PROJE SAHİBİ
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
PROJE ADI
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
(7,5 MWm/7,20 MWe)
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU
PROJE YERİ
TOKAT İLİ, ALMUS ve REŞADİYE İLÇELERİ
HAZIRLAYAN
EKONORM ÇEVRE İSG ÖLÇÜM HİZMETLERİ MÜH.
TAAH. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
ANKARA – OCAK 2014
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
PROJE SAHİBİNİN ADI
NKD Elektrik Enerji Üretim Ltd. Şti.
ADRESİ
İvedik Cad. No:296 Yenimahalle/ANKARA
TELEFON
VE
NUMARALARI
FAKS
Tel: 0 (312) 466 98 07
Faks: 0 (312) 466 97 71
PROJENİN ADI
Çilehane Regülatörü ve HES
PROJE BEDELİ
23.530.000
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
(Regülatör, HES, Varsa
Malzeme Ocakları, Beton
Santralı ve Konkasör Tesisi
açık adresi (adı, mevkisi,
birden fazla il veya ilçede
yer alıyorsa bunları
tanımlayan yörenin adı)
Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN KOORDİNATLARI,
ZONE
Koordinat sayısı fazla olduğu için projeye ait pdf formatında CD
ekinde verilmiştir.
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(Sektörü, Alt sektörü)
-ÇED Yönetmeliği Madde 24
b) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğine tabi olmayan
veya Seçme Eleme Kriterlerine tabi projelere kredi almak ve
benzeri finansal nedenlerle proje sahibinin talebi üzerine
Bakanlığın uygun gördüğü projeler,
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ
ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN KURULUŞUN
ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI
Ekonorm Çevre İ.S.G. Ölçüm Hiz. Müh. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.
RAPORU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADRESİ,
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
Yeşilyurt Sok. 3/4 Çankaya/Ankara
Tel: 0312 466 10 90 Faks: 0312 466 10 67
RAPORSUNUM TARİHİ
(GÜN, AY, YIL)
02.01.2014
a
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
İÇİNDEKİLER
İçindekiler ........................................................................................................................... i
Tablolar Dizini ................................................................................................................... ix
Şekiller Dizini ...................................................................................................................xiii
Ekler Dizini...................................................................................................................... xiv
Kısaltmalar...................................................................................................................... xiv
Projenin Teknik Olmayan Özeti.....................................................................................xv
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI ........................................................................1
(Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere
ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt
Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç
(MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin
Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet alanları ve bu alan
içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve
gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresini gösterecek ölçekte renkli harita üzerinde su
kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri belirtilmesi, Rapor hazırlanırken proje
kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna
uygun olarak hareket edilmesi, su kullanma anlaşması hakkında bilgi),(Mahkeme
kararı ile ilgili bilgi ) .........................................................................................................1
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU .....................................................11
II.1. Projenin Yeri (İlgili Valilik Veya Belediye Tarafından Doğruluğu Onanmış Olan
Proje Yerinin, Lejant Ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı
(ÇDP) Ve İmar Planları Üzerinde, Bu Planlar Yoksa Mevcut Arazi Kullanım
Haritası Üzerinde Gösterimi) ................................................................................ 11
II.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik
altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının ve varsa
memba ve mansabındaki diğer projelerle birlikte vaziyet planı üzerinde 1/25.000’lik
haritada gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri proje
kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının 1/2000, 1/5000 ve/veya
1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi), Şantiye yerleşim planı, hafriyat döküm
sahaları, regülatör, iletim Tüneli/kanalı, yükleme havuzu, cebri boru, santral
binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de belirtilmesi), kırma-eleme ve beton santrali
(yapılması düşünülüyorsa) v.b. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım
gözlem istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim standartlarına uygun olarak,
proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında) 13
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI ....................................14
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları, bu
kaynakların nereden temin edileceği .................................................................... 14
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile İlgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu ... 14
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi ..................................................................... 17
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak,
Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan
Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri......................................................... 18
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak yatırımcı
firma tarafından gerçekleştirilmesi planlanan herhangi bir ekonomik, sosyal ve
altyapı projesi bulunmamaktadır........................................................................... 18
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin Zaruri
Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi
Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri........................................ 18
III.6. Faaliyetin etki alanı içinde kalan yerleşim birimlerine ait bilgilerin verilmesi.
Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında
halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi, ......................................................... 18
i
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
III.7. Diğer Hususlar.............................................................................................. 19
BÖLÜM IV: Proje Kapsamında Etkilenecek Alanın Belirlenmesi Ve Bu Alan İçindeki
Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması ve Bu Alan İçindeki Mevcut Çevresel
Özelliklerin Açıklanması(*)Bu Bölümde Proje için Seçilen Yerin Çevresel Özellikleri
Verilirken Etki Alanı Dikkate Alınmalıdır. Bu Bölümde Sıralanan Hususlar İtibarı İle
Açıklanırken, İlgili Kamu Kurum Ve Kuruluşlarından, Araştırma Kurumlarından,
Üniversitelerden Veya Benzeri Diğer Kurumlardan Temin Edilen Bilgilerin Hangi
Kurumdan Ve Kaynaktan Alındığı Raporun Notlar Bölümünde Belirtilir Veya İlgili
Haritada, Doküman Vb. Belgeye İişlenir. Proje Sahibince Kendi Araştırmalarına
Dayalı Bilgiler Verilmek İstenirse, Bunlardan Kamu Kurum Ve Kuruluşların Yetkileri
Altında Olanlar İçin İlgili Kurum Ve Kuruluşlardan Bu Bilgilerin Doğruluğunu
Belirten Birer Belge Alınarak Rapora Eklenir............................................................... 20
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl Ve Neye Göre
Belirlendiği Açıklanacak Ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) .................. 20
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal
Kaynakların Kullanımı .......................................................................................... 20
IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler ............................................................. 20
IV.2.2. Bölgesel ve proje alanı jeolojik özellikleri (Sahanın 1/25.000 ölçekli genel
jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5000 yada varsa 1/1000
ölçekli) jeoloji haritası ve stratigrafik kolon kesitleri, jeoteknik etüt raporu (regülatör,
iletim sistemi güzergahı, yükleme havuzu ve santral yerinin jeoloji-jeoteknik
etütleri), 1/25.000 ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun
olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması, .... 26
IV.2.2.3. Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile
kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, yamaç stabilitesi,
yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı
olması durumunda da uygulanmalıdır), Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması),
duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi................................ 30
IV.2.4 Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson,
derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal,
bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri,
proje alanına mesafeleri) ...................................................................................... 36
IV.2.5. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu
ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu
kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama
havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması,
sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri), ........................ 36
IV.2.6. Su toplama havzası ile ilgili projenin gerçekleştirileceği dereye ilişkin en az
10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m 3/sn olarak
verilmesi ............................................................................................................... 37
IV.2.7. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu
amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, yağış-akış ilişkisi,
ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara
ait aylık ortalama değerleri (m3/sn), akım gözlem istasyonlarının yeri, online
sistemi ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım değerlerinin, ilgili
kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak sunulması ..................... 37
IV.2.8 Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, varsa havza
özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet su ürünleri
üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu
temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu derelerin
herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu derelerden
içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı,............................................................. 37
ii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.2.9. Toprak Özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım
kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilizesi, kayganlık, erozyon,
toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), ... 38
IV.2.10. Tarım Alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise tarımsal
gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve
bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri
............................................................................................................................. 39
IV.2.11. Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve
kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları,
1/25.000 ölçekli Meşcere Haritası,1/10.000 ölçekli Orman Kadastro Haritası,
orman inceleme değerlendirme formu, orman alanı dışında ise en yakın orman
alanına mesafesi .................................................................................................. 41
IV.2.12. Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat
Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik
Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler,
Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve
Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Projenin korunan alanlara
uzaklıklarının 1/100.000’lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi) ......... 43
IV.2.13. Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda
doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma
altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki
bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av
hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu
Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür
gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye’nin Önemli Kuş Alanları
Kitabı, Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, MAK
Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne
şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde
gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken
koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Flora için Türkiye Bitkileri Veri
Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması................................................. 47
IV.2.14. Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii
karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların
üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen
koruma kararları),Endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli
optimum su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı gibi
parametrelerin
incelenerek,
projenin
bu
türler
üzerindeki
etkilerinin
değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi, ............................................... 75
IV.2.15. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarlar, mevcut ve planlanan
işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi
ve ekonomik değerleri), ........................................................................................ 75
IV.2.16. Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu
Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri Ve Değeri) ................................................... 77
IV.2.17. Peyzaj Değeri Yüksek yerler ve rekreasyon alanları ............................... 78
IV.2.18. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler
(Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis
Edilmiş Alanlar, Vb.) ............................................................................................. 78
IV.2.19. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve Gürültü Açısından Mevcut
Kirlilik Yükünün Belirlenmesi ................................................................................ 78
IV.2.20. Projenin gerçekleştirileceği dere üzerinde ve proje alanında planlanan
diğer projelerle olan etkileşimleri, gerekli hesaplamaların yapılması .................... 78
iii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.2.21 Diğer Özellikler......................................................................................... 78
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri .......................................................... 78
IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca
Sektörler, Yöresel İş gücünün Bu Sektörlere Dağılımı, Sektörlerdeki Mal Ve
Hizmet Üretiminin Yöre Ve Ülke Ekonomisi İçindeki Yeri Ve Önemi, Diğer Bilgiler)
Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen
maksimum, min. ve ortalama gelir); İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa
oranı), ................................................................................................................... 79
IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel Ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus
Artış Oranları, Ortalama Hane Halkı Nüfusu, Diğer Bilgiler) ................................. 80
IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri Ve Bu
Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) .................................................................... 81
IV.3.4. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut
Ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar, Turizm
Alanları Vb.).......................................................................................................... 81
IV.3.5. Diğer Özellikler.......................................................................................... 81
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
VE ALINACAK ÖNLEMLER ........................................................................................... 82
(Bu Bölümde Su Temini Faaliyeti İçin Bölüm IV’de Verilen Mevcut Çevre Üzerinde
Olması Muhtemel Etkiler Ortaya Konarak, Alınacak Önlemler Belirtilmelidir)...........82
(Bu Bölümde; Projenin Fiziksel Ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri, Bu Etkileri
Önlemek, En Aza İndirmek Ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari Ve Teknik
Önlemler V.1 Ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı Ve Ayrıntılı Bir Şekilde Açıklanır) ........82
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel Ve
Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Ve Alınacak Önlemler (Regülatör, su alma yapısı,
iletim tüneli, cebri boru ve HES varsa konkasör tesisi ve beton Santrali ,. dahil) 82
V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne
kadar alanda hafriyat ve bitkisel toprak oluşacağı, hafriyat ve bitkisel toprak
miktarları, kullanılacak malzemeler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin
ve bitkisel toprağın nerelere taşınacakları (1/25000 ölçekli vaziyet planında
gösterilmesi), nerelerde depolanacakları, alanın hacmi (1/1000 ölçekli halihazır
haritada ayrı ayrı gösterilmesi) ve hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat
malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve geçici depolama
alanının özellikleri,................................................................................................ 82
V.1.2. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak
maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların maksimum
miktarları, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak
aletler ve makineler, ............................................................................................. 87
V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına
uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların
zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak
önlemler, ulaştırma altyapının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların
özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler;
altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı
mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu
kapsamda alınacak görüşler, izinler), yeni yapılacak yolların vaziyet planlarının
1/25000 ve 1/1000 ölçeklerinde hazırlanması (gerekli izinlerin alınması),............ 88
V.1.4. Proje kapsamında kullanılacak olan malzemenin nereden, ne kadar ve nasıl
temin edileceği (beton kullanımı vb), santral, çalışma alanı, ruhsat alanı ve
içerisindeki tesislere ait koordinatların ayrı ayrı belirtilmesi ve konum bilgileri ile iş
akım şeması, varsa malzeme alımı ile ilgili bilgiler, imalat haritaları, 1/25.000
iv
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
ölçekli topografik haritada ocak ve tesisin işaretlenmesi, yerleşim yerlerine
mesafeleri ve nakliye güzergahının belirtilmesi, varsa malzeme ocakları ile ilgili
mülkiyet durumu, .................................................................................................. 93
V.1.5. Zemin emniyeti, toprak kayması (heyelan riski de göz önüne
bulundurularak) ve su kaçağı olmaması için yapılacak işlemler, alınacak önlemler
............................................................................................................................. 93
V.1.6. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin
nerelerde ve nasıl yapılacağı................................................................................ 95
V.1.7. Proje Alanı İçindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla
Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması Vb. İşlemler Nedeni İle Çıkarılacak Taş,
Kum, Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları Veya Hangi
Amaçlar İçin Kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri
(bulanıklık, suyun debisi vb.) ................................................................................ 95
V.1.8. Derivasyon (Regülatör İnşaat Alanının Kuru Tutulabilmesi İçin Akarsu
Güzergahının Geçici Olarak Değiştirilmesi) Amacıyla Veya Diğer Nedenlerle
Akarsu Havzasında Yapılacak Her Türlü Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat ve
Benzeri İşlemler İle Bunların Nerelerde Ne Kadar Alanı Kaplayacağı Ve
Kullanılacak Malzemeler, Araç Ve Ekipmanlar, .................................................... 96
V.1.9. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında
mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olabilecek etkiler ve hassas
türlerin ne şekilde korunacağı, alınacak önlemler, dere yataklarına malzeme
dökülmemesi, yatağın değiştirilmemesi ve herhangi bir müdahalenin yapılmaması
için alınacak önlemler........................................................................................... 96
V.1.10. Yer altı Suyuna Etkiler.............................................................................. 97
V.1.11. İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi
toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler, ................................................................. 97
V.1.12. 18.08.2009 tarih ve 27323 sayılı RG yayımlanarak yürürlüğe giren “
Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı
Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 7.maddesi hükümleri ile 09/09/2006
tarih ve 26284 sayılı RG “Dere Yatakları ve Taşkınlar” adıyla yayınlanan 2006/27
sayılı Başbakanlık Genelgesi ve ilgili diğer mevzuatların ilgili hükümleri
kapsamında değerlendirme (ilgili hususlara uyulacağı taahhütlerinin verilmesi), . 97
V.1.13 Proje alanında maden ruhsatı varsa bulunun malzeme ocaklarının durumu,
olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, ................................................................ 98
V.1.14. Arazinin Hazırlanması, İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla
Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım
Kabiliyetleri Ve Tarım Ürün Türleri, tarım arazilerinin tarım dışı kullanımı ile ilgili
bilgiler, mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında
değerlendirilmesi. faaliyet alanının 1/5000 ölçekli onaylı kadastro pafta örneği
üzerinde gösterilmesi (3 derecelik koordinat değerleri ile), alan hesabı ve komşu
parsellerinin mülkiyet durumlarının onaylı kadastro pafta örneği üzerinde
işaretlenmesi.) ...................................................................................................... 98
V.1.15. Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür Ve Sayıları, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki
Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri Ve Ne
Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı, Fauna Üzerine Olabilecek Etkiler, ............... 98
V.1.16. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar
yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar, 100
v
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.1.17. Proje kapsamında kullanılacak suyun temin sistemi planı, nereden temin
edileceği, suyun arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye girmesine
kadar yerine getirilecek işlemler sonucu meydana getirilecek atık suların cins ve
miktarları, bertaraf yöntemleri, deşarj edileceği ortamlar, bir kroki üzerinde atıksu
hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi halinde
fosseptik planının Rapora eklenmesi, (alınacak gerekli görüşler, izinler), ......... 102
V.1.18. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar
Meydana Gelecek Katı Atıkların cins ve Miktarları, bu atıkların nerelere
taşınacakları veya hangi amaçları için kullanılacakları, ...................................... 103
V.1.19. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar
Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve
Seviyesi, Kümülatif Değerler, ............................................................................. 105
V.1.20. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine Kadar
yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut
ve diğer teknik/sosyal alt yapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, 111
V.1.21. Arazinin hazırlanmasından başlayarak (kazı, patlatma gibi işlerden),
ünitelerin açılmasına kadar sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli
ve tehlikeli olanlar, sağlık koruma bandı mesafesi, bu konularda uyulması gereken
tüzük ve yönetmelikler, ....................................................................................... 111
V.1.22. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak
saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne
kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, .......... 114
V.1.23. Yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel
kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere)
olabilecek etkilerin belirlenmesi, ......................................................................... 115
V.1.24. Diğer özellikler ....................................................................................... 115
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine
Etkileri ve Alınacak Önlemler.............................................................................. 116
V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri (santralin çalışma süreleri), ünitelerde
üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları .......... 116
V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri ve etkileri, Projenin memba
ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin ekosistem üzerindeki etkilerinin
birlikte değerlendirilmesi ..................................................................................... 119
V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna ilişkin açıklamalar ve öneriler (sulama suyu
ihtiyacının ve sulama mevsimi dönemleri hakkında detaylı bilgi verilmesi,) ....... 120
V.2.4. Mansaba bırakılacak su hesabı (Doğa Koruma Milli Parklar Genel
Müdürlüğü’nün 15.03.2011 tarih ve 21767 sayılı yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin
devamının sağlanması için gerekli çevresel akış miktarını belirlemek üzere
“Ekosistem Değerlendirme Raporunun” hazırlanarak Rapora eklenmesi, Belirlenen
bu miktara mansaptaki diğer teessüs etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve
kesin proje çalışmaları belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır)
Havzada teessüs etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu tahsisleri, Değirmen,
balık çiftlikleri, HES vs.) rapor içerisinde yer almalıdır. (havzanın hidrolojik
karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre
koruma tedbirleri için bırakılan su miktarının enerji üretimine etkisinin dikkate
alınması) (işletme debileri, on-line sistemi hakkında bilgi, can suyu hesabında
havzanın genel durumu (havza akımları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel,
varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel
ihtiyaçları, su hakları savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı), doğal
akımlar ile çizilen debi süreklilik eğrileri ile uzun dönemli akımları gösteren grafiği
vi
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
ve/veya tablosu-şekiller, debi süreklilik eğrisinin Q96 - Q99 arası akımları,
nehirdeki akımın son 10 (on) yıllık akım değerleri, enerji üretimine başlanıldığında
mansaba bırakılacak su miktarı ölçümleri için akım ölçüm istasyonları(AGİ) yeri,
mansap can suyu ile çevirme yapısı ve santral arasında kalan dere yatağına
karışan ve sürekli akıma sahip yan kollar arasındaki ilişki, yağış alanını ve akım
gözlem istasyonlarını gösteren çizimler,) ........................................................... 122
V.2.5 Regülatör dolusavak temizlenmesi ve biriken siltli suların boşaltılması
sırasında ortaya çıkacak sorunların giderilmesi için alınacak önlemler, ızgaralarda
birikecek katı atıklara karşı alınacak tedbirler ve bertaraf yöntemleri, ................ 124
V.2.6. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su
ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve
ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş
sistemleri ve asansörleri ile ilgili bilgi ve buna ait çizim, mansap can suyu çıkış
yerinin gösterildiği çizim ..................................................................................... 124
V.2.7. Ulusal Ve Uluslar Arası Mevzuatla Korunması Gereken Alanlar Üzerine
Etkiler, ................................................................................................................ 125
V.2.8. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, (su kullanımı (tarım
alanlarının sulanması v.b.), Su kaynağı yatağının genişliği, ............................... 125
V.2.9. Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler ....................................... 125
V.2.10. Orman alanlarına olabilecek etki ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin
tanımlanması,..................................................................................................... 126
V.2.11. Tarım alanlarının sulanması amacıyla kullanılacak su miktarı ............... 127
V.2.12. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültünün Kaynakları Ve
Kontrolü İçin Alınacak Önlemler, ........................................................................ 128
V.2.13. Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı
nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin
edileceği, ............................................................................................................ 128
V.2.14. İdari Ve Sosyal Ünitelerde İçme Ve Kullanma Amaçlı Suların Kullanımı
Sonrasında Oluşacak Atık Suların Arıtılması İçin Uygulanacak Arıtma Tesisi
Karakteristiği Prosesinin Detaylandırılması Ve Arıtılan Atık Suların Hangi Alıcı
Ortamlara, Ne Miktarlarda, Nasıl Verileceği, ...................................................... 128
V.2.15. İdari ve sosyal tesislerden oluşacak katı atık miktar bu atıkların nerelere ve
nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, .... 129
V.2.16. Projenin işletilmesi aşamasında insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve
tehlikeli olanlar,................................................................................................... 130
V.2.17. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak
saha düzenlemeleri, DKMP Genel Müdürlüğünden alınacak formata göre
hazırlanacak Peyzaj Onarım Planının ÇED Raporu ekinde sunulması .............. 130
V.2.18. Diğer Özellikler....................................................................................... 130
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ....................................... 131
V.3.1. Proje İle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam
İmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal Ve
Teknik Altyapı Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumlarında
Değişiklikler, Vb. (Projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler
yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması).................................................... 131
V.3.2. Çevresel Fayda- Maliyet Analizi ............................................................... 131
V.3.3. Projenin gerçekleştirilmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi.
(Proje Alanı Ve Etki Alanındaki Tarım, Hayvancılık, Balıkçılık, Arıcılık Vb.
Faaliyetlere Etkileri, Projenin İnşası Ve İşletilmesi Aşamasında Çalışacak İnsanlar
İle Yerel Halk İlişkileri, Bunların İnsan Yaşamı Üzerine Etkileri Ve Sosyo-Ekonomik
Açıdan Analizi, Uygulamaya Geçirilecek Sosyal Sorumluluk Projeleri) .............. 132
vii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bölüm VI: İşletme Proje Kapandıktan Sonra Olabilecek Ve Süren Etkiler Ve Bu
Etkilere Karşı Alınacak Önlemler ................................................................................134
VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları,.................................................. 134
VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler ................................................................. 134
VI.3.Olabilecek hava emisyonları ....................................................................... 134
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ.................................................................135
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, Alınacak Önlemler, Alternatiflerin
Karşılaştırılması Ve Tercih Sıralaması Belirtilecektir.) ..............................................135
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI................................................................................136
VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve
İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı, Çevre
Yönetim Ekibi ..................................................................................................... 136
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik
Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci Paragrafında
Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program.................................... 147
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI ..................................................................................... 148
(Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle
bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamalar).....148
BÖLÜM X: SONUÇLAR ................................................................................................ 150
(Yapılan Tüm Açıklamaların Teknik Olmayan Bir Özeti, Projenin Önemli Çevresel
Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel
Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir
Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu seçimlerin
Nedenleri) ..................................................................................................................... 150
viii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
TABLOLAR DİZİNİ
Sayfa No
Tablo I.1 Ulusal Enerji Sisteminin Orta ve Uzun Dönem Güç ve Enerji Talebi .................. 6
Tablo I.2 Türkiye Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Mevcut Durumu ............................... 9
Tablo I.3 Uzun Dönem (2005-2020) Elektrik Arz-Talep Dengesi....................................... 9
Tablo II.2.2.1 Proje Alanının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Proje
Ünitelerine Olan Mesafeleri,.............................................................................................13
Tablo II.2.2.2. Proje Kapsamında İnşa Edilecek Ünitelerin Kapladığı Alanlar ..................13
Tablo III.2.1. Proje Uygulama Programı ...........................................................................15
Tablo IV.2.1.1. Tokat İlinin Ortalama Rüzgar Durumu .....................................................20
Tablo IV.2.1.2. Tokat İli Esme Sayısına Göre Rüzgâr Veriler ..........................................21
Tablo IV.2.1.3 Tokat İli’nin Uzun Yıllar Ortalaması Yerel Basınç Durumu ........................23
Tablo IV.2.1.4 Tokat İli’nin Uzun Yıllar Nem Verileri ........................................................23
Tablo IV.2.1.5 Tokat İl’inin Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri ...........................................24
Tablo IV.2.1.6 Tokat İlinin Uzun Yıllar Yağış Bilgileri .......................................................25
Tablo IV.2.6.1 Akım Değerleri .........................................................................................37
Tablo IV.2.9.1 Tokat İli Toprak Özellikleri ve Alan Miktarları ............................................38
Tablo V.2.10.1 Tokat İli Arazi Dağılımları ........................................................................39
Tablo V.2.10.2 Tokat İli ve İlçeleri Tarımsal Üretim Miktarları ..........................................40
Tablo IV.2.10.3 Proje Alanı Tarımsal Faaliyetler ve Dağılımları .......................................41
Tablo IV.2.11.1 Proje alanı meşcere tipleri ve alan miktarları ..........................................41
Tablo IV.2.13.1 Endemik, Nadir ve Nesli Tehdit Altındaki Türler Listesi ve Tehlike
Kategorileri ......................................................................................................................54
Tablo IV.2.13.2. Proje sahasına yaşadığı belirlenen fitoplankton ve zooplankton türleri. .61
ix
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo IV.2.13.3. Proje sahasında yaşadığı tespit edilen sucul omurgasızlar....................64
Tablo IV.2.13.4. Proje sahasında yaşayan balık türleri ....................................................66
Tablo IV.3.2.1.Tokat İli ve İlçeleri’ne Ait Nüfus Bilgileri ....................................................80
Tablo IV.3.2.2.Tokat İli Göç İstatistikleri...........................................................................81
Tablo V.1.1.1. Çilehane Regülatörü ve HES Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşamasında Her Bir
Tesiste Alınacak Hafriyat Miktarı, Hafriyatın Kullanılacağı Yerler ve Bertaraf Yöntemi .....83
Tablo V.1.1.2 Hafriyat İşlemlerinde Kullanılacak Ekipmanlar ...........................................87
Tablo V.1.3.1. Proje Alanına En Yakın Taşınabilir Taşıt Sayım Ve Sınıflandırma İstasyonu
Verileri .............................................................................................................................88
Tablo V.1.3.2. SKHKKY Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında
Kullanılacak Emisyon Faktörleri .......................................................................................90
Tablo V.1.5.1. Çilehane Regülatörü Taşkın Hesap Sonuçları (m3/sn) .............................95
Tablo IV.2.15.1 Proje alanı meşcere tipleri ve alan miktarları ..........................................98
Tablo V.1.16.1. Motorinin Özellikleri ..............................................................................100
Tablo V.1.16.2. Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörü (gr/lt) ................100
Tablo V.1.16.3. İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kirletici Değerleri.............................100
Tablo V.1.17.1 Su Temini ve Atıksu Bertaraf Şekli ........................................................102
Tablo V.1.19.1. Projenin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Gürültü Düzeyleri .106
Tablo V.1.19.2. İnşaat Çalışmalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç
Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı .........................................................................107
Tablo V.1.19.3. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ..............................108
Tablo V.1.19.4. Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ....................109
Tablo V.2.2.1 Regülâtörden bırakılacak su miktarları (Su Hakları).................................119
Tablo V.2.3.1 Proje alanı tarımsal ürün türleri ve dağılımları .........................................120
Tablo V.2.3.2 Regülâtörden bırakılacak su miktarları (Su Hakları).................................120
x
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo V.2.4.1. Aylar İtibariyle Regülâtörden Mansaba Bırakılacak Su Miktarı................123
Tablo VIII.1. Proje İzleme Programı...............................................................................136
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa No
Şekil I.1 Yıllar İtibari İle Hidrolik Enerji Kurulu Gücü .................................................... 2
Şekil I.2. İş Akım Şeması ................................................................................................ 6
Şekil I.3 Türkiye’nin Kaynaklara Göre Üretim Dağılımı ................................................ 8
Şekil I.4 Türkiye’nin Hidroelektrik Potansiyelinin Projelere Göre Dağılımı ................ 9
Şekil II.1.1. Proje Alanını Gösterir Google-Earth Görüntüsü.......................................11
Şekil III.2.1 İş Akım Şeması ...........................................................................................16
Şekil IV.2.1.2 Esme Sayıları Toplamı ............................................................................22
Şekil IV.2.1.2 Esme Hızları Diyagramı ...........................................................................22
Şekil IV.2.1.4.Basınç Değerleri Grafiği..........................................................................23
Şekil IV.2.1.5.Nem Grafiği ..............................................................................................24
Şekil IV.2.1.6. Sıcaklık Grafiği .......................................................................................25
Şekil IV.2.1.8. Yağış Grafiği ...........................................................................................25
Şekil III.3.1 Proje Alanı ve Çevresi Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesit........................29
Şekil III.3.1 Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası ...........................................30
ŞekilIV.2.2.3.1 Diri Fay Haritası .....................................................................................31
Şekil IV.2.2.3.2 Deprem Haritası ....................................................................................32
Şekil IV.2.2.3.3. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası .....................................................33
Şekil IV.2.2.3.4. Çığ Risk Haritası ..................................................................................33
xi
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.2.3.5. Su Baskınları Haritası..........................................................................34
Şekil IV.2.2.3.6. Kaya Düşmesi Risk Haritası................................................................35
Şekil IV.2.8.1. Proje alanı ve çevresi mevcut ve planlanan su kullanımı haritası ......38
Şekil IV.2.11.1 Orman Meşcere Tipleri ..........................................................................42
Şekil IV.2.11.1 Proje Alanının Koruma Alanlarına Olan Mesafesi ...............................46
Şekil IV.2.13.1 Türkiye’deki Fitocoğrafik Bölgeler (Filiz,Z., 2007’den değiştirilmiştir).
........................................................................................................................................47
Şekil IV.2.13.1 Küçük ölçekli tarım alanları. .................................................................48
Şekil IV.2.13.3 Bozuk Orman Vejetasyonu ...................................................................49
Şekil IV.2.13.4 Bozuk Orman Vejetasyonu ...................................................................50
Şekil IV.2.13.5 Bozuk Orman Vejetasyonu açıklıklarında Scutellaria orientalis ........50
Şekil IV.2.13.6 Bozuk orman vejetasyonu içinde Rosa canina (Yaban gülü) .............50
Şekil IV.2.13.7 Bozuk orman vejetasyonu içinde Colutea cilicica (Patlangaç) ..........51
Şekil IV.2.13.8 Riparian Vejetasyon ..............................................................................52
Şekil IV.2.13.9 Riparian zonda Alnus glutinosa (Kızılağaç).........................................52
Şekil IV.2.13.10 Riparian zonda Salix sp. (Söğüt) ........................................................53
Şekil IV.2.13.11. Cyclamen coum ..................................................................................56
Şekil IV.2.13.12. Endemik Bitkilerin IUCN Dağılım Grafiği...........................................57
Şekil
IV.2.13.13
Türkiye
Akarsu
Havzalarının
Konumları
(Kaynak:
http://www.eie.gov.tr). ...................................................................................................58
Şekil IV.2.13.14. Proje sahasında rastlanan bazı fito ve zooplankton örneklerine ait
fotoğraflar.......................................................................................................................63
Şekil IV.2.13.15. Proje sahasında yaşadığı tespit edilen bazı sucul omurgasız hayvan
fotoğrafları......................................................................................................................65
Şekil V.1.3. Proje Alanını Kapsayan Bölümündeki Trafik Yükü ..................................89
xii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.15.1 Orman Meşcere Tipleri ..........................................................................99
Şekil V.1.19.1. Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak
Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği, ....................108
Şekil V.2.4.1. Akım Gözlemlerini Gösterir Gözlem Ağı Haritası ................................122
Şekil IV.2.9.1. Heyelan Risk Haritası ...........................................................................126
Şekil V.2.10.1 Orman İşletme Müdürlükleri İtibariyle Yangın Risk Haritası..............127
Şekil VIII.1.2.1 Acil Eylem Planı...................................................................................139
Şekil VIII.1.2.2 Acil Durum Organizasyon Şeması......................................................140
Şekil VIII.1.2.3 Acil Durumda Hareket Tarzı Akış Diyagramı .....................................145
Şekil X.1. Halkın Katılımı Toplantısı’ndan Görünüm..................................................148
Şekil X.2. Halkın Katılımı Toplantısı’ndan Görünüm..................................................149
Şekil X.3. Halkın Katılımı Toplantısı Sonrası Arazi Gezisinden Görünüm................149
EKLER DİZİNİ
Ek 1
Ek 2
Ek 3
Ek 4
Ek 5
Ek 6
Ek 7
Ek 8
Ek 9
Ek 10
Ek-11
1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
1/25.000 Ölçekli Topografik Genel Yerleşim Planı
Su Kullanım Hakkı Raporu Ve DSİ 7. Bölge Müdürlüğü Onay Yazısı
Ekosistem Değerlendirme Raporu
Kazı Fazlası Malzeme Stok Sahalarına Dair Onay Yazısı
Peyzaj Onarım Raporu
ÇED Gerekli Değildir Kararı ve ÇED uygunluk Yazısı
Proje Ünitelerine Ait Plan Ve Kesitler
Fizibilite Onay Yazısı
Mevcut Sulama Kanalı Kullanımı Onay Yazısı
Fosseptik Planı
xiii
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
KISALTMALAR
AB
ÇED
DSİ
EİH
EİE
EPDK
GPS
MW
km
m
sn(s)
Hz
dB
TEİAŞ
TM
BOİ
KOİ
TUİK
AGİ
-Avrupa Birliği
-Çevresel Etki Değerlendirmesi
-Devlet Su İşleri
-Enerji İletim Hattı
-Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü
-Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu
-Küresel Yer Belirleme Sistemi
-Mega watt
-Kilometre
-Metre
-Saniye
-Herz (frekans)
-Desibel
-Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
-Trafo Merkezi
-Biyolojik Oksijen İhtiyacı
-Kimyasal Oksijen İhtiyacı
-Türkiye İstatistik Kurumu
-Akım Gözlem İstasyonu
xiv
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Projenin Teknik Olmayan Bir Özeti
(Projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılması planlanan tüm
çalışmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, teknik
terim içermeyecek şekilde ve anlaşılabilir sadelikte anlatılması, özellikle Halkın
Katılımı Toplantısında, Mahkeme Kararı ve ÇED süreci içerisinde tüm
paydaşlardan Bakanlığa iletilen soru, görüş ve önerilere yer verilmesi, bu
görüşlerin nasıl karşılandığının vurgulanması)
Proje konusu faaliyet NKD Elektrik Enerji Üretim Ltd. Şti. tarafından Tokat İli, Almus
ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde Yeşilırmak üzerinde 7,50 MW m/7,20 MW e kurulu
güçte HES tesisi yapılması amacıyla gerçekleştirilecektir.
Projeye Mülga Tokat Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından 19.12.2008 tarihinde
ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiş olup, gerek hukuki nedenler gerekse de finans
kuruluşlarından kredi sağlanabilmesi amacı ile projenin ÇED Yönetmeliği Ek-I listesi
içerisinde değerlendirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvuruda bulunulmuş ve
24.07.2013 tarih ve 12354 sayılı yazı ile onay alınmıştır.
Proje kapsamında Çilehane regülatörü, iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri boru ve
HES binasının kurulması planlanmaktadır.
Proje kapsamında yapımı önerilen tesisler için yapım süresi 3 yıl olarak
planlanmaktadır. Bu süre sonunda sistemin devreye girmesi Çilehane Regülatörü ve HES
projesinde, 2,28 GWh/yıl firm, 19,72 GWh/yıl seconder olmak üzere toplam 22,00 GWh/yıl
enerji üreterek ulusal gelişime katkı sağlayacaktır.
Gerek Halkın Katılımı Toplantısı gerekse de Mahkeme Dosyası incelendiğinde
alanda genel olarak sorunların can suyu ve tarımsal amaçlı su kullanımlarının yetersiz
olduğu belirlenmektedir. Bu bağlamda proje kapsamında Ekosistem Değerlendirme
Raporu hazırlanarak gerekli can suyu miktarları yeniden hesaplanmış ve yine hazırlanan
Su Kullanım Hakları Planlama Raporu ile de tarımsal amaçlı (değirmen, balık çiftlikleri vb.)
bırakılması gereken su miktarları belirlenerek ÇED Raporu içerisinde taahhüt altına
alınmıştır.
xv
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI
(Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak
tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen
Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü,
Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje
Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet
alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il
ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresini gösterecek ölçekte
renkli harita üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri
belirtilmesi, Rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ
tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilmesi, su
kullanma anlaşması hakkında bilgi),(Mahkeme kararı ile ilgili bilgi )
Enerji ve elektrik enerjisi tüketimi, ekonomik gelişmenin ve refahın bir göstergesidir.
Elektrik enerjisinin günlük hayatta yaygın kullanım ihtiyacından dolayı ülkelerdeki elektrik
enerjisi kullanım miktarı ülkelerin kalkınmışlık ve yaşam standardının önemli bir göstergesi
olarak kabul edilmektedir.
Ülkemizde gelişmeye bağlı olarak enerji ihtiyacı sürekli artmaktadır, dolayısıyla bu
ihtiyacı karşılamak bir zorunluluktur. Bu zorunlu ihtiyacı karşılamakta temiz, doğal,
çevreye en az zarar veren enerji kaynağı olarak, yenilenebilir enerji kaynaklarımızın en üst
düzeyde değerlendirilmesi açısından hidroelektrik enerji üretimi önem arz etmektedir.
Proje konusu faaliyet NKD Elektrik Enerji Üretim Ltd. Şti. tarafından Tokat İli, Almus
ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde Yeşilırmak üzerinde 7,50 MW m/7,20 MW e kurulu
güçte HES tesisi yapılması amacıyla gerçekleştirilecektir.
Projeye Mülga Tokat Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından 19.12.2008 tarihinde
ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiş olup, gerek hukuki nedenler gerekse de finans
kuruluşlarından kredi sağlanabilmesi amacı ile projenin ÇED Yönetmeliği Ek-I listesi
içerisinde değerlendirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvuruda bulunulmuş ve
24.07.2013 tarih ve 12354 sayılı yazı ile onay alınmıştır (Bkz. Ek-8).
Enerji ve elektrik enerjisi tüketimi, ekonomik gelişmenin ve refahın bir göstergesidir.
Elektrik enerjisinin günlük hayatta yaygın kullanım ihtiyacından dolayı ülkelerdeki elektrik
enerjisi kullanım miktarı ülkelerin kalkınmışlık ve yaşam standardının önemli bir göstergesi
olarak kabul edilmektedir.
Ülkemizde gelişmeye bağlı olarak enerji ihtiyacı sürekli artmaktadır, dolayısıyla bu
ihtiyacı karşılamak bir zorunluluktur. Bu zorunlu ihtiyacı karşılamakta temiz, doğal,
çevreye en az zarar veren enerji kaynağı olarak, yenilenebilir enerji kaynaklarımızın en üst
düzeyde değerlendirilmesi açısından hidroelektrik enerji üretimi önem arz etmektedir.
Ülkemizin yenilenebilir enerji potansiyeli içinde en önemli yeri tutan hidrolik
kaynaklarımız bakımından incelendiğinde Türkiye’de teorik hidroelektrik potansiyel 433
milyar kWh, teknik olarak değerlendirilebilir potansiyel 216 milyar kWh olarak ve ekonomik
hidroelektrik enerji potansiyel 140 milyar kWh/yıl’dır. Türkiye hidrolik enerji potansiyelinin
yüzde 37’lik kısmı isletmede, yüzde 15’lik kısmı (özel teşebbüs tarafından yapımı
sürdürülen projeler dâhil) ise inşa halindedir (2010 itibarıyla). Türkiye’nin teorik
hidroelektrik potansiyeli dünya teorik potansiyelinin %1’i, ekonomik potansiyeli ise Avrupa
ekonomik potansiyelinin %16’sıdır.
1
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
2023 yılına kadar;
- 36.000 MW olan Hidroelektrik potansiyelimizin tamamını kullanmayı,
- Rüzgâr enerjisi santrallerinde 20.000 MW,
- Jeotermal santrallerde 600 MW,
- Güneş enerjisi santrallerinde 600 MW Kurulu güce ulaşmayı ve
- Elektrik arzındaki yenilenebilir enerji payını % 30’un üzerine çıkarmayı
hedeflemektedir.
Ülkemizde yıllar itibari ile hidrolik kurulu gücü gösterir grafik Şekil I.1.1’de verilmiştir.
Şekil I.1 Yıllar İtibari İle Hidrolik Enerji Kurulu Gücü
Kaynak: Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi,
http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/h_turkiye_potansiyel.aspx
Bu bağlamda ‘Çilehane Hidroelektrik Santrali (HES) Projesi’’, 3 Mart 2001 tarihinde
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (Söz
konusu kanun, elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir
şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine
göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi
piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin
sağlanması amaçlanmıştır. Kanun; elektriğin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan ve perakende
satışı, ithalat ve ihracatı gibi faaliyetlerle ilişkili tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve
yükümlülüklerini belirlemektedir) kapsamında üretim şirketi statüsündeki NKD Elektrik
Enerji Üretim Ltd. Şti. tarafından yapılıp işletilecek olup, Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu’ndan üretim lisansı alınmıştır. Projeye ait fizibilite raporu DSİ Genel
Müdürlüğü’nce onaylanmış olup, onay yazısı ekte sunulmuştur (Bkz Ek-10).
Proje 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-II Listesi Madde-32
kapsamında yer almaktadır. Bununla birlikte, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ÇED
Yönetmeliği Madde 24/b kapsamında başvuruda bulunulmuş ve Bakanlığın 24.07.2013
2
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
tarih ve 12354 sayılı yazısı ile uygun bulunmuş olup, ÇED Başvuru Dosyası hazırlanarak
ÇED süreci başlatılmıştır.
Proje alanı, 1/25.000 ölçekli Tokat H38-A3 ve H38-B4 numaralı paftalarda yer
almaktadır. Faaliyet alanı 1/25.000 ölçekli Genel Yerleşim Planını Gösterir Topoğrafik
Harita Ek-2'de verilmektedir.
Proje kapsamında yapımı önerilen tesisler için yapım süresi 3 yıl olarak
planlanmaktadır. Bu süre sonunda sistemin devreye girmesi Çilehane Regülatörü ve HES
projesinde, 2,28 GWh/yıl firm, 19,72 GWh/yıl seconder olmak üzere toplam 22,00 GWh/yıl
enerji üreterek ulusal gelişime katkı sağlayacaktır.
Regülâtör yerinde talveg kotu 879 m’dir. Regülatör dolu gövdeli olup sağ sahilinde
çakıl geçidi ve su alma yapısı vardır. Toplam beton gövde uzunluğu 44,00 m’dir.
Regülatörün kret kotu 882 m dir. Regülatörün sağ sahilinde çakıl geçidi ve su alma yapısı
vardır. Dolusavak üzerinde taşkında 2,00 m yüksekliğinde su yükü olacak şekilde kret
uzunluğu belirlenmiştir. Düşü havuzu girişindeki su hızı 15,00 m/s den küçük ve Frut
sayısı 4,5’dan büyük olduğundan düşü havuzu Tip II olarak belirlenmiştir. Düşü havuzu
uzunluğu 10 m’dir.
Regülatörün sağ sahilinde bitişik vaziyette 2 gözlü su alma yapısı önerilmiştir. Su
alma yapısının ebadı (7,5 m x 2 m)x2 şeklindedir. Taban kotu 880 m’dir. Orta ayaklar 1,00
m kalınlığındadır. Düz kayar kapaklar, batardo kapakları ve ızgaralarla teçhiz edilmiştir.
Su alma yapısının bitiminden çökeltim havuzu başlamaktadır. Çökeltim havuzunda
0,6 mm’den daha büyük danelerin çökeleceği kabul edilmiştir. Çökeltim havuzunun boyu
40,00 m, eni 17,00 m dir. Platform kotu 883,5 m, başlangıçta taban kotu 878,80 m olup %
1 meyillidir. Çökeltim havuzu bir tranzisyonla iletim kanalına bağlanmaktadır.
Çökeltim havuzu sonundan iletim kanalı başlamaktadır. İletim kanalının eğimi
0.0004 olup proje debisi 23 m3/s dir. İletim kanalının toplam boyu 10.600 m dir. İletim
kanalı meylinin % 30’dan az olduğu kesimlerde trapez kesitli tip uygulanmıştır. Trapez
kesitli bölümün toplam uzunluğu 9.100 m, taban genişliği 3.5 m, su yüksekliği 2.1 m,
toplam hava payı 0.70 m dir. Dikdörtgen kanal kısmında taban genişliği 5.50 m, su
yüksekliği 2.5 m dir. Proje alanında yer alan ve DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’nce yapılan, 3,00
m3/s kapasiteli sulama kanalı genişletilerek hem sulama kanalı hem de Çilehane HES
projesinin iletim kanalı olarak kullanılacaktır. Söz konusu kullanım ile ilgili DSİ 7. Bölge
Müdürlüğü’nden 28.11.2011 tarih ve 446206 sayılı yazı ile izin alınmış olup, eklerde
sunulmuştur (Bkz.Ek-12).
Yükleme odası serbest akışlı iletim kanalı ile basınçlı akımın yer aldığı cebri boru
arasında yer almaktadır. Yükleme havuzunun boyu 43 m, eni 10 m dir. Havuzun su
derinliği 8.9 m’dir. Havuzun sol tarafında ve boyu havuz boyu kadar olmak üzere yan
savak olacaktır.
Cebri borunun çapı 3.0 m, uzunluğu 500 m’dir. Cebri boru açıkta ve mesnetler
üzerinde yer almaktadır. Et kalınlığı 9.00 mm’dir.
Cebri boru sonunda yer alan santralin kurulu gücü 7,50 MW’dir. Santral üç ünitelidir.
1,60 MW’lık küçük ünite kurak mevsimdeki suları türbinlenebilmesi için seçilmiştir. Diğer
üniteler ise 2x2,95 MW gücündedir. Santral binası 20mx45m ebatlalarındadır. Faaliyette
santral binasının sol tarafındaki düzlük arazide 34,5 kV’luk şalt sahası yapılacaktır. Şalt
sahası kısmen dolgu ve kısmen de kazı şeklinde yapılacaktır. Şalt sahası içinde trafolar,
kesiciler, ayırıcılar, parafudlar vb. elektrik teçhizatları yer almaktadır.
Üretilen enerji 34,5 kV’luk enerji nakil hattı ile Almus Trafo merkezine bağlanacaktır.
Burada diğer HES’ler ile ortak bir enerji nakil hattı planlanmaktadır.
3
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bu proje kapsamında hazırlanan ÇED Raporu’nda enerji nakil hatları ile ilgili
çevresel değerlendirmeler bulunmamakta olup, konuyla ilgili çalışmalar TEİAŞ bünyesinde
gerçekleşecek ayrı bir proje ile yürütülecek ve ÇED Yönetmeliği kapsamındaki
yükümlülükler ayrıca yerine getirilecektir.
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi, Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri, sınırları
içerisinde Yeşilırmak üzerinde yer almaktadır. Proje alanının gösterildiği 1/25.000 Ölçekli
Topoğrafik Harita Ek-2’de bulunmaktadır. Projenin fiziksel özellikleri aşağıda verilmiştir.
Regülatör Karakteristikleri
Yeri
Regülatör gövde tipi
Drenaj alanı
Dolusavak debisi Q100
Talveg kotu
Temel kotu
Talvegden yükseklik
Kret uzunluğu
Kret Kotu
Çakıl geçidi yeri
Çakıl geçidi temel kotu
Kapak ebadı
:Yeşilırmak
:Beton Gövdeli
:875 km2
:273 m3/s
:879,0 m
:876,0 m
:3,00 m
:44,00m
:882,00 m
:Sağ sahil
:876,00 m
:2,50x2,50 m
İletim Kanalı Karakteristikleri
Toplam kanal boyu
Dikdörtgen Kesitli kanal boyu
Trapez Kesitli kanal boyu
Kanal taban genişliği (Trapez)
Kanal taban genişliği (Dikdörtgen)
:10.600 m
:1.500 m
:9.100 m
:3,50 m
:5,50 m
Yükleme Havuzu Karakteristikleri
Boyutları
Yükseklik
Minimum Su Seviyesi
Maksimum Su Seviyesi
:10,00 x 43,00 m
:10,00 m
:875,30 m
:877,30 m
Cebri Boru Karakteristikleri
Çapı
Et kalınlığı
Uzunluk
:3,00m
:9 mm
:500 m
Santral Binası Karakteristikleri
Eni
Boyu
Proje Debisi
Kuyruksuyu Kotu
Kurulu Güç
Türbin Karakteristikleri
:20,00 m
:45,00 m
:23,00 m3/s
:837,00 m
:7,5 MW m
Tipi
Ünite adedi
Ünite kurulu gücü
:Yatay eksenli Francis
:3
:1,6 MW + 2x 2,95 MW
4
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje brüt düşüsü
Net Düşü
Senkron Hız
Spesifik Hız
Türbin Verimi
:44,55 m
:39,71 m
:750d/d, 600 d/d
:382 d/d, 409 d/d
:0,92
Yıllık Enerji Üretimi
Firm Enerji
Sekonder Enerji
Toplam Enerji
:2,28 GWh/yıl
:19,72 GWh/yıl
:22,00 GWh/yıl
Proje kapsamında yukarıda sıralanan ünitelere ek olarak, balık geçitleri, kazı fazlası
malzeme stok sahaları ve şantiye alanları da yer alacaktır. Proje kapsamında 3 kazı
fazlası malzeme stok sahası belirlenmiş, Ek-2’de sunulan 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik
Harita’da gösterilmiştir. Projeye ait iş akım şeması Şekil I.2.’de verilmiştir.
5
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil I.2. İş Akım Şeması
Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik
ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği
Türkiye’de hidroelektrik enerji potansiyeli oldukça yüksektir. Teknik ve ekonomik
olarak değerlendirebilir hidroelektrik enerji potansiyeli yaklaşık 127 milyar kWh/yıl’dır.
Ancak 2005 yılı sonu itibariyle mevcut tesislerle bu potansiyelin % 36’sı
üretilebilmektedir. Ulusal Enerji Sistemi’nin Orta Dönem ve Uzun Dönem Güç ve Enerji
Talebi Tahmini Tablo I.2’de verilmiştir.
Tablo I.1 Ulusal Enerji Sisteminin Orta ve Uzun Dönem Güç ve Enerji Talebi
Yıl
Puant Güç (MW)
Artış (%)
Enerji Talebi
(GWh)
Artış (%)
2005
25 000
-
159 650
-
2006
28 269
13,1
176 401
10,5
2007
30 561
8,1
190 700
8,1
2008
33 077
8,2
206 400
8,2
2009
35 817
8,3
223 500
8,3
6
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Yıl
Puant Güç (MW)
Artış (%)
Enerji Talebi
(GWh)
Artış (%)
2010
38 785
8,3
242 021
8,3
2011
41 965
8,2
262 000
8,3
2012
45 409
8,2
283 501
8,2
2013
49 029
8
306 100
8
2014
52 905
7,9
330 301
7,9
Kaynak: TEİAŞ APK Daire Başkanlığı, Talep Tahmini Çalışması, 2005-2014
Hidroelektrik enerji üretimi, elektro-mekanik teçhizat haricinde dışarıya bağımlı
olmadan öz kaynakların kullanılması ve yenilenebilir olması nedeniyle kömür ve
doğalgazla çalışan termik santrallerle karşılaştırıldığında daha avantajlıdır. Türkiye’nin
yıllara göre artan elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanabilmesi için yeterli yatırımların
yapılması gereklidir. Aksi halde yaklaşık 3-4 yıl sonrasında enerji yetersizliğinden bir
darboğaza girilmesi ihtimali yüksektir. Bu nedenle konuyla ilgili yatırımların
hızlandırılması ve yeni hidroelektrik santrallerin işletmeye açılması zorunlu
görülmektedir.
Hidroelektrik Santrali Tercih Edilmesinin Başlıca Nedenleri Şöyledir;
• Hidroelektrik santraller verimliliği çok yüksek santrallerdir. Türbin ve jeneratör
imalatındaki teknolojik gelişmeler ile verimlilikleri %95’lerin üzerine çıkartılmıştır.
• Hidroelektrik enerji pik ihtiyaçlar için en uygun enerji türüdür. Kısa sürede
devreye girme ve dereden çıkma özelliklerinden dolayı sistem regülasyonu açısından
işletme güvenilirliğini temin eder.
• Hammadde girdi maliyetleri yoktur.
• Yenilenebilir kaynak olması nedeniyle temiz (yeşil) elektrik enerjisi ihracatı imkanı
yaratır.
• Yerli kaynak olması nedeniyle hammadde girdisi bakımından dışarıya bağımlılığı
yoktur.
• Hidroelektrik projeler iş olanağı sağlayarak istihdama olumlu katkıda bulunur.
Türkiye Toplam Enerji Üretimi
Türkiye Termik Enerji Üretimi
Türkiye Hidrolik Enerji Üretimi
Türkiye Rüzgar Enerji Üretimi
: 161.504, 888 GWh
: 121.876,842 GWh (Genel Üretimin % 75,46)
: 39.572,014 GWh (Genel Üretimin % 24,50)
: 56,031 GWh(Genel Üretimin%0,04)
7
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil I.3 Türkiye’nin Kaynaklara Göre Üretim Dağılımı
Türkiye’de elektrik enerjisi üretimi, iletimi ve dağıtımıyla Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu (EPDK), Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ),
Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ), Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.
(TEDAŞ) ve diğer kuruluşlar uğraşmaktadır. 2005 sonunda hidrolik kaynaklar, toplam
kurulu gücün % 53,14’ünü oluştururken, bu kaynaklardan toplam elektrik enerjisi
üretiminin % 25.21’i elde edilmiştir.
2005 yılı sonu itibariyle Türkiye’nin toplam kurulu gücü 36.824,0 MW olup bunun
24.144,70 MW’ı termik, 12.645,4 MW’ı hidrolik, 15,0 MW’ı jeotermal ve 18,9 MW’ı ise
rüzgâr santrallerine aittir. 2005 yılı sonundaki toplam elektrik enerjisi üretimi 161.504,888
GWh olarak gerçekleşmiştir. Bunun 121.876,842 GWh’lık kısmı termik (genel üretimin %
75,46); 39 572,014 GWh’lık kısmı hidrolik (genel üretimin % 25.21); 56, 031 GWh’lik
kısmı ise mobil santrallerden (genel üretimin % 0,04) sağlanmıştır. Hidroelektrik
santrallerin üretimi, yağış koşullarına bağımlı olduğundan her yıl toplam üretim içindeki
payı değişim göstermektedir.
8
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil I.4 Türkiye’nin Hidroelektrik Potansiyelinin Projelere Göre Dağılımı
Türkiye 36.260 (MW)-127.381 (GWh)’lik hidroelektrik enerji potansiyeline sahip
olduğu halde; işletmedeki tesislerin kurulu gücü 12.645,4 MW potansiyel yıllık üretimi
45.744 GWh’tir. HES projelerinin geriye kalan bölümü ise çeşitli aşamalardaki proje
seviyelerinde (ön inceleme, master plan, planlama ve kesin proje gibi) bulunmaktadır
(Bkz. Tablo I.2).
Tablo I.2 Türkiye Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Mevcut Durumu
Toplam Enerji Üretim Kapasitesi
Hidroelektrik Santral
Kurulu
Proje Adedi
Yıllık Ortalama Üretim
Kümülâtif Üretim
Güvenilir
Projelerinin Durumu
Gücü MW
GWh
GWh
%
GWh
%
1
İşletmede
136
12.733
33.503
45.744
35,9
45.744
35,9
2
İnşa Halinde
40
3.104
6.103
10.192
8
55.936
43,9
3
Planlanmış
Olanlar
502
20.423
39.987
71.445
56,1
127.381
100
678
36.260
79.593
127.381
100
127.381
100
TOPLAM POTANSİYEL
Tablo I.3 Uzun Dönem (2005-2020) Elektrik Arz-Talep Dengesi
2005
2010
2015
2020
YILLAR
MW
GWh
MW
GWh
MW
GWh
MW
GWh
TERMİK
27.654
179.800
40.134
261.900
56.834
372.000
79.234
520.000
HİDROLİK
17.981
63.000
24.935
85.400
28.806
99.100
29.984
103.700
TOPLAM
ÜRETİM
45.635
242.800
65.069
347.300
85.640
471.100
109.218
623.700
TALEP
31.850
199.600
46.219
289.800
64.122
398.200
88.100
547.100
Sonuç olarak; ekonomik hidroelektrik potansiyelimizin henüz yalnızca % 36’sı
kullanılmakta olup talebi karşılamak için HES projelerinin bir an önce uygulamaya
geçirilmesi gerekmektedir.
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında 26.06.2003 tarih ve 25150 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 18.08.2009 tarih ve 27323
sayılı R.G.) ‘’Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım
9
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
hususlarına uyulacaktır.
Projesi’nin işletmeye alınması, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda
bulunacaktır. İnşaat ve işletme döneminde ticarette canlılık ve istihdam oluşturması
açısından önemlidir. Bunun yanı sıra yerli ve yenilenebilir enerji potansiyelinin artışına
da katkısı bulunacaktır. Ayrıca bu ve buna benzer yenilenebilir enerji santrallerinin büyük
oranda yerli sermaye ile inşa edilerek devreye girmesi, devlet kaynaklarının daha verimli
kullanılmasını da sağlayacak, karşılığında döviz ödenen enerji kaynaklarına duyulan
ihtiyacı biraz olsun azaltacaktır.
10
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Projenin Yeri (İlgili Valilik Veya Belediye Tarafından Doğruluğu Onanmış
Olan Proje Yerinin, Lejant Ve Plan Notlarının Da Yer Aldığı Onanlı Çevre Düzeni
Planı (ÇDP) Ve İmar Planları Üzerinde, Bu Planlar Yoksa Mevcut Arazi Kullanım
Haritası Üzerinde Gösterimi)
Proje Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde Yeşilırmak üzerinde
planlanmaktadır. Proje alanı Tokat İl merkezine yaklaşık 80 km mesafede yer almaktadır.
Proje kapsamında yer alan ünitelere ait koordinatlar raporun “b” sayfasında verilmiştir.
Proje alanına herhangi bir ulaşım sorunu bulunmamaktadır. Regülatör alanına asfalt
yol ile ulaşım mümkündür. Projenin mansap kısmında Almus Barajı yer almaktadır. Proje
alanını gösterir Google Earth görüntüsü Şekil II.1.1’de verilmiştir.
Proje Alanı
Şekil II.1.1. Proje Alanını Gösterir Google-Earth Görüntüsü
Proje alanına ait, 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita Ek-2’de, ünitelerin
koordinatları raporun “b ” sayfasında, Yer Bulduru Haritası Şekil II.1.2’de verilmiştir.
Proje alanına ilişkin üst ölçekli plan kararları ve imar planına esas jeolojik-jeoteknik
etüd raporları dikkate alınarak imar planları hazırlanacak ve ilgili kurum ve kuruluşların
olumlu görüşleri alınmak suretiyle yürürlükteki mevzuat uyarınca onay işlemleri fiilen
yatırıma başlanılmadan önce tamamlanacaktır.
11
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
12
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
II.2. Proje kapsamındaki ünitelerin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin,
teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının
ve varsa memba ve mansabındaki diğer projelerle birlikte vaziyet planı üzerinde
1/25.000’lik haritada gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan
büyüklükleri proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının
1/2000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi), Şantiye yerleşim
planı, hafriyat döküm sahaları, regülatör, iletim Tüneli/kanalı, yükleme havuzu,
cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de belirtilmesi), kırmaeleme ve beton santrali (yapılması düşünülüyorsa) v.b. yapılara ait plan ve kesitler
ile yağış alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim
standartlarına uygun olarak, proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren
sayısal CD (ED 50 formatında)
Proje yeri; Tokat H38-a3 ve H38-b4 no’lu 1/25.000 ölçekli paftalarda
bulunmaktadır. Proje kapsamındaki ünitelere ait koordinatlar raporun “b” sayfasında
verilmiştir. Proje kapsamında kurulacak üniteler ve geçici depolama alanları Ek-2’de
verilen 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita’da gösterilmiştir.
Tablo II.2.2.1 Proje Alanının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Proje Ünitelerine Olan Mesafeleri,
Yerleşim Yeri
En Yakın Olduğu Ünite
Yönü
Mesafesi (m)
Çilehane Köyü
Cebri Boru
Kuzey
250
Hülüklü Mah.
Regülâtör
Kuzey
300
İsmailiye Köyü
Regülâtör
Kuzey
400
Çatköy
İletim Kanalı
Kuzey
750
Kaynak: 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita (Bkz. Ek-2)
Proje kapsamında toplam yaklaşık 77.019 m2’lik alanın kullanılması planlanmaktadır.
Proje çalışmaları sırasında her bir ünite için kullanılacak alan Tablo II.2.2.2’de
sunulmuştur.
Tablo II.2.2.2. Proje Kapsamında İnşa Edilecek Ünitelerin Kapladığı Alanlar
KULLANILACAK OLAN ALAN (~m2)
ÜNİTE
Çilehane Regülatörü (Su Alma Yapısı, Dolusavak,
Derivasyon Tesisleri ve Çökeltim Havuzu Dahil)
~ 1.000
İletim kanalı
~ 45.500
Yükleme Havuzu
~ 500
Cebri Boru
~ 2.000
Çilehane HES (Şalt Sahası ve Kuyruksuyu Kanalı Dâhil)
~ 1.000
Kazı Fazlası Malzeme Stok Sahası 1 ve Şantiye Alanı
5.447
Kazı Fazlası Malzeme Stok Sahası 2
9.150
Kazı Fazlası Malzeme Stok Sahası 3
12.422
TOPLAM
~77.019
Proje alanını gösterir fotoğraflar Şekil II.2.1 ve Şekil II.2.2’de verilmiştir.
13
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları,
bu kaynakların nereden temin edileceği
Çilehane Regülatörü ve HES projesi kapsamında yapılacak olan, kazı, inşaat,
teçhizat temini, izin ve lisansların alınması işlemleri yatırım maliyeti olarak ortaya
çıkmaktadır. İzin ve lisanslar alınıp, inşaat süreci bitirildikten sonra işletme maliyetleri
meydana gelecektir.
Proje kapsamında yapılacak olan yatırım maliyeti genel olarak şirketin öz
kaynaklarında karşılanmaya çalışılacak, karşılanamayan kısımlar için kredi başvuruları
yapılacaktır.
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile İlgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu
Projede nehir tipi HES olup herhangi bir amaçla depolama işlemi yapılmayacaktır.
Nehir tipi ve 50 MW’ın altındaki tesisler için EPDK tarafından genel temayül 18- 24 ay
inşaat süresidir. Bu nedenle inşaat süresinin 24 ay olarak alınması uygun bulunmuştur.
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’ ne ait zamanlama tablosu aşağıda verilmiştir.
14
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo III.2.1. Proje Uygulama Programı
15
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje kapsamında Deneme üretimini takiben tesisler ticari işletmeye açılacaktır.
Projeye ait iş akım şeması Şekil III.2.1.’de verilmiştir.
İzinlerin alınması
Ünitelerin İnşaat Çalışmalarının Tamamlanması
Test üretiminin yapılması
Geçici Kabul
Enerji üretimi
Şekil III.2.1 İş Akım Şeması
16
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi
Çilehane Regülatörü ve HES tesislerinin ülke ekonomisi açısından
değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu amaçla, proje ekonomik ömrü olarak 50 yıl, 50 yıllık
ekonomik işletme dönemi için de yıllık % 9.5 faiz oranı esas alınmıştır. Proje gelirlerinin
hesabında aşağıda verilen kriterler çerçevesinde firm ve sekonder enerji faydaları
dikkate alınmıştır. Yatırım tutarı hesabında ekonomik analizin ülke ekonomisi açısından
değerlendirilmesi yapıldığı için sigorta, bağımsız danışman, işletme sermayesi ve KDV
toplama dahil edilmemiştir. Ayrıca, inşaat süresindeki faizlerin hesabında yatırım
programı tablosundan yatırımın yıllara öre dağılımı ve % 9.5 faiz oranı esas alınmıştır.
Yıllık Faydalar
DSİ Genel Müdürlüğü’nce ekonomik analizlerde kullanılması öngörülen birim fayda
değerleri aşağıda verilmiştir.
Firm enerji
Sekonder enerji
Pik güç
: 6.0 cent / kWh
: 3.3 cent / kWh
: 85 $ / kW
Çilehane Regülatörü ve HES depolamasız bir nehir tipi santral olduğundan enerji
gelirleri içinde pik güç faydası dikkate alınmamıştır.
Firm enerji
Sekonder enerji
Toplam enerji
: 2.28 GWh
:19.72 GWh
:22.00 GWh
Yıllık enerji faydaları aşağıda verilmiştir:
Firm enerji faydası
Sekonder enerji faydası
Toplam enerji faydası
: 136,800 $
: 650,760$
: 787,560$
= 220,522 TL
= 1,049,025 TL
= 1,269,547 TL
Yıllık Giderler
Burada hesaplanacak yıllık giderler, tesisin ülke ekonomisi açısından fayda-gider
analizlerinin yapılmasında kullanılacaktır. Bu nedenle yıllık giderler enerji yatırımları için
kabul edilen genel esaslara göre hesaplanacaktır.
Yıllık giderler “Faiz+Amortisman+Yenileme”
giderlerinden oluşmaktadır.
giderleri
ile
“İşletme+Bakım”
Faiz+Amortisman + Yenileme Giderleri
Çilehane Regülatörü ve HES için yıllık giderlerin hesabında, tesisin 50 yıllık
ekonomik ömrü içinde faiz amortisman faktörü 0.09603 (%9.5 faiz oranı) olarak
alınmıştır. Yenileme oranı ise her bir tesis için ayrı ayrı kabul dilmiş yenileme oranı ve
yenileme ömrü esas alınarak bulunmuştur.
Toplam Yıllık Giderler
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi için bulunan toplam yıllık giderler 2,970,347
TL‘dir.
17
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Gelir/Gider Oranı (Rantabilite)
Projenin gelir/ gider oranı yıllık gelirlerin yıllık giderlere oranı ile bulunmuştur.
Yıllık Gelir
: 1,269,547 TL
Yıllık Gider
: 2,970,347 TL
Yıllık Gelir/Yıllık Gider (Rantabilite)
: 0.427
Projenin 50 yılık sürede gelir ve gider değerlerini % 9.5 iskonto oranı ile birinci yıla
taşıyarak hesaplanan gelir/ gider oranı ise 0.445 olmaktadır.
İç Karlılık Oranı (I.R.R)
Çilehane Regülatörü ve HES tesislerinin fayda ve masraflarının bugünkü
değerlerini eşit kılan iskonto oranı olan İç Karlılık Oranı (I.R.R) % 2,4 olarak
bulunmuştur.
Birim Enerji Maliyeti
Birim enerji maliyeti toplam yıllık giderlerin üretilen toplam enerjiye bölünmesiyle
elde edilmiştir.
Birim enerji maliyeti
: 8,37 cent/kWh = 0,135 TL/kWh
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı
Olarak, Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi
Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak
yatırımcı firma tarafından gerçekleştirilmesi planlanan herhangi bir ekonomik, sosyal ve
altyapı projesi bulunmamaktadır.
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin
Zaruri Olan ve Proje Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi
Planlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Projeleri
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve
proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetler;
şantiyenin elektrik ihtiyacının karşılanması için elektrik temini, su temini, tesis
ünitelerine ulaşım için stabilize yolların düzeltilmesi faaliyetlerdir. Proje kapsamında
olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak proje sahibi veya diğer
yatırımcılar tarafından gerçekleşmesi tasarlanan proje; şalt tesisi ve enerji nakil hattıdır.
Şalt tesisi ve enerji nakil hattı söz konusu proje kapsamında değerlendirilmemiştir. Bu
nedenle gerekli kurumlardan onay alındıktan ve tesis yerleri belirlendikten sonra ÇED
Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak ayrıca değerlendirilecektir.
III.6. Faaliyetin etki alanı içinde kalan yerleşim birimlerine ait bilgilerin
verilmesi. Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma
kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi,
Proje alanı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre (Bkz. Ek-1) orman alanı ve
marjinal tarım alanı olarak yer almaktadır.
Kamulaştırma çalışmaları kapsamında özel mülkiyet sahipleri ile öncelikli olarak
karşılıklı anlaşma yoluna gidilecek, anlaşmazlık durumlarında ise 05.05.2001 tarih ve
24393 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 sayılı Kamulaştırma
18
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kanunu ve 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 5496 sayılı kanunla değişik 15.
madde c ve d fıkraları gereği çerçevesinde kamulaştırma işlemleri gerçekleştirilecektir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 5496 sayılı kanunla değişik 15. madde c
fıkrası gereğince; kamulaştırma işlemleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK)
tarafından yürütülecek, verilecek olan kamulaştırma “kararı kamu” yararı kararı yerine
geçecek ve kamulaştırılan taşınmaz mallar tapu kütüğünde hazine adına tescil edilecektir.
III.7. Diğer Hususlar
Bu bölümde aktarılacak başka bir husus bulunmamaktadır.
19
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM IV: Proje Kapsamında Etkilenecek Alanın Belirlenmesi Ve Bu Alan
İçindeki Mevcut Çevresel Özelliklerin Açıklanması ve Bu Alan İçindeki Mevcut
Çevresel Özelliklerin Açıklanması(*)Bu Bölümde Proje için Seçilen Yerin Çevresel
Özellikleri Verilirken Etki Alanı Dikkate Alınmalıdır. Bu Bölümde Sıralanan
Hususlar İtibarı İle Açıklanırken, İlgili Kamu Kurum Ve Kuruluşlarından,
Araştırma Kurumlarından, Üniversitelerden Veya Benzeri Diğer Kurumlardan
Temin Edilen Bilgilerin Hangi Kurumdan Ve Kaynaktan Alındığı Raporun Notlar
Bölümünde Belirtilir Veya İlgili Haritada, Doküman Vb. Belgeye İişlenir. Proje
Sahibince Kendi Araştırmalarına Dayalı Bilgiler Verilmek İstenirse, Bunlardan
Kamu Kurum Ve Kuruluşların Yetkileri Altında Olanlar İçin İlgili Kurum Ve
Kuruluşlardan Bu Bilgilerin Doğruluğunu Belirten Birer Belge Alınarak Rapora
Eklenir.
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl Ve
Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak Ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek)
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi NKD Elektrik Enerji Üretim Ltd. Şti. tarafından
Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde planlanmaktadır. Proje
kapsamında yer alan ünitelerin (regülatör, HES, iletim kanalı, yükleme havuzu, cebri
boru) inşaatı aşamasında oluşacak toz ve gaz emisyonları, gürültü, vibrasyon vb.
yoğunluğu gibi etkiler değerlendirilmiştir. Harita üzerinde gösterilen etki alanı, 500 m
yarıçaplı projenin inşaatından etkilenmesi beklenen alanları içermektedir. 500 m yarı
çaplı etki alanı oluşturulmasındaki temel alınan kriterler ise, inşaat aşamasında oluşacak
gürültü, vibrasyon ve emisyon faktörleridir.
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve
Doğal Kaynakların Kullanımı
IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
Bu bölümde Çilehane Regülatörü ve HES projesinin kurulmasının planlandığı
Tokat İli meteorolojik ve iklimsel özellikleri ile bunlara bağlı bilgiler verilmiştir.
Rüzgâr:
Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre, Tokat İli’nin yıllık ortalama rüzgar hızı
2,3 m/sn, en hızlı rüzgar hızı ise 48,9 m/sn ile Ocak ayında SSW (güney-güney batı)
yönündedir. Uzun yıllar ortalama rüzgar durumu Tablo IV.2.1.1’de, esme sayılarına
ilişkin bilgiler Tablo IV.2.1.2.’de grafiksel gösterimi ise Şekil IV.2.1.1’de verilmektedir.
Ortalama
Rüzgar
Hızı
(m/sn)
En Hızlı
Esen
Rüzgar
Hızı
(m/sn)
En Hızlı
Esen
Rüzgar
Yönü
ORTAL
AMA
ARALI
K
KASIM
EKİM
EYLÜL
AĞUST
OS
TEMM
UZ
HAZİR
AN
MAYIS
NİSAN
MART
ŞUBAT
OCAK
AYLAR
Tablo IV.2.1.1. Tokat İlinin Ortalama Rüzgar Durumu
2,3
2,5
2,8
2,6
2,2
2,2
2,4
2,3
2,1
1,9
1,9
2,1
2,3
48,9
39,3
37,0
33,2
24,2
33,6
22,0
23,3
26,7
28,5
28,8
40,0
48,9
SSW
SSW
ESE
WDW
W
N
W
SSW
NNW
WSW
ESE
ESE
SSW
20
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo IV.2.1.2. Tokat İli Esme Sayısına Göre Rüzgâr Veriler
YÖN/HIZ/AYLAR
N
N
NNE
NNE
NE
NE
ENE
ENE
E
E
ESE
ESE
SE
SE
SSE
SSE
S
S
SSW
SSW
SW
SW
WSW
WSW
W
W
WNW
WNW
NW
NW
NNW
NNW
OCAK
37
1.4
119
1.8
246
1.8
517
2.2
206
2.5
110
3.3
98
3.4
158
3.3
94
2.9
87
3.1
95
2.9
265
2.7
277
2.1
333
1.8
100
1.4
57
1.5
ŞUBAT
40
1.5
118
2
262
2
616
2.4
223
3
99
3.5
76
3.5
155
3.5
73
3.6
84
3.4
74
2.9
230
3
183
2.3
237
1.9
63
1.4
59
1.9
MART
40
2.3
130
2.1
352
2
774
2.5
275
3.1
129
3.8
103
4.4
147
3.7
92
3.1
122
3.2
63
2.8
229
3.6
172
2.7
134
2.1
48
1.5
55
1.6
NİSAN
35
2.5
133
2.1
290
2
777
2.4
283
2.5
106
2.8
64
3.5
104
3.2
71
2.9
83
3.6
78
3.3
244
3.5
198
2.9
183
2.4
46
1.5
57
1.9
MAYIS
47
1.7
164
1.9
372
1.9
859
2.3
344
2.6
110
2.4
48
2
111
2.6
70
2
44
2.7
43
3
172
3.3
163
2.6
165
2
70
1.5
52
1.4
HAZİRAN
43
1.9
218
2
370
2
873
2.3
392
2.7
89
2.1
31
1.7
76
2.2
53
2.1
39
2.4
38
2.3
131
3.3
129
2.3
148
1.7
53
1.6
48
1.9
TEMMUZ
49
1.9
210
2.3
423
2.2
976
2.5
473
2.9
109
2.6
46
2.3
84
2.5
41
2.3
42
2.7
16
2.1
45
2.8
96
2
134
1.8
56
1.3
44
2.2
21
AĞUSTOS
49
2.5
157
2.3
388
2.2
969
2.5
491
2.9
94
2.3
49
1.8
91
2.3
43
2.1
38
2.3
25
1.5
58
2.3
113
1.7
170
1.9
73
1.5
38
1.7
EYLÜL
29
1.4
139
2
304
1.9
788
2.2
444
2.5
137
1.6
68
1.3
70
2.1
50
1.9
43
2
33
1.8
122
2.5
155
2.2
223
2.1
91
1.6
43
2.1
EKİM
47
1.6
111
1.8
307
1.6
780
1.9
372
2.1
138
1.8
64
1.3
92
1.8
32
1.4
39
1.8
58
2.2
184
2.5
204
2
260
1.9
83
1.5
45
1.3
KASIM
39
1.3
150
1.8
292
1.7
652
1.9
224
2
102
2.3
60
1.9
97
2.7
59
2.6
56
3
77
2.1
248
2.3
241
2.1
294
1.7
77
1.4
63
1.9
ARALIK
57
1.2
125
1.9
239
1.7
525
2.1
179
2.7
81
3.3
71
2.9
140
3.1
76
2.8
98
2.8
89
2.7
280
2.7
303
1.9
358
1.7
133
1.3
57
1.5
YILLIK
512
1.8
1774
2
3845
1.9
9106
2.3
3906
2.7
1304
2.6
778
2.7
1325
2.9
754
2.6
775
2.9
689
2.6
2208
2.9
2234
2.2
2639
1.9
893
1.5
618
1.7
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.1.2 Esme Sayıları Toplamı
Şekil IV.2.1.2 Esme Hızları Diyagramı
Basınç:
Tokat İli’nin uzun yıllar ortalamasına göre Yerel Basınç Durumu Tablo-IV.3’de
verilmiştir. En yüksek basınç 966,7 hPa ile Mart ayında görülürken, en düşük basınç
845,5 hPa olarak Ocak ayında görülmektedir.
22
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
ORTALAM
HAZİRAN
942,7
943
942,1
940,7
941,6
944,7
948
949,2
949
945,2
964,3
962,8
966,7
957,5
954,9
953,3
950,9
950,6
955,9
961,2
961,8
963,7
966,7
845,5
928,2
925,6
924,8
929,9
929,8
927,8
929,9
930,5
936,2
931
929,8
845,5
EKİM
ARALIK
NİSAN
945,3
KASIM
MART
947,2
MAYIS
ŞUBAT
948,6
Şekil IV.2.1.4.Basınç Değerleri Grafiği
Nem
Meteoroloji Müdürlüğü verilerine göre, Tokat İlinde en düşük ortalama bağıl nem %11 ile
Aralık ayında ölçülmüştür. Tokat İli’nin nem durumu Tablo-IV.2.1.4’te, grafiksel görünümü ise
Şekil IV.2.1.5’te verilmiştir.
ORTALAMA
ARALIK
KASIM
EKİM
EYLÜL
AĞUSTOS
TEMMUZ
HAZİRAN
MAYIS
NİSAN
MART
ŞUBAT
Tablo IV.2.1.4 Tokat İli’nin Uzun Yıllar Nem Verileri
OCAK
En
Yüksek
Basınç
(hPa)
En
Düşük
Basınç
(hPa)
OCAK
Ortalama
Basınç
(hPa)
AYLAR
AYLAR
Tablo IV.2.1.3 Tokat İli’nin Uzun Yıllar Ortalaması Yerel Basınç Durumu
Ortalama
Bağıl
Nem (%)
68
63
59
59
60
59
57
58
59
65
69
70
62
En
Düşük
Bağıl
Nem (%)
22
20
16
15
16
13
18
18
17
16
19
11
11
23
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.1.5.Nem Grafiği
Sıcaklık:
Tokat İli’nde uzun yıllar sıcaklık ortalamaları ocak ayında görülen 2 derece ile
temmuz ayında 22,2 derece arasında değişmektedir. Sıcaklık değerleri haziran, temmuz,
ağustos aylarında en yüksek değerlere ulaşmaktadır. En yüksek sıcaklık 45 derece ile
Temmuz ayında, en düşük sıcaklık ise -22,1 derece ile Şubat ayında yaşanmıştır. Tokat
İli’nin aylara göre sıcaklık değişimleri Tablo IV.2.1.5’te, grafiksel gösterimi ise Şekil
IV.2.1.6’da verilmiştir.
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
HAZİRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
ORTALAMA
Ortalama
Sıcaklık
(oC)
Ortalama
Yüksek
Sıcaklık
(oC)
Ortalama
Düşük
Sıcaklık
(oC)
En
Yüksek
Sıcaklık
(oC)
En
Düşük
Sıcaklık
(oC)
OCAK
AYLAR
Tablo IV.2.1.5 Tokat İl’inin Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri
2
3.2
7.1
12.6
16.3
19.6
22.2
22.1
18.7
13.4
7.6
3.6
12.4
6.1
8
12.9
19
23.1
26.5
29
29.4
26.4
20.3
13
7.6
18.4
-1.5
-1
2.1
6.8
9.8
12.8
15.5
15.4
12.1
8
3.2
0.2
7
19.2
22.8
28
33.3
36
38.5
45
39.8
37.3
35.3
27.6
21.8
45
-19.8
-22.1
-21.2
-4.5
0
3.2
6.1
7.8
2.4
-2.8
-8
-21
-22.1
24
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.1.6. Sıcaklık Grafiği
Yağışlar
Meteorolojik verilere göre, günlük en çok yağış, 49,2 mm ile Mayıs ayında, en az
yağış ise 21,2 mm ile Şubat ayında gözlenmiştir. Yağış durumu Tablo IV.2.1.6’ds,
grafiksel gösterimi ise Şekil IV.2.1.8’de verilmiştir.
NİSAN
HAZİRAN
TEMMUZ
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
33.8
38.6
61.2
63
37.5
11.6
7.6
16.1
45.2
47.5
42.2
445.7
Maksimum
Yağış (mm)
44.6
21.2
34.7
40.8
49.2
31.5
27.9
23.1
22.7
33.9
36.6
32.1
49.2
Şekil IV.2.1.8. Yağış Grafiği
25
Ortalama
MART
41.4
MAYIS
ŞUBAT
Ortalama
Yağış(mm)
AYLAR
OCAK
AĞUSTOS
Tablo IV.2.1.6 Tokat İlinin Uzun Yıllar Yağış Bilgileri
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje alanında hava kalitesini korumak için aşağıdaki önlemler inşaat sırasında
alınacaktır. Tozumayı engellemek için yollar gerekli görüldüğünde düzenli olarak
sulanacaktır.
- Malzemenin doldurulması ve boşaltılması gibi toz oluşturabilecek faaliyetler
malzeme savrulmadan yapılacaktır.
- Taşıma araçlarındaki malzemenin üstü taşıma sırasında branda ile örtülecektir.
Bunlar ve bunlar gibi diğer alınacak önlemler geçici olarak oluşabilecek tozun
miktarını daha da azaltacağı için inşaat aşamasında oluşacak tozun yerel hava kalitesi
üzerinde olumsuz bir etkisinin olması beklenmemektedir.
IV.2.2. Bölgesel ve proje alanı jeolojik özellikleri (Sahanın 1/25.000 ölçekli
genel jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5000 yada varsa
1/1000 ölçekli) jeoloji haritası ve stratigrafik kolon kesitleri, jeoteknik etüt raporu
(regülatör, iletim sistemi güzergahı, yükleme havuzu ve santral yerinin jeolojijeoteknik etütleri), 1/25.000 ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine
uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak
detaylandırılması,
Bölgesel Jeoloji, sahanın 1/25.000 Ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik kolon
kesitleri,
Genel Jeoloji1
Yurdumuzun kuzeyinde yer alan E-W uzanımlı “Pontid Orojenik Kuşağı” genelde
Batı, Orta ve Doğu Pontidler olmak üzere 3 bölüme ayrılır (Y. Yılmaz ve diğ., 1997). Proje
alanımız bu orojenik kuşağın Doğu Pontitler bölümünde yer almaktadır.
Kuzey Anadolu Fay (KAF) Zonuna çok yakın olması nedeniyle bu bölgede daha
önce çeşitli jeolojik incelemeler yapılmıştır.
Proje alanında genelde Üst Paleozoyik-Triyas yaşlı metamorfik kayalar, Mesozoyik
yaşlı ofiyolitik kayalar, Orta-Üst Eosen ve Miyosen yaşlı sedimanter kayalar ile Kuvaterner
yaşlı genç çökeller yüzeylenirler.
Bölgede yer alan sedimanter kayaçlar yaşlıdan gence doğru olmak üzere aşağıda
sırasıyla açıklanmaktadır.
Orta-Üst Eosen:
Volkanitler ve Sedimanter Kayaçlar;
Birim başlıca volkanit kırıntılı çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, küresel ayrışma gösteren
kumtaşı, epiklastik ve piroklastik kayaçlar ve yer yer volkanik akıntılardan oluşmaktadır (A.
Yılmaz, 1983).
Birim, proje alanında Dönek Dağ dolayında yüzeylenir. Proje ile ilgili tesis yerleri
genelde bu birim üzerinde yer almaktadır. Birim orta-kalın katmanlı, bol ve düzensiz kırıklı
olup içersinde piroksen, yeşil hornblend, tüf, volkanik kırıntılar, turmalin ve fosil kabukları
içermektedir.
1
Kaynak: Çilehane Regülatörü ve HES Projesi Yapılabilirlik Raporu, 2006
26
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bu kayaçlar altta ve üstte diğer birimlerle tektonik ilişkilidir. Birim kendisinden yaşlı
olan birimler üzerine bir taban konglomerası ile açısal uyumsuz olarak gelmektedir.
Birimin kıyıya yakın litoral ya da neritik bir ortamda çökelmiş olabileceği bugüne
kadar yapılan çalışmalarla belirlenmiştir.
Önceki çalışmalarda birimin yaşının Orta-Üst Eosen olabileceği açıklanmıştır.
Miyosen:
Ayrılmamış Karasal (Detritik) Kırıntılılar;
Önceki çalışmalarda bu birim Blumenthal tarafından (Blumenthal, 1950) “Almus
Miyoseni” olarak adlandırılmıştır. Daha sonra yapılan çalışmalarda ise bu birim için “Almus
Formasyonu” adı benimsenmiştir (A. Yılmaz, 1983).
Birim alt seviyelerinde konglomera, kumtaşı ve üst seviyelerinde ise kireçtaşlarından
oluşmaktadır. Birim Almus dolayında ve Yeşilırmak’ın her iki yakasında görülür.
Konglomera kırmızımsı-turuncu renkli ve orta-kalın tabakalıdır. Birim içersinde şist,
serpantinit, volkanit, ve radyolarit çakılları egemendir. Kuvarsit, kireçtaşı, kumtaşı ve tüf
çakılları da ikincil olarak görülür. Çakıllar orta boyda ve iyi yuvarlaklaşmıştır.
Kumtaşı ise grimsi-yeşilimsi-turuncu renkli, orta tabakalı olup üste doğru tedrici
olarak kireçtaşlarına geçmektedir. Kireçtaşı gri-sarımsı renkli, orta-kalın tabakalı, çok
kıvrımlı, kırıklı ve fosillidir (A. Yılmaz, 1983).
Almus Formasyonu, Orta-Üst Eosen ve Miyosen yaşlı kaya birimleri üzerine
uyumsuz olarak gelir. Birimin kalınlığı 300 m. ye ulaşmaktadır (Seymen, 1975).
Önceki çalışmalara göre, birimin kıyıya yakın denizel (litoral ve neritik) ortamlarda
çökeldiği kabul edilmektedir. Birimin yaşı miyosendir.
Kuvaterner:
Eski Alüvyon (Taraça);
Proje alanında Yeşilırmak Nehrinin her iki yakasında genelde Tersiyer yaşlı kaya
birimlerini sekiler halinde yatay olarak örten taraça çökelleri görülür. Taraça çökelleri
genelde zayıf çimentoludurlar ve daha yaşlı kaya birimlerinin yarı yuvarlak – yuvarlak
kireçtaşı, şist ve volkanik kayaç orijinli blok ve çakılları ile kum ve kilden oluşmuştur.
Taraça malzemesi genelde iyi tutturulmamış olmakla birlikte birim içersinde yer yer
iyi tutturulmuş kısımlara da rastlanılır.
Yeni Alüvyon;
Alüvyal çökeller Yeşilırmak ve Kelkit Çayları ve bu ana nehirlere karışan yan kollar
boyunca, gerek nehir yataklarında ve gerekse nehir ve derelerin her iki yakasında uzanan
alüvyal düzlüklerde görülürler. Bunlar çakıl, kum, silt ve kilden oluşmuşlardır.
Alüvyonu oluşturan çakıllar yuvarlak-yarı yuvarlaktır ve genelde metamorfik kayaç,
volkanik kayaç, kireçtaşı, mermer, kumtaşı ve magmatik kayaç orijinlidirler.
27
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Alüvyon Yelpazesi;
Yan derelerin Yeşilırmak ve Kelkit Çayı gibi ana çaylara karıştığı yerlerde dere
ağızlarında yer yer alüvyon yelpazesi oluşumlarına rastlanılır. Bunlar yarı köşeli, köşeli,
yarı yuvarlak çakıl ve bloklar ile kum ve siltten oluşmuştur.
Yamaç Molozu;
Proje alanında yer yer yamaçlarda yamaç molozları görülür. Bunlar çakıl, blok ve
ince malzemeden oluşmuşlardır.
Metamorfik Kayaçlar
Üst Paleozoyik-Triyas:
Metamorfik Kayaçlar;
“Tokat Grubu” olarak da adlandırılan (A.Yılmaz-H.Yılmaz, 2004) bu birim MTA
tarafından hazırlanmış olan 1:500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası (Samsun Paftası)
nda Üst Paleozoik-Triyas yaşlı metamorfik kayalar olarak adlandırılmıştır. Bölgede yapılan
ilk çalışmalarda birim Blumenthal tarafından Tokat Masifi olarak adlandırılmıştır
(Blumenthal, 1950). Birim genelde şist, fillit, metasilttaşı, metakumtaşı, ve mermerlerin
ardalanmasından oluşmuştur. Mermerler daha ziyade birimin üst seviyeleri de görülürler.
Yeşilırmak Nehri’nin kuzeyinde yer alan kesimde birim genelde yeşil şistlerden oluşmuş
olmakla birlikte yer yer de metabazit, metatüf ve metaaglomera ile arakatkılıdır (A. Yılmaz,
1983). Birim düşük dayanımlı, orta-çok ayrışmalı, sık ve düzensiz eklemli olup yer yer de
breşlenmeler gösterir.
Birim Tokat ili ve dolayında geniş bir alanda yüzeylenir. Birimin alt dokanağı
herhangi bir yerde bugüne kadar görülememiştir. Bu birimin çeşitli yerlerde ofiyolit ve
ofiyolitik melanjı tektonik olarak örttüğü görülmüştür (A.Yılmaz-H.Yılmaz, 2004). Birimin
yaygın olarak görüldüğü Tokat İli dolayında birimin içersinde yer yer ofiyolitik melanjın ince
itki kütleleri seviyeler halinde görülür. Yapılan çalışmalar birimin yaşının Üst PaleozoyikTriyas aralığı olduğunu göstermiştir.
Ofiyolitik Kayaçlar
Üst Kretase:
Ofiyolitik Melanj;
Ofiyolitik Melanj serpantinit, peridotit, gabro, yastık yapılı bazaltik volkanitler ve yer
yer pelajik kireçtaşlarının tektonik olarak karışmasından oluşmuştur. Kireçtaşlarının
ofiyolitler içersinde bloklar halinde oldukları gözlenmiştir. Serpantinitler genelde ayrışmış
haldedir. Genellikle ofiyolitik melanjın çok çatlaklı ve faylı olduğu gözlenir.
Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesit Şekil III.3.1’de Proje alanı ve çevresi genel jeoloji
haritası Şekil III.3.2’de verilmiştir.
28
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil III.3.1 Proje Alanı ve Çevresi Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesit
29
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil III.3.1 Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası
IV.2.2.3. Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, yamaçlardaki kırık ve
çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski,
yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma
analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), Kitle hareketleri
(heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış
ilişkisi
Proje alanı Türkiye’nin en aktif fay zonların dan biri olan “Kuzey Anadolu Fay (KAF)
Zonunun hemen yakınında yer almaktadır. Dolayısı ile bölge orojenezlerden çok fazla
etkilenmiş, deforme olmuş, kıvrımlanmış ve faylanmıştır. Himalayan ve Alpin Orojenezleri
yöreyi önemli ölçüde etkilemişlerdir.
Bilindiği gibi, bölgede bazı önemli aktif faylar mevcuttur. Bunların en önemlilerinden
birisi Kuzey Anadolu Fayı (KAF) dır. Günümüzde de aktif olan Kuzey Anadolu Fayı proje
alanımızı kuzey-kuzeydoğudan sınırlamaktadır. Bölgede meydana gelen ve önemli
zararlara sebep olan büyük depremler bu aktif fayın önemini ortaya koymaktadır. Kuzey
Anadolu Fay Zonu (KAF) doğrultu atımlı ve sağ yönlü bir faydır. Bu fay tek bir kayma
düzlemi olmayıp, birbirine paralel birçok parçadan meydana gelmiştir. Sakarya Nehri ile
Van Gölü arasında 1.100 km uzunluğa sahip olan Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun bütün
parçalarında sağ yönlü kayma hareketi gelişmiş olup, aynı zamanda daha küçük ölçekte
düşey atım bileşenleri de gelişmiştir.
Bugüne kadar yapılan çalışmalar Kuzey Anadolu Fayının dar bir tektonik bir zon
olmayıp aksine geniş bir zon olduğunu göstermiştir.
Kuzey Anadolu
sürdürmektedir.
Fayı
Orta-Üst
Miyosen’den
30
günümüze
değin
etkinliğini
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kuzey Anadolu Fayı’nın doğu kısmında kayıtlara geçmiş olan en önemli deprem 26
Aralık 1939 tarihinde meydana gelen Erzincan Depremi (Ms=7.9) dir (Demirtaş, R. ve
Yılmaz, R). Bu deprem sırasında fayın 360 km uzunluğundaki Erzincan-Erbaa-Amasya
kesiminde faylanma meydana gelmiştir. Bu deprem 32.962 can kaybına neden olmuş ve
4,5 m. lik bir sağ lateral kayma oluşmuştur (Ambraseys, 1970; Ketin, 1976).
Çilehane Tesislerinin Kuzey Anadolu Fayı’na uzaklığı yaklaşık 9,5 km’dir.
Proje Alanı
ŞekilIV.2.2.3.1 Diri Fay Haritası
Kaynak: MTA, www.mta.gov.tr
31
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Doğal Afet Durumu
Proje alanı Bakanlar Kurulu’nun 18.4.1996 tarih ve 96/109 sayılı kararıyla yürürlüğe
giren Mülga T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre
“Birinci Derece Deprem Bölgesi” nde yer almaktadır. Birinci derece deprem Mercalli
Şiddet Çizelgesi’nde IX ve daha büyük şiddetlere karşılık gelmektedir.
Deprem şiddeti ile yüzey ivme bağıntısından IX şiddetindeki depremin yatay
ivmesinin 0,30 g olduğu belirlenmiştir.
Tokat İli ve Türkiye Geneli Deprem Bölgeleri Haritası Şekil III.3.3.1 ve Şekil
III.3.3.2’de verilmiştir.
Proje Alanı
Şekil IV.2.2.3.2 Deprem Haritası
32
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.2.3.3. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
ÇIĞ
Türkiye’de illere ait çığ risk haritası Şekil IV.2.2.3.4’te verilmiştir. Söz konusu
şekilden de görüleceği üzere Tokat İli çığ riski taşıyan iller arasında 1-6 olay sayısı ile açık
yeşil renkte yer almaktadır. Ancak proje kapsamında yapılacak çalışmalar özellikle kar
örtüsünün yoğun olduğu zamanlarda ya tamamen durdurulacak ya da süreler
kısaltılacaktır. Bu sayede önlemler arttırılmış olacaktır.
Proje Alanı
Şekil IV.2.2.3.4. Çığ Risk Haritası
33
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Su Baskınları
Proje kapsamında yapılan kati çalışmalar taşkın debileri üzerinden hesaplanmış
olup, olası su baskınları, taşkınlar ve sellere karşı enerji kırıcılar vasıtası ile önlemler
alınacaktır. Türkiye su baskınları risk haritası Şekil IV.2.2.3.5’te verilmiş olup, haritada
oluşan su baskınlarının mali boyutlarına göre kıyaslamaları yapılmıştır. Tokat İli, 10-100
milyon USD ile sarı renkli alanda yer almaktadır.
Proje Alanı
Şekil IV.2.2.3.5. Su Baskınları Haritası
Derece
İl
Yıllık Sıklık
Riske maruz Nüfus
1
İzmir
3,484
450.000
2
Rize
1,841
55.000
3
Kahramanmaraş
1,608
35.000
4
Denizli
0,596
20.000
5
Trabzon
0,508
32.000
6
Antalya
0,408
400.000
7
Kırıkkale
0,396
10.000
8
Balıkesir
0,172
15.000
9
Bartın
0,132
60.000
10
Bitlis
0,132
10.000
11
Sivas
0,132
10.000
12
Van
0,132
70.000
13
Batman
0,044
5.000
14
Zonguldak
0,024
25.000
15
Ankara
0,024
100.000
Toplam
1.297.000
Projenin planlandığı Tokat İli, su baskınları tablosundan görüleceği üzere sıklık
açısından ilk 15 il içerisinde yer almamaktadır. Proje kapsamında yer alan regülatör
yapısının aynı zaman da dere üzerinde bir enerji kırıcı vazifesi göreceği düşünüldüğünde
mansapta yer alan yerleşimlerin etkilenmemesi açısından önemli bir rol oynayacaktır.
34
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kaya Düşmesi
Türkiye’de illere ait kaya düşmesi risk haritası Şekil IV.2.2.3.6’da verilmiştir. Söz
konusu şekilden de görüleceği üzere Tokat İli kaya düşmesi riski taşıyan iller arasında 1-4
olay sayısı ile açık yeşil renkte yer almaktadır.
Proje Alanı
Şekil IV.2.2.3.6. Kaya Düşmesi Risk Haritası
Derece
İl
Olay Sayısı
Riske maruz Nüfus
1
Kayseri
34
10.000
2
Niğde
28
8.400
3
Erzincan
20
6.000
4
Aksaray
18
5.400
5
Karaman
17
5.100
6
K.Maraş
16
4.800
7
Adıyaman
16
4.800
8
Sivas
14
4.200
9
Bitlis
13
3.900
10
Diyarbakır
12
3.600
11
Nevşehir
12
3.600
12
Mardin
10
3.000
13
Malatya
9
2.700
14
Hakkâri
9
2.700
15
Kars
Toplam
7
2.100
235
70.300
Ayrıca yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere Tokat İli, Kaya düşmesi riski taşıyan
ilk 15 il içerisinde yer almamaktadır.
35
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.2.4 Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü
keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal,
bakteriyolojik özellikleri; yer altı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri,
proje alanına mesafeleri)
Çilehane Regülatörü ve HES projesi, Tokat il sınırları içerisinde yer almakta olup
Yeşilırmak Nehri üzerinde planlanmıştır. Yeşilırmak Nehri, Sivas ilinin kuzeyindeki
Kösedağ (2812 m) eteklerinden doğar ve Çarşamba’dan Karadeniz’e dökülür. Türkiye’nin
ikinci en uzun nehri olan Yeşilırmak Nehri, 519 km uzunluğunda olup Tokat, Amasya ve
Samsun illerinden geçerek çeşitli akarsularla birleşir. Yeşilırmak Nehri başlıca üç kolun
birleşmesinden meydana gelir. Bunların en büyüğü Kelkit Çayı’dır. Yeşilırmak Nehri’nin
kolları ile beraber taşıdığı alüvyonlar Çarşamba Ovası’nı oluşturmuştur. Üzerinde Almus,
Ataköy, Hasan Uğurlu ve Suat Uğurlu Barajları’nın kurulduğu nehir düzensiz bir rejime
sahiptir.
Çilehane HES Regülatör yerinde, Yeşilırmak Nehri oldukça dar, V şekilli bir vadide
akmaktadır. Vadi sağ sahilde İsmailiye Köyü ile sol sahilde Gıbılıntaş Sırtı arasında yer
alır. Bu kesimde nehir kotu 880 m dolayındadır. Vadi tabanında sol sahilde dar bir alüvyal
düzlük bulunur. Alüvyal düzlüğün genişliği yaklaşık olarak 60 m dolayındadır. 35 m
uzunluğundaki beton regülatör yapısı sağ sahilde volkanitler ve sedimanter kayaçlar
üzerinde yer alacaktır. Sol sahilde ise yapı alüvyon ve kısmen de volkanitler ve
sedimanter kayaçlar üzerinde inşa edilecektir. Sağ sahilde yer alan çökeltim havuzu da
yine volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde inşa edilecektir. Regülatör yerinde ana
kayayı oluşturan volkanitler ve sedimanter kayaçlar başlıca volkanit kırıntılı çakıltaşı,
çakıllı kumtaşı, küresel ayrışma gösteren kumtaşı, epiklastik ve piroklastik kayaçlar ve yer
yer volkanik akıntılardan oluşmaktadır. Bu birimlerden volkanik kayaçlar genellikle
geçirimsiz bir özellik sunarken, alüvyon birimi özellikle de kaba kırıntılı olan kesimleri
geçirimli bir özellik sunarlar.
Projenin su kaynağı Yeşilırmak Nehri’dir. Yeşilırmak Nehri su potansiyeli Almus
Barajı’nın devreye girdiği 1966 yılından beri değerlendirilmektedir. Hasan Uğurlu ve Suat
Uğurlu barajları Yeşilırmak Nehri’nin ana kolu üzerindeki diğer önemli depolamalı tesisler
olup Çilehane Regülatörü ve HES, nehrin membaında yer aldığından bu tesislerden
etkilenmemektedir. Almus Barajı’nın hemen membaındaki 1418 nolu Gömelönü akım
gözlem istasyonunda 1963 yılından beri gözlem yapılmaktadır ve Çilehane HES’in su
temini değerlerinin bulunmasında bu istasyondan yararlanılmıştır. Çilehane Regülatör yeri
yağış alanı 875 km2’dir.
IV.2.5. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan
akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik
özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su
toplama havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması,
sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri),
Proje, Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde, Yeşilırmak üzerinde
kurulması planlanmaktadır. Santralden çıkacak sular doğrudan Yeşilırmak’a verilecek olup
yağış alanı 875 km2 dir.
Projenin su kaynağı Yeşilırmak nehridir. Yeşilırmak Nehri su potansiyeli Almus
Barajı’nın devreye girdiği 1966 yılından beri değerlendirilmektedir. Hasan Uğurlu ve Suat
Uğurlu barajları Yeşilırmak ana kolu üzerindeki diğer önemli depolamalı tesislerdir.
Bahis konusu Çilehane Regülatörü ve HES nehrin membaında yer aldığından bu
tesislerden etkilenmemektedir. Almus Barajının hemen membaındaki 1418 nolu
Gömelönü akım gözlem istasyonunda 1963 yılından beri gözlem yapılmaktadır ve
Çilehane HES’in su temini değerlerinin bulunmasında bu istasyondan yararlanılmıştır.
36
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Ayrıca proje kapsamında hazırlanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’nda da
belirtildiği üzere regülatör ile santral arasında herhangi bir içme suyu, değirmen, yas
sulaması ve balık çiftliği bulunmamaktadır (Bkz. Ek-3).
IV.2.6. Su toplama havzası ile ilgili projenin gerçekleştirileceği dereye
ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama
debilerinin m3/sn olarak verilmesi
Projenin planlandığı dereye ait son 10 yıllık ortalama akım değerleri Tablo
IV.2.6.1’de verilmiştir.
Tablo IV.2.6.1 Akım Değerleri
Yıl
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz Ağustos Eylül
ORT.
2000
1,53
1,89
2,41
2,77
3,66
9,75
45,96
28,97
12,34
3,24
1,73
1,55
9,65
2001
2,10
1,99
1,85
1,67
1,96
7,94
13,12
14,12
4,10
1,54
0,88
0,94
4,35
2002
1,08
1,66
3,93
4,91
7,79
21,36 37,59
22,97
10,90
4,05
1,69
1,71
9,97
2003
1,69
2,38
1,87
3,26
3,18
4,76
38,08
17,59
5,89
1,83
1,17
1,47
6,93
2004
1,58
3,53
3,68
4,38
7,03
28,66 16,60
16,58
7,89
2,64
1,39
1,28
7,94
2005
1,26
2,05
3,12
2,85
4,79
22,81 34,02
31,37
9,51
2,86
1,50
1,64
9,81
2006
2,57
3,49
4,07
3,39
7,37
26,78 36,95
33,31
8,89
3,23
1,63
1,57
11,10
2007
2,64
8,01
3,19
2,49
4,00
13,95 20,85
20,30
4,40
1,67
0,76
0,80
6,92
2008
1,07
2,92
5,53
2,84
3,34
48,13 32,29
14,15
7,15
2,45
1,54
1,46
10,24
2009
2,18
3,26
3,50
4,19
12,10
27,78 46,05
33,93
10,50
3,89
1,98
1,84
12,60
2010
2,07
11,36
10,92
15,45 24,82
35,32 23,68
14,39
7,41
3,49
1,65
1,33
12,66
2011
3,01
2,68
4,31
4,05
26,88 43,21
34,92
13,37
4,38
2,00
1,52
12,17
17,74 32,36
23,78
10,09
3,57
1,96
1,75
9,53
5,75
Ortalama 2,31
4,07
5,47
4,79
6,44
Kaynak: Ekosistem Değerlendirme Raporu
IV.2.7. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma
suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, yağış-akış
ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının
uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m3/sn), akım gözlem istasyonlarının yeri,
online sistemi ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım
değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak
sunulması
Proje alanı herhangi bir su kaynağı havzasından yer almamakta olup, Proje
kapsamında hazırlanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’nda da belirtildiği üzere
regülatör ile santral arasında herhangi bir içme suyu, değirmen, yas sulaması ve balık
çiftliği bulunmamaktadır (Bkz. Ek-3).
IV.2.8 Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, varsa
havza özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet su
ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve
kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz
konusu derelerin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz
konusu derelerden içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı,
Proje alanı herhangi bir su kaynağı havzasından yer almamakta olup, Proje
kapsamında hazırlanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’nda da belirtildiği üzere
regülatör ile santral arasında herhangi bir içme suyu, değirmen, yas sulaması ve balık
çiftliği bulunmamaktadır (Bkz. Ek-3). Projenin membaında ise, Yeşilırmak I ve Yeşilırmak
37
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
II Barajları yer almakta olup, gerek aralarındaki mesafe, gerekse de can suyu hesaplarının
yapılmış olması sebebi ile sucul – karasal flora ve fauna varlığına etkisi minimize edilmiş
olacaktır.
Projenin yer aldığı Yeşilırmak’ın mevcut ve planlanan kullanımına ilişkin harita Şekil
IV.2.8.1.’de verilmiştir.
Proje
Alanı
Şekil IV.2.8.1. Proje alanı ve çevresi mevcut ve planlanan su kullanımı haritası
Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
IV.2.9. Toprak Özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım
kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilizesi, kayganlık, erozyon,
toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.),
Tokat İli’nde; iklim, topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle çeşitli büyük
toprak grupları oluşmuştur. Bunların yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi
tipleri de görülmektedir. Tokat İli’nde yer alan toprak türlerinin dağılımları Tablo
IV.2.9.1’de verilmiştir.
Tablo IV.2.9.1 Tokat İli Toprak Özellikleri ve Alan Miktarları
Toprak Türü
Alan (ha)
Alüvyal Topraklar
59.508
Hidromorfik Topraklar
228
Kolüvyal Topraklar
32.439
Kırmızı-Sarı Padzolik Topraklar
38
Gri-Kahverengi Padzolik Topraklar
4.615
Kahverengi Orman Toprakları
617.269
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları
125.869
Kestanerengi Topraklar
81.625
Kırmızı Kestanerengi Topraklar
47.188
38
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Toprak Türü
Alan (ha)
Kahverengi Topraklar
10.329
Kırmızı Kahverengi Toprakları
1.287
Irmak Taşkın Yatakları
3.822
Çıplak Kaya ve Molozlar
Kaynak: Tokat Çevre Durum Raporu,2011
3.818
Proje Alanı Toprak Özellikleri
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin planlandığı alan büyük toprak
gruplarından M (Kahverengi orman toprağı), erozyon derecesi bakımından 3. derece
olan araziler üzerinde yer almaktadır.
IV.2.10. Tarım Alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise
tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün
desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve
ekonomik değeri
Tokat İli; Karadeniz Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesi İklimi arasında geçit bölgesi
iklimine sahip olup iklim, toprak ve ekolojik yapısı ile 230 metreden 1.500 metre
rakımlara kadar tarım yapılan, zengin bir üretim desenine sahip tarımsal potansiyeli
yüksek olan bir ildir. 608.299 kişilik nüfusun %59’u şehirlerde, % 41’ i köylerde
yasamaktadır. Ekonomi büyük ölçüde tarıma ve tarıma dayalı sanayiye bağlıdır. İlde
61.419 tarım isletmesi vardır. İşletmelerin tamamına yakını küçük aile isletmesi
şeklinde olup % 78’inde bitkisel üretim, % 22’sinde hayvansal üretim ön plandadır.
Tablo V.2.10.1 Tokat İli Arazi Dağılımları
Arazi Dağılımı
Alan
Tarım Arazisi (işlenen)
382.330
Çayır-Mer’a Arazileri
124.745
Orman Arazisi
387.880
Diğer Araziler
107.444
Kaynak: Tokat Çevre Durum Raporu,2011
%
38
12
39
11
Tokat İli ve İlçelerinde gerçekleştirilen tarımsal üretimlere ait bilgiler Tablo
V.2.9.2’de verilmiştir.
39
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo V.2.10.2 Tokat İli ve İlçeleri Tarımsal Üretim Miktarları
Kaynak: Tokat Çevre Durum Raporu,2011
40
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje Alanı Tarımsal Özellikler
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin gerçekleştirileceği alanda üretimi
yapılan tarım ürünleri hububat, yonca, sebze, meyve gibi türler olup, alanda kavak
ağaçları da yer almaktadır. Söz konusu üretimlerle ilgili Su Kullanım Hakları Planlama
Raporu’nda bırakılması gerekli sulama suyu miktarları belirlenmiştir.2
Proje alanında yer alan tarımsal faaliyetler ve dağılımları Tablo IV.2.10.1’de
verilmiştir.
Tablo IV.2.10.3 Proje Alanı Tarımsal Faaliyetler ve Dağılımları
IV.2.11. Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan
büyüklükleri ve kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım
amaçları, 1/25.000 ölçekli Meşcere Haritası, 1/10.000 ölçekli Orman Kadastro
Haritası, orman inceleme değerlendirme formu, orman alanı dışındaysa en yakın
orman alanına mesafesi),
Orman Genel Müdürlüğü Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı’nın sitesinden
alınan meşcere varlığı haritasına göre proje ünitelerinin olduğu alanlardaki meşcere
tipleri ve alan büyüklükleri tablo IV.2.11.1’de verilmiştir.
Tablo IV.2.11.1 Proje alanı meşcere tipleri ve alan miktarları
Meşcere Tipi
Alan (m2)
1.000
27.300
13.650
Cebri Boru
Z (Ziraat)
Z (Ziraat)
MBt2-2 (Meşe-Baltalık-2 kapalı)
T-ÇBMBT (Taşlık-Çok Bozuk Meşe
Baltalığı)
Z (Ziraat)
Yükleme Havuzu
Z (Ziraat)
500
Santral Alanı
Z (Ziraat)
1.000
KFMSS 1
Z (Ziraat)
5.447
KFMSS 2
Taşlık-Kayalık
9.150
KFMSS 3
Z (Ziraat)
12.422
Ünite
Regülâtör
İletim Kanalı
%60’lık kısım
%30’lık kısım
%10’lık kısım
2
Kaynak: Su Kullanım Hakları Planlama Raporu
41
4.550
2.000
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Santral Alanı
Regülatör Alanı
Şekil IV.2.11.1 Orman Meşcere Tipleri
42
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.11.1’den de görüleceği üzere proje alanında 18.200 m2’lik kısmı
orman sayılan alanlar içerisinde kalmaktadır. Söz konusu alanlarda yaklaşık 200 m2’lik
alanda bir ağaç kesileceği öngörülerek, 91 adet ağaç kesilmesi öngörülmektedir. Ağaç
türleri kavak ve meşedir.
IV.2.12. Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat
Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik
Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler,
Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve
Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar, Projenin korunan alanlara
uzaklıklarının 1/100.000’lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi)
Duyarlı Yöreler
Bu Yönetmelik kapsamında bulunan projelere ilişkin yapılacak çalışmalar sırasında
başvurulması gereken mevzuatın dökümü aşağıda yer almaktadır. Mevzuatta olabilecek
değişiklikler bu bölümün ayrılmaz bir parçasıdır.
1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar
a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde
tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat
Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları",
Proje alanında "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma
Alanları",vb. bulunmamakta olup, Orman Evleri Tabiat Parkı’na 26 km, Zinav Tabiat
Parkı’na 15 km mesafededir.
b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Çevre ve Orman
Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
Alanları",
Projenin yer aldığı alanda "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı
Yerleştirme Alanları bulunmamaktadır.
c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3
üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt
bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak
tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna
Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili
yapılan alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri
İstihsal ve Üreme Sahaları,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol
Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri",
43
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca
Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen
alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan
alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan
yerler
Proje alanı içerisinde yer alan meşcere ve ağaç türleri Bölüm IV.2.10’da verilmiş
olup, fiilen yatırıma başlanılmadan önce orman izni alınacaktır.
h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması
Hakkında Kanunda belirtilen alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar,
Projenin yer aldığı alanda söz konusu alanlar bulunmamaktadır.
j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar.
Proje kapsamında kullanılacak Yeşilırmak Deresi bir sulak alan olup, Sulak Alanların
Korunması Yönetmeliği gerekleri çerçevesinde Ek-2 Sulak Alan Faaliyeti İzin Belgesi,
fiilen yatırıma başlanılmadan alınacaktır.
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli
a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN
Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme
Alanları",
b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca
korumaya alınan alanlar,
ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Akdeniz’de Özel
Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı"
olarak belirlenmiş alanlar,
ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi
44
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Sit" listesinde yer alan alanlar,
ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar,
c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri
gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal
Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar,
ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların
Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar.
d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Avrupa Peyzaj Sözleşmesi.
Projenin yer aldığı alanda yukarıda sayılan başlıklar içerisinde yer alan alanlar
bulunmamaktadır.
45
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Zinav Gölü
(15 km)
Orman Evleri TP
(26 km)
Almus
Barajı
Koruma Alanı
(5 km)
Şekil IV.2.11.1 Proje Alanının Koruma Alanlarına Olan Mesafesi
Kaynak: http://www.milliparklar.gov.tr/AnaSayfa/googlearth_kmz.aspx?sflang=tr
46
TP
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.2.13. Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri,
alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla
koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların
alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk
miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av
Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle
(literatür gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye’nin Önemli Kuş
Alanları Kitabı, Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi,
MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden
ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde
gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken
koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Flora için Türkiye Bitkileri Veri
Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin araştırma bölgesi Fitocoğrafik açıdan
Avrupa-Sibirya Floristik Bölgesi sınırları içinde yer almaktadır.
Şekil IV.2.13.1 Türkiye’deki Fitocoğrafik Bölgeler (Filiz,Z., 2007’den değiştirilmiştir).
Faaliyet Alanı Ve Çevresindeki Ana Ekosistemler
Proje alanı olan; Yeşilırmak Nehri Anakolu üzerinde, Almus barajı membaında Nehir
kıyısında çok küçük ölçekli agro ekosistemler mevcut olup başlıca buğday tarımı ve
bahçecilik faaliyetleri yanı sıra meyve ağacı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
47
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.1 Küçük ölçekli tarım alanları.
Vadinin başlıca vejetasyon tipleri:
I-Bozuk Orman Vejetasyonu
II-Dere Vejetasyonu (Riparian)
I-Bozuk Orman Vejetasyonu;
Vadi boyunca meşe türlerinin hâkim olduğu bozuk karışık yaprak döken orman
vejetasyonu hâkimdir.
Bu zonda dominant ve yaygın olan ağaç ve çalı türleri;
Quercus pubescens Willd., Quercus cerris, Quercus trojana Webb (meşe), Colutea
cilicica Boiss. & Balansa (Patlangaç), Prunus divaricata Ledeb. subsp. divaricata, Prunus
mahaleb (Mahlep), Rosa spp. (Yaban Gülü), Crataegus spp. (Alıç), Sorbus umbellata
(Desf.) Fritsch var. taurica (G.Zinserl.) Gabr. (Üvez)’dır.
48
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.3 Bozuk Orman Vejetasyonu
49
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.4 Bozuk Orman Vejetasyonu
Şekil IV.2.13.5 Bozuk Orman Vejetasyonu açıklıklarında Scutellaria orientalis
Şekil IV.2.13.6 Bozuk orman vejetasyonu içinde Rosa canina (Yaban gülü)
50
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.7 Bozuk orman vejetasyonu içinde Colutea cilicica (Patlangaç)
II-Riparian Vejetasyon (Nehir Yatağı):
Derelerin kenarında galeri ormanı olarak da adlandırılabilecek higrofil ve mezofil
karakterli türlerden oluşan vejetasyon tipi hakimdir. Dere boyunca ağaç ve ağaççıklardan
Tamarix (Ilgın), Alnus glutinosa (Kızılağaç), Salix alba, (Söğüt), Rubus caesius L., Rubus
sanctus Schreb. (Böğürtlen), sarılıcılardan; Clematis orientalis L. (Asma), Otsu türlerden;
Carex atrata L. subsp. atrata , Carex kukkonenii Ö. Nilsson, Carex orbicularis Boott
subsp. kotschyana (Boiss. et Hohen) Kukkonen, C. oreophila C.A.Mey. (Saparna) ,
Juncus conglomerates L. , Juncus effusus L., Luzula campestris (L.) DC. , Luzula forsteri
(Sm.) DC. , Mentha aquatica (Su nanesi), gibi higrofit ve mezofil türler hakimdir.
Riparian vejetasyon tamamen suya bağımlı olarak gelişir.
51
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.8 Riparian Vejetasyon
Şekil IV.2.13.9 Riparian zonda Alnus glutinosa (Kızılağaç)
52
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.10 Riparian zonda Salix sp. (Söğüt)
Floristik Bulgular
Endemik Nadir Ve Tehdit Altındaki Bitki Türleri
Literatür taraması ve kısa süreli arazi gözlemleri sonucu tespit edilen endemik nadir
ve nesli tehdit altında olan tür listesi tabloda verilmiştir.
Araştırma Orta Karadeniz bölgesini kapsamaktadır. Avrupa-Sibirya bitki coğrafyası
bölgesine dahil edilen bu alanlarda floristik çalışmalar geçmişte olduğu gibi bugünde yerli
ve yabancı birçok araştırıcı tarafından sürdürülmektedir. Özellikle Kuzey Anadolu’da
çalışan yabancı araştırıcılardan Tchihatcheff, Sintenis, Czeczott, Zohary, Davis ve
Quézel’i sayabiliriz. Ayrıca Karaer F, Kutbay HG, Kılınç M (1995), Karaer F, Kılınç M,
Kutbay HG (1995). Kılınç M (1985). Kılınç M (1990). Özen F (1995), Yıldız B (1996).
Ozen F, Kilinc M (2002), Karakaya H, Kilinc M (1996), Korkmaz H, Engin A (2001),
Kutbay HG, Kilinc M, Karaer F (1995), Ozbucak Bayrak T, Kutbay HG, Ozbucak S (2006),
Korkmaz,H., Yalcin, E., Berk,E., (2008) İlarslan R (1994), Karaer, F., Kılınç, M., (2001)’i
sayılabilir.
Davis tarafından Türkiye florasında kullanılan kareleme sistemine göre araştırma
alanı A5 karesi içinde yer almaktadır. Gerçekleştirilen literatür taraması ve arazi
çalışmalarına dayanılarak alanda endemik, nadir ve nesli tehdit altında 18 tür ve tür altı
takson tespit edilmiştir (Tablo IV.2.13.1)
53
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo IV.2.13.1 Endemik, Nadir ve Nesli Tehdit Altındaki Türler Listesi ve Tehlike Kategorileri
Familya
Tür
ACANTHACEAE
Acanthus hirsutus
ASTERACEAE (COMPOSITAE)
Hieracium reductum Freyn & Sint.
BRASSICACEAE
Alyssum huetii Boiss
Türkçe Adı
Fitocoğrafik Bölge
Endemizm
IUCN/Bern
Ayı Pençesi
Av-Sib.
Endemik
LR (lc)
-
-
Endemik
LR (cd)
Kevke
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
-
-
Endemik
LR (lc)
Sabun otu
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
(CRUCIFERAE)
BRASSICACEAE
Draba rigida Willd. var. rigida
(CRUCIFERAE)
Saponaria prostrata Willd. subsp.
CARYOPHYLLACEAE
prostrata
FABACEAE (LEGUMINOSAE)
Astragalus micropterus Fisch.
Geven
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
FABACEAE (LEGUMINOSAE)
Hedysarum pestalozzae Boiss.
-
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
Quercus petreae
Sapsız Meşe
Av-Sib.
Endemik
LR (lc)
HYPERICACEAE
Hypericum aviculariifolium Jaub. & Spach subsp.depilatum
Binbirdelik otu
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
(GUTTIFERAE)
(Freyn & Bornm.) Robson var.depilatum
-
İran-Turan
Endemic
LR (lc)
Doğu Akdeniz
Endemik
LR (lc)
FAGACEAE
LAMIACEAE (LABIATAE)
LAMIACEAE (LABIATAE)
Marrubium globosum Montbret &
Aucher ex Benth. subsp. globosum
Scutellaria rubicunda Hornem subsp.
brevibracteata (Stapf) J.R.Edm.
PRIMULACEAE
Cyclamen coum Mill.
Sklamen
RANUNCULACEAE
Consolida thirkeana (Boiss.) Schr.
Hezeran
-
Endemik
LR (lc)
RUBIACEAE
Galium fissurense Ehrend. et Schönb.-Tem.
-
Öksin
Endemik
LR (lc)
RUTACEAE
Haplophyllum armenum Spach
-
-
Endemik
LR (lc)
SCROPHULARIACEAE
Digitalis lamarckii Ivan.
SCROPHULARIACEAE
Verbascum splendidum Boiss.
SCROPHULARIACEAE
Veronica multifida L.
54
BERN
Yüksük otu
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
Sığır kuyruğu
Doğu Akdeniz
Endemik
LR (lc)
-
İran-Turan
Endemik
LR (lc)
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Endemik bitkiler IUCN kategorilerine göre sınıflandırılmış olup, endemik bitkilerin 16
adedi LR (lc), 1 adedi LR (cd) kategorisinde ve 1 adet BERN kapsamında tür yer
almaktadır.
IUCN tehlike kategorileri “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler)
Red Data Book of Turkish Plants (Pteridophyta and Spermatophyta) Ekim ve ark. 2000,
Ankara” adlı eser baz alınarak değerlendirilmiştir.
IUCN Kategorileri;
CR-CRITICALLY ENDANGERED-Çok Tehlikede: Bir takson çok yakın bir gelecekte
yok olma riski altında ise bu gruba konur.
EN-ENDANGERED-Tehlikede: Bir takson oldukça yüksek bir risk altında ve yakın
gelecekte yok olma tehlikesi altında olup, ancak henüz CR grubunda değilse EN grubuna
konur.
VU-VULNERABLE-Zarar Görebilir: CR ve EN gruplarına konamamakla birlikte;
doğada orta vadeli gelecekte yüksek tehdit altında olan taksonlar bu gruba konur.
Ülkemizde orta vadede tehdit altında olabileceği düşünülen ve birden fazla lokaliteden
bilinen bazı türler bu kategoriye konmuştur. Ayrıca şimdilik durumlarında tehlike olmayan
bazı türler, gelecekte korunmalarının sağlanması için, bu kategoriye konmuşlardır.
LR-LOWER RISK-Az Tehdit Altında: Üstteki gruplardan herhangi birine konamayan,
onlara göre populasyonları daha iyi bitkiler bu kategoriye konur. Populasyonları oldukça iyi
ve en az 5 lokaliteden bilinenler bu kategoriye konmuştur. Gelecekteki durumlarına göre
tehdit açısından sıralanabilecek 3 alt kategorisi vardır:
LR (cd) Conservation Dependent -Koruma Önlemi Gerektiren
Takson 5 yıl içinde yukarıdaki kategorilerden birine konulacak ve hem tür, hem de
habitat açısından özel bir koruma statüsü gerektirenler.
LR (nt) Near Threatened -Tehdit Altına Girebilir
Bir evvelki gruba konamayan ancak VU kategorisine konmaya yakın adaylar.
LR (LC) Least Concern - En Az Endişe Verici
Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayanlar.
Bern Sözleşmesi İle Koruma Altındaki Bitki Türleri
Türkiye, “Bern Sözleşmesi” olarak bilinen “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşam
Ortamlarını Koruma Sözleşmesi’ne 20.02.1984 tarihinde üye olmuştur. Sözleşmenin
amacı doğal bitki ve hayvan türlerini ve bunların doğal yaşam ortamlarını korumak ve bu
amaçla üye ülkeler arasında işbirliği yapmaktır. Sözleşmeye imza atan ülkeler, tehlike
altında bulunan bitki ve hayvan türlerini ve doğal yaşam ortamlarını korumak amacıyla
gerekli yasal ve idari önlemleri almakla yükümlüdür.
Alanda Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan 1 adet bitki türü bulunmaktadır.
Familya: Primulaceae Tür: Cyclamen coum Mill. Bu tür ülkemizin büyük bir
kesiminde yaygın olup özel bir koruma gerektirmemektedir.
55
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.11. Cyclamen coum
Floristik Değerlendirme Sonuçları
Araştırma bölgesi Tokat ili, Almus ve Reşadiye ilçesi sınırları içerisinde, Yeşilırmak
Nehri Anakolu üzerinde, Almus barajı membaı ve çevresini kapsamaktadır.
Davis tarafından Türkiye florasında kullanılan kareleme sistemine göre araştırma
alanı A5 karesi içinde yer almaktadır.
Gerçekleştirilen literatür taraması ve arazi çalışmalarına dayanılarak alanda 18 adet
endemik nadide ve nesli tehdit altında bitki türü tespit edilmiştir
Endemik bitkiler IUCN kategorilerine göre sınıflandırılmış olup, endemik bitkilerin 16
adedi LR (lc), 1 adedi LR (cd) kategorisinde ve 1 adet BERN kapsamında tür yer
almaktadır. LR (cd) Conservation Dependent -Koruma Önlemi Gerektiren türleri kapsar.
Alanda tehdit kategorisi yüksek (CR ve EN) türe rastlanmamıştır.
56
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
LR(cd)
LR (lc)
BERN
Şekil IV.2.13.12. Endemik Bitkilerin IUCN Dağılım Grafiği
Araştırma bölgesi genel anlamda Avrupa-Sibirya bitki coğrafyası sınırları içinde yer
almaktadır.
Bölgenin Ekolojik Önemi
Araştırma bölgesi “TETİS Kalıntısı; Akdeniz Enklavı” niteliğinde olan Kelkit Vadisi’ne
olan yakınlığı nedeni ile önem arz etmektedir. Kelkit Vadisi floristik açıdan son derece
zengin, çeşitliliğin ve yöreye özgü türleri içeren bir bölgedir.
Etkiler
Orta Karadeniz Bölgesinde, Tokat ili, Almus ve Reşadiye ilçeleri sınırları içerisinde,
Yeşilırmak Nehri Anakolu üzerinde, Almus barajı membaında “Çilehane Regülatörü ve
HES Projesi” planlanmaktadır.
Proje sahası Türkiye’nin 25 Akarsu Havzasından birisi olan Yeşilırmak Suları
sınırları içinde yer almaktadır.
57
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.13.13 Türkiye Akarsu Havzalarının Konumları (Kaynak: http://www.eie.gov.tr).
HES’lerin nehir ekolojisi üzerindeki etkileri çok geniş bir çerçeve içinde büyük
faklılıklar göstermektedir. Barajlar iklimsel, hidrolojik, ekolojik, sosyo-ekonomik ve kültürel
etkilere sahiptir.
Nehir Tipi HES’nin gerçekleşmesi durumunda akarsu boyunca normal akış
engellenmiş olacaktır. Bu durum başta dere yatağındaki riparian vejetasyon olmak üzere
hat boyunca suya bağlı ekosistemler için olumsuz etkiler yaratacaktır.
Kanal inşası sırasında doğal habitatlar ve bitki örtüsü tahrip edilecektir.
Toprak-Ölü Örtü-Bitki ve Su arasındaki ilişkiler doğal bir denge oluşturur. Bitki örtüsü
ve ölü örtü toprağın yapısını muhafaza etmenin yanı sıra çok yüksek su tutma kapasitesi
nedeniyle yüzeysel akışı azaltmanın yanı sıra toprağa giren suyun artmasını da sağlar.
Bitki örtüsünün su tutma kapasitesi ormanlarda en yüksek, fundalık-makilik alanlarda
ormanlara göre daha az ve otlak alanlarda ise çok daha azdır. Dolayısıyla orman
örtüsünün tahrip edilerek otlaklara dönüştürmek toprağın su kapasitesini de azaltacaktır.
Bu durum yer altı su seviyesi ve kaynak sularını olumsuz etkileyecektir.
Ölü örtü filtrasyonla suyun kalitesini de arttırmaktadır (Asan ve Şengönül, 1987). Ölü
örtü ormanlarda daha yüksek olduğundan ormanların su kalitesi üzerine olan olumlu etkisi
de kendiliğinden anlaşılır.
Ormanlar rüzgârın hızını ve yönünü de etkilemektedir. Rüzgâr yüzeyden suyu alıp
götürerek toprağın su bilançosunu negatif yönde etkiler. Dolayısıyla ormanlar rüzgârın bu
olumsuz etkisini de azaltır.
İnşaat Süreci Ve Öncesinde Alınması Gereken Önlemler
İnşaat sürecinde sıyrılan toprak katmanlarına da dikkat edilerek daha sonra
restorasyon çalışmalarında kullanılmak üzere muhafaza edilmelidir.
Endemik, nadir ve nesli tehdit altında olan türlerin yanı sıra özellikle aşağıda
belirtilen tehdit kategorisi yüksek 1 türün faaliyetten olumsuz etkileneceği öngörülmüştür.
58
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Divisio/ Familya
ASTERACEAE
(COMPOSITAE)
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tür
Hieracium reductum Freyn & Sint.
IUCN/BERN
LR (cd)
Biyolojik çeşitliliğin önemi göz önüne alınarak endemik, nadir ve nesli tehdit altında
olan türlerle ilgili gerekli önlemlerin alınmasının mutlak yararlı olacağı kanaatine
varılmıştır.
Buradan hareketle;
İnşaat sürecinde yada daha evvel özellikle faaliyet alanı ve yakın çevresinde
bulunabilecek yukarıda belirtilen endemik, nadir ve nesli tehdit altında olan türlerin
tohumları mutlaka toplanmalıdır.
Tohumların bir kısmı ilgili Tohum Gen Bankalarına ulaştırılmalıdır.
Yöreye özgü hassas türler tohum yada fide olarak ekolojik özellikleri yakın olan alan
dışı habitatlara taşınarak (Ex-Situ) yeni populasyonlar oluşturulmalıdır.
İnşaat Aşamasından Sonra Alınması Gereken Önlemler
Habitatlarda meydana gelecek deformasyonların “Ekolojik Restorasyon” ilkelerine
uygun olarak restore edilmesi mutlaka sağlanmalıdır. Habitatlarda fizyonomiye hakim olan
bitki türlerinin oluşturduğu sinekolojik (Fitososyolojik) ünitelerin yapısının korunması
birincil önceliktir. Bu nedenle bu faaliyetlerin bir en az doktoralı bir bitki sosyolog’u
kontrolünde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
İnşaat aşamasından sonra erozyona karşı önlemler alınmalı ve en önemlisi yeniden
bitkilendirme (Revegetation) yapılmalıdır. Yeniden bitkilendirme doğal bitki örtüsüne
uygun türler ile gerçekleştirilmelidir. İnşaat sürecinde sıyrılarak muhafaza edilmiş olan
toprak inşa sürecinden sonra gerçekleştirilecek restorasyonda kullanılmalıdır.
Exsitu olarak başka habitatlara aktarılan endemik, nadir ve nesli tehdit altında olan
türlerin yeni habitatlarda tohumların çimlenme başarıları ve fidelerin hayatta kalma
başarıları en az 3 yıl izlenmelidir.
Faaliyetten etkilenecek habitatların başında suya bağımlı bitki türlerini içeren
Riparian habitatlar gelmektedir. Bölgedeki yağış ve nem koşulları dikkate alındığında
Riparian türler için “Hidrobiyoloji” bölümünde belirtilen “Can Suyu”nun asgari oranda
yeterli olacağı öngörülmektedir.
Ormansal Türlerin Su İhtiyaçları:
Ormansal türlerin su ihtiyaçlarını tespit etmek için yapılan araştırmalarda özellikle
çeşitli orman ekosistemlerinin su bilançosu ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Böylece düşen yağış ile kullanılan su ve bunlara dayanarak da bitkiler tarafından
kullanılan su miktarı belirlenmiştir. Tüm bu araştırmaların ortak sonucu aşağıda
özetlenmiştir.
İklim ve toprak özellikleri ile meşcere yaşı, sıklığı, tabaka durumu vb. ekolojik
şartlara göre aynı bitki türü için bile su bilançosu farklı ekosistemlerde çok geniş sınırlar
içinde değişiklik göstermektedir.
59
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bitki örtüsünün tabakalı olup olmayışına, toprak florasının yapısına, humus formları,
su bilançosu dolayısıyla bitkilerin harcadıkları su, intersepsiyon ve yüzeyden akış gibi
çeşitli bilanço elemanları üzerinde önemli derecede etkili olmaktadır.
Belirli bir bitki türü farklı ekosistemlerde farklı artım yapmakta ve buna bağlı olarak
bitki boyu, tepe tacı şekli, yaprak kütlesi de değişmektedir. Bitkinin su harcaması da buna
paralel bir çeşitlilik göstermektedir.
Bitki köklerinin yayılış derinliği de aynı bitki türleri için farklı su bilançosu ortaya
çıkarmaktadır.
Bitki türleri belirli su harcama oranlarına göre nicel olarak belirli sayısal değerler
göre sınıflandırılamaz ise de pratik değeri olması bakımından ve şimdiye kadar
gerçekleştirilen gözlem ve araştırmaların ışığı altında farklı bitki türleri su ihtiyaçlarına göre
aşağıdaki şekilde gruplandırmak mümkündür.
Su ihtiyacı oldukça yüksek olan türler; Salix alba, Populus nigra, Alnus glutinosa,
Fraxinus, Carpinus, Platanus.
Su ihtiyacı orta derecede olan türler; Tilia, Castanea, Fagus, Quercus pedunculata,
Abies, Picea, Acer, Taxus, Buxus, Ulmus montana.
Su ihtiyacı az olan türler; Betula pubescens, Quercus sessiliflora, Populus tremula,
Ulmus campestre.
Su ihtiyacı çok az olan türler; Cedrus libani, Cupressus, Robinia pseudoaccacia,
Juniperus, Abies cilicica, Querus pubescens, Q. infectoria, Q. Coccifera, Pinus nigra, P.
sylvestris, P. halepensis, P. brutia, P. pinea.
Yukarıdaki bu sınıflandırma genel bir sınıflandırma olup bitki türleri yağış ve nem
koşulları daha fazla olan ekosistemlerde şayet durgun sudan dolayı bir oksijen kıtlığı
(Hipoksi) ortaya çıkmaz ise daha iyi bir gelişim yapabilmektedirler.
Sonuç olarak; Tokat ili, Almus ve Reşadiye ilçeleri sınırları içerisinde, Yeşilırmak
Nehri Anakolu üzerinde, Almus barajı membaında “Çilehane Regülatörü ve HES Projesi”
“Akdeniz Enklavı” olan Kelkit Vadisi yakınındadır. Dolayısıyla “Floristik Çeşitliliğin yoğun
olduğu Alanlardan Birisidir.” Değişik jeolojik dönemlerde meydana gelen buzul hareketleri
Anadolu’nun biyolojik çeşitliğine katkı sağlamıştır. Anadolu, buzul ve buzul
arası dönemlerde yaşanan bitki ve hayvan göçlerinden oldukça etkilenmiştir. Kelkit Vadisi
de bir TETİS (Eski Akdeniz) kalıntısı olup bu anlamda önemlidir.
Proje alanı ve çevresinde floristik çeşitliliğin ve habitat bütünlüğünün korunması
alanın TETİS Kalıntısı; Akdeniz Enklavı olan Kelkit Vadisine Yakınlığı nedeniyle son
derece önemlidir.
“Ekolojik Restorasyon” ilkelerine uygun olarak ekosistemin dinamiklerine uygun bir
restorasyonun gerçekleştirilmesi ve yukarıda bahsedilen diğer önlemlerin alınmasının
floristik çeşitlilik üzerindeki olumsuz etkileri minimuma indireceği varsayılmaktadır.
60
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
FAUNA
Fitoplankton ve Zooplankton
Fitoplankton ve zooplankton örnekleri 3 farklı noktadan 55 mikron gözenek
çapına sahip açık tipte plankton kepçesi kullanılarak alınmış ve %4’lük formaldehitte
fiske edilmiştir. Fikse edilmiş örnekler laboratuvarda binoküler mikroskop altında Ward
and Whipple (1945), Edmondson (1959), Koste (1978)’ e göre teşhis edilmiştir.
Çalışma alanında tespit edilen fitoplankton ve zooplanton türleri Tablo 1’de verilmiştir.
Çalışmada rastlanan bazı türlere ait fotoğraflar aşağıda verilmiştir.
Tablo IV.2.13.2. Proje sahasına yaşadığı belirlenen fitoplankton ve zooplankton türleri.
İstasyonlar
Türler
1
2
3
Navicula sp.
+
+
Synedra sp.
+
+
+
Melosira sp.
+
+
+
FİTOPLANKTON
Bacillariophyta
Diploneis sp.
+
Amphora ovalis
+
Cymatopleura solea
+
+
+
Fragilaria sp.
+
+
+
Cymbella sp.
+
+
+
+
+
Cymbella affinis
Cocconeis sp.
+
+
Nitzschia sp.
+
+
Gyrosigma sp.
+
+
Gamphonema sp.
+
++
+
+
+
+
Chlorophyta
Closterium sp.
Pediastrum sp.
+
Cosmarium sp.
+
Coelastrum sp.
+
Spirogyra sp.
+
Scenedesmus sp.
+
+
Ankistrodesmus sp.
+
+
Spirulina sp.
+
+
Meridion cirqulare
+
+
+
Cyanophyta
++
Euglenophyta
Euglena sp.
+
+
ZOOPLANKTON
Rotifera
Keratella cochlearis
+
61
+
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Colurella adriatica
+
Encentrum sp.
+
Lepadella patella
+
Lecane lunaris
+
+
+
+
Dicranophorus sp.
+
+
Dicranophorus epicharis
+
+
Cladocera
Moina sp.
+
Alonella sp.
+
Ostracoda
+
Nematoda
+
Çalışma alanında 23 fitoplankton, 9 zooplankton, 1 Ostracoda ve 1 Nematoda
türünün yaşadığı tespit edilmiştir. Çalışma alanında tespit edilen bazı fito- ve
zooplankton türlerine ait fotoğraflar Şekil IV.2.13.14’te verilmiştir.
Gomphonema sp.
Pediastrum sp.
Lepadella patella
Dicranophorus sp.
62
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Keratella cochlearis
Colurella adriatica
Cephalodella gibba
Alona sp.
Şekil IV.2.13.14. Proje sahasında rastlanan bazı fito ve zooplankton örneklerine ait fotoğraflar
Sucul Omurgasız Hayvanlar
Yapılan arazi çalışmasında dere kenarındaki taşlık bölgelerin ve bitkilerin altı
kontrol edilerek burada yaşayan sucul böcekler araştırılmış ve yörede yaşayan sucul
omurgasızların tam bir listesnin çıkarılması için daha evvelden yapılmış literatür bilgisi
de (Gültutan ve Kazancı, 2008; Kazancı et al., 2010) taranmıştır. Yapılan arazi
çalışmasında Chironomidae familyasına (Ordo: Diptera) ait 2 tür, Simulidae familyasına
(Ordo: Diptera) ait 1 larva, Ephemeroptera ordosunun 2 ayrı familyasına ait 2 larva,
Amphipoda ordosuna ve Oligochaeta sınıfına ait 1’er tür olmak üzere toplam 7 sucul
omurgasız türü tespit edilmiştir Larvaların çoğu akarsu ortamında, taşların altında
bulunmuştur. Bu larvaların bazılarına ait fotoğraflar aşağıda verilmiştir.
63
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo IV.2.13.3. Proje sahasında yaşadığı tespit edilen sucul omurgasızlar
Türler
İstasyonlar
1
Ordo: Diptera Familya: Chironomidae
Polypedilum sp.
2
3
+
Clinotanypus sp.
+
Familya: Simulidae
+
+
Ordo: Ephemeroptera
Familya: Caenidae
+
Familya: Baetidae
+
+
Ordo: Amphipoda Familya: Gammaridae
Gammarus pulex
+
Classis: Oligochaeta
+
Diptera ordosu, Insecta sınıfının (Böcekler) en büyük takımlarından birisidir.
Türleri çok değişik ortamlarda çok fazla görülür. Çoğunlukla yüksek populasyonlarda
rastlanırlar. Bu takımın en ayırt edici özelliklerinden birisi sadece bir çift kanat ihtiva
etmesi, ikinci çift kanatlarının halter şekline dönüşmüş olmasıdır. Halter genel
anlamıyla denge vazifesi görmektedir. Dipteralar’ın büyük bir çoğunluğu yumuşak
vücutlu, oldukça küçük böceklerdir.
Ephemeroptera üyeleri ömürlerinin %99'unu larva veya nimf halinde suda
geçirirler. Yaşam süreleri en fazla bir gündür. Erginlerde ağız parçaları ve sindirim
sistemi körelmiştir, besin almazlar. Kanatları üçgen şeklindedir ve ön kanatlar belirgin
şekilde arka kanatlardan büyüktür. Arka kanatlar bazen körelmiş de olabilir.Son
segmentin uzaması sonucunda, vücut gerisinde 3 adet iplik görünümünde uzantı
oluşmuştur. Bunların görevi uçmayı dengelenmeye ve çiftleşmeye yardımcı olmaktır.
Çiftleşme uçma esnasında gerçekleşir. Döllenmeden hemen sonra önce erkekler,
sonra da dişiler (yumurta bıraktıktan sonra) ölürler. Larvula adını alan ilk larva evresi 13 yıl sürebilir.
Gammaridae familyası, Amphipoda ordosu içinde yasayan en ilkel üyeleri de
içine alan büyük bir grubu temsil etmektedir. Bu grup, vücudu yandan sıkıştırılmış,
göğüs ayaklarında lameller veya solunum torbaları bulunan, kalbi vücudun ön kısmında
yer alan türleri kapsar. Hemen hepsi sularda (genellikle tuzlu sularda) yaşar ve hızlı
yüzer. Bazıları ise kıyı kumsallarında ve hattâ karaların içlerinde de bulunur.
Amphipoda’ya ait cinsler göz önünde tutulduğunda, Gammarus cinsi yüzey sularında
(yer altı suları hariç) yasayan en fazla tür sayısına sahip cins olarak dikkati
çekmektedir.
Oligochaeta, toprak solucanları gibi diğer solucan familyalarını da kapsayan bir
sınıftır. Bu sınıfın üyeleri yaşadıkları toprak veya çamur içinde hareket etmelerini
sağlayan kısa tüy ve kıllara sahiptir. Uzun vücutları birbirine benzer bölümlerden
yapılmış, deri çukurlarından kitin kıllar çıkan, eşeysel olgunlaşma sırasında üreme
64
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
açıklıkları çevresinde semer denen bezli ve şişkin bir bölge oluşan hepsi hermafrodit,
yenilenme yetenekleri çok yüksek olan bir sınıftır.
Çalışmada tespit edilen larvalarının çoğu akarsularının altındaki çakılların içinde,
taşların altında ve üzerinde ve yaprak döküntülerinin arasında bulunmaktadır. Diptera
ordosuna ait larvalar hızlı ve yavaş akan ırmak ve akarsularda bulunduğu bilinmektedir.
Bulunan sucul böcek larvaları ve erginleri çoğunlukla tüm akarsularda görülebilen
kozmopolit canlılardır.
Polypedilum sp.
Clinotanypus sp.
Simulidae
Baetidae
Şekil IV.2.13.15. Proje sahasında yaşadığı tespit edilen bazı sucul omurgasız hayvan fotoğrafları.
65
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Balık Türleri
Alanda yaşayan balık türlerinin tam bir listesinin ortaya çıkarılması için saha
çalışması yapılmıştır. Ayrıca, bu dönemde rastlanılmayan ancak alanda olması muhtemel
türlerin belirlenmesi için yörede avcılık yapan yöre balıkçıları ile görüşmeler yapılmış ve
yörede yapılan çalışmalar da (Zengin ve Buhan, 2007; Yılmaz ve Suiçmez, 2010; Yılmaz
et al., 2011) taranmıştır. Yörede yaşadığı bildirilen balık türleri ve balık türlerinin IUCN
Kırmızı Liste, BERN ve CITES’e göre tehlike kategorileri Tablo’da gösterilmiştir.
Tablo IV.2.13.4. Proje sahasında yaşayan balık türleri
Balık türleri
Alburnoides bipunctatus
Endemizm
BERN
(Ek 3)
IUCN
LC
CITES
-
Barbus tauricus
(Ek 3)
VU
-
Capoeta banarescui
-
-
-
Squalius cephalus
-
LC
-
Alburnus chalcoides
Carassius carassius
Cyprinus carpio
Chondrostoma regium
Siluris glanis
Saha çalışmasında proje alanında Alburnoides bipunctatus, Alburnus
chalcoides,Barbus tauricus, Capoeta banarescui, Squalius cephalus,Carassius
carassius,Cyprinus carpio,Chondrostoma regiumve Siluris glanistürlerinin yaşadığı tespit
edilmiştir. Bu türlerin sistematikleri aşağıda verilmiştir.
Regnum :Animalia
Phylum :Chordata
Classis :Actinopterygii
Ordo :Cypriniformes
Familia :Cyprinidae
Alburnoides bipunctatus
Alburnus chalcoides
Barbus tauricus
Capoeta banarescui
Squalius cephalus
Carassius carassius
Cyprinus carpio
Chondrostoma regium
Ordo: Siluriformes
Familia: Siluridae
Siluris glanis
Literatürde Almus Baraj gölünde Salmo trutta macrostigmaveOncorhynchus
mykisstürlerinin yaşadığı da bildirilmektedir. Bu türlerden S.t abanticus’un göle sonradan
aşılandığı, O. mykiss’in ise gölde kafeslerde yetiştirildiği ancak kafeslerden kaçan
bireylere gölde rastlandığı bildirilmektedir.Ancak gerek yöre balıkçıları ile yapılan
görüşmelerde gerekse de yapılan saha çalışmasında bu türlere proje sahası yakınlarında
rastlanmamıştır.Dolayısıyla bu türlerin Almus baraj gölünü terk etmediği ve lokal
populasyon oluşturduğu belirlenmiştir.
Diğer taraftan alanda yaşadığı tespit edilen C. carpio, C. carassius ve S. glanis'in
Almus Baraj gölüne sonradan aşılandığı ve göle nasıl ve ne miktarda aşılandığının net
olarak bilinmediği bildirilmektedir (Zengin ve Buhan, 2007). Dolayısıyla bu türler proje
66
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
sahasında doğal olarak bulunan türler değildir. Bu türlerin üçünün de asıl olarak Almus
baraj gölü içerisinde populasyon oluşturduğu ancak bununla birlikte nadiren proje
sahasına yakın alanlarda gözlendiği yöre balıkçıları tarafından kaydedilmektedir.
Alburnoides bipunctatus
Sırt kısmı mavimsi yeşil, yan taraflar ve karın bölgesi gümüşi beyazdır, dorsal ve
kaudal yüzgeçler kahverengi-yeşil, anal yüzgeç sarı kahverengi, diğerleri ise renksizdir.
Pektoral, ventral ve anal yüzgecin kaidesi kırmızı-turuncu renklidir. Yüzgeçler üzerinde
küçük siyah benekler bulunur. Sayılabilir diagnostik özellikleri, D II-III 8; A III 12-13; P 1314; V I 6-7; line lateral pul sayısı 49; farinks dis sayısı 2.5-5.2’dir. Vücut yanlardan hafif
yassılaşmış olup vücut sikloid pullarla kaplıdır. Erginleri ortalama 10-12cm, maksimum
16cm boyuna erişebilir. A. bipunctatus’un Avrupa kökenli olduğu, yurdumuzda ise DicleFırat sistemleri ve havzanın üst kesimlerinde yaşamakta olduğu belirtilmektedir (Coad,
2002; Kuru, 1986). Nehir ve derelerin aşağı ve orta kısımlarında, orta akıntılı zemini taşlı
ve çakıllı olan yerlerinde dağılım gösterirler. Akıntılı yerlerde yüzeye yakın sürüler halinde,
akıntısız yerlerde ise tek tek bulunurlar. Alabalık zonuna yakın bölgelerinde, bazen Barbus
tauricus ile birlikte yaşarlar. Genellikle bentik böcek larvalarıyla ve yüzeydeki sürüklenen
organizmalarla beslenir. Üreme dönemi Mayıs-Haziran aylarındadır. Ticari bir önemi
yoktur. Yapılan saha çalışmasında, proje alanından yakalanan ve populasyon
yoğunluğunun yüksek olduğu saptanan bu türün durgun su sistemine iyi adapte olduğu ve
yaşamını sürdürdüğü göz önüne alındığında, yapılması öngörülen barajdan olumsuz
etkilenmeyeceği görülmektedir.
A. bipunctatus (Noktalı inci balığı)
67
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Alburnus chalcoides (Tatlısu Kolyozu)
Cyprinidae familyasından olan Alburnus chalcoides (Güldenstädt, 1772) türü, Hazar
Denizi, Aral Gölü ve Karadeniz havzalarındaki akarsu sistemlerinde geniş dağılıma
sahiptir.Ülkemizde türün populasyonlarına Karadeniz’e dökülen akarsularda ve Marmara
Bölgesi’ndeki tektonik göllerde rastlanmaktadır.Küçük boylu olduklarından ekonomik
önemleri bulunmamakla birlikte yaşadıkları bölgelerde yöre halkı tarafından besin olarak
tüketilmektedirler.Tatlısu kolyozu yöre halkı tarafından gümüş balığı olarak da
adlandırılmaktadır.Vücut ince uzun yapılı olup, orta büyüklükteki pullarla örtülüdür.Vücut
yüksekliği standart boyda 4.2-5.3 defa kadardır.Gözleri iri olup çapları baş boyuna 3.3-4.2
defadır.Alt çene daha uzun ve ağız üt durumludur. Ventral yüzgeçlerin önünde keskin
görünüşlü pulsuz bir karina mevcuttur. Kuyruk yüzgeci çok derin çatallı değildir. Boyu
küçük olup nadiren 30 cm’yi geöen bireylere rastlanır. Renk sırtta esmer-gri, yan taraflar
ve karın bölgesinde gümüş beyazıdır. Yüzgeçler genellikle renksiz, nadiren sarıkahverengidir. Diyagnostik özellikleri D: III 8, A: III 13-14, P: I 15-16, V: II 8-9, L.lat: 65-6,6
L.tran: 11/4, Farinks diş sayısı: 2.5-5.2 şeklindedir. Akarsu ve göllerin parlak yüzeylerini
tercih ederler. Gruplar halinde gezer ve pelajik yaşam sürdürürler. Tatlısu balığı
olmalarına karşın bazen acısulara da girdikleri görülür.
Saha çalışmasında, proje alanından yakalanan bu türün populasyon yoğunluğu
“orta” olarak değerlendirilmiştir.
A. chalcoides (Tatlısu Kolyozu)
Barbus tauricus
Sırt kısmı koyu sarı, karın kısmı ise açık sarıdır. Torpido vücut şekline sahiptir.
Büyük, ventral konumlu, yarım ay görünümündeki ağızda bulunan dudaklar etlidir. İki çift
bıyığı vardır. Yanal çizgi tamdır, vücudun tam ortasında yer alır. Dorsal yüzgecin sonuncu
basit ışınının serbest kenarı tırtıklı ve ucu esnektir. Dorsal siyah-kahverengi, ventral
beyaz-açık sarı renklidir. Ventral bölge hariç başın üstünde, yanlarda, yüzgeçlerin
üzerinde bol miktarda, gelişi güzel dağılmış küçük siyah kahverengi benekler mevcuttur.
Diğer Barbus türlerinde olduğu gibi genellikle hızlı, akıntılı ve temiz akarsuların “Barbus
Zonu” denilen orta kesimlerinde küçük gruplar halinde yaşayan bir zemin
balığıdır.Akarsuların durgun olan bölgelerinde bulunmazlar.Suların soğuk olduğu kış
periyodunda, derinlere çekilerek kışuykusuna yatarlar.Bu yüzden kışın bilhassa baraj
göllerinde ağlarla fazla miktarda yakalanırlar. Doğu Karadeniz bölgesinde minimum debisi
100 L. daha fazla olan tüm akarsularda dağılım gösterir. Diagnostik özellikleri D. III-IV 7–
8; A. III 5; L. lat. 49–77; L. tran.10–16/7–10; Farinks diş. 2.3.4–4.3.2; Solungaç diken
68
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
sayısı ise 7–9 arasındadır. Akarsu sistemlerinin yüksek akıntılı temiz, oksijeni bol, dip
yapısı çakıllı, taşlı ya da kumlu habitatları tercih eden bu tür, durgun su sistemlerine de
uyum sağlayabilir. Genç bireyler bentik organizmalarla beslenirken, erginlerinin besin
tercihini küçük balık ve bitki materyalleri oluşturur. Üreme dönemi diğer Cyprinidae
(Sazangiller) türleri gibi Nisan-Temmuz aylarında olan tür, üremek için akarsuların üst
kısımlarına göç ederler. Akarsuların taşlık ve kumlu kıyı bölgelerini yumurtlama alanı
olarak terciheder ve su sıcaklığı 12-18 °C’ye ulaştığında üreme davranışında bulunur.
Saha çalışmasında, proje alanından yakalanan bu türün populasyon yoğunluğu “orta”
olarak değerlendirilmiştir. Ekolojik toleransı yüksek olması, durgun sulara çok iyi uyum
göstermesi ve geniş yayılışlı bir tür olması, bu türün barajdan olumsuz yönde
etkilenmeyeceği fikrini vermektedir.
B. tauricus (Bıyıklı balık)
Capoeta banarescui
Nehirlerin orta zonlarında, akıntı hızı yüksek olmayan, zemini taşlı ya da çakıllı
habitatları tercih eden bu tür, durgun sulara da iyi uyum sağlayan bir türdür. Genel olarak
genç dönemde zooplankton ve fitoplanktonla, ergin dönemde ise omurgasızlar, algler ve
sucul bitkilerle beslenir. Üreme dönemi Mayıs-Haziran aylarıdır. Özellikle üreme
döneminde, yukarı kısmına doğru göç ederler ve üreme periyodunu tamamladıktan sonra
tekrar beslenme habitatı olan akarsuyun bol oksijenli ve hızlı akıntılı bölgelerine geri
dönerler. D. III 8; A. III 5; P. I 18-19; V. I 8; L. lat. 64-80; L. tran 13-16/18-21; Farinks diş.
2.3.4–4.3.2; Solungaç diken sayısı 10-15 aralığındadır. Proje sahasından yakalanan ve
populasyon düzeyi “orta” olarak değerlendiren bu türün ekolojik toleransı yüksek olması
ve durgun sulara iyi uyum sağlaması ve geniş yayılışlı olması sayesinde bu projeden
olumsuz yönde etkilenmeyeceği fikrini vermektedir.
69
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
C. banarescui
Squalius cephalus
Vücut torpido biçimindedir. Ağız büyük, bıyıksız, terminal konumlu ve at nalı
görünümündedir. Burun yuvarlak, gözler iridir. Yanal çizgi tamdır ve karın kısmına doğru
belirgin kavis yapmıştır. Vücudun sırt kısmı koyu olup, mavi-yeşil renkte yansımalar
gözlenmiştir. Karın gümüş parlaklığındadır. Renk yan taraflara doğru gittikçe açılır ve
karın kısmında sarı-beyaz bir görünüm kazanır. Dorsal, kaudal ve pektoral yüzgeçler
renksiz; ventral ve anal yüzgeçler ise portakal sarısı renktedir. Vücudunu örten pulların uç
kısmında küçük ve siyah renkli pigment taneleri görülür. Diagnostik özellikleri N:16, D III-8;
A III 8;V II-8; P I 16-17; line lateral pul sayısı 43; farinks diş sayısı 2.5-5.2’dir. Leuciscus
(Squalius) cephalus, temiz ve hızlı akan akarsuları tercih ettikleri Geldiay ve Balık (1988)
tarafından bildirilmektedir. Tipik olarak akarsu balığı olarak bilinen bu tür, göllere veya
acısulara çok iyi uyum gösterir. Üreme dönemi Mayıs-Haziran aylarındadır. Çoğunlukla
sucul omurgasızlar, böcek larvaları, bitki parçacıkları ve küçük balıklarla beslenir. Erginleri
3-4 yaşlarında eşeysel olgunluğa erişir. IUCN’e göre “LC” kategorisinde olup tehlike
altında değildir. Populasyon yoğunluğu “orta” olarak değerlendiren bu türün ekolojik
toleransı oldukça yüksektir ve projeden olumsuz yönde etkilenmeyeceği düşünülmektedir.
Squalius cephalus (Tatlısu kefali)
70
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Carassius carassius(Havuz balığı)
Havuz balığı olarak bilinen bu tür gerek vücut şekli, gerekse dorsal ve anal
yüzgeçlerinin 3. basit ışınlarının testere şeklinde dişlenmiş olmasıyla C. carpio türüne
benzerse de, ağzının bıyıksız, kuyruk yüzgeçlerinin daha az girintili ve farinks dişlerinin
tek sıralı olmasıyla kolayca ayrılmaktadır. Maksimal vücut yüksekliği, kuyruksuz vücut
boyunda 2,5-2,8 defa vardır. Baş boyu vücut yüksekliğinden daha küçüktür. Ağız küçük ve
terminaldir. Dorsal yüzgecin kaidesi oldukça uzun ve serbest kenarı özellikle erginlerde
hafif yuvarlaktır. Diyagnostik özellikleri; D: III-IV 14-22, A: II-III 5-7, P: I 12-15, V: II 7-8, L.
lat. : 29-36, L. trans. : 7-8/5-6, ve Farinks dişleri: 4-4 şeklindedir. Boyu 50 cm., ağırlığı 3-4
kg. kadar olabilir. Renk çok değişken olmakla beraber, çoğu kez sırtı yeşi-kahverengi, yan
tarafları sarı ve kırmızımsı, karın bölgesi ise sarı-beyazdır. Sazanlarda olduğu gibi durgun
sığ sularda ve küçük göletlerde yaşar. Bitkilerin yoğun olduğu kıyı zonlarını tercih ederler.
Genellikle zemini tercih eden bir balıktır. Soğuk periyotta havuz ve gölcüklerin dibindeki
yumuşak çamura gömülerek kışı geçirirler. Çok dayanıklı balıklardan olduğu için çeşitli
ortamlarda yaşama olanağı bulunabilmektedir. Suda erimiş oksijen miktarı aşırı düşse
bile, yine de yaşamlarını sürdürebilirler. Başlıca besinlerini bitkiler, mayıs böceği ve dipter
larvaları ile küçük zooplanktonlar teşkil eder. Yumurtlama zamanı mayıs-haziran arasıdır.
Cinsel olgunluğa erişme 3-4 yaşında meydana gelir. Genellikle yumurtalar bitki
gövdelerine yapıştırılır. Bu balıkların anavatanı Asya olmakla beraber, sonradan çeşitli
amaçlarla Avrupa ülkelerine taşınmışlardır. Ülkemiz için fazla ekonomik önemleri yoktur.
Ancak, havuzlarda, küçük göletlerde ve akvaryumlarda süs balıkları olarak yetiştirilirler. Bu
balık türünün Almus baraj gölüne aşılandığı ve nasıl ve ne miktarda aşılandığının kaydı
olmadığı bildirilmektedir. Yöre balıkçıları ile yapılan görüşmelerde bu türe proje sahasında
nadiren de olsa rastlandığı tespit edilmiştir. Gerek ekonomik öneminin olmaması ve
gerekse de asıl populasyon alanının Almus baraj gölü olduğunun belirlenmesi sebebiyle,
planlanan projenin bu tür üzerinde olumsuz etkisinin olmaması öngörülmüştür.
C. carassius (Havuz balığı)
71
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Cyprinus carpio (Sazan)
Sazan balığı yüksek sırtlı, tıknaz, baş ve sırt kısımları esmer yeşil, yanlar yeşilimsi
sarı renktedir. Ağızda diş bulunmaz, farinks dişleri vardır. Ağız kenarında bir çifti kalın,
diğer çifti ince olan bıyıklara sahiptir. Göğüs ve karın yüzgeçleri çift, diğer yüzgeçleri ise
tektir. Vücut kambur ve kafa küçüktür. Diyagnostik özellikleri D: (III) IV 17-22 A: III (4) 5 (6)
P: I (13) 14-16 V: II (7) 8 (9) L.lat.: 37-41 L.tran.: (5) 6 (7)/ (5) 6 (7) Farinks diş sayısı ise
1.1.3-3.1.1 şeklindedir.Ilıman iklim bölgelerinin ekonomik öneme sahip türü olan sazan,
sıcağı sevmesinin yanında soğuğa da dayanıklıdır. Sazan yüksek bir çevre toleransına
sahiptir. Doğal yaşam alanı havuzlar, göller ve nehirlerdir.Sazan dipten beslenen omnivor
bir balıktır. Aşağı yukarı 3 yaşında ergin hale gelirler. Bu balık türünün Almus baraj gölüne
aşılandığı ve nasıl ve ne miktarda aşılandığının kaydı olmadığı bildirilmektedir. Yöre
balıkçıları ile yapılan görüşmelerde bu türe proje sahasında nadiren de olsa rastlandığı
tespit edilmiştir. Gerek ekonomik öneminin olmaması ve gerekse de asıl populasyon
alanının Almus baraj gölü olduğunun belirlenmesi sebebiyle, planlanan projenin bu tür
üzerinde olumsuz etkisinin olmaması öngörülmüştür.
C. carpio (Sazan)
Chondrostoma regium (Kababurun)
Kababurun olarak bilinen Chondrostoma regium (Heckel, 1843) türü, Cyprinidae
familyasının bir üyesidir. Kuzeybatı Anadolu ve Trakya Bölgesi hariç tüm Anadolu’yu
kapsayan geniş bir dağılıma sahiptir. Ekonomik öneme sahip olmamasına karşın
bulunduğu bölgelerde yöre halkı tarafından besin olarak tüketilmektedir. Vücut rengi sırtta
yeşilimsi kahverengi, yan taraflar ve karın tarafı ise, portakal sarısı renklidir. Vücut
yüksekliği baş uzunluğundan fazladır. Kuyruk yüzgeci derin çatallı ve loplarının ucu sivri,
gözler iridir. Diagnostik özellikleri D III 9, A: III 10-11, P:I 15-16,V: I-II 6-8, L.lat: 64-68,
72
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
L.trans: 12-14/5-6, Farinks dişleri ise 7-7;7-6;6-7 şeklindedir.Proje sahasında yaşadığı
tespit edilen bu türün populasyon yoğunluğu “yüksek” olarak tespit edilmiştir.
C. regium (Kababurun)
Silurus glanis (Yayın balığı)
Siluridae familyasına mensup bir türdür.Bölgesel bir yoğunluk göstermeksizin
Orta,Doğu Avrupa ve Batı Asya akarsu ile göllerinde yaşamaktadırlar.Genellikle tatlısu
formu oldukları halde, bazen Karadeniz ve Baltık Denizi sahillerinin acı sularına da
geçtikleri ifade edilmektedir. Bu türün, Trakya üzerinden ülkemize girip, birçok göl ve
akarsuyumuzda mevcut olduğu bilinmektedir. Karnivor ve saldırgan bir türolup, diğer
balıkların değerlendirmediği besin kaynaklarını ete dönüştürür. Yaşama ortamları,
çoğunlukla havuz tabanının derin ve bitkilerle çevrilmiş bölgeleridir. Genellikle gün ışığının
olduğu saatlerde korunaklarda saklanırlar. Geceleri ise,yem bulmak üzere saklandıkları
yerlerden çıkarlar. Letarjik bir balık türü olup, pasif kalırlar. Vücudu çıplak olup, yumuşak
ve visköz karekterli bir deri ile örtülüdür. Baş, ön kısımda yuvarlak ise de, dorso-ventral
olarak hafifçe yassılaşmıştır. Çenelerindeki dişleri iyi gelişmiştir. Ağzı büyük olup, 3 çift
bıyık taşır.Bu üç çiftten iki çifti alt çenede, bir çifti ise,üst çenede bulunur.Gözleri gayet
küçüktür.yanal çizgi sırta daha yakın olan düz bir çizgi şeklinde uzanır. Vücut anüsün
bulunduğu bölgeden itibaren kuyruğa doğru gidildikçe yanlardan yassılaşır. Dorsal yüzgeç
çok küçük olup, baş kısmına oldukça yakındır. Buna karşın, anal yüzgeç oldukça uzun
olup, ventral yüzgeçlerin hemen gerisinden başlar ve kuyruk yüzgecinin çok yakınına
kadar uzanır. Kuyruk yüzgeci tek loplu, serbest ve kenarı yuvarlaktır. Pektoral
yüzgeçlerde, düzensiz dişler taşıyan çok kuvvetli birer diken ışını bulunur. Vücut rengi; sırt
siyahımsı gri veya kül rengi, karın tarafları ise, kirli beyaz veya sarımtıraktır. Bazen sırt
tarafında yeşilimsi kahverengi yansımalar da görülür. Özellikle genç bireylerde, vücudun
yan tarafları alacalı bir desene sahiptir. Diagnostik özellikleri D: I 3 (4), A: I 85–92, P: I 15–
18, V: I 11–12, C 15–18 şeklindedir. Bu balık türünün Almus baraj gölüne aşılandığı ve
nasıl ve ne miktarda aşılandığının kaydı olmadığı bildirilmektedir. Yöre balıkçıları ile
yapılan görüşmelerde bu türe proje sahasında nadiren de olsa rastlandığı tespit edilmiştir.
Gerek ekonomik öneminin olmaması ve gerekse de asıl populasyon alanının Almus baraj
gölü olduğunun belirlenmesi sebebiyle, planlanan projenin bu tür üzerinde olumsuz
etkisinin olmaması öngörülmüştür.
73
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
S. glanis (Yayın balığı)
Öneriler
Nehirler üzerinde yapılan su yapıları, su miktarı, kalitesi ve özellikle de su akışı
üzerinde ve dolayısıyla da tüm su ekosistemi üzerinde bir etki oluşturmaktadır.
Nehirlerdeki habitatların sürdürülebilirliği için gerekli olan akış miktarına çevresel akış
denir. Bu nedenle mansaptaki su ekosisteminin korunması için gerekli en düşük akımın
(çevresel akış) belirlenmesi önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Günümüzde bir
nehrin biyolojik ihtiyaçlarına dayanan akışın yönetimi konusunda düzenlemeler ve
yönetmelikler henüz mevcut değildir. Ancak yörede yaşayan canlıların yaşamlarını
sürdürebilmeleri için bırakılması gereken su miktarına (kuyruk suyu) dikkat etmek gerekir.
Bunun belirlenmesinde akarsuyun mevsimsel beslenimi, baz akımı, yatağın kuruyup
kurumadığı, havzanın jeolojik özellikleri vb. göre ortaya çıkan akarsu rejimleri önem
taşımaktadır.
Akarsu ekosisteminin devamı için çok önemli olan akarsu yatağına bırakılacak
“Kuyruk (Can) suyunun miktar ve zamanlamasının şu şekilde olması uygundur;
regülatörlerden bırakılacak olan can suyu miktarı regülatörlerin kurulacağı olan derelerin
son on yıllık akım değerlerinin en az %20’si olacak şekilde bırakılmalıdır. Regülatörlerden
belirtilen oranlarda su bırakıldığında deredeki ekosistemin devamlılığı da sağlanmış
olacaktır. Örneğin alabalıklar için Hidroelektrik santralinin inşaası sırasında ve sonrasında
su derinliğin 20-65 cm (ortalama 36 cm), akıntı hızının ise 33-80 cm/sn (ortalama 54
cm/sn) olması önerilmektedir (Cowx and Welcomme, 1998).
74
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kuyruk (Can) Suyu
Nehirler üzerinde yapılan su yapıları, su miktarı, kalitesi ve dolayısıyla da su
ekosistemi üzerinde bir etki oluşturmaktadır. Bu nedenle mansaptaki su ekosisteminin
korunması içinde gerekli düşük akımın (çevresel akış) belirlenmesi önemli bir problem
olarak ortaya çıkmaktadır (Özdemir vd., 2007). Hidrolojide düşük akım hesabı; içme ve
sulama suyu temininde, hidroelektrik santrallerden verilecek minimum etek suyu
hesabında, su kirliliğine yönelik çalışmalarda ve nehirlerdeki sucul ekosistemin devamlılığı
için gerekli su miktarının belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Nehirlerdeki habitatların sürdürülebilirliği için gerekli olan akış miktarına çevresel
akış denir. Günümüzde bir nehrin biyolojik ihtiyaçlarına dayanan akışın yönetimi
konusunda düzenlemeler, yönetmelikler henüz mevcut değildir. Ancak nehirdeki yaşamın
varlığını sürdürebilmesi için bırakılması gereken su miktarının (kuyruk suyu) belirlenmesi
amacıyla kullanılabilecek pek çok metot vardır. Her metotta sucul topluluklar (canlılar) için
en önemli şeyin ne olması gerektiği farklıdır. Bu nedenle bu metotlar farklı kabullere
dayanmaktadır.
IV.2.14. Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu
türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan
türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için
belirlenen koruma kararları),Endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri
için gerekli optimum su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı
gibi parametrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin
değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi,
Proje alanında yer alan flora ve fauna türlerine ilişkin bilgiler ve alınması gereken
önlemler ile MAK kararları Bölüm IV.2.12’de belirtilmiştir.
Proje alanında yer alan balık türleri için gerekli su yükseklikleri ve balıklara ait
özellikler proje kapsamında hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu’nda belirtilmiş
olup, söz konusu raporda belirtilen hususlara uyulacaktır.
IV.2.15. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarlar, mevcut ve
planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar
için önemi ve ekonomik değerleri),
Projenin planlandığı Tokat İli’ne ait madencilik faaliyetlerine ilişkin bilgiler aşağıda
verilmiştir.
Sanayi Madenleri:
Cinsi
İli
İlçesi
Belde/Bucak
Asbest
Tokat
Merkez
Çamlıbel /Dodurga
Bentonit
Tokat
Niksar
Yazıcık
Döküm
8.828 G
Yazıcık
(Karasüleyman)
Ağartma Çamuru
1000 Mm
İyi
4500 Olası Rez.
Büşürüm (Akpınar)
Ağartma Toprağı
20 Mm
178.586 G+M
Bentonit
Tokat
Niksar
Tuğla- Kiremit
Tokat
Reşadiye
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Tenör %
Rezerv (1000 Ton)
500 Mm
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Akdoğmuş
Sondaj Döküm
Pellet
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Bereketli Toklar
Ağartma Toprağı
6000 Mm
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Büşürüm (Çatak)
Ağartma Toprağı
10 Mm
75
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Cinsi
İli
İlçesi
Belde/Bucak
Tenör %
Rezerv (1000 Ton)
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Büşürüm (Kara
Gelin)
Ağartma Toprağı
50 Mm
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Doğantepe Köyü
Sondaj
Bentonit
Tokat
Reşadiye
İbrahimşeyh
Sondaj Döküm
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Kaşpınar
Sondaj
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Köklü
Ağartma Toprağı
Bentonit
Tokat
Reşadiye
Köryakup Sırtı
Sondaj
Asbest
Tokat
Bayramaltı Köyü
125 Mm
210 000
Metalik Madenler
Belde/ Bucak
Köy/Mevki
Tenör %
Rezerv
(1000ton)
Dökmetepe
Katköyü
32.67
3.0
Bula Köyü
Cu %2.78
Karaoluk
Fe %50
30 G
Karaoluk
40
Salur
5-48
0.300 M
Artova
Salur
5-10
0.100 G
Tokat
Artova
Salur
5-48
Krom
Tokat
Artova
Salur
5-48
Asbest
Tokat
Çamlıbel
Dodurga
500 Mm
Bakır
Tokat
Gökdere
Karakaya
Çökelek
Bakır
Tokat
Niksar
Eryaba
Cinsi
İli
İlçesi
Manganez
Tokat
Bakır
Tokat
Demir
Tokat
Artova
Manganez
Tokat
Artova
Krom
Tokat
Artova
Krom
Tokat
Krom
0.1 G
Cu %0.57-
Enerji Madenleri:
Tokat İli’nde enerji madenlerinden sadece linyit kömürü bulunmakla birlikte söz
konusu maden yataklarında bu gün itibari ile faaliyette bulunulmamaktadır.
Taş Ocaklarına Tabi Olan Doğal Malzemeler
İlimizde taş ocakları nizamnamesine tabi olan doğal malzemeler ve bu
malzemelerle ilgili işletmelere ait bilgiler aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Cinsi
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Ocağın İsmi Ve Sahibi
Ahmet ŞAHİN
Mustafa KAYA
Mehmet KARACA
Nurettin ÇAKIR
Ali ECDAR
Yunus AYDIN
Özkan POLAT
Gül-Ko İnşaat
Bedrettin YELKAYA
76
Adresi
Harmanlar Mevkii Erbaa
Şıhlar Mevkii Erbaa
Göllüköy Reşadiye
Büyükbağlar Gülemezler Mevkii TOKAT
Taşlıçiftlik Ağyer Mevkii TOKAT
Gülemyazılar Mevkii TOKAT
Yazıbağı Gülemezler Mevkii TOKAT
Yeşilırmak Yatağı Turhal
Güryıldız Beldesi TOKAT
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Cinsi
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Kum Ocağı
Ariyet Ocağı
Malzeme Ocağı
Malzeme Ocağı
Ocağın İsmi Ve Sahibi
Erbaa Belediye Başkanlığı
Murat KARABEKİROĞLU
Hakan ŞAHİN
D.S.İ. Samsun 7. Bölge Müd.
Karayolları 7. Bölge Müd.
Sulusaray Belediyesi
Zile Belediyesi
Erdal POLAT
Salih ALTUN
Turkon MNG A.Ş
Karayolları 7. Bölge Müd.
Karayolları Samsun 7. Bölge Müd.
Karayolları Samsun 7. Bölge Müd
Malzeme Ocağı
Karayolları Samsun 7. Bölge Müd
Adresi
Harmanlar Mevkii Erbaa
Gülmeleönü Köyü Almus
Büyükbağlar Köyü Mevkii TOKAT
Harmanlar Mevkii Erbaa
Zile
Sulusaray
Zile
Tokat Merkez
Tokat Merkez
Reşadiye
Reşadiye
Çekerek Irmağı Zile
Şenyurt Beldesi Dikenlik Mevkii Turhal
Yolkaya Köyü Delice Deresi Mevkii
Reşadiye
IV.2.16. Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu
Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri Ve Değeri)
Tokat İli, genel olarak dağlık ve engebeli arazi yapısına sahip olup, geniş ovalar
mevcut değildir. İldeki büyükbaş hayvancılık sayısı ve Türkiye Geneli’ne göre durumu
aşağıda verilmiştir.
TÜR
TÜRKİYE
TOKAT
Sığır (Yerli)
2.464.722
69.629
Manda
84.726
6731
Sığır (Kültür)
4.197.890
54.648
Sığır (Melez)
4.707.188
99.548
İldeki küçükbaş hayvancılık sayısı ve Türkiye Geneli’ne göre durumu aşağıda
verilmiştir.
Tür
TÜRKİYE
TOKAT
Koyun (Merinos)
1.086.392
575
Koyun (Yerli)
22.003.299
190.256
Keçi (Kıl)
6.140.627
33.649
Keçi (Tiftik)
152.606
-
Proje Alanı Hayvancılık Özellikleri
Proje alanı ve yakın çevresinde genel olarak aile içi tüketime yönelik büyükbaş ve
küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yürütülmektedir.Söz konusu hayvanların kullanımı için
gerekli olan su miktarları da Su Hakları Raporu’nda hesaplanmış olup, ilgili miktarlarda
su yatağa bırakılacaktır.
77
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.2.17. Peyzaj Değeri Yüksek yerler ve rekreasyon alanları
Proje üniteleri için gerekli toplam alan 77.019 m2’dir. Faaliyet alanı ve yakın
çevresinde gerçekleştirilen inceleme gezilerinde, literatür çalışmalarında peyzaj değeri
yüksek yerlere ve rekreasyon alanlarına rastlanmamıştır.
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin inşaat aşamasının tamamlanması ile
birlikte, inşaattan kaynaklanacak görsel bozukluğun giderilmesi amacıyla, sıyrılan bitkisel
toprak tabakası geri örtülecek, bitki örtüsü ile uyumlu ağaç ve bitkiler kullanılarak peyzaj
çalışması yapılacak ve proje alanı, inşaat öncesi haline olabilecek en yakın şekilde
düzenlenecektir.
Proje kapsamında hazırlanan ve Ek-22’de sunulan Ekolojik Peyzaj Değerlendirme
Raporu’nda yer alan hususlara riayet edilecektir.
IV.2.18. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan
Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla
Tahsis Edilmiş Alanlar, Vb.)
Çilehane Regülatörü ve HES proje alanı ve yakın çevresinde yer alan orman sayılan
alanlar, devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerdir. Bunun
dışında, askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis
edilmiş alanlar vb. proje dahilinde bulunmamaktadır.
IV.2.19. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve Gürültü Açısından
Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi
Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarından önce regülatör yerinde su kalitesi
belirlenecek olup, çevresel izleme raporu ekinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çevre
ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sunulacaktır.
IV.2.20. Projenin gerçekleştirileceği dere üzerinde ve proje alanında
planlanan diğer projelerle olan etkileşimleri, gerekli hesaplamaların yapılması
Proje kapsamında hazırlanan Ekosistem Değerlendirme ve Mansap Su Kullanım
Hakları Raporu’nda memba ve mansap ilişkisi göz önünde bulundurularak çalışmalar
gerçekleştirilmiş ve akımlar belirlenmiştir.
Ayrıca ÇED Raporu içerisinde yapılan hesaplamalar (emisyon, gürültü) özellikle
mansapta yer alan Almus Barajı’nın faaliyette olması, Yeşilırmak I-II Barajları’nın ise
planlama aşamasında yer alması sebebi ile değerlendirilmiştir.
IV.2.21 Diğer Özellikler
Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları
içerisinde planlanmakta olup, aşağıda konu ile ilgili sosyo-ekonomik etkiler incelenmiştir.
78
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca
Sektörler, Yöresel İş gücünün Bu Sektörlere Dağılımı, Sektörlerdeki Mal Ve Hizmet
Üretiminin Yöre Ve Ülke Ekonomisi İçindeki Yeri Ve Önemi, Diğer Bilgiler) Gelir
(yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen
maksimum, min. ve ortalama gelir); İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa
oranı),
Tokat İli’nin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler turizm, tarım, hayvancılık,
madencilik ve sanayidir.
Tokat ilinin ekonomisi geniş ölçüde tarıma ve tarımla ilgili sanayiye dayanır. Faal
nüfusun % 80’i tarım sektöründe çalışmaktadır. Tokat’ın verimli ovalarında her çeşit ürün
yetiştirilir. Hayvancılık da oldukça ileridir.
Tarım: Birbirinden dağlarla ayrılmış ovalar çok verimlidir. Her çeşit tarım ürünü
yetişirse de, Artova’da tahıl, Kazova’da bağcılık ve Taşova’da tütün ekimi daha ağır basar.
Tokat’ta sebze ve meyvecilik, sanayi bitkileri ve baklagiller mühim yer tutar. Başlıca tarım
ürünleri buğday, arpa, mısır, nohut, fiğ, şekerpancarı, yeşil mercimek, yonca, tütün,
soğan, ayçiçeği ve patatestir. Başta domates olmak üzere her çeşit sebze ve meyve
yetişir. Tokat için Türkiye’nin meyve bahçesi tabiri kullanılır.
Tokat’ta yetişen tütün, kokulu ve en iyi cinstendir. Çavuş üzümüne benzeyen
“narince” üzümü meşhurdur.
Hayvancılık: Tokat ili hayvancılık bakımından oldukça zengin bir ildir. Turhal Şeker
Fabrikasında küspe ve melas gibi yemlerin üretilmesiyle besi hayvancılığı gelişmiştir.
Sığır, manda, koyun, kıl keçisi ve hindi beslenir. Arıcılık gelişmiştir. Dut ağacının
yetişmesine elverişli olan Tokat’ta ipekböcekçiliğini geliştirme ve yaygınlaştırma
çalışmaları yapılmaktadır.
Ormancılık: Tokat ili orman varlığı bakımından zengin bir ildir. 420 bin hektar orman
ve 56 bin hektar fundalık alanı vardır. Ormanlarda değerli sedir ağacı, gürgen, ladin,
köknar, dişbudak, kestane, yabani zeytin, meşe ve kayın bulunur. Vadilerdeyse söğüt ve
kavak ağaçları çoğunluktadır.
290 köy orman içinde ve 164 köy orman kenarındadır. Her sene 40-500 m3 sanayi
odunu ve 369.000 ster yakacak odun elde edilir.
Madenleri: Tokat ili madenler bakımından da zengin sayılır. İl dahilinde betonit,
antimon, oniks, krom ve kömür çıkarılır. Antimon yalıtıcı ve yüksek sıcaklığa dayanıklı bir
madendir. En çok Turhal ilçesinden çıkarılır. Betonitse yağ ve şeker gibi ürünlerin
arıtılmasında, kanalizasyon sularının temizlenmesinde, petrol ve su sondajlarında
kullanılan çamurların hazırlanmasında kullanılır. Türkiye’nin en zengin betonit yatakları
Reşadiye ilçesinde bulunur.
Sanayi: Tokat ilinde faal nüfusun ancak % 5’i îmalat sanayiinde çalışır. 10 ve daha
fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı 100’e yakındır. Tütün, gıda, taş ve toprağa dayalı sanayi
ve kimya sanayi dalı işyerlerinin mühim kısmını teşkil eder. Turhal Şeker Fabrikasında
3000 kişi çalışmakta ve günde 2550 ton pancar işlenmektedir. Tokat Sigara Fabrikasında
yaklaşık 2400 işçi çalışmaktadır. Takım Tezgahları Aksesuarı Fabrikası, Dimes Meyve
Suyu Fabrikası, un fabrikaları, kiremit tuğla fabrikaları, Samaş Bentonit Fabrikası, Yem
Fabrikası, Kereste Fabrikası, Alüminyum, Bakır İşleme Atölyesi, Ziraat Aletleri
Îmalathanesi ve Lastik Ayakkabı Fabrikası başlıca sanayi kuruluşlarıdır. Organize sanayi
bölgesinin kurulmasıyla, çeşitli sanayi kuruluşları bölgede yatırım yapmaya başlamışlardır.
79
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
2012 yılında hazırlanan Tokat İşgücü Piyasası Analiz Raporu’na göre Tokat İli’ne
ilişkin işsizlik verileri aşağıda verilmektedir.
Kaynak: Tokat İşgücü Piyasası Analiz Raporu, 2012
www.kip.org.tr/Portals/0/tokat%20FINAL%20web.pdf
IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel Ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler,
Nüfus Artış Oranları, Ortalama Hane Halkı Nüfusu, Diğer Bilgiler)
Tesis edilmesi planlanan Çilehane Regülatörü ve HES Projesi inşaat ve işletme
aşamalarında olası sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje
alanı yakın çevresindeki yerleşim alanıdır. Bu bölgeler birinci öncelikli olarak sosyoekonomik yönden etkilenecek yerleşim yerleridir. Bahsi geçen bu bölgede sosyoekonomik etkilerin değerlendirilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının belirlenmesi
amacıyla TÜİK’ten (Türkiye İstatistik Kurumu) elde edilen nüfus verileri değerlendirilmiştir.
2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi istatistiklerine göre proje alanının
içerisinde bulunduğu Tokat ili ve ilçeleri nüfus istatistikleri Tablo IV.3.2.1.’de verilmiştir.
Tablo IV.3.2.1.Tokat İli ve İlçeleri’ne Ait Nüfus Bilgileri
İl/İlçe merkezi
Belde/Köy
Toplam
Tokat
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Merkez
132.437
65.809
66.628
49.788
25.179
24.609
182.225
90.988
91.237
Almus
5.315
2.74
2.575
24.487
12.162
12.325
29.802
14.902
14.9
Artova
3.156
1.617
1.539
6.294
3.124
3.17
9.45
4.741
4.709
Başçiftlik
4.195
2.081
2.114
2.91
1.435
1.475
7.105
3.516
3.589
Erbaa
60.201
29.734
30.467
35.381
17.264
18.117
95.582
46.998
48.584
Niksar
32.692
16.279
16.413
31.032
15.242
15.79
63.724
31.521
32.203
Pazar
4.979
2.481
2.498
10.447
5.208
5.239
15.426
7.689
7.737
Reşadiye
8.835
4.477
4.358
33.53
16.824
16.706
42.365
21.301
21.064
Sulusaray
3.374
1.708
1.666
5.464
2.646
2.818
8.838
4.354
4.484
Turhal
63.6
31.209
32.391
22.323
11.109
11.214
85.923
42.318
43.605
Yeşilyurt
5.268
2.596
2.672
6.517
3.281
3.236
11.785
5.877
5.908
Zile
34.442
16.917
17.525
27.323
13.62
13.703
61.765
30.537
31.228
358.494
177.648
180.846
255.496
127.094
128.402
613.990
304.742
309.248
Toplam
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr
80
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tokat iline ait göç istatistikleri tablo IV.3.1.2’de verilmiştir.
Tablo IV.3.2.2.Tokat İli Göç İstatistikleri
İl
Tokat
ADNKS 2012 Nüfusu
Aldığı Göç
Verdiği Göç
Net Göç
Net Göç Hızı
613.990
34.725
31.812
2.913
4,76
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr
IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri
Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)
Proje alanının yer aldığı Almus ve Reşadiye ilçelerinde birer adet hastane
bulunmakta olup, aşağıda verilen numaralardan ulaşılabilmektedir.
40 yatak kapasiteli Reşadiye Devlet Hastanesi:
19 yatak kapasiteli Almus ilçe Hastanesi:
0356 461 34 08
0356 400 00 40
Söz konusu hastaneler dışında Almus ve Reşadiye ilçelerinde Toplum Sağlığı
Merkezi de yer almaktadır.
Almus ve Reşadiye İlçe merkezlerinde ve bağlı köylerde toplamda 50’ye yakın
öğretim kurumu yer almaktadır.
Tokat İl Merkezinde yer alan 26 Haziran Kültür Sarayı kültürel etkinlikler ve sosyal
faaliyetlere olanak sağlamaktadır.
IV.3.4. Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı,
Mevcut Ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Konutlar,
Turizm Alanları Vb.)
Kırsal alanda yapılaşma bağ evleri veya tek-çift katlı bahçe evleri şeklindedir. Bağ
evlerinden bazıları tarihi özellikleri yansıtmaktadır. Kırsal alanlara ait yerleşim planları
bulunmamaktadır.
Kelkit ırmağı yatağı ve Yeşilırmak yatağı gerek toprak yapısı ve gerekse fay
hattının üzerlerinde bulunmalarından dolayı yerleşim açısından sakıncalı bölgeleri
oluşturmaktadır. Kentsel büyüme deseninde rekreasyonel alanlara fazla önem
verilmemektedir. Tokat kentinin rekreasyonel amaçlı kullandığı alan Gümenek regülatörü
çevresindeki 229.780m2’lik alandır. Fauna yönünden büyük çeşitliliğe sahip olan Tokat
ilinde balıkçılık ve avcılık, hayvancılık alanları yeterli düzeydedir. Almus Baraj gölünde
tarla balıkçılığı ve Sulama amaçlı kullanılan göletlerde balık avcılığı yapılabilmektedir.
IV.3.5. Diğer Özellikler
Bu bölümde aktarılacak başka bir husus bulunmamaktadır.
81
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
(Bu Bölümde Su Temini Faaliyeti İçin Bölüm IV’de Verilen Mevcut Çevre
Üzerinde Olması Muhtemel Etkiler Ortaya Konarak, Alınacak Önlemler
Belirtilmelidir)
(Bu Bölümde; Projenin Fiziksel Ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri, Bu
Etkileri Önlemek, En Aza İndirmek Ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari Ve
Teknik Önlemler V.1 Ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı Ve Ayrıntılı Bir Şekilde
Açıklanır)
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Projeler, Fiziksel
Ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Ve Alınacak Önlemler (Regülatör, su alma
yapısı, iletim tüneli, cebri boru ve HES varsa konkasör tesisi ve beton Santrali ,.
dahil)
Raporun bu bölümünde, projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamaları süresince
yapılacak faaliyetlerin, proje alanına muhtemel çevresel etkileri ve bu etkilere karşı
alınacak önlemler açıklanmıştır.
V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve
ne kadar alanda hafriyat ve bitkisel toprak oluşacağı, hafriyat ve bitkisel toprak
miktarları, kullanılacak malzemeler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin
ve bitkisel toprağın nerelere taşınacakları (1/25000 ölçekli vaziyet planında
gösterilmesi), nerelerde depolanacakları, alanın hacmi (1/1000 ölçekli halihazır
haritada ayrı ayrı gösterilmesi) ve hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat
malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve geçici
depolama alanının özellikleri,
Çilehane Regülatörü ve HES projesi kapsamında; regülatör, balık geçidi, iletim
kanalı, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, kuyruk suyu kanalı, enerji iletimi ile ilgili
tesisler, şantiye alanları, kazı fazlası malzeme stok sahaları gibi ünitelerin inşa edilmesi ve
enerji üretimi yapılması planlanmaktadır.
Tesislerin karakteristik verilere ve eklerde sunulan (Ek-9) fonksiyonel projeler göz
önünde bulundurularak arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında her bir tesiste (ünitede)
çıkarılacak hafriyat miktarları, hafriyatın nerelerde kullanılacağı ve bertaraf yöntemleri
aşağıda tablo halinde verilmiştir (Bkz. Tablo V.1.1.1). Hafriyat depolama alanları ve
şantiye alanlarına ait UTM 6 derecelik ve coğrafik koordinatlar, koordinat sayfasında
verilmiştir. Kazı fazlası malzeme stok sahalarının yerleşim yerlerine ve derelere olan
mesafeleri ise Bölüm II. Tablo II.1.1.’de verilmiştir. Proje alanı ve çevresine ait 1/25.000
ölçekli topoğrafik harita ise eklerde sunulmuştur (Bkz. Ek-2).
82
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo V.1.1.1. Çilehane Regülatörü ve HES Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşamasında Her Bir Tesiste Alınacak Hafriyat Miktarı, Hafriyatın Kullanılacağı Yerler ve Bertaraf Yöntemi
Hafriyatı
Alınacak
Ünite
Üniteye
Ait
Çıkan
Hafriyat
3
Miktarı (M )
Çilehane
Regülatörü
Regülatör,
batardo, su alma
yapısı,
derivasyon kanalı
Toplam= ~2.500
Dolgu ihtiyacı bulunmamaktadır.
Kazı fazlası malzemenin tamamının stok sahası I’e nakledilerek
depolanması sağlanacaktır
İletim Kanalı
Toplam=~45.000
Dolgu Miktarı = 10.000
Bir kısmı dolgu malzemesi olarak kullanıldıktan malzemelerin bir kısmı
Regülatör yakınındaki 1 ve 2 nolu kazı fazlası malzeme stok sahasına,
nakledilecektir.
Yükleme
Havuzu
Toplam =~ 2.700
Dolgu Miktarı = 1.000
Cebri Boru
Toplam= ~600
Dolgu ihtiyacı bulunmamaktadır.
Çıkan hafriyat malzemenin tamamı, kazı fazlası malzeme stok sahalarına
bırakılacaktır.
Santral
Binası,
şalt
sahası
ve
Kuyruksuyu
Kanalı
Toplam=~2.500
Santral binası temel iç dolgu ve
çevre düzenleme çalışmalarında
dolgu miktarı=~1.000
Çıkan hafriyat malzemesinin bir kısmı HES binası duvar arka yüzeylerinin
dolgusunda, memba ve mansap tahkimatlarında ve çevre düzenleme
çalışmalarında kullanılacaktır.. Fazla hafriyat ise kazı fazlası malzeme
stok sahası 2’e depolanacaktır.
Üniteye Ait Dolgu Miktarı (m3)
Çıkan Hafriyat Malzemesinin Kullanılacağı Yerler
Bir kısmı dolgu malzemesi olarak kullanıldıktan sonra kazı fazlası
malzemenin stok sahası II’e nakledilerek depolanması sağlanacaktır.
83
Fazla Hafriyatın Bertaraf Yöntemi
Çilehane
Regülatörü
ve
HES
projesi
kapsamında, genel toplamda yaklaşık 53.300 m3
hafriyat malzemesi oluşacaktır. Oluşan bu
hafriyat malzemesinin yaklaşık 12.000 m3 ‘ü
dolgu işlemlerinde değerlendirilecek, geriye kalan
yaklaşık 31.300 m3ü kazı fazlası malzeme stok
sahalarında depo edilecektir. Ayrıca fazla
malzeme mevcut yolların iyileştirilmesinde, alt ve
üst dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır.
Kullanılamayacak nitelikte olan malzemeler ve
by-pass malzemeleri ise proje alanının mücavir
alan sınırları dışında kalması nedeniyle, proje
kapsamında kurulacak şantiye ve kazı fazlası
malzeme stok sahaları (1 ve 2-3) (Söz konusu
alanlar
için
gerekli
izinler
alınmıştır.)
dağıtılmadan, gerekli tahkimatlar ile depolama
alanı çevresi desteklendikten sonra, ekolojik
dengeyi bozmayacak şekilde depolanacaktır. Bu
depolama öncesinde depo sahasının ilk halinde
mevcut olan nebati toprak sıyrılıp depolandıktan
sonra, yani dolgu sonrasında alanın üzerine
serilecek, böylece alanın eski görüntüsüne yakın
bir görüntü oluşturması sağlanacaktır. Söz
konusu depolama alanlarının yüzey sularından
veya yağmur sularından etkilenmemesi için kafa
hendekleri, kuşaklama kanalları vb. yapılacaktır.
Depo alanlarının, dere yatağını bozmayacak,
derede yön değişikliği yapmayacak şekilde ve
hafriyat çevreye dağılmadan düzenli depo
edilecektir. Hafriyat çalışmaları esnasında şeve
kesinlikle malzeme atılmayacaktır. Fazla hafriyat
malzeme
şeve
ve
dere
yataklarına
bırakılmayacaktır. Kullanılacak hafriyat depolama
alanlarına malzeme depolanmadan önce gerekli
tahkimat yapılacak olup, herhangi bir şekilde
dere içine girilmeyecektir ve derenin akış rejimi
bozulmayacaktır.
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Hafriyatı
Alınacak
Ünite
Üniteye
Ait
Çıkan
Hafriyat
Miktarı (M3)
Hafriyat
depolama
alanları
ve
şantiye
alanları
Toplam
6.482m2’lik 3 adet
kazı
fazlası
malzeme
stok
sahaları
ve
şantiye alanında
yaklaşık 15 cm
kalınlığında
(~972,3 m3) üst
örtü
toprağı
(bitkisel
toprak)
alınacaktır.
GENEL
TOPLAM
Toplam Hafriyat
Miktarı=~53.300
Bitkisel Toprak
Miktarı=~972,3
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Üniteye Ait Dolgu Miktarı (m3)
Çıkan Hafriyat Malzemesinin Kullanılacağı Yerler
Fazla Hafriyatın Bertaraf Yöntemi
DİĞER ÜNİTELER
-
Alınan bitkisel toprak, hafriyat depolama sahalarının uç noktasında
dağıtılmadan ve üzeri sürekli nemli tutularak biriktirilecektir İnşaat
çalışmalarının tamamlanmasının ardından bitkisel toprak alınan sahada
dolgu üzerine serilerek eski topografyasına uygun hale getirilecektir.
Dolgu Miktarı=~12.000
84
-
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında eğimin çok yüksek olduğu bölgelerden yol
güzergahları geçirilmeyecektir. Nitekim çok yüksek eğime sahip kesitlerde inşaat zorluğu
ve çevreye vereceği zararlar, üst örtünün tahribatı oldukça yüksek olacaktır.
Sonuç olarak;
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında kurulacak olan üniteler ve
yardımcı ünitelerin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasında ortaya çıkan hafriyat
malzemesinden, bir kısmı dolgu işlemlerinde, arazi tesviye ve çevre düzenleme
çalışmalarında kullanılacaktır. Değerlendirilmesi mümkün olmayan hafriyat malzemeleri
1,2 ve 3 nolu kazı fazlası malzeme stok sahalarında depo edilecektir. Kazı fazlası
malzeme stok sahalarının kullanımları ile ilgili olarak alanların uygunluğuna dair görüş DSİ
7. Bölge Müdürlüğü’nden alınmıştır (Bkz. Ek-3). Proje kapsamında ortaya çıkması
öngörülen yaklaşık 53.300 m3 hafriyatın yaklaşık 12.000 m3’ü dolgu ve çevre düzenleme
çalışmalarında kullanılacaktır. Geriye kalan yaklaşık 41.300 m3 hafriyat malzemesinin ise
3 adet kazı fazlası malzeme stok sahalarında depolanması öngörülmektedir. Toplam
27.019 m2’lik alana sahip bu depolama bölgesinde yaklaşık 3 m ortalama yükseklikte
toplam 81.057 m3 malzeme depo edilebilir. Dolayısıyla ortaya çıkan hafriyat malzemesi
için başka bir alana gereksinin duyulmadan depo edilebilecektir. Faaliyet alanı ve yakın
çevresinde yer alan akarsuların ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yataklarının faaliyet
sırasında zarar görmemesi, dere yataklarına ve dere yataklarına ulaşması söz konusu
olabilecek yerlere pasa malzeme, hafriyat atıkları, katı ve sıvı atıkların atılmayacak, dere
yatakları değiştirilmeyecek ve oluşabilecek çevre kirliliği önlenecektir. Söz konusu kazı
fazlası malzeme stok sahalarında akarsu ya da kuru dere yataklarına feyezan anında
malzeme taşınmasını engelleyecek şekilde gerekli tüm önlemler faaliyet sahibince
alınacaktır.
Proje kapsamında belirlenen kazı fazlası malzeme stok sahaları orman sayılan
alanlardan ve şahıs arazilerinden oluşmaktadır. Söz konusu alanlar proje alanındaki arazi
şartlarının durumu nedeniyle bu şekilde belirlenmiş olup, projenin orman sayılan
alanlardan geçtiği yerlerde toprakça fakir, taşlık-kayalık alanların seçilmesine özen
gösterilecek, mümkün oldukça ağaç kesiminden kaçınılacak, orman sayılan alanlarda izne
konu edilecek tesisler dışında kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzeme
döktürülmeyecektir. Ayrıca söz konusu alanların yakınında yer alan derelerin üzeri
kapatılmayacak, derenin doğal akışını bozabilecek faaliyetlerde bulunulmayacak, taşkın
ve tıkanma gibi durumlarda gerekecek makineli müdahale için dere kenarından 10 m
genişliğinde bir yol şeridi bırakılacaktır.
Planlanan projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasınca yapılacak hafriyat
çalışmaları 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine
uygun olarak gerçekleştirilecektir.
Söz konusu projenin hafriyat çalışmaları esnasınca, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve
Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre aşağıda belirtilen kontrol önlemleri
alınacaktır.
- Bitkisel toprak dışındaki hafriyat toprakları öncelikle dolgu, rekreasyon, katı atık
depolama alanında günlük örtü ve benzeri amaçla kullanılacak, kullanımı mümkün
olmayan atıklar hafriyat döküm sahalarına nakledilecektir.
-
Hafriyat çalışmalarına başlanmadan önce kazı fazlası malzeme stok sahaları için,
mahallin en büyük mülki amirine(Valiliğe) müracaat edilerek "Atık Taşıma ve Kabul
Belgesi" alınacaktır.
-
Hafriyat sırasında bitkisel toprak alt topraktan ayrı olarak toplanacak ve derinliğine
ve yapısına bağlı olarak kazılarak yeniden kullanılmak üzere döküm sahalarında
ayrı olarak yığılacaktır.
85
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
-
Bitkisel toprağın saklanma sürecinde olabilecek kayıpların önlenmesi ve toprağın
kalitesinin korunması amacıyla; bitkisel toprağın depolanacağı yerin % 5’den fazla
eğimli olmaması sağlanacaktır.
-
Bitkisel toprağın uzun süre açıkta bırakılması durumunda; yüzeyinin çabuk gelişen
bitkiler ile örtülmesi temin edilecektir.
-
Ayrı toplanan bitkisel toprak arazi tesviyesi ve rehabilitasyonun çalışmaları
esnasında tekrar kullanılacaktır.
-
Hafriyat işlemleri sırasında kazıdan çıkacak toprak miktarı ile dolgu hacimlerinin
eşitlenecek şekilde öncelikle faaliyet alanı içerisinde değerlendirilmesine
çalışılacaktır.
-
Kazı fazlası malzeme stok sahalarında oluşabilecek oturma, çökme ve kayma gibi
zemin ve gövde hareketlerinin önlenmesi için en uygun yığın ve döküm
boyutlandırması yapılacaktır.
-
Kazı fazlası malzeme stok sahalarının yüzeyleri ve şev dibi çevresine insan ve
diğer canlıların yaklaşmasını engelleyici önlemler alınacak ve uyarı levhaları
konulacaktır.
-
Kazı fazlası malzeme stok sahalarının kapasitelerinin dolması veya herhangi bir
nedenle döküm ve depolamanın sona ermesi halinde bu sahaların, insan ve diğer
canlıların güvenliği, canlı yaşamının tesisi ve alanın tekrar kullanılabilmesi için
doğal topografik yapıya uygun olarak rehabilite edilmesi sağlanacaktır.
Yapılacak olan rehabilitasyon çalışmaları esnasında aşağıda belirtilen hususlara
uygun olarak hareket edilecektir.
- Rehabilitasyon çalışmaları sonucunda, sahaya doğal görünüm kazandırılacaktır.
- Projenin uygulanması sonucunda ortaya çıkacak yapının veya oluşan yeni alanın
kullanımı, yerel çevre koşulları ile tam uyum içinde olacak ve tüm canlılar için tartışmasız
güvenli bir ortam sağlanacaktır.
- İnsanların dolaşımına açılan alanlarda 3 metreden yüksek kademe ve 5 metreden
dar basamak bulunmayacaktır.
- Bütün şev yüzeyleri dayanma duvarı ile tutulmaksızın doğal hali ile stabil olacak
şekilde düzenlenecektir.
- Alanın dış çevresinde eğimli yüzey var ise taş ve parça yuvarlanmaları ile
kaymalara karşı kesin önlem alınacaktır.
- Rehabilitasyon sırasında, atıkların şev açılarının değiştirilmesi söz konusu ise,
verilecek yeni eğim örtü toprağının serilmesine, bitki örtüsünün gelişmesine izin verecek,
erozyonu ve atıkların yüzeye çıkmasını önleyecek değerlerde olacaktır.
- Alan çevresi su trafiği açısından yeterince güvenli hale getirilecektir.
- Alanın üzeri yapılacak bitkilendirme çalışmasına bağlı olarak bitkisel üst örtü
toprağı ile kaplanacak ve ağaçlandırılacaktır.
Yapılacak olan çalışmalar esnasında; şevlerden aşağı kesinlikle malzeme
bırakılmayacaktır.
86
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tüm hafriyat çalışmalarında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği" hükümlerine uyularak hareket edilecektir. Ayrıca yapılacak çalışmalar
esnasında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe
giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Sahalara Dair Yönetmelik”
hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir.
V.1.2. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında
kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal
olanların maksimum miktarları, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu
işler için kullanılacak aletler ve makineler,
Hafriyat işleri ve inşaat çalışmalarında kullanılacak olan iş makineleri, her bir inşaat
alanı ve kullanım türüne göre liste halinde Tablo V.1.1.2’de verilmektedir. Kullanılacak
ekipman sayısı inşaat aşamasına bağlı olarak değişebilecektir.
Tablo V.1.1.2 Hafriyat İşlemlerinde Kullanılacak Ekipmanlar
Hafriyat İşlemlerinde
Kullanılacak Ekipmanlar
Hafriyat Yapılacak Ünite
Regülatör, Su Alma Yapıları, Çakıl Geçidi
ve Çökeltim Havuzu
Santral Binası, Kuyruksuyu
Yükleme Havuzu ve Cebri Boru
Kanalı,
Şantiye Sahası
İletim Kanalı
Servis Yolları
Kazı Fazlası Malzeme Alanları
Arazi
Nemlendirme
İşlemi
Kullanılacak Araç ve Sayısı
İçin
1 adet Kamyon
1 adet Ekskavatör
1 adet Lastik Tekerlekli Yükleyici
1 adet Kamyon
1 adet Ekskavatör
1 adet Yükleyici
1 adet Kamyon
1 adet Ekskavatör
2 adet kamyon
2 adet Vagon Drill
1 adet Lastik Tekerlekli Yükleyici
2 adet Kamyon
1 adet Ekskavatör
1 adet Lastik Tekerlekli Yükleyici
1 adet Kamyon
1 adet Ekskavatör
1 adet Lastik Tekerlekli Yükleyici
1 adet Arozöz
Ayrıca alanda sürekli olarak çıkabilecek yangın tehlikesine karşı sürekli ve çalışır
durumda yangın söndürme teçhizatı bulundurulacak ve alandan sorumlu görevlilere
konu hakkında eğitim verilecek ve acil durum görev dağılımı yapılacaktır.
87
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına
uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların
zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak
önlemler, ulaştırma altyapının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların
özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler;
altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı
mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu
kapsamda alınacak görüşler, izinler), yeni yapılacak yolların vaziyet planlarının
1/25000 ve 1/1000 ölçeklerinde hazırlanması (gerekli izinlerin alınması),
Proje alanının ulaşımı, Tokat şehir merkezinden Almus ilçesine giden asfalt yol ile
sağlanmaktadır. Söz konusu yollarda gerekli iyileştirmeler yapılacak olup, herhangi bir
bağlantı yolu yapılmayacaktır. Proje ünitelerinde iletim kanalı kapsamında kanal yanından
servis yolu açılarak ulaşım sağlanacaktır. Söz konusu yol kanal eğimi ile devam edecektir.
Proje alanı İsmailiye Köyü Yolu’na yaklaşık 50 m mesafede yer almakta olup, proje
kapsamında su altında yol kalması öngörülmemektedir.
Ulaşım için kullanılacak yollarının ve sanat yapılarının kullanımı süresince yolların
ağır tonajlı vasıtalarla bozulması halinde gerekli onarımlar ve bakımlar vb. işler firma
tarafından yerine getirilecektir. Kullanılacak yollarda gerek olması durumunda
uygulanacak olan onarım ve sanat yapısı yapımı için Tokat İl Özel İdaresi’nden görüş
alınacaktır. Proje kapsamındaki nakliye güzergâhı ile ilgili olarak Karayolları Bölge
Müdürlüğü’nün görüşü alınacak olup, belirtilen hususlara uyulacaktır.
Proje alanı içinden, sınırından ve yakınından geçmekte olan yüzeysel su kaynakları
üzerinde yol geçişinin sağlanması durumunda uygun kesitte sanat yapısı yapılarak
geçişler sağlanacak ve bu konuda DSI Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır.
Söz konusu proje kapsamında 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” ve buna
istinaden karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere ve buna bağlı olarak
yürürlükte bulunan “Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında
Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca fiilen yatırıma önce başlanılmadan detaylı bir
değerlendirilme yapılabilmesi için 1/2.000 ölçekli planlar Karayolları Bölge Müdürlüğü’ne
sunulacaktır. 2007/6 genelgesi gereği Karayolları Genel Müdürlüğü’nden izinler
alınacaktır. Proje kapsamında “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında
Yönetmelik” ile “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gerekleri yerine getirilecektir. Projenin inşaat ve
işletme aşamalarında yollara giriş ve çıkışlarda trafik güvenliği açısından her türlü önlem,
Karayolları Bölge Müdürlüğü’nün görüşleri doğrultusunda yatırımcı firma tarafından
alınacaktır. Proje kapsamında yapılacak olan taşımalar sırasında yollara zarar
verilmeyecek olup, herhangi bir zararın oluşması durumunda Karayolları Bölge Müdürlüğü
ile yapılacak protokol çerçevesinde tüm maliyet yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır.
Karayolundaki Mevcut Trafik Yükü
Proje alanına devam eden yol bölümündeki trafik yükü (Yıllık Ortalama Günlük
Trafik Değerleri) Tablo V.1.3.1’de belirtilmiştir.3
Tablo V.1.3.1. Proje Alanına En Yakın Taşınabilir Taşıt Sayım Ve Sınıflandırma İstasyonu Verileri
Taşınabilir
Taşıt Sayım ve
Sınıflandırma
İstasyonu
Faaliyet
Kapsamında
Araç
Sayısı
(günlük)
(İnşaat)
Faaliyet
Kapsamında Ek
Trafik Yükü (%)
(İnşaat)
3
Faaliyet
Kapsamında
Araç
Sayısı
(günlük)
(İşletme)
Faaliyet
Kapsamında Ek
Trafik Yükü (%)
(İşletme)
Kaynak: 2012 yılı trafik hacim haritası
(http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Trafik/trafikhacimharitasi/trafikhacim2012.pdf)
88
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Otomobil
Orta Yüklü
Ticari Taşıt
Otobüs
Kamyon
Kamyon+Römork,
Çekici+Yarı Römork
TOPLAM
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
1.555
5
0,32
2
0,12
186
1
0,53
-
-
150
492
10
2,03
1
0,20
715
2
0,27
1
0,13
3.098
18
3,15
4
0,45
Şekil V.1.3. Proje Alanını Kapsayan Bölümündeki Trafik Yükü
Proje kapsamında “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında
Yönetmelik” ile “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” gerekleri yerine getirilecektir
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları
kapsamında; regülatörde, iletim yapısında, yükleme havuzunda, cebri boruda, ulaşım
yollarında, santral binasında, kazı fazlası malzeme stok sahalarında ve şantiye
sahalarında yapılacak malzemenin sökülmesi, yüklenmesi, boşaltılması, taşınması
işlemleri esnasında toz emisyonu oluşması söz konusudur. Oluşabilecek bu toz
emisyonlarının hesaplanmasında kullanılan emisyon faktörleri, 03.07.2009 tarihli 27277
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
89
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)” Ek-12, Tablo 12.6’da verilen “Toz Emisyonu Kütlesel
Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri” kullanılarak hesaplanmış
(Hesaplamalarda bütün çalışmaların kontrollü olarak yapılacağı varsayılarak kontrollü
emisyon faktörleri kullanılmıştır.) ve SKHKKY çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Tablo V.1.3.2. SKHKKY Tablo 12.6: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri
Emisyon Faktörleri
KAYNAKLAR
Kontrolsüz
Kontrollü
Patlatma (kg/ton)
0,080
-
Sökme (kg/ton)
0,025
0,0125
Yükleme (kg/ton)
0,010
0,005
0,7
0,35
0,010
0,005
5,8
2,9
Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) (kg/ton)
Boşaltma (kg/ton)
Depolama (kg/ha.gün)
Hesaplamalarda kullanılan emisyon faktörü, saha çalışmalarında birim alan üzerinde
yapılan hafriyatların kazı, dolgu, yükleme, boşaltma, taşıma ve depolama gibi tüm
öğelerini içermekte olup, inşaat çalışmaların 30 ay içerisinde tamamlanacağı göz önünde
bulundurularak hesaplamalar yapılmıştır.
Hafriyat çalışmaları yaklaşık 50.000 m2’lik alanda yapılacak olup, proje kapsamında
inşa edilecek ünitelerin kapladığı alan raporun II.2 nolu bölümünde verilmiştir (Bkz. Tablo
II.2.2.2.).
Proje kapsamında yapılacak inşaat çalışmalarının, günde 10 saat, ayda 25 gün
çalışılarak yaklaşık 30 ayda tamamlanması planlanmaktadır. Modelleme çalışmalarında
en olumsuz şartlar göz önüne alınmış ve bütün çalışmaların aynı anda yapıldığı
düşünülmüştür. Her bir ünite için yapılacak hafriyat çalışmalarının Tablo III.2.1’de verilen
programa ve Bölüm V.1.1’de verilen hafriyat hesaplarına göre yapılması planlanmaktadır.
Hesaplamalarda malzemeleri taşıyan araçların kapasitesinin ise 30 ton olacağı
varsayılmış, malzeme yoğunluğu 1,6 ton/m3 alınmış olup, arazi hazırlık ve inşaat
aşamasında oluşacak toz emisyonu, şu başlıklar altında irdelenmiş olup, hesaplamalar
aşağıda sunulmuştur.
• Malzemenin sökülmesi ve araçlara yüklenmesi
• Malzemenin taşınması
• Malzemenin boşaltılması ve depolanması
Hesaplamalarda malzemeleri taşıyan araçların kapasitesinin ise 30 ton olacağı
varsayılmış, malzeme yoğunluğu 1,6 ton/m3 alınmış olup, arazi hazırlık ve inşaat
aşamasında oluşacak toz emisyonu, şu başlıklar altında irdelenmiş olup, hesaplamalar
aşağıda sunulmuştur.
• Malzemenin sökülmesi ve araçlara yüklenmesi
• Malzemenin taşınması
• Malzemenin boşaltılması ve depolanması
Malzemenin Sökülmesi
kg/ton=0,0175 kg/ton)
ve
Araçlara
Yüklenmesi
(0,0125
kg/ton+0,005
Çilehane Regülatörü
Proje kapsamında regülatörden 2.500 m3 hafriyat malzemesi oluşacaktır. Oluşacak
toz emisyonu, hafriyat çalışmalarından kaynaklanacak olup, 4.000 ton (1,6x2.500 m3)’dur.
90
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Toz Emisyonu (E1) = [4.000 ton x (0,0125 + 0,005) kg/ton] / [10 ay x (250 saat/ay)]
= 0,02 kg/saat
İletim Kanalı
Proje kapsamında iletim kanalı çalışmaları %80 oranında tamamlanmış olup, bu
bağlamda çıkacak hafriyat miktarı (45.000x0,2) 9.000 m3 olacaktır. Oluşacak toz
emisyonu, hafriyat çalışmalarından kaynaklanacak olup, 14.400 ton (1,6 x 9.000m3)’dur.
Toz Emisyonu (E2) = [14.400 ton x (0,0125 + 0,005) kg/ton] / [30 ay x (250
saat/ay)]
= 0,03 kg/saat
Cebri boru, Yükleme Havuzu, Santral Binası
Proje kapsamında Cebri boru, Yükleme Havuzu, Santral Binası’ndan toplam 5.800
m3 hafriyat malzemesi oluşacaktır. Oluşacak toz emisyonu, hafriyat çalışmalarından
kaynaklanacak olup, 9.280 ton (1,6 x 5.800 m3)’dur.
Toz Emisyonu (E3) = [9.280 ton x (0,0125 + 0,005) kg/ton] / [30 ay x (250 saat/ay)]
= 0,02 kg/ saat
Hafriyat Malzemesi Taşınması (0,35 kg/km)
Çilehane Regülatörü kısmı
1 nolu kazı fazlası malzeme stok sahasına regülatör, su alma yapısı, batardo ve
derivasyon kondüvisi kapsamında çıkacak 2.500 m3 kazı fazlası malzemenin yaklaşık 500
m mesafeye stabilize yolda taşımadan toz emisyonu miktarı hesaplanmıştır.
= 2.500 m3 = 4.000 ton
= 4.000 ton / (30 ay x 250 saat/ay)
= 0,53 ton/saat /30 ton/sefer = 0,01 sefer / saat
Toz Emisyonu (E4) = 0,35 kg/km x (2 x 0,5 km/sefer) x ((0,01 sefer)/saat)
= 0,0035 kg/saat
Hafriyat Miktarı
Cebri boru, yükleme havuzu ve santral alanı
2 nolu kazı fazlası malzeme stok sahasına cebri boru, yükleme havuzu ve santral
alanından ortaya çıkacak toplam 3.800 m3 hafriyat malzemesi depolanacaktır.
= 3.800 m3 = 6.080 ton
= 6.080 / (30 ay x 250 saat/ay)
= 0,81 ton/saat / 30 ton / saat = 0,02 sefer / saat
Toz Emisyonu (E5) = 0,35 kg/km x (2 x 1 km/sefer) x ((0,02 sefer)/saat)
= 0,014 kg/saat
Hafriyat Miktarı
Malzemenin Boşaltılması (0,005 kg/ton)
Çilehane Regülatörü
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında fazla hafriyat malzemenin en kötü
durumda bölge içerisinde depolandığı göz önünde bulundurularak malzemenin
boşaltılması ile ortaya çıkacak toz emisyonu aşağıda hesaplanmıştır.
Hafriyat Miktarı
= 2.500 m3 = 4.000 ton
91
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Toz Emisyonu
Toz Emisyonu (E7)
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
= 4.000 ton/10 ay = 400 ton/ay
= 400 ton/ay x 0,005 kg/ton x (1 ay/250 saat)
= 0,008 kg/saat
Cebri boru, Yükleme Havuzu, Santral Binası
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında fazla hafriyat malzemenin en kötü
durumda bölge içerisinde dolguda kullanıldıktan sonra depolandığı göz önünde
bulundurularak malzemenin boşaltılması ile ortaya çıkacak toz emisyonu aşağıda
hesaplanmıştır.
Hafriyat Miktarı
Toz Emisyonu
Toz Emisyonu (E8)
= 3.800 m3 = 6.080 ton
= 6.080 ton/30 ay = 202,6 ton/ay
= 202,6 ton/ay x 0,005 kg/ton x (1 ay/250 saat)
= 0,004 kg/saat
Malzemenin Depolanması (2,9 kg / ha.gün)
Proje kapsamında açığa çıkacak olan 33.000 m3’ lük hafriyat malzemenin 12.000
m lük kısmı dolguda kullanıldıktan sonra kazı fazlası malzeme stok sahalarında
depolanacaktır.
3’
Depolama sırasında oluşacak emisyon miktarı ise;
E9 = 2,9 kg / ha.gün x 2,70 ha = 7,83 kg / gün = 0,32 kg / saat
TOPLAM EMİSYON
= 0,62 kg/saat
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
03.07.2009 tarihli 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” (SKHKKY) Ek-2’de, “hava
kirlenmelerini temsil eden değerler, ölçümlerle elde edilen hava kalitesi değerleri, hesapla
elde edilen hava kirlenmesine katkı değerleri ve bu değerlerle teşkil edilen toplam
kirlenme değerlerinin tespit edilmesine, eğer baca dışındaki yerlerden yayılan toz
emisyonları 1 kg/saat’ten küçükse gerek olmadığı” belirtilmektedir.
Bu bağlamda hava kalitesi dağılım modellemesi yapılmamış olup, aşağıda belirtilen
önlemlerin alınması gerekmektedir.
Toz Emisyonu için Alınacak Kontrol Önlemleri
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları
kapsamında; regülatörde, iletim yapısında, yükleme havuzunda, cebri boruda, ulaşım
yollarında ve santral binalarında yapılacak kazı, dolgu ve malzeme nakli ve mobil beton
santralinde beton üretiminde vb. işlemlerde yapılacak çalışmalar esnasında toz emisyonu
oluşması söz konusudur.
Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek SKHKKY’nin “İzne Tabi
Tesisler İçin Emisyon Sınırları” ekinde (Ek-1) belirtilen, açıkta depolanan tozlu yığma
malzemelerle ilgili hava kalitesi standartlarını karşılama hususlarına uyulacaktır.
Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için emisyon kaynağında
savurma yapmadan doldurma ve boşaltma işlemlerinin yapılması, yolların ıslah edilmesi,
malzeme taşınması sırasında araçların üzerinin branda ile kapatılması ve malzemenin üst
kısmının %10 nemde tutulması gibi önlemler alınacaktır. Proje alanı tipik Karadeniz
92
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bölgesi özelliklerini taşımakta olduğundan, oldukça yağışlı ve nemli bir iklime sahiptir.
Ancak, yağışın olmadığı, kurak dönemlerde proje alanında bulunan yollar düzenli olarak
sulanacaktır.
Araçlardan kaynaklanacak emisyonların da minimuma indirgenmesi için, 04.04.2009
tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı
Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği’nin 7. Maddesi uyarınca; kullanılacak tüm araç ve
ekipmanların rutin kontrolleri yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınacak ve
bakımları bitene dek çalışmalarda başka araçlar kullanılacaktır. Ayrıca Trafik Kanunu’na
uygun şekilde çalışmaları konusunda uyarılarak özellikle yükleme standartlarına uygun
yükleme yapmalarına dikkat edilecektir.
V.1.4. Proje kapsamında kullanılacak olan malzemenin nereden, ne kadar ve
nasıl temin edileceği (beton kullanımı vb), santral, çalışma alanı, ruhsat alanı ve
içerisindeki tesislere ait koordinatların ayrı ayrı belirtilmesi ve konum bilgileri ile iş
akım şeması, varsa malzeme alımı ile ilgili bilgiler, imalat haritaları, 1/25.000 ölçekli
topografik haritada ocak ve tesisin işaretlenmesi, yerleşim yerlerine mesafeleri ve
nakliye güzergahının belirtilmesi, varsa malzeme ocakları ile ilgili mülkiyet
durumu,
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında inşaat çalışmalarında
kullanılacak olan malzemeler ÇED Gerekli Değildir/ÇED Olumlu kararı olan firmalardan
satın alma yolu ile sağlanacak olup, proje kapsamında kırma eleme tesisi, malzeme
ocakları, beton santrali vb. tesisler kurulması planlanmamaktadır.
Proje kapsamında Kırma-Eleme Tesisi, Hazır Beton Santrali vb. tesislerin
kurulması gerekliliği ortaya çıkması durumunda, Tokat Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
ile gerekli yazışma ve görüşmeler yapılacak, mevcut ÇED Yönetmeliği kapsamında bu
tesisler için gerekli tüm başvurular yapılarak izinler alınacaktır.
V.1.5. Zemin emniyeti, toprak kayması (heyelan riski de göz önüne
bulundurularak) ve su kaçağı olmaması için yapılacak işlemler, alınacak önlemler
Çilehane Regülatör yerinde, Yeşilırmak Nehri oldukça dar, V şekilli bir vadide
akmaktadır. Vadi sağ sahilde İsmailiye Köyü ile sol sahilde Gıbılıntaş Sırtı arasında yer
alır. Bu kesimde nehir kotu 880,00 m. dolayındadır.
Vadi tabanında sol sahilde dar bir alüvyal düzlük bulunur. Alüvyal düzlüğün genişliği
yaklaşık olarak 60.00 m. dolayındadır.
35 m Uzunluğundaki beton regülatör yapısı sağ sahilde volkanitler ve sedimanter
kayaçlar üzerinde yer alacaktır. Sol sahilde ise yapı alüvyon ve kısmen de volkanitler ve
sedimanter kayaçlar üzerinde inşa edilecektir. Sağ sahilde yer alan çökeltim havuzu da
yine volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde inşa edilecektir..
Regülatör yerinde ana kayayı oluşturan volkanitler ve sedimanter kayaçlar başlıca
volkanit kırıntılı çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, küresel ayrışma gösteren kumtaşı, epiklastik ve
piroklastik kayaçlar ve yer yer volkanik akıntılardan oluşmaktadır.
Birim orta-kalın katmanlı, bol ve düzensiz kırıklı olup içersinde piroksen, yeşil
hornblend, tüf, volkanik kırıntılar, turmalin ve fosil kabukları içermektedir.
Alüvyon genelde orta-iri boyda çakıl ve bloklardan oluşmaktadır. Ayrıca alüvyal
malzeme içersinde az oranda kum, silt ve kilden oluşan ince bir malzeme de mevcuttur.
Çakıllar genelde kireçtaşı, mermer, kumtaşı, çamurtaşı, volkanik kayaç ve az miktarda da
93
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
magmatik kayaç orijinlidirler.
Alüvyal malzemenin taşıma gücü projelendirme için yeterli olacaktır. Ancak,
regülatör yapısının projelendirilmesi sırasında alüvyonun geçirimli özelliği dikkate
alınmalıdır.
Jeoteknik yönden temel kayası ve alüvyal malzeme regülatör için uygun nitelikte
olup önemli bir sorun beklenmemektedir. Çökeltim havuzu için de temel kayasının uygun
nitelikte olduğu görülmüştür.
Ancak yapının Kuzey Anadolu Fayı (KAF) na yakın (9.0 Km.) oluşu nedeniyle
projelendirme sırasında depreme karşı uygun önlemlerin alınması gerekecektir.
İletim Hattı ve Enerji Tesisleri Jeolojisi
Regülatörden suyu Çilehane HES binasına taşıyacak olan iletim hattı; 10600 m.
uzunluğunda iletim kanalı (J=0,0004), yükleme havuzu (877.05 m. kotunda) ve 500 m.
uzunluğunda cebri boru ile santral binasına (835.00 m kotunda) ulaşmaktadır.
İletim Kanalı Güzergahı Jeolojisi;
İletim kanalı güzergahı genelde Orta-Üst Eosen yaşlı volkanitler ve sedimanter
kayaçlar ile Üst Paleozoyik-Triyas yaşlı metamorfik kayaçlar üzerinde yer almaktadır.
Güzergah boyunca;
Km 0+000 – Km 0+700 ; Alüvyal malzeme
Km 0+700 – Km 1+650 ; Volkanitler ve sedimanter kayaçlar
Km 1+650 – Km 1+750 ; Alüvyon
Km 1+750 – Km 5+750 ; Metamorfik kayaçlar
Km 5+750 – Km 10+600 ; Volkanitler ve sedimanter kayaçlar
ilerlenecektir.
içersinde
Güzergah boyunca içersinde ilerlenecek olan kaya birimleri ile ilgili ayrıntılı bilgi
“5.1.1 Stratigrafik Jeoloji” bölümünde mevcuttur.
Kanal güzergahı boyunca jeoteknik yönden herhangi bir sorunla (yamaç stabilitesi,
jips sorunu vb. gibi) karşılaşılmayacaktır.
Santral Yeri Jeolojisi;
Santral binası Çilehane Köyü güneyinde Yeşilırmak Nehri kıyısında inşa edilecektir.
Yapı volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde yer almaktadır. Yüzeyde kısmen yer alan
alüvyal malzemenin kalınlığı en fazla 3.00-3.50 m. olacaktır ve bu malzeme kaldırılacaktır.
Ayrıca yükleme havuzu ve cebri boru da yine volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde
inşa edilecektir.
Volkanitler ve sedimanter kayaçlar başlıca volkanit kırıntılı çakıltaşı, çakıllı kumtaşı,
küresel ayrışma gösteren kumtaşı, epiklastik ve piroklastik kayaçlar ve yer yer volkanik
akıntılardan oluşmaktadır.
Birim orta-kalın katmanlı, bol ve düzensiz kırıklı olup içersinde piroksen, yeşil
hornblend, tüf, volkanik kırıntılar, turmalin ve fosil kabukları içermektedir.
Jeoteknik yönden temel kayası santral yapısı ve diğer yapılar (yükleme havuzu ve
94
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
cebri boru) için uygun nitelikte olup önemli bir sorun beklenmemektedir.
Ancak yapının Kuzey Anadolu Fayı (KAF) na yakın (10.00 Km.) oluşu nedeniyle
projelendirme sırasında depreme karşı uygun önlemlerin alınması gerekecektir.
Bu yapılarla ilgili olarak yapılacak olan kazılar sırasında gerekli duraylılık önlemleri
(kaya bulonu, tel kafes, shotcrete vb. gibi) alınmalı ve gerekli yerlerde beton istinat
duvarları inşa edilmelidir. Yapılacak olan kazılar sırasında kazı alanına gelebilecek olan
su boşalımları uygun yöntemlerle önlenebilecektir.
V.1.6. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili
işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı
Yeşilırmak üzerinde kurulması planlanan Çilehane regülatör yerine ait taşkın
durumunu ortaya koymak amacıyla, taşkın yinelenme pik debileri ve taşkın yinelenme
hidrografları hesaplanarak tesis yerleri için en güvenilir ve ekonomik tahminler elde
edilmeye çalışılmıştır.
418 no.lu Yeşilırmak 1418 nolu AGİ’de 1963-2004 yılları arasında gözlenen anlık pik
debileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablodan görüldüğü gibi bu süre içinde gözlenen en
büyük taşkın 06.03.2004 tarihinde meydana gelmiş olup pik debi değeri 470 m³/s olarak
değerlendirilmiş olup, taşkın hesap sonuçları Tablo IV.1.5.1.’de verilmiştir.
Tablo V.1.5.1. Çilehane Regülatörü Taşkın Hesap Sonuçları (m3/sn)
T (YIL)
TEKERRÜR TAŞKINI, Q (m3/s)
2,33
116,13
10
177,63
25
214,82
50
243,62
100
273,36
200
304,26
500
347,19
Yukarıda elde edilen sonuçlar ışığında regülatör için projelendirme çalışmalarında
yer alacak tesisler bu değer ve kriterler dikkate alınarak uygun şekilde tasarlanacak ve
inşa edilecektir.
V.1.7. Proje Alanı İçindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla
Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması Vb. İşlemler Nedeni İle Çıkarılacak Taş,
Kum, Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları Veya Hangi
Amaçlar İçin Kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri
(bulanıklık, suyun debisi vb.)
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin, inşaata hazırlık dönemi ve inşaat
aşamasında, yapılacak regülatörün gövde kısmı için, su ortamında bir dizi kazı ve dolgu
işlemi yapılacaktır. Regülatörün tüm üniteleriyle yapılması noktasında ve inşaat
imalatlarının tamamlanmasından sonra regülatörün mansabında her iki sahilde tahkimat
yapılarak dere yatağı güvenli hale getirilecektir.
Proje kapsamında regülatör inşaatı esnasında toplam 3.000 m3 (4.800 ton) kazı
yapılacaktır. Çıkacak olan malzeme kamyonlarla taşınarak öncelikle, depolama alanına
95
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
götürülecektir. Bu çalışmalardan dolayı çıkacak olan hafriyatın kullanılabilir kısmı,
dolguda ve rehabilitasyon yapılacak yollarda sergi amaçlı kullanılacaktır. Bu
çalışmalardan dolayı çıkacak olan malzemenin ne şekilde kullanılacağı,
kullanılamayacak olan malzemenin ne şekilde depo edileceği ile ilgili bilgiler raporun
V.1.1 nolu bölümünde verilmiştir (Bkz. Tablo V.1.1.1).
Regülatör yerinde yapılacak memba batardosu ve derivasyon kanalı kazı
çalışmalarında dere ortamının geçici süre ile bulanması söz konusu olacaktır. Memba
batardosunun kazı çalışmalarından sonra yapılacak dolgu ile suyun derivasyon kanalına
derive edilmesinden sonra dere ortamındaki bulanıklık kaybolacaktır. Regülatör inşaat
çalışmaları kuru ortamda yapılacağından dolayı memba batardosu ve derivasyon
kanalının yapılmasından sonra bulanıklılık ve su debisi ile ilgili bir problem olması
beklenmemektedir.
V.1.8. Derivasyon (Regülatör İnşaat Alanının Kuru Tutulabilmesi İçin Akarsu
Güzergahının Geçici Olarak Değiştirilmesi) Amacıyla Veya Diğer Nedenlerle
Akarsu Havzasında Yapılacak Her Türlü Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat ve
Benzeri İşlemler İle Bunların Nerelerde Ne Kadar Alanı Kaplayacağı Ve
Kullanılacak Malzemeler, Araç Ve Ekipmanlar,
Çilehane Regülatörünün inşaatı sırasında kullanılmak üzere memba ve mansap
batardoları ile derivasyon kanalı inşası gerekli olacaktır. Derivasyon kanalı ve batardolar
için 25 yıllık taşkın debisi olan 176,75 m³/s dikkate alınarak, memba batardosu –
derivasyon kanalı optimizasyon çalışması yapılmıştır. Optimizasyon çalışmaları
sonucunda nehir sularının regülatör şantiye sahasından uzaklaştırılarak, mansaba
atılmasını temin edecek olan derivasyon kanalının kapasitesi 176,75 m³/s olarak
belirlenmiştir.
Derivasyon kanalı toplam 300 m. uzunluğundadır. Derivasyon kanalı taban eğimi
0,01 olarak belirlenmiştir. İletim tesisleri trapez olarak projelendirilmiştir. Trapez taban
genişliği, proje debisine bağlı olarak 12 m olarak belirlenmiştir. Kanal yan eğimleri 3 (Y) : 2
(D) olarak düşünülen kanaldaki su derinliği 1.63 m olarak hesap edilmiştir.
Optimizasyon sonucu olarak bu kanala karşılık gelen 884 m kotunda memba
batardosu yapılması gerekli olmuştur. Derivasyon kanalı giriş taban kotu 881 m olup, çıkış
taban kotu ise 878 m olarak tespit edilmiştir. Derivasyon kanalı daha sonra
doldurulacaktır. Memba batardosu, kil çekirdekli, filtre tuvenanlı, kaya dolgu tipinde ve
memba şevi 3.0:2.0 mansap şevi ise 3.0:2.0 olacak şekilde projelendirilmiş olup, kret
genişliği 5 m olan memba batardosu kret kotu 884 m. dir. Mansap batardosu da kil
çekirdekli, filtre tuvenanlı, kaya dolgu tipinde inşa edilecek, memba ve mansap şevleri ise
3.0:2.0 ve 3.0:2.0 olacaktır. Mansap batardosu kret kotu 884 m, kret genişliği ise 5 m. dir.
V.1.9. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje
alanında mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olabilecek etkiler ve
hassas türlerin ne şekilde korunacağı, alınacak önlemler, dere yataklarına
malzeme dökülmemesi, yatağın değiştirilmemesi ve herhangi bir müdahalenin
yapılmaması için alınacak önlemler
Faaliyetin arazi hazırlığı ve inşaat aşamasında Bölüm IV.2.12’de belirtilen bitki türleri
bitkisel toprak örtüsü sıyrılacağından miktar kaybına uğrayacaktır. Ancak flora türlerinin
tamamen ortadan kaldırılması gibi bir durum söz konusu olmayacaktır.
Karasal fauna türleri açısından arazi hazırlığı ve inşaat aşamasında habitatlarının
bozulması nedeniyle bazı olumsuz etkiler olacaktır. Ancak, fauna türleri özellikle zarar
görecek türler olmayıp bu aşamada ortamdaki gürültü ve hareketlilikten dolayı
96
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
bulundukları habitatları terk ederek çevredeki daha uygun alternatif yaşam alanlarına
çekileceklerdir.
Fauna türlerine herhangi bir zarar verilmemesi için projede görev alacak personele
faaliyet sahibi tarafından gerekli uyarılar yapılacaktır.
Faaliyet sahibi tarafından faaliyetin inşaat aşamasında canlıların üreme
dönemlerinde patlatma yapılmayacaktır. Fauna türleri arasında Bern Sözleşmesi Ek-2 ve
Ek-3’e göre kesin koruma altında olan ve koruma altında olan türler vardır. Bu türlerle ilgili
olarak Bern Sözleşmesi koruma tedbirlerine ve bu sözleşmedeki 6. ve 7. Madde
hükümlerine uyulacaktır.
V.1.10. Yer altı Suyuna Etkiler
Çilehane Regülatörü ve HES proje sahasında önemli sayılabilecek bir yer altı su
kaynağı bulunmamakta olup, yer altı sularına herhangi bir etki öngörülmemektedir.4
Proje kapsamında yer altı sularına olumsuz etki yapabilecek tüm unsurların
engellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması yatırımcı firma tarafından sağlanacaktır.
V.1.11. İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama
gibi toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler,
Çilehane Regülatörü ve HES projesi kapsamında yapılacak olan inşaat çalışmaları
esnasında toz emisyonu oluşması söz konusu olacaktır.
Proje kapsamında meydana gelebilecek toz emisyonlarına ait hesaplamalar ayrıntılı
bir şekilde raporun V.1.3. bölümünde verilmiştir.
V.1.12. 18.08.2009 tarih ve 27323 sayılı RG yayımlanarak yürürlüğe giren “
Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı
Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 7.maddesi hükümleri ile 09/09/2006
tarih ve 26284 sayılı RG “Dere Yatakları ve Taşkınlar” adıyla yayınlanan 2006/27
sayılı Başbakanlık Genelgesi ve ilgili diğer mevzuatların ilgili hükümleri
kapsamında değerlendirme (ilgili hususlara uyulacağı taahhütlerinin verilmesi),
2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi, can ve mal kayıplarına sebep olan, günlük
hayatı, her türlü ekonomik ve ticari faaliyeti olumsuz etkileyen taşkınların önlenmesi ve yol
açtığı kayıpların giderilmesi için 09.09.2006 tarihli ve 26284 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu 2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi Madde 2 ve Madde 3’te dere
yatakları ve sınırında yapılacak her türlü sanat yapıları ve yapılar ile ilgili Bölge
Müdürlüklerinden görüş alınması ve bir projeye dayandırılması gerektiği belirtilmektedir.
Çilehane Regülatörü ve HES projesi kapsamında da yapılacak sanat yapıları ve hafriyat
depolama alanları ile ilgili DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’ne söz konusu üniteler ile ilgili projelerle
başvurularak gerekli görüş alınacaktır.
Ayrıca aynı genelgenin 10. Madde’sinde dere yatağına her türlü hafriyat, moloz ve
çeşitli atıkların düzensiz boşaltılmasının yatak kapasitesini azalttığı belirtilmekte olup,
proje kapsamında dere yatağına herhangi bir hafriyat, moloz ve katı atık
boşaltılmayacaktır.
4
Kaynak: Çilehane Regülatörü ve HES Yapılabilirlik Raporu
97
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje kapsamında 09.09.2006 tarihli ve 26284 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren 2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi’ne ve ilgili hükümlerine uyulacaktır.
V.1.13 Proje alanında maden ruhsatı varsa bulunun malzeme ocaklarının
durumu, olabilecek etkiler ve alınacak önlemler,
Proje alanı ve yakın çevresinde ruhsatlı alan yer almamaktadır.
V.1.14. Arazinin Hazırlanması, İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım
Kabiliyetleri Ve Tarım Ürün Türleri, tarım arazilerinin tarım dışı kullanımı ile ilgili
bilgiler, mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında
değerlendirilmesi. faaliyet alanının 1/5000 ölçekli onaylı kadastro pafta örneği
üzerinde gösterilmesi (3 derecelik koordinat değerleri ile), alan hesabı ve komşu
parsellerinin mülkiyet durumlarının onaylı kadastro pafta örneği üzerinde
işaretlenmesi.)
Çilehane Regülatörü ve HES projesinin planlandığı alanı gösterir 1/100.000 ölçekli
Çevre Düzeni Planı’nda proje alanının tamamı Orman Alanı ve Tarım Alanları içerisinde
yer almaktadır.
Proje kapsamında yapılan çalışmalar esnasında Mera Vasfında bir alan kullanımı
söz konusu olur ise, söz konusu alanların kullanımı için Tokat Valiliği’ne (Valilik Mera
Komisyonu’na) başvurularak gerekli izinler alınacaktır.
Proje alanında yer alan tarım alanları için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanunu gereği, Tokat İl Gıda Tarım Hayvancılık Müdürlüğü’nden ve/veya Gıda
Tarım Hayvancılık Bakanlığı’ndan gerekli izinler alınacaktır.
V.1.15. Arazinin Hazırlanması Ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür Ve Sayıları, Kesilecek Ağaçların Bölgedeki
Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri Ve Ne
Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı, Fauna Üzerine Olabilecek Etkiler,
Orman Genel Müdürlüğü Bilgi Sistemleri Dairesi Başkanlığı’nın sitesinden
alınan meşcere varlığı haritasına göre proje ünitelerinin olduğu alanlardaki meşcere
tipleri ve alan büyüklükleri tablo IV.2.15.1’de verilmiştir.
Tablo IV.2.15.1 Proje alanı meşcere tipleri ve alan miktarları
Meşcere Tipi
Alan (m2)
1.000
27.300
13.650
Cebri Boru
Z (Ziraat)
Z (Ziraat)
MBt2-2 (Meşe-Baltalık-2 kapalı)
T-ÇBMBT (Taşlık-Çok Bozuk Meşe
Baltalığı)
Z (Ziraat)
Yükleme Havuzu
Z (Ziraat)
500
Santral Alanı
Z (Ziraat)
1.000
KFMSS 1
Z (Ziraat)
5.447
KFMSS 2
Taşlık-Kayalık
9.150
KFMSS 3
Z (Ziraat)
12.422
Ünite
Regülâtör
İletim Kanalı
%60’lık kısım
%30’lık kısım
%10’lık kısım
98
4.550
2.000
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Santral Alanı
Regülatör Alanı
Şekil IV.2.15.1 Orman Meşcere Tipleri
99
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil IV.2.15.1’den de görüleceği üzere proje alanında 18.200 m2’lik kısmı
orman sayılan alanlar içerisinde kalmaktadır. Söz konusu alanlarda yaklaşık 200 m2’lik
alanda bir ağaç kesileceği öngörülerek, 91 adet ağaç kesilmesi öngörülmektedir. Ağaç
türleri meşedir.
V.1.16. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar
yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar,
İnşaat aşamasında zemini hazırlayan iş makineleri ve jeneratörler dizel yakıt
kullanacaktır. Ancak, araçların aşağıda belirtilen şekilde çalışacak olması nedeniyle yerel
hava kalitesine olumsuz etkiler beklenmemektedir.
• İş makineleri kesikli olarak günde 8 iş saati çalışacaklardır.
• İnşaat faaliyeti sürekli olmayacak ve yaklaşık 24 ay sonunda tamamlanmış
olacaktır.
• İş makinelerinden ve jeneratörlerden kaynaklanacak egzoz emisyonları alan
dışına seyrelerek taşınacaktır. Toz yayıcı faaliyetler sırasında toz önleyici önlemler
alınacaktır.
Tablo V.1.16.1. Motorinin Özellikleri
Özellikler
Motorin
Özellikler
Motorin
Kıvam
Çok Açık
Karbon Artıkları (%)
Eser
Tip
Damıtılmış
Kükürt (%)
0.4-0.7
Renk
Amber
Oksijen-Azot (%)
0.2
Yoğunluk (150c-Gr/Cm3)
0.8654
Hidrojen (%)
12,7
Viskozite (380 c)
2.68
Karbon (%)
65,4
Akma Noktası (0C)
-18
Su ve Çökelti (%)
Eser
Atomizasyon Sıcaklığı (0C)
Atmosferik
Kül (%)
Eser
Pompalama Sıcaklığı (0C)
Atmosferik
Isı Değeri (%)
9.387
Zemin hazırlayıcı bir iş makinesi bir saatte yaklaşık 4 litre mazot yakıt tüketir.
Sahada saatlik mazot tüketiminin yaklaşık 25 litre olduğu varsayıldığında bir saatte
yakılan mazot,
0.84 kg/lt x 25 lt/sa = 21 kg/sa olacaktır.
Bu durumda makinelerden çıkan emisyon miktarları V.1.20.2’de verilmiştir.
Tablo V.1.16.2. Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörü (gr/lt)
KİRLETİCİ
DIESEL (kg/t)
Karbonmonoksit
9.7
Hidrokarbonlar
29.0
Azot Oksitler
36.0
Kükürt Oksitler
6.5
Toz
18.0
Tablo V.1.16.3. İş Makinelerinden Kaynaklanacak Kirletici Değerleri
Karbonmonoksit
: 9,70 kg/t x 21,00 kg/saat /1000=0,203 kg/saat
Hidrokarbonlar
: 29,0 kg/t x 21,00 kg/saat /1000=0,609 kg/saat
Azot Oksitler
: 36,0 kg/t x 21,00 kg/saat /1000=0,756 kg/saat
Kükürt Oksitler
: 6,50 kg/t x 21,00 kg/saat /1000=0,136 kg/saat
Toz
: 18,0 kg/t x 21,00 kg/saat /1000=0,378 kg/saat
100
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde ( SKHKKY) belirtilen
normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerinde işletme saatleri için kütlesel debilerde
belirtilen; sınırların altında olduğundan mevcut hava kalitesini olumsuz yönde
etkilemeyecektir.
Projenin inşaat çalışmaları sırasında iş makinelerinden kaynaklanan yakıt kullanımı
nedeniyle oluşacak gaz emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Bunlardan başlıcaları CO,
NOx, SOx ve tozdur. Arazinin hazırlanması aşamasında kullanılacak yakıt sadece alanda
kullanılacak iş makineleri için gerekli olup, ısınma vb. amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır.
Kullanılan iş makinelerinden kaynaklanacak emisyonların minimuma indirgenmesi
için, 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği’nin 7. Maddesi uyarınca; kullanılacak tüm
araç ve ekipmanların rutin kontrolleri yaptırılarak bakım gereken araçlar bakıma alınacak
ve bakımları bitene dek çalışmalarda başka araçlar kullanılacaktır. Ayrıca Trafik
Kanunu’na uygun şekilde çalışmaları konusuna dikkat edilecektir.
Tesis alanında kullanılacak araçlar için düzenli olarak emisyon ölçümü yapılarak
emisyon pulu alınmış olmasına dikkat edilecek ve 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı “Egzoz
Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır.
Normal şartlar altında trafolarda kullanılan günümüz izolasyon yağlarının ömrünün
en az 20 -30 yıl kadar olduğu bilinmektedir. Santralde kullanılacak trafolar güç bakımından
özel seçileceği için diğer dağıtım trafoları gibi düzensiz çalışmayacaklar aşırı
yüklenmeyeceklerdir. Bakımları da santralin eğitim almış kendi personeli tarafından
yapılacağından bu trafoların yağlarının normal şartlardan daha uzun kullanılacağı
düşünülmektedir. Ayrıca eskidiği düşünülen nemlenmiş eskimiş izolasyon seviyesi kritik
değerin altına düşmüş trafo yağları atılmayıp yağ tretmand ve tasfiye yöntemleri ile
istenilen izolasyon değerlerlerinin üzerine yeniden çıkartılıp geri kazanılmakta ve bu
işlemde 4-5 sefer daha yeniden tekrarlanabilmektedir.
Proje kapsamında kullanılacak izolasyon yağlarının bertarafı ile ilgili olarak
27.12.2007 tarih ve 26739 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Poliklorlu
Bifenil (PCB) ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik” hükümlerine
uyulacaktır. Bu konuda gerekli analizler yaptırılarak yağ bertarafı gerekli ise sağlanacaktır.
Proje inşaat aşamasında personelin ihtiyacının karşılanması için prefabrik şantiye
binası kurulması planlanmaktadır ve bu kapsamda bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu
olacaktır. Söz konusu atıkların faaliyet kapsamında oluşması halinde, oluşacak atık
yağlar sızdırmaz nitelikte metal veya plastik bidonlar içerisinde geçici olarak depolamanın
ardından taşıma lisanslı araçlar vasıtasıyla lisanslı atık yağ geri kazanım tesislerine
gönderilerek bertaraf edilecektir.
Bu kapsamda;
• 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” (Değişiklik: 30.03.2010 tarihli ve 27537 sayılı R.G.)
hükümlerine,
• 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (Değişiklik: 30.10.2010 tarihli ve 27744 sayılı
R.G.) hükümlerine,
• 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’’
hükümlerine uyulacaktır.
101
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
• 29.04.2009 Tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”(Değ:
25.04.2010 tarih ve 27562 sayılı R.G.) hükümlerine uyulacaktır.
V.1.17. Proje kapsamında kullanılacak suyun temin sistemi planı, nereden
temin edileceği, suyun arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye
girmesine kadar yerine getirilecek işlemler sonucu meydana getirilecek atık
suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, deşarj edileceği ortamlar, bir kroki
üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların
biriktirilmesi halinde fosseptik planının Rapora eklenmesi, (alınacak gerekli
görüşler, izinler),
Çilehane Regülatörü ve HES projesinin inşaat ve işletme aşamasında şu amaçlarla
su kullanımı olacaktır:
• Personelden kaynaklanan içme ve kullanma suyu
• Tozumanın önlenmesi amacıyla kullanılacak su
Projenin inşaat ve işletme aşamasından doğan içme suyu ihtiyacı, piyasada bulunan
hijyenik damacanalardan satın alma yöntemiyle karşılanacaktır. Ayrıca personelin
kullanacağı kullanma suyu, piyasadan satın alma yolu ile sağlanacaktır. Tablo V.17.1’de
proje kapsamında su ihtiyacı, temin edileceği yer ve atık su bertaraf yöntemlerinin özeti
verilmiştir.
Tablo V.1.17.1 Su Temini ve Atıksu Bertaraf Şekli
Kullanılacak Yer
Kullanılacak
Miktar
Temin Şekli
Projenin arazi hazırlık ve inşaat
75 kişi x 134 lt/kişi- Piyasadan
çalışmalarında 75 kişi İçin içme
gün=10,050 m3/gün alma yoluyla
ve kullanma suyu
Çalışma
Bölgesinde
ve
kullanılacak köy yollarında Yaklaşık
tozumayı önlemek için arazöz 9,00 m3/gün
ile nemlendirme işlemi
satın
Atık Su
Miktarı
(m3/gün)
Atıksu Bertaraf Yeri/Şekli
10,050 m3/gün
Oluşacak evsel nitelikli atıksular,
19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren ‘‘Lağım Mecrası
İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak
Çukurlara
Ait
Yönetmelik’’ uyarınca, sızdırmasız
olarak
yapılacak
fosseptik
çukurunda
biriktirilecek,
dolduğunda
Almus
ve/veya
Reşadiye Belediyesi’nden temin
edilecek
vidanjörle,
ücreti
karşılığında aldırılarak atıksuyun
bertaraf edilmesi sağlanacaktır.
Yüzey
suyundan
pompaj ile
İşletme Aşamasında Çalışacak
15 kişi x 134 lt/kişi- Piyasadan
15 Kişi İçin İçme ve Kullanma
gün=2,010 m3/gün alma yoluyla
Suyu
satın
2,01 m3/gün
Nemlendirme işleminde su, toprak
bünyesinde kalacağı için atıksu
oluşmayacaktır.
Daimi personelin kalacağı regülatör
ve santral binalarında atıksular,
yapılacak sızdırmasız fosseptiğe
verilecektir. Fosseptik dolduğunda
Almus ve/veya Reşadiye Belediyesi
tarafından vidanjör ile ücreti
karşılığında atıksular aldırılarak,
bertaraf edilmesi sağlanacaktır.
İnşaat aşamasında tozumanın önlenmesi amacıyla kullanılacak suyun bir kısmı
buharlaşacak, bir kısmı ise yüzey ve yer altı sularına karışacaktır. Bu nedenle tozumanın
engellenmesinden kaynaklanacak atıksu oluşu olmayacaktır.
102
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”(Değişik: 24.04.2011 tarihli ve 27914 sayılı R.G.) Madde32’ye göre, 84 kişi altında bulunan tesislerde arıtma tesisi yapma yükümlülüğü
bulunmamakta olup, bu tesislerin evsel nitelikli atıksuları 19.3.1971 tarih ve 13783 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde
Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz özellikteki
fosseptikte toplanarak vidanjör vasıtası ile atıksu altyapı tesislerine verilebileceği
belirtilmektedir.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak atıksuların bertarafı ile ilgili olarak
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak (Değişik: R.G.13/2/2008-26786) yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır.
• 26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği” 8
Değişiklik: 30.03.2010 tarihli ve 27537 sayılı R.G.) hükümlerine uyulacaktır.
• İşletme aşamasında prosesten kaynaklanan atıksu oluşumu söz konusu değildir.
• Proje kapsamında yer altı suyu kullanılmayacaktır.
• 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır
V.1.18. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine
Kadar Meydana Gelecek Katı Atıkların cins ve Miktarları, bu atıkların nerelere
taşınacakları veya hangi amaçları için kullanılacakları,
Proje kapsamında arazi hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak kişilerden
evsel nitelikli katı atık, inşaat çalışmalarından çeşitli inşaat artıkların (parça demir, çelik,
saç, ambalaj malzemesi vb katı atıklar) ile hafriyat oluşması beklenmektedir. Bu atıklardan
geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan
ayrı biriktirilecek ve lisanslı geri dönüşüm tesislerine verilecektir. Ortaya çıkması
muhtemel olan kalıplık kereste artıklar belirli zaman aralıklarında toplanacaktır. Toplanan
kereste artıkları talep olması durumunda civardaki köylülere verilecektir. Geri kazanımı
mümkün olmayan atıklar ise ağzı kapalı çöp konteynırları içinde biriktirilerek faaliyetin
hizmet alanına girdiği belediyenin katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilecektir.
İnşaat faaliyetleri sırasında oluşacak hafriyat malzemeleri ise özellik olarak uygun
olması halinde beton üretiminde aksi takdirde inşa edilecek/iyileştirilecek olan yollarda
sergi malzemesi olarak ya da gereç sahasının rehabilitasyonu sırasında kullanılması
düşünülmektedir. Kazı sırasında çıkan bitkisel toprak da kazı yapılacak birimin alanı içinde
ya da yanında uygun şartlar içinde depolanacak, rehabilitasyon, yol tesviyesi ve/veya
peyzaj düzenlemeleri sırasında kullanılacaktır.
İnşaat faaliyetleri kapsamında oluşacak ambalaj atıkları ise ayrı ayrı biriktirilerek bu
tür atıkları değerlendirmek için toplayan lisanslı firmalara verilecektir. Plastik, ambalaj
kâğıdı, pet şişe, cam şişe ve metal gibi inşaat sırasında oluşacak atıklar Ambalaj
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre bertaraf edilecektir. Bu atıkların boya, vb. inşaat
malzemesi ile kontamine olması durumunda “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne
göre bertarafı sağlanacaktır.
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personel sayısı toplamda 75 kişi olarak
belirlenmiştir.
103
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Kişi başına günlük üretilecek evsel katı atık miktarı 1,15 kg/kişi.gün5 çalışacak
personelden kaynaklı katı atık miktarı:
75 kişi x 1,15 kg/kişi.gün = 86,25 kg/gün olacaktır.
Proje kapsamında; işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıkların
toplanması, taşınması, depolanması, geri kazanımı ve bertarafı konularında 14.03.1991
tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik:
05.04.2005 tarihli ve 25777 sayılı R.G.) “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Ambalaj atıkları ise ayrı ayrı biriktirilerek bu tür atıkları değerlendirmek için
toplayan Lisanslı firmalara verilecektir. Plastik, ambalaj kâğıdı, pet şişe, cam şişe ve metal
gibi inşaat sırasında oluşacak atıklar Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre
bertaraf edilecektir. Bu atıkların boya, vb. inşaat malzemesi ile kontamine olması
durumunda “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre bertarafı sağlanacaktır.
Tesis içerisinde oluşacak olan tüm katı atıkların bertarafında 14.3.1991 tarih ve
20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne ve bu
yönetmelikte;
03.04.1991 tarih ve 20834 sayılı Resmi Gazete’de
22.02.1992 tarih ve 21150 sayılı Resmi Gazete’de
02.11.1994 tarih ve 22099 sayılı Resmi Gazete’de
15.09.1998 tarih ve 23464 sayılı Resmi Gazete’de
18.08.1999 tarih ve 23790 sayılı Resmi Gazete’de
29.04.2000 tarih ve 24034 sayılı Resmi Gazete’de
25.04.2002 tarih ve 24736 sayılı Resmi Gazete’de
05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklere uygun
olarak hareket edilecektir.
Söz konusu yönetmelik, 18. Madde gereğince çevre sağlığını bozmayacak,
sızdırmaz özellikli, ağzı kapaklı çöp bidonlarında biriktirilecek ve belirli aralıklarla Almus
ve/veya Reşadiye Belediyesi katı atık sistemine verilerek bertaraf edilecektir.
Tehlikeli Atıklar
İnşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri ve ekipmanların yakıt ikmalleri, bakım
ve onarımları GSM ruhsatlı akaryakıt istasyonlarında yapılacağından inşaat aşamasında
tehlikeli atık oluşumu beklenmemektedir.
Bununla birlikte inşaat aşamasında alanda çalışacak çeşitli iş makinelerinin bakımonarım ve yağlama işlemlerinin alanda gerçekleştirilmesi neticesinde yağlı üstübü, boş
yağlama yağı tenekeleri, yağlı eldiven vb. tehlikeli nitelikte atıkların oluşması durumunda,
bu atıklar diğer atıklardan ayrı olarak şantiye alanında sızdırmaz variller içerisinde,
varillerin üzerinde ‘’DİKKAT TEHLİKELİ ATIK’’ ibaresi bulunacak şekilde, geçici olarak
depolanacaktır. Depolanan bu atıklar UATF doldurularak, lisanslı taşıma araçlarıyla
lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf edileceklerdir. Bu
kapsamda; 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe
giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği"ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.D)
uyulacaktır.
5
Belediye Katı Atık İstatistikleri, TÜİK, 2010
104
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Ömrünü Tamamlamış Lastikler (ÖTL)
İnşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri ve ekipmanların yakıt ikmalleri, bakım
ve onarımları yetkili servislerde yapılacağından tesiste ömrünü tamamlamış atık lastik
oluşumu beklenmemektedir.
Bununla birlikte, alanda ÖTL atıkları oluşması halinde, bu atıklarla ilgili olarak
25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü
Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.D)
hükümlerine uygun hareket edilecektir. Ömrünü tamamlamış lastikler alanda
depolanmayacak ve Yönetmeliğin 5. maddesi uyarınca lastik dağıtımını ve satışını yapan
işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir.
Atık Pil ve Akümülatörler
Faaliyet kapsamında pil ile çalışan telsiz vb. ekipmanlar için şarjlı piller
kullanılacağından ‘Atık Pil’ oluşumu beklenmemektedir. Öngörülemeyen bir durumda, söz
konusu atıkların faaliyet kapsamında oluşması halinde, atık piller 31.08.2004 tarih ve
25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 30.03.2010 tarihli,
27537 sayılı R.G.), Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği'nin ilgili hükümlerine
uyularak, evsel atıklardan ayrı toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımı ve satışını yapan
işletmelere veya belediyelerce oluşturulan toplama noktalarına teslim edilecektir.
Faaliyet alanında kullanılacak araçların bakım ve onarımları yetkili servislerde
yapılacağından ‘Atık Akümülatör’ oluşumu beklenmemektedir. Öngörülemeyen bir
durumda, söz konusu atıkların faaliyet kapsamında oluşması halinde atık akümülatörler,
31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil
ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği'nin (Değişiklik: 30.03.2010 tarihli, 27537 sayılı
R.G.) ilgili hükümlerine uyularak, sızdırmasız zeminli alanda bekletilecek, alanda 90
günden fazla depolanmayacak ve Yönetmeliğin 13’üncü maddesi uyarınca akümülatör
ürünlerinin dağıtım ve satışını yapan işletmelere veya araç bakım-onarım yerlerini
işletenlerin oluşturduğu geçici depolama alanlarına teslim edileceklerdir.
Hafriyat Atıkları
Depolanacak olan kazı malzemeleri için, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacak, uygun ve düzgün şekilde depolama ve
bertaraf işlemleri için gerekli önlemler alınacaktır. Ayrıca proje süresince, 08.06.2010 tarih
ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin
Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik” Hükümlerine
Uyulacaktır.
V.1.19. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine
Kadar Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün
Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler,
Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması
Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarında kullanılacak
ekipmanlardan kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır.
makine
ve
Arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları aşamasında kullanılacak makine ve
ekipmanların aynı zamanda ve birbirlerine uzak konumda ve dağınık çalıştığı varsayılarak
en olumsuz şartlarda ortaya çıkacak toplam ses basınç düzeyi hesaplanmıştır.
105
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Planlanan projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasında meydana gelecek
olan gürültü düzeyinin tespit edilmesi amacıyla yapılan hesaplamalarında gürültü kaynağı
olarak seçilen araç ve ekipmanların gürültü düzeyleri hakkında bilgi söz konusu araçlara
ait teknik bilgilerden temin edilmiştir.
Tablo V.1.19.1. Projenin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Gürültü Düzeyleri
Gürültü Kaynağı
Kamyon
Yükleyici (Loader)
Ekskavatör
Vinç
Jeneratör
Adet
Ses Gücü Seviyesi (dB)
5
2
1
1
2
94
113
105
105
106
Araçlardan kaynaklı oluşacak olan ses basınç seviyeleri için hesaplamalar sadece
10 m için yapılmıştır. Söz konusu projenin 10 m mesafede oluşturacağı ses basınç
seviyesi 93,93 dBA olarak bulunur. Bu hesaplamalar 1000 Hz, 2000 Hz ve 4000 Hz
frekansları içinde yapılarak değerler bulunur. Değerler aşağıda tablo ve grafiklerde
verilmiştir.
106
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tablo V.1.19.2. İnşaat Çalışmalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı
r (m)
LPT (dB)
Aatm
(dBA)
(f:500)
1
107.93
0.00
5
93.95
10
20
DF
(dB)
L (dBA)
(f:500 Hz)
Aatm (dB)
(f:1000 Hz)
DF
(dB)
(f=1000
Hz)
DF
(dB)
(f=4000
Hz)
L (dBA)
(f:4000)
LT (dBA)
-3.2
104.73
0.00
0
107.92
0.00
1.2
109.12
0.02
1
108.91
114.00
0.00
-3.2
90.75
0.01
0
93.94
0.02
1.2
95.12
0.09
1
94.86
99.99
87.93
0.00
-3.2
84.72
0.01
0
87.92
0.04
81.91
0.01
-3.2
78.70
0.02
0
81.88
0.09
1.2
89.08
0.18
1
88.75
93.94
1.2
83.02
0.35
1
82.55
87.84
30
78.38
0.01
-3.2
75.18
0.03
0
78.35
40
75.88
0.01
-3.2
72.67
0.04
0
75.84
0.13
1.2
79.45
0.53
1
78.85
84.25
0.18
1.2
76.91
0.71
1
76.18
81.69
50
73.95
0.01
-3.2
70.73
0.06
0
73.89
0.22
1.2
74.93
0.88
1
74.06
79.68
60
72.36
0.02
-3.2
69.15
0.07
70
71.02
0.02
-3.2
67.80
0.08
0
72.30
0.27
1.2
73.30
1.06
1
72.30
78.03
0
70.95
0.31
1.2
71.91
1.24
1
70.79
76.63
80
69.86
0.02
-3.2
66.64
0.09
0
69.78
0.35
1.2
70.71
1.41
1
69.45
75.40
(f=500 Hz)
L (dBA)
Aatm (dB)
(f:1000 Hz) (f:2000 Hz)
DF
(dB)
(f=2000
Hz)
L (dBA)
Aatm (dB)
(f:2000 Hz) (f:4000 Hz)
90
68.84
0.02
-3.2
65.62
0.10
0
68.74
0.40
1.2
69.64
1.59
1
68.25
74.32
100
67.93
0.03
-3.2
64.70
0.11
0
67.82
0.44
1.2
68.68
1.77
1
67.16
73.34
125
65.99
0.03
-3.2
62.75
0.14
0
65.85
0.55
1.2
66.64
2.21
1
64.78
71.25
150
64.40
0.04
-3.2
61.16
0.17
0
64.24
0.66
1.2
64.94
2.65
1
62.75
69.53
200
61.91
0.06
-3.2
58.65
0.22
0
61.68
0.88
1.2
62.22
3.53
1
59.37
66.76
250
59.97
0.07
-3.2
56.70
0.28
0
59.69
1.10
1.2
60.06
4.42
1
56.55
64.57
300
58.38
0.08
-3.2
55.10
0.33
0
58.05
1.33
1.2
58.26
5.30
1
54.08
62.76
350
57.04
0.10
-3.2
53.75
0.39
0
56.66
1.55
1.2
56.70
6.19
1
51.86
61.21
400
55.88
0.11
-3.2
52.57
0.44
0
55.44
1.77
1.2
55.32
7.07
1
49.82
59.86
500
53.95
0.14
-3.2
50.61
0.55
0
53.39
2.21
1.2
52.94
8.84
1
46.11
57.57
600
52.36
0.17
-3.2
49.00
0.66
0
51.70
2.65
1.2
50.91
10.60
1
42.76
55.68
700
51.02
0.19
-3.2
47.63
0.77
0
50.25
3.09
1.2
49.13
12.37
1
39.65
54.07
800
49.86
0.22
-3.2
46.44
0.88
0
48.98
3.53
1.2
47.53
14.14
1
36.73
52.66
900
1000
48.84
47.93
0.25
0.28
-3.2
-3.2
45.39
44.45
0.99
1.10
0
0
47.85
46.82
3.98
4.42
1.2
1.2
46.07
44.71
15.90
17.67
1
1
33.94
31.25
51.41
50.29
1500
44.40
0.41
-3.2
40.79
1.66
0
42.75
6.63
1.2
38.98
26.51
1
18.90
107
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil V.1.193.1. Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmalarında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç
Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği,
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren
ÇGDYY Ek-VIII Tablo-5’de belirtilen şantiye alanı için çevresel gürültü sınır değerleri
Tablo V.1.19.3.’te verilmiştir.
Tablo V.1.19.3. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz (dBA)
Bina
Yol
Diğer kaynaklar
70
75
70
Tablo V.1.19.2’de verilen gürültü seviyeleri, Tablo V.1.19.3’te verilen yönetmelik
değerleriyle karşılaştırıldığında gürültü seviyelerinin proje alanından yaklaşık 150 metre
sonra “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği" Ek VIII Tablo-5’te
belirtilen 70 dBA sınırının altında kaldığı görülmektedir.
Proje alanına en yakın yerleşim yeri, proje alanının yaklaşık 250 m mesafede yer
alan Çilehane Köyü’dür. Dolayısıyla, proje alanında inşaat aşamasında oluşacak
gürültünün mevcut yapılarda olumsuz etki yaratması beklenmemektedir.
Buna ilaveten, önlem olarak arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları sırasında
kullanılacak iş makinelerinin trafik muayeneleri ve egzoz ölçümleri düzenli olarak
yapılacak, bakımlı araç ve iş makinelerinin kullanımı sağlanacak ve bu makinelere bağlı
gürültü oluşumu mümkün olduğunca azaltılacaktır.
Ayrıca projenin işletme aşamasına geçmeden önce mevcut gürültü düzeyinin
belirlenmesi için gürültü ölçümleri yapılacaktır.
Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında görev alacak işçiler için 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu ve faaliyet süresince Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
108
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
İşletme Aşaması
Projenin işletme aşamasında, tesis içerisinde yer alan makine ve ekipmanlardan
kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Tesis içerisinde yer alan makine ve
ekipmanlardan kaynaklanacak gürültünün tesis binası duvarları tarafından yutulacağı ve
tesis dışına çok az miktarda gürültü çıkacağı öngörülmektedir.
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Tablo-4’te belirtilen;
endüstriyel tesislerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine
ilişkin kabul edilebilir en yüksek gürültü seviyeleri Tablo V.1.19.4.’te verilmiştir.
Tablo V.1.19.4. Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
ALANLAR
Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile
yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu
alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar
Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu
alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar
Organize Sanayi Bölgesi veya İhtisas Sanayi Bölgesi içindeki her bir
tesis için
Lgündüz
(dBA)
Lakşam
(dBA)
Lgece
(dBA)
60
55
50
65
60
55
68
63
58
70
65
60
Şantiye alanları için çevresel gürültü kriterleri
Madde 23 – (1) Şantiye alanlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi ve
gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir:
a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi bu
Yönetmeliğin ekindeki Ek-VIII’de yer alan Tablo-5’te verilen sınır değerleri aşamaz.
b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri
gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez.
ç) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut
ve benzeri projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat
faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VIII’de yer alan Tablo5’teki gündüz değerlerinden akşam için 5 dBA, gece için 10 dBA çıkartılarak elde edilen
sınır değerlerin sağlanması şartıyla, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün görüşü alınarak
yetkili idare tarafından verilen izin çerçevesinde sürdürülebilir.
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’’nin (Değişiklik:
27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı R.G.) 23. Maddesi Ek-8 Tablo-5’e göre şantiye alanları
için çevresel gürültü sınır değerleri 70 dBA’dır. Faaliyet sahasına en yakın yerleşim birimi
900 m mesafede dağınık yerleşim yerleri (konut)’dir. Bu mesafede gürültü oluşturan tüm
ekipmanların aynı anda çalışacağı kabulüyle, Lgündüz değerinin 53 dBA olacağı
öngörülmektedir (Şekil V.1.23.1). Ancak, faaliyet sırasında bütün ekipmanlar aynı anda
çalışmayacak olup Lgündüz sınır değerinin aşılması ihtimaline karşılık, faaliyet
kapsamında oluşacak gürültünün çevreye etkisinin ihmal edilebilir seviyede kalması için
faaliyet kapsamında Akustik Rapor hazırlanacak ve gerekli görülmesi halinde akustik
duvar yaptırılacak ve gerekli bütün önlemler alınacaktır.
Yapılan hesaplamalar, tüm makine ve ekipmanın aynı anda çalıştığı varsayılarak
yapılmıştır. İnşaat aşamasında böyle bir durum beklenmemekle birlikte bölgenin
109
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
topografik yapısı da dikkate alındığında, mevcut tepe ve vadiler doğal bir perde görevi
göreceğinden, hesaplamalardan daha az bir etki söz konusu olacaktır.
Bununla birlikte oluşacak gürültü miktarını minimumda tutmak ve çalışacak
personelin gürültüden etkilenmemesi için, makineler devamlı bakımlı tutulacak ve
personel için İş Kanunu’nda belirlenen hükümler doğrultusunda her türlü önlem
alınacaktır.
Tesis 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’’nin (Değişiklik:
27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı R.G.) Ek-VII İzne Tabi Tesisler listesinde yer alan
faaliyetlerden olmadığından, Gürültü Kontrol İzin Belgesi almakla yükümlü değildir.
Bununla birlikte aynı yönetmelik uyarınca yetkili kurumlarca talep edilmesi halinde,
yönetmelik hükümlerine uygun şekilde Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu
hazırlanacaktır.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 27.04.2011 tarih ve 27917
sayılı R.G.) “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğ”’nin 23.
maddesinde belirtilen kriterlere uyulacaktır. Bu kriterler;
a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII’de
yer alan Tablo-5’te verilen sınır değerleri aşamaz.
b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri
gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez.
c) Hafta sonu ve resmi tatil günlerinde gerçekleştirilecek şantiye faaliyetlerine,
konut bölgeleri ve yakın çevresinden gelen şikayetlerin yoğunluğu dikkate alınarak, İl
Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile yasaklama getirilebilir.
ç) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut
gibi projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat
faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VII’de yer alan Tablo-5’teki
gündüz değerlerinden akşam için 5 dBA, gece için 10 dBA çıkartılarak elde edilen sınır
değerlerin sağlanması ve bu kapsamda alınacak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile
sürdürülebilir.
d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü
göstergesi cinsinden 100 dBC’yi aşamaz.
e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve
çalışma periyotları ile büyükşehir belediyesi veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere
ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir.
f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri
büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları
veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir.
Ayrıca; inşaat aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı R.G.)Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nin 25. Maddesinde belirtilen
titreşim kriterlerine titizlikle uyulacaktır.
110
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.1.20. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Projenin Devreye Girmesine
Kadar yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı
nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal alt yapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl
temin edileceği,
Proje kapsamında inşaat aşamasında 75, işletme aşamasında ise 15 kişinin
çalışması planlanmaktadır. Personel ihtiyacı, büyük oranda bölge halkından temin
edilecek olup, mesai bitiminde personel bölgedeki evlerine geri döneceklerdir. Yörede
ikamet etmeyen personel ise, tüm ihtiyaçlarını proje alanına kurulması planlanan
prefabrik şantiye alanından karşılayacaktır.
Proje kapsamında kurulması planlanan prefabrik şantiye binasında, personelin
gerekli tüm sosyal ihtiyaçlarını karşılayabilecek imkanlar mevcut olacaktır. Söz konusu
prefabrik şantiye binasında mutfak, banyo, TV, ilk yardım çantası vb. imkânlar
bulunacaktır. Acil müdahale gereken durumlarda ise, proje alanında yer alan sağlık
revirinden yararlanılacak olup, yeterli olmadığı zamanlarda ise, yöreye yakın mesafede
bulunan sağlık merkezinden yararlanılacaktır.
Personelin ilk yardım ihtiyaçları için şantiye binasında ilk yardım dolabı
bulundurulacaktır. Personelin sağlık durumlarının denetlenmesi ve acil tedavi gibi sağlık
hizmetleri için en yakın mesafede yer alan sağlık ocakları ve/veya il ve ilçe merkezinde
bulunan devlet hastanesinden faydalanılacaktır.
V.1.21. Arazinin hazırlanmasından başlayarak (kazı, patlatma gibi işlerden),
ünitelerin açılmasına kadar sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli
ve tehlikeli olanlar, sağlık koruma bandı mesafesi, bu konularda uyulması gereken
tüzük ve yönetmelikler,
Projenin tüm ünitelerinde arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları esnasında;
- Yapılacak kazı çalışmaları (yol açma, yol tesviye, iletim hattı için platform açma,
tesis yapılarının temellerinin açılması vb.),
- Kazı çalışması sonucu oluşacak dolgu malzemelerinin stoklanması, serilmesi,
sıkıştırılması,
- Tüm ünitelerin (regülatör, iletim kanalı, denge bacası, cebri boru, santral binası,
vb.) ve tamamlayıcı tesislerin inşaatı,
- Kullanılan makine ve ekipmanlardan kaza riski söz konusu olabilmektedir.
Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında;
Teknik olarak yönetmeliklerin şart koştuğu her türlü güvenlik tedbirleri,
Personele iş sağlığı ve iş güvenliği eğitimi,
Yönlendirme işaretlerinin ve ikaz levha işaretlerin yerleştirilmesi,
İşçilere kişisel koruma araç ve gereçlerinin temini(giysi, maske, kulaklık vb.)
Tesiste tüm giriş çıkışların kontrollü bir şekilde yapılması,
Güvenlik görevlisinin bulundurulması,
Tehlike, ihbar ve ikaz panolarının yerleştirilmesi,
Bakımlı makine ve ekipmanların kullanılması,
Kış aylarında yolların açık tutulması ve buzlanmanın önlenmesi konularında gerekli
her türlü önlemler alınarak, kazaların oluşması önlenecektir.
Bu konuda özellikle yapı işyerlerinde alınacak asgari sağlık ve güvenlik şartlarını
içeren, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkartılarak, 23 Aralık 2003 tarih
ve 25325 Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Yapı İşlerinde Sağlık ve
Güvenlik Yönetmeliği’’ hükümlerine uygun olarak inşaat çalışmalarının yürütülmesi
sağlanacaktır.
111
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bu yönetmelikte geçen, açık alanlardaki çalışma yerlerinde uyulması gereken
aşağıdaki asgari şartlar yerine getirilerek tüm çalışmalar yapılacaktır. Ayrıca projenin
inşaat ve işletme aşamalarında oluşması muhtemel kaza risklerine (deprem, sabotaj, sel,
yangın vb.) karşı alınacak önlemleri belirleyen Acil Müdahale Planı şekilde sunulmuştur.
i-Sağlamlık ve dayanıklılık
Alçak veya yüksek seviyede olan hareketli veya sabit çalışma yerleri;
Çalışan işçi sayısı,
Üzerlerinde bulunabilecek maksimum ağırlık ve bu ağırlığın dağılımı,
Maruz kalabileceği dış etkiler göz önüne alınarak yeterli sağlamlık ve
dayanıklılıkta olacaktır.
Bu çalışma yerlerinin taşıyıcı sistemleri ve diğer kısımları yapısı gereği yeterli
sağlamlıkta değilse, çalışma yerinin tamamının veya bir kısmının zamansız veya
kendiliğinden hareketini önlemek için, bunların dayanıklılığı uygun ve güvenilir sabitleme
metotlarıyla sağlanacaktır.
Çalışma yerlerinin sağlamlığı ve dayanıklılığı uygun şekilde ve özellikle de çalışma
yerinin yükseklik veya derinliğinde değişiklik olduğunda kontrol edilecektir.
ii-Enerji dağıtım tesisleri
Yapı alanındaki enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dış etkilere maruz kalan
tesislerin, kontrol ve bakımları düzenli olarak yapılacaktır.
Yapı alanında elektrik hava hatları geçiyorsa, mümkünse bunların güzergahı
değiştirilerek yapı alanından uzaklaştırılacak veya hattın gerilimi kestirilecektir. Bu
mümkün değilse, bariyerler veya ikaz levhalarıyla araçların ve tesislerin elektrik hattından
uzak tutulması sağlanacaktır. Araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu
durumlarda uygun önlemler alınacak ve gerekli ikazlar yapılacaktır.
iii-Hava koşulları
İşçiler, sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek hava koşullarından korunacaktır.
iv-Düşen cisimler
Teknik olarak mümkün olduğunda işçiler düşen cisimlere karşı toplu olarak
korunacaktır. Malzeme ve ekipman, yıkılma ve devrilmeleri önlenecek şekilde istiflenecek
veya depolanacaktır. Gerekli yerlerde tehlikeli bölgelere girişler önlenecek veya kapalı
geçitler yapılacaktır.
v-Yüksekten düşme
Yüksekten düşmeler, özellikle yeterli yükseklikte sağlam korkuluklarla veya aynı
korumayı sağlayabilen başka yollarla önlenecektir. Korkuluklarda en az; bir trabzan, orta
seviyesinde bir ara korkuluk ve tabanında eteklik bulunacaktır. Yüksekte çalışmalar ancak
uygun ekipmanlarla veya korkuluklar, platformlar, güvenlik ağları gibi toplu koruma
araçları kullanılarak yapılacaktır. İşin doğası gereği toplu koruma önlemlerinin
uygulanmasının mümkün olmadığı hallerde, çalışma yerine ulaşılması için uygun araçlar
sağlanacak, çalışılan yerde vücut tipi emniyet kemeri veya benzeri güvenlik yöntemleri
kullanılacaktır.
vi-İskele ve seyyar merdivenler
Bütün iskeleler kendiliğinden hareket etmeyecek ve çökmeyecek şekilde
tasarlanmış, yapılmış olacak ve bakımlı bulundurulacaktır. Çalışma platformları, geçitler
112
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
ve iskele platformları, kişileri düşmekten ve düşen cisimlerden koruyacak şekilde
yapılacak, boyutlandırılacak, kullanılacak ve muhafaza edilecektir.
İskeleler;
(a) Kullanılmaya başlamadan önce,
(b) Daha sonra belirli aralıklarla,
(c) Üzerinde değişiklik yapıldığında, belli bir süre kullanılmadığında, kötü hava
şartları veya sismik sarsıntıya veya sağlamlığını ve dayanıklılığını etkileyebilecek diğer
koşullara maruz kaldığında, uzman bir kişi tarafından kontrol edilecektir.
Merdivenler yeterli sağlamlıkta olacak ve uygun şekilde bakım ve muhafazası
sağlanacaktır. Bunlar uygun yerlerde ve amaçlarına uygun olarak doğru bir şekilde
kullanılacaktır. Seyyar iskelelerin kendiliğinden hareket etmemesi için gerekli önlem
alınacaktır.
vii-Kaldırma araçları
Bütün kaldırma araçları ile bağlantıları, sabitleme ve destekleme elemanları da dahil
bütün yardımcı kısımları;
(a)
Kullanım amacına uygun ve yeterli sağlamlıkta tasarlanmış ve imal edilmiş
olacak,
(b)
Doğru şekilde kurulacak ve kullanılacak,
(c)
Her zaman iyi çalışabilir durumda olacak,
(d)
Yürürlükteki mevzuata göre, periyodik olarak kontrol, test ve deneyleri
yapılacak,
(e)
Bu konuda eğitim almış ehil kişilerce kullanılacaktır.
Kaldırma araçları ve yardımcı elemanlarının üzerlerine azami yük değerleri açıkça
görülecek şekilde yazılacaktır. Kaldırma ekipmanı ve aksesuarları belirlenen amacı
dışında kullanılmayacaktır.
viii-Kazı ve malzeme taşıma araç ve makineleri
Bütün kazı ve malzeme taşıma araç ve makineleri;
(a)
(b)
İyi çalışır durumda olacak,
Doğru şekilde kullanılacaktır.
Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların sürücü ve
operatörleri özel olarak eğitilmiş olacaktır. Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan
makine ve araçların kazı çukuruna veya suya düşmemesi için gerekli koruyucu önlemler
alınacaktır.
ix-Tesis, makine, ekipman
Mekanik el aletleri de dahil olmak üzere herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve
ekipman;
(a) Mümkün olduğu kadar ergonomi prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde
tasarlanmış ve imal edilmiş olacak,
(b) İyi çalışır durumda olacak,
(c) Yalnız tasarlandıkları işler için kullanılacak,
(d) Uygun eğitim almış kişilerce kullanılacaktır.
x- Kazı işleri
Kazı çalışmalarında;
113
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
(a) Uygun destekler ve setler kullanılacak,
(b) Malzeme veya cisim düşmesi veya su baskını tehlikesine ve insanların
düşmesine karşı uygun önlemler alınacak,
(c) Sağlık için tehlikeli veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak
için bütün çalışma yerlerinde yeterli havalandırma yapılacak,
(d) Yangın, su baskını veya göçük gibi durumlarda işçilerin güvenli bir yere
ulaşmaları sağlanacaktır.
Kazı alanına giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanacaktır. Toprak ve malzeme
yığınları ve hareketli araçlar kazı yerinden uzak tutulacak ve gerekiyorsa uygun bariyerler
yapılacaktır. Bunların yanı sıra proje kapsamında sahada hareket eden araçlar insan
sağlığı açısından tehlike ve kaza riski oluşturmaktadır. Kaza risklerini en aza indirmek için
proje sahası içerisinde çalışacak araçların bakımları periyodik olarak yapılacak, saha
içerisinde her türlü çevre emniyeti alınacak ve gerekli ikaz levhaları konulacaktır.
xi-Metal veya beton karkas, kalıp panoları ve ağır prefabrike elemanlar
Metal veya beton karkas ve bunların parçaları, kalıp panolar, prefabrike elemanlar
veya geçici destekler ve payandalar ancak uzman bir kişinin gözetimi altında kurulacak ve
sökülecektir. İşçileri, yapının geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından kaynaklanan
risklerden korumak için yeterli önlemler alınacaktır. Kalıp panoları, geçici destek ve
payandaları, üzerlerine binen yüke ve gerilime dayanacak şekilde planlanacak,
tasarlanacak, kurulacak ve korunacaktır.
xii-Çatılarda çalışma
Yükseklik veya eğimin belirlenen değerleri aşması halinde; işçilerin, aletlerin veya
diğer nesne veya malzemelerin düşmesini veya herhangi bir riski önlemek için toplu
koruyucu önlemler alınacaktır. İşçilerin çatı üzerinde veya kenarında veya kırılgan
malzemeden yapılmış herhangi bir yüzey üzerinde çalışmak zorunda olduğu hallerde;
kırılgan maddeden yapılmış yüzeyde dalgınlıkla yürümelerini veya yere düşmelerini
önleyecek önlemler alınacaktır.
Kısaca projenin gerek inşaat gerekse işletme döneminde, gerekli tüm tedbirler
alınacaktır. Projenin tüm aşamalarında, 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak
çıkartılmış ve çıkartılacak olan yönetmelik ve tüzük hükümlerine uyulacak ve olası tüm
kaza ve risklerin mümkün olan en alt düzeye indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
Proje dahilinde ayrıca 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 5179 sayılı Gıdaların
Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun ve bu kanunlara istinaden çıkarılan ve
çıkartılacak tüzük ve yönetmenlikler ile ilgili mevzuata uyulacaktır.
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında yapımı planlanan ünitelerin
inşaatları esnasında, cebri boru inşası için yer altında patlatma gerçekleştirilecektir. Söz
konusu patlatmalara ilişkin bilgiler V.1.1 bölümünde verilmiştir.
V.1.22. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla
yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan
düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve
ağaç türleri,
Proje kapsamında yapılacak işlemler sonucu doğal ve fiziksel anlamda
gerçekleşecek en büyük değişim; regülâtörde, yükleme havuzunda, cebri boruda, santral
binasında ve açılacak yollarda yaşanacaktır. Bu noktalarda doğal bitki örtüsü tahrip
olurken, kazı ve dolgu çalışmaları sonucunda topografya değişecek, ekosistemdeki
denge, müdahaleler sonucunda geçici olarak aksaklıklara uğrayacaktır. Bu aksaklığı
ortadan kaldırabilmek adına yapılacak peyzaj çalışmalarıyla; öncelikle tahrip edilen
114
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
bölgenin rehabilitasyonu gerçekleştirilerek, alanın doğal peyzaj değerini tekrar kazanması
için çalışmalar yapılacaktır.
Arazi hazırlık çalışmaları başlamadan önce tesis ünitelerinin yapılacağı alanların
fotoğrafları çekilerek alanın görsel durumu ortaya konacaktır. İnşaat çalışmaları
tamamlandıktan ve işletme faaliyete geçtikten sonra bu alanlar aslına benzer, topoğrafya
uygun bitkilendirilerek aynı şekilde düzenlenecektir.
Alanda yapılacak bitkilendirme çalışmaları proje alanının vejetasyonuna uygun
ağaçlarla yapılacaktır.
Ayrıca alanda yapılacak çalışmalar neticesinde peyzaj bütünlüğünü sağlamak amacı
ile;
Üst örtü toprağının sıyrılması ve uygun alanlarda depolanması,
Erozyon kontrolünün sağlanması amacı ile ağaçlandırma ve bitkilendirme
çalışmaları, Dere yatağındaki bütünlüğü sağlamak amacı dereye düşebilecek
sedimanların önlenmesi gibi çalışmalar yerine getirilecektir.
V.1.23. Yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel
kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere)
olabilecek etkilerin belirlenmesi,
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin sınırları içerisinde yer aldığı Tokat İlin’de
bulunan başlıca koruma alanları ve proje alanına olan mesafeleri Bölüm IV.2.11.’de
sunulmuştur.
Projenin uygulama aşamasında (arazi hazırlık ve inşaat) 2863 sayılı Kanun
kapsamında kalan korunması gerekli kültür varlıklarına rastlanılması durumunda en yakın
mülki amirliğe veya müze müdürlüğüne haber verilecektir.
V.1.24. Diğer özellikler
Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
115
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Projeler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre
Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler
Raporun bu bölümünde kurulması planlanan Çilehane Regülatörü ve HES
Projesi’nin işletme aşamasında, faaliyetin proje yeri ve etki alanına muhtemel çevresel
etkileri incelenmiş ve olası çevresel etkilerin en aza indirilebilmesi için alınacak önlemler
detaylandırılmıştır.
V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri (santralin çalışma süreleri), ünitelerde
üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları
Çilehane HES projesi, Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları içerisinde
Yeşilırmak üzerinde planlanmaktadır. Proje ünitelerine ait karakteristik bilgiler şu
şekildedir;
Regülatör
Yeşilırmak Çilehane Regülatör yerinde talveg kotu yaklaşık 879 m dir. Regülatör
dolu gövdeli olup sağ sahilinde çakıl geçidi ve su alma yapısı vardır. Toplam beton
gövde uzunluğu 44.00 m dir. Regülatörün kret kotu 882 m dir. Regülatörün sağ sahilinde
çakıl geçidi ve su alma yapısı vardır. Dolusavak üzerinde taşkında 2.00 yüksekliğinde
su yükü olacak şekilde kret uzunluğu belirlenmiştir. Düşü havuzu girişindeki su hızı 15.00
m/s den küçük ve Frut sayısı 4.5 den büyük olduğundan düşü havuzu Tip II olarak
seçilmiştir. Düşü havuzu uzunluğu 10 m dir. Regülatör karakteristikleri aşağıda
verilmiştir.
Regülatör:
Yeri
Regülatör gövde tipi
Drenaj alanı
Dolusavak debisi Q100
Talveg kotu
Temel kotu
Talvegden yükseklik
Kret uzunluğu
Kret Kotu
Çakıl geçidi yeri
Çakıl geçidi temel kotu
Kapak ebadı
:Yeşilırmak
:Beton Gövdeli
:875 km2
:273 m3/s
:879,0 m
:876,0 m
:3,00 m
:44,00m
:882,00 m
:Sağ sahil
:876,00 m
:2,50x2,50 m
Su Alma Yapısı
Regülatörün sağ sahiline bitişik vaziyette 2 gözlü su alma yapısı önerilmiştir. Su
alma yapısının ebadı (7.5m x 2m) x 2 şeklindedir. Taban kotu 880 m dir. Orta ayaklar
1.00 m kalınlığındadır. Düz kayar kapaklar, batardo kapakları ve ızgaralarla teçhiz
edilmiştir.
Giriş kotu
Eşik kotu
Giriş kapak adedi
Kapak boyutları
: 882 m
: 880 m
:2
: 1,80 m x 7,50 m
116
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Çökeltim Havuzu
Su alma yapısının bitiminden çökeltim havuzu başlamaktadır. Çökeltim havuzunda
0,6 mm den daha büyük danelerin çökeltileceği kabul edilmiştir. Çökeltim havuzunun
boyu 40,00 m, eni 17,00 m dir. Platform kotu 883,5 m, başlangıçta taban kotu 878,80 m
olup % 1 meyillidir. Çökeltim havuzu bir tranzisyonla iletim kanalına bağlanmaktadır.
Çökeltim havuzu başlangıç kotu
Çökeltim havuzu boyu
Çökeltim havuzu genişliği
Çökeltim havuzu eğimi
Çökeltilen dane çapı
: 878,80 m
. 40,00 m
: 17,00 m
: 0,01
: 0,60 mm
İletim Kanalı
Çökeltim havuzu sonundan iletim kanalı başlamaktadır. İletim kanalının eğimi
0,0004 olup proje debisi 23 m3/s dir. İletim kanalının toplam boyu 10.600 m dir. İletim
kanalı meylinin %30’dan az olduğu kesimlerde trapez kesitli tip, meylin bu değerden
fazla olduğu kesimlerde ise dikdörtgen kesitli tip uygulanmıştır. Trapez kesitli bölümün
toplam uzunluğu 9.100 m, taban genişliği 3,5 m, su yüksekliği 2,1 m, toplam hava payı
0.70 m dir. Dikdörtgen kanal kısmında taban genişliği 5,50 m, su yüksekliği 2,5 m.’dir.
Dikdörtgen kesitli kesimin kutu kesit şeklinde olması gereken bölümler de yer almaktadır.
Kanal tipi
Toplam kanal boyu
Dikdörtgen Kesitli kanal boyu
Trapez Kesitli kanal boyu
Genişliği (Trapez)
Genişliği (Dikdörtgen)
: Trapez+dikdörtgen (beton kaplamalı)
:10.600 m
:1.500 m
:9.100 m
:3,50 m
:5,50 m
Yükleme Havuzu
Yükleme odası serbest akışlı iletim kanalı ile basınçlı akımın yer aldığı cebri boru
arasında yer almaktadır. Yükleme deposu hacmi 1,5 dakikalık proje debisi karşılığı 900
m3 olarak alınmıştır. Yükleme havuzunun boyu 43 m, eni 10 m dir. Havuzun su derinliği
8,9 m dir. Havuzun sol tarafında ve boyu havuz boyu kadar olmak üzere yan savak
vardır. Savaklanan suyun Yeşilırmağa kadar deşarjını sağlayacak kaskat yapısına
ihtiyaç vardır.
Boyutları
Yükseklik
Minimum Su Seviyesi
Maksimum Su Seviyesi
:10,00 x 43,00 m
:10,00 m
:875,30 m
:877,30 m
Cebri boru
Cebri borunun çapı 3,0 m, uzunluğu 500 m dir. Cebri boru açıkta ve mesnetler
üzerinde yer almaktadır. Cebri borunun et kalınlığı 9,00 mm dir.
Çapı
Et kalınlığı
Uzunluk
:3,00m
:9 mm
:500 m
117
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Santral Binası ve Kuyruksuyu Kanalı
Cebri boru sonunda yer alan santralin kurulu gücü 7,50 MW ‘tır. Santral üç
ünitelidir. 1,60 MW’lık küçük ünite kurak mevsimdeki suların türbinlenebilmesi için
seçilmiştir. Diğer üniteler ise 2 x 2,95 MW gücündedir. Santral binası 20m x 45m
ebadındadır.
Santral binası boyu
Santral binası eni
Proje debisi
Brüt düşü
Net düşü
Talveg kotu
Kuyruksuyu kotu
Kuyruksuyu kanalı genişliği
Kuyruksuyu kanalı uzunluğu
: 45,00 m
: 20,00 m
: 23,00 m3/s
: 44,55 m
: 39,71 m
: 835,00 m
: 837,00 m
: 5,00 m
: 120,00 m
Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi
Çilehane HES kapsamında 44,55 m brüt düşü ve 23,00 m3/s proje debisi için 7,50
MW toplam kurulu gücünde üç üniteli yatay eksenli françis tipinde türbin önerilmiştir.
Toplam kurulu güç
Ünite adedi
Ünite kurulu güçleri
Türbin tipi
Brüt düşü
Net düşü
Senkron hız
Spesifik hız
Türbin verimi
: 7,50 MW
:3
: 1,6 MW + 2 x 2,95 MW
: Yatay eksenli françis
: 44,55 m
: 39,71 m
: 750 d/d, 600 d/d
: 382 d/d, 409 d/d
: 0,92
Generatör Tipi ve Kapasitesi
Generatörler düşey eksenli, çıkık kutuplu üç fazlı olacaktır. Generatör genel
karakteristikleri aşağıda verilmiştir.
Tipi
Adedi
Gücü
Güç Faktörü
Frekansı
Kutup sayısı
Devir sayısı
Generatör verimi
: 3 Fazlı senkron generatör
: 3 adet
: 1920 KVA + 2 x 3450 KVA
: 0,90
: 50 Hz
: 4 çift, 5 çift
: 750 d/d, 600 d/d
: 0,96
Transformatör Adedi ve Tipi
Şalt sahası içinde yer alan ünite trafoları ve özellikleri aşağıda verilmiştir.
Adedi
Tipi
Devamlı gücü
Anma gerilimi
Frekansı
Bağlantı grubu
:3
: Harici tip, 3 fazlı, yağ izoleli
: 2060 KVA + 2 x 3600 KVA
: 6,4 / 34,5 kV
: 50 Hz
: YNd 11
118
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Soğutma şekli
Verim
: ONAN
: 0,98
Şalt Sahası
Santralın sol tarafındaki düzlük arazide 34,5 kV’luk şalt sahası yapılacaktır. Şalt
sahası kısmen dolgu ve kısmen de kazı şeklinde yapılacaktır. Şalt sahası içinde trafolar,
kesiciler, ayırıcılar, parafudlar vb. elektrik teçhizatları yer almaktadır.
Enerji İletimi
Üretilen enerji 34,5 kV’luk enerji nakil hattı ile Almus Trafo merkezine
bağlanacaktır. Burada düşünülen diğer HES’ler ile ortak bir enerji nakil hattı
düşünülmüştür.
Proje kapsamında kurulacak üniteler ve geçici depolama alanları Ek-2’de verilen
1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita’da gösterilmiştir.
V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri ve etkileri, Projenin
memba ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin ekosistem üzerindeki
etkilerinin birlikte değerlendirilmesi
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında hazırlanan ve DSİ 7. Bölge
Müdürlüğü’nce onaylanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’na göre proje alanında
IV. sınıf sulu tarım yapılan alanlar yer almaktadır. Söz konusu alanlara ait su kullanımları
ve bırakılması gereken su miktarları (can suyundan hariç olmak üzere) Tablo V.2.2.1’de
verilmiştir.
Tablo V.2.2.1 Regülâtörden bırakılacak su miktarları (Su Hakları)
Aylar
Bırakılacak Toplam Su Miktarı
Ocak
-
Şubat
-
Mart
-
Nisan
-
Mayıs
10
Haziran
39
Temmuz
54
Ağustos
26
Eylül
8
Ekim
1
Kasım
-
Aralık
-
Ayrıca hazırlanan rapor kapsamında yapılan etüt çalışmalarında proje alanında
değirmen, YAS sulaması, içme ve kullanma suyu temin edilen yerler ve alabalık
çiftliklerinin yer almadığı belirlenmiştir.
119
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Çilehane Regülâtörü ve HES Projesi kapsamında yer alan sağ sahil arazileri, iletim
kanalı ile Yeşilırmak Nehri arasında bulunmaktadır. Sulama dönemi içerisinde iletim
kanalına alınan suyun 1,162 m3/s lik kısmı sulama suyu olarak kullanılacaktır. Bu
nedenle; sağ sahil kapsamındaki tarım arazilerinin sulama suyu ihtiyacı iletim kanalından
karşılanacağından, regülâtörden bırakılacak su miktarları kapsamında değerlendirmeye
alınmamıştır.
Proje sahasındaki su haklarına konu diğer bir husus ise hayvanların içme suyu
ihtiyacıdır. Proje sahasındaki BB hayvan varlığı yılda 7 ay içme sularını deredeki
sulardan karşılamaktadırlar. Yöredeki yerleşim yerlerindeki hayvan adedi Almus İlçe
Tarım Müdürlüğünden alınmış olup, yaklaşık 800 adet BB ve 900 adet KB hayvan
bulunmaktadır. Bir BB hayvanın günlük su tüketiminin 50 litre olduğu kabul edilerek,
günlük su tüketimi 800 X 50 = 40.000 litre bulunmuştur. Bu suyun sabah 2 saat, öğleden
sonra 2 saat bırakılacağı düşünülerek 40.000 / 14.400 (4 saat) = 2,8 L/s su ihtiyacı
belirlenmiş, buna da % 40 iletim kaybı eklenerek yatağa bırakılacak su miktarı 3,92 L/s
hesaplanmıştır. Bir KB hayvanın günlük su tüketiminin 10 litre olduğu kabul edilerek,
günlük su tüketimi 900 X 10 = 9.000 litre bulunmuştur. Bu suyun sabah 2 saat, öğleden
sonra 2 saat bırakılacağı düşünülerek 9.000 / 14.400 (4 saat) = 0,6 L/s su ihtiyacı
belirlenmiş, buna da % 40 iletim kaybı eklenerek yatağa bırakılacak su miktarı 0,84 L/s
hesaplanmıştır.
BB ve KB hayvanların içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla; sabah 2 saat,
öğleden sonra 2 saat olmak üzere günde toplam 4 saat 4,8 L/s suyun Mayıs-Kasım
ayları periyodunda dere yatağına bırakılması gerekmektedir.
V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna ilişkin açıklamalar ve öneriler (sulama
suyu ihtiyacının ve sulama mevsimi dönemleri hakkında detaylı bilgi verilmesi,)
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında hazırlanan ve DSİ 7. Bölge
Müdürlüğü’nce onaylanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’na göre proje alanında
I. sınıf sulu tarım yapılan alanlar yer almaktadır.
Tablo V.2.3.1 Proje alanı tarımsal ürün türleri ve dağılımları
Söz konusu alanlara ait su kullanımları ve bırakılması gereken su miktarları (can
suyundan hariç olmak üzere) Tablo V.2.3.1’de verilmiştir.
Tablo V.2.3.2 Regülâtörden bırakılacak su miktarları (Su Hakları)
120
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
AYLAR
BIRAKILACAK TOPLAM SU MİKTARI
Ocak
-
Şubat
-
Mart
-
Nisan
-
Mayıs
10
Haziran
39
Temmuz
54
Ağustos
26
Eylül
8
Ekim
1
Kasım
-
Aralık
-
Ayrıca hazırlanan rapor kapsamında yapılan etüt çalışmaların proje alanında
değirmen, YAS sulaması, içme ve kullanma suyu temin edilen yerler ve alabalık
çiftliklerinin yer almadığı belirlenmiştir.
Büyükbaş ve Küçükbaş hayvanların içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla;
sabah 2 saat, öğleden sonra 2 saat olmak üzere günde toplam 4 saat 4,8 L/s suyun
Mayıs-Kasım ayları periyodunda dere yatağına bırakılması gerekmektedir.
Çilehane Regülâtörü ile santral arasında, Yeşilırmak Nehri’nin sağ sahilinde bir
adet değirmen mevcuttur. Çilehane Regülâtörünün 2.300 m. mansabında yer alan
değirmen 352650 kuzey – 4464800 doğu koordinatlarında bulunmakta olup, faal
durumda değildir. Değirmenin faal duruma geçmesi halinde; çalışma döneminde
değirmen su gereksinimi olan 80 L/s suyun regülâtörden yatağa bırakılması
gerekmektedir.
121
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.2.4. Mansaba bırakılacak su hesabı (Doğa Koruma Milli Parklar Genel
Müdürlüğü’nün 15.03.2011 tarih ve 21767 sayılı yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin
devamının sağlanması için gerekli çevresel akış miktarını belirlemek üzere
“Ekosistem Değerlendirme Raporunun” hazırlanarak Rapora eklenmesi, Belirlenen
bu miktara mansaptaki diğer teessüs etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve
kesin proje çalışmaları belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır)
Havzada teessüs etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu tahsisleri, Değirmen,
balık çiftlikleri, HES vs.) rapor içerisinde yer almalıdır. (havzanın hidrolojik
karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre
koruma tedbirleri için bırakılan su miktarının enerji üretimine etkisinin dikkate
alınması) (işletme debileri, on-line sistemi hakkında bilgi, can suyu hesabında
havzanın genel durumu (havza akımları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel,
varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel
ihtiyaçları, su hakları savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı), doğal
akımlar ile çizilen debi süreklilik eğrileri ile uzun dönemli akımları gösteren grafiği
ve/veya tablosu-şekiller, debi süreklilik eğrisinin Q96 - Q99 arası akımları,
nehirdeki akımın son 10 (on) yıllık akım değerleri, enerji üretimine başlanıldığında
mansaba bırakılacak su miktarı ölçümleri için akım ölçüm istasyonları(AGİ) yeri,
mansap can suyu ile çevirme yapısı ve santral arasında kalan dere yatağına
karışan ve sürekli akıma sahip yan kollar arasındaki ilişki, yağış alanını ve akım
gözlem istasyonlarını gösteren çizimler,)
Su Temini Çalışmaları(6)
Çilehane Regülatörü ve HES projesinin yer aldığı yağış alanı içi ve çevresindeki
akım istasyonlarını gösteren gözlem ağı haritası Şekil V.2.3.1.’de verilmiştir.
Proje Yeri
Şekil V.2.4.1. Akım Gözlemlerini Gösterir Gözlem Ağı Haritası
6 Kaynak: Çilehane Regülatörü ve HES Yapılabilirlik Raporu
122
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Yeşilırmak suları, bir çevirme yapısı ile alınacağından baraj gölü şeklinde bir göl
oluşumu söz konusu olmayacaktır. Regülatörün bulunduğu alanda biyolojik çevre üzerine
olabilecek etkilerin başında akımın azalması sonucu özellikle balıklar üzerine olabilecek
etkiler gelmektedir. Proje alanında yer alan balık türleri ve özellikleri raporun IV.2.12
bölümünde verilmiştir.
Faaliyetin işletme aşamasında regülatör yerinde, regülatörün memba ve
mansabında yaşayan sucul canlıların yaşama ortamlarını kaybetmemeleri için regülatör
yerlerinden bırakılacak su miktarının hesaplanması gerekmektedir.
Proje kapsamında hazırlanan HES Projeleri ve Diğer Hidrolik Faaliyet Talepleri
Raporu’nda belirtilen önlemlere uyulacaktır.
Tablo V.2.4.1. Aylar İtibariyle Regülâtörden Mansaba Bırakılacak Su Miktarı
AYLAR
Son
10
Ortalama
(m3/s)
Ekosistem
Değerlendirme
yıllık
Raporuna
göre
Debi
(m3/s) ve %(Yıllık
Ortalama
Akım
Değerine Oranı)
(%19,80) 0,95
Kadim Su Hakları Yatağa Bırakılacak
Kalan Su
Raporuna Göre
Toplam
Miktar
(m3/s)
3
3
(m /s)
(m /s)
Miktarı
OCAK
4,78
ŞUBAT
8,02
(%12,09) 0,97
-
3,83
7,05
MART
25,64
(%10,37) 2,66
-
22,98
NİSAN
32,93
(%14,72) 4,85
-
28,08
MAYIS
23,95
(%14,90) 3,57
0,01
3,580
20,37
7,04
-
HAZİRAN
8,59
(%17,57) 1,51
0,039
1,549
TEMMUZ
3,05
(%31,14) 0,95
0,054
1,004
2,046
AĞUSTOS
1,53
(%62,00) 0,95
0,026
0,976
0,554
0,502
0,969
EYLÜL
1,46
(%65,06) 0,95
0,008
0,958
EKİM
1,92
(%49,47) 0,95
0,001
0,951
KASIM
4,13
(%23,00) 0,95
-
3,18
ARALIK
4,41
(%21,54) 0,95
-
3,46
Bırakılan cansuyu, regülatör yerine kurulacak otomatik debi ölçer cihaz ile günlük
akım değerleri ölçülecek ve aylık olarak DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’ne ve İl Çevre ve
Şehircilik Müdürlüğü’ne veri aktarımı sağlanacaktır. Kurulacak debi ölçer cihazı yeri DSİ 7.
Bölge Müdürlüğü ile birlikte arazide tespit edilecek olup, kurulacak AGİ istasyonu GPRS
modemli cihazla donatılacaktır.
Doğal hayatın devamlılığını sağlamak üzere bırakılacak can suyu miktarının yanı
sıra, bölgedeki tarımsal faaliyetler ve mevcut su hakları için Su Kullanım Hakları Planlama
Raporu hazırlanmış olup, DSİ Bölge Müdürlüğü’nce onaylanmıştır. Söz konusu haklarda
can suyundan hariç olarak yatağa bırakılacaktır. Alanda yer alan su hakları ile ilgili olarak,
ilgili Kurum ve Kuruluşların mevcut ve mutasever su haklarına riayet edilecektir. Bu debi
değerlerinin yanı sıra, proje kapsamında kullanılacak olan derelere bağlı olan yan kolların
dere yataklarını besleyeceği düşünüldüğünde, yukarıda belirtilen su miktarlarından daha
fazlası dere yatağında bulunacaktır. Yan kollardan katılacak sularla birlikte dere
yatağındaki doğal yaşamın devamlılığı daha etkin bir şeklide sağlanacaktır. Ayrıca, akım
değerleri, proje debisinin üzerinde olduğu durumlarda, özellikle nisan, mayıs ve haziran
aylarında, proje debisinin üstündeki debi değerlerinin tamamı yatağa bırakılacaktır. Buna
ilaveten kurak dönemlerde türbinlenemeyen suyunda tamamı regülatörden dere
yataklarına bırakılacaktır. Dolayısıyla proje, enerji amaçlı ve membadaki suları
kullanacağından suyun akış yönü ve miktarında hiçbir değişikliğe uğramayacaktır.
123
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.2.5 Regülatör dolusavak temizlenmesi ve biriken siltli suların boşaltılması
sırasında ortaya çıkacak sorunların giderilmesi için alınacak önlemler, ızgaralarda
birikecek katı atıklara karşı alınacak tedbirler ve bertaraf yöntemleri,
Su tutma yapıları üst havzalardan gelen sedimanı biriktirmelerinden dolayı, alt
kesimlere geçişleri engellenmektedir. Tutulan sediman alta geçemediği için bazı habitat
kayıplarının görülmesine neden olabilir. Bu durumu önlemek için regülatör gövdelerine
inşa edilmiş olan çakıl geçitleri belli dönemlerde açılacak ve biriken sediman tekrar akış
aşağıya verilecektir.
Bu işlem belirli periyotlarla gerçekleştirilecek ve gelişi güzel yapılmayacaktır.
Özellikle regülatör gövdelerinde ve kanala su verilmeden önce yapılmış olan dinlendirme
havuzlarında biriken bu malzemelerin biyolojik ritimler göz önüne alınarak akış aşağıya
verilecektir. Böylelikle akış aşağıdaki balık habitatları kısmen ihtiyaç duydukları sedimanı
almaya devam edeceklerdir.
Ayrıca, akıntı ile gelen askıdaki katı madde durgun alanlara çökmekte ve bu alanlar
özellikle balıklar açısından uygun beslenme ve yumurtlama alanları oluşturabilmektedir.
Söz konusu alanlarında zarar görmemesi için bırakılan sular kontrollü şekilde yatağa
bırakılacak olup, tüm önlemler alındıktan sonra su bırakılması işlemi gerçekleştirilecektir.
Izgaralarda biriken katı atıklar ise, geçici depolanarak bertarafa gönderilecektir.
V.2.6. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve
su ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve
ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait
geçiş sistemleri ve asansörleri ile ilgili bilgi ve buna ait çizim, mansap can suyu
çıkış yerinin gösterildiği çizim
Projenin inşaat aşamasında su ortamında gerçekleştirilecek olan faaliyetlerden
dolayı kısa süreli bulanıklık söz konusu olabilecektir. Bu dönemde dere ekosistemi
içerinde yer alan türler kısa süreli olumsuz yönde etkilenecektir.
Su almak için yapılacak olan regülâtör depolamalı tesis olmadığından su ortamında
anaerobik koşulların oluşması beklenmemektedir.
İşletme aşamasında bırakılacak can suyu miktarları regülatör yerine kurulacak
otomatik debi ölçer cihaz ile günlük akım değerleri ölçülecek ve aylık olarak DSİ 7. Bölge
Müdürlüğü’ne ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne veri aktarımı sağlanacaktır.
Kurulacak debi ölçer cihazı yeri DSİ Bölge Müdürlüğü ile birlikte arazide tespit edilecek
olup, kurulacak AGİ istasyonu GPRS modemli cihazla donatılacaktır.
Planlanan faaliyetle ilgili olarak; 4 Nisan 1971 tarih ve 13799 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan 10 Mart
1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği’nde ve
değişikliklerinde yer alan tüm husus ve yükümlülükler aynen yerine getirilecektir.
Regülatörde tutulan su herhangi bir işlemden geçirilmeden direkt elektrik üretiminde
kullanıldıktan sonra tekrar dere yatağına geri verilecektir. Dolayısıyla suyun, projeden
kaynaklı bir kirlenmeye maruz kalması beklenmemektedir.
Proje bölgesinde bulunan balıkların akarsuyun kaynağına gidip gelmelerini
sağlamak ve sucul ortamdaki doğal dengenin bozulmaması için proje kapsamında balık
geçidi yapılacaktır. Yapılacak balık geçitlerinde balıkların geçidi bulabilmeleri amacı ile
çağırma suyu donanımı ilave edilecektir. Söz konusu balık geçidine ait teknik çizim ve
mansap suyu çıkış yeri eklerde sunulmuştur (Ek-9).
124
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.2.7. Ulusal Ve Uluslar Arası Mevzuatla Korunması Gereken Alanlar Üzerine
Etkiler,
Faaliyet ünitelerinin planlandığı alanlar ile yakın çevresinde ulusal ve uluslararası
mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine olan etkiler hakkında ayrıntılı bilgiler
raporun IV.2.11 bölümünde verilmiştir.
V.2.8. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, (su kullanımı
(tarım alanlarının sulanması v.b.), Su kaynağı yatağının genişliği,
Çilehane Regülatörü ve HES projesine ait regülatörün yapılması planlanan yerde
volkanik ve sedimanter birimler yüzeylenmektedir.
Çilehane Regülatör yerinde, Yeşilırmak Nehri oldukça dar, V şekilli bir vadide
akmaktadır. Vadi sağ sahilde İsmailiye Köyü ile sol sahilde Gıbılıntaş Sırtı arasında yer
alır. Vadi tabanında sol sahilde dar bir alüvyal düzlük bulunur. Alüvyal düzlüğün genişliği
yaklaşık olarak 50-60 m. dolayındadır. 35 m Uzunluğundaki beton regülatör yapısı sağ
sahilde volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde yer alacaktır. Sol sahilde ise yapı
alüvyon ve kısmen de volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde inşa edilecektir. Sağ
sahilde yer alan çökeltim havuzu da yine volkanitler ve sedimanter kayaçlar üzerinde inşa
edilecektir. Regülatör yerinde ana kayayı oluşturan volkanitler ve sedimanter kayaçlar
başlıca volkanit kırıntılı çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, küresel ayrışma gösteren kumtaşı,
epiklastik ve piroklastik kayaçlar ve yer yer volkanik akıntılardan oluşmaktadır. Regülatör
yerinde ve bölgede yüzeyleyen jeolojik birimlerin yarı geçirimli ve/veya geçirimsiz
karakterde oldukları göz önünde bulundurulduğunda, yeraltına sızan su miktarının, yıllık
toplam yağışın %8-15’inden fazla olmadığı düşünülmektedir. Tüm bu bilgiler ışığında,
projenin uygulanması durumunda, mevcut yüzey-yeraltısuyu ilişkisinde önemli bir
değişimin olması beklenmemektedir.
V.2.9. Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler
Proje alanı ve çevresi için Şekil IV.2.9.1.’de verilen heyelan risk haritası
incelendiğinde, inceleme alanı ve yakın çevresinde yer yer aktif olmayan derinliği 5 m ve
fazla olabilen kayma hareketleri bulunmakla birlikte proje alanında büyük ölçekli ve aktif
tespit edilmiş heyelan/kayma/akma şeklinde kitle hareketi bulunmamaktadır.
125
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Proje Yeri
Şekil IV.2.9.1. Heyelan Risk Haritası
Kaynak: MTA
V.2.10. Orman alanlarına olabilecek etki ve bu etkilere karşı alınacak
tedbirlerin tanımlanması,
Proje üniteleri için gerekli toplam alan 77.019 m2’dir. Şekil V.2.10.1’de Devlet
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü orman yangınları bakımından proje alanı, yağışın bol
olmasının da etkisiyle 4. ve 5. derece yangına hassas yerler kapsamına girmektedir.
126
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil V.2.10.1 Orman İşletme Müdürlükleri İtibariyle Yangın Risk Haritası
Proje alanında yangına 2. derece yangına duyarlı yerler bulunsa da, inşaat ve
işletme süresince karşılaşılabilecek orman yangınlarına karşı bir dizi önlem alınacaktır.
Proje kapsamında şantiyede çalışanların orman içerisinde yanıcı ve yakıcı maddelerle
ilişkileri konusuna dikkat edilecektir. Yangını önleyici tedbirler kapsamında tesis
ünitelerinden kaynaklanabilecek yangınlar için;
- Acil müdahale planı ile yangın ekibi oluşturulacak ve acil durumlarda tüm
personelin nasıl davranacağı konusunda yazılı ve sözlü bilgilendirmeler yapılacak,
bu konuda belirli aralıklarla tatbikatlar yapılacak,
- Ateşleyici ve yanıcı malzeme kaynakları ayrı ve korunaklı vaziyette saklanacak,
- Her an çalışabilecek durumda faal yangın söndürme cihazları bulundurulacak,
- Sabit tesisat düzenli ve sık sık yetkili ve uzman kişilerce kontrol edilecek,
- Acil ışıklandırma sistemi kurulacak
- Özellikle rüzgarlı havada orman alanlarına yakın yerlerde ateş yakılmayacak
- Sigara izmaritleri, şişe ve cam gibi maddeler dışarıya atılmayacak,
- İş Sağlığı ve Güvenliği hükümlerine titizlikle uyulacak,
- Tesis içinde personelin rahat görebileceği yerlere yangın bilgilendirme afişleri
asılacaktır.
ÇED Raporu’nun Nihai edilmesini takiben proje kapsamında 6831 sayılı Orman
Kanunu’nun 17. maddesi gereğince gerekli tüm izinler alınacaktır. İzin alınan sınırlar
dışında ormanlık alana müdahale edilmeyecek, ağaç kesimi yapılmayacaktır. Proje
kapsamında yapılacak olan rehabilitasyon çalışmaları kapsamında ağaçlandırma
yapılacak, yapılacak olan çalışmalarda Orman Bölge Müdürlüğü ile koordine halinde
olunacaktır.
V.2.11. Tarım alanlarının sulanması amacıyla kullanılacak su miktarı
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin planlandığı alan 1/100.000 Ölçekli Çevre
Düzeni Planın’da Ormanlık ve tarım arazileri olarak görülmektedir.
Proje kapsamında tarım alanlarına olabilecek etkiyi regülatör ile su tutulması
sonucu sulama problemi olarak nitelendirilebilmektedir. Bu bağlamda hazırlanan ve DSİ
Bölge Müdürlüğü’nce onaylanan Su Kullanım Hakları Planlama Raporu’nda gereken su
miktarları tespit edilmiş olup, söz konusu miktarların can suyundan hariç olmak üzere
yatağa bırakılması sonucu sulama probleminin ortadan kalkacağı öngörülmektedir.
127
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.2.12. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında
Kaynakları Ve Kontrolü İçin Alınacak Önlemler,
Oluşacak
Gürültünün
Proje kapsamında inşa edilecek ünitelerin tamamı enerji amaçlıdır. Regülatör su
alma yapısı ile alınan sular, iletim kanalı ile cebri boruya iletilecek, cebri boru vasıtasıyla
da santralde yer alacak olan türbinlere gönderilecektir. Suyun kinetik enerjisini mekanik
enerjiye çeviren türbinler jeneratörleri çevirecek ve jeneratörler bu mekanik enerjiyi
elektrik enerjisine çevirecektir.
Bu kapsamda projede işletme aşamasındaki gürültü kaynakları, santral binası
içerisindeki jeneratörler, türbinler ve elektrik motorları olacaktır. Söz konusu gürültü
kaynağı ekipmanlar santral binası içerisinde kapalı ortamda olacaktır. Oluşacak
gürültünün önlenmesi için teknik ünitelerin bulunduğu mekanlar izolasyon malzemeleri ile
kaplanacak olup, tesis dışında gürültü oluşumu beklenmemektedir.
Makine Mühendisleri Odası’nın 1994 tarih ve 408 sayılı aylık yayınlarında hava
emiş, motor, soğutma, tahrik elemanları, hidrolik sistemler ve yardımcı ekipmanları
(pompa, kompresör vb.) için yaklaşık gürültü seviyeleri verilmiştir. Burada motorlar için
gürültü seviyesi 75-87 dBA, diğer tahrik elemanları için gürültü seviyesi 60-80 dBA olarak
verilmiştir. Bu durumda HES’teki ünitelerdeki gürültü seviyesinin kaynaklarda 60-85 dBA
arasında değişeceği öngörülmektedir.
Proje alanına en yakın yerleşim birimi binası, 900 m mesafede yer alan ve dağınık
yerleşim gösteren konutlardır. Regülatör yerinde, işletme aşamasında herhangi bir
gürültü kaynağı oluşumu söz konusu değildir. Bölgenin coğrafyası dikkate alınırsa derin
vadiler ve yamaçlar, birer doğal gürültü perdesi görevi görmektedir. Bu nedenle işletme
aşamasında, en yakın yerleşim biriminde gürültü etkisi beklenmemektedir.
V.2.13. Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele
bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl
temin edileceği,
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin işletme aşamasında 20 kişinin çalışması
öngörülmekte olup, söz konusu personelin yöre halkından seçilmesi hususuna dikkat
edilecektir.
Çalışacak personel ve personele bağlı nüfus ihtiyaçlarını HES binasında
giderebilecektir. Söz konusu alanların yetmemesi durumunda Almus/Reşadiye ilçeleri ve
Tokat İli’nden temin edebilecekledir.
V.2.14. İdari Ve Sosyal Ünitelerde İçme Ve Kullanma Amaçlı Suların Kullanımı
Sonrasında Oluşacak Atık Suların Arıtılması İçin Uygulanacak Arıtma Tesisi
Karakteristiği Prosesinin Detaylandırılması Ve Arıtılan Atık Suların Hangi Alıcı
Ortamlara, Ne Miktarlarda, Nasıl Verileceği,
İşletme aşamasında çalışacak 20 kişilik personelin ihtiyacı olan su, piyasadan satın
alma yoluyla damacana ve tankerlerle sağlanacaktır. Personelin kullanacağı suların %
100’ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle, personelden kaynaklanan evsel nitelikli
atıksu miktarı;
Günlük atıksu miktarı
= 20 kişi x 140 l/kişi-gün
= 2.800 l/gün
= 2,8 m3/gün’dür.
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (Değişiklik: 24.04.2011 tarih ve 27914 sayılı R.G.) Madde-
128
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
32’ye göre, 84 kişi altında bulunan tesislerde arıtma tesisi yapma yükümlülüğü
bulunmamaktadır. Çilehane Regülatörü ve HES Projesi kapsamında, inşaat aşamasında
60, işletme aşamasında ise 20 kişi çalışacaktır. Bu nedenle söz konusu yönetmelik
gereğince proje kapsamında arıtma tesisi kurulmasına gerek bulunmamaktadır. Proje
kapsamında açığa çıkacak atıksular sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek ve dolduğu
durumlarda ücreti karşılığı çektirilecektir.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak atıksuların bertarafı ile ilgili olarak
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
(Değişiklik: 24.04.2011 tarih ve 27914 sayılı R.G.) “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ile
26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
(Değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde
Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
İşletme aşamasında prosesten kaynaklanan atıksu oluşumu söz konusu değildir.
Proje kapsamında yer altı suyu kullanılmayacaktır. 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve ilgili
yönetmeliklere uyulacaktır.
V.2.15. İdari ve sosyal tesislerden oluşacak katı atık miktar bu atıkların
nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde
değerlendirileceği,
İşletme aşamasında 20 kişinin çalışması planlanmaktadır. Kişi başına üretilecek
evsel katı atık miktarı 1,57 kg kabul edilirse, çalışacak personelin oluşturacağı katı atık
miktarı;
1,57 kg/gün-kişi x 20 kişi = 31,4 kg/gün olacaktır.
Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar 14.03.1991 tarihli Katı Atıkların
Kontrol Yönetmeliği 18. madde (05.04.2005 tarihli 25777 sayılı Değişiklik Yönetmeliği)
gereğince çevre sağlığını bozmayacak, sızdırmaz özellikli, ağzı kapaklı çöp bidonlarında
biriktirilecek ve Almus/Reşadiye Belediyesi katı atık sistemine verilerek bertaraf edilecektir
HES işletmelerinde ambalaj atıklarının oluşması söz konusu değildir. Ancak geri
kazanımı mümkün olan ambalaj atıkları oluşması durumunda ise, Ambalaj Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde; santral alanı içerisinde diğer katı atıklardan ayrı olarak
toplanacak ve ambalaj atığı toplama lisansına sahip firma ile yapılacak sözleşme
dahilinde firmaya teslim edilecektir.
Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasında oluşacak olan tüm katı atıkların
bertarafında 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”ne ve bu yönetmelikte;
03.04.1991 tarih ve 20834 sayılı Resmi Gazete’de,
22.02.1992 tarih ve 21150 sayılı Resmi Gazete’de,
02.11.1994 tarih ve 22099 sayılı Resmi Gazete’de,
15.09.1998 tarih ve 23464 sayılı Resmi Gazete’de,
18.08.1999 tarih ve 23790 sayılı Resmi Gazete’de,
29.04.2000 tarih ve 24034 sayılı Resmi Gazete’de,
25.04.2002 tarih ve 24736 sayılı Resmi Gazete’de,
05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklere uygun
olarak hareket edilecektir.
129
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bununla birlikte, projenin tüm aşamalarında oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj
atıkları; 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği“ hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir.
Ayrıca, trafoda izolasyon yağları kullanılmaktadır. Tesiste büyük çaplı arıza
durumlarında, yapılacak yağ transferi işlemi sırasında, meydana gelebilecek kazalar
sonucunda, ortama dökülen veya taşan izolasyon yağı üzerine kum, çakıl veya talaş gibi
absorban dökülerek ortama sızması önlenecek daha sonra bu karışım varillere alınarak
depolanacaktır.
Kullanılacak izolasyon yağının yaklaşık ömrü 25-30 yıl arasındadır. Kullanım
ömrünü tamamlamış izolasyon yağlarının bertarafı ise, lisanslı bertaraf tesislerinde,
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği” 2. Bölüm Madde 9’da belirtildiği şekilde
gerçekleştirilecektir. Atıkların bertaraf tesislerine taşınması lisanslı taşıyıcı vasıtası ile
yapılacaktır. Bertaraf tesislerine aktarılıncaya kadar “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
4. ve 5. bölümlerde atık yağların taşınması ve depolanması ile ilgili öngörülen şartlar
sağlanacak, işletme içindeki “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen standartlara
uygun olarak yapılmış geçici depolarda depolanacaktır. Daha sonra ihale yolu ile Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış firmalara satılarak değerlendirilecektir. Ayrıca söz
konusu izolasyon yağlarının depolanması, taşınması ve bertarafı esnasında 27.12.2007
tarih ve 26739 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Poliklorlu Bifenil
(PCB) ve Poliklorlu Terfenil (PCT)’lerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik” ve “Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır.
V.2.16. Projenin işletilmesi aşamasında insan sağlığı ve çevre açısından riskli
ve tehlikeli olanlar,
Çilehane Regülatörü ve HES Projesinin işletme aşamasında, kullanılan teknoloji ve
malzemelerden riskler meydana gelebilecektir. Kaynaklanabilecek ve insan sağlığı için
olabilecek riskleri ortadan kaldırmak ve en aza indirmek için gerekli tüm yasal ve teknik
tedbirler alınacak ve titizlikle uyulacaktır.
Ayrıca çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek hususlar ile yangın vb.
olaylara karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
V.2.17. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla
yapılacak saha düzenlemeleri, DKMP Genel Müdürlüğünden alınacak formata göre
hazırlanacak Peyzaj Onarım Planının ÇED Raporu ekinde sunulması
Hafriyat çalışmaları sırasında bitkisel toprak ve alt toprak ayrı depolanacak ve
muhafaza edilecektir. Bitkisel toprağın yüzeyine çabuk gelişen bitkiler örtülecektir, ayrı
depolanan bitkisel toprak rehabilitasyon çalışmalarında yeniden kullanılacaktır.
Rehabilitasyon çalışmaları sonucunda sahaya doğal görünüm kazandırılacaktır.
V.2.18. Diğer Özellikler
Raporun bu bölümünde değinilecek başkaca bir husus bulunmamaktadır.
130
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri
V.3.1. Proje İle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam
İmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal Ve Teknik
Altyapı Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumlarında Değişiklikler,
Vb. (Projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak
sosyolojik etkinin ortaya konulması)
Türkiye’de mevcut elektrik ihtiyacının karşılanması için en önemli yenilenebilir
kaynaklardan birisi de akarsulardır. Hidroelektrik santraller son dönemde elektrik
ihtiyacının karşılanmasında ön planda ve yenilenebilir enerji üretiminde ilk sıralarda
bulunmaktadır. Gerekli tedbirlerin alınması ile çevreye zararı en az projelerden biri olarak
nitelendirilen hidroelektrik santraller elektrik enerjisi üretimi yapacağı için kamu yararı
söz konusudur. Çilehane Regülatörü ve HES Projesi de bu kapsamda planlanan bir
faaliyettir.
Proje inşaat aşamasında 75 kişinin çalıştırılması ve bu 75 kişinin mümkün mertebe
bölgeden seçilmesi planlanmakta olup, her bir kişinin 4 kişilik aileye sahip olması
durumunda 300 kişi, projenin inşaat süresi olan 2 yıl boyunca geçimini sağlayacaktır.
Proje işletme aşamasında çalışacak 15 personelden içinden 15 kişinin bölgeden seçilmesi
durumunda yine aynı şekilde 60 kişilik bir nüfusun projeden geçimini karşılaması
muhtemeldir.
İnşaat ve işletme aşamasında personelin gıda, giyim vb. ihtiyaçlarının yöreden
karşılanacak olması, yöredeki ticaretin canlanmasında bir parçada olsa etkili olacaktır.
Projenin inşaat aşamasında bölge halkından temin edilmesi düşünülen personele 2
yıllık bir süre için istihdam sağlanacaktır. İnşaat aşamasında çalışacak işçilere bilgi
verilmesi, ikaz levhaları v.b. uyarılar, inşaat sürecinde çalışacak personelin ihtiyaçlarının
nerelerden ve nasıl karşılanacağın hakkında da bilgi verilmesi doğrultusunda önlemler
alınacak olması, çalışanların ve çalışanlar aracılığıyla bölge halkının proje sahibine
güvenmelerini sağlayacaktır. Proje hakkında, gazeteler aracılığıyla duyurusu yapılan
bilgilendirme toplantısının yapılması ve toplantıda soru ve görüşlerin alınması bölge
halkının projeye karşı varsa önyargılarını yıkmak ve halkı bilinçlendirmek adına önemlidir.
Bu imkânlar yöre halkının gelirini artıracak ve bir süreliğine de olsa göçü
önleyecektir. Ekonomik yapıdaki olumlu etki dolaylı olarak sosyal hayatı da
etkileyecektir. Ayrıca işletme süresi boyunca işletme ve bakım için gerekli ihtiyaçların ve
hizmetlerin önemli bir kısmı da bölgeden karşılanacaktır.
İnşaat ve işletme aşamasında personelin gıda, giyim vb. ihtiyaçlarının yöreden
karşılanacak olması, yöredeki ticaretin canlanmasında bir parçada olsa etkili olacaktır.
V.3.2. Çevresel Fayda- Maliyet Analizi
Söz konusu HES projesi, çevresel fayda maliyeti açısından değerlendirildiğinde iki
açıdan faydası bulunmaktadır. İlk olarak, üretilecek olan elektrik enerjisi ile Türkiye’de ki
mevcut enerji açığının bir kısmı karşılanmış olacaktır. İkinci faydası ise, projenin inşaat
ve işletme aşamasında yöre ve yöre halkına sağlanacak istihdam ve ticaret faydasıdır.
Projenin faaliyete başlaması ile birlikte yıllık 22,00 GWh enerji üretimi
gerçekleşecektir. Gerekli çevresel önlemlerin alınması durumunda Türkiye ekonomisi ve
enerji açığının kapanmasına sağlayacak katkısı önemlidir. Proje kapsamında hazırlanan
ÇED Raporu’nda belirtilen hususlara riayet edildiği takdirde çevresel etkilerin en aza
indirilecektir.
131
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Projenin inşaat aşamasında 60, işletme aşamasında ise 20 kişinin çalıştırılması
planlanmaktadır. Mevcut personeller ve bu kişilerin bakmakla yükümlü olduğu kişilerle
birlikte dolaylı olarak ortalama 300 kişiye fayda getirmesi düşünülmektedir. Çalışacak
personelin mümkün olduğunca yöre halkından karşılanacaktır. Ayrıca faaliyet süresince
personelin ihtiyacı olan her türlü gıda, içme-suyu, giyim, mazot vb. ihtiyaçlar yine yörede
bulunan firmalardan karşılanacağı için ticarette de canlılık söz konusu olacaktır.
Bölgede proje için açılacak servis yolları ve mevcut yollar kullanılacak, bu yolların
ıslahı yapılacaktır. Açılacak yollar kamu kullanımına açık tutulacaktır. Bu da yöre
halkının ulaşımı konusunda kolaylık sağlayacaktır.
İnşaat ve işletme aşamalarında çevreye olabilecek en önemli etki, personelin
ihtiyacı olan içme ve kullanma sularından oluşacak evsel nitelikli atık sular ve katı
atıklardır.Atıksular alanda yapılacak olan sızdırmasız fosseptikte biriktirilecek ve
dolduğunda ücreti karşılığında çektirilecektir. Katı atıklar ise, ağzı kapalı çöp kutularında
muhafaza edilecektir.
V.3.3. Projenin gerçekleştirilmesine bağlı olarak sosyal etkilerin
değerlendirilmesi. (Proje Alanı Ve Etki Alanındaki Tarım, Hayvancılık, Balıkçılık,
Arıcılık Vb. Faaliyetlere Etkileri, Projenin İnşası Ve İşletilmesi Aşamasında
Çalışacak İnsanlar İle Yerel Halk İlişkileri, Bunların İnsan Yaşamı Üzerine Etkileri
Ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi, Uygulamaya Geçirilecek Sosyal Sorumluluk
Projeleri)
Projenin gerçekleştirileceği alanda 29-30.11.2013 tarihlerinde yöre halkı ile birebir
anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalışmalara ait bilgiler aşağıda
verilmiştir.
Yöre halkı yapılan anket çalışmaları sonucu HES projeleri hakkında genel bilgiye
sahip olma oranı %21, olmama oranı ise %79 olarak belirlenmiştir. Genel bilgi sahibi
olmayanların %63’ü projeye karşı iken, %37’lik kısmı projeyi desteklemektedir. Bilgi
sahibi olanların ise, %66’sı desteklemekte, %34 ise karşı görüş bildirmiştir.
HES projelerinin desteklenmemesi konusunda yapılan görüşmelerde doğal
hayatın yok olmasından duyulan endişeler belirtilmiş olup, proje kapsamında
hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu ve Mansap Su Kullanım Hakları Raporu
ile yatakta su akışının devamlılığının sağlanması, alanda yer alan tarım arazilerinin
sıkıntıya sokulmaması önemlidir.
Hidroelektrik santral kapsamında yapılacak olan tesislerin ve destek ünitelerinin
inşası sırasında, yöredeki insanlar ile çalışanların can güvenliğini en üst düzeyde
sağlayacak tedbirlerin alınıp uygulanmasına özellikle ve özenle dikkat edilmelidir. Bu
amaçla; projeyle ilgili olarak yapılacak çalışmalar için gerekli eğitimi almış kimseler
görevlendirilmeli, çalışanlar iş kazaları konusunda eğitilmeli ve koruyucu ekipmanlarla
görevlerini yerine getirmeleri sağlanmalı, çalışma süreleri içinde kısa molalar verilerek
konsantrasyon kaybı önlenmeli, çalışma sahası içinde güvenlik görevlisi bulundurulmalı, iş
makinelerinin kullanımı sırasında vatandaşların makinenin yakınına yaklaşmalarına izin
verilmemeli ve sahaya girmelerini engelleyici ikaz levhaları asılmalı, kullanılacak araçların
periyodik olarak teknik kontrol ve bakımları yaptırılmalı, Öte yandan; proje dahilinde
yapılacak çalışmalar sebebiyle flora ve faunaya verilebilecek zarar konusunda çalışanları
bilgilendirmek de, yörenin ekosisteminde oluşabilecek tahribatı minimalize etmek
açısından dikkate alınması gereken bir tedbir olmalıdır. Bahsedilen bütün bu uyarılarla
ilgili olarak proje; hazırlanan ÇED Raporu’nda gerekli önlemleri alacağını taahhüt etmiştir
ki; bu; ölüm, sakatlık gibi ciddi kayıplarla sonuçlanabilecek kazaların riskini en aza indirme
bakımından son derece önemlidir.
132
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Diğer taraftan proje; yörede, inşaat aşamasında makine ve ekipmanların
kullanımından kaynaklı gürültü oluşumuna neden olabilir. Bu durumda; hem faaliyet
alanında çalışanların hem de en yakın yerleşim yerlerinde ikamet eden kişilerin gürültüden
etkilenmemeleri için gerekli düzenlemelerin yapılması ve ilgili yönetmelik hükümlerine
uyulması sağlanmalıdır.
Sonuç olarak sahip olduğu olanaklar çerçevesinde ülkemizin giderek artmakta olan
elektrik ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunma; vasıfsız personel ile daimi personel
olarak öngördüğü çalışan sayısı ile yapımının gerçekleştirileceği yörede istihdam yaratma;
beton malzeme ve inşaat malzemesi, makine ve ekipmanlar, akaryakıt ve madeni yağ
gereksinimleri ile istihdam edilecek personelin teknik-sosyal-gündelik ihtiyaçlarını
bulunacağı ilçe içinden karşılayarak yöre ekonomisine katkı sağlama; kurulacak olan
ünitelere ulaşım için hem yol iyileştirmeleri yaparak hem de yol açarak yörenin alt yapısı
için işlevsel düzenlemelerde bulunma potansiyelleri taşıması bakımından olumlu
sosyoekonomik etkilere ve pragmatik fonksiyonlara sahiptir.
Öte yandan; projenin, gerekli önlemleri almadığı takdirde; türlerin ve doğal yaşam
ortamlarının yok olması; koruma alanlarının zarar görmesi; ulaşımda aksamaların
meydana gelmesi; birer gelir elde etme yolları olarak tarım, hayvancılık, arıcılık ve
ormancılık faaliyetlerine sekte vurarak sosyo-ekonomik bozulma yaratması; su hakkı
üzerinde orantısız düzenlemeler meydana getirmesi ve son olarak da inşaat
aşamasındaki tedbirsizlikler ile ilgili riskler taşıması nedeniyle turizm, temel geçim
kaynakları, güvenlik, trafik, çevre üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabileceği ve bu
nedenler bağlamında göç tehdidini ortaya çıkarabileceği ifade edilebilir.
133
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Bölüm VI: İşletme Proje Kapandıktan Sonra Olabilecek Ve Süren Etkiler Ve
Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler
Genellikle tüm ülkelerde HES projeleri kesintisiz çalışan daimi işletmeler olarak
tasarlanmaktadır. Projenin lisans süresi 49 yıldır. Ancak, hidrolik yapıların ömrü çok
daha uzundur. Elektromekanik teçhizatın bakım ve onarımının düzenli bir şekilde
yapılması ve gerekli görüldüğü durumlarda yenilenmesi halinde, önerilen tesisin daha
uzun yıllar hizmet vermesi mümkündür. Faaliyetin sona ermesi durumunda meydana
gelebilecek çevresel etkiler aşağıdaki bölümlerde açıklanmaktadır.
VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları,
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi, “ÇED Olumlu” kararının alınmasını takiben,
faaliyet sahibi tarafından 49 yıl işletilmesi planlanmaktadır.
49 yıllık süre sonunda projenin gerekliliğinin devam etmesi durumunda,
elektromekanik teçhizatın (türbinlerin değiştirilmesi, türbin kanatlarının kavitasyon
bakımı, kanat ayarları ve sızdırmazlık sistemi revizyonu, jeneratör sargılarının
yenilenmesi, kontrol sistemlerinin revizyonu vb.) bakım, onarım ya da yenilenmesi,
betonarme yapıların rehabilitasyonu ve gerekli izinlerin alınması ile işletmeye devam
edilebilecektir. Lisans süresi sonunda işletmeye devam edilmesi durumunda, günün
gereklilikleri ve mevzuatları göz önüne alınarak, geçmiş 49 yıllık işletmenin ekosisteme
etkilerinin daha net gözlemlenmesi, beklenen ve elde edilen çevresel etkilerin, mevcut
verilerle yeni önlem metotları ile yeniden değerlendirilmesi ve iyileştirme yoluna
gidilmesinin uygun olacağı aşikârdır.49 yıllık lisans süresi sonunda projenin faaliyetine
son verilmesi durumunda ise, su alma yapıları, santral binası gibi proje ünitelerinin
kaldırılması konusunda DSİ Bölge Müdürlüğü’nün görüşüne başvurulacak ve çalışmalar
Bölge Müdürlüğü’nün uygun gördüğü biçimde gerçekleştirilecektir. Gerekli görülmesi
durumunda akarsu membasında bulunan tüm yapılar ve çakıl geçitleri kaldırılarak
mansaba aktarılacak, böylece akarsu doğal akışına geri dönecektir. Bununla birlikte
ünitelerin sökülmesi durumunda bölgeye teraslama ve ağaçlandırma yapılacak,
rehabilitasyon çalışmaları ile bölge, ekolojik durumuna en yakın durumda terk edilmesi
için çalışılacaktır. Projenin kalıcı olan ünitelerinin yerleri, faaliyetin sonlandırılması ile
arazi tesviye edilecek ve arazide meydana gelmiş olan tepecik ve çukurluklar
düzeltilecek olup, peyzaj çalışmaları yapılarak bölge ekosistemi ile uyumlu bitkilerle
rehabilite edilecektir. Arazi tesviyesi ve şekillendirilmesinin yanı sıra gerekli olan yerlerde
teraslama işlemleri yapılacaktır. Düzeltilen arazinin üzerine bitkisel toprak serilecektir. Bu
aşamada gerekli yerlere drenaj kanalları açılarak yüzey drenajı kontrol edilmeye ve
alanda doğal drenaj yapısı oluşturulmaya çalışılacaktır. Bölgenin iklimsel özellikleri
nedeniyle bol yağışlı olması, yapılacak olan reklamasyon çalışmalarında bitki örtüsünün
kendini hızla yenilemesinde avantaj oluşturmaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları Orman
Bölge Müdürlüğü ile koordineli olarak gerçekleştirilecek ve flora listesinde bulunan,
yörenin doğal bitki örtüsü içinde bulunan bitkiler kullanılarak yapılacaktır.
VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi işletmeye kapandıktan sonra Yeşilırmak
kendi yatağında akacağından mevcut su kaynaklarına herhangi bir etki
öngörülmemektedir.
VI.3.Olabilecek hava emisyonları
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi, işletmeye kapatıldıktan sonra herhangi bir
hava emisyonunun oluşması beklenmemektedir.
134
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, Alınacak Önlemler, Alternatiflerin
Karşılaştırılması Ve Tercih Sıralaması Belirtilecektir.)
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi Tokat İli, Almus ve Reşadiye İlçeleri sınırları
içerisinde Yeşilırmak üzerinde planlanmaktadır. Proje debisi 23,00 m3/s’dir.
Çilehane Regülatörü ve HES Fizibilite Raporu’nda, projenin su potansiyeli ve
taşkın debileri hesaplanmış, proje kapsamındaki yapılar için hidrolik hesaplarla
boyutlandırmalar yapılmıştır. “Kurulu Güç Optimizasyonu” başlığı altında verilen
çalışmalar sonucunda; proje debisi, kanal tipi ve uzunluğu, cebri boru çapı ve kurulu güç
seçilmiştir.
Projenin gerçekleştirilmesinin planlandığı sahanın belirlenmesinde aşağıdaki
teknik, lojistik ve çevresel faktörler göz önüne alınmıştır;
• Arazinin kullanım değeri
• Proje sahasında mevzuat gereğince korunan alanların olmaması
• Proje sahasının jeolojik durumu
• Yüzeysuyu kaynaklarının düşü potansiyeli
• Derelerin yağış-akış ilişkisi ve meteorolojik-hidrolojik özellikleri
Proje kapsamında yapılan çalışmalar sonucu enerji üretiminin iyi olması ve
rantabilitesinin büyük ölçüde iyi olması gibi sebeplerle herhangi alternatif arayışına
gidilmemiştir.
Ayrıca literatür çalışmalarından edinilen bilgilere göre bu miktarda enerji üretimi
için güneş enerji sistemleri kullanılması durumunda çok daha büyük alanların
kullanılmasının gerektiği, aynı güçte termik santral kurulması durumunda ise çevreye
daha zararlı etkilere sebebiyet vereceği aşikardır.
Bu sebeple mevcut olan su kaynaklarını kullanarak enerji üretimi, ÇED Raporu’nda
yer alan hususlara uyulması ve yatağa bırakılacak sular konusunda (can suyu+su
hakları) hassasiyet gösterilmesi ile çevreye olabilecek etkiler minimumda tutulmuş
olabilecektir.
135
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI
VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve
İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı, Çevre
Yönetim Ekibi
Gerçekleştirilmesi planlanan Çilehane Regülatörü ve HES Projesi inşaat ve işletme
projesi olumlu ve olumsuz tüm etkileri ÇED çalışmaları kapsamında incelenmiştir.
Projenin mevzuata uygunluğu ve çevresel etkilerinin minimize edilmesi amacıyla izleme
çalışmaları yapılacaktır.
Çevresel etki değerlendirmesi çalışmasında projenin tüm olası etkilerinin önemi
belirlenirken bu etkiler için uygun müdahalelerin kapsanmasına yönelik çalışmalar
yapılmaktadır. Ancak buna rağmen projenin hayata geçmesi ile birlikte öngörülmeyen
etkiler ortaya çıkabilir ki, gerçekleştirilen izleme programı aracılığıyla elde edilen bilgiler
bu etkilerin soruna dönüşmeden çözümüne olanak sağlayacaktır.
Projenin inşaat aşamasında ÇED Raporu’nda belirtilen çevresel önlemler ve
verilen taahhütlerin yerine getirilip getirilmediği, belirlenen periyotlarda, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen ÇED Yeterlik Belgesi bulunan firmalarca izlenecek
ve ‘ÇED Raporu İzleme Kontrol Formu’ hazırlanarak komisyonca belirlenen periyotlarda
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sunulacaktır.
Projenin tüm aşamalarında, raporda yer alan tüm taahhütler yatırımcı firma
tarafından yerine getirilecektir. Tablo VIII.1.’de projenin izlenmesi konusunda
zamanlama, izleme konusu ve izlemenin hangi aşamada yapılacağına dair bilgiler
verilmiştir. İzleme aşamaları inşaat, işletme ve işletme sonrası olarak 3 aşamalıdır.
Tablo VIII.1. Proje İzleme Programı
Proje
Aşaması
İzleme
Konusu
İzleme Yeri
İzleme Şekli
Evsel Atık Su
Sızdırmasız Fosseptikte
biriktirilecek ve dolduğunda
ücreti karşılığı vidanjör ile
çektirilecektir.
Gözlemsel olarak incelenecek ve vidanjöre ait
makbuzlar saklanacaktır.
Evsel Katı
Atık
Çalışma alanı ve çalışma
alanında bulunan personel
evinde bulunan evsel nitelikli
katı atık kutuları
Gözlemsel olarak incelenecek ve katı atıkların
Almus/Reşadiye Belediye Başkanlığı’na ait Katı
Atık Depolama Tesisi’ne gönderilmesi ile alınacak
olan makbuzlar saklanacaktır.
İnşaat
Hafriyat
Atıkları
Çalışma alanı (yükleme,
boşaltma vb.)
İnşaat
Kültürel,
Arkeolojik
Varlıklar
İnşaatın yapılacağı arazi
İşletme
Çevresel
Akış Miktarı
İnşaat
İşletme
İnşaat
İşletme
İnşaat
Yeşilırmak
Gözlemsel olarak izlenecek ve DSİ 7. Bölge
Müdürlüğü tarafından uygun bulunan kazı fazlası
malzeme depo alanlarında toplanacaktır.
Gözlemsel olarak izlenecektir. Çalışma alanında
tarihi, kültürel, arkeolojik varlıklara rastlanması
durumunda
Müzeler
Müdürlüğü’ne
haber
verilecektir.
Yeşilırmak yatağı
Gözlemsel ve ölçümler ile izlenecek, DSİ ile
koordineli olarak kurulacak AGİ ile düzenli online
olarak ölçüm yapılacaktır.
Çalışma alanı içinde kalan
çay yatağında
Gözlemsel olarak izlenecek, hafriyat atıkları, diğer
atıklar nedeniyle akarsu yatağına müdahale
edilmemesi,
daraltılmaması,
kirlilik
yükü
oluşturulmaması nedeniyle akarsuda bulanıklık
gözlemlendiğinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın
yetki verdiği laboratuarlarca analiz yaptırılacaktır.
136
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Proje
Aşaması
İnşaat
İzleme
Konusu
Tehlikeli
Atıklar
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
İzleme Yeri
İzleme Şekli
Çalışma alanı ve personel
evinde
Gözlemsel olarak izlenecek, tehlikeli atık biriktirilen
çöp kutuları lisanslı firmalar tarafından teslim
alındığına dair Ulusal Atık Taşıma Formu
saklanacak ve yıllık olara atık beyanında
bulunulacaktır.
İşletme
İnşaat
İşletme
Sürekli
Gözlemsel ve yazılı liste ile izlenecek, oluşturulacak
olan liste ile iş sağlığı ve güvenliği kurallarına
uyulup uyulmadığı kontrol edilecektir. Gürültü
seviyesinin ölçülerek 70db’den fazla olması
durumunda işçilere kulaklık vb. gereçler, çalışılan
işin mahiyetine göre toz emisyonu için maskeler
verilecek.
Gözlemsel olarak izlenecektir. Hafriyat atıklarının
taşınması sırasında kullanılacak yollarda güvenlik
önlemleri alınacak, güzergah boyunca uyarı
tabelaları bulundurulacak, uyarı levhalarının
yerinde olup olmadığı kontrol edilecek, patlatma
yapılmadan önce sesli uyarı sistemi ile halk
bilgilendirilecek, patlatma öncesi alanda yetkili
kişiler dışında kimsenin kalmadığı kontrol edilecek,
şantiye alanına girilmesi engellenecektir.
İş Sağlığı ve
Güvenliği
Çalışma alanında
Yerel Halkın
Güvenliği
Çalışma alanı ve ulaşım
yollarında
Gürültü
Çalışma alanına en yakın
konut çevresinde
Analiz/ölçüm yöntemiyle izleme yapılacak, şikayet
durumunda ölçüm ile izlenecek olup, inşaat alanına
en yakın konuta olan etkisini incelemek için
belirlenen noktalarda ölçüm yapılacaktır.
Emisyon
Proje alanında belirlenen
noktalarda
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Yeterlilik
Belgesi almış laboratuarlar tarafından ölçüm
yapılacaktır.
Titreşim
Patlatma yapılan yere en
yakın yerleşim birimlerinde
Analiz/ölçüm yöntemiyle izleme yapılacak, şikayet
olması durumunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
tarafından Yeterlilik Belgesi almış kuruluşlarca
ölçüm yapılacaktır.
İnşaat
İşletme
İnşaat
İşletme
İnşaat
İşletme
İnşaat
Orman İzni
İnşaat
Tarım İzni
İnşaat
Peyzaj
İnşaat
İşletme
Sonrası
Sondaj ve
Zemin
Emniyeti
Proje ünitelerinin orman
arazisi vasfında bulunan
kısımlarında
Proje ünitelerinin tarım
arazisi vasfında bulunan
kısımlarında
Yazılı izin ile Orman Ön İzni ve Kesin izin alınması
için gerekli işlemler yapılacak, alınan izin ve
evraklar saklanacaktır.
Yazılı izin ile tarım arazilerinin tarım dışı amaçla
kullanılması için alınması gereken izinler takip
edilecek ve evrakları saklanacaktır.
Gözlemsel olarak izlenecek, inşaat sürecinin
Proje üniteleri inşaatının
bitmesi ile özellikle ünite alanlarının etrafında ve
tamamlanması sonucu kalan bozulan diğer alanlarda bitkisel toprak tabakasının
alanlar
örtülüp örtülmediği kontrol edilecek, bozulan peyzaj
düzenlenecektir.
İnşaata başlamadan önce kesin proje aşamasında
sondaj çalışmaları yapılacak, zemin emniyetinin
Proje alanında
sağlanıp sağlanmadığı, zemin yapısında uygun
önlemlerin alınıp alınmadığı kontrol edilecek.
137
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
VIII.1.2. Acil Müdahale Planı
İnşaat ve işletme aşamasında tesiste oluşabilecek acil durumlar yangın, su
baskını (sel), deprem, salgın hastalık, iş kazaları ve çevre kazaları olarak
belirlenmiştir. Bu acil durumlara hazırlıklı olmak ve acil durum anında müdahalede
bulunmak üzere İşletme Müdürü liderliğinde Acil Durum Organizasyonu
oluşturulacaktır. Tesis müdürü, Acil Durum Organizasyonu’nu çalıştırmak ve yönetmek
ile görevlidir. Acil Durum Ekibi’nde söndürme, kurtarma, koruma, ilk yardım ekipleri yer
almaktadır.
Ekiplerin Görevleri ve Sorumlulukları
a) Söndürme Ekibi:
Öncelikle yangının söndürülmesinden sorumludur. Yangını haber alan ekip
personeli söndürmede kullanılması gereken cihaz ve teçhizatı ile birlikte yangın
mahalline en kısa sürede ulaşıp söndürme ve yangının yayılmasını önleme
çalışmalarına başlar. Yangının yayılmasını önlemek için kapı ve pencereler kapalı ama
kilitsiz tutulur. Görevliden başkasının yangının bulunduğu bölgeye yaklaşmasına izin
verilmez. Yangın kapalı alanda ise gaz maskeleri kullanılır. Açık alandaki yangınları
söndürme işlemi rüzgar arkaya alınarak önden arkaya doğru söndürülür.
b) Kurtarma Ekibi:
Yangının çıktığı bölgede ve yayılması muhtemel bölgede bulunan öncelikle
insanları bölgeden kurtarmak ve tehlike bölgesinin dışına çıkarmakla görevlidir. Bu
ekip ikinci öncelikle yangın bölgesinde bulunan değerli evrak ve malzemeler ile
taşınabilir malları yangından uzaklaştırmak ve toplanma bölgesine ulaştırmakla
görevlidir. Makinelerin hazır olmasından sorumludur.
c) Koruma Ekibi:
Kurtarma bölgesine ulaştırılan malzeme ve diğer cisimleri her türlü talana karşı
ve başka şekilde zarar görmesine karşı korumak, yangın mahalline görevlilerin
dışındaki çalışanların girişine engel olmakla görevlidir. Bu ekip aynı zamanda tesisteki
eksik personel sayısını bildirip, bulunabileceği bölüme süratle söndürme ve kurtarma
ekibine bildirecektir.
d) İlk Yardım Ekibi:
Toplanma bölgesinde görev yapar ve bölgeye getirilen yaralıların ilk
müdahalelerinin yaparak sevkine refakat eder. Bu ekip aynı zamanda ambulans,
hastane koordinasyonunu sağlamakla birlikte sevk edilen personel varsa takibini
yapar. İlk yardım ekibi acil durumlarda ihtiyaç duyulabilecek her türlü malzemenin
hazır bulundurulmasından da sorumludur.
Projenin inşaat aşamasına geçmesi ile birlikte daha detaylı olarak hazırlanacak
olan Acil Müdahale Planı için bu bölümde, örnek oluşturması gereken ve olabilecek
söz konusu acil durumlara karşı başlıca yapılması gereken müdahale ve yöntemleri
anlatılmaya çalışılmıştır.
Deprem ve sel gibi doğal afetlere, yangın, iş kazası, çevre kazası, salgın hastalık
gibi oluşabilecek olaylara karşı tesisi hazırlamak bu planın ana amacıdır. Oluşabilecek
acil durumlar karşısında maddi ve manevi kayıpları en aza indirmeyi hedefleyen bu
plan tüm çalışanlar için bir kaynak oluşturmaktadır.
138
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Muhtemel acil durumlarda genel olarak hazırlanmış olan “Acil Eylem Planı” Şekil
VIII.1.2.1’deki gibi uygulanacaktır. Tesis için hazırlanan Acil Eylem Planı İl Sivil
Savunma Müdürlüğü’ne onaylatılacaktır.
Şekil VIII.1.2.1 Acil Eylem Planı
Çalışanları bilinçlendirerek oluşabilecek acil durumlar karşısında en kısa sürede
organize olarak müdahaleyi gerçekleştirmek suretiyle çevre ve topluma yansıyabilecek
zararlı etkiyi en az düzeye indirmek bu planın amaçlarındandır.
Acil durum planı, Çilehane Regülatörü ve HES proje sahasında yer alan tüm
ünite ve binalarda oluşabilecek acil durumlara karşı önceden alınacak tedbir ve
önlemler dahil olmak üzere acil durumlara müdahale yöntem ve metotlarını içerir.
139
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil VIII.1.2.2 Acil Durum Organizasyon Şeması
VIII.1.2.1. Acil Durum
Meydana gelen acil durumlarda acil durumu ilk gören kişi ve acil durum
bölgesinde olan diğer personel acil durum çağrısını alır almaz yapmaları gereken ilk
müdahale var ise bu müdahaleyi hiç kimsenin talimatına gerek duymadan
yapmalıdırlar. Örneğin yangının ilk başlangıcında 2 dakika içerisinde yangın söndürme
tüpü ile müdahale etmek, acil durum alanında bulunan teçhizat, ekipman ve
gerekiyorsa tesisi durdurmak v.b. gibi.
Acil durum duyurusunu alan acil durum ekibi hangi acil durum söz konusu ise o
acil durum planında belirtildiği şekilde hareket eder. Acil durum ekibinin olaya
müdahale kararı acil durum ekip lideri tarafından verilir. İlgili acil durumun müdahale
planında belirtildiği şekilde acil duruma ilk müdahale acil durum ekibi tarafından yapılır.
Acil durum sorumlusu acil durum ekibinin acil duruma yaptığı müdahaleyi takip
eder. Acil durumu komple yönetir. Gerektiğinde acil duruma müdahalede yöntem ve
öncelikleri belirler.
Acil duruma müdahalede profesyonel ekiplerin müdahalesine ihtiyaç olabilir. İlgili
acil durum sorumlusu ve olmadığı durumlarda acil durum ekip liderinin talimatı ile dış
kuruluşlardan acil yardım ve müdahale talebinde bulunulur. Dış kuruluşlar ile ilgili ilk
temas nöbetçi memurluk tarafından sağlanabileceği gibi acil durum sorumlusu da
direkt iletişim kurabilir.
Acil durumun oluşumu ve acil durumun bildirimi ile birlikte acil durum eylem
planlarında belirtildiği şekilde olay mahallinde bulunan personelin tahliyesi gerekebilir.
Olay mahallinde bulunan personelin tahliye kararı acil durum ekip lideri tarafından
140
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
verilebileceği gibi deprem, yangın gibi acil durumlarda personel olay bölgesinden
tahliye duyurusunu almadan da doğal olarak yapacaktır.
Acil durumun sona ermesi ile beraber, olay yerinde incelemelere başlayarak son
durum değerlendirmesi yapacaktır. Bu değerlendirmeler en azından aşağıdaki
kapsamda yapılmalıdır:
• Olayın manevi ve maddi boyutu
• Olayın çıkış nedeni
• Olayın çıkışında ihmal ve tedbirsizlik var ise sorumluları
• Olaya müdahale sırasında başarı gösteren personelin isimleri
• Olaya müdahale etme süresi ve ekiplerin hareket tarzı konusunda, sorumlu
kişi/kişilerin başarı veya hataları
Bu değerlendirmenin ardından en kısa sürede, elde edilen bilgiler ışığında
gerekli düzeltici ve/veya önleyici faaliyetlere karar verilir, bu faaliyetlerin planlaması
yapılır. Tüm bu bilgiler toplantı tutanağı şeklinde rapor edilir.
VIII.1.2.2. Yangın
Yangını ilk gören kişi telaşlanmadan, panik yaratmadan ve kararlı hareket
ederek öncelikle telsiz kullanarak yok ise telefon ile acil durum sorumlusuna bildirir.
Bildirim sırasında yanan malzeme, ortamın durumu ve tam bulunduğu yer açıkça
belirtilmelidir. Eğer yangın olan bina veya sahada yangın alarm siren sistemi var ise bu
düğmeler kullanılarak da yangın haber verilir. Ayrıca yangını gören kişi ve sireni
duyanlar yangın var diyerek bağırırlar. Yangın söndürme tüpünü kullanan personel
yangının başlangıcında mutlak suretle en yakındaki yangın söndürme tüpünü kullanır.
Tesis genelinde yaygın olarak yangın söndürme tüpü bulundurulacaktır.
Yangın alarmını veren kişi bulunduğu alandan acil durum ekiplerini ilk olarak
olay yerine yönlendirebileceği bir yerde bekleyerek acil durum ekip üyelerine yangının
yerini ve gördüklerini anlatır.
Söndürme ekibi yangına müdahale ederken dikkat etmesi gerekenler:
 Yangın yerinde duman var ise eğilerek ilerle ve dumandan kendini koru.
 Tüp yangını durumunda soğutma işlemi yap, fazla yaklaşma.
 Yaralıları olay yerinden derhal uzaklaştır.
 Yangın bölgesinde sıcak malzemeleri tutarken, yanmaz eldiven kullan.
 Yangın söndükten sonra yeniden başlamasını engellemek için nöbet tut.
 Zehirlenme, baş dönmesi veya baygınlık durumu var ise dışarı çık ve
durumunu ilk yardım ekibine bildir.
 Yangına müdahale ederken her zaman rüzgarı arkana al.
 Yoğun duman çıkan yangınlarda, etkilenmemek için lansı sis pozisyonunda
kullan.
141
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
 Sıvı yangınlarında kesinlikle su tutma. Köpüklü söndürücü kullan. İtfaiye
aracının köpük tankı vanasını önce az aç, duruma göre ayarını yap.
 İtfaiye aracının yanına her zaman su takviyesi için arozöz çağır.
 Yangın hortumunu iki kişi tut.
 Yangın sırasında ilerlerken, bastığın yerlere dikkat et.
 Öncelikle kendini yangından koru.
 Ateşe yaklaşmadan yangın söndürme tüpünün vanasını kesinlikle açma.
 Kullandığın yangın söndürme tüpünü yan yatır.
 Gaz veya akaryakıt yangınlarında öncelikle gaz veya akaryakıt akışını
mutlaka kes.
 Akaryakıt yangını ise yangın söndürücü tüpünü ateşin ön tarafına doğru
püskürt.
 Ofis binalarındaki yangın ikaz alarm sistemlerinin 3 ayda bir sorumluları
tarafından kontrol edilmesini ve raporlanmasını sağlamak, takip etmek.
VIII.1.2.3. Deprem
Deprem sırasında ve sonrasında personelin alması gereken önlemler;
Deprem esnasında;
- İç mekanda iseniz sağlam bir masa veya sıra altına girin. Pencere, kapı eşiği,
ağır mobilya veya araçların uzağında durun. Bina sallanırken merdiveni kullanmayın.
- Dışarıda iseniz açıklığa ilerleyin, bina ve enerji hatlarından uzaklaşın,
- Araba sürüyor iseniz emniyetli bir yerde durun ancak dışarı çıkmayın. Köprü
üzerinde kavşakta veya tünelde durmayın. Mümkün olduğunca çabuk trafiğe çıkın.
Ağaç, elektrik lambaları, enerji hatları veya levhaların altında durmayın.
Depremden sonra;
- Sakin kalmaya çalışın.
- Derhal amirinize haber verin. Tüm elemanları
yaralanmamış olduklarından emin olun. Yaralıları bildirin.
sayın,
emniyette
ve
- Kontrole çıkın. Bu aşamada öncelikler listesini izleyin.
- Yapısal
yaklaşmayın.
hasarları
denetleyin.
Eğer
emniyetli
görünmüyor
ise
yanına
- Denetleme ve kontrol tamamlandığında bulgularınızı derhal amirinize bildirin.
142
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
VIII.1.2.4. İş Kazaları
Amacı; kanamalı ve/veya hareket edemeyecek derecede hasar ile oluşan iş
kazalarında kazazedeyi en kısa sürede gerekiyorsa ilk yardımını da yaparak kaza
mahallinden en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırarak kaza sonrası kazazedede
oluşabilecek kayıpları en aza indirmektir.
İş kazasına maruz kalan personel, bulunduğu yerden hareket etmeden telsizi var
ise telsiz ile yok ise bağırmak veya elindeki bir cisim ile vurarak ses yapmak sureti ile
kendisini fark ettirmeye çalışmalıdır.
İş kazasını ilk gören kişi, yaralı veya yaralıların çalışan tesis ve/veya ekipmanı
durdurmak gerekiyor ise öncelikle acil durdurma düğmesini kullanarak veya telsiz ile
acil durum sorumlusuna bilgi vererek ekipman veya tesisin durması sağlar. Telsizi var
ise telsiz ile yok ise en yakın telefondan iş kazasının nerede olduğu, yaralıların sayısı
ve durumu hakkında bilgiyi verir. Telefon veya telsize ulaşamaz ise bağırarak bizzat
giderek durumu bildirir. Görevli ekipleri olay mahalline yönlendirmek için pozisyon alır.
İlk yardım eğitimi var ise yaralılara ilk yardıma başlar. Yangın tehlikesi var ise yangın
söndürme tüpleri ile müdahale eder.
VIII.1.2.4. Çevre Kazaları
Acil durum ve arızalara bağlı olarak meydana gelebilecek çevre kazalarında,
insan ve çevre sağlığına en az zarar verilecek şekilde, gerekli önlemlerin alınması,
kirliliklerin uygun yöntemlerle temizlenmesi ve gerekli iletişimin sağlanmasıdır. Çevre
kazalarına şu örnekler verilebilir:
• Tehlikeli kimyasal malzemelerin ve atıkların (yağ, mazot, asit, baz vb.)
dökülmesi veya sızması sonucu toprağa, yerüstü sularına karışması
• Atık suların (evsel atık su veya yağlı yıkama suları) arıtılmadan ve kontrolsüz
alıcı ortama deşarj edilmesi
Tehlikeli Kimyasallar
• Sızan veya dökülen malzeme alev alabilecek bir malzeme ise buna sebep
olabilecek tüm ekipmanlar kapatılır ve ateşle yaklaşılmasına engel olunur.
• Sızan veya dökülen malzemenin yayılmasını, içme suyu, kullanma suyu,
kanalizasyon veya yağmur suyu hatlarına ve toprağa karışmasını önlemek için
malzemenin etrafına tıraş ile set yapılır.
• Set ile çevrilen kimyasal malzeme, miktarına göre, bulunduğu bölgeden
pompa, bez veya emici malzemelerle alınır.
• Toplanan malzemeler kapalı, güvenli varillerle, tehlikeli atık poşetlerine konur
ve yine yanıcı özellik gösterebileceğinden dikkatli davranılır.
• Poşetlerin veya varillerin üzerlerine tehlikeli atık etiketleri yapıştırılır ve
tehlikeli atık alanına götürülür. Tesis Müdürü ile irtibata geçilerek bu atıkların güvenli
bir şekilde bertaraf edilmesi sağlanır.
• Sızıntı ve dökülmenin olduğu bölge su ile yıkanarak temizlenir.
143
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
• Tehlikeli kimyasalın toprağa, yer altı ve yerüstü sularına karışması
engellenememiş ise ve bu durum insan sağlığı için tehdit oluşturuyor ise tesis
müdürüne haber verilerek durumun ilgili resmi kurum ve kuruluşlara aktarılması
sağlanır.
Atık Suların Kontrolsüz Deşarj Edilmesi
• Deşarj edilen atık suyun mümkün ise akışı durdurulur veya depolanması
sağlanır.
• İnsan sağlığını tehdit edecek boyutta bir deşarj olmuş ise Tesis Müdürüne
haber verilerek durumun ilgili resmi kurum ve kuruluşlara aktarılması sağlanır.
Çevre kazasına neden olan arıza veya kazanın tekrarının önlenmesi için
gereken tüm önlem, bakım ve tamiratlar ilgili birim sorumluları tarafından yaptırılır.
Çevre kazalarından sorumlu acil durum sorumlusu ekibi toplayarak toplantı
yapar. Toplantıda çalışanların, komşuların veya çevre halkının sağlığını tehdit eden
ve/veya kontrol edilemeyen büyük çaplı çevre kazalarında ilgili resmi kurum ve
kuruluşlara haber verilmesi kararı verilebilir. İçme ve kullanma sularını tehdit eden
kazalara veya tehlikelere karşı toplantıda alınacak karar sonrası acil durum sorumlusu
içme ve kullanma sularının analizi yaptırarak, gerekli önlemeler alınmasını sağlar.
Gerekli olan düzeltici faaliyetlere ve önleyici faaliyet önerilerine karar verilir.
Ayrıca inşaat aşamasında faaliyet sırasında kullanılacak iş makinelerinden ve
nakliye araçlarından kaynaklanabilecek kazaları önlemek amacıyla;
• Tesis ile hafriyat alanı arasında malzeme taşımada kullanılan kamyonlardan
kaynaklanabilecek olası kazaları önlemek için sürücülerin trafik kurallarına ve hız
limitlerine uymaları sağlanacaktır.
• Faaliyet alanında yer alan iş makinelerini kullanma ehliyetine sahip
operatörden başkasının kullanmasına izin verilmeyecektir.
• Faaliyette kullanılan iş makinelerine sorumlu personel dışında çalışanların
fazla yaklaşmaması sağlanacak ve gerekli yerlere uyarı levhaları asılacaktır.
• Makinelerin periyodik bakımları belirlenecek işletme bakım talimatına göre
yapılacaktır.
• Herhangi bir arıza anında çalışan makine tamamen durdurulacak, varsa
elektrik bağlantısı kesilecek ve uygun iş elbiseleri ile konusunda uzman kişilerce bakım
ve onarım yapılacaktır.
• Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım
istenecektir.
• Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda
yangın söndürme cihazı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak, konu ile
ilgili kullanılacak araç ve gereçlerin kullanımları çalışanlara öğretilecek, şantiye hiçbir
zaman boş bırakılmayacak, bunun için şantiyede sürekli bir bekçi görev alacaktır.
• Yangın konusunda hassas davranılacak olup sahada ateş yakılmayacak,
çalışan işçiler sürekli kontrol edilecek ve uyarılacaktır.
144
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
• Faaliyet sırasında 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Proje
alanına uyarı levhaları asılarak yabancıların alana girmesi ve muhtemel kazalar
önlenmeye çalışılacaktır.
Aşağıda Acil durumda hareket planı akış diyagramı şu şekilde şematize
edilmiştir:
Şekil VIII.1.2.3 Acil Durumda Hareket Tarzı Akış Diyagramı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”
hükümlerine uyulacaktır. 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 10.10.2011 tarih ve 28080 sayılı R.G.)
145
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nde belirlenen tüm hususlara
uyulacaktır.
Ayrıca iş kazası ihtimaline karşı ocak alanında uygun bir yerde yeterli
donanımda bir ecza dolabı ve en yakın sağlık ocağına ulaşmak için bir araç
bulundurulacaktır.
Nakliye esnasında olabilecek trafik kazalarına karşı 18.07.1997 tarih ve 23053
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 09.09.2011 tarih ve
28049 sayılı R.G.) “Karayolları Trafik Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Ocak
alanının etrafı tel örgü ile çevrilecek, görülebilecek yerlere uyarı levhaları asılacaktır.
Proje alanında İl Özel İdare Müdürlüğü’nün belirleyeceği sağlık koruma bandı
mesafesi bırakılacak ve uyarıcı tabelalar ile sivillerin alana girmesi ve muhtemel
kazalar önlenmeye çalışılacaktır.
Kullanılacak teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kazalardan bir diğeri
de malzeme taşımada kullanılan kamyonlardan kaynaklanabilecek olası trafik
kazalarıdır. Bunlara mahal vermemek için sürücülerin trafik kurallarına ve hız
limitlerine uymaları sağlanacaktır.
Herhangi bir kaza durumunda en yakın sağlık merkezinden gerekli yardım
istenecektir. Malzemenin taşınması sırasında yerleşim birimlerinden geçerken
sürücülerin hız limitlerine uymaları sağlanacaktır. Yerleşim yerlerinden geçerken
kamyon sürücüleri, daha dikkatli olmaları hususunda uyarılacaktır. Ayrıca taşıma
işlemi gündüz 08.00 ile 20.00 saatleri arasında yapılacaktır. Nakliye sırasında
18.07.1997 tarih ve 23053 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
(Değişiklik: 09.09.2011 tarih ve 28049 sayılı R.G.) “Karayolları Trafik Yönetmeliği”
hükümlerine uyulacaktır.
Ayrıca faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda
yangın söndürme cihazı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak, şantiye
hiçbir zaman boş bırakılmayacak, bunun için şantiyede sürekli bir eleman görev
alacaktır. Yangın konusunda hassas davranılacak olup; sahada ateş yakılmayacak,
çalışan işçiler sürekli kontrol edilecek ve uyarılacaktır.
Makineler sadece ilgili operatör tarafından ve kullanım talimatına uygun olarak
çalıştırılacaktır. Çalışan işçiler periyodik olarak eğitilecektir. Ayrıca makinelerin
periyodik bakımları belirlenecek işletme bakım talimatına göre yapılacaktır. İşletmede
orman yangını söndürme araç ve gereçleri hazır bulundurulacak, konu ile ilgili
kullanılacak araç ve gereçlerin kullanımları çalışanlara öğretilecek, araç ve gereçler
devamlı bakımlı bulundurulacaktır. Bu konuda en yakın Orman İdaresi ile iletişim
kurulacak ve gerek işletmede gerekse civarda çıkabilecek orman yangınları ivedi
olarak Orman İdaresine bildirilecek ve olası bir orman yangınında çalışanların tümü ile
yangına müdahale edilecektir.
Tesiste, acil bir durumda uygulanacak etkili önlemler, olası acil durumlar göz
önüne alınarak tesisin proje ve inşaat aşamasında dizayn edilmiştir. Acil bir durumda
meydana gelecek zararları en aza indirmek amaçlanmaktadır. Tesiste çalışan
personel, oluşabilecek acil bir durumda, müdahale organizasyonunu gerçekleştirme ve
panik yaşanmaması için gerekli önlemlerin alınabilmesi konusunda bilinçlendirilecektir.
Tesis yangın ekipmanları, acil durum planı, 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 10.08.2010 tarih ve 27344 sayılı
R.G.) “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun
olarak belirlenmiştir.
146
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Tesiste bulunan tüm yangın ekipmanları, 24.12.1973 tarih ve 7/7551 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı
Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük” ve
tesisin yangından korunma tedbirleri çerçevesinde 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik:10.08.2010 tarih ve 27344
sayılı R.G.) “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümlerine
uyularak tesisi projelendirilmiştir. Tesiste 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”ne
uyulacaktır.
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde
“Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci
Paragrafında Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi için hazırlanan ÇED Raporu’na “ÇED
Olumlu” kararının verilmesinden sonra, proje sahibi ÇED Yeterlik Belgesi’ne sahip
kurum/kuruluşlardan herhangi birine, yatırımın başlangıç ve inşaat dönemlerine ait
taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğini, yatırımın işletmeye geçişine kadar proje
sahasına giderek, yerinde izleme kontrolünü yaptıracaktır. Bu çerçevede 18.12.2009
tarih ve 27436 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yeterlik Tebliği”
Ek-4’te yer alan “Nihai ÇED Raporu İzleme Raporları Formu” komisyonun belirleyeceği
periyotlarda doldurularak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na iletilecektir.
147
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI
(Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle
bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamalar)
Çilehane Regülatörü ve HES projesi kapsamında yapılan halkın katılımı
toplantısının yeri ve saati konusunda Tokat İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nün onayı
alındıktan sonra, Halkın Katılım Toplantısı’nın halka duyurulması için toplantının yerini ve
saatini içeren bir ilan Tokat İli’nde yerel bir gazeteye (merkez ve ilçelerde yayınlanan) ve
biride ulusal düzeyde yayın yapan bir gazetede yayımlanmıştır. Projenin Halkın Katılımı
Toplantısı, 05.09.2013 tarihinde saat 11:00’da Tokat ili, Almus ilçesi, Çilehane Köyü, Köy
Konağı’nda yapılmıştır (Bkz. Şekil X.1., Şekil X.2., Şekil X.3. ve Şekil X.4.).
Toplantıya
-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri
-Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü yetkilileri,
-İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü yetkilileri,
-DSİ Bölge Müdürlüğü yetkilileri,
-Yöre halkı ve muhtarlar,
-Yatırımcı firma yetkilileri tarafından katılım olmuştur.
Toplantıda proje özelliklerini belirten bir sunum power-point programı vasıtası ile
yöre halkına ve ilgili kurum yetkililerine anlatılmış ve sorulara cevaplar verilmiştir.
Halkın Katılımı Toplantısı’nda gündeme gelen konulardan, can suyu ve su haklarına
ilişkin bilgiler V.2.3. ve V.2.4 no’lu bölümlerinde açıklanmıştır.
Şekil X.1. Halkın Katılımı Toplantısı’ndan Görünüm
148
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Şekil X.2. Halkın Katılımı Toplantısı’ndan Görünüm
Şekil X.3. Halkın Katılımı Toplantısı Sonrası Arazi Gezisinden Görünüm.
149
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
BÖLÜM X: SONUÇLAR
(Yapılan Tüm Açıklamaların Teknik Olmayan Bir Özeti, Projenin Önemli
Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz
Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin
Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası
Seçimler ve Bu seçimlerin Nedenleri)
Proje kapsamında yapılacak olan tüm çalışmaları ve bunlara karşı alınacak
önlemler diğer konu başlıkları altında detaylı olarak verilmiştir.
Proje kapsamında yapımı önerilen tesisler için yapım süresi 3 yıl olarak
planlanmaktadır. Bu süre sonunda sistemin devreye girmesi Çilehane Regülatörü ve HES
projesinde, 2,28 GWh/yıl firm, 19,72 GWh/yıl seconder olmak üzere toplam 22,00 GWh/yıl
enerji üreterek ulusal gelişime katkı sağlayacaktır.
Regülâtör yerinde talveg kotu 879 m’dir. Regülatör dolu gövdeli olup sağ sahilinde
çakıl geçidi ve su alma yapısı vardır. Toplam beton gövde uzunluğu 44,00 m’dir.
Regülatörün kret kotu 882 m dir. Regülatörün sağ sahilinde çakıl geçidi ve su alma yapısı
vardır. Dolusavak üzerinde taşkında 2,00 m yüksekliğinde su yükü olacak şekilde kret
uzunluğu belirlenmiştir. Düşü havuzu girişindeki su hızı 15,00 m/s den küçük ve Frut
sayısı 4,5’dan büyük olduğundan düşü havuzu Tip II olarak belirlenmiştir. Düşü havuzu
uzunluğu 10 m’dir.
Regülatörün sağ sahilinde bitişik vaziyette 2 gözlü su alma yapısı önerilmiştir. Su
alma yapısının ebadı (7,5 m x 2 m)x2 şeklindedir. Taban kotu 880 m’dir. Orta ayaklar 1,00
m kalınlığındadır. Düz kayar kapaklar, batardo kapakları ve ızgaralarla teçhiz edilmiştir.
Su alma yapısının bitiminden çökeltim havuzu başlamaktadır. Çökeltim havuzunda
0,6 mm’den daha büyük danelerin çökeleceği kabul edilmiştir. Çökeltim havuzunun boyu
40,00 m, eni 17,00 m dir. Platform kotu 883,5 m, başlangıçta taban kotu 878,80 m olup %
1 meyillidir. Çökeltim havuzu bir tranzisyonla iletim kanalına bağlanmaktadır.
Çökeltim havuzu sonundan iletim kanalı başlamaktadır. İletim kanalının eğimi
0.0004 olup proje debisi 23 m3/s dir. İletim kanalının toplam boyu 10.600 m dir. İletim
kanalı meylinin % 30’dan az olduğu kesimlerde trapez kesitli tip uygulanmıştır. Trapez
kesitli bölümün toplam uzunluğu 9.100 m, taban genişliği 3.5 m, su yüksekliği 2.1 m,
toplam hava payı 0.70 m dir. Dikdörtgen kanal kısmında taban genişliği 5.50 m, su
yüksekliği 2.5 m dir. Proje alanında yer alan ve DSİ 7. Bölge Müdürlüğü’nce yapılan, 3,00
m3/s kapasiteli sulama kanalı genişletilerek hem sulama kanalı hem de Çilehane HES
projesinin iletim kanalı olarak kullanılacaktır. Söz konusu kullanım ile ilgili DSİ Bölge
Müdürlüğü’nden 28.11.2011 tarih ve 446206 sayılı yazı ile izin alınmış olup, eklerde
sunulmuştur (Bkz.Ek-12).
Projenin Çevresel Etkilerine Dair Genel Değerlendirme
Proje kapsamında yer alan ünitelerin inşaatı aşamasında oluşacak toz ve gaz
emisyonları, gürültü, vibrasyon, trafik yoğunluğu ve işletme döneminde su miktarının
azalması gibi faktörler nedeniyle, projenin çevresel etkileri oluşacaktır.
Proje kapsamında oluşacak kazı fazlası malzemelerin depolanması sırasında
doğal yüzey akışının bozulmamasına dikkat edilecektir. Proje kapsamında oluşacak
kazı fazlası malzemelerin, eğimli arazilerden gelişigüzel Yeşilırmak yatağına
bırakılmayacaktır. Yapılacak tüm çalışmalar arazilerde tahribata neden olmayacak ve
su akış rejimi ile kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde yürütülecektir.
150
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Depolama sırasında malzemenin yüksekliği ve eğimi, akmaları önleyecek şekilde
ayarlanacaktır. Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik:26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı R.G)
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır.
Projenin inşaat aşamasında yaklaşık 75 kişinin çalışması planlanmıştır. İnşaat
aşamasında çalışacak personelin ihtiyaçları prefabrik şantiye alanından sağlanacaktır.
Şantiye alanında prefabrik konteynırlar kullanılacak olup İnşaat aşamasının
tamamlanmasının ardından binalar kaldırılarak şantiye sahası boşaltılacaktır. Tesisin
işletme aşamasında ise 15 kişi çalışacaktır.
Projenin inşaat aşamasında, alanda çalışacak iş makineleri ve kullanılacak
araçlar için motorin ve madeni yağ ihtiyacı söz konusu olacaktır. İhtiyaç duyulan
akaryakıt ve madeni yağlar yakın çevredeki GSM Ruhsatlı akaryakıt istasyonlarından
temin edilecektir.
İnşaat sırasında kazıdan çıkacak malzemeler çevreye zarar vermeyecek şekilde
depolanacaktır.
Projenin inşaat süresi boyunca yerel halk için büyük ölçüde iş imkanları
yaratılarak yöredeki işsizliğe büyük ölçüde katkı sağlanacaktır.
İnşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanların yakıt ikmalleri, bakım ve
onarımları İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlı benzin istasyonlarında yapılacaktır.
İnşaat aşamasında personelden kaynaklanacak yaklaşık 80,4 kg/kişi-gün
miktarındaki evsel nitelikli katı atıklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı (Değişiklik:
26.03.2010 tarih ve 25533 sayılı R.G.) Katı Atıkların Kontrol Yönetmeliği 18. madde
gereğince çevre sağlığını bozmayacak, sızdırmaz özellikli, ağzı kapaklı çöp
bidonlarında biriktirilecek ve belirli aralıklarla Belediye tarafından gösterilecek uygun
bir yere götürülerek bertaraf edilecektir. Katı atıkların toplanması, taşınması,
depolanması, geri kazanımı ve bertarafı konularında 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’
(Değişiklik: 26.03.2010 tarih ve 25533 sayılı R.G.) hükümlerine uyulacaktır.
Projenin işletme aşamasında personelden kaynaklanacak yaklaşık 26,8 kg/gün
miktarındaki evsel nitelikli katı atıklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi
Gazete’de (Değişiklik: 26.03.2010 tarih ve 25533 sayılı R.G.) yayımlanarak yürürlüğe
giren “Katı Atıkların Kontrol Yönetmeliği” 18. madde gereğince çevre sağlığını
bozmayacak, sızdırmaz özellikli, ağzı kapaklı çöp bidonlarında biriktirilecek ve belirli
aralıklarla belediye tarafından gösterilecek uygun bir yere götürülerek bertaraf
edilecektir. Katı atıkların toplanması, taşınması, depolanması, geri kazanımı ve
bertarafı konularında 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ hükümlerine (Değişiklik:
26.03.2010 tarih ve 25533 sayılı R.G.) uyulacaktır.
Evsel nitelikli katı atıkların değerlendirilebilir sınıfa girenleri (plastik, cam, kağıt,
metal kutular v.b.) tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı
toplanacak, biriktirilecek ve kazanımı sağlamak için lisanslı geri kazanım firmalarına
satılarak bertaraf edilecektir. Ayrıca inşaatta kullanılacak malzemelerin
değerlendirilebilir sınıfına giren çimento torbaları, saç ve metal parçaları, ambalaj ve
kutular kereste vb. atıkları, kağıt ve kağıt ürünleri, plastik atıklar olarak ayrı özel
konteynırlarda depolanarak toplanacak, biriktirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır.
Ambalaj atıklarının toplanması, geri kazanımı ve bertarafı konularında 24.08.2011 tarih
151
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği”nin ilgili hükümlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında İnşaat aşamasında çalışacak 75 kişilik personelin kullanacağı
suların % 100’ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle, personelden kaynaklanan
evsel nitelikli atıksu miktarı; 9 m3/gün ve kirlilik yükü 3.240 g BOI/gün olarak
hesaplanmıştır. İşletme aşamasında çalışacak 15 kişilik personelin kullanacağı suların
% 100’ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle, personelden kaynaklanan evsel
nitelikli atıksu miktarı; 3 m3/gün ve kirlilik yükü 1.080 g BOI/gün olarak hesaplanmıştır.
İnşaat aşamasında tozumanın önlenmesi amacıyla kullanılacak suyun bir kısmı
buharlaşacak, bir kısmı ise yüzey ve yer altı sularına karışacaktır. Bu nedenle
tozumanın engellenmesinden kaynaklanacak atıksu oluşu olmayacaktır.
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
(Değişiklik: 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı R.G.) “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’’nin 23. Maddesi Ek-8 Tablo-5’e göre
şantiye alanları için çevresel gürültü sınır değerleri 70 dBA’dır. Faaliyet sahasına en
yakın yerleşim birimi 160 m mesafede dağınık yerleşim yerleri (konut)’dir. Bu
mesafede gürültü oluşturan tüm ekipmanların aynı anda çalışacağı kabulüyle,
Lgündüz değerinin 72,5 dBA olacağı öngörülmektedir. Ancak, faaliyet sırasında bütün
ekipmanlar aynı anda çalışmayacak olup Lgündüz sınır değerinin aşılması ihtimaline
karşılık, faaliyet kapsamında oluşacak gürültünün çevreye etkisinin ihmal edilebilir
seviyede kalması için faaliyet kapsamında Akustik Rapor hazırlanacak ve gerekli
görülmesi halinde akustik duvar yaptırılacak ve gerekli bütün önlemler alınacaktır.
Tesiste gerçekleştirilecek inşaat işlemlerinden kaynaklanacak toz emisyonlarının
miktarları Bölüm V.1.8.’de detaylı olarak hesaplanmıştır. İnşaat aşamasında
gerçekleştirilecek işlemlerden kaynaklanan toplam toz emisyonu 0,555 kg/saat olarak
hesaplanmış olup, bu değer 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı (Değişik: 10.10.2011
tarih ve 28080 sayılı R.G.) “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,
Tablo 2.1.’de verilen, baca dışı yerlerden kaynaklanan toz oluşumu için sınır değer
olan 1 kg/saat değerinden küçük olduğundan, Yönetmelik uyarınca oluşacak toz
emisyonu için Gaussian Dispersiyon modeli kullanılarak Hava Kirlenmesine Katkı
Değeri (HKKD) hesaplanmasına gerek duyulmamıştır.
Bununla birlikte tozlanmaya karşı 03.07.2009 tarih ve 27277 sayı ile Resmi
Gazete’de (Değişik: 10.10.2011 tarih ve 28080 sayılı R.G.) yayımlanarak yürürlüğe
giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak alınacak
tedbirlerle oluşacak toz emisyonu değerinin çok daha az olacağı teknik ve pratik
bakımdan kesindir. Bu amaçla faaliyet sırasında oluşacak tozun azaltılması için
aşağıdaki önlemler alınacaktır;
• Faaliyet alanı içerisinde çalışacak araçlar nedeniyle oluşacak tozlanmanın
engellenebilmesi amacıyla tozlanmaya müsait yollarda sulama yapılacaktır.
• Yükleme ve boşaltma yapılırken savurma yapılmadan ve yavaş bir şekilde
yükleme ve boşaltma yapılması sağlanacaktır.
• Kamyonlar aşırı yüklenmeyecek, üzeri branda ile örtülecek ve karayolları hız
sınırına uyulacaktır.
Açıkta depolanan yığma malzemelerden kaynaklanacak toz emisyonunu
engellemek amacıyla aynı yönetmeliğin Ek-1.c maddesi uyarınca;
• Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacak,
152
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
• Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan
maddelerle kapatılacak,
• Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilmesi için gerekli donanım
kurulacaktır.
Ayrıca iş makinelerinin çalışması için kullanılacak olan yakıttan kaynaklanan gaz
emisyonları oluşumu söz konusudur.
Tesis alanında kullanılacak araçlar için düzenli olarak emisyon ölçümü yapılarak
emisyon pulu alınmış olmasına dikkat edilecek ve 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında ünitelerin faaliyete geçmesiyle birlikte çalışacak işçilerin
ısınması için katalitik soba ve elektrik enerjisinden faydalanılacağından ısınma amaçlı
yakıt kullanımı olmayacaktır. Projenin işletme aşamasında santralden kaynaklı
emisyon oluşumu söz konusu değildir.
Projede nakliye amaçlı kullanılacak araçlarla ilgili olarak 18.07.1997 tarih ve
23053 sayılı Resmi Gazete’de (Değişiklik: 09.09.2011 tarih ve 28049 sayılı R.G.)
“Karayolları Trafik Yönetmeliğine” göre hız sınırına, araçların boyut ve ağırlıklarına ve
araçların yükleme kurallarına uyulacaktır.
Proje kapsamında BERN Sözleşmesi’nin tüm kurallarına ve özellikle 6 ve 7.
Madde hükümlerine, Kara Avcılığı Kanunu ve bu kanuna bağlı çıkmış ve çıkacak tüm
yönetmelik hükümlerine uyulacak olup ekolojik dengenin korunması ve geliştirilmesine
riayet edilecek ve proje içindeki tüm taahhütler yerine getirilecektir.
Projenin uygulama aşamasından önce proje alanı içerisinde yer alan tarım
arazileri için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’nun 21. maddesi
(a) bendi gereğince yasal izinler alınacak ve bu izinlerin alınması süreci içerisinde
proje alanında herhangi bir tarım dışı faaliyette bulunulmayacaktır.
Proje kapsamındaki orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmamaktadır;
bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 17. maddesi gereğince izin alınacaktır.
Faaliyet süresince 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren; 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı (Değişiklik: 24.04.2011
tarih ve 27914 sayılı R.G.) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Faaliyetin her aşamasında dere ekosisteminin bozulmaması için her türlü önlem
ve tedbirler alınacaktır. Su ortamında bulunan canlılara olabilecek etkiler konusunda
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu hükümlerine ve 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: 26.08.2010 tarih ve 27684
sayılı R.G.) “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de (Değişiklik:
25.04.2010 tarih ve 27562 sayılı R.G.) yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre
Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” uyarınca gerekli
izin ve lisanslar alınacaktır.
2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden yayımlanan çevre mevzuatına
uyulacak ve çevre kalitesinin korunması için kirliliği önleyici her türlü tedbir alınacaktır.
153
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
Çilehane Regülatörü ve HES Projesi’nin inşaat ve işletme aşamaları boyunca uyulacak
olan başlıca kanun ve yönetmelikler şu şekildedir:
2872 sayılı “Çevre Kanunu” ve bu kanuna bağlı olarak çıkan 5491 sayılı
“Çevre Kanunu” ve bu Kanunlara bağlı olarak çıkan ve çıkacak Yönetmelik
hükümlerine,
2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” ve ilgili
yönetmeliklerin hükümlerine,
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikleri hükümlerine,
4342 sayılı Mera Kanunu ve ilgili yönetmelikleri hükümlerine,
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
hükümlerine,
6831 sayılı Orman Kanunu ve 5192 sayılı Orman Kanununda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun ve ilgili yönetmelikleri hükümlerine,
16.05.2013 tarih ve 28658 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“2013-2014 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı” hükümlerine,
14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine,
13.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
‘’Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait
Yönetmelik’’ hükümlerine,
06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
‘’Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği’’ hükümlerine,
14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik’’ hükümlerine,
154
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
21.11.2008 tarih 27061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
‘’Çevre Denetimi Yönetmeliği’’ hükümlerine,
08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair
Yönetmelik” hükümlerine,
06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
''Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik'' hükümlerine,
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
''Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği'' hükümlerine,
25.03.2005 tarih ve 25766 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
''Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik'' hükümlerine,
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine,
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği ” hükümlerine,
10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” hükümlerine,
2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan
yönetmelik hükümlerine,
18.07.1997 tarih ve 23053 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Karayolları Trafik Yönetmeliği” hükümlerine,
18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine,
29.04.2009 tarih ve 27061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”
hükümlerine,
26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine,
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
155
NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ÇİLEHANE REGÜLATÖRÜ ve HES
EKLER DİZİNİ
Ek 1
Ek 2
Ek 3
Ek 4
Ek 5
Ek 6
Ek 7
Ek 8
Ek 9
Ek 10
Ek-11
1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
1/25.000 Ölçekli Topografik Genel Yerleşim Planı
Su Kullanım Hakkı Raporu Ve DSİ 7. Bölge Müdürlüğü Onay Yazısı
Ekosistem Değerlendirme Raporu
Kazı Fazlası Malzeme Stok Sahalarına Dair Onay Yazısı
Peyzaj Onarım Raporu
ÇED Gerekli Değildir Kararı ve ÇED uygunluk Yazısı
Proje Ünitelerine Ait Plan Ve Kesitler
Fizibilite Onay Yazısı
Mevcut Sulama Kanalı Kullanımı Onay Yazısı
Fosseptik Planı
156

Metnin Tamamı

Untitled

nihai rapor - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

poster presentatıon

Baraj Elemanlarının Tasarım ve Yapım Aşamasında Baraj Güvenliği

ılısu projesi iş ilerleme raporu ekim-2014

ÇED Raporu - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

arasınıflar kış spor okulu hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

Aç - Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu

Okumak için - Mavi Kuşak Hareketi

askı ilan tutanağı - Tokat İl Özel İdaresi

3-2 NUMARALI AMATÖR AMAÇLI SU ÜRÜNLERİ