Effects of Forgiveness on Self Actualization

Elementary Education Online, 13(4), 1493-1501, 2014.
İlköğretim Online, 13(4), 1493-1501, 2014. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
Effects of Forgiveness on Self Actualization
Enver SARI1
ABSTRACT: The present research aims to determine the relationship between self - actualization and forms of
forgiveness - which may be via apology, agreement on, submission to, and approving of, or forgetting of what
has happened. 313 voluntary university students (164 females, 149 males), chosen by means of simple random
sampling, participated in the research. The Personal Orientation Inventory (Kuzgun, 1973) and the Turkish
adaptation of the Heartland Forgiveness Scale (Thompson et al., 2005; Bugay & Demir, 2010; Bugay, Demir &
Delevi,2012) were used as the data collection instruments. It was found in this research that forgiveness and self
- actualizations predicted one another and there was a definite relationship between forgiveness and self actualization. Increasing dispositional forgiveness in directing clients to self - actualization is suggested as a
technique in psychological counseling, in accordance with the findings obtained in this research.
Key Words: Forgiveness, Self-actualization, Dispositional Forgiveness, Forgiving Oneself, Forgiving Others,
Forgiving Situation.
SUMMARY
Introduction: Surveying the literature related to psychology, no research that determined the relationship
between forgiveness and self - actualization was encountered, although it is here predicted that there is a
relationship between self - actualization and forgiveness. In the present research, relationships between forgiving
oneself, others and the situation (Thompson et al., 2005; Bugay & Demir, 2010; Bugay, Demir & Delevi,2012)
and self - actualization were examined in terms of the self- actualization characteristics as determined by
Shostrom (1964), in order to make a contribution to the literature in the field of positive psychology, to the
personal development of individuals, to social agreement and particularly to the field of psychological
counseling.
Method: 313 voluntary university students (164 females, 149 males), chosen by means of simple random
sampling, participated in this research. The Personal Orientation Inventory (POI): POI was used in determining
the self - actualization level of the individual. This was developed by Shostrom in 1968 and based on the theories
of Rogers and Maslow; and it was adapted to Turkish by Kuzgun in 1973. The Heartland Forgiveness Scale
(HFS): HFS (Thompson et al., 2005) is a self-expression scale relating to the forgiving of oneself and others; and
it includes 18 correct / incorrect expressions. HFS is made up of 3 sub scales-each of which includes 6 itemsrelating to forgiving oneself, others and the situation. Turkish version of HFS (Bugay & Demir, 2010) was used
in this research. Turkish version of HFS (TVHFS) confirmed good internal consistency reliability. Besides, in
order to test convergent validity, the correlations were calculated between HFS, The Satisfaction with Life Scale
(SWLS), and the Ruminative Response Scale (RRS). Being consistent with the previous studies (Thompson et
al., 2005), the results indicated significantly high positive correlation between HFS and SWLS and significantly
high negative correlation between HFS and RRS. Therefore, internal consistency and convergent validity of
TVHFS was found adequate for university sample. Confirmatory Factor Analyses (CFA) suggested that the
http://tureng.com/search/yeterli d%c3%bczeydesufficiently modified three factor structure of TVHFS
was confirmed with the obtained data, indicating the cross-cultural equivalence of the TVHFS (Bugay, Demir &
Delevi, 2012).
Findings: Self - actualization is most correlated to forgiving the situation (r = .33, p < .01) and secondly to self forgiveness (r = .31, p < .01) among the sub dimensions of forgiveness, there is no significant relationship with
forgiving others. Apart from the relationship between forgiveness and self - actualization, this research also
determined the degree to which forgiveness predicts the self - actualization. According to the analyses of the
results, it is seen that self - actualization is a significant predictor of forgiveness (R = .33, R² = .11, F = 40.20, p
< .01). It can be mentioned that 11% of the total variance regarding forgiveness is explained through self actualization. Variables of forgiving oneself, others and the situation, together, grant a significant relationship
below the average level with self - actualization points (R = .39, R² = .15, p < .01). Variables of forgiving
oneself, others and the situation, together, explain 15% of the total variance in self - actualization. According to
the standardized regression coefficient (β), self – actualization’s predictor variables’ relative order of importance
1
Assoc.Prof. Dr. Ordu University, Education Faculty/Educational Science Department/ Guidance and Psychological Counseling Programme.
Cumhuriyet Campus/Ordu/TURKEY e mail: [email protected]. Tel: +90 05426811334.
is self - forgiveness and forgiving the situation. Analyzing the t-test results regarding the significance of
regression coefficients, it is seen that self - forgiveness and forgiving the situation are important predictors of
self - actualization. The variable of forgiving the others does not have an important influence. Forgiving oneself,
others and the situation have important effects on self - actualization. This effects when tested with path analysis
statistic are determined that creating a compatible model.
Discussion and Comment: One of the characteristics of an individual actualizing himself/herself is the
acceptance of the reality as is. Accepting the reality as is, means a relating to the characteristics of rationality in
forgiveness. Suffering wrong must be realistic in order for forgiveness to occur. Lessening the unrealistic feeling
of suffering wrong is not related to forgiveness. As a result, one of the characteristics determining the
relationship between forgiveness and self - actualization is rational thought. The individual must accept
himself/herself and others without prejudice for the formation of helpfulness including mercy and moral love for
the person doing wrong.
The reason behind the receipt of internal support being most correlated to forgiveness is that forgiveness is an
internal process (Human Development Study Group, 1991). Emotional openness is one of the self - actualization
sub dimensions that have the least relationship with forgiveness. Emotional openness has the least relationship
with forgiveness; this is because the reformation of feelings (McCullough, Pargament and Thoresen, 2000) and
‘reframing the past’ as suggested by Tibbits (Tibbits, 2007, p.147) are a part of forgiveness. Forgiveness means
an emotional change, rather than an emotional openness.
Self - forgiveness can be evaluated as using the time efficiently in heading towards self - actualization. Another
finding obtained in this research is that there is a relationship between self - forgiveness and self - esteem, which
is one of the sub dimensions of self - actualization, in the third order of importance. Forgiveness does not mean
not thinking of the case, not solving the problem or condoning (Fincham, Hall, & Beach, 2005). Hallowell
(2005) mentions that ‘We must learn that we suffer sufficiently when we accuse ourselves’ (p.114). For that
reason, self - forgiveness derives from self - esteem and a relationship occurs between forgiveness and self esteem. The significant relationship between self - forgiveness and self - esteem is also supported by the findings
obtained in the research conducted by Hebl and Enright (1993).
It was found in the present research that there is no significant relationship between self - forgiveness and
agreement and admitting to aggressive tendencies. This finding supports the claims of the writers (Enright &
Fitzgibbons, 2000; Fincham, Hall, & Beach, 2005) who suggest that there is a relationship between agreement
and forgiveness, while it does not support the assertions of the writers (Sells & Hargrave, 1998; Worthington &
Wade, 1999) who suggest that there is no relationship between agreement and forgiveness. The reason for there
being no significant relationship between self - forgiveness and the admission of aggressive tendencies is the
unjust treatment of the individual (Enright & Fitzgibbons, 2000) in the case of forgiveness.
No significant relationship was found between forgiving others and self - actualization. One of the characteristics
of the people actualizing themselves is their accepting the reality as is (Maslow, 1943). The underlying reason
behind the non-existence of any relationship between forgiving others and self - actualization is the contradiction
of forgiving others with accepting the reality as is which is a characteristic of self – actualization. When the
realities relating to the others are apparent, forgiving these realities contradicts the acceptance of the reality as is.
No research searching the relationship between self - actualization and forgiveness was encountered. However, it
was determined that there is a significant relationship between forgiveness and wellness (Snyder and
McCullough, 2000 and Yamhure-Thompson and Snyder, 2003), hunger for life (Worthington, 1998), awareness
(Walker & Gorsuch, 2002) and empathy (Cunningham, 1985; Enright & The Human Development Study Group,
1996; Worthington, 1998), which are close to the concept of self - actualization.
The general conclusion emerging from this research is that there is a significant relationship between forgiveness
and self - actualization. The increasing dispositional forgiveness in directing clients to self - actualization can be
suggested as a technique in psychological counseling, in accordance with the findings obtained from this
research.
1494
Affetmenin Kendini Gerçekleştirme Üzerindeki Etkileri
Enver SARI2
ÖZ. Bu araştırmada özür dilemeden, uzlaşmadan, boyun eğmeden, yapılanları onaylamadan ve unutmadan
yapılan affetme biçimi ile kendini gerçekleştirme arasındaki ilişkiler belirlenmiştir. Araştırmaya basit tesadüfi
örnekleme ile gönüllü 313 üniversite öğrencisi (164 kız, 149 erkek) katılmıştır. Veri toplama aracı olarak Kişisel
Yönelim Envanteri (Kuzgun, 1973) ve Heartland Affetme Ölçeği’nin (Thompson ve diğ., 2005) Türkçeye
uyarlaması (Bugay & Demir, 2010; Bugay, Demir & Delevi, 2012) kullanılmıştır. Bu araştırmada affetme ve
kendini gerçekleştirmenin birbirlerini yordadığı ve affetme ile kendini gerçekleştirme arasında ilişki olduğu
bulunmuştur. Bu araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda danışanı kendini gerçekleştirmeye yöneltmede
affetme eğilimini artırma psikolojik danışmada bir teknik olarak önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Affetme, Kendini Gerçekleştirme, Affetme Eğilimi, Kendini Affetme, Başkalarını Affetme,
Durumu Affetme.
GİRİŞ
Araştırmacılar (Snyder ve McCullough, 2000; Yamhure-Thompson ve Snyder, 2003) son yıllarda affetmenin
iyilik halini sürdürme ile ilişkisini ve affetme eğilimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkileri incelemeye
başlamışlardır. İntikam duygusu hepimizin az veya çok yaşadığı olumsuz duygulardan biridir. Başımıza gelenleri
unutmadan (Smedes, 1996), yapılanları onaylamadan, boyun eğmeden, özür dilemeden (Veenstra, 1992) ve
uzlaşmadan (Enright & the Human Development Study Group, 1994; Freedman, 1998) da affetmek mümkündür.
Affetme kusurlu tarafa karşı intikam alma arzusunu ve olumsuz düşünceleri bırakma ve vazgeçme ile ilişkili
bilişsel bir karar verme eylemidir (DiBlasio, 1997; Fitzgibbons, Enright ve O’Brien, 2004; Freedman, 1999).
Affetme bireyin kendisi, başkaları ve dünya ile ilgili görüşlerini yeniden ele alıp, bunları tutarlılıkla
bütünleştirerek kişisel bir dönüşüme yönelme sürecidir (Doyle, 1999; Thompson ve diğ., 2005). Affetmek belirli
bir zaman geçince oluşur ve bir seçim yapmayı içerir (Kontsam, Chernoff ve Deveney, 2001). İçsel affetme
suçlunun yaptıklarını gözden geçirme ve buna karşın yeniden bir bilişsel yapılanmayı gerektirirken, kişilerarası
affetmede yapılanlara rağmen ilişkinin devamı söz konusudur (Exline ve Baumeister, 2000; Gordon, Baucom ve
Snyder, 2000).
Affetmek kişilerarası ilişkileri düzenlediği gibi bireyin iyilik halini sürdürmesini sağlayan olumlu bir
etkide bulunmaktadır (Snyder ve McCullough, 2000; Yamhure-Thompson ve Snyder, 2003). Affetmeme
olumsuz duygu ve güdülenmelere yol açtığı gibi (McCullough, 2000) kalp hastalığı ve ani ölümlere de yol
açabilmektedir (Witvliet, 2001). Nevrotik bozukluklar affetmeyi engellemektedir (Ashton, Paunonen, Helmes ve
Jackson, 1998; Walker ve Gorsuch, 2002). Nevrotik bozuklukların öfke ve düşmanlık duygusu gibi iki önemli
belirtisi affetmeyi engelleyen önemli etmenler olarak bulunmuştur (Kaplan, 1992; McCullough, Bellah,
Kilpatrick ve Johnson, 2001). Uyumluluk ile diğerlerini affetme arasında olumlu ilişkiler vardır (Ashton ve diğ.,
1998; McCullough ve diğ., 2001; Ross, Kendall, Matters, Wrobel, ve Rye, 2004). Bununla birlikte, araştırma
bulguları arasında bazı tutarsızlıklar vardır. Walker ve Gorsuch (2002) uyumluluğun diğerleri ve Tanrı
tarafından affetmekle ilişkili olduğunu başkalarını affetmekle ilişkili olmadığını ileri sürmektedir. Ross ve diğ.
(2004) affetmenin dışadönüklük, içtenlik ve olumlu duygularla ilişkili olduğunu belirtmektedir. Walker ve
Gorsuch (2002) ise dışadönüklük ile affetme arasında herhangi bir ilişki bulamamışlardır. Worthington (1998)
yaşantıya açıklığın affetmeyi artırdığını bulmuştur. Ancak bazı araştırmacılar (Ashton ve diğ., 1998; Ross ve
diğ., 2004) yaşantıya açıklık ile başkalarını affetme arasında önemli bir ilişki bulamamışlardır. Walker ve
Gorsuch, (2002) ise yaşantıya açıklık ile başkalarını affetme arasında negatif bir ilişki olduğunu ileri
sürmektedirler. Bazı araştırmalar (Ashton ve diğ.,1998; Ross ve diğ., 2004) farkındalık ile başkalarını affetme
arasında bir ilişki bulamamışlardır. Bununla birlikte, Walker ve Gorsuch (2002) farkında olmanın gereklerini
karşılama ile affetme (diğerlerini affetme ve Tanrı’nın affını elde etme) arasında olumlu korelasyonlar olduğunu
bulmuşlardır. Poloma ve Gallup, (1991) ise dindarlık ile affetme arasında olumlu, intikam alma eğilimi ile
olumsuz ilişkiler olduğunu belirtmişlerdir. Empati bazı araştırmacılar tarafından affetme sürecinin bir
bütünleştirircisi olarak tanımlanmaktadır (Cunningham, 1985; Enright & The Human Development Study
Group, 1996; Worthington, 1998). Worthington (1998) affetme piramidi modelinde (Acıyı Anımsama, Empati,
Başkalarını Düşünme Yeteneği, Affetmeyi Taahhüt, Affetmeyi Sürdürme) empatiyi bir basamak olarak
sıralamışdır. McCullough ve diğ. (1998) özür dileme ve affetme arasında empatinin aracılık etkisinde
2
Doçent Dr. Ordu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi/Eğitim Bilimleri Bölümü/ Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı. Cumhuriyet
Kampüsü/Ordu/Türkiye e posta: [email protected]. Tel:05426811334.
1495
bulunduğunu belirlemişlerdir. McCullough, Worthington ve Rachal (1997) empati temelli affetme seminerlerinin
affetmeyi artırmada etkili olduğunu bulmuşlardır.
Bazı araştırmacılar affetmeyi bir güdülenme (McCullough ve dig., 1998) bazı araştırmacılar
(McCullough, 2000; Witvliet, 2001) ise gelişmenin sürdürülmesi olarak görmektedir. Affetmenin bir güdülenme
ve gelişme süreci olarak kendini gerçekleştirme arasında bir ilişki söz konusudur. Affetme bireyin kendisine ve
başkalarına yönelik iyilik halini sürdürme eylemidir. Goldstein’e (1995) göre ise iyilik halinin sürdürülmesi tüm
canlılarda ortak olan tek güdüdür ve buna da kendini gerçekleştirme denilmektedir. Maslow (1943) ise kendini
gerçekleştirmeyi bireyin yeteneklerini gerçekleştirmeye yönelmesi olarak tanımlamıştır. Kendini gerçekleştirme
ise “insanın tüm yetenek ve niteliklerini aktif olarak kullanabilmesi, potansiyellerini geliştirip gerçekleştirmesi
olarak doğuştan getirilen ve her insanda var olabilen en yüksek düzeydeki insan ihtiyacı ya da eğilimidir”
(Schultz ve Schultz, 2001, s. 524). Affetmenin özellikleri incelendiğinde bireylerin affederek gerçeği
kabullendiği, kendini ve başkalarını önyargısız kabullendiği ve problem çözmeye yöneldiğini söyleyebiliriz.
Rogers’a (1961) göre kendini gerçekleştirme ‘koşulsuz sevgi’ ile oluşmaktadır. Koşulsuz sevgi bireyin her
durumda değerli olduğunu çocukluktan itibaren içselleştirmesidir. Rogers’a (1961) göre bireyler kendini,
başkalarını ve durumu koşulsuz sevgi ile karşılayabilirse kendini gerçekleştirebilecektir. Bu durumda affetme ile
‘koşulsuz sevgi’ arasında yakın bir ilişli vardır. Koşulsuz sevgi ile affetmeyi gerçekleştirir, affederek kendimizi
gerçekleştirmeye yönelebiliriz.
Shostrom (1964) ise kendini gerçekleştirmenin ‘zamanı iyi kullanma’ ve ‘desteği içten alma’ ile ilişkili
olduğunu belirtmektedir. Psikoloji ile ilgili alan yazın incelendiğinde kendini gerçekleştirme ile affetme arasında
bir ilişki olduğu öngörülmekle birlikte affetme ile kendini gerçekleştirme arasındaki ilişkileri belirleyen bir
araştırmaya rastlanmamıştır. Pozitif Psikoloji alanındaki alan yazın ile birlikte özellikle psikolojik danışma
alanına katkıda bulunmak için bu araştırmada kendini, başkalarını ve durumu affetme ile kendini gerçekleştirme
arasındaki ilişkiler Shostrom’un (1964) belirlediği kendini gerçekleştirme özellikleri açısından incelenecektir.
Bu araştırmada ‘Affetme ile kendini gerçekleştirme arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?’, ‘Affetme
kendini gerçekleştirmeyi anlamlı bir düzeyde yordamakta mıdır?’, ‘Kendini gerçekleştirme kendini, başkalarını
ve durumu affetmeyi anlamlı düzeyde yordamakta mıdır?’ ve ‘Kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve
durumu affetmeyi yordaması ile ilgili uyumlu bir model oluşturulur mu?’ sorularına cevap aranmıştır.
YÖNTEM
Bu araştırmada affetme ile kendini gerçekleştirme arasındaki ilişkinin değişikliğe uğratılmadan
belirlenmesi için ilişkisel tarama (survey) yöntemi kullanılmıştır.
Örneklem
Bu araştırma basit tesadüfî örnekleme ile 2011-2012 öğretim yılında Giresun Üniversitesinde 313
gönüllü üniversite öğrencisi ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin % 52,4’ü (164) kız ve % 47,6’sı
(149) erkektir. Araştırmaya gönüllü olarak katılan öğrencilerin % 40’ı (125) Eğitim Fakültesi, % 20’si (63)
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, % 40’ı Meslek Yüksek Okulu (125 öğrencinin 60’ı Teknik Program, 65’i
Sosyal Program) öğrencilerinden oluşmaktadır.
Veri Toplama Araçları
Kişisel Yönelim Envanteri (KYE): Bireyin kendini gerçekleştirme düzeyini belirlemede kullanılan KYE,
Rogers ve Maslow’un kuramlarına dayalı olarak, Shostrom tarafından 1968 yılında geliştirilmiş ve Kuzgun
tarafından 1973 yılında Türkçeye uyarlanmıştır (Kuzgun ve Bacanlı, 2005). KYE’nin 50 kişilik bir örnekleme iki
hafta aralıklar ile uygulanan test tekrar test güvenirliği. 90 olarak bulunmuştur. KYE’nin alfa iç tutarlılık alfa kat
sayısı .67 olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar KYE’nin bu örneklem için güvenilir bir araç olduğunu
göstermektedir.
Heartland Affetme Ölçeği (HAÖ): HAÖ (Thompson ve diğ., 2005) kendini ve başkalarını affetmekle ilgili ve
18 doğru / yanlış ifade içeren bir kendini ifade etme ölçeğidir. HAÖ her biri 6 maddeli kendini, başkalarını ve
durumu affetmek ile ilgili 3 alt ölçekten oluşmaktadır. Test yeniden test güvenirliği. 82 ve toplam ölçek puanı
için Cronbach alfa .84 ve .87 arasında değişmektedir. HAÖ’nin psikometrik değerlendirmesi diğer affetme
ölçekleri ile pozitif korelasyon gösterdiği gibi umut, ilişki doyumu, sosyal çekicilik, zihinsel esneklik ölçekleri
ile de pozitif korelasyon göstermektedir. Bunun aksine HAÖ içerlenme, intikam ve düşmanlık ile negatif ilişki
göstermektedir. (Edwards ve diğ., 2002).
Ölçeğin Türk kültürü için çeviri ve uyarlama çalışması Bugay ve Demir (2010) tarafından yapılmıştır.
Ölçeğin Türkçe formunun Cronbach α iç tutarlılık katsayısı kendini affetme alt ölçeği için .64, başkalarını
1496
affetme alt ölçeği için .79 ve durumu affetmek alt ölçeği için .76 olarak bulunmuştur. Ölçeğin tümü için
Cronbach α değeri ise .81 olarak hesaplanmıştır. Daha sonra daha büyük bir örneklemde ölçeğin psikometrik
özellikleri Bugay ,Demir ve Delevi (2012) tarafından incelenerek ölçeğin orijinal 3 faktörlü yapısının Türk
örneklemi için uygunluğu test edilmiş ve Doğrulayıcı Faktör Analizi uyum değerleri yeterli düzeyde
bulunmuştur
Verilerin Toplanması ve Analizi
Veri toplama araçları 2011-2012 öğretim yılı Ekim ve Kasım ayları içersinde Giresun Üniversitesi’nde
gerçekleştirilmiştir. Araştırmada affetme ile kendini gerçekleştirme arasında ilişki olup olmadığı Pearson
Korelasyon Katsayıları ile hesaplanmıştır. Araştırmada affetmenin kendini gerçekleştirmeyi anlamlı yordayıp
yordamadığının belirlenmesi basit regresyon ile hesaplanmıştır. Kendini gerçekleştirmenin, kendini, başkalarını
ve durumu affetmeyi yordaması ise çoklu regresyon ile hesaplanmıştır. Bu araştırmada ayrıca yapısal eşitlik
modellemesi içinde yer alan yol analizi ile kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi
yordamasına ilişkin model test edilmiştir.
BULGULAR
Araştırmada Affetme ile Kendini Gerçekleştirme arasında ve bu ilişkiye bağlı olarak Kendini,
Başkalarını ve Durumu Affetme ile Zamanı İyi Kullanma, Desteği İçten Alma, Kendini Gerçekleştirmeye
Götüren Değerleri Benimseme, Varoluşsal Bir Yaşam Sürme, Duygusal Bakımdan Açık Olma, İçten Geldiği
Gibi Davranabilme, Kendine Saygı, Dünyaya Uzlaştırıcı Bir Gözle Bakabilme, Saldırganlık Eğilimlerini Kabul
Edebilme, Başkaları ile Yakınlık Kurma arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığına yönelik bulgular aşağıda
verilmiştir.
Tablo 1.
Affetme İle Kendini Gerçekleştirme ve Alt Boyutları Arasındaki İlişkiler
Kendini
Başkalarını
Durumu
Affetme
Affetme
Affetme
Affetme
Kendini
.33**
.31**
.09
.33**
Gerçekleştirme
Zamanı İyi
.28**
.26**
.02
.32**
Kullanma
Desteği İçten Alma
.30**
.29**
.10
.29**
Kendini
Gerçekleştirmeye
.29**
.20**
.17**
.25**
Götüren Değerleri
Benimseme
Varoluşsal Bir
.18**
.14**
.13*
.14*
Yaşam Sürme
Duygusal Bakımdan
.11*
.16**
.07
.04
Açık Olma
İçten Geldiği Gibi
.20**
.18**
.08
.18**
Davranabilme
Kendine Saygı
.24**
.24**
.03
.26**
Dünyaya Uzlaştırıcı
Bir Gözle
.14*
.07
.07
.14**
Bakabilme
Saldırganlık
Eğilimlerini Kabul
.13*
.10
.07
.11*
Edebilme
Başkaları ile
.18**
.18**
.06
.15**
Yakınlık Kurma
** p < .01; *p < .05
Affetme ile Kendini Gerçekleştirme arasında orta düzeyin altında önemli bir ilişki söz konusudur (r =
.33, p < .01). Affedicilik ortanın altında bir ilişki ile de olsa Kendini Gerçekleştirme ile ilişkili bir kişilik
özelliğidir. Desteği İçten Alma ile Affetme arasında en yüksek ilişki göstermektedir ( r = .30, p < .01).
Affetmenin Kendini Gerçekleştirme ile en çok ilişki gösterdiği boyut Desteği İçten almadır. Affetme iç destekli
olmayı geliştirerek bireyleri Kendini Gerçekleştirmeye yöneltmektedir. Affetmenin Kendini Gerçekleştirmenin
alt boyutları arasındaki en düşük ilişki Duygusal Bakımdan Açık Olma ile bulunmuştur ( r = .11, p < .05).
Affedebilmek için bir anlamda duyguların başkalarından saklanması gerektirdiğinden, Duygusal Bakımdan
Açıklık ile Kendini Gerçekleştirme arasındaki ilişki önemli olmamaktadır. Kendini Affetme ile Kendini
Gerçekleştirme arasında orta düzeyin altında önemli bir ilişki söz konusudur (r = .31, p < .01). Kendini Affetme
olumlu bir benlik saygısı gerektirdiğinden, orta düzeyin altında da olsa Kendini Gerçekleştirme ile bir ilişki
kurmaktadır. Kendini Affetmenin Kendini Gerçekleştirmenin alt boyutları arasında en yüksek ilişkiyi Desteği
1497
İçten Alma ile göstermektedir. ( r = .29, p < .01). Desteği İçten alan bireylerin şartsız olumlu kabul düzeylerinin
yüksek olması beklendiğinden Kendini Affetme ile en çok ilişki kuran bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
Dünyaya Uzlaştırıcı Bir Gözle Bakabilme ve Saldırganlık Eğilimlerini Kabul Edebilme bireyin kendisi ve
başkalarından çok durum ve yaşanan şartlar ile ilişkili olduğundan; aralarında önemli bir ilişki bulunmamıştır.
Kendini Gerçekleştirme içsel psikolojik çevre ile ilişki olması nedeniyle Başkalarını Affetme ile Kendini
Gerçekleştirme arasında önemli bir ilişki göstermemektedir. Yaşantıların olumlu olarak değerlendirilmesi ve
bireyi güdülemesi nedeniyle Durumu Affetme ile Kendini Gerçekleştirme arasında orta düzeyin altında önemli
bir ilişki söz konusudur (r = .33, p < .01). Durumu Affetmenin Kendini Gerçekleştirmenin alt boyutları arasında
en yüksek ilişki, Zamanı İyi Kullanma ile göstermektedir. ( r = .32, p < .01). Bu bulgu Durumu Affeden
bireylerin kaçınma davranışı göstermediği ve zamanı iyi kullanarak kendini gerçekleştirmeye yöneldiklerini
göstermektedir. Durumu Affetme akılcı davranarak duyguları kontrol etmeyi gerektirdiğinden Durumu Affetme
ile Duygusal Bakımdan Açıklık arasında önemli bir ilişki bulunmamıştır. Kendini Gerçekleştirme, Affetmenin
alt boyutlarından en yüksek ilişkiyi Durumu Affetme ile ( r = .33, p < .01) ikinci olarak da Kendini Affetme ile (
r = .31, p < .01) gösterirken, Başkalarını Affetme ile önemli bir ilişki göstermemektedir. Bu sonuç Affetme ile
bireyin başkalarını değerlendirmeden çok şartları ve kendini daha iyi değerlendirdiğinde kendini
gerçekleştirmeye yöneldiğini göstermektedir.
Bu araştırmada affetme ile kendini gerçekleştirme ilişkisinden başka affetmenin kendini
gerçekleştirmeyi ne düzeyde yordadığı da belirlenmiştir. Aşağıdaki Tablo 2’de affetmenin kendini
gerçekleştirmeyi yordaması ile ilgili basit regresyon analizi sonuçları verilmektedir. Analiz sonuçları
incelendiğinde kendini gerçekleştirmenin, affetmenin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir (R = .33, R²
= .11, F = 40.20, p < .01). Affetmeye ilişkin toplam varyansın % 11’inin kendini gerçekleştirme ile açıklandığı
ifade edilebilir. Bu bulgu Affetmenin sağlıklı bir psikolojik yapıyı oluşturan, kendini gerçekleştirmeye yönelik
önemli bir faktör olduğunu göstermektedir.
Tablo 2.
Affetmenin Kendini Gerçekleştirmeyi Yordamasına İlişkin Basit Regresyon
Analizi
Sonuçları
Değişken
B
Standart
β
t
p
İkili Kısmi
Hata B
r
r
Sabit
52.98
4.57
11.58 .000
Kendini
.34
.05
.33
6.3
.000 .33
.33
Gerçekleştirme
R = .33
R² = .11
F( 1, 311 ) = 40.20
p = .000
Araştırmada affetmenin kendini gerçekleştirmeyi ne düzeyde yordadığı belirlenmesinden başka kendini
gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi ne düzeyde yordadığı da belirlenmiştir. Aşağıdaki
Tablo 3’de kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi yordaması ile ilgili çoklu
regresyon analizi sonuçları verilmektedir.
Tablo 3.
Kendini Gerçekleştirmenin Kendini, Başkalarını ve Durumu Affetmeyi Yordamasına
İlişkin Çoklu Regresyon Analizi Sonuçları
Değişken
B
Standart
β
t
p
İkili Kısmi
Hata B
r
r
Sabit
55.52
4.61
12.04 .000
Kendini Affetme
.57
.15
.21
3.77
.000
.31
.21
Başkalarını
-.004
.11
-.01
-.35
.727
.09
-.02
Affetme
Durumu Affetme
.47
.11
.25
4.25
.000
.33
.23
R = .39
R² = .15
F (3, 309) = 18.46 p = .000
Kendini, başkalarını ve durumu affetme değişkenleri birlikte, kendini gerçekleştirme puanları ile orta
düzeyin altında ancak anlamlı bir ilişki vermektedir (R = .39, R² = .15, p < .01). Kendini, başkalarını ve durumu
affetme değişkenleri birlikte, kendini gerçekleştirmedeki toplam varyansın % 15’ini açıklamaktadır. Standardize
edilmiş regresyon katsayısına (β) göre, yordayıcı değişkenlerin kendini gerçekleştirme üzerindeki göreli önem
sırası kendini affetme ve durumu affetmedir. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları
incelendiğinde ise, kendini affetme ve durumu affetmenin kendini gerçekleştirme üzerinde anlamlı bir yordayıcı
oldukları görülmektedir. Başkalarını affetme değişkeni önemli bir etkiye sahip değildir. Çoklu regresyon analizi
sonuçları, affetmenin sağlıklı bir psikolojik yapıyı oluşturmada kendini gerçekleştirme üzerinde önemli bir etkisi
olduğunu, bu etkinin daha çok kendini ve durumu affetme ile oluştuğunu göstermektedir.
1498
Bu araştırmada yapısal eşitlik modellemesi içinde yer alan yol analizi ile kendini gerçekleştirmenin
kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi yordamasına ilişkin model test edilmiştir. Aşağıdaki Şekil 1’de kendini
gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi yordaması ile ilgili modelin yol analizi sonuçları
verilmektedir.
Şekil 1. Kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi yordaması modeli yol analizi.
Yol analizi istatistiği ile kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi
yordamasına ilişkin model testinde ki kare değerine ilişkin (2 (0.00) = 0.00) p değerinin manidar olduğu (p<.01)
görülmüştür. Model ki kare ve serbestlik derecesine göre değerlendirildiğinde uyumun çok iyi olduğu
görülmektedir. Kendini gerçekleştirmenin kendini, başkalarını ve durumu affetmeyi yordaması modeli yol
analizi istatistiğine göre uyumlu bir modeldir. Bu model, bireyi kendini gerçekleştirmeye yöneltmek için
öncelikle hangi affetme özelliklerinin üzerinde durulması için yol göstericidir. Bu model, kendini
gerçekleştirmede affetme boyutlarının (kendini, durumu, başkalarını) hangi öncelikle ele alınacağını
belirtmektedir. Bu model göre, kendini gerçekleştirmeye yöneltmede öncelikle Kendini Affetmenin
geliştirilmesi, ikinci olarak Durumu Affetmenin geliştirilmesi ve üçüncü olarak da Başkalarını Affetmenin
geliştirilmesi gerektiği görülmektedir.
SONUÇ VE TARTIŞMA
Bu araştırmada kendini gerçekleştirme ile affetme arasında önemli bir ilişki olduğu ve affetmenin
kendini gerçekleşmeyi yordadığı belirlenmiştir. Enright ve Fitzgibbons, (2000) affetmeyi ; ‘insanlar, rasyonel
olarak haksızlığa uğradıklarını düşündüklerinde, isteyerek öfke duymaktan ve (hakkı olduğu) karşı tepkilerden
vazgeçtiklerinde ve haksızlık yapan kişiye karşı merhamet, koşulsuz sevgiyi, cömertligi ve ahlaki sevgiyi içeren
yardımseverlik temelinde tepki vermeye gayret ettiklerinde başlar’ (s.20) şeklinde tanımlamaktadır. Maslow
(1943) kendini gerçekleştiren insanların özelliklerini gerçeği olduğu gibi kabul etme olarak belirlemiştir. Sonuç
olarak affetme ve kendini gerçekleştirme arasındaki ilişkiyi belirleyen özelliklerden biri rasyonel düşüncedir.
Kendini gerçekleştirmenin temel özelliği olan kendini ve başkalarını ön yargısız kabul edebilme olmaksızın
affetme gerçekleşmeyecektir. Maslow’a (1943) göre kendini gerçekleştiren birey problem çözmeye
yönelmektedir. Tibbits’e (2007, s.20) göre affetmek, kişinin geçmişten getirdiği öfkesini ve kırgınlığını, şimdiki
zamanda huzur kazanmak amacıyla yeniden şekillendirmesi ve gelecekteki amaçları ile ümitlerini yeniden
canlandırması sürecidir. Tibbits’in (2007) bu tanımına göre birey affederek problem çözmeye yönelmektedir.
Problem çözmeye yönelme kendini gerçekleştiren bireylerin bir özelliği ise affetme de kendini gerçekleştiren
bireylerin özelliklerinden biri olması gerekmektedir. Bu araştırmadan elde edilen bulguya göre desteği içten
alma, affetme ile en çok ilişkili kendini gerçeklxeştirme alt boyutlarındandır. Desteği içten almanın, affetme ile
en çok ilişkili olmasının sebebi affetmenin içsel bir süreç (Human Development Study Group, 1991) olmasından
kaynaklanmaktadır. Duygusal bakımdan açık olma, affetme ile en az ilişkili kendini gerçekleştirme alt
boyutlarındandır. Affetmede duyguların yeniden biçimlendirilmesi (McCullough, Pargament ve Thoresen, 2000)
ve Tibbits’in (2007, s.147) deyimiyle ‘geçmişin yeniden çerçevelenmesi’ söz konusu olduğundan duygusal
bakımdan açık olma, affetme ile en az ilişkili olmaktadır.
Affetme, olayın düşünülmemesi, sorunun çözülmemesi ve göz yumma (condoning) değildir (Fincham,
Hall, & Beach, 2005). Hallowell (2005) ‘Kendimizi suçladığımızda, yeteri kadar acı çektiğimiz öğrenmemiz
gerek’ (s.114) demektedir. Bu nedenle kendini affetme kendine saygıdan kaynaklanmakta ve affetme ile kendine
saygı arasında bir ilişki oluşmaktadır. Kendine affetme ile kendine saygı arasında önemli bir ilişki olması Hebl
ve Enright’ın (1993) araştırmasındaki bulgular tarafından da desteklenmektedir.
Bu araştırmada uzlaşma ve saldırganlık eğilimlerini kabul etme ile kendini affetme arasında önemli bir ilişki
olmadığı bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen bu bulgu uzlaşma ile affetme arasında bir ilişki olduğunu
belirten yazarların (Enright & Fitzgibbons, 2000; Fincham, Hall, & Beach, 2005) iddialarını desteklerken,
uzlaşma ve affetme arasında ilişki olmadığını belirten yazarların (Sells & Hargrave, 1998; Worthington &
Wade, 1999) iddialarını desteklememektedir. Kendini affetme ile saldırganlık eğilimlerini kabul etme arasında
1499
önemli bir ilişki olmamasının nedeni ise affetme durumunda bireyin mağdur olmasından (Enright & Fitzgibbons,
2000) kaynaklanmaktadır.
Kendini gerçekleştirme üzerinde kendini, başkalarını ve durumu affetme önemli etkilerde
bulunmaktadır. Bu etki yapılan yol analizi istatistiği ile test edildiğinde uyumlu bir model oluşturduğu
belirlenmektedir.
Bu araştırmadan elde edilen genel sonuç affetme ile kendini gerçekleştirme arasında önemli bir ilişki
olduğudur. Elde edilen bulgular doğrultusunda psikolojik danışmada danışanların kendini gerçekleştirmeye
yönelmesi için kendini, başkalarını ve durumu affetmeye yöneltme etkili olacaktır.
KAYNAKLAR
Ashton, M. C., Paunonen, S. V., Helmes, E., & Jackson, D. N. (1998). Kin altruism, reciprocal altruism, and the
big five personality factors. Evolution and Human Behavior, 19, 243–255.
Bugay, A., & Demir, A. (2010). A Turkish Version of Heartland Forgiveness Scale. Procedia Social and
Behavioral Sciences, 5, 1927-1931
Bugay. A. , Demir, A. & Delevi. R. (2012). Assessment of the factor structure, reliability and validity of the
Turkish version of Heartland Forgiveness Scale. Psychological Reports,111(2), 575-584.
Cunningham, B. B. (1985). The will to forgive: A pastoral theological view of forgiving. Journal of Pastoral
Care, 39, 141–149.
DiBlasio, F.A. (1997). National conference of forgiveness in clinical practice. The World of Forgiveness, 1(2),
12-15.
Doyle, G. (1999). Forgiveness as an intrapsychic process. Psychotherapy, 36(2), 190-198.
Edwards, L. M., Lapp-Rincker, R. H., Magyar-Moe, J. L., Rehfeldt, J. D., Ryder, J. A., Brown, J. C., et al.
(2002). A positive relationship between religious faith and forgiveness: Faith in the absence of data?
Pastoral Psychology, 50(3), 147-152.
Enright, R.D., & Fitzgibbons, R.P. (2000). Helping clients forgive: An empirical guide for resolving anger and
restoring hope. Washington, DC: APA.
Enright, R. D., & The Human Development Study Group (1996). Counseling within the forgiveness triad: On
forgiving, receiving forgiveness, and self-forgiveness. Counselig and Values, 40, 107–126.
Enright, R.D., & The Human Development Study Group (1994). Piaget on the moral development of
forgiveness. Human Development, 37, 63–80.
Exline, J.J. and R.F. Baumeister: 2000, ‘Expressing forgiveness and receptance: Benefits and Barriers’, in M.E.
McCullough, K.I. Pargament and C.E. Thoresen (eds), Forgiveness: Theory, Research and Practice
(Guildford Press, London), pp. 133-155.
Fincham, F.D., Hall, J.H., & Beach, S.R.H. (2005). ‘’Till lack of forgiveness do us part’’: Forgiveness in
marriage. In E.L. Worthington (Ed.) Handbook of Forgiveness (pp.207-226). New York: Wiley.
Fitzgibbons, R. P., Enright, R. D., & O'Brien, T. (2004). Learning to forgive. American School Board Journal,
191(7), 24-26.
Freedman, S. (1999). A Voice of forgiveness: One incest survivor's experience forgiving her father. Journal of
Family Psychotherapy, 10(4), 37-60.
Freedman, S. (1998). Forgiveness and reconciliation: The importance of understanding how they differ.
Counseling & Values, 42, 200–216.
Goldstein, K. (1995). The Organism: A Holistic Approach to Biology Derived from Pathological Data in Man.
1934. New York: Zone Books.
Gordon, K.C., D.H. Baucom and D.K. Snyder. (2000). ‘The use of forgiveness in marital therapy’, in M.E.
McCullough, K.I. Pargament and C.E. Thoresen (eds), Forgiveness: Theory, Research and Practice.
London: Guildford Press, 203–227.
Hebl, J., & Enright, R. (1993). Forgiveness as a psychotherapeutic goal with elderly females. Psychotherapy, 30,
658–667.
Hallowell, E.M. (2005). Affetmek üzerine. (Dare to forgiven, 2004). Çeviren: Elif Subaş. İstanbul: Dharma
Yayınları.
Human Development Study Group. (1991). Five points on the construct of forgiveness within psychotherapy.
Psychotherapy, 28 (3), 493-496.
Kaplan, B. H. (1992). Social health and the forgiving heart: The type B story. Journal of Behavioral Medicine,
15, 3–14.
Kontsam, V. Chernoff, M. ve Deveney, S. (2001). Toward forgiveness: The role of shame, guilt, anger and
empathy. Counseling and Values, 46, 26-39.
Kuzgun,Y. ve Bacanlı, F. (2005). PDR’de Kullanılan Ölçekler. Ankara: Nobel Yayınları.
1500
Maslow, A. H. (1943). A Theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
McCullough, M. E. (2000). Forgiveness as human strength: Theory, measurement, and links to well being.
Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 43-55.
McCullough, M. E., Bellah, C. G., Kilpatrick, S. D., & Johnson, J. L. (2001). Vengefulness: Relationships with
forgiveness, rumination, well-being, and the big five. Personality and Social Psychology Bulletin, 27,
601–610.
McCullough, M.E., Pargament, K.I., & Thoresen, C.E. (2000). The Psychology of forgiveness. In
M.E.McCullough, K.I. Pargament & C.E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, Research and Practice
(pp.1-14). New York: Guilford Pres.
McCullough, M. E., Rachal, K. C., Sandage, S. J., Worthington, E. L., Brown, S. W., & Hight, T. (1998).
Interpersonal forgiving in close relationships: II. Theoretical elaboration and measurement. Journal of
Personality and Social Psychology, 75, 1586-1603.
McCullough, M. E., Worthington, E. L., & Rachal, K. C. (1997). Interpersonal forgiving in close relationships.
Journal of Personality and Social Psychology, 73, 321–336.
Poloma, M. M., & Gallup, G. H. (1991). Varieties of prayer. Philadelphia: Trinity Press International.
Rogers, C.R. (1961). On becoming a person. Boston: Houghton Mifflin.
Ross, S. R., Kendall, A. C., Matters, K. G., Wrobel, T. A., & Rye, M. S. (2004). A personological examination
of selfand other-forgiveness in the five-factor model. Journal of Personality Assessment, 82, 207–214.
Sells, J. N., & Hargrave, T. D. (1998). Forgiveness: a review of the theoretical and empirical literature. Journal
of Family Therapy, 20, 21-36.
Schultz,, D. P., & Schultz S. E. (2001). Modern Psikoloji Tarihi, (Çev: Yasemin Aslay), 1. Basım, İstanbul:
Kaknüs Yayınları.
Smedes, L.B. (1996). The art of forgiving. Nashville, TN: Moorings.
Snyder, C.R. and M.E. McCullough. (2000). ‘A positive psychology field of dreams: If you build it they will
come …’, Journal of Social and Clinical Psychology 19, 151–160.
Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., Billings, L. S., et al. (2005).
Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73(2), 313-359.
Tibbits, D. (2007). Affetmenin iyileştirici gücü.(Forgive to live) Çev.: Hande Canlı , İstanbul: Kalemus Yayınları.
Yamhure-Thompson, L. and C.R. Snyder: 2003, ‘Measuring forgiveness’, in S.J. Lopez and C.R. Snyder (eds),
Positive Psychological Assessment: A Handbook of Models and Measures. Washington: American
Psychological Association.
Walker, D. F., & Gorsuch, R. L. (2002). Forgiveness within the big five personality model. Personality and
Individual Differences, 32, 1127–1138.
Witvliet, C. V. O. (2001). Forgiveness and health: Review and reflections on a matter of faith, feelings, and
physiology. Journal of Psychology and Theology, 29(3), 212-224.
Worthington, E. L. (1998). The pyramid model of forgiveness: Some interdisciplinary speculations about
unforgiveness and the promotion of forgiveness.In E.L. Worthington (Ed.), Dimensions of forgiveness:
Psychological research and theological perspectives (pp. 107–137). Philadelphia, PA: Templeton Press.
Worthington, E.L., & Wade, N.G. (1999). The psychology of unforgiveness and forgiveness and implications for
clinical practice. Journal of Social and Clinical Psychology, 18 (4), 385-418.
1501

Download Report