzluk söz konusu olduğunda, gerekli müdahalelerin yapılarak bireyin bozulan dengesinin yeniden
düzeltilmesine yönelik çalışmaları içerir.
Öğrencilerin, okul içi ve okul dışı eğitsel, kişisel ve mesleki olanaklar konusunda aydınlatılmasına yönelik çalışmaları kapsar.
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ / TEST DIŞI TEKNİKLER
Tanınmak istenen bireyin tutum ve davranışlarının bir ölçme aracından yararlanmadan belirlenmesine yönelik bir tekniktir.
Rastlantısal (Doğal) gözlem ve sistematik gözlem olmak üzere iki farklı uygulaması vardır.
Gözlem sonuçlarının kaydedilmesi için geliştirilmiş formlardır. Bu formlarda, gözlenen bireye ait tanılayıcı bilgiler, gözlem tarihi,
yeri, gözlenen davranışlar gibi bilgiler bulunur.
Gözlenecek davranışların, bilgi toplanacak özelliklerin listelendiği formlardır.
Çeşitli alanlardaki özelliklerinin sıralandığı ve bu özelliklerden hangilerinin öğrencide olup olmadığının belirtildiği çizelgelerdir.
Gözlenen bireyde hangi davranışların hangi düzeyde bulunduğunu belirlemek amacıyla kullanılır. Gözlemi yapan kişinin, hangi
davranışın ne düzeyde (Az, çok az, hiç, biraz vb.) bulunduğunu işaretleyerek belirlediği ölçeklerdir.
Anketlerde çok sayıda bilgi toplanabilmesiyle birlikte, her anketin konusu mutlaka sınırlandırılmalı, birbiriyle ilgisiz konular aynı
ankette yer almamalıdır. Anket yoluyla kısa sürede çok sayıda kişi hakkında bilgi toplanabilir.
Bireyin, kendisi hakkındaki bilgileri kendisinin serbestçe yazması esasına dayanan bir tekniktir. Bireyin, kendisi hakkındaki her şeyi
yazmasının istendiği otobiyografilere sınırsız otobiyografi denir. Belirli konu veya konularda yazması istenen otobiyografilere ise
sınırlı otobiyografi denir.
Bireyleri kaygılandıran durumlar hakkında bilgi toplamak amacıyla kullanılan bir tekniktir.
Sınav, sağlık vb. gibi bireyde kaygı yaratan konularda, mevcut kaygı düzeyini, kaygının kaynağını, yönelimini, bireyin beklediği
çözümleri belirlemek amacıyla uygulanır.
Öğrencinin gün boyunca gerçekleştirdiği etkinliklerin, türü ve süresi de belirtilerek bir sayfada götserilmesidir.
Öğrencinin sağlık durumu, ailenin sosyal ve ekonomik durumu gibi genel bilgiler edinmek amacıyla oluşturulmuş belgelerdir.
Öğrencilerin doyurulmamış ihtiyaçlarını, açığa vurmadığı duygularını, umutlarını ve beklentilerini ortaya çıkarmak amacıyla
düzenlenmiş sorulardan oluşur. Daha çok okulöncesi ve ilköğretimde kullanılır.
Grubu oluşturan bireylerin birbirleri ile ilişkilerini, sosyal durumlarını, grup içerisindeki alt grupları belirlemek amacıyla
hazırlanmış, güvenirliği ve objektifliği yüksek bir tanıma tekniğidir.
Gruptaki bireylerin belli özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanan bir tekniktir.
Grup içi ilişkileri belirlemeye yarayan bir tekniktir. Sınıf rehber öğretmeni tarafından uygulaması yapılır.
Öğrencilere bir oyunun sahneleneceği söylenerek, rolleri ve özellikleri verilir. (Örnek; Prenses, iyilik perisi vb.)
Bu rolleri en iyi yapabilecek arkadaşlarının isimlerini yazmaları istenir.
Öğrenci ile birebir, yüz yüze yapılan ve öğrencinin belli bir sorun veya durum karşısında yaşadığı sorunun çözümünde destek
olma amacı taşır.
Bilgi toplama, bireyin sorununu teşhis ve iyileştirme amacıyla, en az iki kişi arasında gerçekleştirilen, kendine özgü kuralları olan,
planlı konuşmalardır.
Veli görüşmelerinin temel amacı, velinin eğitim sürecine katılımını sağlamaktır.
Öğrenciyi daha iyi tanıyabilmek için, öğrencinin aile ortamı hakkında bilgi toplamak amacıyla gerçekleştirilir.
Sosyodrama; Bireyin sosyal sorunları ile ilgili bazı rolleri paylaşarak izleyiciler karşısında oynamasıdır.
Psikodrama: Birey için kaygı ve üzüntü kaynağı olan psikolojik bir sorunu, bir grup karşısında gerçek yaşamında olduğu gibi
oynayarak ortaya koymasıdır.
Rol Oynama: Bir olayın veya bir durumun çeşitli yönleri ile canlandırılmasıdır.
Oyun Terapisi: Önceden hazırlanmış bir oyun ortamında, çocukların oyun sırasında uzmanlar tarafından izlenerek
davranışlarının yorumlandığı bir tekniktir.
Bireyin, kendi sorunuyla ilgili okuyarak, kendi kendine psikolojik yardım sağladığı bir tekniktir. Başlı başına bir yardım tekniği
olarak kullanılabileceği gibi, devam eden bir çalışma içerisinde de kullanılabilir.
Bireyin, tüm yönleriyle ayrıntılı ve derinlemesine incelenmesidir.
Ağır bir psikolojik sorun yaşayan çocuğa tek bir uzman çözüm bulamaması sonucu birden fazla uzmanın bir araya gelerek
çocuğun sorununa çözüm bulma durumuna vak'a konferansı denir.
Öğrenciyle ilgili elde edilen bilgilerin sınıflandırılarak kaydedildiği ve saklandığı dosyadır.
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ / TEST TEKNİKLERİ
Bireyin zihinsel becerileri ve akademik yeterlilikleri hakkında bilgi toplamak amacıyla hazırlanan ve uygulanan testlerdir. Uygulandığı alana göre
“genel yetenek testleri” ve “özel yetenek testleri” olarak gruplandırılır.
Öğrencilerin hoşlandıkları ve hoşlanmadıkları yönleri daha iyi tanıyarak, ileride uyum sağlayacağı alanları seçmelerine yardımcı olan envanterlerdir
Bireyin kişilik özelliklerinin tanınmasını sağlayan testlerdir. Kişilik testleri yoruma açık testler olması nedeniyle hazırlanması ve uygulanması
uzmanlık ve dikkat gerektiren testlerdir.
Kişinin nelere, ne derece değer verdiğini, bir durumla ilgili ne düşündüğünü ve ne hissettiğini saptamaya dönük ölçeklerdir.
Öğrencilerin belli bir alandaki bilgi düzeylerini ölçen testlerdir. Genellikle akademik başarı düzeyini ölçmeye dönük olarak hazırlandığı için rehberlik
servislerince en az kullanılan test türüdür.
İl ve İlçe Örgütü
REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTÜ
Türkiye’de, rehberlik hizmetlerinin teşkilatlanması Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. İlk kez 1970-1971 eğitim-öğretim
yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 24 okulda başlayan rehberlik hizmetleri, 1992 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Merkezi Rehberlik
Merkez Örgütü
Hizmetleri Örgütlenmesi Kanunu ile yasal işlerlik kazanmıştır. Rehberlik Hizmetleri Merkez Teşkilatının başında Milli Eğitim Bakanı
bulunur. Milli Eğitim Bakanına bağlı olan Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü merkez teşkilat bünyesinde ülke
genelinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma hizmetlerinin yürütülmesinden sorumludur.
Milli Eğitim Müdürü İl/İlçe Milli Eğitim Müdürü, yönetim alanındaki tüm eğitim-öğretim etkinliklerinden sorumludur.
Milli Eğ. Müd. Yard.
Milli Eğitim Müd. Yard. veya bu amaçla görevlendirilen ilgili Şube Müdürleri, il ve ilçelerdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin
veya Şube Müdürü
planlanmasından, programlanmasından, eşgüdümünden ve yürütülmesinden Milli Eğitim Müdürü adına yetkili ve sorumludur.
Rehberlik ve
İl Milli Eğitim Müdürlüğü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri İl Danışma Komisyonu, her öğretim yılı başında Eylül ayı içerisinde
Psikolojik Danışma
ve her öğretim yılı sonunda Haziran ayı içerisinde olmak üzere yılda iki defa toplanır. Komisyon, öğretim yılı başında rehberlik
Hizmetleri İl Danışma hizmetlerinin planlaması ve kurumlar arası eşgüdümü ve koordinasyonu; öğretim yılı sonunda ise çalışmaları değerlendirme amacıyla
Komisyonu
toplanır.
Rehberlik Araştırma İllerde, Milli eğitim Müdürlüklerine bağlı olarak hizmet veren Rehberlik Araştırma Merkezi’nin (RAM) en temel görevi, ilk ve ortaöğretim
Merkezi (RAM)
okullarındaki rehberlik hizmetlerinin planlanması ve uygulama sürecinin izlenmesidir.
Rehberlik hizmetlerinin temel ayağı ve uygulama yeri okullardır.
Okul Müdürlükleri
Okul Müdürlükleri, okullarındaki eğitim öğretim etkinlikleriyle birlikte, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin de etkili ve verimli bir
şekilde yürütülmesinden sorumludurlar.
Okul Müdürü
Müdür Yardımcısı
Koordinatör Rehber
Öğretmen
Rehber Öğretmen
(Psikolojik Danışman)
Sınıf Rehber
Öğretmenleri
Diğer Öğretmenler
Akran Danışmanlığı
Özel Eğitimin Tanımı
Özel Eğitimin
Amaçları
Özel Eğitim
Gerektiren Birey
Özel Eğitim
Gerektiren Problem
Alanları
Kaynaştırma Eğitimi
OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTLENMESİ
Okul rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yılık planların hazırlanması ve uygulanmasını takip eder. Rehberlik hizmetleri okul yürütme
kurulunu oluşturur ve bu kurula başkanlık eder. Birden fazla rehber öğretmen bulunması durumunda, rehber öğretmenler arasındaki görev
bölümünü belirten çizelgelerin hazırlanmasını sağlar.
Velilerden ve öğrencilerden gelen problemleri, problemli öğrencileri, sürekli başarısızlık ve devamsızlık konularını ve bunlarla ilgili bilgi ve
belgeleri rehberlik servisine gönderir.
Rehberlik hizmetleri ile ilgili konularda rehberlik servisi personeli ile işbirliği içerisinde çalışır.
Rehberlik servisi ile okul yönetimi arasındaki eşgüdümü sağlar.
Rehber öğretmenlerle birlikte okul rehberlik programlarını ve programın yıllık uygulama planını hazırlayarak okul müdürünün onayına sunar ve
Rehberlik Araştırma Merkezine ulaştırılmasını sağlar. Rehberlik hizmeti sunar.
Okul rehberlik programını hazırlar.
Hazırlanan rehberlik programının uygulanmasında sınıf rehber öğretmenlerine rehberlik yapar.
Rehberlik hizmeti sunar.
Rehberlik servisince verilen yıllık çalışma planı çerçevesinde kendi sınıfı için yıllık bir çalışma planı hazırlar. Rehberlik saatlerinde sınıfa girer.
Sorumlu olduğu sınıfla ilgili çalışmalarda, işbirliği yaptığı rehber öğretmene her türlü yardımda bulunur.
Okul yönetimi tarafından, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri ile ilgili vereceği görevleri yapar.
Alt sınıflardaki öğrencilere verilecek bazı rehberlik çalışmalarında, üst sınıflardaki öğrencilerin, alt sınıflardaki öğrencilere katkısının sağlanması
şeklinde uygulamalara akran danışmanlığı denir.
KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ
Bireyin bazı özelliklerinde meydana gelen zedelenme, normalden sapma, yetersizlik gibi özür ve engelleri nedeniyle, genel eğitimden
yararlanamayan çocukların özel olarak geliştirilmiş program ve yetiştirilmiş personel ile özür ve özelliklerine uygun bir ortamında sürdürülen
eğitim çalışmalarıdır.
 Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve
mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini,
 Toplum içinde bağımsız yaşamaları ve kendi kendilerine yeterli bir duruma gelmelerine yönelik temel yaşam becerilerini geliştirmelerini,
 Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; eğitim ihtiyaçları, yeterlilikleri, ilgi ve yetenekleri
doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlaına ve hayata hazırlanmalarını amaçlar.
Çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından akranlarına göre beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren bireydir.
 Zihinsel Yetersizlik
 Dil ve Konuşma Güçlüğü
 Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
 Özel Öğrenme Güçlüğü
 Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
 Birden Fazla Alanda Yetersizlik
 Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
 Duygusal Uyum Güçlüğü
 Çok Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizlik
 Otizm
 İşitme Yetersizliği
 Sosyal Uyum Güçlüğü
 Görme Yetersizliği
 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
 Ortopedik Yetersizlik
 Üstün veya Özel Yetenek
 Sinir Sisteminin Zedelenmesi ile Ortaya Çıkan Yetersizlik
Özel eğitim gerektiren bireylerin, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim ve öğretimlerini resmî ve özel okul öncesi, ilköğretim, orta
öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan, destek eğitim hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır.
Eğitim Bilimleri Merkezi KPSS Kursları
Gaziosmanpaşa Bulv. No: 46 Kat: 5-6-7 Çankaya/İzmir Tel: 0 232 445 21 25 www.ebimegitim.com

Download Report