ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
PROJE SAHİBİNİN ADI ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ADRESİ
Gölgeli Sok. No: 27/12 Gaziosmanpaşa-Çankaya/ANKARA
TELEFONU VE FAKS
NUMARALARI
Tel : 0 -312 446 24 01
Faks : 0 -312 446 28 74
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI, KONKASÖR
TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ
PROJENİN ADI
PROJENİN BEDELİ
22 231 974 $
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)
ERZURUM İLİ, ÇAT İLÇESİ; BİNGÖL İLİ, KARLIOVA İLÇESİ
BÜYÜKSU ÇAYI (PERİ SUYU) ÜZERİ
Koor. Sırası
Datum
Türü
DOM
ZON
Ölçek Fak.
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN
KOORDİNATLARI,
ZONE
BRJ_GÖV_1
BRJ_GÖV_2
BRJ_GÖV_3
BRJ_GÖV_4
TÜNEL-1
TÜNEL-2
TÜNEL-3
TÜNEL-4
TÜNEL-5
TÜNEL-6
DEN_BAC-1
DEN_BAC-2
DEN_BAC-3
DEN_BAC-4
CEB_BORU1
CEB_BORU2
CEB_BORU3
CEB_BORU4
CEB_BORU5
CEB_BORU6
SANTRAL-1
SANTRAL-2
SANTRAL-3
SANTRAL-4
DYG-1_1
DYG-1_2
DYG-1_3
DYG-1_4
DYG-1_5
DYG-1-6
DYG-1_7
DYG-1_8
DYG-1_9
DYG-1_10
Sağa, Yukarı
Koor. Sırası
Enlem, Boylam
ED-50
Datum
WGS-84
UTM
Türü
COĞRAFİK
39
DOM
37
ZON
6 derecelik
Ölçek Fak.
BARAJ GÖVDESİ KOORDİNATLARI
680045.313 4367265.872 BRJ_GÖV_1 41.0917493 39.4345688
680480.050 4367265.928 BRJ_GÖV_2 41.0967974 39.4344784
680407.099 4366821.585 BRJ_GÖV_3 41.0958304 39.4304926
680107.711 4366821.585 BRJ_GÖV_4 41.0923541 39.4305552
İLETİM TÜNELİ KOORDİNATLARI
680105.467 4367220.382
TÜNEL-1
41.0924355 39.4341467
680120.832 4367207.578
TÜNEL-2
41.0926105 39.4340282
680033.656 4367102.967
TÜNEL-3
41.0915700 39.4331044
679658.357 4366142.822
TÜNEL-4
41.0869541 39.4245369
679639.729 4366150.103
TÜNEL-5
41.0867398 39.4246064
680016.211 4367113.275
TÜNEL-6
41.0913702 39.4332008
DENGE BACASI KOORDİNATLARI
679668.739 4366232.577 DEN_BAC-1 41.0870987 39.4253430
679696.282 4366212.695 DEN_BAC-2 41.0874132 39.4251582
679676.035 4366184.241 DEN_BAC-3 41.0871705 39.4249062
679647.398 4366205.217 DEN_BAC-4 41.0868436 39.4251011
CEBRİ BORU KOORDİNATLARI
679640.938 4366152.320 CEB_BORU1 41.0867544 39.4246261
679657.149 4366140.606 CEB_BORU2 41.0869394 39.4245172
679549.158 4365991.164 CEB_BORU3 41.0856455 39.4231940
679558.730 4365909.263 CEB_BORU4 41.0857346 39.4224546
679538.866 4365906.941 CEB_BORU5 41.0855034 39.4224378
679528.389 4365996.571 CEB_BORU6 41.0854058 39.4232471
SANTRAL ALANI KOORDİNATLARI
679495.735 4365945.431 SANTRAL-1 41.0850130 39.4227933
679615.735 4365945.431 SANTRAL-2 41.0864062 39.4227683
679615.735 4365825.431 SANTRAL-3 41.0863740 39.4216878
679495.735 4365825.431 SANTRAL-4 41.0849808 39.4217128
1 NO’LU KUM ÇAKIL OCAĞI KOORDİNATLARI
684395
4370365
DYG-1_1
41.1431131 39.4615591
684448
4370345
DYG-1_2
41.1437222 39.46136
684442
4370226
DYG-1_3
41.1436149 39.4602926
684480
4370033
DYG-1_4
41.1440088 39.4585513
684398
4369846
DYG-1_5
41.1430068 39.4568791
684308
4369698
DYG-1-6
41.1419221 39.4555688
684148
4369836
DYG-1_7
41.1400994 39.4568436
684284
4370035
DYG-1_8
41.1417363 39.4586077
684329
4370144
DYG-1_9
41.1422881 39.4595801
684339
4370255
DYG-1_10
41.1424305 39.4605746
I
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
2 NO’LU KUM ÇAKIL OCAĞI KOORDİNATLARI
679376.070 4365679.959
DYG-2_1
41.0835524 39.4204278
679477.117 4365514.755
DYG-2_2
41.0846812 39.4189191
679400.129 4365426.539
DYG-2_3
41.0837638 39.4181408
679400.129 4365351.154
DYG-2_4
41.0837436 39.4174620
679275.023 4365250.107
DYG-2_5
41.0822641 39.4165781
679095.383 4365226.048
DYG-2-6
41.0801722 39.4163988
678830.736 4365224.444
DYG-2_7
41.0770994 39.4164393
678845.171 4365402.480
DYG-2_8
41.0773146 39.4180394
679090.571 4365551.645
DYG-2_9
41.0802035 39.4193317
679263.795 4365609.386
DYG-2_10
41.0822300 39.4198156
3 NO’LU KUM ÇAKIL OCAĞI KOORDİNATLARI
DYG-3_1
678425.899 4364948.269
DYG-3_1
41.0723260 39.4140362
DYG-3_2
678499.038 4364878.979
DYG-3_2
41.0731565 39.4133972
DYG-3_3
678404.728 4364723.078
DYG-3_3
41.0720201 39.4120128
DYG-3_4
678373.932 4364530.607
DYG-3_4
41.0716113 39.4102860
DYG-3_5
678177.612 4364320.813
DYG-3_5
41.0692766 39.4084375
DYG-3-6
678092.925 4364241.900
DYG-3-6
41.0682725 39.4077444
DYG-3-7
677987.066 4364053.279
DYG-3_7
41.0669936 39.4060677
DYG-3_8
677908.152 4364014.785
DYG-3_8
41.0660674 39.4057374
DYG-3_9
677575.178 4364053.279
DYG-3_9
41.0622126 39.4061526
DYG-3_10
677584.801 4364170.686
DYG-3_10
41.0623554 39.4072078
DYG-3_11
677773.423 4364236.126
DYG-3_11
41.0645623 39.4077583
DYG-3_12
677937.023 4364401.651
DYG-3_12
41.0665053 39.4092151
DYG-3_13
678023.635 4364547.929
DYG-3_13
41.0675496 39.4105144
DYG-3_14
678160.289 4364636.466
DYG-3_14
41.0691595 39.4112834
DYG-3_15
678218.031 4364832.786
DYG-3_15
41.0698821 39.4130393
1 NO’LU KAYA OCAĞI KOORDİNATLARI
KAYA-1_1
679530.933 4366816.793
KAYA-1_1
41.0856556 39.4306324
KAYA-1_2
679821.729 4366663.625
KAYA-1_2
41.0889910 39.4291925
KAYA-1_3
679646.364 4366206.342
KAYA-1_3
41.0868319 39.4251114
KAYA-1_4
679490.976 4366210.782
KAYA-1_4
41.0850290 39.4251838
KAYA-1_5
679371.106 4366474.941
KAYA-1_5
41.0837081 39.4275874
2 NO’LU KAYA OCAĞI KOORDİNATLARI
KAYA-2_1
681199.599 4368257.688
KAYA-2_1
41.1054218 39.4432578
KAYA-2_2
681548.111 4368259.907
KAYA-2_2
41.1094697 39.4432044
KAYA-2_3
681712.378 4367920.275
KAYA-2_3
41.1112850 39.4401115
KAYA-2_4
681537.012 4367818.163
KAYA-2_4
41.1092208 39.4392290
KAYA-2_5
681099.707 4367815.943
KAYA-2_5
41.1041419 39.4393011
KAZI FAZLASI MALZEME SAHASI KOORDİNATLARI
KFM_1
678861
4366221
KFM_1
41.0777173 39.4254067
KFM_2
679094
4366257
KFM_2
41.0804322 39.4256825
KFM_3
679274
4366088
KFM_3
41.0824768 39.4241233
KFM_4
678993
4366055
KFM_4
41.0792055 39.4238845
KFM_5
679195
4365941
KFM_5
41.0815202 39.422816
KFM_6
679363
4365985
KFM_6
41.0834825 39.4231773
KİL OCAĞI KOORDİNATLARI
KİL_1
677780
4365085
KİL_1
41.0648642 39.4154009
KİL_2
678215
4365300
KİL_2
41.0699714 39.4172471
KİL_3
678475
4365200
KİL_3
41.0729631 39.4162929
KİL_4
678000
4364635
KİL_4
41.0672984 39.4113033
KİL_5
677855
4364895
KİL_5
41.0656844 39.4136745
ŞANTİYE ALANI KOORDİNATLARI
ŞANT_1
679212.394 4366078.659
ŞANT_1
41.0817591 39.424052
ŞANT_2
679369.104 4365923.094
ŞANT_2
41.0835368 39.4226186
ŞANT_3
679473.238 4366006.696
ŞANT_3
41.0847682 39.4233497
ŞANT_4
679318.428 4366166.941
ŞANT_4
41.0830138 39.4248249
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ KOORDİNATLARI
KEY_BET_1 679156.489 4365548.446 KEY_BET_1 41.0809679 39.4192892
KEY_BET_2 679364.827 4365657.613 KEY_BET_2 41.0834159 39.4202289
KEY_BET_3 679413.323 4365572.743 KEY_BET_3 41.0839562 39.4194546
KEY_BET_4 679202.160 4365453.522 KEY_BET_4 41.0814727 39.4184249
DYG-2_1
DYG-2_2
DYG-2_3
DYG-2_4
DYG-2_5
DYG-2-6
DYG-2_7
DYG-2_8
DYG-2_9
DYG-2_10
II
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
R.YOL-1
R.YOL-2
R.YOL-3
R.YOL-4
R.YOL-5
R.YOL-6
R.YOL-7
R.YOL-8
R.YOL-9
R.YOL-10
R.YOL-11
R.YOL-12
R.YOL-13
R.YOL-14
R.YOL-15
R.YOL-16
³R.YOL-17
R.YOL-18
R.YOL-19
R.YOL-20
BRJ_GÖL_1
BRJ_GÖL_2
BRJ_GÖL_3
BRJ_GÖL_4
BRJ_GÖL_5
BRJ_GÖL_6
BRJ_GÖL_7
BRJ_GÖL_8
BRJ_GÖL_9
BRJ_GÖL_10
BRJ_GÖL_11
BRJ_GÖL_12
BRJ_GÖL_13
BRJ_GÖL_14
BRJ_GÖL_15
BRJ_GÖL_16
BRJ_GÖL_17
BRJ_GÖL_18
BRJ_GÖL_19
BRJ_GÖL_20
BRJ_GÖL_21
BRJ_GÖL_22
BRJ_GÖL_23
RÖLEKASYON YOLU KOORDİNATLARI
679938
4366607
R.YOL-1 41.0903247
680086
4366957
R.YOL-2 41.0921455
679977
4367198
R.YOL-3 41.0909443
680014
4367621
R.YOL-4 41.0914803
680199
4367793
R.YOL-5 41.0936754
680483
4367796
R.YOL-6 41.0969763
680681
4367932
R.YOL-7 41.0993152
680671
4368328
R.YOL-8 41.0993073
680622
4368738
R.YOL-9 41.0988425
680790
4368725
R.YOL10 41.1007961
681044
4368216
R.YOL11 41.1036132
681114
4368008
R.YOL12 41.1043626
681497
4367922
R.YOL13 41.1087904
681712
4368180
R.YOL14 41.1113547
682062
4368563
R.YOL15 41.1155267
682042
4369425
R.YOL16 41.1155315
682274
4369795
R.YOL17 41.1183191
682419
4369564
R.YOL18 41.1199446
682340
4368593
R.YOL19 41.1187583
682862
4368427
R.YOL20 41.1247762
BARAJ GÖL ALANI KOORDİNATLARI
680007.573 4367057.033 BRJ_GÖL_1 41.0912548
679951.909 4367597.294 BRJ_GÖL_2 41.0907539
680240.049 4367782.293 BRJ_GÖL_3 41.0941498
680652.612 4367885.434 BRJ_GÖL_4 41.0989687
680631.329 4368625.428 BRJ_GÖL_5 41.0989216
680745.930 4368628.702 BRJ_GÖL_6 41.1002535
681222.342 4367983.663 BRJ_GÖL_7 41.1056115
681729.860 4368142.467 BRJ_GÖL_8 41.1115485
682036.009 4368471.535 BRJ_GÖL_9 41.1151935
682014.726 4369203.344 BRJ_GÖL_10 41.1151458
682273.396 4369647.013 BRJ_GÖL_11 41.1182713
682358.528 4369588.076 BRJ_GÖL_12 41.1192440
682342.157 4368484.633 BRJ_GÖL_13 41.1187526
683127.991 4368458.438 BRJ_GÖL_14 41.1278717
682888.967 4368707.286 BRJ_GÖL_15 41.1251639
683064.142 4368916.842 BRJ_GÖL_16 41.1272558
683172.195 4368803.878 BRJ_GÖL_17 41.1284798
683326.087 4368396.226 BRJ_GÖL_18 41.1301552
682995.382 4368181.759 BRJ_GÖL_19 41.1262558
682099.858 4367983.663 BRJ_GÖL_20 41.1158021
681816.630 4367633.312 BRJ_GÖL_21 41.1124176
680668.984 4367304.244 BRJ_GÖL_22 41.0990017
680456.153 4367029.201 BRJ_GÖL_23 41.0964560
III
39.4286559
39.4317787
39.4339735
39.4377744
39.4392829
39.4392532
39.4404315
39.4440040
39.4477038
39.4475495
39.4429140
39.4410250
39.4401707
39.4424462
39.4458236
39.4535934
39.4568768
39.4547633
39.4460327
39.4444344
39.4326962
39.4375727
39.4391783
39.4400206
39.4466884
39.4466939
39.4407856
39.4421086
39.4450071
39.4516011
39.4555414
39.4549927
39.4450603
39.4446577
39.4469492
39.4487989
39.4477588
39.4440554
39.4421946
39.4406006
39.4375056
39.4347839
39.4323518
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT
SEKTÖRÜ)
ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN
KURULUŞUN ADRESİ,
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
YETERLİK BELGESİ
NOSU, TARİHİ
ÇED RAPORU
HAZIRLANIŞ TARİHİ
(GÜN, AY, YIL)
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği
(30.06.2011 Tarih ve 27980 Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi
Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) EK I
Listesi Madde 15- Su depolama tesisleri (Göl hacmi 10 milyon m3 ve
üzeri olan baraj ve göletler.) kapsamında yer almaktadır.
AKYA PROJE ETÜT MÜHENDİSLİK DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.
A.Öveçler Mah. 1327. Sok. No:10/15
ÇANKAYA/ANKARA
Tel : 0 312 433 23 15-16-17
Faks : 0 312 433 23 28
149-17.08.2011
21/10/2013
IV
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR DİZİNİ......................................................................................................... XIII
ŞEKİLLER DİZİNİ ...........................................................................................................XVI
GRAFİKLER DİZİNİ .......................................................................................................XVI
KISALTMALAR ........................................................................................................... XVIII
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü,
Hizmet Amaçları, Projede Kurulacak Tesislere Ait Karakteristik Verileri Gösteren Tablo
(Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite
Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam
Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi Vb.), Pazar Veya
Hizmet Alanları Ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik Ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge
Ve/Veya İl Ölçeğinde Önem Ve Gereklilikleri, (Proje Alanı Ve Çevresindeki Su
Kaynaklarının Görünebileceği, Ölçekte Renkli Harita Üzerinde Su Kaynakları Yerleri Ve
Proje Alanına Mesafeleri, Rapor Hazırlanırken Proje Kapsamındaki Tüm İşlemlerin DSİ
Tarafından Onaylanmış Olan Fizibilite Raporuna Uygun Olarak Hareket Edilmesi Ve Buna
İlişkin Bilgi Ve Su Kullanma Anlaşması Hakkında Bilgi) ....................................................1
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ...................................................10
II.1. Projenin Yeri ( İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje
yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları
üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi) ...................... 10
II.2. Proje kapsamındaki (varsa malzeme ocağı, beton santrali ve kırma-eleme dahil )
ünitelerin konumu, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar
için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki
konumlarının vaziyet planı, proje kapsamında yer alan ünitelerin ve geçici-nihai depolama
alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar üzerinde gösterimi) Şantiye yerleşim
planı, hafriyat döküm sahaları, baraj, regülatör, tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral
binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de belirtilmesi) v.b. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış
alanı ve akım gözlem istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim standartlarına uygun olarak,
proje ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında)............... 12
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI ................................19
III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları,........................ 19
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu,..................... 19
III.3. Projenin fayda-maliyet analizi,........................................................................................ 22
III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi
veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve
altyapı projeleri,........................................................................................................................ 23
III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje
sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal
ve altyapı projeleri, ................................................................................................................... 23
III.6. Proje için seçilen (baraj, regülatör ve HES’in alanları, iletim tüneli güzergahları, hafriyat
depo sahaları……) yerlerin mülkiyet durumu, kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl
yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi,.......... 23
III.7. Diğer hususlar.................................................................................................................. 25
BÖLÜM IV :PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE
BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) ..26
IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği
açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) ............................................................ 26
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların
kullanımı,.................................................................................................................................. 27
V
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler, .........................................................................27
IV.2.2. Jeolojik özellikler .....................................................................................................48
IV.2.3. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin,
artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik
özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, proje alanına
mesafeleri), ...........................................................................................................................55
IV.2.4. Hidrolojik özellikler ( yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer
sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda
akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası oligotrofik,
mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su
kaynaklarının kıyı ekosistemleri), ........................................................................................56
IV.2.5. Kurulacak regülatörün su toplama havzası ile ilgili, söz konusu su kaynağına (dere,
çay vs.) ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin
m3/sn olarak verilmesi, ........................................................................................................58
IV.2.6. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı
herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, kalması durumunda yapılacak
HES’lerin mutlak ve kısa mesafeli koruma alnının dışına çıkarılması v.s. dahil),yağış-akış
ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara
ait aylık ortalama değerleri (m3/sn), akım gözlem istasyonları ve regülatör yerlerini temsil
eden uzun yıllara ait akım değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum)
onayı alınarak sunulması, .....................................................................................................59
IV.2.7. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza özelliği
(içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün
çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi
yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu su kaynağının (dere, çay vs.) herhangi
bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu su kaynağından (dere, çay vs.)
içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı, ............................................................................63
IV.2.8. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti,
sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilizesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için
kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), .........................................65
IV.2.9. Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje
alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim
miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri) .........................................68
IV.2.10. Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı
bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, 1/25 000 ölçekli Meşcere
haritası), ................................................................................................................................71
IV.2.11. Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları,
Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları,
Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma
Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu
kapsamındaki alanlar, Projenin korunan alanlara uzaklıklarının 1/100.000’lik ölçekli
haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi) ..............................................................................74
IV.2.12. Faaliyet alanının mevcut çevresel özellikleri bölümünde yer alacak flora, fauna ve
biyoçeşitlilik özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak detaylı araştırma ve arazi
çalışmaları, biyoçeşitliliğe yönelik olarak yapılan arazi çalışmaları vejetasyon dönemini
kapsamalıdır. ........................................................................................................................77
VI
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Yapılan biyolojik çeşitlilik çalışması ile faaliyet alanı ve yakın çevresinin flora ve fauna
elemanlarının detaylı incelemesi, alanın biyoçeşitlilik özellikleri irdelenmeli ve özellikle
nesli tehlike altında, lokal endemik ve nadir türler belirlenmeli, faaliyet alanının habitat
yapısı ve ekosistem özellikleri detaylandırılmalıdır.............................................................77
IV.2.13. Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii
karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme,
beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları), ....80
IV.2.14. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan
işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve
ekonomik değerleri),.............................................................................................................88
IV.2.15. Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke
ekonomisindeki yeri ve değeri), ...........................................................................................90
IV.2.16. Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, ..............................................92
IV.2.17. Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri
Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.),
..............................................................................................................................................92
IV.2.18. Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükü, ....................................................93
IV.2.19. Diğer özellikler.......................................................................................................94
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri ........................................................................... 95
IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel
işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke
ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ),...............................................................95
IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış
oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), ...........................................................98
IV.3.3. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen
maksimum, minimum ve ortalama gelir), ..........................................................................103
IV.3.4. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), ...............................................103
IV.3.5. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanılma durumu), ..................................................................................104
IV.3.6. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve
planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.),105
IV.3.7. Diğer özellikler.......................................................................................................107
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER(**): ...............................................................108
(Bu Bölümde; Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri, Bu Etkileri Önlemek,
En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1 ve
V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Bir Şekilde Açıklanır)......................................108
V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre
üzerine etkileri ve alınacak önlemler ( Regülatör, HES, Derivasyon tüneli, İletim hattı, Cebri
Boru ve Servis Yolları için varsa Malzeme Ocağı, Beton Santrali, Kırma-eleme tesisi ,v.b
dahil), yapılacak tüm çalışmalar, inşaat aşamasındaki etkiler her bir regülatör, HES ve bunlara
ait iletim tesisleri ve diğer yapılar için ayrı ayrı irdelenecektir.............................................. 108
VII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda
hafriyat yapılacağı, hafriyat miktarı, hafriyat sırasında kullanılacak malzemeler, patlayıcı
maddeler, varsa patlatma ile ilgili bilgiler etkiler ve alınacak önlemler, hafriyat artığı toprak,
taş, kum vb maddelerin nerelere taşınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar
için kullanılacakları, hafriyat döküm alanlarının koordinatları, özellikleri ve 1/1000 ölçekli
plan ve kesit görünüşleri ile birlikte hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı,
alınacak görüşler ve geçici depolama alanının özellikleri,.................................................108
V.1.2. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülecek
işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar sağlık koruma bandı mesafesi, (
Patlatma yapılması durumunda, patlatmaların kesinlikle galeri yöntemi ile yapılmayacağına
dair taahhüt, patlayıcıların yer altı suyuna ve dolaylı olarak suya etkilerinin araştırılması ve
patlatma yerine başka alternatiflerin açıklanması, patlayıcılıların nerelerde tutulacağı),
patlayıcı miktarı ve cinsi arazi hazırlanmasında kullanılacak işler için kullanılacak aletler ve
makineler, ...........................................................................................................................114
acil eylem planı hakkında bilgi verilmesi,..........................................................................114
V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına uzaklıkları,
karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların zarar görmemesi için
alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak önlemler, ulaştırma altyapının inşası
ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal
maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama
gibi toz yayıcı mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu
kapsamda alınacak görüşler, izinler), .................................................................................123
V.1.4. Zemin emniyeti, regülatör ve kanal yapılarından su kaçağı olmaması için yapılacak
işlemler, ..............................................................................................................................141
V.1.5. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve
nasıl yapılacağı, ..................................................................................................................142
V.1.6. Proje alanı içindeki su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı, dip
taraması, vb. işlemler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları,
nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan
çalışmaların etkileri (bulanıklık, suyun debisi vb) .............................................................143
V.1.7. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında mevcut canlı
türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olabilecek etkiler ve hassas türlerin ne şekilde
korunacağı, alınacak önlemler,...........................................................................................144
V.1.8. Proje kapsamındaki tesislerin (Baraj, Regülatörler, HES, iletim kanalı, tünel yapımı
ve servis yollarının v.s.) yapımı dolayısıyla kullanılacak malzemenin nereden, nasıl ve ne
miktarda temin edileceği, ...................................................................................................144
V.1.9. İnşaat aşamasında kullanılmak üzere taşocağı, kum ocağı, kil ocağı gibi malzeme
ocaklarının (açılması durumunda) sayısı, ocakların alan büyüklükleri, işletme alan
büyüklükleri ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları, uygulanacak üretim
yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak sayısı, ocakların başlangıç ve
nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde gösterimi, ....................................................145
V.1.10. Malzeme ocağı açılıp açılmayacağının belirtilmesi, açılması durumunda patlatma
işleminin ne şekilde yapılacağının açıklanması, patlatma paterni, bir atımda kullanılacak
patlayıcı madde miktarı, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, hava şoku ve kaya
fırlamaları hesaplarının yapılarak etkilerinin değerlendirilmesi, .......................................148
VIII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.11.Malzeme ocaklarında (açılması durumunda) üretim miktarlarının çalışma süreleri
(gün-ay-yıl), nakliye güzergahları, ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler,
Ocak alanının çevresinde yer alan en yakın yerleşim birimleri, ocak alanına ait imalat
haritası ve kesiti, yakın çevresini de gösteren vaziyet planı, kullanılacak makine ekipmanları,
............................................................................................................................................161
V.1.12.Kırma-eleme tesisinin kurulup kurulmayacağının belirtilmesi, kurulması durumunda
kurulacağı alanın, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), ulaşım
altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, alanın koordinatları, kapladığı alan
büyüklüğü, tesis kapasitesi, tesis alanı çevresinde yer alan en yakın yerleşim birimleri,( toz
gürültü v.s alınacak önlemler) , tesisi iş şeması, tesis alanının mevcut kullanımı ve
mülkiyeti, tesis alanının 1/25.000 ölçekli haritada gösterilmesi, kullanılacak makine
ekipmanları, ........................................................................................................................163
V.1.13. Beton Santralı tesisinin kurulup kurulmayacağının belirtilmesi kurulması
durumunda kapasitesi, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl), ulaşım
altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, kullanılacak makine ekipmanları,.......167
V.1.14. Derivasyon (regülatör inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu güzergahının
geçici olarak değiştirilmesi) amacıyla veya diğer nedenlerle akarsu havzasında yapılacak her
türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat ve benzeri işlemler ile bunların nerelerde ne kadar
alanı kaplayacağı ve kullanılacak malzemeler, araç ve makineler,....................................169
V.1.15. Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler, ...................................................169
V.1.16. Yeraltı suyuna etkiler,............................................................................................169
V.1.17. İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı
işlemler, kümülatif değerler,...............................................................................................169
V.1.18. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla, elden
çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün
türleri, tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımı ile ilgili bilgiler, mera alanları, projenin
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380
sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında değerlendirilmesi,................................................170
V.1.19. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek
ağaçların tür ve sayıları, meşcere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların bölgedeki orman
ekosistemi üzerine etkileri, gerekli izinler, görüşler, projenin ya da bir kısmının orman alanı
dışında olması halinde orman alanlarına mesafesi, etkilerin değerlendirilmesi, alınacak
tedbirler,..............................................................................................................................172
V.1.20. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar yapılacak işlerde
kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar,........................................174
V.1.21. Su temini sistemi planı, nereden temin edileceği, suyun arazinin hazırlanmasından
başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler sonucu meydana getirilecek
atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, deşarj edileceği ortamlar, bir kroki
üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi
halinde fosseptik planının Rapora eklenmesi, (projenin memba ve mansabı dikkate alınarak
su kalitesinin ilgili mevzuat kapsamında bir defaya mahsus çevre iznine esas ölçüm ve
değerlendirmesinin yapılması, analiz sonuçlarının rapora eklenmesi), (alınacak gerekli
görüşler, izinler),.................................................................................................................176
V.1.22. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek meydana gelecek
katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için
kullanılacakları, ..................................................................................................................179
IX
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.23. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak işler
nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif
değerler, ..............................................................................................................................183
V.1.24. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek
işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal
altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, ...................................................188
V.1.25. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda,
nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, ...............................................188
V.1.26. Yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel
dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek etkilerin
belirlenmesi, .......................................................................................................................189
V.1.27. Diğer özellikler. .....................................................................................................189
V.2. Projenin işletme aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve
alınacak önlemler,................................................................................................................... 190
V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde
gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek enerji üretim miktarları, (Santralın
çalışma süreleri)..................................................................................................................190
V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri (mansapta kalan yerleşim yerlerine
ilişkin su hakları, içme-kullanma, sulama, tarımsal faaliyetler, balık üretim tesisi vb) ve
etkileri (Projenin memba ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin ekosistem üzerindeki
etkilerinin birlikte değerlendirilmesi),................................................................................190
V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna (Regülatörün Yapılacağı Yer Esas Alınarak Su
Kullanım Haklarının Belirlenmesi) ilişkin açıklamalar ve öneriler ..................................191
V.2.4. Mansaba bırakılacak su hesabı (havza özellikleri, yatak ve kesit durumu, yağış-akış
ilişkisi, ekolojik potansiyel ve ekosistem unsurlarının ihtiyaçları, varsa ulusal ve uluslar arası
mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, su hakları savaklanan sular ve
periyotları dikkate alınmalı), doğal akımlar ile çizilen debi süreklilik eğrileri ile uzun
dönemli akımları gösteren tablo-şekiller, Nehirdeki akımın son on yıllık akım değerleri,
Enerji üretimine başlanıldığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri için ölçüm
istasyonları yeri (Doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacak su miktarı projeye esas
alınan son 10 yıllık ortalama akımın en az %10’u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik
ihtiyaçlar göz önüne alındığında bu miktarın yeterli olmayacağının belirlenmesi durumunda
miktar arttırılabilecektir. Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 15.032011 tarih
ve 21767 sayılı yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin devamının sağlanması için gerekli
çevresel akış miktarını belirlemek üzere Hidrojeoloji Mühendisi, Hidrobiyoloji ve Ekoloji
bilim dallarından en az doktora yapmış öğretim görevlilerince “Ekosistem Değerlendirme
Raporunun” hazırlanarak Rapora eklenmesi, Belirlenen bu miktara mansaptaki diğer teessüs
etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmaları belirlenen toplam bu miktar
dikkate alınarak yapılacaktır. Akımın son 10 yıllık ortalamanın % 10’undan az olması
halinde tamamı bırakılacaktır. Havzada teessüs etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu
tahsisleri, balık çiftlikleri vs.) rapor içerisinde yer almalıdır.) [havzanın hidrolojik karakteri,
ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirlerinin
yanına bırakılan miktarın enerji üretimine etkisinin dikkate alınması]..............................192
V.2.5. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su ortamındaki
canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri)
X
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sistemleri ile mansap can
suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim (Balık geçidi ve merdivenleri çalışır duruma
geldiklerinde, içlerinin tam su dolu ve bölmelerin üzerinde su taşıracak halde işlevsel
olması, gerektiğinde nehre kilitli olan ve kısmi göç yapan türlerin balık geçidi yaklaşımını
bulmalarına yardımcı ilave donanım montajının dahil edilmesi).......................................194
V.2.6. Kati proje aşamasında; doğal hayatın devamlılığının sağlanabilmesi için dere yatağına
bırakılacak su miktarı ölçümleri, Akım Gözlem İstasyonu yerlerinin (AGİ) istasyon
kurulmasına uygun olarak dizayn edilmesi, AGİ kurulma aşamasında ilgili DSİ Bölge
Müdürlüğüne müracaat edilmesi ve söz konusu istasyonun ilgili firma tarafından GPRS
modemli cihazla donatılması ile ilgili işlemler,..................................................................199
V.2.7. Ulusal ve uluslararası mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine etkiler,.........200
V.2.8. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması, su tutulması sonucu mansapta
olabilecek değişimler, bu değişimlerin su kalitesine ve su ortamındaki canlılara etkileri,
doğal yaşam üzerine etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi, sucul yaşam, sediment
gelişi vb.), bu etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik alınacak önlemler (olabilecek
heyelana karşı alınacak önlemler dahil), ............................................................................200
V.2.9. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler (su kullanımı( tarım alanlarının
sulanması v.b.), proje debisi, iletim kanalının uzunluğu, Su kaynağı yatağının genişliği,
alüvyon yapısı içme suyu sondaj kuyu yerlerinin gösterilmesi, vb. parametrelerin
değerlendirilmesi ),.............................................................................................................201
V.2.10. Orman alanlarına olabilecek etki (orman yangınları da dahil) ve bu etkilere karşı
alınacak tedbirlerin tanımlanması,......................................................................................202
V.2.11. Tarım alanlarına olabilecek etkiler ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin
tanımlanması,......................................................................................................................203
V.2.12. Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun
konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin edileceği,.........204
V.2.13. İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında
oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği, prosesinin
detaylandırılması ve arıtılan atık suların içme suyu havzası dışına çıkarılması, ne
miktarlarda, nasıl verileceği, ..............................................................................................205
V.2.14. Konut, sosyal ve idari tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, bu atıkların
nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği,.205
V.2.15. Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları tesisin en
yakın yerleşim birimine uzaklığı ve kontrolü için alınacak önlemler, ...............................206
V.2.16. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemeleri, (ağaçlandırmalar ve /veya yeşil alan düzenlemeleri v.b.) ne kadar alanda,
nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri ................................................207
V.2.17. Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik (araç)
yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi. ..........................................................................207
V.2.18. Projenin işletilmesi aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından
riskli ve tehlikeli olanlar, ....................................................................................................207
V.2.19. Diğer özellikler. .....................................................................................................207
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri......................................................... 208
XI
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus
hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb. (Projenin yapımı dolayısıyla
etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması) .....208
V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi. ...............................................................................210
V.3.3. Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi.( Proje Alanı
ve Etki Alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb. faaliyetlere etkileri, projenin
inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilişkileri, bunların insan
yaşamı üzerine etkileri ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi, uygulamaya geçirilecek sosyal
sorumluluk projeleri) ..........................................................................................................210
BÖLÜM VI : İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER.................................212
V1.1. Arazi ıslahı ve Reklamasyon Çalışmaları,.................................................................... 212
V1.2. Mevcut su kaynaklarına etkiler,.................................................................................... 212
VI.3. Olabilecek hava emisyonları, ........................................................................................ 213
BÖLÜM VII : PROJENİN ALTERNATİFLERİ...............................................................214
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, Alınacak Önlemler, Alternatiflerin Karşılaştırılması
ve Tercih Sıralaması Belirtilecektir.)..................................................................................214
BÖLÜM VIII : İZLEME PROGRAMI..............................................................................215
VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletmesi ve işletme sonrası
için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı, Çevre Yönetim ekibi, ....................... 215
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi
alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri” başlığı altında belirtilen hususların gerçekleştirilmesi
ile ilgili program. .................................................................................................................... 215
BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN BİLGİLERİN TEKNİK
OLMAYAN BİR ÖZETİ ...................................................................................................218
(Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Yapılması Planlanan Tüm Çalışmaların ve
Çevresel Etkiler İçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca Basit,
Teknik Terim İçermeyecek Şekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte Anlatılması).....218
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve
hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili
açıklamalar) ........................................................................................................................222
BÖLÜM VIII : SONUÇLAR (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli
Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel
Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği Genel Bir
Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu Seçimlerin
Nedenleri ) ..........................................................................................................................227
NOTLAR VE KAYNAKLAR : .........................................................................................236
EKLER :(Raporun Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi,
Belge ve Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayanlar, ) ..............................................237
XII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. Baraj Gövdesi ve Sualma Yapısı Karakteristikleri ................................................. 3
Tablo 2. Enerji Tüneli Karakteristikleri ................................................................................ 4
Tablo 3. Denge Bacası Karakteristikleri................................................................................ 4
Tablo 4. Cebri Boru Karakteristikleri.................................................................................... 4
Tablo 5. Ankira HES Karakteristikleri .................................................................................. 4
Tablo 6. Dolusavak, Dipsavak ve Derivasyon Tüneli Karakteristikleri................................ 5
Tablo 7. Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi .......................................................................... 6
Tablo 8. Generatör Tipi ve Kapasitesi................................................................................... 6
Tablo 9. Transformatör Adedi ve Tipi................................................................................... 6
Tablo 10. Türkiye Kurulu Güç ve Elektrik Üretim Miktarlarının Gruplara Göre Dağılımı . 8
Tablo 11. Ülkemiz Hidroelektrik Santrallerinin Halihazır Durumu...................................... 8
Tablo 12. Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve
Beton Santraline En Yakın Yerleşimler ....................................................................... 14
Tablo 13. Projenin Yatırım Programı .................................................................................. 19
Tablo 14. Basınç Dağılımı................................................................................................... 28
Tablo 15. Sıcaklık Dağılımı ................................................................................................ 29
Tablo 16. Yağış Dağılımı .................................................................................................... 30
Tablo 17. Ortalama Nisbi Nem Dağılımı ............................................................................ 31
Tablo 18. Buharlaşma Dağılımı........................................................................................... 32
Tablo 19. Sayılı Günler Değerleri ....................................................................................... 33
Tablo 20. Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı ..................................................................... 34
Tablo 21. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Verileri (Aylık ve Yıllık) ..................... 35
Tablo 22. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Verileri (Mevsimlik) ........................... 38
Tablo 23. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızları (Aylık ve Yıllık).................... 39
Tablo 24. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızları (Mevsimlik) .......................... 43
Tablo 25. Ortalama ve Maksimum Rüzgar Hızı, Fırtınalı ve Kuvvetli Günler Sayısı
Ortalaması .................................................................................................................... 44
Tablo 26. Ankira Baraj Yeri Aylık Maksimum Değerler.................................................... 58
Tablo 27. Ankira Baraj Yeri Aylık Minimum Değerler...................................................... 59
Tablo 28. Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Değerler ....................................................... 59
Tablo 29. Bingöl İlinde Bulunan Barajlar ........................................................................... 63
Tablo 30. Yeraltı Su Kaynakları.......................................................................................... 63
Tablo 31. Bingöl İli Arazi Kullanım Durumu ..................................................................... 69
Tablo 32.Bingöl İli Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı................................................... 69
Tablo 33. Bingöl İl Geneli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları............................. 69
Tablo 34. Erzurum İli Arazi Kullanım Durumu.................................................................. 70
Tablo 35. Erzurum İli Hububat Üretimi .............................................................................. 70
Tablo 36. Erzurum İli Baklagil Üretimi .............................................................................. 70
Tablo 37. Erzurum İli Yem Bitkileri ................................................................................... 70
XIII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 38. Proje bölgesinde yakalanan ve literatür bilgilerine göre bölgede olan balık
türlerinin ekolojik özellikleri (Cows and Welcomme, 1998)....................................... 82
Tablo 39. Bingöl İli Yıllar İtibari İle Hayvansal Ürünler Üretimi ( İl Geneli )................... 90
Tablo 40. Bingöl İli Yıllar İtibari İle Hayvan Varlığı ( İl Geneli )...................................... 90
Tablo 41. İlçelere Göre Bal Üretimi.................................................................................... 91
Tablo 42. Erzurum İli Hayvan Varlığı ................................................................................ 91
Tablo 43. Erzurum İlinde Hayvancılıktan üretilen ürünler ve miktarları (2011) ................ 92
Tablo 44. Karlıova İlçesinin Sosyo-Ekonomik Göstergeleri (Bölgesel Gelişme ve Yapısal
Uyum Genel Müdürlüğü, DPT) ................................................................................... 96
Tablo 45. Çat İlçesinin Sosyo-Ekonomik Göstergeleri (Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum
Genel Müdürlüğü, DPT) .............................................................................................. 96
Tablo 46. 2012 Yılı Bingöl İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu.................................. 98
Tablo 47. 2012 Yılı Erzurum İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu .............................. 99
Tablo 48. Bingöl İli Karlıova İlçesi Köy Yerleşim Nüfusları ............................................. 99
Tablo 49. Erzurum İli Çat İlçesi Köy Yerleşim Nüfusları ................................................ 101
Tablo 50. Bingöl İli Göç Durumu ..................................................................................... 102
Tablo 51. TR A1 Bölgesinin(Erzurum, Erzincan ve Bayburt) İşgücü Göstergeleri (15+ yaş)
-2012- ......................................................................................................................... 104
Tablo 52. TR B1 Bölgesinin(Malatya, Elazığ, BingölveTunceli) İşgücü Göstergeleri (15+
yaş)-2012-................................................................................................................... 104
Tablo 53. Bingöl İli Sağlık Kurumlarının Dağılımı .......................................................... 104
Tablo 54. Baraj Gövdesi Hafriyat Miktarı......................................................................... 109
Tablo 55. Dolusavak’ta Oluşacak Hafriyat Miktarı .......................................................... 109
Tablo 56. Derivasyon Tüneli’nde Oluşacak Hafriyat Miktarı........................................... 110
Tablo 57. Enerji (İletim) Tüneli’nde Oluşacak Hafriyat Miktarı ...................................... 110
Tablo 58. Denge Bacası’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı .................................................. 110
Tablo 59. Cebri Boru’da Oluşacak Hafriyat Miktarı......................................................... 110
Tablo 60. Santral Binası’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı .................................................. 110
Tablo 61. Su Alma Şaftı’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı.................................................. 110
Tablo 62.Rölekasyon Yolu’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı.............................................. 110
Tablo 63.Toplam Oluşacak Kazı Miktarları...................................................................... 111
Tablo 64. Ankira Barajı ve HES İnsaatı İçin Kullanılacak Beton Miktarları.................... 112
Tablo 65. Projede Kullanılması Planlanan Makine-Ekipman ve Sayıları ......................... 117
Tablo 66. Acil Durumlarda Aranması Gerekli Telefon Numaraları ................................. 123
Tablo 67. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri
.................................................................................................................................... 129
Tablo 68. Çalışmalar Sırasında Meydana Gelebilecek Toz Miktarı ................................. 130
Tablo 69. Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme Ocaklarında Üretim Sırasında Meydana
Gelebilecek Toz Miktarı............................................................................................. 133
Tablo 70. Kaya Ocaklarında Üretim Sırasında Meydana Gelebilecek Toz Miktarı ......... 136
XIV
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 71. Konkasör Tesisinin (Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi) İşletilmesi Sırasında Oluşan
Toz Miktarı................................................................................................................. 137
Tablo 72. Beton Santralinde Beton Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı ................. 139
Tablo 73. Tesislerden Meydana Gelebilecek Toz Miktarı ................................................ 139
Tablo 74. Ankira Barajı Taşkın Debileri ........................................................................... 143
Tablo 75. İnşaatta Kullanılacak Malzeme Miktarları........................................................ 145
Tablo 76. Patlatma Sonucu Çıkan Hava Şoku Şiddet Mesafeleri ..................................... 152
Tablo 77. Kayaç İçerisinde Yayılan Titreşimlerin Çevre Yapılarına Etkisi...................... 153
Tablo 78. Bina Temeli Titreşim Hızı (Vo) Değerlendirmeye Bağlı Olarak Patlatmaya
Nedeniyle Hasar Görebilecek Bina Türleri (Forssbland, 1981)................................. 154
Tablo 79. Patlatma Yapılan Kaya Türü ve Bina Temelindeki Kayaç Türüne Bağlı Olarak
Değişim Gösteren K Katsayısı Asgari ve Azami Değerleri (Armac Printing Company)
.................................................................................................................................... 155
Tablo 80. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 45 kg) ....................................... 157
Tablo 81. Bina temeli titreşim hızı (V0) değerlerine bağlı olarak patlatma nedeniyle hasar
görebilecek bina türleri (Forssbland, 1981). .............................................................. 158
Tablo 82. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak
değişim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri (Armac Printing Company).
.................................................................................................................................... 159
Tablo 83. Ocak Alanları Çevresindeki En Yakın Yerleşim Yerleri .................................. 163
Tablo 84. Faaliyet Alanında Kullanılacak Araç ve İş Makinelerinin Sayıları ve
Tüketebilecekleri Yakıt Miktarı ................................................................................. 174
Tablo 85. Motorin Özellikleri............................................................................................ 174
Tablo 86. EPA AP–42 Section 3.3 Gasoline ve Dizel Yakıtlar İçin Emisyon İçin Emisyon
Faktörleri .................................................................................................................... 175
Tablo 87. Proje Kapsamında İnşaat Alanında Bulunan Araçlardan Kaynaklı Emisyonlar175
Tablo 88. Ses Güç Düzeyleri............................................................................................. 183
Tablo 89. Mesafelere Göre Gürültü Dağılımı ................................................................... 184
Tablo 90. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ........................................ 185
Tablo 91. Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, (Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi Ve
Beton Santrali) Ünitelerine En Yakın Yerleşimler ve Gürültü Seviyeleri ................. 186
Tablo 92. Tüm Uzmanların (Ekolog, Hidrojeolog, Hidrobiyolog) Etkileşimli
Değerlendirme Sonucu Ortak Görüşlerini Yansıtan Can Suyu Miktarları ................ 191
Tablo 93. Ankira Barajı Çevresel/Ekosistem Suyu Ortalama Değerleri ........................... 193
Tablo 94. Proje Alternatiflerinin Karşılaştırılması ............................................................ 214
Tablo 95. İzleme Planı....................................................................................................... 216
XV
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Uydu Görüntüsü-1.................................................................................................. 14
Şekil 2. Uydu Görüntüsü-2.................................................................................................. 15
Şekil 3. Uydu Görüntüsü-3.................................................................................................. 15
Şekil 4. Proje Ünitelerinin Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi............................................ 16
Şekil 5. Proje Sahasında Bulunan Akım Gözlem İstasyonlarının Gösterimi ...................... 18
Şekil 6. Ankira Barajı ve HES Projesi Zamanlama Tablosu............................................... 20
Şekil 7. İş Akım Şeması ...................................................................................................... 21
Şekil 8. Stratigrafik Kolon Kesiti ........................................................................................ 51
Şekil 9. Erzurum İli Deprem Haritası.................................................................................. 53
Şekil 10. Bingöl İli Deprem Haritası ................................................................................... 54
Şekil 11. Debi Süreklilik Eğrisi........................................................................................... 61
Şekil 12. Ankira Baraj Yeri Debi Süreklilik Eğrisi ............................................................. 62
Şekil 13. Acil Müdahale Planı........................................................................................... 122
Şekil 14. Karayolları Trafik Hacim Haritası, 2013 ........................................................... 124
Şekil 15. İletim Tüneli İçin Patlatma Paterni .................................................................... 149
Şekil 16. Konkasör (Kırma Eleme Yıkama) Tesisi İş Akım Şeması ................................ 165
Şekil 17. Beton Santrali Temsili Görünümü ..................................................................... 168
Şekil 18. Beton Santrali İş Akım Şeması .......................................................................... 168
Şekil 19. Basamaklı balık geçidi örneği ............................................................................ 197
Şekil 20. Çimenözü Köyü Halkın Katılım Toplantısı Fotoğrafları ................................... 225
Şekil 21. Dörtyol Köyü Halkın Katılım Toplantısı Fotoğrafları ....................................... 226
GRAFİKLER DİZİNİ
Grafik 1. Basınç Dağılımı Grafiği ....................................................................................... 28
Grafik 2. Sıcaklık Dağılımı Grafiği..................................................................................... 29
Grafik 3.Yağış Dağılımı Grafiği.......................................................................................... 30
Grafik 4. Nisbi Nem Dağılımı Grafiği ................................................................................ 31
Grafik 5. Buharlaşma Grafiği .............................................................................................. 32
Grafik 6. Sayılı Günler Değerleri Grafiği............................................................................ 33
Grafik 7. Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği ......................................................... 34
Grafik 8. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Yıllık) ...................................... 35
Grafik 9.Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Ocak)........................................ 36
Grafik 10. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Şubat) .................................... 36
Grafik 11. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Mart)...................................... 36
Grafik 12. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Nisan) .................................... 36
Grafik 13. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Mayıs) ................................... 36
Grafik 14. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Haziran)................................. 36
XVI
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 15. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Temmuz) ............................... 37
Grafik 16. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Ağustos) ................................ 37
Grafik 17. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Eylül)..................................... 37
Grafik 18. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Ekim)..................................... 37
Grafik 19. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Kasım)................................... 37
Grafik 20. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Aralık) ................................... 37
Grafik 21. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (İlkbahar) ................................ 38
Grafik 22. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Yaz)....................................... 38
Grafik 23. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Sonbahar) .............................. 39
Grafik 24. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Kış)........................................ 39
Grafik 25. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Yıllık) ......................... 40
Grafik 26. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Ocak).......................... 41
Grafik 27. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Şubat) ......................... 41
Grafik 28. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Mart)........................... 41
Grafik 29. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Nisan) ......................... 41
Grafik 30. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Mayıs) ........................ 41
Grafik 31. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Haziran)...................... 41
Grafik 32. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Temmuz) .................... 42
Grafik 33. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Ağustos) ..................... 42
Grafik 34. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Eylül).......................... 42
Grafik 35. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Ekim).......................... 42
Grafik 36. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Kasım ......................... 42
Grafik 37. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Aralık) ........................ 42
Grafik 38. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (İlkbahar) ..................... 43
Grafik 39. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Yaz)............................ 43
Grafik 40. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Sonbahar) ................... 44
Grafik 41. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Kış)............................. 44
Grafik 42. Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği............................................................................ 45
Grafik 43. Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği......................................................................... 45
Grafik 44. Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği......................................................... 46
Grafik 45. Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği ......................................... 46
Grafik 46. Bingöl İli Arazi Dağılmı Grafiği........................................................................ 65
Grafik 47. İnşaat Sırasında Oluşan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılım Grafiği ............ 185
XVII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
KISALTMALAR
TC
AB
ABD
HES
AGİ
Bkz.
LTD.ŞTİ.
CO2
EPDK
TEİAŞ
DSİ
EİEİ
GW
IUCN
MAK
km
m
cm
mm
µm
m2
m3
hm3
s
TWh
kV
kW
MWm
kWh
L
ml
cc
m3/s
%
o
C
Vort
¢
$
Ha
Sp.
Subsp.
YHGS
Doç.Dr.
Prof.Dr.
AME
Türkiye Cumhuriyeti
Avrupa Birliği
Amerika Birleşik Devletleri
Hidroelektrik Santrali
Akım Gözlem İstasyonu
Bakınız
Limited Şirket
Karbon Dioksit
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
Devlet Su İşleri
Elektrik İşleri Etüt İdaresi
GigaWatt
Uluslararası Doğa Koruma Birliği
Merkez Av Komisyonu
Kilometre
Metre
Santimetre
Milimetre
Mikrometre
metrekare
Metreküp
Hektometreküp
Saniye
Terawatt/saat
Kilovolt
KiloWatt
MegaWatt (Mekanik)
KiloWatt saat
Litre
Mililitre
Santilitre
Metreküp/Saniye
Yüzde
Santigrat Derece
Ortalama Hız
Cent
Dolar
Hektar
Species
Subspecies
Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
Doçent Doktor
Profesör Doktor
Acil Müdahale Ekibi
XVIII
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü,
Hizmet Amaçları, Projede Kurulacak Tesislere Ait Karakteristik Verileri Gösteren Tablo
(Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite
Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam
Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi Vb.), Pazar Veya
Hizmet Alanları Ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik Ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge
Ve/Veya İl Ölçeğinde Önem Ve Gereklilikleri, (Proje Alanı Ve Çevresindeki Su
Kaynaklarının Görünebileceği, Ölçekte Renkli Harita Üzerinde Su Kaynakları Yerleri Ve
Proje Alanına Mesafeleri, Rapor Hazırlanırken Proje Kapsamındaki Tüm İşlemlerin DSİ
Tarafından Onaylanmış Olan Fizibilite Raporuna Uygun Olarak Hareket Edilmesi Ve Buna
İlişkin Bilgi Ve Su Kullanma Anlaşması Hakkında Bilgi)
Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü,
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. tarafından Erzurum İli, Çat İlçesi ile
Bingöl İli, Karlıova İlçesi sınırları içerisinde Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde “Ankira
Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
Projesi” yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır.
Söz konusu proje; 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (30.06.2011
Tarih ve 27980 Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik) EK I Listesi Madde 15- Su depolama tesisleri (Göl hacmi
10 milyon m3 ve üzeri olan baraj ve göletler.) kapsamında yer almaktadır.
Proje kapsamında yönetmelik gereği ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmış, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’na sunulmuştur. ÇED Yönetmeliğinin 9. Maddesine istinaden Halkın
Katılımı Toplantısı ve Kapsamlaştırma ve Özel Format Belirleme Toplantısı yapılmış olup,
proje konusu faaliyetin; özelliklerini, yerini, muhtemel etkilerini ve öngörülen önlemleri
ortaya koymak amacı ile yürürlükteki ÇED Yönetmeliğinin 10. Maddesine istinaden ÇED
Raporu Özel Formatı doğrultusunda iş bu ÇED Raporu hazırlanmıştır. ÇED Raporu Özel
Formatı ekte verilmektedir (Bkz.Ek-2).
Tesis edilmesi ve işletilmesi planlanan proje ile ilgili olarak; Ankira Barajı ve HES
Ocak 2011 tarihli Revize Fizibilite Raporu, DSİ Genel Müdürlüğü Etüt ve Plan Dairesi
Başkanlığı tarafından incelenmiş ve uygun bulunmuştur. Söz konusu 04/05/2011 tarih ve
158244 sayılı yazı Ek-3’te verilmiştir.
Proje kapsamında yatırımcı firma tarafından, EPDK Elektrik Piyasası Dairesi
Başkanlığı’na yapılan Üretim Lisansı Başvurusu uygun bulunmuştur. Söz konusu
05.10.2012 tarih ve 11365 sayılı yazı Ek-3’te verilmiştir.
1
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ankira Barajı ve HES projesi; Erzurum İli’nin güneybatısında ve Bingöl İli’nin
kuzeydoğusunda, Erzurum İli’ne yaklaşık 70 km. mesafede ve Bingöl İli’ne yaklaşık 90
km. mesafede bulunmaktadır. Merkezi kil çekirdekli kaya dolgu tipinde tasarlanan Ankira
Barajı ile 370,6 km2 drenaj alanındaki suların regüle edilerek 12,76 MWm/ 12,00 MWe
kurulu gücündeki santralden toplam 24,34 GWh/yıl elektrik enerjisi üretimi
hedeflenmektedir. Üretilen elektrik enerjisi, 477 MCM kesitinde çift devre ve yaklaşık 18
km uzunluğundaki enerji nakil hattı ile Karlıova DM’ye bağlanacaktır. Söz konusu enerji
nakil hattı kati proje aşamasında, ÇED Yönetmeliği kapsamında tekrar
değerlendirilecektir.
Yapımı planlanan faaliyetle; Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde inşa edilecek
1874,08 m. talveg kotuna sahip ve talvegden yüksekliği 48,92 m. olan Baraj gövdesi ile
1920,00 m maksimum su kotunda alınan sular, 1163,90 m. uzunluğundaki iletim tüneli
vasıtasıyla denge bacasına oradan da 293,75 m. uzunluğundaki cebri boru yardımıyla
1865,00 m. kuyruksuyu kotunda yer alan HES’e iletilecektir. Santral binasında suyun
potansiyel enerjisini mekanik enerjiye çeviren türbinler jeneratörleri çevirecek ve
jeneratörlerde bu mekanik enerji elektrik enerjisine çevirecek olup, Ankira HES için 6379
kW gücünde 2 adet türbin kullanılarak santralden çıkan sular Büyüksu Çayı yatağına geri
bırakılacaktır. Bu planlamada proje debisi 27,18 m3/s olarak belirlenmiştir.
Projenin inşaat aşamasında kazı sonucu ortaya çıkan malzemenin tamamı dolgu
olarak kullanılacaktır. Dolgu olarak kullanılamayan malzeme ve ocak alanlarından çıkan
kötü klastaki malzeme ise belirlenen depolama sahasına taşınacak, depolama sahasında
topoğrafyaya uyumlu hale getirilerek depolanacaktır. Baraj ve diğer proje ünitelerinin
yapımında gerekli olabilecek doğal yapı gereçlerinin (kaya, beton ve kum çakıl), sahada
kurulacak geçirimli ve geçirimsiz malzeme ocaklarından ve kaya ocaklarından karşılanması
planlanmaktadır. Ocak alanları ve hafriyat işlemleri sırasında çıkan ve inşaat çalışmalarında
kullanılabilecek özellikteki malzeme kamyonlar vasıtasıyla konkasör tesisine veya stok
sahasına nakledilecektir. İnşaat süresince konkasör tesisinden çıkacak malzeme yine
konkasör tesisinin yakınında kurulacak hazır beton tesisinde hazır beton haline getirilerek
Ankira Barajı ve HES Projesinin inşaatında kullanılacaktır.
Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl karayolundan ayrılan Çat-Hınıs
Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi içerisinde
kalmakla beraber kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti yapılarak
kesin olarak belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından yaklaşık
9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir.
2
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamındaki tüm üniteleri ve yakın yerleşim birimlerini gösterir 1/25.000
Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-4’de, Yer Bulduru Haritası ve Uydu Görüntüsü Ek-1’de
verilmiştir.
Ankira Barajı ve HES projesinin inşaat öncesi dönemi ve inşaat dönemi 4 yıl,
ekonomik ömrü 50 yıl olarak belirlenmiş, fayda ve masraf hesapları ve ekonomik analizler
buna göre yapılmıştır. Ankira Barajı ve HES Projesi, sadece enerji amaçlı olarak
projelendirilmiştir.
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı; inşaat aşamasında 200 kişi, işletme
aşamasında ise 10 kişi olarak planlanmaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında
personelin sosyal ihtiyaçlarının (WC, duş, mutfak, yatakhane vb.) şantiyeden, diğer
ihtiyaçlarının ise yerleşim birimlerinden karşılanması planlanmaktadır.
Baraj Gövdesi ve Su Alma Yapısı
Büyüksu Çayının 1874,08 m talveg kotunda tasarlanan Ankira Barajı’nın kret kotu
1923,00 m olup, talvegden yükseliği 48,92 m’dir.
Ankira Barajı su alma yapısı ve enerji tüneli sağ sahilde yer almaktadır. Sediment
seviyesi göz önüne alınarak giriş taban kotu 1897,00 m olarak belirlenen su alma yapısı
girişi eğimli bir ızgara ile donatılmıştır. Dikdörtgen kesitli olarak başlayan su alma yapısı
bir tranzisyon ile atnalı kesite geçmektedir. Tünel girişinden yaklaşık 37,00 m sonra yer
alan şaft yapısı, baraj kretinden ulaşım sağlanabilecek şekilde projelendirilmiştir ve biri
batardo kapağı olmak üzere 2 adet kapak ile donatılacaktır. Şaftın mansap tarafında bir
havalandırma borusu yer alacaktır.
Tablo 1. Baraj Gövdesi ve Sualma Yapısı Karakteristikleri
BARAJ TİPİ
Merkezi kil çekirdekli kaya dolgu
TALVEG KOTU
1874,08 m
TALVEGTEN YÜKSEKLİĞİ
48,92 m
KRET KOTU
1923,00 m
SU ALMA YAPISI GİRİŞ KOTU
1897,00 m
MAKSİMUM SU KOTU
1920,00 m
MİNİMUM SU KOTU
KRET UZUNLUĞU
DRENAJ ALANI
YILLIK ORTALAMA DEBİ
1907,00 m
285,06 m
370,60 km²
7,36 m³/s
Enerji Tüneli (İletim Tüneli)
1163,9 m uzunlukta olan enerji tüneli, sunduğu uygun topoğrafik koşullar nedeni
ile sağ sahilde yer almaktadır. Enerji tüneli atnalı kesitli olup, iç çapı 3,50 m.dir. Tünel
çapının seçiminde inşaat koşulları (özellikle inşaat sırasında havalandırma) rol oynamıştır.
3
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Giriş taban kotu 1897,00 m olan tünelin denge bacası ile birleştiği yerdeki taban kotu
1895,91 m.dir.
Tablo 2. Enerji Tüneli Karakteristikleri
TİPİ
TÜNEL UZUNLUĞU
TÜNEL ÇAPI
TÜNELDE SU YÜKSEKLİĞİ
TÜNEL EĞİMİ
HIZ
TÜNEL GİRİŞ TABAN KOTU
TÜNEL ÇIKIŞ TABAN KOTU
Atnalı
1163,90 m
3,50 m
3,50 m
0,001
2,68 m/s
1897,00 m
1895,84 m
Denge Bacası
Tünelin 1097,56’ncı metresinde yer alan denge bacası bu aşamada basit tip denge
bacası olarak seçilmiş ve iç çapı 16,00 m olarak belirlenmiştir. Yüksekliği 25,25 m olan
denge bacasında maksimum ve minimum su seviyeleri yaklaşık olarak 1923,50 m ve
1901,00 m olacaktır.
Tablo 3. Denge Bacası Karakteristikleri
YÜKSEKLİĞİ
25,25 m
İÇ ÇAPI
16,00 m
DIŞ ÇAPI
18,40 m
TABAN KOTU
1899,41 m
MAKSİMUM SU SEVİYESİ
1923,50 m
MİNİMUM SU SEVİYESİ
1901,00 m
Cebri Boru
Optimizasyon çalışmaları sonucu iç çapı 3,15 m olarak belirlenen cebri borunun
ortalama et kalınlığı 18 mm, uzunluğu ise 293,75 m’dir.
Tablo 4. Cebri Boru Karakteristikleri
ÇAPI
3,15 m
BOYU (EĞİK)
293,75 m
CEBRİ BORUDA MAKSİMUM DEBİ 27,18 m³/s
3,49 m/s
CEBRİ BORUDA MAKSİMUM HIZ
18,00 mm
CEBRİ BORU ET KALINLIĞI
Santral Binası
Ankira HES’in optimizasyon çalışmaları sonunda seçilen alternatifin kurulu gücü
12 MW ve yıllık enerji üretimi 24,34 GWh/yıl olarak belirlenmiştir. Santralin kuyruksuyu
kotu 1865,00 m. dir.
Tablo 5. Ankira HES Karakteristikleri
1865,00 m
27,18 m3/s
Sağ sahil
Yerüstü
KUYRUK SUYU KOTU
PROJE DEBİSİ
SANTRAL YERİ
SANTRAL TİPİ
4
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
DOLUSAVAK, DİPSAVAK VE DERİVASYON TESİSLERİ
Ankira Barajı dolusavağı 679,40 m³/s lik taşkın debisini 6,00 m su yükü ile
geçirecek şekilde tasarlanmış ve 4 adet (h= 6,30 m, b= 6,00 m) kapak ile donatılmıştır.
Dolusavak yapısı sağ sahilde yer almaktadır. Eşik kotu 1914,00 m olarak tasarlanan
dolusavağın boşaltım kanalı uzunluğu 165 m’dir. Boşaltım kanalı sonunda yer alan enerji
kırıcı havuzun taban kotu 1865,00 m, uzunluğu ise 50,00 m’ dir.
Tablo 6. Dolusavak, Dipsavak ve Derivasyon Tüneli Karakteristikleri
DOLUSAVAK
Savak Tipi
Kapak Adedi
Kapak Ebatları
Dolusavak Hidrograf Piki
Eşik Kotu
Şüt Genişliği
Şüt Uzunluğu
Enerji Kırıcı Havuz Uzunluğu
DİPSAVAK
Kapasitesi
DERİVASYON TÜNELİ TİPİ
Uzunluğu
Çapı
Eğimi
Giriş Taban Kotu
Çıkış Taban Kotu
Karşıdan Alışlı Radyal Kapaklı
4
H= 6,30 m B= 6,00 m
679,40 m³/s
1914,00 m
30,00 m
165,00 m
50,00 m
178,72 m3/s
Atnalı
321,05 m
3,60 m
0,00342
1875,00 m
1873,90 m
Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi
Proje net düşüsü ve proje debisi göz önüne alınarak Ankira santralının iki adet 6
MW gücünde Düşey Francis tipi türbin ile donatılması kararlaştırılmıştır. Ünite debisi
13,59 m³/s’dir. Maksimum seviyede net düşü 51,45 m’ dir. (kesin karakteristikler imalatçı
firma ile yapılan görüşmelerden sonra belirlenecektir).
Generatör Tipi ve Kapasitesi
Her biri 6734 kVA gücündeki iki adet generatör , dikey eksenli üç fazlı senkron
tipinde tasarlanmıştır. Generatör gerilimi 6,30 kV seçilmiştir.
Transformatör Adedi ve Tipi
Transformatörler iki adet, harici yağlı tipte ve her biri 6750 kVA gücünde olacaktır.
Transformatörler generatörlerin 6,30 kV’luk çıkış hücrelerine bağlanacaklardır.
5
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şalt Sahası
Şalt sahası 33,6 kV işletme gerilimine sahip 36 kV luk metal muhafazalı olup
santral binası içinde inşa edileceği düşünülmüştür. Şalt tesisi Tipi Kapalı şalt sahası,
İşletme gerilim ve kısa devre akımı 33,6 kV, 16 kA ve Bara nominal akım 630 A’dir.
Tablo 7. Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi
TÜRBİNTİPİ
ÜNİTE ADEDİ
ÜNİTE DEBİSİ (1. ve 2. Ünite)
TRÜBİN TASARIM NET DÜŞÜSÜ
SENKRON DEVİR SAYISI
TÜRBİN GÜCÜ
TÜRBİN VERİMİ
Dikey Eksenli Francis
2
13,59 m3/s
51,45 m
375 d/d
6379 kW
0,93
Tablo 8. Generatör Tipi ve Kapasitesi
GENERATÖR TİPİ
TOPLAM GENERATÖR GÜCÜ
GENERATÖR GÜCÜ
ADEDİ
GÜÇ FAKTÖRÜ
ÇIKIŞ GERİLİMİ
FREKANSI
SENKRON HIZI
İKAZ SİSTEMİ
VERİMİ
Dikey Eksenli, 3 Fazlı Senkron, AC
13468 kVA
6734 kVA
2
0,90
6,3 kV
50 Hz
375 d/d
Döner Diyotlu, Fırçasız
0,95
Tablo 9. Transformatör Adedi ve Tipi
ANA GÜÇ TRANSFORMATÖRÜ
3 Fazlı Yağlı
TİPİ
6750 kVA
NORMAL GÜCÜ
2
ADEDİ
6,3 / 31,5 kV
ANMA GERİLİMİ
Ynd 11
BAĞLANTI ŞEKLİ
ONAN
SOĞUTMA TİPİ
0,99
VERİM
İÇ İHTİYAÇ TRANSFORMATÖRÜ
3 Fazlı Yağlı
TİPİ
400 kVA
NORMAL GÜCÜ
1
ADEDİ
31,5/0,4 kV
ANMA GERİLİMİ
Dyn 11
BAĞLANTI ŞEKLİ
ONAN
SOĞUTMA TİPİ
NORMAL GÜCÜ
ADEDİ
TİPİ
ANMA GERİLİMİ
FREKANSI
DEVİR SAYISI
SOĞUTMA TİPİ
İKAZ ŞEKLİ
GÜÇ FAKTÖRÜ
DİZEL GENERATÖR
250 Kva
1
Dört Zamanlı Düşey Silindirli
400/231 V
50 Hz
1500 d/d
Radyatör, Kapalı Devre Su Soğutmalı
Döner Diyotlu İkaz
0,8
6
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik
ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri,
Ülkemizin petrol kaynakları yönünden yetersiz olması, buna karşılık yüzeysel su
kaynakları yönünden zengin olması, enerji politikasının hidroelektrik santrallere (HES)
doğru kaymasını zorunlu hale getirmiştir. HES’ler işletim maliyetlerinin düşük olması ve
çevreye çok önemli zarar verici etkileri bulunmaması nedeniyle tüm dünyada tercih edilen
başlıca enerji kaynaklarındandır.
Hidroelektrik Enerji, hızla akan suyun enerjisiyle döndürülen elektrik
jeneratörlerinden elde edilen elektriktir. Hidroelektrik Enerji Santralleri: Bir çeşit modern
ya da teknolojik değirmen yapılarıdır. Hidroelektrik santralin ana bölümleri; regülatör,
iletim hattı, cebri borular, hidrolik türbinler, jeneratörler, transformatörler ile su akışını ve
elektrik enerjisi dağıtımını denetleyen yardımcı donanımlardır. Cebri borular, suyu aşağıya
doğru türbinlere ileten büyük borular ya da tünellerdir. Türbinler, akan suyun hidrolik
enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinalardır. Transformatörler, üreteçlerden elde
edilen alternatif gerilimi uzak mesafelere iletmek üzere çok yüksek gerilim değerlerine
yükseltmekte kullanılır.1
Hidroelektrik santrallerin üretimi, yağış koşullarına bağlı olduğundan her yıl
toplam üretim içindeki payı değişim göstermekle birlikte, Türkiye’de elektrik enerjisinin
yaklaşık %20 - 30’u sudan üretilmektedir.
Temiz ve yerli bir enerji kaynağı olan hidroelektrik enerjinin kullanılması enerji
politikalarının oluşturulmasında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak, su gücüne bağlı
enerjinin elde edilmesinde suyun öncelikli kullanımı söz konusu olduğundan suya bağlı
ekolojik ve kültürel değerler mutlaka dikkate alınmalıdır.
Elektrik enerjisi üretiminde birincil (primer) kaynak kullanımında, en büyük artışın
yenilenebilir enerji kaynaklarından olacağı öngörülürken, sıvı yakıtların tüketiminde ise
azalma beklenmektedir. Toplam 4,5 trilyon kWh’lık yenilenebilir enerjilerdeki bu artışın
%54’ü hidroelektrik (2,4 trilyon kWh) ve %26’sı rüzgar (1,2 trilyon kWh) kaynaklı olması
beklenmektedir.
1
Karadeniz Bölgesinin Hidroenerji Potansiyelinin Değerlendirilmesi-Yıldız Teknik Üniversitesi-İstanbul
7
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ankira Barajı ve HES Projesinin işletmeye alınması, Türkiye ekonomisine ve enerji
pazarına katkıda bulunacaktır. Projenin gerçekleşmesi ile bölge içinde ekonomik hayatın
canlanmasına ve gelişmesine önemli ölçüde yardımcı olunacak ve dolayısıyla yöre halkının
gelirlerinde ve yaşam seviyelerinde bir yükselme meydana gelecektir. Tesislerin yapım
aşamasında çevrede yeni iş olanaklarının yaratılması, tesis yerlerine ulaşımda kullanılacak
mevcut yolların ıslah edilmesi, gelişme planının gerçekleşmesi ile meydana gelecek diğer
faydalardır.
Tablo 10. Türkiye Kurulu Güç ve Elektrik Üretim Miktarlarının Gruplara Göre Dağılımı
Kurulu Güç (MW)
EÜAŞ
Türkiye
Toplamı
Enerji Üretimi (GWh)
2010
2011
2010
2011
Termik
8,690.9
8,690.9
37,880.9
Hidrolik
11,677,9
11,639.1
41,337.4
36,849.0
Toplam
20,368.8
20,330,0
79,258.3
73,509.1
36,660.1
Termik
32,372.2
34,369.6
156,495.8
171,627.0
Hidrolik+Rüzgar
15,831.2
18,865.8
54,711.9
56,804.1
Toplam
49,524.1
53,235.4
211,207.7
228,431.0
Kaynak: EÜAŞ Elektrik Üretim Sektör Raporu-2011
Günümüzde artan nüfus ve gelişen teknoloji ile birlikte, günlük hayatın
devamlılığını sağlamak için gerek duyulan enerji ihtiyacı hızla artmaktadır. Ancak;
tükenen yakıtlar dünyamızı enerji dar boğazına sürüklerken, enerji kaynaklarının çevre
üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler, bu tür kaynaklardan mümkün mertebede uzak
durulmasına neden olmaktadır. Hidrolik enerji dünya üzerinde yenilenebilir enerji
türlerinin en yaygını olmakla beraber, çevre üzerinde oluşturduğu olumlu etkilerde göz ardı
edilmemelidir. Ülkemizde gerek iklim, gerekse coğrafi konum bakımından Karadeniz
bölgesi büyük bir hidrolik potansiyele sahiptir.
Gerçekleştirilmesi planlanan proje ile elde edilecek enerji ulusal şebekeye verilecek
olup, bölgenin enerji talebinin karşılanmasına katkı sağlayacak kamu yararı taşıyan bir
projedir.
Tablo 11. Ülkemiz Hidroelektrik Santrallerinin Halihazır Durumu
13.700 MW (172 HES)
İşletmede
10.700 MW (57 HES)
DSİ
3.000 MW (115 HES)
Diğerleri
8.600 MW
İnşa Halinde
3,600 MW ( 23 HES)
DSİ
5.000 MW ( 125 HES)
Diğerleri
22.700 MW (1.418 HES)
Gelişmekte Olan
4628
veya
3096
sayılı
özel sektörce yapılacak olanlar
4628
veya
5625
sayılı
İkili İşbirliği projeleri
TOPLAM POTANSİYEL
Kaynak: dsi.gov.tr
kanunlara
göre,
kanunlara
göre,
18. 700 MW (1.401 HES)
4.000 MW (17 HES)
45,000 MW (1.738 HES)
8
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Genellikle Hidroelektrik santrallerin ilk yatırım maliyetleri yüksek, işletme
maliyetleri düşük olmaktadır. Ekonomik limitler içinde kalmak üzere yurdumuzun sahip
olduğu hidroelektrik potansiyelin öncelikle devreye sokulması akılcı bir davranış olacaktır.
Türkiye’nin Hidroelektrik potansiyeli, DSİ verilerine göre 126.109 GWh / yıl dır.
Hidroelektrik santraller; yenilenebilir olmaları, yerli doğal kaynak kullanmaları,
işletme ve bakım giderlerinin düşük olması, fiziki ömürlerinin uzun oluşu, daha az düzeyde
olumsuz çevresel etki yaratmaları, kırsal kesimde ekonomik ve sosyal yapıyı
canlandırmaları gibi nedenlerle diğer enerji üretim sistemlerine nazaran üstünlük arz
etmektedir. Hidroelektrik santrallerin yer seçiminde çevresel yönden titiz davranılması ve
projenin fizibilite ve tasarım aşamalarında olası olumsuz etkilerin boyutlandırmanın
dikkate alınarak yapılması bu tesislerin çevre üzerindeki baskılarını azaltmaktadır.
9
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Projenin Yeri ( İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje
yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları
üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi)
Proje sahası, Erzurum İli Çat İlçesi ile Bingöl İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde, 1/25.000 Ölçekli ERZURUM J46-a1 ve J46-a2
paftasında yer almaktadır. Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl karayolundan ayrılan ÇatHınıs Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi
içerisinde kalmakla beraber kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti
yapılarak kesin olarak belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları
kaldığından yaklaşık 9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir. Proje ile ilgili Yer
Bulduru Haritası ve Uydu Görüntüsü Ek-1’de, genel yerleşimi gösterir 1/25.000 Ölçekli
Topoğrafik Harita Ek-4’de verilmiştir.
Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. Malatya-Elazığ-BingölTunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (28/02/2013)
onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje alanını
kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı 1/100.000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir. Çevre
düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında kalmakta,
iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje üniteleri (baraj
göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında) ekolojik öneme
sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6). Arazi topoğrafyası yer yer
eğimli ve dik bir pozisyondadır.
Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü görüşünde; (Bkz.Ek-20)
“Ekolojik Öneme Sahip Alanlar” başlıklı 3.5.14 nolu plan uygulama hükümleri
uyarınca; proje alanı ve etki alanı sınırlarının içinde IUCN listesine göre EX, DD, CR, ve
EN türlerinin bulunduğu alanlardaki inşaat ve sonrasındaki işlemlerin raporun Ek16’sında verilen biorestorasyon raporuna göre yürütüleceğine; hazır beton santralinin
“Mden İşletme İzni” alınan sahada kurulacağına ve projenin inşaat aşaması sonrasında
kaldırılacağına yönelik taahhütlerin eklenmesi gerekmektedir.
Denilmektedir. Söz konusu hususlara uyulacaktır.
Söz konusu proje sahası arazi kullanım kabiliyeti açısından incelendiğinde; göl
alanı VII. sınıf topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar II.sınıf
topraklardan oluşmaktadır. Büyük toprak grupları açısından incelendiğinde ise; göl alanı
10
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
kireçsiz kahverengi topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar kırmızı
kahverengi Akdeniz topraklarından oluşmaktadır. Baraj göl alanı’nın şimdiki arazi
kullanım şekli mera, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanların şimdiki arazi kullanım
şekli ise çayır olarak tanımlanmaktadır. Projeye ait Arazi Varlığı Haritası ve Lejandı Ek9’da verilmiştir. Projeye ilişkin fotoğraflar ekte verilmektedir (Bkz.Ek-21).
Söz konusu proje alanının bulunduğu Büyüksu Çayı’nın yan kolları; sürekli akış
gösteren Kilise Dere, Hüseyin Dere, Geli Dere ve mevsimsel akış gösteren Hacıçayır dere
baraj göl alanı sınırlarında kalmakta olup, mevsimsel akış gösteren ve 1 Nolu Kaya
Ocağı’na yaklaşık 250 m uzaklıkta, şantiye ve kazı fazlası malzeme alanına yaklaşık 70 m
uzaklıkta Susuz Dere bulunmaktadır. 2 Nolu Kum-Çakıl Ocağı sınırlarında mevsimsel akış
gösteren Koruçayır dere ve Harabe dere ile sürekli akış gösteren Mehmetçayır dere, Ayı
dere yer almaktadır. 3 Nolu Kum-Çakıl Ocağı’na yaklaşık 250-300 m uzaklıkta sürekli
akış gösteren Atmaca dere, Mollaşakir dere, Mehmetçayır dere, Değirmen dere, Keşiş dere
ve daha birçok irili ufaklı dereler bulunmaktadır (Bkz.Ek-4 Topoğrafik Harita). Ayrıca 1
Nolu Kum Çakıl Ocağına yakın mesafedeki Çimenözü Köyüne ait yerleşimler mevcut
olup yerleşimin yaklaşık 1000 m kuzeydoğusunda sıcak su kaynağı bulunmaktadır.
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde (Değişiklik: R.G 26.08.2010 tarih ve 27684
sayılı) belirtilen hükümler çerçevesinde Ek-2 Sulak Alan Faaliyet İzin Belgesi proje
inşaatına başlamadan önce alınacaktır.
Bingöl İl Özel İdaresi görüşünde; (Bkz.Ek-20)
-Söz konusu proje ile ilgili tesis yapılması söz konusu olduğunda hali hazır ve mevzi
imar planlarının yapılması gerekmektedir,
- Söz konusu proje inşaatına başlamadan önce proje alanında ve yakınında yer
alan ruhsatlı maden sahaları ve jeotermal kaynak sahalarının çakışması durumunda 3213
sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılmış olan mevzuatların gerektirdiği
izinlerin alınması gerekmektedir.
- Söz konusu projenin bulunduğu alanda Köy Yolları, Sulama Kanalları ve içme
suyu geçişlerinin sağlanması gerekmektedir.
-Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları Projesinde Yıkama Eleme ve Hazır
Beton Santrali kurulduğunda İdaremizden işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı alınması
gerekmektedir.
denilmektedir. Söz konusu hususlara uyulacaktır.
11
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Faaliyet alanı içerisinde yapı ruhsatı alınması zorunluluğu (konaklama, yemekhane
vb. yapılar hariç) bulunan alanlar için, 19/08/2008 Tarih ve 10337 Sayılı Afet İşleri Genel
Müdürlüğünün genelgesi ve 11.11.2008 tarih ve 13171 sayılı makam oluru doğrultusunda
hazırlatılacak imar planına esas jeolojik-jeotektonik rapor hazırlatılarak ilgili idarelerce
onaylanarak imar planı yapıldıktan sonra inşaata başlanacaktır. Bu raporlar
değerlendirilmek üzere Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne gönderilecektir.
Hidroelektrik santralinin işletilmesi aşamasında İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı
ilgili İl Özel İdaresinden alınacaktır.
Tüm çalışmalar sonucunda köy ya da mahalle yolarında, şebeke suları veya
hatlarında meydana gelecek her türlü zarar – ziyan yatırımcı firma tarafından
karşılanacaktır.
II.2. Proje kapsamındaki (varsa malzeme ocağı, beton santrali ve kırma-eleme dahil )
ünitelerin konumu, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer
üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje
alanı içindeki konumlarının vaziyet planı, proje kapsamında yer alan ünitelerin ve
geçici-nihai depolama alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000'lik haritalar
üzerinde gösterimi) Şantiye yerleşim planı, hafriyat döküm sahaları, baraj, regülatör,
tünel, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası, (birbirleri ile olan mesafeleri de
belirtilmesi) v.b. yapılara ait plan ve kesitler ile yağış alanı ve akım gözlem
istasyonlarını gösterir çizimler teknik resim standartlarına uygun olarak, proje
ünitelerinin yerlerini (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında)
Söz konusu projede, Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde inşa edilecek 1874,08 m
talveg kotuna sahip ve talvegden yüksekliği 48,92 m olan Baraj gövdesi ile 1920,00 m
maksimum su kotunda alınan sular, 1163,90 m uzunluğundaki iletim tüneli vasıtasıyla
denge bacasına oradan da 293,75 m uzunluğundaki cebri boru yardımıyla 1865,00 m
kuyruksuyu kotunda yer alan HES’e iletilecektir. Ayrıca projeye malzeme temini
amacıyla; üç adet kum çakıl ocağı, bir adet kil ocağı, iki adet kaya ocağı, kırma-elemeyıkama tesisi ve beton santrali ile kazı fazlası malzemelerin depolanması için 1 adet depo
sahası yapılması planlanmaktadır. Ancak malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli
malzeme firma sahibi tarafından en yakın malzeme ocaklarından hazır olarak temin
edilecektir.
12
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Baraj Gövdesi, HES (Santral Binası)
Baraj gövdesi alanına yaklaşık 1700 m doğu mesafesinde Hasar mahallesi, HES
alanına yaklaşık 850 m güneydoğusu mesafesinde Geçitli Köyü yer almaktadır. Proje
yapılarının proje alanı içerisindeki konumları vaziyet planı ve 1/25.000’lik harita üzerinde
gösterilmektedir.
Şantiye Alanı, Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi ve Beton Santrali
Projede personelin ihtiyaçları için şantiye kurulması planlanmıştır. Şantiye alanı
santral yerinin yaklaşık 100 m kuzeybatısında yaklaşık 3 hektarlık alanda bulunmaktadır.
Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi ve Beton Santrali santral yerinin yaklaşık 200 m
güneybatısında yaklaşık 2,4 hektarlık alanda bulunmaktadır. Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi
ve Beton Santrali’nin güneybatısında yaklaşık 500 m mesafede, Şantiye alanının
güneybatısında yaklaşık 800 m mesafede Geçitli Köyü bulunmaktadır.
Kazı Fazlası Malzeme Sahası (Hafriyat Döküm Sahası)
Projede kazı fazlası malzemelerin depolanacağı alan yaklaşık olarak 7,8 hektar
olup, saha Geçitli köyünün yaklaşık 720 m kuzey mesafesinde bulunmaktadır.
Proje ünitelerine ait plan ve kesitler, tek hat şeması ekte verilmektedir (Bkz.Ek11).
HES enerji tesisleri ile ilgili olarak fizibilite raporunda öngörülen proje
formülasyonunda inşaat ve işletme safhalarında muhtemel bir değişiklik olması halinde bu
değişikliğe yönelik DSİ’nin uygun görüşü alınacaktır.
Proje bileşenlerinin yaklaşık alanları; Baraj gövdesi alanı 16 ha, Santral Alanı 1,4
ha, Göl Alanı 234.9 ha, Kum Çakıl Ocakları Alanı (1, 2 ve 3 no’lu) 62 ha, Kaya Ocakları
(1 ve 2 no’lu) Alanı 38 ha, Kil Ocak Alanı 25 ha, Kırma-Eleme-Yıkama ve Beton Santral
Alanı 2.4 ha, Kazı Fazlası Malzeme Sahası Alanı 7,8 ha ve Şantiye alanı 3 ha olarak
belirlenmiştir. Söz konusu koordinatlar alınırken proje kapsamında yer alan tesislerin
çevresinden koordinat alınmıştır.
Proje ünitelerine kuş uçuşu olarak en yakın yerleşimler aşağıdaki tabloda
verilmiştir. Ayrıca1 Nolu Kum Çakıl Ocağına yakın mesafedeki Çimenözü Köyüne ait
yerleşimler mevcut olup yerleşimin yaklaşık 1000 m kuzeydoğusunda sıcak su kaynağı
bulunmaktadır.
13
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 12. Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton
Santraline En Yakın Yerleşimler
Ünite Adı
İl Sınırı
Yerleşim
Hasar Mah.
Bayındır Köyü
Hasar Mah.
Geçitli Köyü
Uzaklık (m)
1700
1780
2360
1280
Bingöl
Santral
Geçitli Köyü
850
Bingöl
1 Nolu Kaya Ocağı
2 Nolu Kaya Ocağı
Kazı Fazlası Malzeme Alanı
Şantiye Alanı
Geçirimsiz Malzeme Sahası
(Kil Ocağı)
1 Nolu Geçirimli Gereç Sahası
(Kum-Çakıl Ocağı) )
2 Nolu Geçirimli Gereç Sahası
(Kum-Çakıl Ocağı)
(Konkasör Tesisi,
Beton Santrali)
3 Nolu Geçirimli Gereç Sahası
(Kum-Çakıl Ocağı)
Geçitli Köyü
Bayındır Köyü
Geçitli Köyü
Geçitli Köyü
1100
1100
720
820
Bingöl
Erzurum
Bingöl
Bingöl
Geçitli Köyü
150
Bingöl
Çimenözü Köyü
1070
Erzurum
Geçitli Köyü
Geçitli Köyü
100
430
Bingöl
Mollaşakir Köyü
960
Bingöl
Çimenözü Köyü
530
Erzurum
Baraj Gövdesi
İletim Tüneli
Rölekasyon Yolu
Bingöl
Proje yerini gösterir uydu görüntüleri ve vaziyet planı üzerinde gösterimi aşağıdaki
şekillerde verilmiştir.
Şekil 1. Uydu Görüntüsü-1
14
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
1 Nolu Kum Çakıl Ocağı
2 Nolu Kaya Ocağı
Sıcak Su Kaynağı
Göl Alanı
Şekil 2. Uydu Görüntüsü-2
Şekil 3. Uydu Görüntüsü-3
15
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 4. Proje Ünitelerinin Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi
16
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında inşaatın sona ermesi ile beraber kullanılan kazı fazlası malzeme
sahaları hakkında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında
gerekli izinler alınması halinde kalıcı kazı fazlası malzeme alanı olarak düzenlenecektir.
Bu kapsamda kazı fazlası malzeme sahalarının en üstüne bitkisel toprak serilerek araziye
uyumlu hale getirilecek, drenajı sağlanacak ve ağaçlandırma çalışmaları yapılarak terk
edilecektir. Belirlenen kazı fazlası malzeme alanı dere yatakları dışında kalacak şekilde
seçilmiştir.
Projenin akımlarını ölçmek için firma tarafından işletmeye açılmış olan AGİ, 2011
su yılı başında işletmeye girmiş olup henüz gözlem süresi çok kısadır. Bu sebeple firma
tarafından açılan AGİ’nin akımlarının daha sonraki aşamalarda kullanılması daha uygun
olacaktır. Projenin üzerinde bulunduğu Büyüksu Çayının mansap kısmında DSİ tarafından
işletmeye açılmış olan 21‐194 no.lu Peri suyu‐Kızılçubuk AGİ bulunmaktadır. AGİ,
01.10.1984 tarihinde işletmeye açılmış olup, halen işletilmektedir. 1985‐1988 ve
2001‐2009 arası yılları değerlendirilmiştir. AGİ’nin eksik yıllarını değerlendirmek için
civardaki istasyonlarla korelasyon çalışması yapılmıştır. Korelasyonda kullanılan AGİ’ler,
21‐116 Lezgi dere‐A.Çat ile 21‐226 Tuzla çayı‐Gökçeşeyh AGİ’dir. Ankira barajı yağış
alanı 370,6 km² dir.
17
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 5. Proje Sahasında Bulunan Akım Gözlem İstasyonlarının Gösterimi
Proje ünitelerinin yer aldığı ve su kaynakları yerlerinin de görünebileceği 1/25.000
Ölçekli Topografik Harita Ek-4’ de verilmiştir. Proje alanı içindeki ünitelerin
koordinatlarını içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Ek-4’ te verilmiştir.
Proje ünitelerinin birbirleriyle olan konumlarını gösterir 1/50.000 Ölçekli Vaziyet
Planı Ek-8’de, Projeye ait ünitelerin plan ve kesitleri Ek-11’de verilmektedir. Kazı fazlası
malzeme sahasının Mevcut Durumunu ve Depolama Sonrası Durumunu Gösterir Haritası
Ek-10’da verilmiştir.
18
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı ve finans kaynakları,
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. tarafından Erzurum İli, Çat İlçesi ile
Bingöl, İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde Ankira
Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
Projesi yenilenebilir enerji kapsamında değerlendirilmektedir. Projenin ekonomik analiz
periyodu 50 yıl olarak kabul edilmiş ve fayda ve masraf hesapları ve ekonomik analizler
buna göre yapılmıştır. Yıllık faiz ‐ iskonto oranı olarak % 9,5 alınmıştır.
Tablo 13. Projenin Yatırım Programı
PROJENİN
EKONOMİSİ
TESİS BEDELİ
(ABD $)
PROJE BEDELİ
(ABD $)
YATIRIM BEDELİ
(ABD $)
YILLIK GİDER
(ABD $)
YILLIK GELİR
(ABD $)
RANTABİLİTE
(Y. GELİR / Y.
GİDER)
İÇ KÂRLILIK
ORANI (%)
(PİYASA ŞARTLARI)
Firm Enerji 10,00 $ cent
Sekonder Enerji 10,00 $
cent
(DSİ KRİTERİ)
Firm Enerji 6,00 $ cent
Sekonder Enerji 3,30 $
cent
19 983 613
30 797 385
22 231 974
34 127 124
25 764 588
39 903 481
4 049 762
2 635 858
1 019 490
2 434 000
0,25
0,92
0,10
9,15
III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu,
Projenin ÇED süreci ve lisans işlemleri yasal işlemlerin tamamlanmasını
müteakiben; inşaat işlemlerinin yürütülmesi ve hidrolik ve elektromekanik teçhizatın
montaj işlemlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Detaylı ekonomik analiz için
aşağıdaki uygulama programındaki (zamanlama tablosu) iş akışı esas alınarak, yatırımın
yıllara dağılımı gerçekleştirilmiştir.
19
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 6. Ankira Barajı ve HES Projesi Zamanlama Tablosu
20
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 7. İş Akım Şeması
İNŞAAT ÖNCESİ DÖNEM
Fizibilite aşamasında belirlenmiş olan proje mevkisinin detaylı harita alımı
Harita alımının yapılmasının ardından batardo, derivasyon tüneli, baraj gövdesi, iletim tüneli,denge bacası, cebri boru, santral
binası, malzeme ocakları, key ve beton santrali son yerleşim planlarını hazırlama
Hazırlanan genel yerleşim planına göre Jeolojik/Jeoteknik Rapor hazırlama
Jeolojik rapora göre proje kapsamında belirlenen yapı elemanlarının mevkilerinin uygunluğu ve
Diğer çalışmaların jeolojik duruma göre doğruluğu kontrol edilerek, kati proje yapımı
Uygulama Projeleri Yapımı
İNŞAAT DÖNEMİ (48 ay)
TESİSLERİN KURULMASI
Yolların Açılması
Şantiyenin, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi-Beton santralinin Kurulması
KAZI/ HAFRİYAT ÇALIŞMALARI
• Bitkisel Toprağın Sıyrılması
Bitkisel Toprağın Daha Sonra Kullanım Amacıyla Depolanması
Bitkisel Toprağı Dolgu Yapılan Alanlara Serilmesi
• Kazı-Hafriyat İşlemleri
Makinalar Vasıtası İle Sökme-Kazı, İletim Tünelinde ve Kaya
Ocaklarında Patlatma
Hafriyat Malzemesinin Dolgu Alanlarına Serilmesi
Hafriyat Artığı Malzemenin Tesislere Taşınması(Agrega)
BETON İŞLERİ
Beton Kalıpların Montajı
Beton Malzemesinin Dökümü
Kalıpların Sökülmesi ve Bir Sonraki Alana Montajı
MONTAJ ÇALIŞMALARI VE ENERJİ NAKİL HATTI İNŞAASI
• Türbin/Jeneratör/Daimi Teçhizatların Tesisi
• Trafo & Şalt Sahası Tesisleri
• Enerji Nakil Hattı İnşası
Enerji Nakil Hattı Direkleri Temel Kazısı
Direklerin Yerleştirilmesi
Elektromekanik Aksam Montajı
DENEME İŞLETMESİ VE İŞLETMEYE GEÇİŞ
21
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
III.3. Projenin fayda-maliyet analizi,
Projenin sadece enerji amaçlı olması nedeniyle yıllık faydaların hesabında yalnız
elektrik enerji üretimlerine ait faydalar milli ekonomi yönüyle hesaplanmıştır. Mevcut
piyasa şartlarında firm enerji ve seconder enerji ayrımı yapılmadığından enerjinin kWh
ücreti olarak 10,00 Cent alınmıştır.
1 Dolar = 1,6043 TL kabul edilerek;
Firm Enerji Faydası = 10,00 cent / kWh, (0,1604 TL/kWh)
Sekonder Enerji Faydası = 10,00 cent / kWh, (0,1604 TL/kWh) olmaktadır.
Enerji faydaları hesaplanırken Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen
ve aşağıda açıklanan birim enerji faydaları kullanılmıştır.
Firm Enerji Faydası = 6,00 cent / kWh, (0,0962 TL/kWh)
Sekonder Enerji Faydası = 3,33 cent / kWh, (0,0529 TL/kWh) olmaktadır.
PİYASA ŞARTLARI:
a– Yıllık Faydanın Yıllık Masrafa Oranı:
Yıllık Gelir : 2 434 000 ABD $
Yıllık Gider : 2 635 858 ABD $
Yıllık Gelir/Yıllık Gider : 0,92
b – Gelirlerin Bugünkü Değerinin Giderlerin Bugünkü Değerine Oranı:
Projenin gelir‐gider oranı, 50 yıllık ekonomik analiz periyodu için gelir ve
giderlerin nakit akımlarının % 9,5 iskonto oranı ile ilk yıla taşınıp, bu değerlerin
oranlanmasıyla hesaplanmıştır. Projenin gelir‐gider oranı: 0,96
DSİ KRİTERİ:
a– Yıllık Faydanın Yıllık Masrafa Oranı:
Yıllık Gelir : 1 019 490 ABD $
Yıllık Gider : 4 049 762 ABD $
Yıllık Gelir/Yıllık Gider : 0,25
b – Gelirlerin Bugünkü Değerinin Giderlerin Bugünkü Değerine Oranı :
Projenin gelir‐gider oranı: 0,26
22
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İÇ KÂRLILIK ORANI
Projenin iç kârlılık oranı hesabında 50 yıl işletme süresi ve 2 yıl inşaat süresi
dikkate alınmıştır. Hem Piyasa Şartlarına Göre hem de DSİ Kriterlerine göre iç karlılık
hesabı yapılmış olup, buna göre iç karlılık hesabı;
1. PİYASA ŞARTLARI : % 9,15
2. DSİ KRİTERİ : % 0,10
III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje
sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer
ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje
sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik,
sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır.
III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve
proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer
ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesi için zaruri olan ve
yatırımcı firma veya diğer firmalar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik,
sosyal ve altyapı projeleri bulunmamaktadır.
III.6. Proje için seçilen (baraj, regülatör ve HES’in alanları, iletim tüneli
güzergahları, hafriyat depo sahaları……) yerlerin mülkiyet durumu, kamulaştırma,
yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme
yöntemlerine ilişkin bilgi,
Proje sahası, 1/25.000 Ölçekli ERZURUM J46-a1 ve J46-a2 paftasında yer
almaktadır. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi içerisinde kalmakla beraber
kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti yapılarak kesin olarak
belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından yaklaşık 9 km
rölekasyon yolu yapılması gerekecektir. Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl
karayolundan ayrılan Çat-Hınıs Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı,
Erzurum’un Çat ilçesi ve Bingöl’ün Karlıova ilçesi sınırlarında kalmaktadır.
Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. Malatya-Elazığ-BingölTunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (28/02/2013)
23
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje alanını
kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı 1/100.000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir. Çevre
düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında kalmakta,
iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje üniteleri (baraj
göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında) ekolojik öneme
sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6). Arazi topoğrafyası yer yer
eğimli ve dik bir pozisyondadır.
Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusu
olmayıp, Elazığ ve Erzurum Orman Bölge Müdürlükleri görüşleri ile birlikte ÇED
İnceleme Değerlendirme Formlarında projenin orman alanı içinde bulunmadığı
belirtilmektedir (Bkz.Ek-5). 1 Nolu Kum Çakıl ocağı ve 2 Nolu Kaya Ocağı yerinin
meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı), diğer ocak alanları ise Z (Tarım Arazisi (Tarla,
Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) meşcere tipindedir.
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden Sosyolog Doç.Dr.
Suavi Aydın tarafından hazırlanan Sosyal Etki Değerlendirme Raporu’nda da belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-14); Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir. Bayındır tek bir yerleşim
birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi mevcuttur. Bu üç köyün de
yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha, sadece hayvancılık yapmaya
müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır. Söz konusu arazi şahıs tapulu
araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif edilmiştir. Geçitli köyünün otlak alanı
ve çayırlıkları azalacağından, tapulu veya tapusuz bu köy halkı tarafından kullanılan
arazinin kamulaştırma bedellerinin rayiçleri üzerinden takdir edilmesi ve zamanında
ödenmesinin yanısıra, kamulaştırma bedellerine belirli bir telafi edici meblağın eklenmesi
zorunludur. Geçitli köyü ile Çimenözü köyü Hasan Komu civarındaki otlaklıklar için
mahkemelik durumdadır. Çimenözü köyündeki hayvan miktarı ile nüfus ve nüfusun
ekonomik niteliği ile Geçitli köyündeki hayvan miktarı, nüfus ve nüfusun ekonomik niteliği
karşılaştırıldığında, bu davanın Geçitli köyü lehine sonuçlandırılması, tesisin yaratacağı
sosyal etkilerin azaltılması bakımından olumlu bir etki yaratacaktır. Bu ihtilafın Geçitli
köyü lehine sonuçlanması durumunda, baraj gölünün oluşmasıyla su altında kalacak
otlakların kaybı telafi edilebilecektir. Çimenözü köyünün en önemli kaybı çay kenarındaki
çayırlıkların su altında kalacak olmasıdır. Bu bakımdan buradaki kamulaştırmada sadece
arazi değerleri değil, çayırların biçilmesiyle elde edilen yem miktarının ortadan kalkması
nedeniyle, hayvanları beslemek için yaratılması gereken ek yatırım maliyetinin de
hesaplanarak kamulaştırma bedellerine ilave edilmesi gerekmektedir.
Hususlarına riayet edilecektir.
24
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırma işlemleri;
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs
2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “Kamulaştırma
Kanunu”na göre gerçekleştirilecektir.
Proje kapsamında Bingöl İl Özel İdaresi görüşünde (Bkz.EK-20) belirtildiği üzere,
Ankira Barajı ve HES Projesiyle ilgili tesis yapılması söz konusu olduğunda hali hazır ve
mevzi imar planları yapılacaktır.
Kamulaştırma planına göre; şahıs arazilerinin kamulaştırılması söz konusu olması
durumunda; 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15/c (Değişik: 5496 SK. 5. md)
maddesi gereğinde; kamulaştırma işlemleri EPDK tarafından yürütülecek, bu konuda
verilecek olan kamulaştırma kararı kamu yararı kararı yerine geçecek ve kamulaştırılan
taşınmaz mallar tapu kütüğünde hazine adına tescil edilecektir. Kamulaştırma işlemleri
sırasında her türlü zarar – ziyan yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır.
Halkın Katılım Toplantılarında halkın belirttiği üzere, kamulaştırma yapılacak
tapulu arazilerde bedeller rayiçler üzerinden tespit edilmeli ve zamanında hak sahiplerine
ödenmelidir.
Proje kapsamında 26.07.2008 Tarih ve 26948 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun” hükümlerine riayet edilecektir.
Proje kapsamında, su altında kalacak herhangi bir yerleşim yeri olmadığından
yeniden yerleşim de söz konusu değildir.
III.7. Diğer hususlar.
Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
25
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM IV :PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ
VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN
AÇIKLANMASI (*)
(*) Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu
bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma
kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve
kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje
sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların
yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge
alınarak rapora eklenir.
IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre
belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek)
Projeden etkilenecek alanın belirlenmesinde mevcut çevrenin özellikleri, projenin
inşaat ve işletme aşamasındaki çevresel etkileri ve proje alanının çevresinde direk veya
dolaylı yoldan etkilenmesi muhtemel halk dikkate alınarak etki alanı belirlenmeye
çalışılmıştır.
Proje alanının mülkiyet durumu, ekolojik yapısı, sosyo-kültürel yapısı ve korunan
alanlara göre pozisyonu rapor içerisinde ilgili bölümlerde değerlendirilmiştir. Bu
doğrultuda proje alanından etkilenmesi beklenen en yakın yerleşim yerleri; Ankira HES
yerine yaklaşık 890 m mesafedeki Geçitli Köyü ile baraj göl alanına yakın mesafedeki
Çimenözü Köyü’dür. Projede çevresel etkileri göz önünde bulundurulduğunda, katı ve sıvı
atıkların yürürlükte olan kanun ve yönetmelikler doğrultusunda herhangi bir alıcı ortama
karışmadan bertarafı sağlanacağından proje alanının yakın çevresine yayılacak bir yük
oluşmayacaktır. Bu kapsamda toz ve gürültü emisyonlarına göre etki alanı belirlenmiştir.
Projede değerlendirilen çevresel ve sosyal etkiler ışığında alınacak tedbirler raporda
öngörülmüş ve bu kapsamda projenin etki alanı yaklaşık 250 m çevresi olarak kabul
edilerek Ek-4’de verilen 1/25.000 Ölçekli haritada işaretlenmiştir.
Yukarıda da belirtildiği üzere ortalama etki alanı 250 metre kabul edilmiş ve
inceleme ve etki alanı bir alınmış olup inşaat alanından itibaren her yönden yaklaşık 250
m’lik alan kabul edilmiştir. Bu alanlardan kaynaklanacak toz, gürültü ve vibrasyon en kötü
koşullarda 250 m’lik alanı etkileyecektir. Proje alanı dağlık ve engebeli bir bölgede
olmasından dolayı yerleşim yerlerini etkilemeyecektir.
26
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal
kaynakların kullanımı,
IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler,
A)Bölgenin Genel İklim Koşulları
Bingöl ili iklim yönünden ilçelere ve topoğrafik duruma göre değişiklikler
göstermektedir. Özellikle Merkez ve Genç ilçelerinde iklim, diğer ilçelere göre oldukça
yumuşak geçmektedir. Buna rağmen il genelinde kara iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak ve
kurak, kışları soğuk ve sert geçer. Yağışlar kısın kar halinde, ilkbahar ve sonbahar
mevsimlerinde ise yağmur halinde görülür. Bingöl’de karasal iklimin özelliğine bağlı
olarak gece ile gündüz; en sıcak ay ile en soğuk ay arasındaki farkı fazla olmaktadır. En
sıcak ay Temmuz, en soğuk ay ise Ocak’tır. İlin sıcaklık şartları üzerinde basta enlem
durumu olmak üzere (38,53° Kuzey enlemi), deniz seviyesinden ortalama yüksekliğin
fazla olması etkenleri rol oynamaktadır. Uzun yılların sıcaklık ortalamalarına göre en
yüksek sıcaklık değeri 26,7 °C, en düşük sıcaklık değeri -2,6 °C’dir.
Erzurum il arazisinin büyük çoğunluğunda, karasal iklim özellikleri egemendir.
Kışlar uzun ve sert, yazlar kısa ve sıcak geçer. İl topraklarının kuzey kesimlerinde,
yüksekliği yaklaşık 1000 ila 1500 metrelere inen vadi içleriyle çukur sahalarda iklim,
büyük ölçüde sertliğini yitirir. Erzurum il merkezindeki meteoroloji istasyonunda 1929’
dan bu yana gözlem yapılmaktadır. Yaklaşık 70 yılı bulan gözlem sonuçlarına göre, ilde
en soğuk ay ortalaması, -8.6 C, en sıcak ay ortalaması 19.6 C, en düşük sıcaklık -35 C ve
en yüksek sıcaklık ise, 35 C olarak ölçülmüştür. Yıllık yağış tutarı 453 mmm. kadardır. En
az yağış kış devresinde düşer. Bu devrenin yağışları kar biçiminde olup, kar yağışlı gün
sayısı 50 ve kar örtüsünün yerde kalış süresi ise 114 gün kadardır. En yağışlı devre
ilkbahar ve yaz mevsimleridir.
Meteorolojik verilerin değerlendirilmesinde Hınıs Meteoroloji İstasyonundan
(1970-2012) verileri kullanılmıştır. 17740-Hınıs Meteoroloji istasyonuna ait Meteorolojik
Bülten (1970-2012), Olağanüstü Meteorolojik Olaylar (Fevk) bilgileri ile Standart
zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri bilgiler ile yağış şiddet-süre-tekerrrür
eğrileri Ek-12’de verilmiştir.
27
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
B) Basınç Dağılımı
Parametre
Rasat
Süresi
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
Tablo 14. Basınç Dağılımı
Ortalama
Basınç (hPa)
29
829.6
827.8
827.2
827
827.5
826.1
824.8
826.1
828.3
831
830.9
830.6
830.5
Maksimum
Basınç (hPa)
29
843
842.6
839.7
838.8
836.9
834.9
833
833.8
836.5
839.7
841.7
841.7
840.9
819.9
820
814.9
812.3
817.0
Minimum
809 812.2 815.7 817 815.3 816.4
29
814.5 808
Basınç (hPa)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
Basınç Değerleri Grafiği
850
Basınç (hPa)
840
830
Ortalama Basınç
(hPa)
Maksimum Basınç
(hPa)
Minimum Basınç
(hPa)
820
810
800
k
Yı
llı
ık
Ar
al
sı
m
Ka
l
Ek
im
Ey
lü
to
s
Ağ
us
m
m
uz
n
Te
Ha
zir
a
ıs
ay
M
an
Ni
s
ar
t
M
t
ba
Şu
O
ca
k
790
Aylar
Grafik 1. Basınç Dağılımı Grafiği
Basınç Dağılımı tablosu ve grafiği incelendiğinde,
Ortalama Basınç (hPa) değerlerinin en yüksek olduğu ayın Ekim ayı olduğu ve
ortalama basıncın 831 hPa olarak ölçüldüğü gözlenmektedir.
Maksimum Basınç (hPa) değerlerinin en yüksek olduğu ayın Ocak ayı olduğu ve
Maksimum Basınç Değerinin 843 hPa olarak ölçüldüğü gözlenmektedir.
Minimum Basınç (hPa) değerlerinin en yüksek olduğu ayın Ekim ayı olduğu ve
Minimum Basınç Değerinin 820 hPa olarak ölçüldüğü gözlenmektedir.
Yıllık Ortalama Basınç ise 830,5 hPa, Yıllık Maksimum Basınç 840,9 hPa ve Yıllık
Minimum Basınç 817 hPa olarak ölçüldüğü gözlenmektedir.
28
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
C) Sıcaklık Dağılımı
Rasat
Süresi
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
Parametre
Ocak
Tablo 15. Sıcaklık Dağılımı
43
-9.1
-7.9
-2.2
5.9
11.5
16.3
20.7
20.4
15.6
9.1
1.5
-5.4
10.0
43
-3.6
-2.1
3
11.7
18
23.4
28.4
28.5
24.2
16.8
7.5
-0.4
16.5
43
-14
-13
-6.8
0.8
4.9
8.9
13.1
12.8
7.9
2.9
-3.2
-9.7
4.0
43
1
12
28
23
31
25
31
13
1
2
16
4
31
2001
2008
1990
2006
2000
2006
2006
1999
2011
2010
2011
Ortalama
Sıcaklık (°C)
Maksimum
Sıcaklıkların
Ortalaması
(°C)
Minimum
Sıcaklıkların
Ortalaması
(°C)
Maksimum
Sıcaklık Günü
Maksimum
Sıcaklık Yılı
43
Maksimum
Sıcaklık (°C)
43
10
8.4
21.4
25.8
27.3
31.6
36.2
36
31.5
27
19
16.2
36.2
Minimum
Sıcaklık Günü
43
20
10
5
1
1
1
11
30
30
31
30
28
1
Minimum
Sıcaklık Yılı
43
1985
2003
1984
1991
1992
1987
2009
1996
1993
1992
1972
-9.5
-23.2 -32.5
2000 1979
1972 1991
Minimum
43
-32
-34 -28.2 -17
-4.5
1
2.8
6
-0.6
Sıcaklık (°C)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
35
30
25
20
15
10
5
-10
-15
-20
Ortalam a Sıcaklık (°C)
Maks im um Sıcaklıkların Ortalam as ı (°C)
Minim um Sıcaklıkların Ortalam as ı (°C)
Grafik 2. Sıcaklık Dağılımı Grafiği
29
A
ra
lık
K
as
ım
E
ki
m
E
yl
ül
A
ğu
st
os
M
ay
ıs
H
az
ira
n
T
em
m
uz
N
is
an
M
ar
t
-5
Ş
ub
at
O
ca
k
0
-34
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Sıcaklık Dağılımı tablosu ve grafiği incelendiğinde,
Ortalama Sıcaklık dağılımı Temmuz ayında en yüksek ortalamaya ulaşmaktadır.
Temmuz ayında en yüksek ortalama sıcaklık 20,7 0C (Cantigrat)’dir.
Maksimum Sıcaklık dağılımı incelendiğinde Ağustos ayında en yüksek sıcaklık
verilerinin ölçüldüğü görülmektedir. Ağustos ayında en yüksek sıcaklık değeri 28,5 0C
(Cantigrat)’dir.
Minimum Sıcaklık dağılımı incelendiğinde Ocak ayında en düşük sıcaklık
verilerinin ölçüldüğü görülmektedir. Ocak ayında en düşük sıcaklık değeri -14 0C
(Cantigrat)’dir.
D) Yağış Dağılımı
Rasat
Süresi
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
Parametre
Ocak
Tablo 16. Yağış Dağılımı
43
48.5
63.5
73.8
83.2
69.1
32.8
14.5
11.3
13.9
52.3
56.5
55.5
51.5
43
40.1
63.5
54
53.2
65.6
28
29.4
44
28.9
65.8
57.7
41.9
65.8
Toplam Yağış
Ortalaması
(mm)
Maksimum
Yağış (mm)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
Toplam Yağış Ortalaması (mm)
Eylül
Ekim
Maksimum Yağış (mm)
Grafik 3.Yağış Dağılımı Grafiği
30
Kasım
Aralık
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Yağış Dağılımı tablosu ve grafiği incelendiğinde,
en yüksek yağışlı ayın Ekim ayı, en düşük yağışlı ayın Haziran ayı olduğu
gözlenmektedir. Nisan ayında en yüksek yıllık ortalama toplam yağış miktarı 83,2 mm,
Ağustos ayında en düşük Ortalama Toplam Yağış miktarı 11,3 mm’dir.
Hınıs Meteoroloji İstasyonuna ait Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış
Değerleri (mm) Tablosu ve Yağış Şiddet-Süre-Tekerrür Eğrileri Grafiği EK-12’de
verilmiştir.
E) Ortalama Nispi Nem Dağılımı
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
07 Lokal
43
82.8 82.9
81.7
79
72.8 65.3 61.3 63.1
Ortalama Nisbi
Nem (%)
14 Lokal
43
71.8
70
65.3
52.5 45.1 37.9 31.9 31.2
Ortalama Nisbi
Nem (%)
21 Lokal
43
81.3 81.8
79.3
71.3 66.3 57.4 48.4 46.5
Ortalama Nisbi
Nem (%)
Ortalama Nem
43
78.7 78.2
75.4
67.6 61.4 53.5 47.2
47
(%)
Minimum Nem
43
2
21
4
3
1
2
1
2
(%)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Ocak
Rasat
Süresi
Parametre
Şubat
Tablo 17. Ortalama Nisbi Nem Dağılımı
69.3
81.7
84
83.4
79.2
32.9
43.2
57.5
69.7
71.8
50.9
66.7
76.4
80.7
70.8
51.1
63.9
72.6
77.9
78.7
2
5
8
2
8.0
90
07 Lokal Ortalama Nisbi Nem
(%)
80
70
14 Lokal Ortalama Nisbi Nem
(%)
60
50
40
21 Lokal Ortalama Nisbi Nem
(%)
30
Ortalama Nem (%)
20
Minimum Nem (%)
10
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Grafik 4. Nisbi Nem Dağılımı Grafiği
31
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ortalama Nisbi Nem dağılımı tablosu ve grafiği incelendiğinde;
07 Lokal Ortalama Nisbi Nem (%) değerinin yıllık ortalaması % 79,2, 14 Lokal
Ortalama Nisbi Nem (%) değerinin yıllık ortalaması % 71,8, 21 Lokal Ortalama Nisbi
Nem (%) değerinin yıllık ortalaması % 70,8, en düşük değerin Ağustos ayında % 47, en
yüksek değerin ise Ocak ayında % 78,7 olarak ölçüldüğü Minimum nem ise Mayıs ve
Temmuz aylarında en düşük %2 olarak ölçüldüğü gözlenmektedir.
F) Buharlaşma Durumu
145.3
21
78.5
16
6.8
17.4
300
250
200
Ortalama Açık Yüzey
Buharlaşması (mm)
150
Maksimum Açık Yüzey
Buharlaşması (mm)
100
50
k
Yı
llı
ra
lı k
A
Ey
lü
l
Ek
im
Ka
sı
m
M
ar
t
Ni
sa
n
M
ay
ıs
Ha
zir
an
Te
m
m
u
Ağ z
us
to
s
O
ca
k
Ş
ub
at
0
Grafik 5. Buharlaşma Grafiği
Buharlaşma dağılımı tablosu ve grafiği incelendiğinde; ortalama açık yüzey
buharlaşması yıllık 78,5 mm olup, maksimum açık yüzey buharlaşması Ağustos ayı
içerisinde 17,4 mm olarak verilmiştir.
32
Yıllık
Aralık
Kasım
Ekim
Ortalama Açık
Yüzey
26
6.3
121
176 252.1 220.3
Buharlaşması
(mm)
Maksimum Açık
Yüzey
26
7
14
15.2
17
17.4
Buharlaşması
(mm)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Rasat
Süresi
Şubat
Parametre
Ocak
Tablo 18. Buharlaşma Dağılımı
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
G) Sayılı Günler Dağılımı
Hınıs Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre sisli günler sayısı ortalaması
1,0, Dolulu günler sayısı ortalaması 0,1, Kırağılı günler sayısı ortalaması 0,8, Toplam orajlı
günler sayısı ortalaması 3,3, Kar yağışlı günler sayısı yıllık 112,9, Kar örtülü günler sayısı
yıllık 8,8 olarak verilmiştir.
0.1
43
8.4
43
28.6
0.3
0.1
Yıllık
39
0.3
Aralık
0
Kasım
43
0.1
Ekim
0.5
Eylül
2.1
Ağustos
2.2
Temmuz
2.7
Haziran
Nisan
39
Mayıs
Mart
Sisli Günler
Sayısı
Ortalaması
Dolulu Günler
Sayısı
Ortalaması
Kırağılı
Günler
Sayısı
Ortalaması
Toplam Orajlı
Günler Sayısı
Ortalaması
Kar Yağışlı
Günler Sayısı
Rasat
Süresi
Şubat
Parametre
Ocak
Tablo 19. Sayılı Günler Değerleri
0.1
1.4
2.9
1.0
0
0
0.1
2.8
5
1.2
0.8
0
0.1
0
0.4
8.8
8.2
2.9
0.1
0.4
3.1
7.5
3.3
27.3
25
5.2
0.1
0.3
5.3
21.1
112.9
0.6
0
Kar Örtülü
37
0.1
0.6
2.5
2.5
1.2
0.9
0.4
Günler Sayısı
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
8.8
35
30
Sisli Günler
Sayısı
Ortalaması
25
Dolulu Günler
Sayısı
Ortalaması
20
Kırağılı Günler
Sayısı
Ortalaması
15
Toplam Orajlı
Günler Sayısı
Ortalaması
10
Kar Yağışlı
Günler Sayısı
5
Kar Örtülü
Günler Sayısı
Grafik 6. Sayılı Günler Değerleri Grafiği
33
Ar
al
ık
Ka
sı
m
Ek
im
Ey
lü
l
Ağ
us
to
s
n
m
uz
Te
m
Ha
zir
a
ay
ıs
M
an
Ni
s
M
ar
t
Şu
ba
t
O
ca
k
0
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
H) Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı
Hınıs Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre maksimum kar kalınlığı Şubat
ayı içerisinde 190 cm olarak verilmiştir.
Kasım
Aralık
Yıllık
Maksimum Kar
43
136 190
160
76
18
Kalınlığı (cm)
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Rasat
Süresi
Mart
Ocak
Parametre
Şubat
Tablo 20. Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı
22
52
77
50.0
200
180
160
140
120
Maksimum Kar
Kalınlığı (cm)
100
80
60
40
20
k
Yı
llı
Ar
al
ık
as
ım
K
Ek
im
Ey
lü
l
Ağ
us
to
s
m
uz
n
Te
m
Ha
zir
a
ay
ıs
M
an
Ni
s
ar
t
M
Şu
ba
t
O
ca
k
0
Grafik 7. Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği
I) Rüzgar Dağılımı (Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Dağılımı, Yönlere
Göre Rüzgar Hızı, Ortalama Rüzgar Hızı Dağılımı, En Hızlı Esen Rüzgar Yön ve
Hızı, Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı, Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı)
Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Dağılımı (Aylık ve Yıllık)
Hınıs Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları arası meteorolojik verileri
incelendiğinde; gözlem kayıtlarına göre yıllık 1.derecede hakim rüzgar yönünün kuzey
(N=53401) yönünde olduğu tespit edilmiştir.
Aylık veriler incelendiğinde ise; Ocak, Şubat Mart, Nisan, Mayıs, Haziran,
Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında hakim rüzgar yönünün kuzey
(N) olduğu tespit edilmiştir.
34
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Hınıs Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre rüzgarın esme sayıları toplamı
aylık ve yıllık olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yıllık
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Ocak
Şubat
Tablo 21. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Verileri (Aylık ve Yıllık)
Rüzgar Yönü
Rasat
Süresi
N
43
3858 3071 4106 3496 3769 6073 7257 5936 3857 3319 3682 4977 53401
NNE
43
961
908
1204
865
840
892
788
680
567
647
771
1059 10182
NE
43
1247
928
983
555
459
416
330
266
342
411
522
1022
ENE
43
1482 1446 1585
735
744
558
415
322
405
704
885
1345 10626
E
43
3398 3307 3212 1789 1853 1609 1064 1088 1285 1785 2367 3044 25801
ESE
43
1585 1714 1460 1367 2027 1750 1722 1593 1580 2302 2043 1760 20903
SE
43
728
629
546
711
651
552
768
870
873
729
771
730
8558
SSE
43
479
529
563
829
857
638
782
804
773
725
603
515
8097
S
43
1837 1770 2256 3094 3134 2301 2095 2213 3102 2637 2122 1898 28459
SSW
43
697
695
730
1542 1561 1066
905
1114 1115
983
742
523
11673
SW
43
296
448
453
1228
839
737
674
933
1053
859
451
514
8485
WSW
43
235
227
351
834
1003
510
458
596
766
699
374
328
6381
W
43
564
518
799
1697 1637 1021
862
914
1274 1248
975
751
12260
WNW
43
465
486
640
1035
745
857
1066 1133
867
408
9426
NW
43
1562 1404 1915 1909 1906 2264 2154 2707 2406 2192 2256 2012 24687
NNW
43
2305 1861 2663 2253 2716 3765 4951 4619 3625 2997 2809 2016 36580
906
818
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
N
NNW
60000
NNE
50000
NW
NE
40000
30000
WNW
ENE
20000
10000
W
0
E
WSW
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Yıllık
Grafik 8. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Grafiği (Yıllık)
35
7481
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
N
NNW 4000
NNE
3000
NW
NW
NE
ENE
WNW
E
W
ESE
WSW
WSW
SW
0
SSW
SW
SSE
SE
SSW
Ocak
S
SSE
Şubat
S
Grafik 9.Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Ocak)
Grafik 10. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Şubat)
N
N
NNW 5000
4000
E
ESE
SE
NNE
NW
NE
NNW 5000
4000
NNE
NE
3000
WNW
3000
2000
ENE
WNW
W
1000
0
E
W
ESE
WSW
2000
ENE
1000
WSW
SW
SE
SSW
SSE
ESE
SW
W
1000
0
Nisan
Grafik 12. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Nisan)
N
NNE
NW
NE
3000
2000
SSE
S
N
WNW
SE
SSW
Grafik 11. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Mart)
NNW 5000
4000
E
0
Mart
S
NW
ENE
1000
0
NW
NE
2000
1000
W
NNE
3000
2000
WNW
NNW 5000
4000
NNW 5000
4000
NNE
NE
3000
WNW
ENE
2000
ENE
1000
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
E
ESE
SW
SSE
S
0
SE
SSW
Mayıs
SSE
S
Grafik 13. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Mayıs)
Haziran
Grafik 14. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Haziran)
36
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
N
NW
NNW 5000
4000
NNE
NW
NE
NNW 5000
4000
2000
WNW
ENE
2000
E
W
ESE
WSW
0
WSW
SW
SE
SSW
0
SW
SE
SSW
SSE
Temmuz
S
Grafik 15. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Temmuz)
N
NNE
NE
NW
3000
WNW
NNW 5000
4000
NNE
NE
3000
2000
WNW
ENE
2000
ENE
1000
1000
W
W
E
0
WSW
SW
E
0
WSW
ESE
ESE
SW
SE
SE
SSW
SSW
SSE
Grafik 17. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Eylül)
N
NNE
NW
NE
NNW 5000
4000
2000
WNW
ENE
NE
2000
ENE
1000
1000
0
W
NNE
3000
3000
WNW
Ekim
Grafik 18. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Ekim)
N
NNW 5000
4000
SSE
S
Eylül
S
NW
Ağustos
Grafik 16. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Ağustos)
N
NNW 5000
4000
E
ESE
SSE
S
NW
ENE
1000
1000
W
NE
3000
3000
WNW
NNE
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
E
ESE
SW
SSE
S
0
SE
SSW
Kasım
SSE
S
Grafik 19. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Kasım)
Aralık
Grafik 20. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Aralık)
37
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Dağılımı (Mevsimlik)
Hınıs Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre rüzgarın esme sayıları toplamı
mevsimlik olarak incelendiğinde; İlkbahar, yaz, sonbahar ve kış aylarında hakim rüzgar
yönü kuzey (N) yönünde olduğu tespit edilmiştir.
Rüzgar Yönü
Rasat Süresi
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
Kış
Tablo 22. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar Verileri (Mevsimlik)
N
43
11371
19266
10858
11906
NNE
43
2909
2360
1985
2928
NE
43
1997
1012
1275
3197
ENE
43
3064
1295
1994
4273
E
43
6854
3761
5437
9749
ESE
43
4854
5065
5925
5059
SE
43
1908
2190
2373
2087
SSE
43
2249
2224
2101
1523
S
43
8484
6609
7861
5505
SSW
43
3833
3085
2840
1915
SW
43
2520
2344
2363
1258
WSW
43
2188
1564
1839
790
W
43
4133
2797
3497
1833
WNW
43
2581
2420
3066
1359
NW
43
5730
7125
6854
4978
9431
6182
43
7632
13335
NNW
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
N
N
NNW 12000
10000
NW
NNW
NNE
WNW
ENE
4000
ENE
5000
2000
W
NE
10000
6000
WNW
NNE
15000
NW
NE
8000
20000
0
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
SSE
0
E
ESE
SW
İlkbahar
SE
SSW
S
SSE
Yaz
S
Grafik 21. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (İlkbahar)
38
Grafik 22. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Yaz)
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
N
NNW
12000
12000
NNW
NNE
NNE
10000
NW
9000
NW
NE
8000
6000
WNW
NE
6000
WNW
ENE
4000
ENE
3000
2000
W
W
E
0
WSW
WSW
ESE
SW
SSE
ESE
SW
SE
SSW
E
0
SE
SSW
Sonbahar
SSE
Kış
S
S
Grafik 23. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Sonbahar)
Grafik 24. Esme Sayıları Toplamına Göre Rüzgar
Grafiği (Kış)
Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Dağılımı (Aylık ve Yıllık)
Hınıs Meteoroloji İstasyonu 1970-2012 yılları arası meteorolojik verileri
incelendiğinde; gözlem kayıtlarına göre yıllık rüzgar hızı kuzey (N) ve güney (S) yönünde
1.9 m/sn hızında olduğu tespit edilmiştir.
Aylık veriler incelendiğinde ise; Ocak ve Şubat ayında güney (S) yönünde 2,0
m/sn, Mart ayında güney (S) yönünde 2,1 m/sn, Nisan ayında güney (S) yönünde 2,2 m/sn,
Mayıs ayında güney-güneybatı (SSW) yönünde 2,3 m/sn, Haziran ve Ağustos ayında
kuzey (N) yönünde 2,4 m/sn, Temmuz ayında kuzey (N) yönünde 2,7 m/sn, Eylül ayında
güney (S) yönünde 1,9 m/sn, Ekim ayında güney (S) yönünde 1,7 m/sn, Kasım ayında
güney (S) yönünde 1,6 m/sn ve Aralık ayında güney (S) yönünde 1,8 m/sn hızında olduğu
tespit edilmiştir.
Hınıs Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre esme hızlarına göre rüzgarın
ortalama hızları aylık ve yıllık olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Rüzgar Yönü
Rasat
Süresi
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
Tablo 23. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızları (Aylık ve Yıllık)
N
43
1.8
2
1.9
1.7
1.9
2.4
2.7
2.4
1.8
1.5
1.5
1.6
1.9
NNE
43
1.1
1.2
1.3
1.4
1.6
2
2.5
2.1
1.6
1.2
1.1
0.9
1.5
NE
43
0.8
0.9
1
1.2
1.3
1.5
1.8
1.4
1.2
1
0.9
0.8
1.2
ENE
43
0.9
1
1.1
1.4
1.5
1.5
1.7
1.6
1.3
1.1
1.1
1
1.3
39
Rüzgar Yönü
Rasat
Süresi
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ocak
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
E
43
1.1
1.2
1.3
1.5
1.6
1.6
1.7
1.6
1.3
1.2
1.2
1.1
1.4
ESE
43
1.5
1.5
1.6
1.8
1.9
1.8
1.8
1.6
1.5
1.4
1.4
1.4
1.6
SE
43
1.5
1.5
1.6
1.8
1.7
1.6
1.6
1.5
1.3
1.2
1.3
1.4
1.5
SSE
43
1.7
1.7
1.5
1.9
2.1
2.1
1.8
1.8
1.7
1.4
1.5
1.5
1.7
S
43
2
2
2.1
2.2
2.1
2
1.7
1.8
1.9
1.7
1.6
1.8
1.9
SSW
43
1.4
1.7
1.7
2.2
2.3
2.1
1.7
1.7
1.6
1.4
1.5
1.6
1.7
SW
43
1.1
1.5
1.4
2
1.8
1.6
1.3
1.4
1.4
1.2
1.2
1.3
1.4
WSW
43
1.4
1.3
1.4
1.9
1.9
1.5
1.2
1.2
1.3
1.2
1.2
1.3
1.4
W
43
1.1
1.2
1.3
1.8
1.6
1.4
1.2
1.1
1.1
1.1
1
1
1.2
WNW
43
1.4
1.7
1.6
1.7
1.6
1.5
1.5
1.3
1.2
1.1
1.2
1.2
1.4
NW
43
1.8
2
1.9
1.8
1.6
1.7
1.9
2
1.5
1.2
1.4
1.5
1.7
NNW
43
1.9
2
1.9
1.6
1.7
2.1
2.5
2.3
1.7
1.2
1.4
1.5
1.8
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
N
NNW
NW
3.0
NNE
NE
2.0
WNW
W
1.0
ENE
0.0
E
WSW
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Yıllık
Grafik 25. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Grafiği (Yıllık)
40
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
N
NNW
5
NNE
4
NW
NNW
2
2
WNW
ENE
0
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
0
SSE
ESE
W
N
5
4
3
2
1
0
NNE
5
NNE
4
NW
NE
NE
3
WNW
ENE
2
ENE
1
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
SSE
S
0
ESE
Mart
SE
SSW
W
1
0
Nisan
Grafik 29. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Nisan)
N
N
WNW
SSE
S
5
4
3
2
E
SW
Grafik 28. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Mart)
NW
Şubat
Grafik 27. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Şubat)
NNW
WSW
NNW
SSE
S
N
WNW
SE
SSW
Ocak
Grafik 26. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Ocak)
NW
E
SW
S
NNW
ENE
1
1
W
NE
3
3
WNW
NNE
4
NW
NE
5
NNW
NNE
NNE
4
NW
NE
5
NE
3
WNW
ENE
2
ENE
1
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
E
ESE
SW
SSE
S
0
SE
SSW
Mayıs
SSE
S
Grafik 30. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Mayıs)
41
Haziran
Grafik 31. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Haziran)
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
N
NNW
5
NNE
4
NW
2
ENE
WNW
E
W
WSW
SW
ESE
WSW
SE
SSW
2
ESE
SE
SSW
S
Ağustos
Grafik 33. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Ağustos)
N
NNW
NNE
4
NNE
NE
3
WNW
2
5
4
NW
NE
3
2
ENE
W
0
ENE
1
1
W
SSE
Temmuz
N
5
E
SW
Grafik 32. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Temmuz)
WNW
ENE
0
SSE
S
NW
NE
1
0
NNW
NNE
3
1
W
5
4
NW
NE
3
WNW
NNW
E
0
E
WSW
WSW
ESE
SW
ESE
SSW
SE
SSW
SSE
Grafik 35. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Ekim)
N
N
NNW
NNE
4
NW
NW
NE
2
NNE
NE
3
WNW
ENE
2
ENE
1
1
0
W
5
4
3
WNW
Ekim
Eylül
Grafik 34. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Eylül)
5
SSE
S
S
NNW
SE
SW
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
SE
SSW
SSE
S
0
E
ESE
SW
SE
SSW
Kasım
SSE
S
Grafik 36. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Kasım
42
Aralık
Grafik 37. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı
Grafiği (Aralık)
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızı Dağılımı (Mevsimlik)
Hınıs Meteoroloji İstasyonu 1970-20102 yılları arası meteorolojik verileri
incelendiğinde; gözlem kayıtlarına göre mevsimlik rüzgar hızı ilkbahar aylarında güney
(S) yönünde 6,4 m/sn, yaz aylarında kuzey (N) yönünde 7,5 m/sn, sonbahar aylarında
güney (S) yönünde 5,2 m/sn ve kış aylarında güney (S) yönünde 5,8 m/sn hızında olduğu
tespit edilmiştir.
Rüzgar Yönü
Rasat Süresi
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
Kış
Tablo 24. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama Hızları (Mevsimlik)
N
43
5.5
7.5
4.8
5.4
NNE
43
4.3
6.6
3.9
3.2
NE
43
3.5
4.7
3.1
2.5
ENE
43
4
4.8
3.5
2.9
E
43
4.4
4.9
3.7
3.4
ESE
43
5.3
5.2
4.3
4.4
SE
43
5.1
4.7
3.8
4.4
SSE
43
5.5
5.7
4.6
4.9
S
43
6.4
5.5
5.2
5.8
SSW
43
6.2
5.5
4.5
4.7
SW
43
5.2
4.3
3.8
3.9
WSW
43
5.2
3.9
3.7
4
W
43
4.7
3.7
3.2
3.3
WNW
43
4.9
4.3
3.5
4.3
NW
43
5.3
5.6
4.1
5.3
4.3
5.4
43
5.2
6.9
NNW
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
N
NNW
20
N
NNE
16
NW
NNW
NE
NW
NE
12
8
ENE
WNW
8
4
W
NNE
16
12
WNW
20
ENE
4
0
WSW
SW
E
W
ESE
WSW
0
E
ESE
SW
SE
SE
Yaz
SSW
SSE
SSW
İlkbahar
SSE
S
S
Grafik 38. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama
Hızı Grafiği (İlkbahar)
43
Grafik 39. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama
Hızı Grafiği (Yaz)
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
N
NNW
N
20
16
NW
NNW
NNE
NW
NE
NE
12
8
WNW
ENE
ENE
8
4
4
0
W
NNE
16
12
WNW
20
W
E
WSW
WSW
ESE
SW
ESE
SW
SE
SSW
E
0
SSE
SE
SSW
Sonbahar
SSE
Kış
S
S
Grafik 40. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama
Hızı Grafiği (Sonbahar)
Grafik 41. Esme Hızlarına Göre Rüzgarın Ortalama
Hızı Grafiği (Kış)
Ortalama Rüzgar Hızı
Ortalama rüzgar hızı yıllık 1,5 m/sn, maksimum rüzgar hızı güneybatı (SW)
yönünde 28,1 m/sn, fırtınalı günler sayısı ortalaması yıllık 0,2 ve kuvvetli rüzgarlı günler
sayısı ortalaması yıllık 2,6 olduğu tespit edilmiştir.
44
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
Ortalama
43
1.2
1.3
1.4
1.7
1.7
1.9
2.1
1.9
Rüzgar Hızı
(m_sec)
Maksimum
43
28.1 21
23
25
26.6 26.5 20.6 22.5
Rüzgar Hızı
( m_sec )
Maksimum
43
SW SW WSW
N
S
NW SSW SSW
Rüzgar Yönü
Fırtınalı
43
0.3
0.1
0.2
0.3
0.4
0.3
0.1
0.1
Günler Sayısı
Ortalaması
Kuvvetli
Rüzgarlı
43
2
2.3
2.8
3.7
3.9
3.4
3.2
2.4
Günler Sayısı
Ortalaması
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 1970-2012 Hınıs Meteoroloji İstasyonu Verileri
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Rasat
Süresi
Şubat
Rüzgar Yönü
Ocak
Tablo 25. Ortalama ve Maksimum Rüzgar Hızı, Fırtınalı ve Kuvvetli Günler Sayısı Ortalaması
1.5
1.2
1.2
1.2
1.5
24.1
20.1
24.1
21
28.1
S
WSW
SW
SSE
SW
0.1
0.1
0.1
0.1
0.2
2.3
2.1
1.9
1.7
2.6
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
2.5
2
1.5
1
0.5
Ar
al
ık
m
Ka
sı
Ek
im
Ey
lü
l
Te
m
m
uz
Ağ
us
to
s
az
ira
n
H
M
ay
ıs
N
is
an
M
ar
t
Şu
ba
t
O
ca
k
0
Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec)
Grafik 42. Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği
30
25
20
15
10
5
Maksimum Rüzgar Hızı ( m_sec )
Grafik 43. Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği
45
Ar
al
ık
Ka
sı
m
Ek
im
Ey
lü
l
H
az
ira
n
Te
m
m
uz
Ağ
us
to
s
M
ay
ıs
N
is
an
M
ar
t
Şu
ba
t
O
ca
k
0
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
Ar
al
ık
m
Ka
sı
Ek
im
Ey
lü
l
Te
m
m
uz
Ağ
us
to
s
az
ira
n
H
M
ay
ıs
N
is
an
M
ar
t
Şu
ba
t
O
ca
k
0
Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması
Grafik 44. Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği
4.5
4
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
Ar
al
ık
m
Ka
sı
Ek
im
Ey
lü
l
Te
m
m
uz
Ağ
us
to
s
az
ira
n
H
M
ay
ıs
N
is
an
M
ar
t
Şu
ba
t
O
ca
k
0
Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması
Grafik 45. Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği
Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri tablosu, Yağış-Şiddet
Süre-Tekerrür Eğrileri Ayrıca Olağanüstü meteorolojik olaylar (FEVK) bilgileri Ek-12’de
verilmiştir.
46
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
J) Hava Kalitesi Modelleme Çalışması
Ankira Enerji Üretim Ltd Şti’ ye ait Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali,
Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi Kapsamında Açılacak
Malzeme Ocakları Projesi’nden kaynaklanacak toz emisyonlarının kütlesel debileri
hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması
Yönetmeliği’ne göre değerlendirilerek modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi Raporu’nda Şekil 2 ila Şekil 11 arasında
verilen emisyon dağılım grafiklerinden görüleceği üzere; bölgede Kuzey, Kuzey Batı ve
Güney, Güney Doğu yönünden esen rüzgarlar ve topografyanın etkisiyle, uzun vade
maksimum YSK’ların faaliyet alanlarının Güney ve Kuzey Batısında oluşmasına neden
olmaktadır. Emisyon dağılım profili ve inceleme alanının topografik yapısı birlikte
değerlendirildiğinde bu dağılım profilinin nedeni daha net olarak anlaşılmaktadır.
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi Raporu’nda Tablo 5’te görüleceği üzere, PM10,
ve Çöken Toz emisyonları için elde edilen YSK değerleri HKDYY’de belirtilen geçiş
dönemi sınır değerlerinin ve SKHKKY sınır değerlerinin altında kalmaktadır. PM10 için
hesaplanan maksimum günlük ortalama YSK değeri HKDYY’nde verilen hedeflenen KVS
değerini yılda 4 defa (zamanın % 1’inde) aşmaktadır.
Diğer taraftan, Şekil 2 ila Şekil 11 arasında verilen yıllık ortalama YSK dağılım
profilleri, tesisten kaynaklanacak emisyonların çevrede bulunan yerleşim alanları üzerine
etkisinin düşük düzeyde olduğunu işaret etmektedir.
Sonuç olarak, Ankira Enerji Üretim Ltd Şti’ ye ait Ankira Barajı ve Hidroelektrik
Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi Kapsamında
Açılacak Malzeme Ocakları Projesi’nden kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve
standartlarda belirtilen kontrol tedbirlerinin uygulanması ve kırma eleme ünitesinin kapalı
ortamda çalıştırılması, oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda
(Yerleşim birimleri, hassas kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi
değişimlerini engelleyecek ve Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını
sağlayacaktır.
Projenin işletme aşamasında yapılacak çalışmalar nedeniyle, akarsu yatağı ve baraj
göl alanı civarındaki iklimi yumuşattığı ve şekillendirdiği için nem koşulları nedeniyle
civarında kaydadeğer bir bitkisel yapının şekillenmesi söz konusu olacaktır. Bilindiği gibi,
bitki örtüsü ortam neminin belirlenmesinde en önemli rolü oynamaktadır. Proje sahasında,
akarsu ve baraj göl alanı boyunca, nispeten nemli olarak tanımlanabilecek klimatik
koşullar söz konusu olacaktır.
47
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.2. Jeolojik özellikler
IV.2.2.1. Bölgesel jeoloji, sahanın 1/25.000 ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik
kolon kesitleri,
GENEL JEOLOJİ
(PALEOZOYİK)
PERİDOTİT (Pzhp)
Peridotitler, genellikle serpantinleşmiş dunit ve harzburgitlerden oluşur. Tektonik
deformasyonlarla iç yapısı bozulmuş, ezilmiş, milonitleşmiş ve serpantinleşmiştir. Birimi
kesen faylar boyunca çıkan sıcak su kaynakları çevresinde, genellikle sarımtrak-kızılkahve
renkli listvenit, hidrotermal suların serpantinler içerisinde oluşturduğu Mg-Ca silikat
kayası olduğundan, topoğrafyada sarp çıkıntılar oluşturmaktadır. Ayrıca yer yer opal ve
magnezit oluşumları gözlenir. Peridotit ve gabrolar arasındaki dokanakların faylı
gözlenmesine karşın, bu bölgede serpantinleşmiş peridotitlerin üste doğru piroksenit ve
gabrolara yer yer tedricen geçtikleri gözlenir.
(EOSEN)
KOZLU FORMASYONU (Eok)
Birim çakıltaşı, kumtaşı, kalkarenit, marn, kiltaşı, tüfit, kireçtaşı, lav ve piroklastik
kaya türlerinden oluşur. Çalışma alanında kireçtaşı (Eokk) üyesi ayırtlanmıştır. Birim, yer
yer az miktarda volkanit arakatkı içerir. Tabandaki peridotitleri açısal uyumsuzlukla örter.
Üste doğru Memişkomu formasyonuna tedrici geçiş gösterir.
KİREÇTAŞI ÜYESİ (Eokk)
Formasyon, farklı düzeylerinde görülen ince-orta katmanlı, bej-gri, boz renkli, yer
yer marn, kumtaşı, kalkarenit arakatkılarını içeren kireçtaşlarından oluşur.
MEMİŞKOMU FORMASYONU (Eom)
Formasyon çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı, tüfit, marn, lav ve piroklastik
kaya türlerinden oluşur. Orta-kalın katmanlıdır.
48
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
(OLİGOSEN-ALT MİYOSEN)
MOLLAKULAÇDERE FORMASYONU (OlMim)
Birimi ilk kez Özcan (1967) adlamış ve tanımlamıştır. Marn, kiltaşı, kumtaşı , tüflü
marn, kireçtaşı, tüfit, lav, piroklastik kayaç, çamurtaşı ve evaporitden oluşur. Ancak bu
paftada evaporit, kireçtaşı ve volkanit arakatkılar çok az görülür. Formasyonun , bölgede
farklı çökelme ortamlarını (karasal, evaporit, denizel) temsil eden kaya stratigrafi
birimlerinden oluştuğu gözlenmiştir. Yer yer bitki-kömür kırıntılarını içeren, ince-orta
katmanlardan oluşur. Memişkomu formasyonu ile uyumlu ve geçişlidir. Üste doğru
Adilcevaz formasyonuna tedrici olarak geçer.
(ALT MİYOSEN)
ADİLCEVAZ FORMASYONU (Mia)
Birimi ilkkez Demirtaşlı ve Pissoni (1965) tarafından Adilcevaz kireçtaşı , daha
sonra Akay ve diğerleri (1989) ile Tarhan (1989) tarafından Adilcevaz formasyonu olarak
adlanmıştır. Formasyon tüf içerikli resifal kireçtaşı, tüfit, kalkarenit, kumtaşı, çakıltaşı ve
marn gibi kaya türlerinden oluşur. Yer yerde jips, volkanit (lav, piroklasit) arakatkılarını
içerir. Kireçtaşı üyesi (Miak) ayırtlanmıştır. Kireçtaşları som olup, kalınlığı 15-200 m
arasında değişir. Makro fosil ve mercan kolonileri içerir. Mollakulaçdere formasyonu ile
uyumlu ve geçişlidir.
(ÜST MİYOSEN)
KOHKALE TEPE LAVI (Mivsk)
Çıkış yeri Bingöl dağı volkanıdır. Koyu-siyah renkli kompakt, kalın kesimleri
soğuma sütunludur. Genellikle levhamsı bir yapı gösterir. Bu lavlar bazalt, bazaltik
andezit, andezitik bazalt, andezit kaya tipleri olarak belirlenmiştir. Yaklaşık kalınlığı 1-50
m’dir.
(PLİYOSEN)
YOLÜSTÜ FORMASYONU (Ply)
Formasyonu ilk kez Tarhan (1989) adlamış ve tanımlamıştır. Birim çakıltaşı,
kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı, marn, tüflü marn, kiltaşı, tüfit ve gölsel kiraçtaşından oluşur.
Yer yer kömür ve aglomera arakatkılarını içerir ( Halifan-Göynük kömüleri; Tarhan ve
diğerleri,1991.) Formasyon gölsel ortamda çökelmiştir. Alt pliyosen yaşlı Hamurpet lavını
ve Üst Miyosen yaşlı Varto grubunu uyumsuzlukla örter.
49
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
(KUVATERNER)
TRAVERTEN (Qt)
Genellikle, fay veya bindirme zonları boyunca çıkan yer altı su kaynaklarının
çevresinde biriken çökellerdir. Aktif fay zonları boyunca traverten oluşturan sıcak-soğuk
su kaynaklarının, fayların aktifliklerine bağlı olarak sık sık yer değiştirdikleri gözlenmiştir.
ALÜVYON (Qal)
Akarsu ve dere yataklarında çeşitli kaya kırıntı ve parçalarını içeren, tutturulmamış
blok, çakıl, kum, mil, kil ve çamurdan oluşur.
FAALİYET SAHASI JEOLOJİSİ
Faaliyet sahasında Kozlu Formasyonu (Eok), Memişkomu Formasyonu (Eom),
Traverten (Qt) ve Alüvyon (Qal) yüzeylenmektedir.
Kozlu Formasyonu; çakıltaşı, kumtaşı, kalkarenit, marn, kiltaşı, tüfit, kireçtaşı, lav
ve piroklastik kaya türlerinden oluşmaktadır.
Memişkomu Formasyonu; çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı, tüfit, marn, lav
ve piroklastik kaya türlerinden oluşmaktadır.
Travertenler de fay veya bindirme zonları boyunca çıkan yer altı su kaynaklarının
çevresinde biriken çökellerdir.
Alüvyon birimler ise tutturulmamış blok, çakıl, kum, mil, kil ve çamurdan
oluşmaktadır.
Proje alanının 1/25.000 Ölçekli Jeoloji Haritası ve yapı yerlerinin jeolojik haritaları
ve kesitleri ekte verilmiştir (Bkz.Ek-7).
50
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 8. Stratigrafik Kolon Kesiti
51
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.2.2. Proje alanı jeolojisi, inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5000 ya da varsa
1/1000 ölçekli) jeoloji haritası ile proje kapsamındaki ünitelerin kesitleri, harita
ölçekleri ve lejantları metindekine uygun olmalı, yapılan büyütme ya da küçültmeler
çizgisel ölçekte gösterilmeli, jeolojik harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun
olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması),
Faaliyet sahasının büyük ölçekli (1/5000 ya da 1/1000) jeoloji haritası ve faaliyetin
yapılacağı güzergah boyunca yüzeylenen birimlerin fizksel özellikleri ile jeolojik,
jeomorfolojik, hidrojeolojik özellikler, litolojiler, süreksizlikler, tektonik özellikler detaylı
olarak kati proje aşamasında jeolojik ve jeoteknik etütlerle ayrıntılı olarak incelenecektir.
IV.2.2.3. Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk
haritası, heyelan yağış ilişkisi
Yamaç molozu genellikle yüksek ve dik tepelerin eteklerinde tutturulmamış köşeli blok
ve çakıl boyutlarındaki kaya türlerinden oluşur. Heyelan döküntüsü; tüfit, tüf, kiltaşı ve marnlı
birimlerde yeraltı sularının oluşturduğu kohezyonsuz düzlemler (sürtünmesiz düzlem)
boyunca, söz konusu birimlerde topografya eğimine bağlı olarak gelişmiştir. Heyelanların bir
kısmının da aktif fay zonları boyunca geliştikleri gözlenmiştir (Varto ilçesinin
kuzeydoğusunda Yarlısu dolaylarında).
Faaliyet sahasında derin kazı çalışmaları sırasında kazı şevlerinde oluşabilecek
sorunlara karşı gerekli tedbirler alınmalıdır. Oluşabilecek riskler kati proje aşamasında
jeolojik ve jeoteknik etütlerle ayrıntılı olarak incelenecektir.
IV.2.2.4. Proje sınırları içindeki alan için yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma
hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da
uygulanmalıdır),
Faaliyet sahasında, derin kazı çalışmaları sırasında kazı şevlerinde oluşabilecek
stabilite sorunlarına karşı gerekli tedbirler alınmalıdır. Oluşabilecek riskler kati proje
aşamasında jeolojik ve jeoteknik etütlerle ayrıntılı olarak incelenecektir.
IV.2.2.5. Depremsellik ve doğal afet potansiyeli,
Faaliyet alanı ve yakın çevresi 18.04.1996 tarif ve 96/8109 sayılı kararı ile
belirlenen “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası”nda 1. derece deprem kuşağında yer
almaktadır. “Etkin Yer İvmesi Katsayısı; 1. derece deprem bölgesi için Ao > 0,40 g olarak
verilmektedir. Bölgede yapılacak her türlü inşaat çalışmasında ve kati proje aşamasında
52
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
02.07.1998 tarih ve 23390 sayılı Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında
Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı
"Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik ve 03.05.2007 tarih 26511
sayılı Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına İlişkin Yönetmelik”te belirtilen esaslar göz önünde bulundurulacaktır.
Şekil 9. Erzurum İli Deprem Haritası
PROJE ALANI
53
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
PROJE ALANI
Şekil 10. Bingöl İli Deprem Haritası
Erzurum İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü görüşünde (Bkz.Ek-20) belirtildiği
üzere, “proje sahasında; ÇED Raporunun V. Bölümünde zikredilen afet risklerini önleyici
tedbirlerin kesinlikle alınması ayrıca; proje birimlerinin gerek inşaat ve gerekse de işletim
aşamasında tetikleyici veya sebebiyet vereceği zarar ve ziyanın hak sahiplerine, proje
sahibi tarafından ödeneceğinin ÇED Raporunda taahhüt edilmesinin sağlanması
gerekmektedir.
Yukarıdaki taahhüdün ÇED Raporuna konması, mevzuatımızın gereğinin
yapılmasının takip edilmesi durumunda proje için gerekli çalışmaların yürütülmesi
hususunda İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünce bir sakınca bulunmamaktadır.
denilmektedir. Söz konusu hususlara uyulacaktır.
Bingöl İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü görüşünde (Bkz.Ek-20) ÇED Raporu
kurumumuz teknik elemanlarınca incelenmiş olup, raporun nihai olmasında sakınca
yoktur, denilmektedir.
54
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.2.6. Jeoteknik etüt raporu (proje kapsamındaki tüm ünitelerin detaylı jeoteknik
etütleri),
Proje kapsamında faaliyet sahasında yapılacak olan yapı yerlerinin (kırma eleme
yıkama ve beton santrali, baraj gövdesi, santral binası, vs.) zeminlerinin sağlamlığına
yönelik, süreksizliklerle ilgili ve jeolojik açıdan riskli (heyelan olabilecek) alanlara
yönelik sondajlı jeoteknik etütleri ÇED raporunun nihai edilmesinden sonra ve faaliyete
geçilmesinden önce yapılacaktır.
Kati proje aşamasında 14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanıp yürürlüğe girmiş olan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında
Yönetmelik”te bulunan hususlara titizlikle uyulacaktır.
IV.2.3. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson,
derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal,
bakteriyolojik özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri,
proje alanına mesafeleri),
Planlanan Ankira Barajı proje alanının önemli bir bölümünü çakıltaşı, kumtaşı,
kalkarenit, marn, kiltaşı, tüfit, kireçtaşı, lav ve piroklastik kaya türlerinden oluşan Kozlu
Formasyonu kaplamaktadır. Tabanındaki peridotitleri açısal uyumsuzlukla örten birim üste
doğru Memişkomu formasyonuna tedrici geçiş göstermektedir. Memişkomu Formasyonu
çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı, tüfit, marn, lav ve piroklastik kaya türlerinden
oluşmaktadır. Proje alanının mansap bölümünde ise tutturulmamış blok, çakıl, kum, mil,
kil ve çamurdan oluşan alüvyon yer almaktadır. Kozlu ve Memişkomu formasyonları
anılan litolojik bileşimleri ile büyük oranda zayıf-verimli akifer davranışı gösterirler.
Bölgede akifer özelliğine sahip kaba taneli, kırıklı-çatlaklı kesimlerdeki zayıf yeraltısuyu
akımının ince taneli –akitard özelliğindeki- seviyeler ile kesilmesi sonucunda çok sayıda
zayıf debili –genellikle mevsimlik karakterli- kaynak oluştuğu izlenmektedir.
Planlanan proje alanı yaklaşık olarak 1850-2050 m kotlarında yer almaktadır. Tepe
ve sırt morfolojisinin egemen olduğu alanlarda yüzeysel akışlar eğim yününde tepe
yamaçlarında gelişecektir.
Bölgedeki yeraltı sularının beslenimi, yağışlarla, yüzeysel akışlarla, yeraltı sularının
boşalımı ise kaynaklar ve kuyularla olmaktadır.
Hidrojeolojik özellikler, yapılacak jeolojik-jeoteknik etütlerle ayrıntılı olarak
incelenecektir.
55
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.4. Hidrolojik özellikler ( yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve
diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu
kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası
oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon,
drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri),
ERZURUM
Erzurum ili; Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme noktasındadır. Üç havza;
ana akarsu kaynaklarını, Erzurum Dağlarından alır. En önemli akarsuları Karasu, Aras ve
Çoruh nehirleri ile Çoruh Nehrinin kolları olan Oltu ve Tortum çaylarıdır. Göller
bakımından zengin olmayan bölgenin en önemli gölü Tortum Gölüdür. Turistik açıdan
büyük önem taşıyan Tortum Gölü, enerji üretimi için de değerlendirilmektedir. İlde
bulunan göletler; Teke Deresi Göleti, Ürünlü Göleti, Kapıkaya Göleti, Köyçeğiz Göleti,
Porsuk Göleti, Şenkaya Göleti, Serçeme Çayı üzerindeki Kuzgun ve Pasinler İlçesi Tımar
Çayı üzerindeki Demirdöven Barajı göleti. Erzurum‘un kuzeyinde olgun, çentilmiş bloklar,
karmaşık dağlar ve karmaşık kıvrımlı silsileler vardır. Erzurum‘ un batı tarafı çok kıvrımlı
Alt-Orta Miyosenle geniş dalgalı olarak kıvrımlı ve küçük alanlarda eğik gözüken karasal
Neojen, geniş dalgalı olarak kıvrımlı ve küçük alanlarda eğik gözüken karasal Neojen
tezatlı manzaralardır. Ilıca güneyinde lavın eteğine gelen gölsel miosenin tatlı rölyefi
gittikçe düzlenerek kuzeydeki ova ile birleşir.
Karasu, Toplam uzunluğu 148 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 140 km ve
ortalama debisi 44 m3 /sn olup; Fırat Irmağının en önemli kolu olup, Erzurum Ovasının
kuzey doğusundaki Dumlu Dağlarının eteklerinden doğar. Gürcü Boğazını geçtikten sonra,
Kargapazarı Dağından gelen küçük bir çayla (köşk) ve Palandöken’e inen Pulur Çaylarının
(Toplam uzunluğu 43 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 43 km ve ortalama debisi 2 m3 /sn)
birleşmesinden oluşur. Erzurum Ovasına girer ve güney‐batı yönünde akarak, Ovanın
batısında, Ovacık Yaylalarından gelen Serçeme Deresini (Toplam uzunluğu 69 km, İl
sınırları içindeki uzunluğu 68 km ve ortalama debisi 9 m3 /sn) alır, 60 km uzunluktaki
Aşkale Boğazına girer. Aşkale Boğazından sonra Erzincan İl sınırları içerisine girer.
Tuzla Çayı, Toplam uzunluğu 120 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 70 km ve
ortalama debisi 12 m3 /sn olup; kaynağını Palandöken Dağından alır.
Çoruh, Toplam uzunluğu 908 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 199 km ve
ortalama debisi 49 m3 /sn olup; Mescit Dağının batı yamaçlarından doğarak batıya akarak
Bayburt İl topraklarına girer, kuzeye yönelerek bu il topraklarını geçer. Sonra yine doğuya
yönelir ve Erzurum il sınırları içine girer. Bu noktadan sonra Çoruh Vadisi boyunca
doğuya doğru akarak Çamlıkaya yöresinde Artvin İl topraklarına girer.
56
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Oltu Çayı, Toplam uzunluğu 151 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 132 km ve
ortalama debisi 20 m3 /sn olup, iki ana koldan oluşur ve geniş bir havzanın sularını toplar.
Birinci kol, Kargapazarı Dağlarının kuzeydoğu yamaçlarından çıkar. Oltu ilçesini geçtikten
sonra, Kars‐Sarıkamış İlçesinin batısında Allahuekber Dağlarından çıkan ve Şenkaya
ilçesinden geçen ikinci kolla birleşir. Olur ilçesinin güneyinde kuzeybatıya yönelerek
Artvin İl sınırlarına girer ve Çoruh Irmağı ile birleşir.
Tortum Çayı, Toplam uzunluğu 82 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 73 km ve
ortalama debisi 12 m3 /sn olup, Mescit Dağlarından çıkar ve Tortum, Uzundere ilçelerinin
içinde bulunduğu havzanın bütün sularını toplayarak, Tortum Gölüne dökülür. Gölün
çıkışında büyük bir çağlayan oluşturarak Artvin il sınırını geçer ve Oltu çayı ile birleşir.
Aras Irmağı, Toplam uzunluğu 548 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 217 km ve
ortalama debisi 43 m3 /sn olup, Bingöl Dağlarının Erzurum İl sınırları içinde kalan kuzey
yamaçlarından doğar. Tekman Yaylasının bütün sularını toplayan Aras Irmağı, Sakaltutan
Dağlarının doğusundaki havza içerisinde kuzey yönünde akar. Sakaltutan Dağı ile Topçu
Dağı arasındakalan, Mescitli Boğazını geçtikten sonra Pasinler Ovasına girer. Burada,
yukarı Pasin Havzasının sularını toplayarak gelen Hasankale Çayını (Toplam uzunluğu 71
km, İl sınırları içindeki uzunluğu 71 km ve ortalama debisi 9 m3 /sn dır.) alır ve kuzeydoğu
yönünde akarak il sınırları dışına çıkar.
Hınıs Çayı, Toplam uzunluğu 129 km, İl sınırları içindeki uzunluğu 88 km ve
ortalama debisi 13 m3 /sn olup, Tekman Yaylasının güneyini sınırlayan Bingöl Dağlarının
doğu yamaçlarından çıkar ve yaylanın sularını topladıktan sonra doğu yönünde akar. Hınıs
Ovasının ortasından geçerek il sınırları dışında Murat Irmağı ile birleşir.
Tortum Gölü: Erzurum ili göl bakımından zengin değildir. Tortum Gölü, 6,60
km ’lik alan kaplar. Gölün maksimum su seviyesi 1014,20 m., minimum su seviyesi ise
1005,35 m.dir. Bu göl Tortum Çayı Vadisinin Kemerli Dağdan inen bir toprak kayması
sonucu kapanmasıyla oluşmuştur. Gölden çıkan gide gen biraz doğudaki Tev Vadisine,
buradan da heyelan kütlesinin önündeki eski mecraya yöneldiği 50 m. Yükseklikteki
Tortum Şelalesini meydana getirir.
2
BİNGÖL
Akarsular
Murat Nehri: Muş İlinin kuzeyinden geçerek Genç İlçesi sınırlarından Bingöl’e
girer ve Elazığ’a doğru akar. Aladağ ve Muratbaşı Dağından çıkan kolların birleşmesiyle
oluşur. 722 kilometre uzunluğu ile Fırat Nehrinin iki kolundan en uzun olanıdır. Keban
civarında Fırat’ın öteki kolu olan Karasu ile birleşir.
57
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Peri suyu: Yedisu İlçesinden Bingöl sınırlarına girer ve Tunceli’ye doğru akar.
Elmalı, Kelağaç, Kerek, Horor, Fas, Çobi ve Kalman derelerinin suları ile birleşir.
Göynük Suyu: Kargapazarı köyünden doğar, Mendo suyu ile birleşir ve Genç
İlçesi civarında Murat Nehrine dökülür.
Göller
Bingöl İli sınırları içinde büyüklük olarak önemli sayılabilecek herhangi bir göl
yoktur. Fakat çok sayıda buzullar tarafından açılmış sirk adı verilen küçük göller vardır.
Bu göllerin en önemlileri şunlardır; Sarıçiçek Gölü, Gölbahri, Kerkis Gölü, Zırlır Gölü, Sar
Gölü, Kuş Gölü, Harem Gölü, Er Gölü, Kıllı Göl, Manastır Gölü, Belli Göl, Karlı Göl,
Çilli Göl ve İçme Gölüdür. Yine İlin önemli turizm merkezi olabilecek doğa harikası
Yüzenada Gölü bulunmaktadır.
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde (Değişiklik: R.G 26.08.2010 tarih ve 27684
sayılı) belirtilen hükümler çerçevesinde Ek-2 Sulak Alan Faaliyet İzin Belgesi proje
inşaatına başlamadan önce alınacaktır.
IV.2.5. Kurulacak regülatörün su toplama havzası ile ilgili, söz konusu su kaynağına
(dere, çay vs.) ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık
ortalama debilerinin m3/sn olarak verilmesi,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler
Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanan son on yıllık ortalama akım değerlerini içeren
Ankira BarajYeri Aylık Ortalama Akımları (m3/s) Ek-13’de verilmiştir.
Tablo 26. Ankira Baraj Yeri Aylık Maksimum Değerler
AĞUS.
EYLÜL
5.79
4.41
3.01
4.78
3.17
2.66
4.12
3.69
4.97
1.30
2.57
2.51
2.00
3.36
3.10
1.83
2.23
2.12
2.84
0.68
1.33
1.95
1.86
2.80
4.41
1.26
1.70
2.27
2.25
0.39
YIL
ORT.
9.10
9.04
5.82
7.40
5.82
6.63
5.93
7.38
6.45
3.35
5.79
3.36
4.41
9.10
YIL/AY
EK. KAS. ARA. OCAK
ŞUB.
MART
NİS.
MAY. HAZ. TEM.
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
AYLIK
MAK.
3.11
2.16
2.23
2.50
2.70
4.52
1.70
2.53
2.53
0.79
3.80
3.38
2.44
2.14
3.18
6.70
1.72
2.66
2.33
0.78
2.82
2.98
2.30
1.59
2.08
5.48
1.39
2.54
2.15
0.71
2.90
3.15
2.19
1.61
1.66
5.02
1.33
4.43
1.91
0.86
2.82
2.76
2.12
1.56
1.65
4.32
1.45
2.52
1.69
0.86
3.00
21.00
3.81
3.02
3.13
11.06
4.08
5.06
2.85
1.05
34.57
18.79
22.01
30.66
9.97
19.75
19.94
22.52
19.09
15.48
31.88
32.39
17.77
30.28
29.38
11.44
23.46
28.10
24.50
13.56
14.62
13.03
8.14
4.56
5.38
5.47
8.04
10.09
10.28
3.77
4.52
6.70
5.48
5.02
4.32
21.00
34.57
32.39
14.62
58
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 27. Ankira Baraj Yeri Aylık Minimum Değerler
AĞUS.
EYLÜL
5.79
4.41
3.01
4.78
3.17
2.66
4.12
3.69
4.97
1.30
2.57
2.51
2.00
3.36
3.10
1.83
2.23
2.12
2.84
0.68
1.33
1.95
1.86
2.80
4.41
1.26
1.70
2.27
2.25
0.39
YIL
ORT.
9.10
9.04
5.82
7.40
5.82
6.63
5.93
7.38
6.45
3.35
1.30
0.68
0.39
3.35
AĞUS.
EYLÜL
ŞUB.
MART
NİS.
MAY. HAZ. TEM.
2.90
3.15
2.19
1.61
1.66
5.02
1.33
4.43
1.91
0.86
2.82
2.76
2.12
1.56
1.65
4.32
1.45
2.52
1.69
0.86
3.00
21.00
3.81
3.02
3.13
11.06
4.08
5.06
2.85
1.05
34.57
18.79
22.01
30.66
9.97
19.75
19.94
22.52
19.09
15.48
31.88
32.39
17.77
30.28
29.38
11.44
23.46
28.10
24.50
13.56
14.62
13.03
8.14
4.56
5.38
5.47
8.04
10.09
10.28
3.77
0.86
0.86
1.05
9.97
11.44
3.77
YIL/AY
EK. KAS. ARA. OCAK
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
AYLIK
MİN.
3.11
2.16
2.23
2.50
2.70
4.52
1.70
2.53
2.53
0.79
3.80
3.38
2.44
2.14
3.18
6.70
1.72
2.66
2.33
0.78
2.82
2.98
2.30
1.59
2.08
5.48
1.39
2.54
2.15
0.71
0.79
0.78
0.71
Tablo 28. Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Değerler
YIL/AY
EK. KAS. ARA. OCAK
ŞUB.
MART
NİS.
MAY. HAZ. TEM.
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
AYLIK
ORT.
3.11
2.16
2.23
2.50
2.70
4.52
1.70
2.53
2.53
0.79
3.80
3.38
2.44
2.14
3.18
6.70
1.72
2.66
2.33
0.78
2.82
2.98
2.30
1.59
2.08
5.48
1.39
2.54
2.15
0.71
2.90
3.15
2.19
1.61
1.66
5.02
1.33
4.43
1.91
0.86
2.82
2.76
2.12
1.56
1.65
4.32
1.45
2.52
1.69
0.86
3.00
21.00
3.81
3.02
3.13
11.06
4.08
5.06
2.85
1.05
34.57
18.79
22.01
30.66
9.97
19.75
19.94
22.52
19.09
15.48
31.88
32.39
17.77
30.28
29.38
11.44
23.46
28.10
24.50
13.56
14.62
13.03
8.14
4.56
5.38
5.47
8.04
10.09
10.28
3.77
5.79
4.41
3.01
4.78
3.17
2.66
4.12
3.69
4.97
1.30
2.57
2.51
2.00
3.36
3.10
1.83
2.23
2.12
2.84
0.68
1.33
1.95
1.86
2.80
4.41
1.26
1.70
2.27
2.25
0.39
YIL
ORT.
9.10
9.04
5.82
7.40
5.82
6.63
5.93
7.38
6.45
3.35
2.48
2.91
2.40
2.51
2.17
5.81
21.28
24.28
8.34
3.79
2.32
2.02
6.69
IV.2.6. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu
amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, kalması durumunda
yapılacak HES’lerin mutlak ve kısa mesafeli koruma alnının dışına çıkarılması v.s.
dahil),yağış-akış
ilişkisi,
ekolojik
potansiyeli,
projenin
kurulacağı
su
3
kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m /sn), akım
gözlem istasyonları ve regülatör yerlerini temsil eden uzun yıllara ait akım
değerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildiği kurum) onayı alınarak
sunulması,
Projenin su kaynağı, peri suyunun membasında yer alan Büyüksu Çayıdır. Büyüksu
2927 m kotlarındaki Alimurat yaylalarından doğar. Akışını genellikle batı ve Güney batı
istikametinde sürdürerek proje yerine gelir. Ankira barajı yağış alanı 370,6 km²’dir.
Bingöl İl sınırları içindeki uzunluğu bakımından en önemli akarsu Peri suyudur.
Toplam 258 km uzunluğa sahip peri suyu’nun il sınırları içerisindeki uzunluğu ise 112
km’dir. Güneydoğu yönünde akan peri suyu Kiğı sınırları içinde Çörik dağından Fas
Deresini, daha güneyden çobi suyu ile kalman deresini alarak il sınırlarından çıkar. Tunceli
il sınırları içinde geçerek Munzur suyu ile birleşir. Elazığ da Yeşildere çıvarında Fırat
59
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
nehrine karışır. Murat nehri de İlin en önemli akarsularından biridir. Van gölünün
kuzeyindeki Aladağ’dan doğar. Muş ilçe merkezinde Kurt istasyonu yakınlarında karasu
ile birleşerek Bingöl – Muş – Diyarbakır il sınırlarının kavşak noktasının kuzeyinden
Bingöl il sınırlarına girer. Bingöl İl sınırları içinde çok sayıda dere ile birleşerek Genç
İlçesinin Servi bucağına bağlı Doğanlı köyünün kuzeyinden geçerek Elazığ il sınırlarına
girer.Bingöl ili içindeki toplam uzunluğu 96 km’dir. Murat Nehri’nin bir kolu olan Göynük
Suyunun başlangıç ve bitiş noktaları il sınırları içerisinde kalmaktadır. Bingöl dağlarının
batı yamaçlarındaki Kargapazarı köyünden doğar, Çoriş dağlarından bazı dereleri alarak
Ekinyolu Köyü yakınındaki Mendo Suyu ile birleşip, Genç İlçesi yakınlarında Murat
Nehri’ne karışır.
Erzurum ili; Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme noktasındadır. Üç havza;
ana akarsu kaynaklarını, Erzurum Dağlarından alır. En önemli akarsuları Karasu, Aras ve
Çoruh nehirleri ile Çoruh Nehrinin kolları olan Oltu ve Tortum çaylarıdır. Erzurum ilinin
içme suyu ihtiyacını karşılayacak olan, Erzurum içme ve sulama suyu projesi Fırat
havzasında yer almakta olup ayrıca 12038 ha. alanı sulayacaktır. Aras nehri havzasında, 4
adet baraj rezervuarında depolanacak sular vasıtasıyla 76584 ha. tarım arazisi sulanacaktır.
Çoruh nehri havzasında ise iki adet depolama vasıtasıyla 6498 ha. tarım arazisi
sulanacaktır. Böylece il sınırları dahilinde 190551 ha. tarım alanı sulanmış olacaktır. İl
sınırları dahilinde ki enerji imkanlarına bakarsak Fırat havzasında 3 adet rezervuarda
birikecek sulardan toplam 74 MW kurulu gücündeki santrallerden yılda 218.3 Gwh enerji
üretilecektir. Aras nehri havzasında ise bir adet depolamadan 36 MW kurulu gücündeki
santralden yılda 194.6 Gwh enerji üretilecektir. Çoruh nehri havzasında, 8 adet depolama
ve mevcut düşülerden istifade ile 1006 MW kurulu gücünde 16 adet hidroelektrik
santralindan yılda 3.241, 6 Gwh enerji elde edilecektir.
Projenin faaliyet alanının; içme ve kullanma suyu temin edilen ve temin edilmesi
planlanan kıta içi yüzeysel su kaynakları havzasında kalıp kalmadığının belirtilmesi
hususunda DSİ 9. Bölge Müdürlüğü’ne görüş sorulmuştur (Bkz.Ek-13). DSİ 9. Bölge
Müdürlüğü’nün görüşünde; “proje alanı Bölge Müdürlüğümüz yetki ve sorumluluğunda
olan herhangi bir içme ve kullanma suyu temini amaçlı kıta içi yüzeysel su havzasında
bulunmamaktadır” denilmektedir.
Erzurum İl Özel İdaresi görüşünde (Bkz.Ek-20) belirtildiği üzere, “bahse konu
projenin gerçekleştirilmesi aşamasında; baraj ve HES mansap kısmında içme, kullanma ve
sulamada kullanılmak üzere herhangi bir tesis yapılmadığı için bir sulama modülü ve içme
suyu debisinin belirtilmesinin mümkün olmadığı, fakat ihtiyaç duyulan kullanma ve
çiftçilerin kendi imkanları ile yapmış olduğu sulama kanallarındaki suyun derede
bırakılması; Baraj ve HES inşaatı sırasında köy yolları kullanılacağından, ağır tonajlı
araçların yollara vereceği zararların onarımını yapmak, iletim hatları ile köy yollarının
60
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
kesiştiği noktalarda güvenli geçiş için gerekli önlemleri almak ve göl sahası içinde kalan
yolların güzergah değişikliğinin İdaremiz ile koordineli olarak yüklenici firma tarafından
(etüt, proje ve yapım konularında) yapılması şartıyla; ilgili kanun ve yönetmeliklere
uyulması kaydıyla kurumumuzca bir sakınca bulunmamaktadır.” denilmektedir. Söz
konusu hususlara uyulacaktır.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler
Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanan uzun yıllar aylık ortalama akım değerlerini içeren
Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Akımları (m3/s) Ek-13’de verilmiştir.
Proje alanı ve civarında DMİ tarafından işletilen Çat, Gökoğlan ve Karlıova
meteoroloji istasyonları mevcut olup, bu istasyonla ilgili bilgiler, rapor içerisinde
Hidrometeorolojik bulduru haritasında verilmiştir. Proje yağış alanı Türkiye ortalamasının
üstünde yağış almaktadır. Baraj yerine en yakın meteoroloji istasyonu olan Karlıova
meteoroloji istasyonudur. Yıllık toplam yağış 721,1 mm olup, toplam yağış, Türkiye
ortalaması olan 643 mm’den fazladır.
Şekil 11. Debi Süreklilik Eğrisi
61
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 12. Ankira Baraj Yeri Debi Süreklilik Eğrisi
Dere yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yerlerinin
belirlenmesi hususunda, ilgili Bölge Müdürlüğü’nün görüşü alınarak uygun yer ve dizayn
buna göre belirlenecektir. Dere yatağına bırakılacak çevresel akış miktarının tespiti için
online (GPRS Modem)AGİ istasyonları kurulacaktır. Belirli periyotlarla DSİ 8. Bölge
Müdürlüğü’ne rapor verilecektir.
Proje kapsamında; DSİ Genel Müdürlüğü’nün bilgisi ve izinleri dışında dere
yatağında uygun akış koşullarının sağlanması, dere yatağına herhangi bir müdahalede
bulunulmaması, dere yatağına kesinlikle malzeme dökülmemesi, yatak kesitinin
daraltılmaması ve doğal hayatın devamlılığı için gerekli su miktarının bırakılması ve
kontrollerinin yapılması hususlarına riayet edilecektir.
62
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.7. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza
özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri
üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu
temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu su
kaynağının (dere, çay vs.) herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz
konusu su kaynağından (dere, çay vs.) içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı,
Bingöl İli Su Kaynakları
İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
a) Adaklı Sulama İnşaatı
Yapımına 1986 yılında başlanan Adaklı sulama inşaatı ile adaklı ilçesine bağlı dört
köye ait 1183 hektar alanın pompaj ile sulanması amaçlanmaktadır. Pompa binası ile
Enerji nakil hattının tamamı yapılmıştır. birinci ve ikinci regülatör kapak ve kapak atma
tertibatları, anakanal tüm kazı ve kanal kaplama betonları, 895 metre çelik sifon,113 metre
betonarme sifon, 3 adet köprü ve 18 adet alt ve üst sel geçidi tamamlanmıştır. İşin %96’sı
tamamlanmış durumdadır. Bingöl merkez ve Genç ilçesinin içme kullanma suyu ihtiyacını
karşılayacak kürük suyu projesi tamamlanmıştır.
b) Kürük Suyu Projesi
Tablo 29. Bingöl İlinde Bulunan Barajlar
Barajın
Adı
Bulunduğ
u
İlçe
Amacı
Hizmet
e Giriş
Yılı
Üzerine
Kurulduğu
Akarsu
Tipi
Yüzölçü
mü
(km2)
Yüksekli
ği
(m)
Kret
Uzunluğu
(m)
Özlüce
Yayladere
Enerji
1998
Peri
26,5
124
476
Gayt
Merkez
Sulama
1996
Gayt
Çayı
422
31,5
243,5
Gülbahar
Merkez
Sulama
2005
Koçan Çayı
132
60
365
20000000
Kiğı
Kiğı
Enerji
2005
Peri
Suyu
Kil
Çekirdekli
Zonlu
Toprak
Dolgu
Kum
Çakıl
Dolgu
Kil
Çekirdekli
Kaya
Dolgu
Maksimu
m
Göl
Hacmi
(m3)
11200000
00
40500000
146
540
507550000
14800000
Tablo 30. Yeraltı Su Kaynakları
YÜZEYSEL VE YER ALTI İÇME SUYU KAYNAĞI BİLGİLERİ
ADI
TÜRÜ
YERİ
Abitor
Metan İshale Hattı
Mirzan İshale Hattı
Gayt K.Sond.
Tarım İl Müdürlüğü
SSK İl Müdürlüğü
Beden Terbiyesi İl Müdürlüğü
Sondaj Kuyusu
Pınar
Pınar
Kuyu
Sondaj Kuyusu
Sondaj Kuyusu
Sondaj Kuyusu
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
63
KAPASİTESİ
(m3/yıl)
1.892.160
630.720
315.360
346.896
536.112
94.608
378.432
Dolgu
Hacmi
(m3)
9300000
46800
1978000
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Erzurum İli Su Kaynakları Potansiyeli
Karasu Nehri
Murat Nehri
Çoruh Nehri
Aras Nehri
: 1.344 hm³/yıl
: 943 hm³/yıl
: 2.403 hm³/yıl
: 1.360 hm³/yıl
Erzurum ili; Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme noktasındadır. Üç havza;
ana akarsu kaynaklarını, Erzurum Dağlarından alır. En önemli akarsuları Karasu, Aras ve
Çoruh nehirleri ile Çoruh Nehrinin kolları olan Oltu ve Tortum çaylarıdır. Göller
bakımından zengin olmayan bölgenin en önemli gölü Tortum Gölüdür. Turistik açıdan
büyük önem taşıyan Tortum Gölü, enerji üretimi için de değerlendirilmektedir. İlde
bulunan göletler; Teke Deresi Göleti, Ürünlü Göleti, Kapıkaya Göleti, Köyçeğiz Göleti,
Porsuk Göleti, ġenkaya Göleti, Serçeme Çayı üzerindeki Kuzgun ve Pasinler İlçesi Tımar
Çayı üzerindeki Demirdöven Barajı göleti’dir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu Kapsamındaki Su Kullanım Hakkı Anlaşması
Yönetmeliği çerçevesince Mansap Su Kullanım Hakları Raporu hazırlanmış olup Orman
ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü 9. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır
(Bkz.Ek-17). Su Kullanım Hakları raporuna göre; Proje alanında sulama suyu kaynağını
Büyüksu çayı oluşturmaktadır. Yapılan arazi etütlerinde bu derenin dışında YAS, kaynak
suyu gibi herhangi bir sulama suyu kaynağı bulunmadığı tespit edilmiştir. Ankira barajı ve
HES projesi kapsamında mansap su hakları yönünden etkilenecek olan arazilerin, II.
sınıf (Mülga KHGM) Çayır arazileri olduğu belirlenmiştir. Bu araziler çayır arazileri
olarak belirtilmiş ise de; büyük ölçekte hazırlanan bu haritalarda küçük tarım alanları ihmal
edilebilir niceliktedir. Çoğunlukla bu alanlarda sulama, geleneksel olarak ya salma sulama
ya da karık sulama yöntemleri ile yapılmaktadır.
Projenin faaliyet alanının; içme ve kullanma suyu temin edilen ve temin edilmesi
planlanan kıta içi yüzeysel su kaynakları havzasında kalıp kalmadığının belirtilmesi
hususunda DSİ 9. Bölge Müdürlüğü’ne görüş sorulmuştur (Bkz.Ek-13). DSİ 9. Bölge
Müdürlüğü’nün görüşünde; “proje alanı Bölge Müdürlüğümüz yetki ve sorumluluğunda
olan herhangi bir içme ve kullanma suyu temini amaçlı kıta içi yüzeysel su havzasında
bulunmamaktadır” denilmektedir.
64
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.8. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım
kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilizesi, kayganlık, erozyon,
toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.),
Bingöl İli Genel Toprak Yapısı
Bingöl ilinde genel olarak iki toprak grubu vardır. Bayır ve dalgalı ova üstüne
kahverengi ve Kırmızı - Kahverengi Anadolu toprakları, vadilerde ise alüvyon topraklar
bulunur. Alüvyon topraklar drenaj ve kullanma tarzına göre organik madde miktarları
geniş bir değişiklik göstermektedir. İlin toplam arazi varlığı 812.537 hektardır.
Arazi varlığı
Tarım
Mer’a
Çayır
Orman
Ağaçlandırma saha.
Diğer yerler
Toplam
Alan ( Ha)
59.149
414.407
18.064
263.829
49.865
20.000
825.300
Oran ( %)
7,17
50,21
2,19
31,97
6,04
2,42
100,00
Diğer yerler olarak adlandırılan 10791 hektarlık alanın 2351 hektarı dere yatağı,
5542 hektarı kayalık, 1843 hektarı su yüzeyi, 1055 hektar ise yerleşim alanıdır. İlde çayır
ve mera alanlarının toplamı 432.471 ha’dır. İl genelinde meraların verimi kuru ot olarak 400800 kg arasındadır. İlin çayır alanlarının tamamına yakını I.-IV. Sınıf araziler üzerinde
bulunmaktadır. Mera alanlarının tamamına yakını ise VI.–VII. Sınıf arazilerinden
oluşmaktadır.
Grafik 46. Bingöl İli Arazi Dağılmı Grafiği
Bingöl ili tarihinde topraklarında kültür bitkilerinin yetiştirilmesini ve tarımsal
kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, Taşlık, kayalık ve drenaj bozukluğu gibi etkinlik
dereceleri değişen bazı sorunlar bulunmaktadır.
65
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Erozyon: Bingöl ili topraklarını en büyük sorunlarından birisi su erozyonudur. Bu
sorundan en az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar genellikle aluvyal topraklardan
oluşan taban araziler ve koluvyal toprakların düze yakın ve hafif eğimli olanında görülür.
Erozyon önlemede en önemli unsur arazilerin yeteneğine uygun konulmasıdır. Erozyonu
önlemede diğer önemli bir unsur arazi yüzeyini sürekli bitki örtüsüyle örtülü tutmaktır.
Bitki örtüsü doğanın dünya yüzeyini erozyondan koruma yoludur. Eğimli arazilerde eğime
paralel toprak işleme erozyonu artırıcı etkiye sahiptir. Sürüm işleme işleri eğime dik
yapılmaktadır. Ayrıca %8 den fazla arazilerde kesinlikle toprak işleme yapılmamalıdır.
Ayrıca erozyon alanı 136170 hektar, tabiatı koruma alanı ise 191775 hektardır.
Erzurum İli Genel Toprak Yapısı
Erzurum ili toprak yapısı itibariyle; Alüvyal Topraklar, Hidromorfik Alüvyal
Topraklar, Organik Topraklar, Kahverengi Orman Toprakları, Kireçli-Kireçsiz Kahverengi
Orman Toprakları, Kırmızı Kestane Renkli Topraklar, Kahverengi Topraklar, Bazaltik
Topraklar, Yüksek Dağ-Çayır Toprakları olmak üzere dokuz ana gruba ayrılmaktadır.
Başlıca büyük toprak grupları ve yayılış alanları şöyledir.
Alüvyal Topraklar: Erzurum‘ da Aras ve Karasu nehirleri yatağı boyunca geniş yayılım
alanı mevcuttur. Çoruh nehri ve kollarının geçmiş olduğu yörelerde lokal sahaların alüvyal
toprakların toplam alanı 60.079 hektardır.
Hidromorfik Alüvyal Topraklar: Erzurum-Tekman ilçesinde bulunan toprakların toplam
alanı 421 hektardır.
Organik Topraklar: Erzurum-Hınıs ilçesinde 333 hektardır.
Kolüvyal Topraklar: Erzurum ilinin hemen hemen her ilçesinde geniş alanlarda bulunur.
Toplam kapladığı alan 136.712 hektardır.
Kahverengi Orman Toprakları: İspir ilçesinin Artvin il hududu boyunca, Oltu, Olur ve
Şenkaya‘ nın kuzey kesiminde bulunurlar. Toplam alanları 187.348 hektardır.
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Erzurum‘ un Şenkaya ilçesinin güneydoğu
kesiminde 6.016 hektar bir alanda bulunurlar.
Kestane Renkli Topraklar: Narman ve Oltu ilçeleri dıĢında hemen hemen her yerde bu
topraklara rastlanır. İldeki toplam alanları 842.577 hektardır.
Kırmızı Kestane Renkli Topraklar: Horasan ve Karayazı ilçelerinde rastlanan bu
toprakların toplam kapladıkları alan 41.308 hektardır.
66
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Kahverengi Topraklar : İspir, Narman, Oltu, Şenkaya ve Tortum ilçelerinde yaygın olarak,
Merkez ilçe, Aşkale ve Çat ilçelerinde de lokal sahalar kahverengi topraklarla kaplıdır.
Toplam alanları 134.193 hektardır.
Kireçsiz Kahverengi Topraklar: Tekman ilçesinin Bingöl sınırlarında bu topraklara
rastlanır. Toplam alanları 7.483 hektardır.
Yüksek Dağ-Çayır Toprakları: İspir ve Olur ilçelerinde Rize, Artvin ve Kars il sınırı
boyunca bu topraklara rastlanır. Toplam kapladıkları alan 49.079 ha.
Bazaltik Topraklar: İlin hemen hemen her yerinde bu topraklara rastlanır. 929.125 hektar
ile il yüzölçümünün % 37 sini bu topraklar oluĢturur.
Çıplak Kaya ve Molozlar: Toplam alanları 52.346 hektar olup il yüzölçümünün % 2 sini
teşkil eder.
Irmak Taşkın Yatakları : Kapladıkları alan 2.359 hektardır.
ARAZİ SINIFLARI : Kabiliyet sınıfları sekiz adettir. İlk üç sınıf arazi toprak işlemeli
tarıma uygun, IV. sınıf arazi kısıtlı olarak uygun V, VI, VII, ve VIII. sınıf araziler toprak
işlemeli tarıma uygun değildir.
Sınıf I: Bu arazilerin kullanımını kısıtlayan çok hafif bir veya iki sınırlandırma olabilir.
Erzurum‘ da 57556 hektar I. sınıf arazi mevcut olup il yüzölçümünün % 2,29‘ unu
oluşturur.
Sınıf II: Dikkatli bir kontrollü kullanımla halledilmesi mümkün sınırlamaları bulunan bu
araziler bitki seçimi ve amenejman bakımından I. sınıftan daha az serbestlik sağlar. İlde II.
sınıf araziler %6,2 oran ile 156.103 hektar alan kaplarlar.
Sınıf III: Bu arazilerin sınırlandırmaları; bitki seçimi, ekim, dikim hasat zamanı ve ürün
miktarını etkiler. II. sınıftan daha çok sınırlandırmaları vardır. Erzurum‘da 178023 hektarla
% 7,1 oranındadır.
Sınıf IV: Toprak kullanımında kısıtlamalar III. sınıftan daha fazla olup toprak idare ve
muhafazası için yapılan iĢler zor ve masraflıdır. Toplam kapladıkları alan 377955 hektarla
il yüzölçümünün % 15'ini teşkil ederler.
Sınıf V: Erzurum' da V. sınıf arazilerin kapladığı alan 754 hektardır. Bu araziler toprak
işlemeli tarıma uygun değildir.
67
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Sınıf VI : Toplam 450.655 hektar la il‘ de % 17,9' luk bir sahayı oluşturur.
Sınıf VII : Erzurum‘ da bu arazilerin toplam alanı 1.173.628 hektar olup il yüzölçümünün
% 46.8‘ ini oluştururlar.
Sınıf VIII: Bitki yetişmesine elverişli olmayan bu araziler su toplama havzası, yaban
hayatı için ve dinlenme yeri olarak kullanılabilir. Toplan 96084 hektarla il yüzölçümünün
%3,8 ini oluştururlar.
Proje Sahası
Söz konusu proje sahası ve çevresi; Büyük toprak grupları açısından incelendiğinde
kestanerengi toprakların yaygın olduğu, şimdiki arazi kullanım şeklinin mera vasfında
olduğu, arazi kullanım kabiliyeti açısından incelendiğinde ise VI. sınıf topraklardan
oluştuğu görülmektedir.
Proje alanının yer aldığı Arazi Kullanım Haritası ve Lejandı Ek-9’da verilmiştir.
19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve 28/02/1998 tarih 23272 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve 1380 sayılı
“Su Ürünleri Kanunu” hükümlerine uygun hareket edilecektir. Tarım arazileri ve mera
alanlarının kullanımı için gerekli tüm izinler inşaat çalışması başlamadan alınacaktır. Proje
kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 Sayılı
Kamulaştırma Kanunu ile bu kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs 2001 tarihli
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “Kamulaştırma Kanunu”na
göre gerçekleştirilecektir.
IV.2.9. Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise tarımsal
gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve
bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik
değeri)
Bingöl
Bingöl ilinde mevcut 59149 hektar tarım arazisinin 47365 hektarı sulanabilir
arazidir. 27300 hektarı sulanabilmektedir. Bunun 8000 hektarı Devlet Su İşlerince, 9300
hektarı Köy Hizmetlerince yapılan sulama tesisleriyle, 10000 hektarı da halkın kendi
kanallarıyla yaptığı sulanmaktadır. Devlet Su işlerince yapımı sürdürülen yeni sulama
tesisleriyle sulamaya açılacak arazi miktarlarında önemli bir artış beklenmektedir. İlin
68
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
arazisinin %7.28’i tarım arazisi, %27.92’si Orman, %10.25’i ağaçlandırma alanı, %51’i
mer’a, %2.22’si çayır ve %1.33’ü diğer kısımlardan 2.3’ü ovalarla kaplıdır. Toprakları
yaklaşık % 83.32’si dağlık, %14.4’ü plato ve yaylalar, %2.3’ü ovalarla kaplıdır.
Tablo 31. Bingöl İli Arazi Kullanım Durumu
Arazi Varlığı
Alan (ha)
825,300
Toplam Arazi Varlığı
59.149
Tarım Arazisi
- Sulu
-36.353
- Susuz
-22.796
414.407
Mera Alanı
18.064
Çayır Alanı
228.000
Orman Alanı
49.865
Ağaçlandırma Sahası
55.815
Diğer Yerler
Sınıf
Hektar
Toplam
% Oran
100
7,17
4,40
2,77
50,21
2,2
27,62
6,04
6,76
Tablo 32.Bingöl İli Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı
I. Sınıf
II. Sınıf
III. Sınıf
IV. Sınıf
V. Sınıf
(ha)
(ha)
(ha)
(ha)
(ha)
10.557
27.791
33.363
79.461
0
VI. Sınıf
(ha)
VII. Sınıf
(ha)
VIII.
Sınıf (ha)
123.820
527.519
22.789
Tablo 33. Bingöl İl Geneli Ürün Desenleri ve Yıllık Üretim Miktarları
Ekilen Saha (Hektar)
Üretim (Ton )
Ürün Adı
Sulu
Kuru
Sulu
Kuru
BUĞDAY
13.329,67
2.923,20
34.323,36
5.439,26
ARPA
2.104,00
642,00
4.205,20
968,80
DARI
0,00
0,00
0,00
0,00
ÇELTİK
91,00
409,50
NOHUT
89,00
124,50
PATATES
149,50
2.255,75
ŞEKER PANCARI
288,00
10.080,00
TÜTÜN
0,00
0,00
FASULYE (Kuru)
502,50
758,25
AYÇİÇEĞİ
6,00
7,50
( Yağlık )
AYÇİÇEĞİ
125,00
137,50
( Çerezlik )
MISIR (Dane)
63,50
197,45
MISIR (Silaj)
23,00
805,00
TRİTİKALE
0,00
0,00
FİĞ (Kuru Ot)
315,63
691,23
YONCA (Kuru Ot )
5545,00
12.476,25
KORUNGA ( Kuru Ot )
217,00
352,50
TOPLAM
22.848,80
3.565,20
66.823,99
6.408,06
Verim (kg/da)
Sulu
257,50
199,87
0,00
450,00
139,89
1508,86
3500,00
0,00
150,90
Kuru
186,07
150,90
0,00
125,00
110,00
310,94
3500,00
0,00
219,00
225,00
162,44
Erzurum
İlimizin dağlık bir yapıya sahip olması, toprak ve topoğrafik yapısı ile iklim
faktörlerinin olumsuzluğu, polikültür tarımı olumsuz etkilemektedir. Mevcut arazinin %
12‘si işlenmekte, % 67‘si tabii çayır ve mer‘a olarak kullanılmaktadır. İlimizin kuzeyinde
yer alan ve Çoruh Nehri ve kollarının oluşturduğu derin vadiler, mikroklima özelliğindedir.
Kullanılabilir arazinin az olduğu bu kesimlerde sebze ve meyvecilik yapılmaktadır.
Seracılık faaliyetleri de son yıllarda önem kazanmıştır. Halen ilde 61 adet serada 9845 m2
alanda sebze üretimi yapılmaktadır. Erzurum, Pasinler, Hınıs ovaları ile toprak ve
69
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
topoğrafik yapısı uygun olan diğer sahalarda hububat, şeker pancarı, patates, ayçiçeği,
yemlik ve yemeklik baklagiller gibi ürünler yetiştirilmektedir.
Tablo 34. Erzurum İli Arazi Kullanım Durumu
Arazi Cinsi
Tarım Arazisi
Çayır – Mera Arazisi
Orman Ve Fundalık
Arazi
Yerleşım Alanı
Tarım Dışı Alan
Toplam
Miktarı (Ha)
4.602.520
16.267.843,47
%
18,2
64,2
2.238.965
8,8
426.501,53
1.794.170
25.330.000
1,7
7,1
100,0
Tablo 35. Erzurum İli Hububat Üretimi
ÜRÜN
EKİLİŞ ALANI (da)
Arpa(Diğer)
437.846
Buğday (Diğer)
1.247.954
Çavdar (Dane)
93.696
Trıtikale (Dane)
3.900
Çeltik
290
Mısır
2.793
Yulaf
340
TOPLAM
1.786.869
ÜRETİM (Ton)
73.999
240.752
14.681
1.208
160
1.080
62
331.942
Tablo 36. Erzurum İli Baklagil Üretimi
ÜRÜN
EKİLİŞ ALANI (da)
Nohut
155
Kuru Fasulye
8.808
Y.Mercimek
397
K.Mercimek
10
TOPLAM
9.370
ÜRETİM (Ton)
15,5
1.565,7
50,37
2
1.633,57
Tablo 37. Erzurum İli Yem Bitkileri
ÜRÜN
EKİLİŞ ALANI (Da)
Yonca (Yeşil Ot)
374.351
Korunga(Yeşil Ot)
203.600
Üçgül (Yeşil Ot)
374.351
Tritikale(Yeşil Ot)
500
Fiğ(Dane)
7182
Fiğ(Yeşil Ot)
208489
ÜRETİM (Ton)
919.419
282.824,65
919419
750
879
Yulaf
Mısır (Silaj)
Mısır (Hasıl)
TOPLAM
3315,2
51536
67,5
2386042,25
207831,9
1709
10742
45
1180969
Erzurum ilinde arazilerin bir kısmı kabiliyetlerine uygun olarak
kullanılmamaktadır. Örneğin; Sulu tarım uygulamasıyla çok daha fazla gelir
sağlanabilecek tarımsal potansiyeli yüksek I. ve II. sınıf araziler kuru tarım ya da çayır
arazisi olarak kullanılırken mer'a olarak kullanılması gereken potansiyeli düşük VI. ve VII.
sınıf araziler kuru tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bu yanlış kullanma nedeniyle
çiftçi bir yandan iyi tarım arazisini değerlendirip, yeterince gelir sağlayamamaktadır.
Üstelik meyil ve topoğrafya itibariyle erozyona çok müsait olan bu arazileri işlemek
suretiyle erozyonu teşvik etmekte ve bu yolla olan toprak kaybını artırarak zaten verimi
70
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
düşük olan bu arazilerin giderek verimsizleşmesine ve elden çıkmasına neden olmaktadır.
Bu gidişe bir son vermek için, Türkiye'nin hemen her ilinde olduğu gibi, bu ilde de bir
arazi kullanma planlamasının yapılması ve arazilerin kabiliyetlerine uygun olarak planlı ve
dengeli bir şekilde kullanılması gerekir.
Proje kapsamında, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden
Sosyolog Doç.Dr. Suavi Aydın tarafından Sosyal Etki Değerlendirme Raporu hazırlanmış
(Bkz.Ek-14) olup, raporda belirtilidiği üzere; Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir.
Bayındır tek bir yerleşim birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi
mevcuttur. Bu üç köyün de yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha,
sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır.
Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif
edilmiştir.
19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve 28/02/1998 tarih 23272 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve 1380 sayılı
“Su Ürünleri Kanunu” hükümlerine uygun hareket edilecektir. Tarım arazileri ve mera
alanlarının kullanımı için gerekli tüm izinler inşaat çalışması başlamadan alınacaktır. Proje
kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 Sayılı
Kamulaştırma Kanunu ile bu kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs 2001 tarihli
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “Kamulaştırma Kanunu”na
göre gerçekleştirilecektir.
IV.2.10. Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve
kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, 1/25 000
ölçekli Meşcere haritası),
Proje Alanı ve Çevresindeki Orman Alanları
Proje ile ilgili olarak; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporu ile Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporu ve 1/100.000 Ölçekli Meşçere Haritası (Proje alanına ait 1/25.000
Ölçekli Meşcere Haritası bulunmamaktadır.) Ek-5’de verilmiştir. Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporuna göre, proje alanı
Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı, Horasan Orman İşletme Şefliği sınırlarında,
Meşcere işletme şekli B-Muhafaza karakterli işletme sınıfında, Meşcere tipi ise Z (Tarım
Arazisi (Tarla, Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi)), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) olduğu
belirtilmiştir. Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporuna göre, proje alanı Bingöl Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı,
71
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ilıca Orman İşletme Şefliği sınırlarında, orman sayılan alanlardan olmadığı, orman ağacı
bulunmadığı, Meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı) olduğu belirtilmiştir.
Projenin orman alanlarına muhtemel olumsuz etkileri; orman yangınları ve toz
oluşumudur:
Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın
söndürme ekipmanı bulundurulacak olup, 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ilgili madde
hükümlerine uyulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak
görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer yakın
kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark edilmesi ve alarm verilmesini takiben, belirli
lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarından yararlanarak
sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacak ve aşağıdaki hususlar yerine
getirilecektir.
-Yangın fark edildiğinde, öncelikle çevredekilere, çalışan personele ve daha sonra
da ilgililere haber verilecektir.
-En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir.
-Söndürme ekipleri derhal yangına müdahale edecektir.
-Acil müdahale ekibi ile ilgili tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır.
-Elektriksel nedenli yangınlarda, yangın yakınındaki yanıcı madde kaynakları
derhal izole edilecektir.
-Yangında “can kurtarmak” yapılacak ilk iş olacaktır.
-Yangın, en yakındaki uygun söndürücü cihazlar yardımı ile söndürülmeye
çalışacaktır.
-Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burunlar ıslak bez ile
kapatılacaktır.
-Yangın söndürülürken lüzumsuz tahribatlara, kırma ve yıkmalara neden
olunmayacaktır.
-Yeterli sayıda eleman ve köpüklü yangın söndürücüleri heran kullanılacak şekilde
hazır olacaktır.
-Yangın söndürmede görevli acil müdahale ekipleri, yerel itfaiye ile irtibatlı
olacaktır.
-Her yangın yerine ambulans gidecektir.
-Santral sahasında, olası bir yangın tehlikesine karşı aşağıda belirtilen yangınla
mücadele sistemleri hazır bulundurulacak ve kullanılacaktır.
•
Gaz Tüpleri (Püskürtme yapılarak kullanılacak söndürme gazları)
72
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
•
•
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Duman Dedektörü (duman çıkışında, kontrol paneline otomatik olarak
iletim yapacak şekilde)
Alev Dedektörü (alev halinde, kontrol paneline otomatik olarak iletim
yapacak şekilde)
Faaliyet nedeniyle orman alanları üzerine olabilecek diğer bir etki de toz
oluşumudur. Toz oluşumu bitkilerin stomalarının kapanması ve bunu takiben solunum ve
fotosentez gibi hayati fonsiyonları yerine getirememesine neden olur. Sonuç olarak bu
durum, bitkilerin yapraklarının solmasına ve ilerleyen zamanlarda bitkinin ölümüne yol
açabilir. Ancak projenin inşaat aşamasında yapılacak olan kazı işlemleri sırasında
tozumanın önlenmesi için arazi spreyleme yöntemiyle sulanacaktır. Ayrıca proje
kapsamında ilgili yönetmelik hükümlerine riayet edilecek olup sınır değerler
aşılmayacaktır.
Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusu
olmayıp, Elazığ ve Erzurum Orman Bölge Müdürlükleri görüşleri ile birlikte ÇED
İnceleme Değerlendirme Formlarında projenin orman alanı içinde bulunmadığı
belirtilmektedir (Bkz.Ek-5). 1 Nolu Kum Çakıl ocağı ve 2 Nolu Kaya Ocağı yerinin
meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı), diğer ocak alanları ise Z (Tarım Arazisi (Tarla,
Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) meşcere tipindedir.
Kesilecek ağaç miktarı ve ağaç türleri v.s. izin aşamasında hazırlanacak 1/1000 Ölçekli
ağaç röleve planları ile belirlenecektir.
Kazı fazlası malzeme sahası orman sayılan alanlarda bulunmamaktadır. Projenin
orman sayılan alanlardan geçtiği yerlerde toprakça fakir, taşlık-kayalık alanların
seçilmesine özen gösterilecektir, mümkün mertebe ağaç kesiminden kaçınılacaktır, orman
sayılan alanlarda izne konu edilecek tesislerin inşası esnasında çıkan kazı fazlası
malzemelerin depolanması izne konu edilecek tesisler dışından kesinlikle pasa, atık veya
herhangi bir malzeme döktürülmeyecektir.
Hafriyat sırasında öncelikli olarak çalışma yapılacak alan üzerinde bulunabilecek
yaklaşık 30 cm derinliğindeki bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve kazı fazlası malzeme
alanının üstüne serilmek amacıyla kullanılmak için kazı fazlası malzeme sahasında
hafriyattan ayrı bir yerde depolanacaktır.
Proje kapsamında ayrı bir alanda biriktirilecek olan bitkisel toprak; erozyona,
kurumaya ve yabani ot oluşmasına karşı korunacak olup, toprağın canlılığını
sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi v.b bitki örtüsü ile kaplanacaktır.
73
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Gereç alanlarında yapılacak üretim çalışmaları sırasında ve proje ünitelerinin
inşasında yapılacak kazı çalışmalarından dolayı toz oluşumu söz konusu olacaktır. Toz
oluşumunu en aza indirgemek için sulama/spreyleme çalışmaları yapılacak, taşımada
kullanılacak kamyonların üzeri branda ile örtülecek, tüm araç ve iş makinelerine hız sınırı
getirilecek, savurma yapmadan yükleme ve boşaltma yapılmasına özen gösterilecektir.
Ayrıca Konkasör Tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite kapalı ortam içerisine alınacak
ve toz indirgeme sistemi kurulacaktır.
Proje kapsamında yapılacak yollar, yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak
şekilde ekskavatörle yapılacak, kullanılacak orman yollarının bakım ve onarımı yatırımcı
firma tarafından yapılacaktır.
Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusu
olmayıp, Elazığ ve Erzurum Orman Bölge Müdürlükleri görüşleri ile birlikte ÇED
İnceleme Değerlendirme Formlarında projenin orman alanı içinde bulunmadığı
belirtilmektedir (Bkz.Ek-5). 1 Nolu Kum Çakıl ocağı ve 2 Nolu Kaya Ocağı yerinin
meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı), diğer ocak alanları ise Z (Tarım Arazisi (Tarla,
Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) meşcere tipindedir.
Proje inşaatı bittikten sonra saha rehabilite edilecektir.
IV.2.11. Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat
Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik
Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler,
Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve
Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Projenin korunan alanlara
uzaklıklarının 1/100.000’lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi)
Proje sahasının koruma alanları içerisinde kalıp kalmadığı Orman ve Su İşleri
Bakanlığı “GEODATA Coğrafi Bilgi Sistemi”ne, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü “2013 Yılı Korunan Alanlar Haritası” ve “Ava Açık ve Kapalı Alanlar
Haritası” na göre incelenmiş olup, söz konusu haritalar EK-8’de verilmiştir. Buna göre
faaliyet alanının yaklaşık 7,5 km batısında Çat (Vernecik Dağı) Yaban Keçisi Yaban
Hayatı Geliştirme Sahası yer almaktadır. Ayrıca ava açık ve kapalı alanlar haritasına göre
faaliyet alanı Ava Yasak Sahalar içerisinde yer almaktadır. Bunun dışında faaliyet alanı ve
yakın çevresinde Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar,
Tarihi Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm
Alan ve Merkezleri bulunmamaktadır.
74
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Bununla birlikte Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. MalatyaElazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
(28/02/2013) onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje
alanını kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı
1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir.
Çevre düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında
kalmakta, iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje
üniteleri (baraj göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında)
ekolojik öneme sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6).
Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü görüşünde; (Bkz.Ek-20)
“Ekolojik Öneme Sahip Alanlar” başlıklı 3.5.14 nolu plan uygulama hükümleri
uyarınca; proje alanı ve etki alanı sınırlarının içinde IUCN listesine göre EX, DD, CR, ve
EN türlerinin bulunduğu alanlardaki inşaat ve sonrasındaki işlemlerin raporun Ek16’sında verilen biorestorasyon raporuna göre yürütüleceğine; hazır beton santralinin
“Mden İşletme İzni” alınan sahada kurulacağına ve projenin inşaat aşaması sonrasında
kaldırılacağına yönelik taahhütlerin eklenmesi gerekmektedir.
Denilmektedir. Söz konusu hususlara uyulacaktır.
Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün görüşü Ek20’de verilmiştir. Buna göre;
“Söz konusu proje alanı Kurumumuz mevzuatını ilgilendirir herhangi bir sit alanı
içinde olmayıp Korunması Gerekli Kültür Varlığı olarak tescil kaydı bulunmamaktadır.
Ankira Barajı ve HES projesinin bulunduğu taşınmaz alanlar üzerinde yapılan
incelemede 2863 sayılı yasa kapsamına giren herhangi bir taşınmaz kültür varlığına
rastlanmamakla birlikte taşınmaz alanda yapılacak hafriyat çalışmaları sırasında
herhangi bir buluntuya rastlanması durumunda 2863 sayılı yasanın 4.maddesi gereği
çalışmaların durdurularak en yakın müze müdürlüğüne mülki idare amire haber verilmesi
gerekmektedir.” denmiştir.
Projede yapılacak inşai ve fiziki faaliyetler sırasında herhangi bir kültür varlığına
rastlanması halinde en kısa zamanda ilgili Müze Müdürlüğüne ya da Kültür Varlıkları ve
Müzeler Genel Müdürlüğüne haber verilecektir.
Proje ile ilgili olarak; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporu ile Orman ve Su İşleri
75
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Bakanlığı, Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporu ve 1/25.000 Ölçekli Meşçere Haritası Ek-5’de verilmiştir. Erzurum
Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporuna göre,
talep sahasının tohum meşceresi, millipark, av-yaban hayatı, av üretme sahası, turizm
alanı, özel çevre koruma bölgesi, askeri yasak bölge ve sit alanı içerisinde kalmadığı
belirtilmiştir. Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporuna göre, talep sahasının muhafaza ormanları, gen koruma alanları,
bilimsel çalışmalar için ayrılmış araştırma ormanı, araştırma istasyonu, araştırma proje
deneme sahaları, kent ormanları, endemik ve korunması gereken nadir ekosistem alanları,
tohum meşçeresi, milli park, av yaban hayatı, av üretme sahası, turizm sahası, özel çevre
koruma bölgesi, askeri yasak bölge ve sit alanı içerisinde kalmadığı ve etki mesafesinde
bulunup bulunmadığı konularında bu alanlarda kalmadığı belirtilmiştir.
Proje kapsamında, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden
Sosyolog Doç.Dr. Suavi Aydın tarafından Sosyal Etki Değerlendirme Raporu hazırlanmış
(Bkz.Ek-14) olup, raporda belirtilidiği üzere; Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir.
Bayındır tek bir yerleşim birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi
mevcuttur. Bu üç köyün de yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha,
sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır.
Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif
edilmiştir.
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde (Değişiklik: R.G 26.08.2010 tarih ve 27684
sayılı) belirtilen hükümler çerçevesinde Ek-2 Sulak Alan Faaliyet İzin Belgesi proje
inşaatına başlamadan önce alınacaktır.
Proje alanı ve çevresindeki koruma alanlarını gösterir Koruma Alanları Haritası ve
Av Yasak Sahaları Haritası Ek-8’de verilmiştir.
76
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.12. Faaliyet alanının mevcut çevresel özellikleri bölümünde yer alacak flora,
fauna ve biyoçeşitlilik özelliklerinin belirlenmesine yönelik olarak detaylı araştırma
ve arazi çalışmaları, biyoçeşitliliğe yönelik olarak yapılan arazi çalışmaları vejetasyon
dönemini kapsamalıdır.
Yapılan biyolojik çeşitlilik çalışması ile faaliyet alanı ve yakın çevresinin flora ve
fauna elemanlarının detaylı incelemesi, alanın biyoçeşitlilik özellikleri irdelenmeli ve
özellikle nesli tehlike altında, lokal endemik ve nadir türler belirlenmeli, faaliyet
alanının habitat yapısı ve ekosistem özellikleri detaylandırılmalıdır.
Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
Projesinin, Erzurum ili Çat İlçesi ile Bingöl İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde
gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Proje, Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde yer
alacaktır. Baraj gövdesi ile maksimum su kotunda alınan sular iletim tüneli vasıtasıyla
denge bacasına oradan da cebri boru yardımıyla HES’e iletilecektir. Santral binasında
suyun potansiyel enerjisini mekanik enerjiye çeviren türbinler jeneratörleri çevirecek ve
jeneratörlerde bu mekanik enerji elektrik enerjisine çevirecek olup, santralden çıkan sular
Büyüksu Çayı yatağına geri bırakılacaktır.
Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
Projesi kapsamında tesis edilecek olan proje bileşenlerinin yer alacağı kesimler ile bu
kesimlere yakın çevrede doğal olarak bulunan karasal flora-fauna bileşenlerinin hangileri
olduğunun belirlenebilmesi; söz konusu fauna bileşenlerinin bu kesimlerde yararlandıkları
habitat tipleri yanında planlanan faaliyetin türler ve habitatlar üzerine olası etkileşimini
ortaya koyabilmek; söz konusu etkilerle ilgili olarak alınacak önlemleri belirleyebilmek
amacıyla proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde 2013 yılı içerisinde Prof.Dr. Levent
TURAN tarafından karasal flora ve fauna ve Prof. Dr.Aydın AKBULUT tarafından sucul
ekosistem tespit saha çalışmaları, gözlemler ve habitatlara yönelik incelemeler
gerçekleştirilmiştir.
Yapılan çalışmalar doğrultusunda hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu Ek15’de verilmiştir.
77
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.12.1.Flora; yapılacak arazi çalışmaları sonucu elde edilen flora elemanlarının
tümünü kapsayacak şekilde familya, cins, tür, Türkçe adları, Endemizm durumu,
fitocoğrafik bölge, lokalite, tehlike kategorileri, korunma statüsü (Ulusal Mevzuat ve
Uluslar arası sözleşmeler kapsamında koruma altında bulunan türler) ile ilgili elde
edilen verilerin tablo halinde gösterimi, Arazide yapılacak flora çalışmalarının
vejetasyon döneminde gerçekleştirilmesi ve bu dönemin belirtilmesi, flora için
Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması, (flora ve
fauna elemanlarının tespiti alanlarında uzman iki ayrı biyolog tarafından arazi
çalışmaları yapılarak belirlenmeli, literatür çalışmaları ile doğrulanmalı)
Proje sahasının hakim olan floristik yapısını meydana getiren bitki türlerini, bu
türlerin koruma statülerini ve bu türlerin karşı karşıya bulundukları riskler ile alınması
gereken koruma önlemlerini belirleyebilmek amacıyla 2013 yılında Prof.Dr. Levent
TURAN tarafından açık alan çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Açık alan çalışmaları
sırasında alandan bitki örnekleri toplanmıştır. Toplanan bu yaş bitki örnekleri herbaryum
tekniğine uygun olarak kurutulmuştur. Kurutulan bitki örneklerinin teşhis edilmesi
aşamasında "Flora of Turkey And East Aegean Islands" adlı kaynaktan yararlanılmıştır.
Teşhis edilen bitkilerin listesi EK-15’de sunulan ekosistem değerlendirme raporunda
verilmiştir. Oluşturulan floristik listede alanda mevcut olduğu belirlenen bitkilerin
sistematik konumları kontrollerde kolaylık sağlaması bakımından alfabetik olarak
verilmiştir. 1. sütunda familya, 2. sütunda takson, 3. sütunda Türkçe isim, 4.sütunda
biliniyor ise fitocoğrafik bölge, 5. sütunda habitat, 6.sütunda nisbi bolluk, 7.sütunda
endemizm ve 8.sütunda tehlike sınıfı verilmiştir. Bitkilerin Türkçe adlarının
belirlenmesinde Şinasi Akalın tarafından hazırlanmış olan "Büyük Bitkiler Kılavuzu" ve
Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından hazırlanmış olan "Türkçe Bitki adları" adlı
kaynaklardan faydalanılmıştır. Bitkilerin tehlike kategorileri IUCN komisyonunun tespit
ettiği kriterlere göre ve Ekim v.d. tarafından hazırlanmış ve Türkiye Tabiatını Koruma
Derneği tarafından yayınlanmış olan "Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı" adlı kaynaktan
faydalanılmıştır. Bu doğrultuda hazırlanmış olan Flora listeleri Ek-15’de verilen Ekosistem
Değerlendirme Raporunda ayrıntılı olarak sunulmuştur.
78
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.12.2. Fauna; yapılacak arazi çalışmaları sonucu elde edilen fauna elemanlarının
(sürüngenler, memeliler, kuş vb. gruplar) familya, cins, tür, Türkçe adları,
Endemizm durumu, fitocoğrafik bölge, lokalite, tehlike kategorileri (IUCN),
populasyon durumu, korunma statüsü, kayıt alma şekli (gözlem veya örnek) ile ilgili
elde edilen verilerin tablo halinde gösterimi, arazi çalışmalarının vejetasyon dönemi
dikkate alınarak yapılması,
RDB (Kırmızı Liste)/ Bern Sözleşmesi verilmesi, Merkez Av Komisyonu Kararları,
IUCN, , 2010-2011 MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre
durumu, Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması,
Ankira Barajı ve HES projesi kapsamında tesis edilecek olan proje bileşenlerinin
yer alacağı kesimler ile bu kesimlere yakın çevrede doğal olarak bulunan karasal fauna
bileşenlerinin hangileri olduğunun belirlenebilmesi; söz konusu fauna bileşenlerinin bu
kesimlerde yararlandıkları habitat tipleri yanında planlanan faaliyetin türler ve habitatlar
üzerine olası etkileşimini ortaya koyabilmek; söz konusu etkilerle ilgili olarak alınacak
önlemleri belirleyebilmek amacıyla proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde 2013 yılı
içerisinde Prof.Dr. Levent TURAN tarafından saha çalışmaları, gözlemler ve habitatlara
yönelik incelemeler gerçekleştirilmiştir. Hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu EK15’de verilmiştir.
Proje alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen veri toplama faaliyetlerini
tamamlayıcı olarak bazı yöre sakinleri ile yüz yüze görüşmeler, yapılmış, ayrıca literatür
kontrolleri de tamamlanmıştır. Sahada gözlenen bazı türlerin teşhis edilmesinde istifade
edilen materyal Ekosistem Değerlendirme Raporu “Kaynaklar” bölümünde verilmiştir.
Tür teşhislerinin tamamlanması sonrasında ofis çalışmaları ile bölgede, faaliyetten
etkilenmesi olası kesimlerde görülebilen türlerle ilgili olarak envanter listeleri
oluşturulmuştur. Listeler üzerinde söz konusu türlerin ulusal ve uluslararası statülerine
yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Bu süreçte IUCN (Uluslararası Doğayı Koruma
Birliği) tarafından hazırlanmış olan Avrupa Kırmızı Listesi (European Red List); Bern
Sözleşmesi; Merkez Av Komisyonu Kararlarından istifade edilmiş kuş türleriyle ilgili
olarak ise Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi” (Species List in Red Data Book=R.D.B) nin
2008 güncellemesinden yararlanılmıştır. Listelerde son olarak endemizm durumları
değerlendirilmiş, ilgili tabloların son sütunlarında ise bölgede tespit edilen türlerin kayıt
şekilleri verilmektedir.
Proje ile ilgili çalışmalar kapsamında hazırlanan Ekosistem Değerlendirme
Raporunda karasal omurgalı faunasını meydana getiren ikiyaşamlılar, sürüngenler, kuşlar
ve memeli hayvan türlerine yönelik değerlendirmeler verilmiştir. (Bkz.Ek-15)
79
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.13. Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii
karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların
üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma
kararları),
Büyüksu Çayı üzerinde kurulacak Ankira barajı ve HES alanlarındaki sucul
canlılara ilişkin çalışmalar yapılmıştır. Bu canlıların mevcudiyetleri ve dağılımları
yorumlanarak, planlanan faaliyetin sucul ekosistem üzerine etkileri Prof. Dr.Aydın
AKBULUT tarafından hazırlanan ve EK-5’de sunulan Ekosistem Değerlendirme
Raporunda değerlendirilmiştir.
Büyüksu Çayı üzerinde inşa edilecek olan baraj ve regülatör gövdesi ile habitat
değişimleri görülecektir. Bu değişim özellikle su sistemi içerisinde yaşayan sucul canlılar
açısından bazı etkilere neden olacaktır. Sulakalan ekosistemini oluşturan sucul canlıların
ne olduğunu saptamak amacıyla yapılan değerlendirmelerde, Büyüksu Çayı’nın akıntılı ve
durgun kesimlerinden alınan örnekler incelenerek genel bir ekosistem yaklaşımı ile
değerlendirmeler yapılmıştır. Buna göre sucul canlılardan algler, plankton kepçesi ve
taşlardan kazıma yapılarak toplanmıştır. Bentik canlılar, dip tarama kepçeleri kullanılarak
ve su içindeki taşların kaldırılması ile toplanmıştır. Zooplanktonik organizmalar için ise
plankton kepçesi kullanılmıştır. Balık örnekleri de elektro şoker yardımı ile yakalanmıştır.
Tüm sucul canlılar formadehit ile fikse edildikten sonra laboratuarda teşhis işlemleri
gerçekleşmiştir.
Örnekleme yapılan akarsu sisteminde teşhis edilen sucul türlerin listeleri ve
bunlarla ilgili koruma kararları ve tehlike kategorileri hazırlanan Ekosistem Değerlendirme
Raporu Kısım II Hidrobiyoloji bölümünde ayrıntılı olarak verilmiştir. (Bkz.Ek-15)
Alandan belirlenen türler arasında Bern ve CITES Sözleşmeleri kapsamına giren
hiçbir tür bulunmazken European Red List'te göre tek bir takson düşük riskli-LC (Squalius
cephalus) kategorisindedir.
IV.2.13.1 Endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli optimum
su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı gibi parametrelerin
incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak
tedbirlerin belirtilmesi,
Örnekleme yapılan akarsu sisteminde teşhis edilen sucul türlerin listeleri ve
bunlarla ilgili koruma kararları ve tehlike kategorileri ile sucul ekosistem için alınması
gerekli tedbirler hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu Kısım II Hidrobiyoloji
bölümünde ayrıntılı olarak verilmiştir (Bkz.Ek-15). Ekosistem Değerlendirme Raporuna
göre yapılan değerlendirmeler aşağıda verilmiştir:
80
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Akıntı miktarı; su hacmi, hidrolojisi, yıl içerisindeki doğal değişimleri, balıkların
yaşamaları için gerekli su miktarları gibi birçok verinin belirlenmesi ile
değerlendirilmektedir. Ekolojik olarak akıntı, başta balık olmak üzere tüm sucul canlı
habitatlarının korunmasını sağlayan fiziksel, biyolojik ve kimyasal gelişimlerin temelini
oluşturmaktadır. Ekolojik akıntı rejimi sonucu oluşan bu bileşenler, nehir sisteminin
sağlıklı işlemesi için gerekli unsurlardır. Bu nedenle akarsular üzerine yapılacak olan bir
yatırımın, sucul hayatın devamlılığını sağlayabilecek bir niteliğe ve planlamaya sahip
olması gerekir.
Bölgede yaşayan sucul canlılar içinde en belirteç grup balıklardır. Balıklar
açısından yapılan değerlendirmeler diğer sucul canlılar açısından da kabul edilebilir
niteliktedir.
Çalışma alanına ilişkin olarak 2 ayrı familyaya ait 8 balık türünün varlığı
belirlenmiştir. Çalışma alanının en yaygın ve bol türleri arasında Cyprinidae familyasına
bağlı Garra rufa (Doktor balığı) ve Luciobarbus mystaceus (Bıyıklı Balık) türleri
bulunmaktadır. Bu balık türlerinden 5’i arazi çalışmasında yakalanarak teşhis edilmiştir
(Bkz.Ek-15)
Alandan belirlenen türler arasında Bern ve CITES Sözleşmeleri kapsamına giren
hiçbir balık türü bulunmazken European Red List'te göre tek bir takson düşük riskli-LC
(Squalius cephalus) kategorisindedir.
Bölgenin balık türlerinin ekolojik özelliklerine bakıldığında yaşayabildikleri
minimum derinliğin 15 cm ve minimum akıntının da 0.20 m/s olması gerekmektedir. Bu
minimum fiziksel koşulların sağlanması durumunda sucul yaşamın devamlılığının da
sağlanacağı düşünülmektedir.
Proje bölgesi ve yakın çevresindeki balıklarının belli bir stok oluşturması ve
çoğalabilmesi için gerekli koşullar dikkate alındığında, bırakılması önerilen can suyu
değerleri uzun yıllar aylık ortalamalara göre değerlendirilmektedir. Balıklar ve diğer sucul
canlılar olan algler, zooplanktonik organizmalar ve bentik canlıların üreme dönemleri Mart
sonu Haziran sonu arasında en üst düzeydedir. Bu dönemde artan biyolojik aktivite fazla
besin maddesine ihtiyaç duymaktadır. Besin maddeleri de su debisi ile ilişkili olabildiği
gibi çalışmanın yapıldığı su sisteminin ekolojik koşulları ile de ilgilidir.
Yapılan hesaplamalarda, balıkların mevcudiyetlerini sürdürebilmesi için gerekli
minimum değerler temelinde (minimum derinlik ve minimum akım hızı) bırakılması
gerekli can suyu miktarları hesaplanmıştır. Bu hesaplamalarda, proje bölgesi için
minimum su derinliğinin 0.15 m ve minimum akım hızının 0.20 m/s olması için bırakılması
81
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
gereken can suyu Ankira Baraj yeri için ortalama 0.10 m3/s gerekmektedir. Bu değer
YOA_SOY %10 değerinin (0.72 m3/s) altında bulunmaktadır. Uygulamada membada yer
alan Ankira Barajından mansaba salınacak minimum debi 0.72 m3/s’den az
olamayacağından, sucul habitat minimum akım hızı ve su derinliği kısıtlarını rahatlıkla
karşılayacaktır. Söz konusu bu debideki derinlik 0.33 m akım hızı ise 0.41 m/s olmaktadır.
Tablo 38. Proje bölgesinde yakalanan ve literatür bilgilerine göre bölgede olan balık türlerinin ekolojik
özellikleri (Cows and Welcomme, 1998).
Balık Türü
Minimum Derinlik (m)
Minimum Akım Hızı (m/s)
Capoeta trutta
0.15
0.20
Squalius cephalus
0.15
0.20
Garra rufa
0.10
0.20
Alburnus mossulensis
0.15
0.20
Önerilen can suyu değerleri, bölgenin sucul canlıları için gerekli minimum koşulları
sağlamakta olup yaşamlarını sürdürebilecekleri yeterliliktedir.
Hidrojeolojik hesaplamalarda kullanılan boyutsuz ıslak çevre-boyutsuz debi
ilişkisini yansıtan grafikten yararlanılarak birinci türevinin 1 değerini aldığı ıslak çevre
kırılma noktasına karşılık gelen Pb ve Qb değerleri belirlenmiştir. Pb-Qb eğrisi birinci
türevinin 1 değerini aldığı kırılma noktasında Pb 0.739, Qb ise 0.135 değerlerini
almaktadır. Aylık bazda bırakılması gereken su miktarları ile ilgili bir değerlendirme
yapıldığında, yüksek akım döneminde daha fazla can suyu dere yatağına bırakılacaktır.
Ekosistem Değerlendirme Raporunda önerilen proje bölgesinde aylık ortalama akımların
%13.5 değerlerinin bırakılması durumunda, sucul habitat için gerekli minimum koşulların
üzerinde can suyu karşılanmaktadır. Hidrojeolojik hesaplamalarda kullanılan boyutsuz
ıslak çevre-boyutsuz debi ilişkisi yansıtan grafikten yararlanılarak ıslak çevre kırılma
noktası boyutsuz ıslak çevrenin 0.739 değerini aldığı hesaplanmıştır. Bu değerler artan
debi ile sucul habitat arasındaki ilişkiyi yansıtması açısından önemlidir. Akarsu
yatağındaki debi artışının %73.9’den daha fazla olsa dahi ortam koşullarında bir değişim
olmayacağı anlamına gelmektedir. Bu değerin karşılığındaki (kırılma noktası) debi değeri
ise 0.135 olarak hesaplanmıştır. Önerilen can suyu değerleri, sucul habitat için istenen
minimum derinlik ve akım koşullarını fazlasıyla sağlamaktadır.
Ekosistem Değerlendirme Raporu Tablo 6.’da tüm uzmanların etkileşimli
değerlendirme sonucu önerilen can suyu miktarlarının bırakılması durumunda, ekolojik
olarak istenen koşullardan daha fazla derinliklerde su akmaya devam edecek ve özellikle
balık türlerinin bölgedeki mevcudiyetlerini sürdürebileceği koşullar sağlanacaktır.
Ekosistem Değerlendirme Raporunda belirtilen araştırma sonuçlarına göre, Ankira
projesi kapsamındaki barajdan sonra bırakılması önerilen can suyu miktarlarının,
Hidrobiyolojik açıdan optimum habitat koşullarını sağlayabilecek yeterlilikte olduğu tespit
edilmiştir.
82
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ekosistem Değerlendirme Raporunda projenin sucul ekosisteme olan etkileri ve
alınması gereken önlemler belirtilmiştir. Buna göre;
Nehir yatağında yapılacak çalışmalar
İnşaat çalışmaları sırasında, kazıma çalışmaları sonucu oluşabilecek materyaller,
akış aşağıya akarak su kalitesinde bazı değişimlere neden olabilmektedir. Bu durum
çoğunlukla baraj inşaatı sırasında ortaya çıkabilecektir ve bir takım etkiler yapabilir.
Ancak, baraj gövdesinin inşaatı sırasında, faaliyetin sürdürüleceği kısımda suyun yatağı
değiştirileceğinden, su ile temas edilmeyecek olması kazıma çalışmaları sonucu oluşacak
silt ve malzemenin de akış aşağı gitmesini engelleyecek bir önlem olacaktır. Ancak zaman
zaman akıntılı kısımdaki dere yatağına müdahale edilmesi durumunda, bu etkinin uzun
süre olmamasına dikkat edilmeli ve aşağı kısımlara yoğun sediman gitmesi
engellenmelidir. Bu engelleme çoğunlukla jeo-tekstil malzemelerden yapılan sediman
tutucular ile gerçekleştirilmektedir. Dere yatağına yoğun bir müdahale yapılması durumda,
faaliyetin 50 metre akış aşağısına çekilen bu malzeme sedimanı tutmakta ve aşağılara
gitmesini engellemektedir. Dere yatağına olan bu tür müdahaleler geçici olup, çalışma
sonrası akarsu sistemi tekrar normal koşularına dönecektir.
İnşaat Sırasında Şantiye Atıklarının Etkisi
Faaliyetin gerçekleştirileceği alan ve şantiye Büyüksu Çayı kenarından
olacağından, şantiyenin atıklarının dereye bırakılmaması gerekmektedir. Çalışan işçilerin
oluşturduğu kanalizasyon ve diğer atıkların dereye deşarj edilmeden bertaraf edilmesi
gerekir. Arıtılmadan dereye verilecek sular, derenin organik madde miktarını arttırarak
ötrofikasyon sürecini hızlandırabilir. Bunun için septik tanklar kullanılabilir ya da paket
arıtma tesisleri kullanılarak pis sular arıtılabilinir.
Su Kalitesi Değişimleri
Akıntılı su sistemlerindeki fiziksel koşullar ile durgun sistemlerdeki koşullar
birbirinden farklıdır. Bu nedenle su kalitelerinde de farklılık görülür. Örneğin akıntılı
ortamların su sıcaklığı düşük ve çözünmüş oksijen değerleri ise yüksektir. Durgun
alanlarda ise bu durum tersi olabilir. Baraj yapımından sonra akıntılı su sistemi yerine
küçük de olsa durgun bir alan olacak ve su kalitesi bir miktar değişebilecektir. Bununla
birlikte üst havzadaki bazı yerleşim bölgelerinden gelen kirletici besin maddeleri de baraj
gövdesinde toplanarak ortamın su kalitesi değerlerini düşürebilir. Bununla birlikte barajdan
tünele alınan su santralden çıktıktan sonra su kalitesinde bir değişim gösterecektir. Çünkü
yüksekten gelerek çok hızlı bir şekilde türbine çarpan su santralden düşük sıcaklıklarda
çıkacaktır.
83
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Biotik Yaşamın Değişimi
Baraj alanında kalacak karasal ortam ile nehir yatağı, küçük bir durgun su
ekosistemine dönüşecektir. Bunun dışında bu tür faaliyetler, kirlilik yaratacak faaliyetler
içerisinde bulunmamaktadır. İnşaat aşamasında yıkıcı bir takım etkiler olabilirse de bu
durum kalıcı olmayıp kısa sürede sistem kendini toparlayacaktır. Su kalitesinde olumsuz
değişiklikler yaratmaması için su tutma alanı altında kalacak çalı ve ağaç gibi organik
maddelerin çürümesinin engellenmesi için sıyrılma yapılmalıdır. Çalışma alanı içerisinde
yer alan istasyonlardaki sucul sistemlerinin çevresi çok yoğun ağaç örtüsü olmamakla
birlikte bu alanlarda sıyırma işleminin yapılması, barajın uzun ömürlü olması açısından
önemlidir. Bu sıyırma işleminin yapılmaması durumunda, kısa sürede ayrışmaya
başlayacak olan bitki toplulukları aşırı besin maddesi birikimine neden olabilmektedirler.
Bu durum doğal ortamlarda ötrofikasyon sürecini hızlandırır. Besin maddesinin artışı
fitoplanktonik organizmaların zaman zaman patlama düzeyinde artışlarına neden olabilir
ve sistemin ekolojik dengesinin bozulması anlamına gelmektedir. Bu tür gelişmeler baraj
yapılarının ömrü ve rekreasyon amaçlı kullanımı için olumsuz sonuçlar doğurur.
Baraj yapımı ile durgunlaşan su, algler için yeni habitat oluşması anlamına
gelmektedir. Akarsu ortamında, bağlı olarak yaşayan türler, göl ve gölet oluşumu ile
serbest yaşayan planktonik formlar halinde görülmeye başlayacaklardır. Durgun su
ortamlarında; sedimen, taş ve bitkiler üzerinde bağlı yaşayan algler yine mevcudiyetlerini
sürdüreceklerdir. Önceden, akıntılı dönemlerde oldukça az bulunan fitoplanktonik formlar
ise baraj gölü oluşumundan sonra oldukça artacaktır. Durgunlaşan su askıdaki
partiküllerden kurtulacağı için ışığın derinlere kadar inmesi de sağlanabilecektir. Taşlara,
bitkilere ve sedimene bağlı yaşayan türler yaşamlarını, göl kenarlarında ve ışığın derinlere
girebildiği yere kadar devam ettireceklerdir. Artan fitoplanktonik (serbest hareket edebilen
algler) organizmalar gölalanı içerisinde zooplanktonik organizmalara besin kaynağı
olacaklardır.
Zooplanktonik organizmaların yaşam ortamlarının durgun sular olduğu dikkate
alınacak olunursa, yapımı düşünülen baraj sahasında oluşacak durgun su kütlesi bu
canlıların önemli oranda artışı ile sonuçlanacaktır. Suyun mekanik etkisinin ortadan
kalkması ve bu canlıların besinlerini oluşturan fitoplanktonik organizmaların artışları
zooplankton açısından olumlu sonuçlar doğuracak ve gerek yoğunluk gerekse de tür
çeşitliliğinde bir artış olacaktır.
Akıntılı suya adaptasyon gösteren bentik canlılar, durgun su olan regulatör gölünün
kapladığı alanlardan uzaklaşacaklardır. Ayrıca sürüklenme davranışı gösteren türlerin
dağılımında değişiklik ortaya çıkabilecektir. Baraj oluşumundan sonra, su toplama
alanındaki bentik tür kompozisyonu nitelik ve nicelik açısından değiştirecektir. Bu
alanlardaki akıntının azalması ve hatta yok olması ile birlikte dip yapısı da değişecektir.
84
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Çakıllı ve büyük kayalıklı zemin yapısı yerine, sediman ile birlikte gelip birikim yapabilen
çamur ve balçıklı alanlar küçük bir bölgede yoğunlaşacaktır.
Akarsular kompleks ve dinamik ekosistemlerdir. Bu alanların değiştirilmesi ile
lotik türler önemli ölçüde ortam değişimiyle birlikte üreme alanlarının kaybolmasından
etkilenecek ve azalacaklardır. Nehir türleri normal olarak fazla derin olmayan yerlerde
yaşayıp yumurtlarlar ve baraj gölünün oluşmasından sonra bu tip habitatları ararlar.
Bulamadıkları durumlarda ekolojik nişlerinin farklılığı nedeniyle diğer lentik türlerle
rekabeti kaybetmekle karşı karşıyadırlar. Baraj benzeri uygulamalarda bu tip alanların
oluşmasından sonra bazı türlerin yaşayabileceği alanlar da korunmalıdır.
Barajlarda durgun su oluşumundan sonra, balıkların besinlerini oluşturan
fitoplanktonik ve zooplanktonik türlerin nitel ve nicel artışlarının beklenmesi nedeniyle, bu
durumun balık populasyonlarını da olumlu olarak etkileyeceği düşünülmektedir. Ayrıca
oluşacak su tutma alanı ile su kuşları açısından da beslenme, barınma ve konaklama imkanı
oluşacağından dolayı farklı türlerin bulunmasına imkan sağlanabilecektir.
Akış Aşağıdaki Doğal Yapıya Etkiler
Baraj yapıları üst havzalardan gelen sedimanı tutacaklarından dolayı, alt kesimlere
geçişleri engellenmektedir. Bu durum, tüm su tutma yapılarında görülen bir durumdur.
Tutulan sediman alta geçemediği için bazı habitat kayıplarının görülmesine neden olabilir.
Akıntı ile gelen askıdaki katı madde durgun alanlara çökmekte ve bu alanlar özellikle
balıklar açısından uygun beslenme ve yumurtlama alanları oluşturabilmektedir. Bu
sediman barajda tutulunca balık habitatlarında bir takım değişimler oluşabilecektir. Bu
durumu önlemek için baraj gövdelerine inşa edilmiş olan dip savak geçitleri belli
dönemlerde açılmakta ve biriken sediman tekrar akış aşağıya verilmektedir. Bu işlem
belirli periyotlarla gerçekleştirilmeli ve gelişi güzel yapılmamalıdır. Özellikle baraj
gövdesinde ve kanallara su verilmeden önce yapılmış olan dinlendirme havuzlarında
biriken bu malzemelerin biyolojik ritimler göz önüne alınarak akış aşağıya verilmesi önem
taşımaktadır. Böylelikle akış aşağıdaki balık habitatları kısmen ihtiyaç duydukları sedimanı
almaya devam edeceklerdir.
Balık Geçitleri
Balık geçiti, projelendirme yapılırken mutlaka düşünülmesi gereken oluşumlardır.
Fiziksel bir engel olarak baraj yapıları nehrin üst kısımları ve alt kısımları arasında hareket
eden türlerin geçişini engellemektedir. Baraj gövdeleri bu tür göçleri farklı derecelerde
engelleyebilmektedir. Balıkların göçlerini engelleyen bir yapı olarak görülen barajların bu
olumsuzlukları, balık geçiti ile kısmen çözümlenebilmektedir. Balık geçiti, yapımı
gerçekleştirilen barajın konumuna ve özelliklerine göre düzenlenmektedir.
85
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Bölgedeki balık türleri içinde belirgin olarak göç etme davranışı sergileyen bir tür
bulunmaktadır. Bununla birlikte, Ankira barajı, Büyüksu Çayının alt ve üst kesimlerindeki
canlı türlerinin gen akışını engellememelidir. Bu nedenle baraj üzerine kurulacak balık
geçidi bu canlıların alandaki mevcudiyetleri açısından büyük önem taşımaktadır.
İlgili kanun ve yönetmelikler gereği baraj gövdesine balık geçidi yapılmalıdır. 1380
Sayılı Su Ürünleri Kanununun 22. maddesi ve 22.03.1971 gün ve 1380 sayılı Su Ürünleri
Kanununa dayalı olarak hazırlanan Su Ürünleri Yönetmeliğinin 8. maddesi gereği; baraj ve
regülatörlerin ve hidroelektrik santrallerinin kurulduğu yerlere su ürünlerinin geçmesine
mahsus balık geçidi veya asansörlerin yapılması ve bunların devamlı olarak işler durumda
bulundurulması mecburidir. Bölgede yumurtlama döneminde ya da beslenmek için
kendilerine uygun yer arayan türlerin hareketlerini sürdürebilmeleri için balık geçidi
yapılarak devamlı olarak işler durumda bulundurulmalıdır.
1380 Sayılı Su Ürünleri kanunun 20. maddesi ve 1380 Sayılı Su Ürünleri
Yönetmeliğinin 11. maddesi gereğince de "Su ürünlerine veya bunları tüketenlerin veya
kullananların sağlığına veya istihsa vasıtalarına zarar veren maddelerin iç sulara ve
denizlerdeki istihsal yerlerine veya civarlarına dökülmesi ve dökülecek şekilde tesisat
yapılması yasaktır. Dökülmesi yasak olan zararlı maddeler ve alıcı ortama ait kabul
edilebilir değerler, Su Ürünleri yönetmeliğinin: sayılı EK’inde gösterilmiştir" hükmü
bulunduğundan, ilgili kanun maddesi gereğince inşaat aşamasında ve işletme aşamasında
Su Ürünleri Yönetmeliği Ek-5 ve Ek-6’ya uygunluğu da sağlanmalıdır.
Projedeki barajın balık geçidi planı yapılırken, bölge balıklarının biyolojik ve
ekolojik özelliklerinin dikkate alınarak düzenlenmesi gerekmektedir. Balıkların geçide
yönlendirilmesi, basamaklar arasındaki mesafe ve genel eğimleri açısından yönlendirici ve
uygun özelliklere sahip olmalıdır. Ayrıca balık merdivenlerinin derinliği ve basamakların
alt ve üst kesimlerindeki geçiş deliklerinin büyüklükleri ve konumlarına da dikkat
edilmelidir.
•
Balıklar, çabuk bir şekilde geçit yapılarını bulabilmelidir ve geçitten gelen akıntılar
balıkları doğal olarak girişe götürebilmelidir. Balıklar, genellikle, taban kısmındaki
güçlü türbülanslı bölgelerden dolayı sürüklenip uzaklaşmaktadır. Böyle zonlara
ulaşmadan hemen önce balıkların düzenli bir akıntı tarafından yönlendirilmesi
gerekmektedir. Bu akıntı güçlü olmakla birlikte balıkların yüzme kapasitelerini
olumsuz yönde etkilememeli ve toplam akıntı oranının % 1-5 arasında olmalıdır.
Erişebilirlilik önemli bir etkidir. Birçok balık geçidinin başarısız olması giriş
yapılarının yetersizliğindendir.
86
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
•
Balık geçitinin girişi farklı akıntı rejimlerine adapte olabilmelidir. Akıntı rejiminde
çok büyük değişimler yapan barajın alt ve üst kısımlarının her ikisindeki seviyede
değişimler görülmektedir. Balık geçitinin rezervuara açıldığı kısımlar uygun
lokalitelerde olmalıdır.
•
Balık geçiti kanala ya da santrale su alan yapılardan uzak yerlerde
konumlandırılmalıdırlar. Aksi halde mansaptan memba kısmına çıkan balıklar
türbülansa kapılarak türbin ya da kanallara gidebilirler.
•
Balık geçitinde yılın tüm zamanı su bulundurulmalıdır. Bunun için nehir yatağına
bırakılacak olan can suyu balık geçitinden bırakılmalıdır. Bununla birlikte
bırakılacak olan su mevcut kanallardaki havuz bölmelerini dolduracak ve düzenli
bir akıntı oluşturacak yeterlilikte olmalıdır.
•
Balık geçitinin eğimi % 10’dan büyük olmamalıdır. Eğimin fazla olması, akıntı
hızını arttıracağından dolayı olumsuz koşullar yaratabilecektir. Havuzlar arasında
su geçişleri için oluşturulan bölmelerin ortalama büyüklüğü 20 cm’den küçük
olmamalıdır. Ayrıca havuzlarda suyun toplanabilmesi için yeterli derinlik olmalıdır,
bu sayede balıkların dinlenebilecekleri durgun bölümler oluşabilecektir.
•
Balık geçiti ve onların giriş kısımları kuş ve karnivor balıklar gibi hedef türü
tehlikeye sokacak canlılardan korunmalı ve balıkçılık bu zonlarda yasaklanmalıdır.
•
Balık geçiti, erozyon, sediman birikimi, akıntı ile gelen materyaller gibi birçok
etkenden dolayı problemlerle karşı karşıya kalabilir ve bu yüzden düzenli olarak
bakım gerektirmektedir. Bu durum tercih edilecek olan sistem kadar önemlidir ve
yapım aşamasında göz ardı edilmemelidir.
Yukarıda verilen teknik özellikler dikkate alınarak, barajın yapısına bağlı olarak
değişik tiplerde balık geçidi (havuzlu geçitler, dikey yarıklı geçitler ters akışlı geçitler,
balık asansörleri) bulunmaktadır. Projenin özellikleri dikkate alındığında en uygun balık
geçidi yapısının havuzlu geçitler olduğu görülmektedir. Büyüksu Çayı üzerinde yapılacak
olan Ankira barajı üzerinde, yukarıda verilmiş olan kriterleri sağlayabilecek uygun
niteliklere sahip balık geçiti inşa edilmelidir. Projelendirilecek balık geçiti, FAO’nun ve
DSİ’nin öngördüğü koşulları taşımalıdır.
87
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.2.14. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan
işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi
ve ekonomik değerleri),
Bingöl İli dâhilinde maden kaynaklarından önemli ölçüde görülür ve muhtemel
rezervler vardır. Bunlardan Başlıcalar; Demir, Kömür, Kaplıca suyu ve maden suyu, Bakır
– Kurşun – Çinko – Çimento hammaddesi, Distent, fosfat ve koolen gibi madenler önemli
bir seviyede mevcut olup, işletilebilir durumdadır. Yeraltı kaynakları İlin potansiyel
gelişme alanlarından biri olmasına karşın, işletilen herhangi bir maden faaliyeti
bulunmamaktadır.
Ülke ekonomilerinin önemli sektörlerinden biri olan madencilik, ulusların sosyo
ekonomik kalkınmaları için gerekli olan enerji ve sanayinin temel hammaddelerini
sağlayan tüm faaliyetleri kapsamaktadır. Madenler, ülkelerin doğal kaynaklarından biri
olup, giderek artan talepleri karşılamak yüzünden de işletilmeleri kaçınılmazdır. Ancak
kullanılmakta olan maden çıkarma metodlarına bakılmaksızın, her türlü maden işletmeleri
yoğun olarak arazi bozulmalarına ve doğal çevrenin tahribine sebep olmaktadır.
Sanayi Madenleri
Bingöl İli dâhilinde maden kaynaklarından önemli ölçüde görülür ve muhtemel
rezervler vardır. Bunlardan Başlıcalar; Demir, Kömür, Kaplıca suyu ve maden suyu, Bakır –
Kurşun – Çinko – Çimento hammaddesi, Distent, fosfat ve koolen gibi madenler önemli bir
seviyede mevcut olup, işletilebilir durumdadır. Yeraltı kaynakları İlin potansiyel gelişme
alanlarından biri olmasına karşın, işletilen herhangi bir maden faaliyeti bulunmamaktadır.
Metalik Madenler
Demir: Genç ilçesi Avnik yöresinde %50 Fe3 O4 ihtiva eden 85 milyon ton
mümkün, 43,5 milyon ton muhtemel rezervi yatak TDÇİ adına ruhsatlıdır. Kurşun –
Çinko: Karlıova İlçesi Hışhısı mezrası mevkiinde %15Pb, %30Zn, %0.8Cu
(Galan,Sfalerit,Kalkoprit) tenörlü Kurşun Çinko yatağı özel şahıs ruhsatlı olup rezervi
bilinmemektedir. Genç ilçesi Çoban çeşme mevkiinde %45Fb=Zn tenörlü cevher yatağı
21600 ton rezervlidir.
MTA Genel Müdürlüğünün Erzurum ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar
sonucunda önemli metalik maden ve endüstriyel hammadde yatak ve zuhurları ortaya
çıkarılmıştır.
BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO (Cu-Pb-Zn):İspir-Ulutaş (Vank) Kalkopirit-pirit-molibden
Sahası, Tenör : % 0.31 Cu, % 0.022 Mo, Rezerv : 73.600.000 ton mümkün rezerv.
88
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
CİVA (Hg): Narman (Soğurmak Köyü) Sahası, Tenör :Bilinmiyor.Rezerv :Geçmiş yıllarda
bir süre işletilmiş olan yatakta cıva dışında nikel, şelit, volfram mineralleşmesi de vardır.
DİYATOMİT (Dia): Tortum-Taşbaşı Sahası, Tenör : Orta-iyi kalite, Rezerv : 50.000.000
ton muhtemel, 64.500.000 ton mümkün rezerv.
JİPS (Jips): Aşkale (Bayburt Yolu), Oltu (Sabatuk Köyü), Narman (Beyler Köyü), Tortum
(Karapınar) Sahaları, Tenör : % 98 CaSO4.2H2O, Rezerv : 20.000.000 ton muhtemel
rezerv.
KROM (Cr): Aşkale-Canviran, Dencik, Pırnakapan, Saptıran ve Taşlıyayla Sahaları ve
Palandöken-Toptepe sahası, Tenör : %20-52 Cr2O3, Rezerv:300.000 ton
görünür+muhtemel rezerv.
MANGANEZ (Mn): Oltu-Inciköy Sahası, Tenör : % 51.6 Mn, Rezerv : 31.000 ton
muhtemel rezerv.
MANYEZİT (Mag): Aşkale Bölgesi, Tenör : % 45-46 MgO, Rezerv : 1.250 ton görünür,
389.000 ton muhtemel rezerv.
MERMER (Mr): Karayazı-Şakirköy sahası, Kalite : Kaplama ve Döşeme için uygun
nitelikli, Rezerv : 4.531.800 tın görünür rezerv.
İspir Sahası: Yörede mermer olarak değerlendirilebilecek volkanik ve magmatik kayaçların
varlığı bilinmektedir. Mermer yatırımcıları için potansiyel alan teşkil edebilir.
PERLiT (Per): Pasinler-Tımarköy, Maşatlık, Yeniköy, Tuztaşı ve Kotandüzü Perlit
Sahaları, Tenör : Genleşme oranı 4.5-12(orta-iyi kalite), Rezerv : Sahalarda toplam
116.552.147 ton görünür+muhtemel rezerv vardır.
Pasinler-Yukarı Kalbulaşlar Köyü Sahası, Tenör :Orta-iyi kalite, Rezerv : 91.034.000 ton
mümkün+muhtemel rezerv.
ŞELİT (W): Narman-Soğurma Köyü Zuhurları, Tenör :Şelit, zinober ve nikel, Rezerv
:Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur..
TUĞLA-KiREMiT (TğKi): Ilıca, Aşkale ve Pasinler Sahaları, Kalite : İyi, Rezerv :
15.000.000 ton jeolojik rezerv.
Bunların dışında Oltu ilçesindeki üst Kretase yaşlı birimlerde siyah renkli, parlak,
organik kökenli ve süs eşyası olarak kullanılan, adını da Oltu ilçesinden alan oltutaşı ilin
89
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
bir diğer doğal zenginlik kaynağı olarak göze çarpmaktadır. Oltutaşı ile ilgili ilçede
gelişmiş bir sektör bulunmaktadır.
IV.2.15. Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu
ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri),
Bingöl İlinin başlıca gelir kaynağı; Tarım ve hayvancılık faaliyetleridir. İl hayvan
varlığı açısından 62.219 büyükbaş, 689.520 küçükbaş varlığına sahiptir.
Tablo 39. Bingöl İli Yıllar İtibari İle Hayvansal Ürünler Üretimi ( İl Geneli )
Birimi 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Ton
69.434 52.483,02 53.822 57.035
51.942
49048
68.603
Ton
1.579
1.592,21
1.592
1.424,31 5.328,32 4.295
4.561,40
Adet
10.703 10.852,00 12.006 17.063
121.199
117.800 68.098
Ton
879
997,052
786
818.3
720,146
708,94
560,2
Ton
116
118,739
102
122.9
96,587
84,34
37,3
Bin
10.220 14.468
16.468 16.998
15.627
15.400
18.510
Adet
Bal
Ton
775
831,749
1.005
1.799,91 1819,948 1.524
1.151
Balmumu Ton
0
20,1
12,05
17,034
11,19
21,72
16
Ürünler
Süt
Et
Deri
Yapağı
Kıl
Yumurta
2010
87.295
6.023
150.451
695
40
2011
103.398
7.469
368.591
14.488
1.262
16
1.493
19
Tablo 40. Bingöl İli Yıllar İtibari İle Hayvan Varlığı ( İl Geneli )
Hayvan Türü
Koyun (Mor
Karaman )
Koyun (Ak
Karaman )
Koyun (İvesi )
TOPLAM
Keçi( Kıl )
Keçi( Kilis )
TOPLAM
Sığır (Kültür )
Sığır (Melez )
Sığır (Yerli )
TOPLAM
Manda
TOPLAM
At
Eşek
Katır
TOPLAM
Yumurta Tavuğu
Et Tavuğu
TOPLAM
Hindi
Ördek
Kaz
KANATLI
TOPLAM
Arılı Kovan
TOPLAM
2003
297.163
2004
336.842
2005
265.496
2006
276.469
2007
243.293
2008
232.374
2009
220.982
2010
274.282
2011
216.422
141.449
160.337
126.376
131.599
115.807
157.542
33.698
41.450
64.810
36.848
475.460
171.216
464
171.680
3.702
31.251
27.693
62.646
530
530
2.355
7.538
588
10.481
56.781
0
56.781
3.504
3.650
6.700
70.635
41.768
538.947
175.435
475
175.910
10.871
39.477
11.415
61.764
455
455
2.200
5.426
808
8.434
109.255
0
109.255
24.898
5.410
11.100
150.663
32.922
424.794
150.786
408
151.194
11.661
42.345
12.245
66.251
527
527
2.200
4.235
808
7.243
0
0
0
0
15.761.460
6.255
15.767.715
34.282
442.350
181.608
492
182.100
3.448
46.924
23.042
73.415
130
130
970
3.795
1.420
5.312
116.747
8.853
125.600
30.460
5.950
10.130
172.140
30.168
389.268
139.869
379
140.248
11.391
41.365
11.961
64.717
80
80
2.800
3.615
1.353
7.768
119.405
0
119.405
24.800
5.560
10.880
160.645
3.939
393.855
123.701
332
124.033
10.784
44.583
10.633
66.000
50
50
1.387
6.031
356
7.774
103151
120
103271
15320
3405
3540
22265
0
254.680
74.740
0
74.740
14.294
35.182
15.282
64.758
65
65
650
1850
658
3158
103.151
120
103.271
5.200
3.210
3.925
12.335
0
315.732
80.533
0
80.533
17.401
43.848
15.561
76.822
78
78
449
1.329
629
2.407
118.605
120
118.725
29.335
5.780
9.850
163.690
0
281.232
124.592
0
124.592
22.106
57.597
18.157
97.961
101
101
1374
2.540
1591
5.505
92.835
0
92.835
25.675
4.187
6.647
129.344
43.057
43.057
50.409
50.409
52.190
52.190
78.257
78.257
91.502
91.502
82468
82468
82.224
82.224
84.269
84.269
96.958
96.958
90
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 41. İlçelere Göre Bal Üretimi
İlçe Adı
MERKEZ
ADAKLI
GENÇ
KARLIOVA
KİĞI
SOLHAN
YAYLADERE
YEDİSU
TOPLAM
Arı-Kovan
Sayısı (Eski
Usul) MİKTAR(A
det)
0
40
50
0
50
0
0
0
140
Arı-Kovan
Sayısı (Yeni
Usul) MİKTAR(Ad
et)
47.691
3.013
15.438
7.576
4.000
16.500
1.650
950
96.818
Arı-Kovan
Sayısı
Toplam(Adet
)
BalmumuArı ÜRETİM(Kg
)
Doğal Bal ÜRETİM(Kg
)
Arı Besleyen
Köy Sayısı Köy
Sayısı(Adet)
47.691
3.053
15.488
7.576
4.050
16.500
1.650
950
96.958
9538,2
235
1855
1515,2
1000
4250
280
160
18.833
667.674
48.481
247.008
78.600
80.000
328.000
27.000
16.250
1.493.013
65
12
14
15
10
10
8
18
152
Özellikle tarıma dayalı özel sanayi kuruluşlarının kurulması ve sayısının arttırılması
için Kamu ve Özel Sektörün harekete geçirilmesi ve “Sözleşmeli Çiftçi Modeli uygulaması”
başlatılması Bingöl İlinin Bitkisel ve Hayvansal üretimini arttıracak ve il ekonomisine daha
büyük katkı sağlayacaktır.
Tablo 42. Erzurum İli Hayvan Varlığı
SIĞIR
BÜYÜKBAŞ
KÜÇÜKBAŞ
KÜLTÜR
K.MELEZ
YERLİ
SIĞIR TOPLAMI
MANDA
BÜYÜKBAŞ TOPLAMI
KOYUN
KIL KEÇİSİ
KÜÇÜKBAŞ TOPLAMI
AT
TEK TIRNAKLI
47401
343902
145679
536982
1032
64,1 %
27,1 %
100 %
538014
457078
39101
496179
8130
4711
EŞEK
428
KATIR
12665
TEK TIRNAKLI TOPLAMI
TAVUK
KÜMES
HAYVANLARI
8,8%
191787
14330
4642
15198
HİNDİ
ÖRDEK
KAZ
KÜMES HAYVANLARI TOPLAMI
ARI KOVANI (Yeni Tip)
ARICILIK
ARI KOVANI (Eski Tip)
ARI KOVANI TOPLAMI
91
225957
109269
876
110145
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 43. Erzurum İlinde Hayvancılıktan üretilen ürünler ve miktarları (2011)
Ürünün
Cinsi
Et
Miktar (Ton)
Süt
Tereyağı
Peynir
Kaşar
Yoğurt
Yapağı
Keçi Kılı
584,151
10,814
24,745
32,382
82,359
412
24
12,468
IV.2.16. Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları,
Ankira Barajı ve HES Projesi peyzaj onarımının amacı inşaat sonrasında bozulan
peyzajın ve habitat alanlarının eski haline kavuşturulması ve/veya iyileştirilmesidir.
Projenin peyzaj onarım hedeflerine ulaşılabilmesi amacıyla uygulanması gereken
müdahale biçimleri peyzaj raporunda ortaya konulmuştur. Buna göre alanda yapılacak
müdahaleler; kıyı düzenlemesi, toprak yönetimi (rehabilitasyon), erozyon kontrolü,
görüntü perdelemesi, geçici tesis alanlarında peyzaj onarımı, akarsu ve vadi iyileştirmeleri
olarak altı grupta toplanmıştır. Bu alanlara nasıl müdahale edileceği bitkisel ve yapısal
boyutlarıyla peyzaj onarım planı raporu’nda açıklanmıştır. Peyzaj Onarım Planı Raporu
Ek-16’da verilmiştir.
IV.2.17. Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler
(Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis
edilmiş alanlar, vb.),
Proje sahasında Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan
araziler; Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis
edilmiş alanlar bulunmamaktadır.
Proje ile ilgili olarak; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporu ile Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporu ve 1/100.000 Ölçekli Meşçere Haritası (Proje alanına ait 1/25.000
Ölçekli Meşcere Haritası bulunmamaktadır.) Ek-5’de verilmiştir. Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporuna göre, talep
sahasının tohum meşceresi, millipark, av-yaban hayatı, av üretme sahası, turizm alanı, özel
çevre koruma bölgesi, askeri yasak bölge ve sit alanı içerisinde kalmadığı belirtilmiştir.
Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme
92
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Raporuna göre, talep sahasının muhafaza ormanları, gen koruma alanları, bilimsel
çalışmalar için ayrılmış araştırma ormanı, araştırma istasyonu, araştırma proje deneme
sahaları, kent ormanları, endemik ve korunması gereken nadir ekosistem alanları, tohum
meşçeresi, milli park, av yaban hayatı, av üretme sahası, turizm sahası, özel çevre koruma
bölgesi, askeri yasak bölge ve sit alanı içerisinde kalmadığı ve etki mesafesinde bulunup
bulunmadığı konularında bu alanlarda kalmadığı belirtilmiştir.
Proje alanı ve çevresindeki koruma alanlarını gösterir Koruma Alanları Haritası ve
Av Yasak Sahaları Haritası Ek-8’de verilmiştir.
IV.2.18. Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükü,
Hava Kalitesi
Ankira Barajı ve HES projesinin yer aldığı bölgede köy yerleşimlerinin dışında
herhangi bir endüstri bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yerleri; Ankira
HES yerine yaklaşık 890 m mesafedeki Geçitli Köyü ile baraj göl alanına yakın
mesafedeki Çimenözü Köyü’dür. Bölgede endüstri bulunmamasının yanı sıra, toz, gürültü,
su toprak kirliliğine neden olabilecek inşaat vb. faaliyetler de yer almamaktadır.
Su Kalitesi
Projenin su kaynağı, peri suyunun membasında yer alan Büyüksu Çayıdır. Büyüksu
2927 m kotlarındaki Alimurat yaylalarından doğar. Akışını genellikle batı ve Güney batı
istikametinde sürdürerek proje yerine gelir.
Söz konusu projenin memba ve mansabı dikkate alınarak su kalitesinin ilgili
mevzuat kapsamında bir defaya mahsus, SKKY’i Tablo 1 değerleri (radyoaktivite değerleri
hariç) esas alınarak çevre iznine esas ölçüm ve değerlendirmesi yapılmış olup, analiz
sonuçları Ek-18’de verilmiştir.
Toprak Kalitesi
Yerleşim alanlarından çıkan çöplerin boşaltıldığı alanlar ile kanalizasyon
şebekelerinin arıtılmaksızın doğrudan toprağa verildiği alanlarda toprak kirliliği meydana
gelmektedir. Tarımsal mücadele ilaçlarının bilinçsiz ve aşırı kullanımı sonucu toprakta
toksik madde birikmekte, çok fazla gübre kullanımıyla da toprakların tuzluluğu
arttırılmaktadır. Dolayısıyla tarımsal sulamanın devamlılığı sonucunda bu maddeler
toprağın ve yeraltı sularının kirlenmesine neden olmaktadırlar.
93
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İlde sanayi sektörünün fazla gelişmemiş olmasından dolayı toprak kirliliği hemen
hemen yok denecek kadar azdır. Çalışma alanında endüstri ve sanayi tesisi
bulunmadığından bölgede bu açıdan kirlilik görülmemektedir.
Proje kapsamında; Erzurum İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile Bingöl İl
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşlerinde belirtilen hususlara uyulacaktır
(Bkz.EK-20).
Söz konusu proje enerji üretmek amacıyla planlanmıştır. İnşaat aşamasında açığa
çıkan çevresel etkiler; Projenin inşaat çalışmaları süresince geçici olacak olup, işletmeye
geçilmesi ile bitecektir.
IV.2.19. Diğer özellikler.
Bu bölümde değerlendirilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır.
94
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri
IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler,
yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre
ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ),
İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasını ve endeks değerlerini belirleyen
temel faktörler; illerin sahip oldukları nüfus büyüklüğü, yüzölçümü, ya da şehirleşme oranı
gibi birtakım yüzeysel büyüklükler değildir. Sıralamayı belirleyen başlıca faktörler;
illerdeki demografik yapının, işgücü talebinin, istihdamın sektörel dağılımının, eğitim ve
sağlık hizmetlerinin, fiziki ve sosyal altyapı olanaklarının, üretim seviyesinin ve gelir
düzeyinin il nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamada sağladıkları başarı olmaktadır.
Bingöl’ün sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyinin, ülke genelinin çok altında olduğu
söylenebilir. Türkiye’de en az gelişmiş bölge olan Doğu Anadolu içinde dahi Bingöl nispi
olarak az gelişmiş il konumundadır. Bingöl’ün ihracatı alt sektörler itibariyle incelendiğinde,
yıllar itibariyle oldukça değişken ve istikrarsız bir görünüm karşımıza çıkmaktadır. İlin sanayi
sektörü ihracatı tarım sektörü ihracatına oranla çok daha yüksektir.
Yaylalar ve doğal göllerin yanında göletler, ormanlar, mesire yerleri, soğuk sular,
termal su kaynakları, İçmeler, Güneşin doğuşu, Yüzen ada, Av turizmine ve kış sporu
etkinliklerine uygunluk doğaya dönük turizm potansiyeli içinde sayılabilir. Turizm çeşitleri
bu alanda yaygınlaştırılabilir. Konuya bu açıdan bakıldığında, yayla turizmi, av turizmi ve
kış sporu etkinlikleri, gerekli tedbirlerin alınması durumunda Bingöl ilinin Sosyo –
ekonomik kalkınmasında önemli ölçüde katkı sağlayacak alanlar olacaktır.
Erzurum ekonomisi başta tarım olmak
üzere
hizmet ve inşaat sektörlerinden
oluşmaktadır. Erzurum şehir merkezindeki günlük ticari hareketliliğe yön veren en önemli
etkenlerden birisi de yaklaşık 70.000 öğrencisi olan Atatürk Üniversitesidir. Yaz aylarında
üniversite öğrencilerinin şehirde olmaması ile oluşan ekonomik durgunluk bariz bir şekilde
hissedilir.
Sanayi
Sektörü
günümüzde
beklenilen
düzeyde
olmasa
da Erzurum ekonomisine belirli bir oranda katkı sağlamaktadır. 2011 yılı verilerine göre bu
alanda Erzurum ’da toplam beşyüzden fazla şirket kurulmuştur. Sanayi sektöründe faaliyet
gösteren işletmeler, küçük ve orta ölçekli özelliktedir. Bu özelliklerinden dolayı söz
konusu işletmeler, sadece yerel pazarlara yönelik üretim yapmakta ve düşük bir
oranda istihdam sağlamaktadırlar.
95
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 44. Karlıova İlçesinin Sosyo-Ekonomik Göstergeleri (Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel
Müdürlüğü, DPT)
Göstergeler
Karlıova İlçesi
Şehirleşme oranı (%)
27,02 (697)
Nüfus artış hızı (%)
-7,53 (630)
Nüfus Yoğunluğu
25 (700)
Nüfus bağımlılık oranı (%)
88,18 (86)
Ortalama hane halkı büyüklüğü
7,48 (71)
Tarım sektöründe çalışanlar oranı (%)
82,21 (208)
Sanayi sektöründe çalışanlar oranı (%)
0,47 (854)
Hizmetler sektöründe çalışanlar oranı (%)
17,33 (548)
İşsizlik oranı (%)
4,69 (484)
Okuryazar oranı (%)
71,36 (792)
Bebek ölüm oranı (%)
85,16 (14)
Fert başına genel bütçe geliri (Bin TL)
6 340 (825)
Vergi gelirlerinin ülke içindeki payı (%)
0,00097 (767)
Tarımsal üretimin ülke içindeki payı (%)
0,00423 (836)
* Parantez içindeki rakamlar ilçenin ilgili göstergeye göre 872 ilçe içindeki sırasını göstermektedir.
Tablo 45. Çat İlçesinin Sosyo-Ekonomik Göstergeleri (Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel
Müdürlüğü, DPT)
Göstergeler
Çat İlçesi
Şehirleşme oranı (%)
27,51 (691)
Nüfus artış hızı (%)
2,71 (448)
Nüfus Yoğunluğu
19 (776)
Nüfus bağımlılık oranı (%)
89,22 (81)
Ortalama hane halkı büyüklüğü
7,44 (73)
Tarım sektöründe çalışanlar oranı (%)
87,51 (52)
Sanayi sektöründe çalışanlar oranı (%)
0,52 (847)
Hizmetler sektöründe çalışanlar oranı (%)
11,97 (783)
İşsizlik oranı (%)
6,18 (335)
Okuryazar oranı (%)
77,59 (719)
Bebek ölüm oranı (%)
66,91 (50)
Fert başına genel bütçe geliri (Bin TL)
7 982 (790)
Vergi gelirlerinin ülke içindeki payı (%)
0,00115 (741)
Tarımsal üretimin ülke içindeki payı (%)
0,00127 (864)
* Parantez içindeki rakamlar ilçenin ilgili göstergeye göre 872 ilçe içindeki sırasını göstermektedir.
Projenin bulunduğu Karlıova ilçesinin gelişmişlik sıralamasına bakıldığında 872
ilçeden 820. ve Çat ilçesinin 812. sırada olduğu görülmektedir.
Yüzölçümü itibariyle Türkiye ‘nin dördüncü büyük ili olma özelliğine sahip
Erzurum, toplam 2.533.000 hektarlık bir yüzölçüme sahiptir. Ekonomi tarım ve
hayvancılığı dayanmaktadır. 460 bin hektarlık tarım arazisinin 306 hektarlık bölümü
sulanabilir konumda olup, 268 bin hektarlık bölümünde ekim yapılmaktadır.
96
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel üretimi ; tahıllar, yem bitkileri, baklagiller, endüstri bitkileri, yumrulu
bitkiler, yağlı tohumlar oluşturmaktadır. Ekili alanların; 181 bin hektarında tahıl, 937
hektarında baklagiller, 3 bin hektarında yumrulu bitkiler, 2 bin hektarında endüstriyel
bitkiler, 80 bin hektarında yem bitkileri, bin 500 hektarında meyve, 780 hektarında sebze
yetiştirilmektedir. Bitkisel üretimin değeri günümüzde 240 bin TL. civarında
gerçekleşmektedir. Tahıl türlerinden en fazla buğday, arpa ve çavdar ekimi; sanayi
bitkilerinden ise çoğunlukla şeker pancarı, patates ve ayçiçeği ekimi yapılmaktadır.
Yaklaşık 4 bin çiftçi 40 bin hektarlık alanda organik tarım yapmaktadır. 2012 yılı
itibariyle 154 bin tona yakın ürün elde edilmiştir. Organik tarım uygulamalarını buğday,
yonca, yem bitkileri, çayırotu, meyve ve bal üretimi oluşturmaktadır.
Erzurum’da meyve olarak ; elma, armut, ceviz, kayısı, erik, kiraz, vişne ve kızılcık
yetişmektedir. 2012 yılı verilerine göre Erzurum’da yaklaşık olarak 760 bin küçükbaş, 550
bin büyükbaş hayvan bulunmakta; 15 bin ton et, 358 bin ton süt, 7 bin ton tereyağı, 70 bin
ton peynir, 50 bin ton yoğurt üretimi yapılmaktadır. Bal üretimi ise bin 500 tona yakındır.
Erzurum’da imalat alanında; Gıda sanayi, Kimya- plastik sanayi, Metal Eşya
Sanayi, Makine Sanayi, Petrol ve Tekstil Sanayi üretimde önde gelen sektörler olarak
faaliyet göstermektedir.
Proje Alanı
Proje kapsamında, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden
Sosyolog Doç.Dr. Suavi Aydın tarafından Sosyal Etki Değerlendirme Raporu hazırlanmış
(Bkz.Ek-14) olup, söz konusu raporda belirtildiği üzere, “Geçitli köyü otlaklarının bir
kısmı (köy muhtarının beyanına göre 200 dönüm) su altında kalmaktadır. Çimenözü ve
Bayındır köylerinin çayır biçilen bir kısım arazisi de su altında kalacaktır. Bu durumda
bölgedeki hayvancılığın bu tesisten belirli ölçülerde etkileneceği görülmektedir. Bayındır
köyünün otlatma alanları, su altında kalacak sahanın tamamen dışındadır. Bu durumda bu
tesisin yapılması halinde bu köy bakımından geçim etkinliğinin sürekliliğine zarar
gelmeyeceği öngörülebilir. Çimenözü köyü, çayırlarını kaybedeceği için etkilenecektir.
Geçitli köyü ise hem çayırlık hem de otlak kaybına uğrayacaktır. Köyler toplu bir görüntü
arz etmektedir. Bayındır tek bir yerleşim birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer
mahallesi mevcuttur. Bu üç köyün de yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan
saha, sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla
kullanılmaktadır. Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine arazisi ve köy merası
şeklinde tasnif edilmiştir.
97
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Bayındır köyünde çalışma çağı nüfusu, tamamiyle hayvancılıkla iştigal ettiğinden
mevsimlik iş göçü yoktur. Geçitli köyü ile Çimenözü köyü Hasan Komu civarındaki
otlaklıklar için mahkemelik durumdadır. Çimenözü köyündeki hayvan miktarı ile nüfus ve
nüfusun ekonomik niteliği ile Geçitli köyündeki hayvan miktarı, nüfus ve nüfusun
ekonomik niteliği karşılaştırıldığında, bu davanın Geçitli köyü lehine sonuçlandırılması,
tesisin yaratacağı sosyal etkilerin azaltılması bakımından olumlu bir etki yaratacaktır. Zira
Çimenözü nüfusu Geçitli’ye göre düşük ve göç eğilimindedir; hayvan miktarı ise
neredeyse onda bir oranında azdır. Bu ihtilafın Geçitli köyü lehine sonuçlanması
durumunda, baraj gölünün oluşmasıyla su altında kalacak otlakların kaybı telafi
edilebilecektir. Çimenözü köyünün en önemli kaybı çay kenarındaki çayırlıkların su
altında kalacak olmasıdır.”
IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış
oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler),
Verimliliğin ve gelirin düşük olduğu kırsal ve azgelişmiş yörelerimizden,
metropollere akan göç, nüfusun mekansal dağılımını önemli ölçüde değiştirmiştir. Bir
yönüyle işgücü ve sermaye transferi olarak da nitelendirebileceğimiz göç olgusu, göç veren
bölgede pazarın daralmasına, mevcut yatırımların atıl kalmasına ve yine bu bölgelerde
becerili işgücü ve sermaye gibi gelişmeyi sürükleyici dinamik üretim faktörlerinin
yitirilmesine neden olarak geri kalmışlığı pekiştirmektedir. Diğer yandan, gelişmiş bölgeler
üzerinde meydana getirdiği büyük bir nüfus baskısıyla, kamu yatırım ihtiyacını artırmakta
ve böylece kentleşme maliyetine ek bir yük getirmektedir. Sonuç itibariyle; hem gelişmiş,
hem de geri kalmış bölgelerde yaşanan sorunların temel dinamiği olarak göç, ülke
genelinde büyük bir yerleşme sorununu beslemektedir. Göçün temel nedeni ise,
bölgelerarası sosyo-ekonomik gelişmişlik farklılıklarıdır. Diğer bir deyişle, toplumsal refah
dağılımının dengesizliği sonucunda ortaya çıkan göç olgusu, aynı zamanda toplumsal refah
dağılımını olumsuz yönde etkilemektedir.
Bingöl ili ve Erzurum ilçelerinin 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı
göre nüfusu yoğunluğu verileri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 46. 2012 Yılı Bingöl İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu
İl/ilçe
Belde/Köyler
İlçe
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Toplam
Erkek
Kadın
Merkez
98.424
51.708
46.716
44.031
21.705
22.326
142.455
73.413
69.042
Adaklı
3.468
2.125
1.343
6.082
3.060
3.022
9.550
5.185
4.365
Genç
19.316
9.581
9.735
15.631
7.891
7.740
34.947
17.472
17.475
Karlıova
6.515
3.323
3.192
25.729
12.789
12.940
32.244
16.112
16.132
Kiğı
3.062
1.773
1.289
1.824
902
922
4.886
2.675
2.211
Solhan
16.659
8.379
8.280
16.765
8.303
8.462
33.424
16.682
16.742
Yayladere
1.249
988
261
770
403
367
2.019
1.391
628
Yedisu
1.473
850
623
1.509
790
719
2.982
1.640
1.342
98
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Toplam
150.166
Kaynak: www.tuik.gov.tr
78.727
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
71.439
112.341
55.843
56.498
Tablo 47. 2012 Yılı Erzurum İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu
İl/ilçe
Belde/Köyler
İlçe
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
262.507
134.570
127.937
Toplam
Toplam
Erkek
Kadın
Aşkale
12.597
6.236
6.361
12.031
5.978
6.053
24.628
12.214
12.414
Aziziye
41.069
20.788
20.281
10.463
5.558
4.905
51.532
26.346
25.186
Çat
4.501
2.392
2.109
14.945
7.524
7.421
19.446
9.916
9.530
Hınıs
9.883
5.019
4.864
19.927
9.971
9.956
29.810
14.990
14.820
Horasan
18.246
9.233
9.013
24.817
12.544
12.273
43.063
21.777
21.286
İspir
6.570
3.399
3.171
9.768
4.650
5.118
16.338
8.049
8.289
Karaçoban
8.894
4.499
4.395
16.648
8.418
8.230
25.542
12.917
12.625
Karayazı
5.052
2.705
2.347
27.179
13.699
13.480
32.231
16.404
15.827
Köprüköy
1.710
900
810
16.499
8.369
8.130
18.209
9.269
8.940
Narman
4.866
2.384
2.482
10.898
5.384
5.514
15.764
7.768
7.996
Oltu
22.127
11.803
10.324
10.490
5.176
5.314
32.617
16.979
15.638
Olur
2.157
1.114
1.043
5.316
2.586
2.730
7.473
3.700
3.773
Palandöken
160.162
80.391
79.771
2.000
1.228
772
162.162
81.619
80.543
Pasinler
13.604
6.875
6.729
18.113
9.101
9.012
31.717
15.976
15.741
Pazaryolu
1.493
753
740
2.830
1.337
1.493
4.323
2.090
2.233
Şenkaya
2.727
1.468
1.259
18.424
9.128
9.296
21.151
10.596
10.555
Tekman
3.595
1.951
1.644
25.652
12.845
12.807
29.247
14.796
14.451
Tortum
4.052
2.137
1.915
16.026
7.792
8.234
20.078
9.929
10.149
Uzundere
3.001
1.512
1.489
5.189
2.521
2.668
8.190
4.033
4.157
Yakutiye
183.168
91.170
91.998
1.506
752
754
184.674
91.922
92.752
Toplam
509.474
Kaynak: www.tuik.gov.tr
256.729
252.745
268.721
134.561
134.160
778.195
391.290
386.905
Proje alanının bulunduğu Bingöl Karlıova ilçesine bağlı köylerin 2012 yılı köy nüfusları
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 48. Bingöl İli Karlıova İlçesi Köy Yerleşim Nüfusları
Köy Adı
Toplam
Erkek
Kadın
Bağlıisa
1.281
630
651
Bahçeköy
880
443
437
Boncukgöze
318
157
161
Çatak
306
146
160
Çiftlikköy
53
27
26
Çukurtepe
707
329
378
Dörtyol
422
215
207
Geçitli
479
247
232
Harmantepe
155
83
72
Hasanova
584
309
275
Ilıpınar
361
179
182
Kantarkaya
536
249
287
99
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Karabalçık
610
319
291
Kargapazarı
1.774
888
886
Kaşıkçı
150
76
74
Kaynak
243
127
116
Kaynarpınar
161
92
69
Kazanlı
48
19
29
Kıraçtepe
189
94
95
Kızılçubuk
349
178
171
Kümbet
431
201
230
Mollaşakir
564
278
286
Ortaköy
295
143
152
Sakaören
656
344
312
Sarıkuşak
170
89
81
Serpmekaya
800
391
409
Soğukpınar
72
37
35
Suçatı
494
244
250
Taşlıçay
1.700
874
826
Toklular
1.451
740
711
Tuzluca
199
93
106
Viranşehir
325
161
164
Yeniköy
167
86
81
Yoncalık
211
106
105
Yorgançayır
347
167
180
Aşağıyağmurlu
249
122
127
Cilligöl
838
405
433
Derinçay
815
389
426
Devecik
337
167
170
Göynük
603
290
313
Hacılar
1.385
671
714
Kalencik
352
178
174
Karlıca
426
206
220
Kızılağaç
353
186
167
Sudurağı
591
272
319
Yiğitler
1.740
860
880
552
282
270
Yukarıyağmurlu
Kaynak: www.tuik.gov.tr
100
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanının bulunduğu Erzurum Çat ilçesine bağlı köylerin 2012 yılı köy nüfusları
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 49. Erzurum İli Çat İlçesi Köy Yerleşim Nüfusları
Köy Adı
Toplam
Erkek
Kadın
Aşağıçat
192
91
101
Babaderesi
123
58
65
Bağlıca
104
53
51
Bardakçı
614
305
309
Başköy
820
414
406
Bayındır
165
83
82
Bozyazı
229
106
123
Budaklar
131
63
68
Çayırtepe
180
106
74
Çimenözü
310
149
161
Çirişli
150
75
75
Çukurçayır
345
173
172
Değirmenli
472
237
235
Elmapınar
199
98
101
Göbekören
154
81
73
Gökçeşeyh
227
104
123
Gölköy
96
49
47
Hatunköy
108
58
50
İşkinli
326
153
173
Kaplıca
639
325
314
Karabey
241
116
125
Karaca
389
212
177
Karaşeyh
959
514
445
Köseler
338
171
167
Kumaşlı
118
67
51
Kurbanlı
327
178
149
Mollaömer
288
136
152
Muratçayırı
230
110
120
Parmaksız
657
346
311
Saltaş
539
277
262
Sarıkaşık
566
272
294
Sarıkaya
162
83
79
Soğukpınar
850
452
398
Söbeçayır
442
208
234
Şeyhhasan
468
237
231
Taşağıl
371
197
174
Tuzlataşı
477
230
247
Tüysüz
7
4
3
Yarmak
312
150
162
(B) Yavi
1.160
562
598
101
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Yaylasuyu
243
127
116
Yukarıçat
Kaynak: www.tuik.gov.tr
217
94
123
Erzurum ili 2012 yılı nüfus (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı-TÜİK)
verilerine göre toplam nüfus 778.195 kişi olup, bu nüfusun 509.474 kadarı il/ilçe merkezlerinde
yaşamaktadır. Bingöl ili 2012 yılı nüfus (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı-TÜİK)
verilerine göre toplam nüfus 262.507 kişi olup, bu nüfusun 150.166 kadarı il/ilçe merkezlerinde
yaşamaktadır.
Nüfus büyüklüğüne göre 2010 yılında 64. sırada yer alan Bingöl İlinin 2011 yılında
sıralama oranı değişmemiş olup, Nüfus büyüklüğüne göre yine 64.sırada yer almaktadır.
Bingöl ilinin 2010 yılındaki yıllık nüfus artış hızı binde -2.25 iken, bu oran 2011 yılında binde
27,42’ye çıkmıştır. Türkiye genelinde yıllık nüfus artış hızı 2010 yılında binde 15,88 iken 2011
yılında binde 13,5 oranına gerilemiştir.
Geçim kaynaklarının sınırlı oluşu ve artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak
olması Bingöl ilinde ekonomik amaçlı göçlerle nüfus kaybetmesine neden olmuştur. İlde
görülen göç aktivitesini iç göçler oluşturmaktadır. Ülke içine yönelik göç hareketleri 1960
lı yıllardan sonra hızlanmaya başlamıştır. İlde gerçekleşen iç göçlerin genellikle büyük
şehirlere yönelik olduğu tespit edilmiştir. Bunun asıl nedeni ise topraklarından kopan köylü
nüfus grupları büyük şehirlerde veya başkentlerde marjinal yaşama şartlarına kavuşma
istekleridir. İl ekonomisinde önemli iş alanları bulunmadığından göçebe işçi hareketi
yaşanmamaktadır.
YILI
2008
2009
2010
Tablo 50. Bingöl İli Göç Durumu
ALDIĞI GÖÇ
8.977
6.986
8.453
VERDİĞİ GÖÇ
10.192
10.726
10.448
NET GÖÇ
-1.215
-3.740
-1.995
NET GÖÇ HIZI
-4.73
-14.52
-7.79
Erzurum tarımında çalışan ücretlilerin önemli bir bölümü, mevsimlik işçidir.
Erzurum’da tarım kesiminde ücretli oranının yüksek olması, tarım işletmelerinin önem
kazandığı anlamına gelmemekte ve geçici bir durumu yansıtmaktadır. Erzurum’da nüfusun
515.704’ü il ve ilçe merkezlerinde, 374.390’ı bucak ve köylerde yaşamakta olup, toplam
nüfus 890.094 kişidir. Yerleşimin sığ olmasının başlıca nedeni, olumsuz iklim şartları ve
sürekli verilen göçtür. Yıllık nüfus artış hızı yüzde 4.10 olan Erzurum’da net göç hıZı eksi
113’tür.
Erzurum verdiği göç bakımından Gümüşhane, Kastamonu, Siirt, Tunceli,
Bayburt’tan sonra Türkiye’nin altıncı ilidir. TUİK verilerine göre Erzurum’da 1995 ile
2000 yılları arasında göç eden kişi sayısı 142.642’dir. Göç eden nüfusun ilin nüfusunsa
oranı ise yüzde 60’ı geçmektedir.
102
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
IV.3.3. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına
düşen maksimum, minimum ve ortalama gelir),
Bingöl'ün ekonomisi hayvancılık, tarım ve ormancılığa dayanır. Bu sektörlerde
çalışanlar faal nüfusun % 85'idir. Sanayi gelişmemiştir. İmalat ve inşaat sanayiinde
çalışanlar % 3'tür. Et-Balık Kurumunun kombinesi 1983'te açılmıştır. Arıcılık ve tavuk
besiciliği de yapılmaktadır. Canlı hayvan, deri, kıl, yün, yağ, peynir satışı ile mühim gelir
elde edilir. Balı ve kaymağı çok meşhurdur. Başlıca sanayi tesisleri yem fabrikası, süt
fabrikası, et-balık kurumu kombinası, un, tuğla fabrikasıdır. 1988 yılında, günlük 40 ton
kapasiteli çeltik fabrikası faaliyete geçmiştir.
Erzurum ekonomisi tarıma dayanır. Hayvancılık erzurum ekonomisinin bel
kemiğidir. Nüfûsun büyük kısmı hayvancılıkla uğraşır. Çayır, mer’a ve yaylalar
hayvancılığa müsâittir. Koyun, sığır ve kıl keçisi beslenir. Arıcılık da çok gelişmiştir.
Sanâyi yeni gelişmektedir. Faal nüfûsun % 80’i tarım, hayvancılık, ormancılıkla uğraşır.
1969’dan beri açılan “Doğu Fuarı” bölgenin ekonomik gelişmesini dünyâya duyurmakta,
turizme hizmet etmektedir.
Erzurum soğuk iklimi sebebiyle sanâyi bakımından az gelişmiş illerimizdendir.
Başlıca sanâyi kuruluşları şunlardır: Et Kombinası, Şeker Fabrikası, Pasinler Tuğla ve
Kiremit Fabrikası, Erzurum Yün İşletmesi, Yem Fabrikası, Aşkale Çimento Fabrikası, Süt
Fabrikası, Nebâtî Yağ Fabrikası, Deri ve Ayakkabı Fabrikası, Bütangaz Dolum Tesisleri,
Sümerbank Yünlü Sanâyi ve Yapağı Yıkama Tesisleri, İspir Ayakkabı Fabrikası ve Tekele
âit Tuzlalar. Son yıllarda alınan kararlarla doğuda yatırımlar teşvik edilmiştir. ErzurumIlıca yolu üzerinde 75 parsellik organize sanâyi bölgesinin alt yapı tesis ve hizmetleri
bitirilmiştir. Erzurum’un Oltutaşı, kürkleri, halı ve bıçakları meşhurdur. 1983-88 târihleri
arasında, döküm, un, lastik-kauçuk, ham deri işleme, yem, boya, et ve et mâmulleri
üretimi, yünlü ve sentetik iplik, oto ve iş makinaları lastik kaplama ve rejinere kauçuk
fabrikaları kurulmuştur.
IV.3.4. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı),
Bingöl ilindeki temel geçim kaynakları genel olarak tarım ve hayvancılığa
dayanmaktadır. Şehir çevresindeki tarımsal faaliyetlerin mevsimlik oluşu, yani yaz
mevsiminde yoğunlaşması kış mevsiminde gizli bir işsizlik sorununu ortaya çıkarmıştır.
Buna bağlı olarak erkek nüfusun bir bölümü mevsimlik işçi olarak bölge dışına
çıkmaktadır.
TÜİK tarafından yayımlanan İşgücü Göstergeleri (2012)’ye göre TR A1 ve TR B1
bölgelerine ilişkin işsizlik verileri aşağıda verilmektedir.
103
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 51. TR A1 Bölgesinin(Erzurum, Erzincan ve Bayburt) İşgücü Göstergeleri (15+ yaş) -2012İş Gücüne Katılma
Tarım Dışı İşsizlik
İstihdam Oranı
Bölge
İşsizlik Oranı (%)
Oranı (%)
Oranı (%)
(%)
TR A1 Bölgesi
48,4
6,3
45,4
Tablo 52. TR B1 Bölgesinin(Malatya, Elazığ, BingölveTunceli) İşgücü Göstergeleri (15+ yaş)-2012İş Gücüne Katılma
Tarım Dışı İşsizlik
Bölge
İşsizlik Oranı (%)
İstihdam Oranı (%)
Oranı (%)
Oranı (%)
TR B1 Bölgesi
50
8,5
45,7
Türkiye genelinde 2012 işgücü göstergeleri dikkate alındığında, ülkemizde işsizlik
oranının % 9,2 olduğu görülmektedir. Projenin gerçekleştirileceği iki ilin de dahil olduğu
alt bölgelerin verileri Türkiye geneli ile kıyaslandığında, illerin işsizlik oranının Türkiye
ortalamasından daha düşük seviyede olduğu ortaya çıkmaktadır.
IV.3.5. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanılma durumu),
Doğu Anadolu Bölgesi’nde ve Bingöl’de okuma yazma oranı, yüksekokulu bitirme
oranı, nitelikli işgücü oranı diğer bölge ve yörelerle karşılaştırıldığında daha düşüktür.
Burada da görülebileceği gibi, gerek sosyal, gerekse ekonomik göstergelere yansıyan
mekansal farklılaşma, ülke genelinde yaşanan büyük bir yerleşme sorunu ile iç içe
geçmiştir. Geri kalmış bölgelerimizde sorunlar; durgunluk, yatırım ve hizmet eksikliği
olarak öne çıkarken, gelişmiş yörelerimizde; hızlı nüfus artışına paralel olarak işsizlik,
altyapı yetersizliği, kaçak yapılaşma, asayiş ve çevre sorunları artmaktadır.
Tablo 53. Bingöl İli Sağlık Kurumlarının Dağılımı
Doğum ve
Entegre
Aile Sağlığı
Sağlık Devlet
Çocuk
İlçe
Merkezleri
Evi
Hast.
Bakımevi
Hast.
Hst.
Açık Kapalı
Merkez
13
34
3
1
1
Adaklı
2
5
Genç
3
13
2
1
Karlıova
4
11
4
1
Kığı
1
2
0
1
Solhan
4
6
3
1
Yayladere
1
Yedisu
1
2
29
73
12
4
1
1
TOPLAM
AÇS
ve
AP
Verem
Savaş
Dispanseri
Halk
Sağ.Lab.
1
1
1
1
1
1
Sıtma
Savaş
Başkanlığı
1
1
Bingöl İli, Okul Öncesi eğitim düzeyinde 9 Anaokulu ve 162 okulda toplam 252
anasınıfı hizmet vermektedir. Anaokullarında derslik sayısı 43, toplam öğrenci sayısı
4.929, öğretmen sayısı da 195’ tir. Okulöncesinde derslik başına 20 öğrenci düşmektedir.
Okul Öncesi eğitimden yararlanan 5 yaş grubu okullaşma oranı %73,88’ dir. İlköğretimde
öğrenci sayısında okullaşma oranı (Kız-erkek) %100,00 Ortaöğretimde öğrenci sayısına
göre oranı (Kız-erkek) %60,00’dır.Taşımalı İlköğretimde; İl geneli toplam 10 taşıma
merkezine 107 Yerleşim yeri ve köyden toplam 2.835 öğrenci 196 araç ile taşınmaktadır.
104
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Taşımalı Ortaöğretimde; İl Geneli toplam 12 Ortaöğretim okuluna 100 Yerleşim yeri ve
köyden 435 öğrenci 38 araç ile taşınmaktadır.
Bingöl ili Karlıova ilçesinde 1 anaokulu, 48 ilkokul, 2 ilköğretim, 14 ortaokul, 2
lise, 1 imam hatip lisesi ve 1 halk eğitim merkezi bulunmaktadır. İlçede öğrenci sayısı
7.215’tir. Öğretmen sayısı 399’dur. Derslik başına ilköğretimde 25 öğrenci, ortaöğretimde
25 öğrenci ve mesleki ve teknik eğitimde 20 öğrenci düşmektedir.
Erzurum ili Çat ilçesinde 1 anaokulu, 24 ilkokul, 13 ortaokul, 2 lise, 1 öğretmenevi
ve akşam sanat okulu ve 1 halk eğitim merkezi bulunmaktadır. İlçede öğrenci sayısı
4.942’dir. Öğretmen sayısı 278’dir. Derslik başına ilköğretimde 24 öğrenci ve
ortaöğretimde 39 öğrenci düşmektedir.
Türkiye'de 2011 yılında 15 yaş üstü nüfus için okuma yazma bilmeyenlerin oranı
%6, okuma yazma bilenlerin ise %94'dür. Erzurum'da ise bu oranlar sırasıyla, %9,95 ve
%90,05'dir. 2011 yılında Erzurum'da yüksekokul veya fakülte mezunlarının yine aynı yaş
grubu nüfusa oranı ise %8,79'dur. 2006 - 2010 yılları arasında sağlık personeli sayısı içinde
en yüksek artışı, sağlık memuru ve hemşirede olmuştur. 2010'da Erzurum'daki toplam
hekim sayısı, Türkiye'deki hekim sayısının %1,2'i kadardır. Erzurum ili birçok insanı
korkutan 8 aylık kışı sayesinde özellikle son yıllarda kış sporları için yapılan alt yapı
yatırımlarıyla Türkiye'nin ve Dünyanın önemli bir spor, kültür ve turizm merkezi haline
gelmiştir.
IV.3.6. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve
planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları
vb.),
Bingöl İli Kentsel ve Kırsal Planlama
Bingöl ve çevresi birinci derecede deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. Bu durum
şehrin yatay ve dikey gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Araştırma sahası ve
çevresi kuzey Anadolu fay zonu ile göynük fay zonu ve Murat vadisi fay kuşakları
yakınındadır. Bu nedenle zaman zaman yaşanan yıkıcı depremlerden Bingöl şehri olumsuz
yönde etkilenmiştir. Bingöl şehrinin alt yapı ve planlama sorunlarının bugünkü mevcut nüfusa
bile yeterli olmadığı görülmektedir.
Bingöl şehrinde fonksiyonel kullanılış alanlarının en geniş bölümü oturma alanlarına
ayrılmış durumdadır. Nüfusun sosyal ekonomik ve kültürel özellikleri oturma alanlarının doğal
çevre faktörlerinin etkisi ile şekillenmesine neden olmuştur. Yerleşim alanı içerisindeki
konutların hakim yapı malzemesini 1960 lara kadar taş – ahşap ve taş-toprak-ahşap
105
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
oluşturuyordu. Son yıllarda bu yapı gereçlerin yerini geleneksel yapı tarzına uygun inşa
edilmiş betonarme ve yığma tuğla konutlar almaya başlamıştır.
Şehirdeki ticaret ve hizmet iş yerleri, küçük ölçekli ve iş kapasiteleri düşük
işletmeler durumunda olduğundan geniş kullanılış alanına ihtiyaç duyulmamaktadır.
Bingöl de sanayi Doğu Anadolu bölgesinin birçok şehrinde olduğu gibi henüz
gelişmemiştir.
Bingöl ilinde Merkeze bağlı 13 (on üç) mahallenin olduğu bu mahallelerden en fazla
nüfus artışının Recep Tayyip ERDOĞAN mahallesinde görüldüğü anlaşılmıştır. Bingöl
sınırları içerisinde projelendirilmiş kentsel yenileme alanları bulunmamaktadır. Kent içi tarihi,
kültürel arkeolojik ve turizm açısından değerli yerler bulunmamaktadır.
Erzurum İli Kentsel ve Kırsal Planlama
Doğal yapı ve iklimin yarattığı elverişsiz koşullara karşın doğadan daha fazla
yararlanma çabası, tüm Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu gibi Erzurum’da da köyaltı
yerleşimlerin oluşmasına neden olmuştur. Arazinin engebeliliği arttıkça koyaltı
yerleşimlerin sayısı da artar. Köyaltı yerleşmeler kom ve mezralardır. Mezralar tarla tarımı
yapılan devamlı yerleşimlerdir. Komlar ise kışın hayvanların barınması için bir veya daha
fazla ailenin kurduğu geçici yerleşimlerdir. Bazı komlarda çok küçük ölçüde bitkisel
üretim de yapılır. Bugünkü yerleşim sahasının doğusundaki Mecidiye (2050 m) Aziziye
(2068 m) ve Topdağı (2050 m) sırtları ile güneyde 2000 m’ den sonraki Palandöken
etekleri, litolojik özellikler yönünden ovadan daha uygun konut inşa bölgeleri olmakla
birlikte doğudaki yörelerin askeri bölgeler, güneydeki sözü edilen yörelerinde fazla eğimli
(% 20 ve daha fazla) olması gibi nedenler bu doğrultuda yerleşmenin genişlemesini
sınırlamıştır.
Erzurum, nüfusunun kır-kent bileşimi açısından, kırsal niteliği ağır basan bir ildir.
Kent merkezine ulaşan ışınsal yollardan en önemlisi kuzeydeki tren istasyonuyla
Gürcükapı Caddesi arasında uzanan İstasyon Caddesidir. Konut alanlarıyla merkezin
bağlantısını sağlayan diğer önemli ışınsal yollar kuzey doğudan gelerek Gürcükapı
Caddesine bağlanan Kongre Caddesi ile doğudaki alanlardan gelerek Taşmağazalar
Caddesi’ne bağlanan Karskapı Caddesidir. Kentte toplu bir ticaret merkezi yoktur. Ticari
birimler ringi oluşturan caddeler boyunca sıralanmış ve kavşak noktasında yoğunlaşmıştır.
Bakkal, manav, kasap gibi günlük gereksinimleri karşılayan birimler Erzincankapı,
Gürcükapı, Karskkapı ve Tebrizkapı caddelerinde yer alır. Daha önemli harcamaları
gerektiren dönemsel gereksinimleri karşılayan ticaret birimleri ise Taşmağazalar,
Tebrizkapı, Karskapı, Gürcükapı ve Cumhuriyet Caddelerinde yoğunlaşmıştır. Cumhuriyet
caddesinde yer alan dükkanların ikinci katları çoğunlukla büro olarak kullanılmaktadır.
106
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ticari birimlerin merkeze gelen ışınsal yollar üzerinde uzantıları vardır. Bunlardan
biri olan Kongre Caddesinde otellerin çoğunluğu yer alır. Resmi binalar genellikle kentin
ticaret bölgesinde Cumhuriyet Caddesi Mumcu Caddesi, Gürcükapı Caddesi ve
Taşmağazalar caddesinin çevrelediği ring üzerinde toplanmışladır. Geniş yer gereksinimi
olan Devlet Su İşleri (DSİ), T.C. Karayolları (TCK ) gibi kuruluşlar ise kentin çevresinde,
ulaşım kanalları üzerinde yerleşmişlerdir. Kamu Binaları Erzurum kent merkezinde
yerleşmiş kamu binaları Erzurum’ un en işlek ve yoğun bölgelerini oluşturmaktadır.
Tarihi, Kültürel, Arkeolojik Ve Turistik Özellikli Alanlar
Erzurum Kalesi: Şehir Merkezinde bulunmaktadır.
Oltu Kalesi: Oltu İlçesinde bulunmaktadır.
Çifte Minareli Medrese: Şehir merkezinde bulunmaktadır.
Yakutiye Medresesi: Şehir merkezinde bulunan ve Türk İslam Eserleri ve Etnoğrafya
Müzesi olarak kullanılmaktadır.
Üç Kümbetler: Çifte Minareli Medrese arkasında bulunmaktadır.
Ulu Camii: Şehir merkezinde bulunmaktadır.
Lalapaşa Camii: Şehir merkezinde bulunmaktadır.
Çobandede Köprüsü: Erzurum-Horasan Karayolunun 58. km.’ sinde Muş yolu sapağında
bulunmaktadır.
IV.3.7. Diğer özellikler.
Bu bölümde değinilmesi gereken başka husus bulunmamaktadır.
107
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER(**):
(Bu Bölümde; Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri, Bu Etkileri
Önlemek, En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik
Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Bir Şekilde Açıklanır).
(**) Bu bölümde su temini faaliyeti için Bölüm IV’de verilen mevcut çevre üzerinde olması muhtemel etkiler
ortaya konarak, alınacak önlemler belirtilmelidir
V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik
çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler ( Regülatör, HES, Derivasyon tüneli,
İletim hattı, Cebri Boru ve Servis Yolları için varsa Malzeme Ocağı, Beton Santrali,
Kırma-eleme tesisi ,v.b dahil), yapılacak tüm çalışmalar, inşaat aşamasındaki etkiler
her bir regülatör, HES ve bunlara ait iletim tesisleri ve diğer yapılar için ayrı ayrı
irdelenecektir
V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar
alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat miktarı, hafriyat sırasında kullanılacak
malzemeler, patlayıcı maddeler, varsa patlatma ile ilgili bilgiler etkiler ve alınacak
önlemler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin nerelere taşınacakları,
nerelerde depolanacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat döküm
alanlarının koordinatları, özellikleri ve 1/1000 ölçekli plan ve kesit görünüşleri ile
birlikte hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve
geçici depolama alanının özellikleri,
Proje kapsamında yer alan tesislerin inşaatı öncesinde arazinin hazırlanması, temel
kazısı çalışmaları ve tesis alanlarında sıyırma kazıları yapılacaktır. Yapılacak çalışmalar
neticesinde hafriyat atığı oluşumu söz konusu olacaktır.
Ankira Barajı ve HES ünitelerinde ve tesis alanlarında inşaat çalışmalarına hafriyat
işlemi ile başlanacaktır. Hafriyat işleminde öncelikli olarak çalışma yapılacak alan
üzerinde bulunabilecek bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve kazı fazlası malzeme depo
alanının üstüne serilmek amacıyla kullanılmak için depolama sahasında hafriyattan ayrı bir
yerde depolanacaktır. Proje alanında yapılan arazi çalışmalarında kurulması planlanan
birimlerin bulunduğu alanların büyük çoğunluğunda bitkisel toprak örtüsünün bulunmadığı
gözlenmiştir. Bu alanlar genellikle dere yatağına denk gelen birimlerdir.
İnşaat aşamasında bitkisel toprağın hafriyatı işleminden sonra inşa edilecek
birimlerin özelliğine bağlı olarak temel hafriyat çalışmaları yapılacaktır. Hafriyat
çalışmaları sırasında baraj gövdesi ile diğer üniteler ve ulaşım yolundan çıkan hafriyat,
dolgu işlemlerinde ve beton santralinde agrega malzemesi olarak kullanılacaktır. Söz
konusu beton santralinden çıkan malzeme baraj gövdesi beton işleri için, tünel beton işleri
108
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
için ayrıca santral binasının betonarme işleri için kullanılacaktır. Projede malzeme temini
amacıyla; üç adet kum çakıl ocağı, bir adet kil ocağı, iki adet kaya ocağı, konkasör tesisi ve
beton santrali ile kazı fazlası malzemelerin depolanması için 1 adet depo sahası yapılması
planlanmaktadır. Ancak malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli malzeme firma
sahibi tarafından en yakın malzeme ocaklarından hazır olarak temin edilecektir.
Malzeme ocaklarında işletme sırasında kaya malzeme ocaklarında ve enerji iletim
tüneli açılması esnasında patlatma işlemi yapılacaktır. Diğer ocaklarda üretim sırasında
patlatma işlemi yapılmayacaktır. Tünel açımı yönünden oldukça uygun kemerlenme ve
kaya kalitesi özelliği gösteren, sağlam kaya özelliğindeki tünel güzergâhında ve kaya
ocaklarındaki patlatma, sığ ve yüzey patlatmaları şeklinde olacaktır. Baraj gövdesinde
inşaat aşamasında zemin durumuna bağlı olarak iş makineleri ile kazılması güç yerlerde
gevşetme patlatmaları yapılması planlanmaktadır.
Patlayıcı madde depolanması yapılmayacak gerekli duyulduğunda belgeli ateşçi ve
patlatma işinden sorumlu eğitimli formen ve mühendis tarafından sahaya getirtilecektir.
Patlatma yapılacağı önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse alınmayacaktır.
Patlatma öncesi siren çalınarak yöre halkı uyarılacaktır. Yapılacak patlatmalarda patlayıcı
olarak ANFO ve dinamit kullanılacak olup, proje sahası içerisinde gerekli önlemler
alınarak depolama yapılacaktır. Gerekli ve yeterli sayıda güvenlik personeli dönüşümlü
olarak nöbet tutacaktır. Yangın önleme ekipmanı hazır bulundurulacaktır.
İşletme sırasında uygulanacak olan patlatma modeli ve patlayıcı madde miktarı
V.1.10 başlığı altında verilmiştir.
Bahse konu olan tesisler ve hafriyat miktarları aşağıda verilmektedir.
Tablo 54. Baraj Gövdesi Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Baraj temeli kazılması ve dolguya hazırlanması
B.her cins zeminde kazı yapılması depoya konulması
BİRİMİ
m³
m³
m³
MİKTARI
47922.994
8039.135
5416.356
m³
61.377
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç kazı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda yum. kaya zemin kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
49015.444
98030.888
TOPLAM
m³
147.046
Barajlarda yumuşak kaya kazılması.dol.veya depoya konulması
TOPLAM
Tablo 55. Dolusavak’ta Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
109
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 56. Derivasyon Tüneli’nde Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç kazı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda yum. kaya zemin kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda kaya kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
BİRİMİ
m³
m³
m³
MİKTARI
600
2.400
3.000
Tünel kazısı
TOPLAM
m³
5.123
m³
11.123
Tablo 57. Enerji (İletim) Tüneli’nde Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç kazı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda yum. kaya zemin kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
800
3.200
Tünel kazısı
TOPLAM
m³
16.934
m³
20.934
Tablo 58. Denge Bacası’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç kazı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda yum. kaya zemin kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
400
1.600
m³
6.647
m³
8.647
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
2.489
3.319
m³
5.808
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
3.618
4.824
m³
8.442
Barajlarda kaya kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
BİRİMİ
m³
m³
m³
MİKTARI
600
2.400
3.000
Dik Şaft kazısı
TOPLAM
m³
839
m³
6.839
BİRİMİ
m³
m³
MİKTARI
105.000
175.000
m³
70.000
m³
350.000
Dik Şaft kazısı
TOPLAM
Tablo 59. Cebri Boru’da Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zeminler hariç her cins ve klasta zemin kaz. Dep kon.
Barajlarda yumuşak kaya zeminlerin kazılması, dolgu veya depoya konulması
TOPLAM
Tablo 60. Santral Binası’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zeminler hariç her cins ve klasta zemin kaz. Dep kon.
Barajlarda yumuşak kaya zeminlerin kazılması, dolgu veya depoya konulması
TOPLAM
Tablo 61. Su Alma Şaftı’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç kazı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Barajlarda yum. kaya zemin kazısı yap. ve depo.kon. (portal kazısı)
Tablo 62. Rölekasyon Yolu’nda Oluşacak Hafriyat Miktarı
İŞİN CİNSİ
Barajlarda kaya ve batak zemin hariç her cins ve klasta
Barajlarda yumuşak kaya ve batak zeminlerin kazılması ve
Barajlarda kaya kazılması ve yolda dolguya konulması
TOPLAM
110
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 63.Toplam Oluşacak Kazı Miktarları
Hafriyat İşleminde Kulanılacak Ekipmanlar
Miktarı
Üniteler
Yoğunluk
(ton/m3)
Kazı
(m3)
Dolgu
(m 3)
Kazı (ton)
Baraj Gövdesi
2,5
61.377
648.823
153.442
Dolusavak
Derivasyon
Tüneli
2,5
147.046
147.046
367.615
Ekskavatör, yükleyici, kamyon, vinç, konkasör
tesisi, beton santrali, beton pompası
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
2,5
11.123
6.000
27.807
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
Enerji Tüneli
2,5
20.934
8.000
52.335
Denge Bacası
2,5
8.647
4.000
21.617
Cebri Boru
2,5
5.808
5.808
14.520
Santral Binası
2,5
8.442
8.442
21.105
Sualma Şaftı
2,5
6.839
6.000
17.097
Rölekasyon
Yolu
2,5
350.000
70.000
875.000
620.216
m3
900.119
m3
1.550.538
ton
TOPLAM
Yükleyici, kompresör, jumbo, kamyon, beton
santrali, konkasör tesisi, beton pompası, jumbo,
delici
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
Ankira Barajı ve HES ünitelerinin inşaatı sırasında kazı işlemlerinde çıkması
muhtemel kazı miktarı 620.216 m3, dolgu miktarı ise 900.119 m3 olarak belirlenmiştir.
Sahada dolgu için gereken malzeme miktarı ise 279.903 m3’tür. Yaklaşık 280.000 m3’lük
malzemenin 180.000 m3’lük kısmı kaya malzeme ocaklarından ve 100.000 m3’lük kısmı
diğer ocaklardan karşılanacaktır.
Ocak alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince devam edeceği düşünülerek 3
yıl sürmesi planlanmıştır. Tesis alanının bulunduğu bölgenin mevsim koşulları
düşünüldüğünde her yıl 12 aylık çalışma dönemine göre üretim planlanmıştır. Buna göre
kaya ocaklarında yıllık 162.000 ton ve diğer ocaklarda yıllık 83,333 ton malzeme üretimi
yapılacaktır.
Bu kapsamda malzeme ocakları (3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2 adet
kaya ocağı, kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali) açılacak ve gerekli malzemeler
buradan temin edilecektir. Ancak malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli
malzeme firma sahibi tarafından en yakın malzeme ocaklarından hazır olarak temin
edilecektir.
111
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tesis alanında, alan üzerinde bulunan bitkisel toprak ise sıyrılarak alınacak ve arazi
düzenlemelerinden sonra üst katman olarak tekrar araziye serilmek amacıyla Kazı fazlası
malzeme alanında hafriyattan ayrı olarak depolanacaktır. Baraj inşaatı tamamlandığında
tesisler işletmeye kapandığında, taşınabilir ekipmanlar sökülüp götürülecek ve sıyrılan
bitkisel toprak tekrar yüzeye serilecektir.
BETON İŞLERİ İMALATI
İnşaat çalışmalarının ilk aşaması olan kazı ve dolgu işlerinin belli bir noktaya
gelmesinden sonra çeşitli yapıların beton imalatları yapılmaya başlanır. Ankira Barajı ve
HES projesinin beton işleri tamamıyla beton santrallerinde yapılacaktır. Söz konusu beton
santralinden çıkan malzeme baraj gövdesi beton işleri için, tünel beton işleri için ayrıca
santral binasının betonerme işleri için kulanılacaktır. Kullanılacak beton miktarları aşağıda
verilmiştir.
Tablo 64. Ankira Barajı ve HES İnsaatı İçin Kullanılacak Beton Miktarları
İşin Adı
Miktar
Gövde enjeksiyonu, dolusavak, derivasyon tüneli, enerji tüneli,
denge bacası, cebri boru, santral, su alma şaftı
Toplam Çimento Miktarı
6.183 ton
Dolusavak, derivasyon tüneli, enerji tüneli, denge bacası,
santral, su alma şaftı
Toplam Betonarme Betonu
16,127 m3
Kaynak: Ankira Barajı ve HES Revize Fizibilite Raporu,2011
1 m3 beton için 1300 kg/m3 agrega kullanılırsa;
HES inşaatı süresince yani toplam 4 yıl; 16,127 m3 için = 1300 kg/m3 x 16,127 m3
= 20.965 ton malzeme gereklidir.
Kazı fazlası malzeme depolama sahası; Geçitli Köyü’ne yaklaşık 720 m uzaklıkta
bulunmaktadır.
Arazinin hazırlanması esnasında kazı fazlası malzeme ortaya çıkacaktır. Yapılan
çalışmalarda; 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı R.G’de yayımlanan “Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca kazı
fazlası malzeme depolama alanları dere yatakları kenarında olması halinde, 09.09.2006
tarih ve 26284 sayı ile yürürlüğe giren ve “Dere Yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayımlanan
2006/27 No’lu Başbakanlık Genelgesine uyulacaktır. Malzeme ocaklarının yer seçimi,
hafriyat artığı malzemelerin depo alanı ve kırma yıkama eleme tesisi ve beton
santralinin yer seçiminin uygunluğuna dair D.S.İ Genel Müdürlüğü 9. Bölge Müdürlüğü’
n’den görüş alınmıştır (Bkz.Ek-13).
112
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
DSİ 9. Bölge Müdürlüğü’nün görüşünde (Bkz.Ek-13);
1-“Ekli haritada koordinatları verilen kazı fazlası malzeme döküm sahasının,
malzemenin döküm aşamasında standartlara uygun olarak sıkıştırılması ve stabilitesinin
sağlanması şartı ile kullanılmasında Bölge Müdürlüğümüzce herhangi bir sakınca
bulunmamaktadır.
2-Ekli haritada koordinatları verilen ve 1 nolu kaya ocağı olarak kullanılması
düşünülen taşınmazın işletme sırasında batı sınırında yer alan derenin akışına hiç bir
şekilde engel olunmayacak ve gerekli tedbirler alınarak kullanılmasında Bölge
Müdürlüğümüzce bir sakınca bulunmamaktadır.
3-Ekli haritada koordinatları verilen kırma yıkama eleme tesisi ve beton santrali
yerleri için her türlü taşkın koruma tedbirinin ilgili firma tarafindan alınması şartı ile
kullanı Imalarında Bölge Müdürlüğümüzce herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
4-Ekli haritada koordinatları verilen taşınmazın kil ocağı olarak kullanılmasında
Bölge Müdürlüğümüzce herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
5-Ekli haritada koordinatları verilen 2 ve 3 nolu kum çakıl ocağı olarak
kullanılması düşünülen taşınmazların istenilen amaç doğrultusunda kullanılabilmesi için
aşağıda belirtilen hususların yerine getirilmesi gerekmektedir.
a- Suyun akış yönünü değiştirmeden akış yönüne göre sol sahilde ve sağ sahilde
varsa Hazine parseli veya vatandaş parseli sınırlarından itibaren yaklaşık 50 metreye
kadar bir mesafe bırakılarak bu alanın dışından malzeme alınması,
b- Kum-çakıl ocaklarından malzeme alımının düzgün yapılması,
c- Kum-çakıl ocağı olarak kullanılmak istenen yerlerde malzeme alındıktan sonra
oluşan çukurları sezon sonunda doldurularak feyezan döneminde suyun yatak
değiştirmesine sebebiyet verilmemesi, malzemenin düzenli olarak alınması ve taşkın
suyunun çevreye zarar vermemesi şartları ile söz konusu alanların kum-çakıl ocağı olarak
kullanılmasında Bölge Müdürlüğümüzce bir sakınca bulunmamaktadır” denilmektedir. Söz
konusu görüşe harfiyen uyulacaktır.
DSİ Genel Müdürlüğü’nün 02.09.2013 tarih ve 517131 sayılı “mevcut durumda
seçilen kazı fazlası malzeme alanının değiştirilmesi durumunda ilgili Bölge
Müdürlüğümüzün uygun görüşünün alınması gereklidir. ÇED Raporu genelinde verilen
taahhütlere uyulması kaydıyla adı geçen projenin ÇED sürecinin nihai olması, Genel
113
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Müdürlüğümüz tarafından uygun görülmektedir.” denilmektedir. Söz konusu görüşe
harfiyen uyulacaktır.
Hafriyat yaklaşık 7,8 ha’lık alanda depolanacaktır. Ankira Barajı ve HES
ünitelerinin inşaatı sırasında kazı işlemlerinde çıkması muhtemel kazı miktarı 620.216 m3,
dolgu miktarı ise 900.119 m3 olarak belirlenmiştir. Sahada dolgu için gereken malzeme
miktarı ise 279.903 m3’tür.
Çıkan hafriyat malzemesinin 10 m yüksekliğinde depolanacağı düşünülerek;
7,8 ha (78.000 m2) x 10 m = 780.000 m3 malzeme depolanacak olup, 620.216 m3
kazı malzemesinin tamamı dolgu işlemlerinde kullanılacak olup, malzeme ocaklarında
üretim sırasında oluşabilecek kötü klastaki malzeme için yeterli olacaktır.
Hafriyat döküm alanı koordinatları raporun iç kapak sayfası ile tüm ünitelerin
koordinatlarını içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Ek-4’ te verilmiştir. Kazı Fazlası
Malzeme Sahasının mevcut durumunu ve depolama sonrası durumunu gösterir harita Ek10’da verilmiştir.
Yapılacak çalışmalarda 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı resmi gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
V.1.2. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek sürdürülecek
işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar sağlık koruma bandı
mesafesi, ( Patlatma yapılması durumunda, patlatmaların kesinlikle galeri yöntemi
ile yapılmayacağına dair taahhüt, patlayıcıların yer altı suyuna ve dolaylı olarak suya
etkilerinin araştırılması ve patlatma yerine başka alternatiflerin açıklanması,
patlayıcılıların nerelerde tutulacağı), patlayıcı miktarı ve cinsi arazi hazırlanmasında
kullanılacak işler için kullanılacak aletler ve makineler,
acil eylem planı hakkında bilgi verilmesi,
Proje kapsamında yapılacak olan çalışmalarda ağır iş makinelerinin kullanılması
söz konusudur. Personelin dikkatsizliği ve güvenlik talimatlarına uymaması, güvenli araç
ve gereçlerinin kullanılmaması durumunda iş kazalarının olması muhtemeldir.
İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, kalifiye eleman çalıştırılmasına ve
personelin iş emniyeti konusunda eğitilmesi yoluna gidilecektir. Bu aşamada her türlü iş
kazasının önlenmesi için çalışma alanlarına uyarıcı levhalar konulacak ve çalışanlara
114
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
kişisel koruyucu ekipmanlar verilecektir. Çalışma süreleri içerisinde kısa molalar verilerek
konsantrasyonun azalmasına bağlı iş kazalarının oluşma riskinin önüne geçilecektir.
İşçileri bekleyen diğer önemli tehlikeler ise trafik kazaları, yüksekten düşme veya
bazı maddelerin yüksekten işçi üzerine düşmesidir. Hız sınırlamaları, geri gidişlerde azami
dikkat, iskele ve emniyet tutamaçlı merdiven kullanma, emniyet kemeri ve ağları kullanma
tehlikeleri asgariye indirecek güvenlik tedbirleridir. Personel ve işçiler yapılacak işin
gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği
kurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır.
Oluşabilecek tehlikelerin en aza indirilmesi amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu ve
09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı (Değişiklik; R.G 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı) Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” çerçevesinde
alınması gerekli tüm önlemler alınacaktır.
Faaliyet kapsamında işletilmesi planlanan tesisler çevresinde, yeterli sağlık koruma
bandı mesafesi bırakılacak ve bu mesafeye uyulacaktır. Sağlık koruma bandı mesafesi
yetkili kurum tarafından belirlenecektir. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin
Yönetmelik hükümleri doğrultusunda, tesisin çevre ve toplum sağlığına yapacağı etkiler ve
kirletici unsurlar dikkate alınarak, Sağlık Bakanlığınca belirlenecek esas, usul ve referans
mesafelerine uygun olarak yapılacaktır.
Proje kapsamında yapılacak patlatma faaliyetleri ve diğer faaliyetler sırasında
oluşabilecek tehlike ve riskleri önlemek amacıyla;
Kazı alanına giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanacaktır. Toprak ve malzeme
yığınları ve hareketli araçlar kazı yerinden uzak tutulacak ve gerekiyorsa uygun bariyerler
yapılacaktır. Bunların yanı sıra proje kapsamında sahada hareket eden araçlar insan sağlığı
açısından tehlike ve kaza riski oluşturmaktadır. Kaza risklerini en aza indirmek için proje
sahası içerisinde çalışacak araçların bakımları periyodik olarak yapılacak, saha içerisinde
her türlü çevre emniyeti alınacak ve gerekli ikaz levhaları konulacaktır. Proje kapsamında
patlatma yapılacağı zaman kullanılmak üzere (tünelde) alınacak patlayıcı malzemeler için
patlayıcı malzemelerin teslim alınması, taşınması, dağıtılması, geri alınması ve muhafazası
bu amaçla eğitilmiş ve fenni nezaretçi tarafından görevlendirilmiş kimseler tarafından ilgili
mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır. Doldurma, sıkılama, kapsül tellerinin
temizlenmesi, bağlanması ve ateşlenmesi bizzat fenni ziyaretçi görevlendirilmiş ateşçi
tarafından yapılacaktır. Patlayıcı yerleştirilen delikler çok iyi sıkılama yapılacak ve parça
savrulma riskini önlemek amacıyla deliklerin üzeri örtülecektir.
115
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje ünitelerinin inşası sırasında gürültü ve toz emisyonu oluşumu söz konusu
olacaktır. İnşaat aşaması boyunca, gürültü ve toz oluşumuna bağlı olarak oluşacak etkiler
alınacak önlemlerle azaltılmaya çalışılacaktır.
Proje kapsamında iletim tüneli inşaat çalışmaları yer altında gerçekleştirileceğinden
ihtiyaç duyulması halinde gevşetme patlatmaları yapılacaktır. Patlatmalar kesinlikle galeri
yöntemi ile yapılmayacaktır. Bu patlatmalar sırasında kullanılacak patlayıcılar gevşetme
amaçlı olup az miktarda patlayıcı kullanılacaktır. Patlayıcı madde depolanması
yapılmayacak gerekli duyulduğunda belgeli ateşçi ve patlatma işinden sorumlu eğitimli
formen ve mühendis tarafından sahaya getirtilecektir. Patlatma yapılacağı önceden
duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse alınmayacaktır. Patlatma öncesi siren
çalınarak yöre halkı uyarılacaktır. Yapılacak patlatmalarda patlayıcı olarak ANFO ve
dinamit kullanılacak olup, proje sahası içerisinde gerekli önlemler alınarak depolama
yapılacaktır. Gerekli ve yeterli sayıda güvenlik personeli dönüşümlü olarak nöbet
tutacaktır. Yangın önleme ekipmanı hazır bulundurulacaktır.
Proje uygulamasına yönelik inşaat faaliyetleri esnasında, tünel güzergahı ve kaya
ocaklarında yer yer patlatmaya ihtiyaç duyulacaktır. Tünel açımı yönünden oldukça uygun
kemerlenme ve kaya kalitesi özelliği gösteren, sağlam kaya özelliğindeki tünel
güzergâhında ve kaya ocaklarındaki patlatma, sığ ve yüzey patlatmaları şeklinde olacaktır.
Derindeki akifer suları için bu nitelikteki patlatmalar, herhangi bir olumsuzluk
yaratmayacaktır.
Baraj gövdesinde inşaat aşamasında zemin durumuna bağlı olarak iş makineleri ile
kazılması güç yerlerde gevşetme patlatmaları yapılması planlanmaktadır. Gevşetme
patlatmaları maden ocaklarında olduğu gibi malzemenin ana kayadan tamamen ayrılmasını
sağlayan bir yöntem değildir. Gevşetme patlatması etki alanı, alınması planlanan malzeme
ile sınırlı olan bir patlatma yöntemidir.
Proje uygulamasına yönelik inşaat faaliyetleri esnasında, tünel güzergahı ve kaya
ocaklarında yer yer patlatmaya ihtiyaç duyulacaktır. Baraj gövdesinde inşaat aşamasında
zemin durumuna bağlı olarak iş makineleri ile kazılması güç yerlerde gevşetme
patlatmaları yapılması planlanmaktadır. Delme işlemi için delici makine (tam rock)
kullanılacaktır.
Patlatmadan kaynaklanacak etkinin azaltılması amacıyla iletim tüneli ve kaya
ocaklarında gecikmeli kapsül ile gecikmeli patlatma yapılacaktır. Yani, ocak alanı ve tünel
güzergahında patlatılacak olan her iki deliğin patlatma süreleri arasında belirli bir gecikme
bırakılacaktır. Söz konusu kaya ocakları ve tünel güzergahında yapılan patlatma nehir
yatağına zarar vermeyecek düzeyde olacaktır. Baraj tesisleri ile göl alanının zeminini
116
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
etkileyebilecek derecedeki patlatmalardan kaçınınılacaktır. Patlatmanın yer altı ve yüzey
suyularını etkilemesi söz konusu değildir.
Açık saha patlatmalarında çevre güvenliği sağlanacak, patlatmalar bölgedeki
Jandarma karakolunun bilgisi dahilinde yapılacaktır. Patlatmadan sonra oluşabilecek
ikincil hasarlar da ( zemin çökmesi vb.) gözlenerek önlem alınacaktır. Bölgede hayvanların
üreme döneminde patlatma yapılmayacaktır.
Proje sahasında yapılacak patlatma işlemleri bu konuda uzman bir ekip tarafından
gerçekleştirilecektir. Sahada patlayıcı madde deposu kurulmayacak, patlayıcılar patlatma
yapılacak gün gerekli önlemler alınarak alana getirilecektir. Patlatma sırasında gerekli
güvenlik önlemleri alınarak saha içine yabancı insan veya hayvanların girmesi
engellenecektir. Patlatma işlemi, jandarma ve muhtara bir gün öncesinden ve hangi saatte
yapılacağı haber verilerek yapılacaktır.
Yukarıda bahsedilen patlayıcı maddelerin kullanımı, taşınımları ve depolanmaları
ile ilgili olarak 29 Eylül 1987 tarih ve 12028 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe
konan, 28 Ekim 2004 tarih ve 8057 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile değişikliğe uğrayan
“Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali,
Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok edilmesi, Denetlenmesi
Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” hükümlerine uyulacaktır. Sonuç olarak patlatmadan
dolayı kaya zeminin kazı başlangıcında ve daha sonra sallanması beklenmemektedir.
İnsanlar vibrasyonu ve hava şokundan kaynaklanacak ses basınç seviyelerini hissetse bile,
binaların zarara uğrama riski çok düşüktür. Bunun yanında T.C. çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, İşçi Salığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Hükümlerine uyulacak olup,
çalışanların sağlığının korunması için gereken her türlü önlem alınacak ve ekipmanlar da
bu amaçla periyodik olarak kontrol edilecektir.
Tablo 65. Projede Kullanılması Planlanan Makine-Ekipman ve Sayıları
Araçlar ve İş Makineleri
Adet
Ekskavatör
4
Loader
4
Kamyon
12
Delici
2
Jumbo
3
Beton pompası
1
Motopomp
2
Mobil Vinç
1
Konkasör
1
Beton Santrali
1
Toplam
31
117
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tehlikeli Maddeler
Proje kapsamında inşaat işlemlerinde kullanılacak makine ve ekipman enerji olarak
dizel yakıt kullanacaktır.
Bitkisel Atık Yağlar ve Atık Yağlar
Projenin inşaat ve işletme aşamasında personelin sosyal ihtiyaçlarının (WC, duş,
mutfak, yatakhane vb.) şantiyeden, diğer ihtiyaçlarının ise yerleşim birimlerinden
karşılanması planlanmaktadır. Ancak personelin yemek ihtiyacı vb. durumlarda herhangi
bir nedenle bitkisel yağ oluşması durumunda 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan değişikliğiyle birlikte “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerince, sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı kaplarda
biriktirilecek ve lisanslı taşıyıcılarla lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine
gönderilecektir.
Projenin işletme aşamasında bakım onarım çalışmalarında, şalt sahasında-santralde
yer alacak türbin ve generatör gibi ünitelerin, dişli-pompa gibi mekanik aksamından
kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusudur.
Proje kapsamında kullanılması planlanan iş makinelerinden kaynaklı atık yağların
oluşması muhtemeldir. Yağ değişimi ile oluşan atık yağların geçici depolanması, taşınması
ve bertarafı “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak
gerçekleştirilecektir.
• Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirler alınacaktır.
• Atık yağ analizleri “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak
yapılacak veya yaptırılacaktır.
• Atık yağlar, geçirimsiz zemin üzerine yerleştirilmiş tanklar/konteynerler içinde,
kategorilerine göre ayrı ayrı geçici depolanacaktır.
• Tesisten kaynaklanan farklı kategorideki atık yağlar birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli
atıklarla karıştırmayacak; tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertarafı için “Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
• Atık yağlar, lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla, lisanslı işleme ve bertaraf tesislerine
gönderilecektir.
• Atık yağların tesis dışına taşınması durumunda Ulusal Atık Taşıma Formu
doldurulacaktır.
• Atık yağların taşınmasında işleme veya bertaraf tesisi işletmecisi ile uyuşmazlık çıkması
halinde, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde uyuşmazlık İl Çevre ve Şehircilik
118
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Müdürlüğü’ne bildirilecek; bu süre içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağlar muhafaza
altına alınacaktır.
Proje kapsamındaki tüm faaliyetler süresince, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan değişikliğiyle birlikte “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nin
tüm hükümlerine uyulacaktır.
Tıbbi Atıklar
1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 180. maddesine göre, 100’den – 500’e
kadar işçi istihdam edecek olan işyerlerinde bir revir kurulması zorunludur. Bu kapsamda
inşaat aşamasında revir ünitesi kurulacaktır. Proje kapsamında çalışacak olan personelin
revir ünitesinde yapılacak olan ilk yardım müdahaleleri dışında en yakın sağlık ocağı,
hastane gibi sağlık kuruluşlarından faydalanılacaktır.
Proje kapsamında çalışacak olan personelin, şantiye binasında yapılacak olan ilk
yardım müdahalesi gibi durumlarda şantiye binasında bir miktar tıbbi atık oluşması
muhtemeldir. Oluşacak tıbbi atıklar 22.07.2009 tarih 25883 sayılı (Değişiklik; 03.12.2011
tarih ve 28131 sayılı) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanarak
bertarafı sağlanacaktır.
Atık Pil ve Akümülatörler
Proje faaliyetleri esnasında oluşabilecek atık akümülatörler, kullanılan araçlarının
bitmiş aküleridir. Araçların akü değişimleri, bu çalışmalara yönelik altyapısı yeterli olan
yerlerde yapılacak ve araç bakım-onarım yerleri tarafından alınacaktır.
Atık pil kaynakları ise işçiler tarafından kullanılan elektronik eşyalardır. Atık piller
evsel atıklardan ayrı toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce
veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına teslim edilecektir. Araçların
akümülatörleri değiştirilirken eskisi, akümülatör ürünlerinin dağıtım ve satışını yapan
işletmeler ve araç bakım-onarım yerlerini işletenlerin oluşturduğu geçici depolama
yerlerine ücretsiz teslim edilecektir.
Faaliyet sırasında oluşacak atık pil ve akümülatörlerin toplanması ve bertarafında
31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
119
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tehlikeli Atıklar
Faaliyet kapsamında oluşması muhtemel üstübü, florasan gibi tehlikeli atıklar beton
saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş
standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza edilecek ve lisanslı
araçlar vasıtasıyla lisanslı tehlikeli atık geri kazanım veya bertaraf tesisine gönderilecektir.
Faaliyet süresince 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
değişikliğiyle birlikte "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
ACİL MÜDAHALE PLANI
Ankira Barajı ve HES projesi kapsamında inşaat ve işletme döneminde oluşabilecek
acil durumlarda uygulanacak Acil Müdahale Planı hazırlanacaktır. Acil Müdahale Planının
amacı, inşaat ve işletme aşamasında öngörülmeyen acil durumlar ve doğal afetlerin canlı
ve cansız çevreye olabilecek etkilerini minimuma indirmektir. Acil Müdahale Planının bu
amaç doğrultusunda olabilecek acil durumların tanımını, görev ve sorumlulukları ve
sürebilecek etkileri kapsayan ve projeye özgü bir plan olarak hazırlanacak ve
uygulanacaktır.
Acil müdahale planının amacı, barajın ve yardımcı ünitelerinin inşaat ve işletme
aşamalarında öngörülmeyen acil durumlar, doğal afetler (taşkın, deprem vb.) yangın, iş
kazaları vs. durumlarda gerekli önlemlerin en kısa zamanda alınması ve olabilecek etkileri
azaltmaktır.
Projesi kapsamında iş güvenliği ve işçi sağlığını koruma amaçlı olarak hazırlanan
Acil Müdahale Planı, doğal afet, yangın, sabotaj gibi acil durumlarda işlerlik kazanacaktır.
Bu planda bulunması gerek unsurlar aşağıda sıralanmıştır.
•
Acil Müdahale Ekibi’nin (AME) Belirlenmesi
•
AME’nin görev tanımlarının yapılması
•
AME içerisinde ast kademeler oluşturulması (kurtarma, ilk yardım, müdahale
vb.)
•
AME’nin ilgili kurum/kuruluşlar ve kendi içerisindeki koordinasyon
konularının belirlenmesi
AME’nin ihtiyaç duyacağı hizmet (ulaştırma, levazım, ikmal, bakım vb.), tahsis
ve protokollerin belirlenmesi
•
•
AME içerisinde çalışacak personelin günlük çalışma esaslarının belirlenmesi
120
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Acil Müdahale Ekibinin bir müdahale anında ihtiyaç duyacağı tüm ekipman ve
araçlar özellikle projenin inşaat aşamasında hazır bulundurulmalıdır. Acil Müdahale Ekibi,
acil müdahaleler konusunda gerekli eğitimi almalıdır. Eğitimler, araç ve ekipman bakımları
periyodik olarak yapılmalıdır.
Proje kapsamında İnşat ve işletme faaliyetleri süresince iş güvenliği ve işçi sağlığı
konularında gerekli çalışmalar ve organizasyonlar yapılacak, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Tüzüğünün ilgili maddeleri hükmünce gerekli önlemler alınacak ve sürekli olarak kontrol
edilecektir. Şantiye tesislerinde, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde belirtilen ilk
yardım malzeme ve gereçlerinin bulunduğu bir ilk yardım dolabı bulundurulacaktır.
İşletmede sürekli bir araç bulundurulacak ve meydana gelebilecek herhangi bir kaza veya
işçilerin hastalanması durumunda proje alanına yakın olan hastanelerden faydalanılacaktır.
Ayrıca, olası iş kazalarında ilk müdahalede bulunmak amacıyla şantiyede revir yer
alacaktır. Bu konuda yapılacak çalışmaların uzman ekip tarafından değerlendirilmesi
amacıyla Acil Eylem Planı hazırlanacaktır. Acil Eylem Planları (AEP) ayrıca aşağıdaki
konuları da içerecektir;
•
İş güvenliği ve ilk yardım planları,
•
Sabotaj ve saldırılara karşı koruma-emniyet ve güvenlik planı,
•
Meydana gelebilecek kazalara karşı 24 saat hazır bulundurulacak ilk yardım
ekibi,
•
Yangın çıkması durumu göz önüne alınarak yangına karşı her türlü önlem
alınacaktır. Yangına karşı her türlü ekipman ve donanımın, mevcut yönetmelik
ve kanunlara uygun olarak yapılması sağlanacaktır. Acil Müdahale Planı
koordinasyon öncelikleri aşağıda verilmiştir.
121
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
ACİL MÜDAHALE PLANI
DOĞAL AFET
YANGIN
PATLAMA
SİVİL SAVUNMA + İLK
YARDIM
BEKÇİ
BEKÇİ
AMBULANS
TELEFON
TELEFON
HASTAHANE
İTFAİYE + İLK YARDIM
İTFAİYE + İLK YARDIM
AMBULANS
AMBULANS
HASTAHANE
HASTAHANE
Şekil 13. Acil Müdahale Planı
Yukarıda açıklanan temel bilgileri içeren Acil Müdahale Planı, ana çerçeveyi
belirleyen bir genel rapor ile belirli lokasyonlar için spesifik olarak hazırlanmış alt
bölümlerden oluşan çok kapsamlı bir çalışmalar dizini gerekmektedir. Bugün tüm dünyada
benimsenen uygulamaya göre, Acil Müdahale Planları (Emergency Response Plans) ile
Güvenlik ve risk irdeleme (Safety and Risk Assessment) raporları projelerin kesin tasarım
aşamalarında uzman kuruluşlar tarafından hazırlanmaktadır.
Acil müdahale planı yukarıda belirtilen başlıkları kapsayacak ve işletme
aşamasında oluşacak acil durumlara göre revize edilecektir.
122
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 66. Acil Durumlarda Aranması Gerekli Telefon Numaraları
Sıhhi İmdat
112
Polis İmdat
155
Bilinmeyen Numaralar
11880
Jandarma İmdat
156
Posta Kodu Danışma
119
PTT Hizmet Danışma
161
Telefon Arıza
121
Sağlık Danışma
184
Yangın İhbarı
110
Su Arıza
185
Cenaze Hizmetleri
188
Elektrik Arıza
186
V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına
uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların
zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak
önlemler, ulaştırma altyapının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların
özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler;
altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik
işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu kapsamda
alınacak görüşler, izinler),
Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl karayolundan ayrılan Çat-Hınıs
Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi içerisinde
kalmakla beraber kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti yapılarak
kesin olarak belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından yaklaşık
9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir.
Karayolları Genel Müdürlüğü sitesinden alınan 2013 yılı Trafik Hacim Haritasına
göre, proje alanını gösteren trafik hacmi ve trafik hacim haritası aşağıda verilmiştir.
Otomobil
Orta Yüklü Ticari Taşıt
Otobüs
Kamyon
Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork
Toplam
450
79
26
249
57
861
görüldüğü üzere, 2013 yılı trafik (araç) yükü toplamda 861 taşıt/gündür. Proje alanında
inşaat çalışmalarından kaynaklanan araçlarla birlikte toplamda (proje inşaatında 45
taşıt/gün) 911 taşıt/gün olacağı düşünülmektedir. Trafik yükündeki artış yüzde 5 civarında
olacaktır. Bu artış inşaat çalışmalarından kaynaklanan geçici bir artış olup inşaat
çalışmalarının bitmesi ile ortadan kalkacaktır.
123
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 14. Karayolları Trafik Hacim Haritası, 2013
Proje kapsamında nakliye esnasında; 2918 sayılı (değişiklik; R.G 31.07.2010 tarih
ve 27658 sayılı), “Karayolları Trafik Kanunu”, 18.07.1997 tarih ve 23053 sayılı
(değişiklik; R.G 25.05.2012 tarih ve 28303 sayılı) Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Karayolları Trafik Yönetmeliği” ile 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı
(değişiklik; R.G 04.01.2013 tarih ve 28518 sayılı) Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Karayolu Taşıma Yönetmeliği”, 19.07.2003 tarih ve 25173 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu” ve
15.05.1997 tarih, 22990 sayılı (değişiklik; R.G 03.04.2012 tarih ve 28253 sayılı)
“Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik”
hükümlerine riayet edilecektir.
İnşaat aşamasında taşıma ve yükleme faaliyetleri sırasında yürürlükteki Karayolları
Trafik Kanunu’nun aşağıda verilen maddelerine titizlikle uyulacaktır.
Madde 34- Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde
yaptırılması zorunludur.
Madde 36- Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından
karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır.
124
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Madde 49- Ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıt sürücülerinin, taşıt kullanma
sürelerine aykırı olarak taşıt kullanması ve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır.
Taşıt kullanma süreleri ile ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıtları
kullanacakların denetimi ve süre dışı kullanmaya devamı önleyici tedbirlerle ilgili
uygulanacak esas ve usuller yönetmelikte belirtilir.
Madde 65- (Değişik madde: 25/06/2010-6001 S.K./36.mad.)
Araçların yüklenmesinde, yönetmeliklerle belirlenen ölçü ve esaslara aykırı olarak;
a) Taşıma sınırı üstünde yolcu alınması,
b) Azami yüklü ağırlığın veya izin verilen azami yüklü ağırlığın aşılması,
c) (b) bendindeki ağırlıklar aşılmamış olsa bile azami dingil ağırlıkları aşılacak şekilde
yüklenmesi,
d) Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği bakımından tehlikeli olabilecek
tarzda yükleme yapılması,
e) Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve tedbirler alınmadan taşınması,
f) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne bağlı olan eşyanın izin alınmadan
yüklenmesi, taşınması ve taşıttırılması,
g) Gabari dışı yük yüklenmesi, taşınan yük üzerine veya araç dışına yolcu bindirilmesi,
h) Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak, akacak, kayacak,
gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi,
i) Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi bozacak, yoldaki bir şeye
takılacak ve sivri çıkıntılar hasıl edecek şekilde yüklenmesi,
j) Sürücünün görüşüne engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve tescil
plakaları, ayırım işaretleri, dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcıları örtecek şekilde
yüklenmesi,
k) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar ve tedbirler yerine getirilmeden araçların
çekilmesi, yasaktır.
Madde 73- (Değişik fıkra: 17/10/1996 - 4199/27 md.) Karayolunda araçların kamunun
rahat ve huzurunu bozacak veya kişilere zarar verecek şekilde saygısızca sürülmesi,
araçlardan bir şey atılması veya dökülmesi, seyir halinde sürücülerin cep ve araç telefonu
ile benzer haberleşme cihazlarını kullanması yasaktır.
125
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
KARAYOLU TRAFİK GÜVENLİĞİ, TRAFİK İŞARETLERİ, YAPI VE TESİSLER
KARAYOLU TRAFİK GÜVENLİĞİ:
Madde 13 - *1* (Değişik fıkra: 25/06/2010-6001 S.K./34.mad.) Karayolunun yapımı,
bakımı, işletilmesi ile görevli ve sorumlu bütün kuruluşlar, karayolu yapısını, trafik
güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmakla yükümlüdür.
Çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlar, karayolu yapısında yapacakları ve esasları
yönetmelikte belirtilen çalışmalarda;
a) Yolun yapım ve bakımı ile görevli kuruluştan izin almak,
b) Çalışmaları, gerekli önlemleri alarak, aldırarak ve devamlılığını sağlayarak, trafik
akımını ve güvenliğini bozmayacak tarzda yapmak,
c) Zorunlu nedenlerle meydana gelen arıza, engel ve benzerlerini en kısa zamanda
ortadan kaldırarak karayolunu kullananlara ve araçlara zarar vermeyecek duruma
getirmek,
d) Şehiriçi karayolu kenarında çeşitli tesislerin yapımı süresince; kaldırımlarda, tünel,
tünel aydınlatılması ve benzerlerini yaparak güvenli geçiş sağlamak ve yaya yollarını
trafiğe açık bulundurmak,
Zorundadırlar.
Bu çalışmalar sırasında meydana getirilen tehlikeli durum ve engeller bütün
sorumluluk, bunları yaratan kişilere ait olmak üzere zabıtaca kaldırılır, yapılan masraflar
sorumlulara ödetilir.
Karayolunda yapılacak taşımalar sırasında yollara zarar verilmeyecek olup,
taşımalar sırasında yollara zarar verilmesi durumunda zarar; ilgili Karayolları Bölge
Müdürlüğü (Karayolları 8. veya 12. Bölge Müdürlüğü) ile yapılacak protokol çerçevesinde
proje sahibi firma tarafından karşılanacaktır. Ayrıca Erzurum İl Özel İdaresi görüşünde
köy yolları ile ilgili olarak belirtilen hususlara uyulacaktır (Bkz.Ek-20).
Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda baraj göl alanı içerisinde ulaşım yolları
kaldığından yaklaşık 9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir. Rölekasyon yolu
güzergahı Ek-4 Topoğrafik Haritada, Ek-8 Vaziyet Planı ve Ek-11’de Alternatif Projeler
Haritası üzerinde gösterilmiştir.
Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda baraj gölü altında kalacak yol güzergahının
tespitinde ve yeni yol yapımı ile ilgili olarak Karayolları 12. Bölge Müdürlüğü ile
koordineli bir şekilde çalışılacak ve yapılacak protokol çerçevesinde yürütülecektir.
126
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Rölekasyon yolu güzergahının tespiti ve inşaat işlemleri Karayolları Etüt Proje ve
Araştırma Başmühendisliklerinin kontrolünde Karayolları teknik şartnamesine uygun
olarak gerçekleştirilecektir. Hazırlanan projeler Karayolları 12. Bölge Müdürlüğü’ne
onaylattırılacak ve projeler ilgili müdürlük tarafından onaylandıktan sonra inşaat
çalışmalarına başlanacaktır. Ayrıca proje çalışmasını yürüten firma Karayolları 12. Bölge
Müdürlüğü’ne başvurarak uygunluk belgesi alacak ve ilgili müdürlük ile yapılacak
protokol çerçevesinde karayolu yapımı için gerekli tüm finansman faaliyet sahibi
tarafından karşılanacaktır. Karayolu güzergahının tespit edilmesinden sonra Karayolları 12.
Bölge Müdürlüğü’ne başvuru yapılarak görüş alınacak ve bu görüşte belirtilen hususlara
uyulacaktır.
TOZ EMİSYON MİKTARI:
Tesis alanında hafriyat işlemleri sırasında yapılacak çalışmalar nedeniyle toz
emisyonu oluşacaktır. Proje kapsamında planlanan tesisler ve bu alanlarda yapılacak
hafriyat miktarları farklılıklar arz etmektedir. Söz konusu malzeme ocaklarında
malzemenin tamamının kullanıldığı varsayılarak hesaplama yapılmıştır.
Toz emisyon miktarının hesaplanmasında yukarda belirtildiği üzere hafriyat miktarı
ve hafriyat işleminin yapılacağı çalışma gün sayısı kullanılmıştır. Hesaplamada toz
emisyon miktarını ve buna bağlı olarak belirlenen etki alanını büyük oranda
değiştirmeyecek bazı işlemler ihmal edilmiştir. Örneğin yapılacak hafriyatın tamamı için
sökme, taşıma, yükleme ve boşaltma işlemi yapılacağı varsayılmıştır. Ancak çalışmalar
sırasında yapılacak hafriyatın büyük bölümü, beton santrallerinde agrega olarak
kullanılması planlanmıştır.
Hafriyat işleminde öncelikli olarak çalışma yapılacak alan üzerinde bulunabilecek
bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve kazı fazlası malzeme depo alanının üstüne serilmek
amacıyla kullanılmak için depolama sahasında hafriyattan ayrı bir yerde depolanacaktır.
Proje alanında yapılan arazi çalışmalarında kurulması planlanan birimlerin bulunduğu
alanların büyük çoğunluğunda bitkisel toprak örtüsünün bulunmadığı gözlenmiştir. Bu
alanlar genellikle dere yatağına denk gelen birimlerdir.
Hafriyatın büyük bölümünün dere yatağında olması ve hafriyat malzemesinin nemli
olması nedeniyle toz emisyonu oluşmayacaktır. Bu işlem sırasında yükleme, taşıma ve
boşaltma işlemi uygulanmayacaktır. Aynı şekilde gövde vb. alanlarında yapılacak kazı
işleminden çıkacak hafriyat malzemesi, yine alan içerisinde yapılacak dolgu işleminde
kullanılacak olmasından dolayı yükleme, taşıma ve boşaltma işlemi uygulanmayacaktır.
Tüm bu hususlar ihmal edilerek toz emisyonunun maksimum etki alanını belirlemek
127
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
amacıyla yukarda belirtildiği üzere hafriyat miktarı ve hafriyat işleminin yapılacağı
çalışma gün sayısı kullanılarak yapılan hesaplama aşağıda verilmiştir.
Hafriyat İşleminde Kulanılacak Ekipmanlar
Miktarı
Üniteler
Yoğunluk
(ton/m3)
Kazı
(m3)
Dolgu
(m 3)
Kazı (ton)
Baraj Gövdesi
2,5
61.377
648.823
153.442
Dolusavak
Derivasyon
Tüneli
2,5
147.046
147.046
367.615
Ekskavatör, yükleyici, kamyon, vinç, konkasör
tesisi, beton santrali, beton pompası
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
2,5
11.123
6.000
27.807
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
Enerji Tüneli
2,5
20.934
8.000
52.335
Denge Bacası
2,5
8.647
4.000
21.617
Cebri Boru
2,5
5.808
5.808
14.520
Santral Binası
2,5
8.442
8.442
21.105
Sualma Şaftı
2,5
6.839
6.000
17.097
Rölekasyon
Yolu
2,5
350.000
70.000
875.000
620.216
m3
900.119
m3
1.550.538
ton
TOPLAM
Hafriyat Miktarı
Aylık Hafriyat Miktarı
Günlük Hafriyat Miktarı
Saatlik Hafriyat Miktarı
Vardiya Sayısı
Proje Çalışma Süresi
Proje Çalışma Süresi
Aylık Çalışma Süresi
Günlük Çalışma Süresi
Yükleyici, kompresör, jumbo, kamyon, beton
santrali, konkasör tesisi, beton pompası, jumbo,
delici
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp Yükleyici, ekskavatör, kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton pompası, vinç, motopomp
Yükleyici, ekskavatör, kamyon, vinç
: 1.550.538 Ton
: 32.302,8 Ton
: 1.076,7 Ton
: 67,2 Ton
:2
: 48 Ay
: 1440 Gün
: 30 Gün/ay
: 16 saat/gün
Hafriyat çalışmaları sırasında alanda sökme, yükleme, nakliye ve boşaltma
işlemleri gerçekleştirilecektir. Bu işlemler sırasında oluşacak toz emisyonunun
hesaplanmasında 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, (Değişiklik;
10.11.2012 tarih ve 28463 sayı) Tablo 12.6 Toz Emisyonu Kütlesel Debi
Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri kullanılmıştır.
128
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 67. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri
Emisyon Faktörleri kg/ton
Kaynaklar
Kontrolsüz
Kontrollü
Patlatma
0,080
-
Sökme
0,025
0,0125
Yükleme
0,010
0,005
0,7
0,35
Boşaltma
0,010
0,005
Depolama
5,8
2,9
Birincil Kırıcı
0,243
0,0243
İkincil Kırıcı
0,585
0,0585
Üçüncül Kırıcı
0,585
0,0585
Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi)
Kontrollü ve kontrolsüz çalışma sırasında oluşacak toz emisyon miktarları aşağıda
hesaplanmıştır.
a)Hafriyat malzemenin sökülmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
Kontrolsüz
= 67,2 ton/saat x 0,025 kg/ton
Kontrollü
= 67,2 ton/saat x 0,0125 kg/ton
= 1,68 kg/saat
= 0,84 kg/saat
b)Hafriyat malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
Kontrolsüz
= 67,2 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 67,2 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,672 kg/saat
= 0,336 kg/saat
c)Araçların taşıma işlemi sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı:
Hafriyat malzemesinin depolama alanına veya konkasör tesisine taşınması
sırasında, gidiş-geliş ortalama 2000 metre uzunluğunda bir yol kullanılacağı varsayılmıştır.
Malzemenin taşınması için, 20 ton taşıma kapasiteli kamyonlarla günde yaklaşık 27 sefer
yapılacaktır. Taşımadan oluşan toz emisyon faktörü 0,7 kg/km-sefer'dir. Buna göre
taşımadan kaynaklanacak toz miktarı;
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 27 sefer/ 24
saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 27 sefer/ 24
saat
= 1,57 kg/saat
= 0,78 kg/saat
129
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
d) Hafriyat malzemenin boşaltılması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
Kontrolsüz
= 67,2 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 67,2 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,672 kg/saat
= 0,336 kg/saat
e) Hafriyat malzemesinin depolanması sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı:
Depolama alanında yaklaşık 7,8 ha alanda hafriyat depolanacaktır.
Kontrolsüz
= 5,8 kg toz /ha gün x 7,8 ha x 1 gün / 24 saat
Kontrollü
= 2,9 kg toz /ha gün x 7,8 ha x 1 gün / 24 saat
= 1,88 kg/saat
= 0,94 kg/saat
Tablo 68. Çalışmalar Sırasında Meydana Gelebilecek Toz Miktarı
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
a) Hafriyat malzemenin sökülmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı
b) Hafriyat malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı
c) Araçların taşıma işlemi sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı
d) Hafriyat malzemenin boşaltılması sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı
e) Hafriyat malzemesinin depolanması sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı:
Toplam
Kontrolsüz
Kontrollü
1,68
0,84
0,672
0,336
1,57
0,78
0,672
0,336
1,88
0,94
6,47
kg/saat
3,23
kg/saat
İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon
miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Hafriyat işlemlerine ve proje kapsamında yapılacak
işlere rölekasyon yolu da ilave edilmiş olup, rölekasyon yolu Erzurum il sınırında kalmakta
ve çevresi çayır mera alanlarından oluşmaktadır. Alanda yapılacak çalışmalarda meydana
gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım
Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne göre
değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
130
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ø Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme Sahalarında (1, 2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl
Ocaklarında ve Kil Ocağında Üretim Sırasında) Oluşacak Toz Miktarı
Geçirimli malzeme sahaları (1,2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocakları) ve Geçirimsiz
Malzeme Ocağı (Kil Ocağı) sahaları içerisinde bulunan gereç malzemeden projenin
ihtiyacı kadar malzeme alınacaktır.
1, 2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocaklarında üretim açık ocak işletme metoduyla
gerçekleştirilecek olup, yaklaşık 100.000 m3 kum çakıl malzemesi için rezerv miktarları
aşağıda verilmiştir.
Ø 1 No’lu Kum Çakıl Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 100 m x 150 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 99.000 ton
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 50 m x 100 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 33.000 ton
Ø 2 No’lu Kum Çakıl Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 100 m x 140 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 92.400 on
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 50 m x 75 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 24.750 ton
Ø 3 No’lu Kum Çakıl Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 100 m x 200 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 132.000 ton
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 50 m x 80 m x 3 m x 2,2 ton/m3
= 26.400 ton
131
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
1, 2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocaklarında; basamak yüksekliği 4 m (1 basamaklı),
eğim 50-700 olacak şekilde planlanmıştır.
Kil ocağında üretim açık ocak işletme metoduyla gerçekleştirilecek olup,
fizibilitede yaklaşık 110.000 m3 kil malzemesi öngörülmüştür. Rezerv miktarları aşağıda
verilmiştir.
Ø Kil Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 200 m x 250 m x 4 m x 2,0 ton/m3
= 400.000 ton
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 150 m x 200 m x 4 m x 2,0 ton/m3
= 240.000 ton
Kil Ocağında; basamak yüksekliği 10 m, basamak genişliği 20 m, eğim 300 olacak
şekilde planlanmıştır.
Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme ocağında yıllık üretim miktarı.
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Hafriyat Miktarı
Günlük Hafriyat Miktarı
Saatlik Hafriyat Miktarı
Vardiya Sayısı
100.000
2.5
250.000
3
83.333
3472,2
138,8
17,36
1
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
Ton
Saha içerisinde bulunan geçirimli ve geçirimsiz gereç malzemesinin tamamı 8 ay,
ayda 25 gün ve günde 8 saat çalışma düzeninde kazı yoluyla alınacak ve kamyonlara
yüklenerek Kırma-Eleme-Yıkama Tesisine iletilecektir. Buna göre yapılacak çalışmalar
sırasında oluşacak toz miktarı aşağıda verilmiştir.
a ) Malzemenin Sökülmesi Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı:
Kontrolsüz
= 17,36 ton/saat x 0,025 kg/ton
Kontrollü
= 17,36 ton/saat x 0,0125 kg/ton
= 0,434 kg/saat
= 0,217 kg/saat
132
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
b) Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı:
Kontrolsüz
= 17,36 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 17,36 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,174 kg/saat
= 0,087 kg/saat
c) Malzemenin Tesis Alanına Taşınması İşlemi Sırasında Ortaya Çıkabilecek
Olan Toz Miktarı:
Ocak sahasından malzemenin tesis alanına taşınması sırasında, gidiş-geliş yaklaşık
2000 metre uzunluğunda bir yol kullanılacaktır. Malzemenin taşınması için, 20 ton taşıma
kapasiteli kamyonlarla günde yaklaşık (kamyon 1 günde ortalama 138,8
ton/gün/20ton/1sefer ≅7 sefer) 7 sefer yapılacaktır.
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 7 sefer/ 8
saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 7 sefer/ 8
saat
= 1,225 kg/saat
= 0,612 kg/saat
Geçirimli Malzeme Ocaklarının (1, 2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocakları) ve
Geçirimsiz Malzeme ocağının (Kil Ocağı) işletilmesi sırasında oluşabilecek toz emisyon
miktarı aşağıda tablo olarak verilmiştir.
Tablo 69. Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme Ocaklarında Üretim Sırasında Meydana Gelebilecek Toz
Miktarı
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
a) Malzemenin sökülmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
b) Malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
c) Malzemenin tesis alanına taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı
Toplam
Kontrolsüz
0,434
0,174
1,225
Kontrollü
0,217
0,087
0,612
1,833 kg/saat
0,916 kg/saat
Geçirimli Malzeme Ocaklarının (1,2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocakları) ve
Geçirimsiz Malzeme ocağının (Kil Ocağı) işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat
işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır.
Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme Ocaklarının işletilmesi aşamasında meydana gelecek toz
emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi
yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne göre değerlendirilerek hava kalitesi
modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
133
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ø Kaya Ocakları (1 ve 2 Nolu) Sahası’nda Üretim Sırasında Oluşacak Toz
Miktarı
Kaya ocaklarının (1 ve 2 Nolu Kaya Ocağı) yıllık kapasitesi 180.000 m3 olup,
üretim baraj inşatında gerekli olan malzemeyi sağlamak için kulanılacaktır. Kaya
ocaklarından malzeme alımı yaklaşık 3 yıl sürecektir. Patlatma ile çıkarılan malzeme
Kırma-Eleme-Yıkama Tesisine iletilecektir.
Kaya ocaklarında üretim, açık ocak işletme metodu ile ve delme patlatma
yöntemiyle gerçekleştirilecek olup, fizibilitede yaklaşık 650.000 m3 kaya malzemesi
öngörülmüştür. Rezerv miktarları aşağıda verilmiştir.
Ø 1 No’lu Kaya Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 100 m x 150 m x 30 m x 2,5 ton/m3
= 1.125.000 ton
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 50 m x 100 m x 30 m x 2,5 ton/m3
= 375.000 ton
Ø 2 No’lu Kaya Ocağı Rezerv Miktarları:
Görünür Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 100 m x 150 m x 25 m x 2,5 ton/m3
= 937.500 ton
Muhtemel Rezerv = En x Boy x Yükseklik x Malzemenin Yoğunluğu
= 50 m x 100 m x 25 m x 2,5 ton/m3
= 312.500 ton
1 ve 2 No’lu Kaya Ocaklarında; basamak yüksekliği 10 m, basamak genişliği 10-12
m, eğim 70-800 civarında olacak şekilde planlanmıştır.
134
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Kaya ocaklarında üretim miktarı
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
:
:
:
:
:
:
:
:
:
180.000
2.7
486.000
3
162.000
6750
270
33,75
1
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
Saha içerisinde bulunan kaya malzemesinin tamamı 8 ay, ayda 25 gün ve günde 8
saat çalışma düzeninde patlatma yoluyla alınacak ve kamyonlara yüklenerek KırmaEleme-Yıkama Tesisine iletilecektir. Buna göre yapılacak çalışmalar sırasında oluşacak toz
miktarı aşağıda verilmiştir.
a ) Malzemenin Sökülmesi Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı:
Kontrolsüz
= 33,75 ton/saat x 0,025 kg/ton
Kontrollü
= 33,75 ton/saat x 0,0125 kg/ton
= 0,844 kg/saat
= 0,422 kg/saat
b) Malzemenin Yüklenmesi Sırasında Meydana Gelebilecek Olan Toz Miktarı:
Kontrolsüz
= 33,75 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 33,75 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,338 kg/saat
= 0,169 kg/saat
c) Malzemenin Tesis Alanına Taşınması İşlemi Sırasında Ortaya Çıkabilecek
Olan Toz Miktarı:
Ocak sahasından malzemenin tesis alanına taşınması sırasında, gidiş-geliş yaklaşık
2000 metre uzunluğunda bir yol kullanılacaktır. Malzemenin taşınması için, 20 ton taşıma
kapasiteli kamyonlarla günde yaklaşık (kamyon 1 günde ortalama 270ton/gün/20ton/1sefer
≅14 sefer) 14 sefer yapılacaktır.
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 14 sefer/ 8
saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 2 km (gidiş-geliş) x 14 sefer/ 8
saat
= 2,45 kg/saat
= 1,225 kg/saat
Kaya Ocaklarının işletilmesi sırasında oluşabilecek toz emisyon miktarı aşağıda
tablo olarak verilmiştir.
135
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 70. Kaya Ocaklarında Üretim Sırasında Meydana Gelebilecek Toz Miktarı
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
Kontrolsüz
a) Malzemenin sökülmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
0,844
b) Malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
0,338
c) Malzemenin tesis alanına taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz
2,45
miktarı
Toplam
3,632 kg/saat
Kontrollü
0,422
0,169
1,225
1,816 kg/saat
Kaya Ocaklarının işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat işlemleri sırasında
kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Kaya Ocaklarının
işletilmesi aşamasında meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Ø Konkasör Tesisi Ve Beton Santralinde Üretim Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Ocak alanları ve hafriyat işlemleri sırasında çıkan ve inşaat çalışmalarında
kullanılabilecek özellikteki malzeme kamyonlar vasıtasıyla konkasör tesisine veya stok
sahasına nakledilecektir. Alanda kurulacak konkasör tesisinde çeneli ve darbeli kırıcı
kullanılacaktır.
1-Konkasör Tesisinin İşletilmesi Sırasında Oluşan Toz Miktarı
Tesisin kurulacağı alan üzerinde bitkisel toprak az olacağından sıyrılma işlemi
ihmal edilmiş olup en yüksek yükte üretilecek malzeme miktarı baz alınarak oluşacak toz
miktarı hesaplanmıştır.
Konkasör tesisinde oluşacak pasa miktarı tam olarak hesaplanamamakla birlikte
üretim miktarının yaklaşık % 10’u oluşacağı düşünülmüştür. Sözkonusu konkasör tesisinin
işletilmesi sırasında oluşacak pasa malzemesi kazı fazlası depolama alanı içerisinde
hafriyattan ayrı olarak depolanacaktır.
Konkasör Tesisinin işletilmesi sırasında malzemenin tesise boşaltılması, elenen
malzemenin yüklenmesi, beton santraline taşınması sırasında, Çeneli ve Darbeli kırıcıda
toz emisyonu oluşacaktır. Konkasör tesisinin üretim bilgileri aşağıda verilmiştir.
Konkasör (Kırma Eleme Yıkama Tesisi) Tesisi üretim miktarı
Yıllık Üretim
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
245.000 ton
10.208,3 ton
408,3 ton
51,03 ton
1
136
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Yıllık Çalışma Süresi
Aylık Çalışma Süresi
Günlük Çalışma Süresi
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
600 (3) Gün/yıl
25 Gün/ay
8 Saat/gün
Buna göre oluşacak emisyon miktarları;
a) Malzemenin tesise boşaltılması sırasında meydana gelecek olan toz miktarı:
Kontrolsüz
Kontrollü
= 51,03 ton/saat x 0,01 kg/ton
= 51,03 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,510 kg/saat
= 0,255 kg/saat
b) Çeneli kırıcıda oluşacak toz miktarı:
Kontrolsüz
= 51,03 ton/saat x 0,243 kg/ton
Kontrollü
= 51,03 ton/saat x 0,0243 kg/ton
= 12,4 kg/saat
= 1,24 kg/saat
c) Darbeli kırıcıda oluşacak toz miktarı:
Kontrolsüz
Kontrollü
=51,03 ton/saat x 0,585 kg/ton
= 51,03 ton/saat x 0,0585 kg/ton
= 29,853 kg/saat
= 2,985 kg/saat
d) Malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
Kontrolsüz
= 51,03 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 51,03 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,510 kg/saat
= 0,255 kg/saat
e) Malzemenin beton santraline taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz
miktarı:
Malzemenin beton santraline taşınması sırasında, gidiş-geliş yaklaşık 100 metre
uzunluğunda bir yol kullanılacaktır. Malzemenin taşınması için, 20 ton (408,3 ton/gün)
taşıma kapasiteli kamyonlarla günde yaklaşık 21 sefer yapılacaktır.
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 0,1 km (gidiş-geliş) x 21 sefer/ 8 saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 0,1 km (gidiş-geliş) x 21 sefer/ 8 saat
= 0,184 kg/saat
= 0,092 kg/saat
Tablo 71. Konkasör Tesisinin (Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi) İşletilmesi Sırasında Oluşan Toz Miktarı
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
Kontrolsüz
Kontrollü
a) Malzemenin tesise boşaltılması sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı:
0,510
0,255
b) Çeneli kırıcıda oluşacak toz miktarı:
12,4
1,24
c) Darbeli kırıcıda oluşacak toz miktarı:
29,853
2,985
d) Malzemenin yüklenmesi sırasında meydana gelebilecek olan toz miktarı
0,510
0,255
e) Malzemenin beton santraline taşınması sırasında meydana gelebilecek olan toz
0,184
0,092
miktarı
Toplam
43,457 kg/saat
137
4,827 kg/saat
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Konkasör tesisi inşaat aşamasının bitiminde alandan kaldırılacaktır. Konkasör
tesisinde toz kaynağı olan her bir ünite kapalı ortam içerisine alınacak ve toz indirgeme
sistemi kurulacaktır.
2- Beton Santralinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Projenin inşaat çalışmaları süresince işletilmek üzere beton santrali kurulacaktır.
Beton santralin çalışması sırasında toz emisyonuna neden olacak çalışmalar agrega
malzemesinin beton santrali agrega bunkerine boşaltılması ve araçların tesis içi
hareketlerinden kaynaklanacaktır. Beton santrali inşaat aşamasının bitiminde alandan
kaldırılacaktır
Buna göre tesiste yapılacak çalışmalar sırasında oluşacak toz miktarı;
Beton Santrali kapasitesi 50 m3/saat ( 135 ton/saat)’tir. Tesisin maksimum kapasite
ile çalıştığı varsayılarak hesaplama yapılmıştır.
1 m3 beton için 1300 kg agrega lazım olduğuna göre saatlik 50 m3 beton için 65000
kg (65 ton), günlük 8 saat / 1 gün x 65000 kg = 520.000 kg/gün (520 ton/gün) agrega
malzemesi gerekmektedir.
1 m3 beton için 270 kg çimento lazım olduğuna göre 50 m3 beton için 13500 kg
(13,5 ton), günlük 8 saat /1 gün x 13500 kg = 108.000 kg/gün (108 ton/gün) agrega
malzemesi gerekmektedir.
a) Tesise malzemenin boşaltılması sırasında meydana gelecek olan toz
miktarı:
Agrega malzemesinin tesisteki bunkere boşaltılması sırasında oluşacak tozun
emisyonu;
Kontrolsüz
= 65 ton/saat x 0,01 kg/ton
Kontrollü
= 65 ton/saat x 0,005 kg/ton
= 0,65 kg/saat
= 0,325 kg/saat
b) Araçların tesis içi hareketleri sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı:
Agrega malzemesinin tesis alanına taşınması sırasında, gidiş-geliş yaklaşık 500
metre uzunluğunda bir yol kullanılacaktır. Agrega malzemesinin taşınması için, 20 ton
(520ton/gün) taşıma kapasiteli kamyonlarla bir günde yaklaşık 26 sefer yapılacaktır. Buna
göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı;
138
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 0,5 km (gidiş-geliş) x 26 sefer/ 8 saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 0,5 km (gidiş-geliş) x 26 sefer/ 8 saat
= 1,137 kg/saat
= 0,568 kg/saat
Çimento fabrikasından getirilecek çimento malzemesinin tesis alanı içerisinde
taşınması sırasında gidiş-geliş yaklaşık 500 metre uzunluğunda bir yol kullanılacaktır.
Çimento malzemesinin taşınması için, 20 ton (108 ton/gün) taşıma kapasiteli kamyonlarla
bir günde yaklaşık 6 sefer yapılacaktır. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı;
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 0,5 km (gidiş-geliş) x 6 sefer/ 8 saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 0,5 km (gidiş-geliş) x 6 sefer/ 8 saat
= 0,262 kg/saat
= 0,131 kg/saat
c) Transmikserin hareketi sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı:
Üretilen beton malzemesinin mikserden transmiksere boşaltıldıktan sonra
transmikser operatörü betonu taşıyacaktır. Betonun taşınması için gidiş-geliş yaklaşık
3.000 m uzunluğunda bir yol kullanılacaktır. Transmikserler genelde 7,4 m3 (7,4 x 2,7 = 20
ton) beton taşıma kapasitelidir. Bir transmikser 20 ton taşıma kapasitesi olduğuna göre 1
günde beton taşınması amacıyla yaklaşık 54 sefer yapılacaktır. Transmikserde beton aracın
arkasından boşaltılacak olup beton boşaltılan bu bölümde, nakliye sırasında betonun
dökülmesini önlemek için ekolojik kapak bulunacaktır.
Kontrolsüz
= 0,7 kg/km-sefer x 3 km (gidiş-geliş) x 54 sefer/ 8 saat
Kontrollü
= 0,35 kg/km-sefer x 3 km (gidiş-geliş) x 54 sefer/ 8 saat
= 14,175 kg/saat
= 7,087 kg/saat
Tablo 72. Beton Santralinde Beton Üretimi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Kontrolsüz
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
(kg/saat)
a)Tesise malzemenin boşaltılması sırasında meydana gelecek olan toz miktarı
0,65
b)Araçların tesis içi hareketleri sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı
Agrega malzemesinin tesis alanı içerisinde taşınması sırasında ortaya
1,137
çıkabilecek olan toz miktarı
Çimento fabrikasından getirilecek çimento malzemesinin tesis alanı içerisinde
0,262
o taşınması sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı
c) Transmikserin hareketi sırasında ortaya çıkabilecek olan toz miktarı
14,175
Toplam
16,224 kg/saat
Tablo 73. Tesislerden Meydana Gelebilecek Toz Miktarı
Toz Emisyonuna Neden Olan Faaliyetler
a) Konkasör Tesisinin İşletilmesi Sırasında Oluşan Toz Miktarı
b) Beton Santralinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Toz Miktarı
Kontrolsüz
43,457
16,224
Toplam
59,681 kg/saat
139
Kontrollü
(kg/saat)
0,325
0,568
0,131
7,087
8,111 kg/saat
Kontrollü
4,827
8,111
13,638 kg/saat
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Konkasör Tesisi ve Beton Santralinin işletilmesi sırasında kontrolü sistem ile
çalışma yapılacak olup, meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Proje’den kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve standartlarda belirtilen
kontrol tedbirlerinin uygulanması ve kırma eleme ünitesinin kapalı ortamda çalıştırılması,
oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda (Yerleşim birimleri, hassas
kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi değişimlerini engelleyecek ve
Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını sağlayacaktır.
Yapılacak çalışmalarda toz emisyonuna neden olan faaliyetlerde toz emisyonunu
azaltacak önlemler (savurma yapılmadan yükleme ve boşaltma yapılması, toprak zemine
sahip yolların spreyleme yöntemi ile nemli tutulması vb) alınacaktır.
İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon
miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Hafriyat işlemlerine ve proje kapsamında yapılacak
işlere rölekasyon yolu da ilave edilmiş olup, rölekasyon yolu Erzurum il sınırında kalmakta
ve çevresi çayır mera alanlarından oluşmaktadır. Alanda yapılacak çalışmalarda meydana
gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım
Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne göre
değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Proje kapsamında yapılacak olan çalışmalar için toz dağılım modellemesi ayrı ayrı
başlıklar altında ve en kötü senaryoya göre yapılmıştır. Tablolar incelendiğinde tüm
yerlerde yönetmelikte öngörülen sınır değerler için en yakın yerleşim yerlerine ulaşmadan
çöktüğü görülmektedir. Ayrıca ara mesafede ormanlık alan ve topografik engeller yer
alması sebebi oluşacak askıda ve çöken tozların bu alanlarda etkisi kısıtlı ve Hava Kalitesi
Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”, EK-I-A’ da yer alan sınır değerlerin altında
olacaktır.
Proje kapsamında yapılacak olan çalışmalar sırasında alınması gerekli önlemler
aşağıda verilmiştir. Aşağıda maddeler halinde verilen önlemlerin alınmasıyla toz
miktarında daha da azalmalar olacaktır.
• Savurma yapmadan yükleme ve boşaltma yapılmasına özen gösterilecektir.
• Kamyon üzerindeki malzemenin taşıma esnasında üzeri branda ile örtülecektir.
• Çalışma sahası içerisinde hareket edecek araçlara hız sınırlaması getirilecektir.
140
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
• Faaliyet sahasında tesis içi yollarda spreyleme çalışmaları yapılacaktır.
• Depolanan malzemenin üzerine spreyleme yapılarak nem oranının tozlanmayı
engelleyici seviyede tutulması sağlanacaktır.
• Kırma-Eleme-Yıkama Tesisinde toz çıkışını en aza indirmek amacıyla; Kırma-ElemeYıkama tesisinin üstü kapatılacak ve nemli olması nedeni ile toz oluşumu minimuma
indirilecektir.
KAYA OCAKLARINDA (1 VE 2 NOLU KAYA OCAĞI) PATLATMA SONRASI
MEYDANA GELEN TOZUN YAYILIM HESAPLARI
(*)Patlatma sonrası meydana gelen tozun dağılım modellemesinde Çevre Mevzuatı Formül
II kullanılmıştır.
Ocak Alanında Yapılacak Patlatma Sonrasında Meydana Gelecek Toz Emisyonu ve
Yayılım Hesapları
Ocak sahasında yapılacak patlatma dizaynına göre bir patlatmada alınacak malzeme
miktarı 10.368 ton’dur. Patlatmadan meydana gelen toz miktarı aşağıda hesaplanmıştır.
10.368 ton x 0,080 kg/ton = 829,44 kg
Patlatma sırasında anlık olarak oluşacak toz emisyonunun mesafeye göre dağılım
modellemesi Ek-12’de verilmiştir.
Baraj gövdesinde inşaat aşamasında zemin durumuna bağlı olarak iş makineleri ile
kazılması güç yerlerde gevşetme patlatmaları yapılması planlanmaktadır. Gevşetme
patlatmaları maden ocaklarında olduğu gibi malzemenin ana kayadan tamamen ayrılmasını
sağlayan bir yöntem değildir. Gevşetme patlatması etki alanı, alınması planlanan malzeme
ile sınırlı olan bir patlatma yöntemidir. Bu nedenle baraj gövdesinde gevşetmeli patlatma
yapılacak olup, patlatmanın yaklaşık 1700 m mesafedeki Hasar Mahallesi ile yaklaşık 1780
m mesafedeki Bayındır Köyü’nü etkilemesi söz konusu değildir.
V.1.4. Zemin emniyeti, regülatör ve kanal yapılarından su kaçağı olmaması için
yapılacak işlemler,
Baraj eksen yeri ve santral yerinde geçirimlilik özelliklerini belirleyebilmek için
geçirimsizlik(BST, LUGEON v.b) testleri zemin araştırma çalışmaları kapsamında
yapılarak, gerekli olması durumunda enjeksiyon v.b. iyileştirme projeleri planlanacaktır.
141
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.5. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin
nerelerde ve nasıl yapılacağı,
Proje yağış alanının iklim özelliklerine göre, Büyüksu çayında genellikle ilkbahar
ayları taşkın aylarıdır. Bu aylarda yağmur yağışının yanında kar erimeleri sebebiyle de
sular oldukça yükselmektedir. Proje yağış alanı içi ve çevresindeki Akım Gözlem
İstasyonlarında (AGİ) gözlenmiş en büyük taşkınlar ve bunların pik debilerinin tarihleri
incelendiğinde bu durumun gerçekleştiği görülür. Proje yerine yakın yerde AGİ yoktur.
Mansapta 21‐194 no.lu AGİ bulunmaktadır. Çevresindeki AGİ sayısı ve gözlem süreleri,
uzun süreli ve güvenilirdir. Bunlar proje taşkın çalışmalarında kullanılmıştır. Bu nedenle,
Ankira Barajı ve HES projesinin çeşitli yinelemeli pik debileri, eksen yeri ve çevresindeki
AGİ’lerin anlık debilerinden yararlanılarak yapılan “İstatiksel” yöntemlere ek olarak
yağış‐akış bağıntısından yararlanılarak ”Sentetik”yöntemler de uygulanarak, tesis yeri için
güvenilir tahminler elde edilmeye çalışılmıştır.
Ankira Baraj Yeri DSİ Sentetik Yöntem Taşkın Debileri
Ankira barajı yağış alanı 370,6 km² olduğu için uygulanan sentetik yöntemlerden
birisi DSİ Sentetik yöntemdir. Yağış alanının fiziksel özellikleri (A, L, Lc) 1/100 000
ölçekli haritalardan ölçülmüştür.
Proje sahası kritik yağış süresi olarak A bölgesi içinde kaldığı için “A” bölgesi
özellikleri ile sentetik taşkın hesabı yapılmıştır. PLV oranları düzeltilmiş değerler olarak
Erzurum DMİ’den alınmıştır. Daha sonra Ankira barajı için 82 eğri numarası kullanılarak
çeşitli saatler için süperpoze edilmiş ve tekerrürlü debiler 12 saatlik süre kritik yağış süresi
olarak seçilmiştir. Dolusavak katastrofal taşkın debi hesabı için CNII 82 eğri numarasının
karşılığı olan CNIII 92,0 eğri numarası kullanılarak dolusavak taşkın debisi hesaplanmıştır.
Dolusavak taşkın debisi için 8 saatlik kritik yağış süresindeki değer maksimum olduğu için
onun kullanılması uygun bulunmuştur. Hesaplanan tekerrürlü taşkın debilerine Ankira
baraj yeri için 34,7 m³/s baz akım ilave edilmiştir.
Ankira barajı tekerrürlü taşkın debileri şöyledir.
142
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 74. Ankira Barajı Taşkın Debileri
Söz konusu tesisin inşaatı aşamasında çıkan hafriyatlar kuru veya baz akımlı dere
yataklarına atılmayacak, çalışmalar sırasında dere yataklarına malzeme inmesi önlenecek,
tesise ve çalışma sahasına ulaşım için yapılacak yollarda kuru veya baz akımlı dere
yatağının geçilmesi durumunda ve taşkın debisini geçirecek boyutta uygun kesitte sanat
yapısı yapılarak doğal yatak kesiti daraltılmadan geçiş sağlanacaktır. Ayrıca depo alanı
seçilirken mevcut topoğrafyanın getirdiği koşullar yanında yoğun yağışlı dönemde zeminin
durumu ve heyelan olasılığı ile feyezan durumunun da dere yatağının depo alanlarını tahrip
etmemesi için gereken tüm stabilite önlemler alınacaktır.
Projenin inşası sırasında söz konusu tesise ait sanat yapılarının taşkınlardan
korunması ile ilgili önlemlerde 09.09.2006 tarih ve 26284 sayı ile yürürlüğe giren ve “Dere
Yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayımlanan 2006/27 No’lu Başbakanlık Genelgesine
uyulacaktır.
V.1.6. Proje alanı içindeki su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek
kazı, dip taraması, vb. işlemler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri
maddelerin miktarları, nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için
kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri (bulanıklık,
suyun debisi vb)
Ankira Barajı ve HES projesi kapsamında su ortamında yapılacak çalışmalar kazı
dolgu işlemleri ile batardo ve derivasyon inşaatı sırasında gerçekleşecektir. Buradan
çıkarılacak malzemeden değerlendirilebilir olanların ne şekilde kullanılacağı ve
kullanılamayanların nerelerde depolanacağı Bölüm V.1.1’de anlatılmaktadır.
Su ortamında yapılacak kazı işlemi sırasında dolusavak temel kazısında yaklaşık
147.000 m3, derivasyon temel kazısında yaklaşık 11.000 m3 ve Baraj gövdesinin temel
143
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
hafriyatından yaklaşık 61.000 m3 malzeme alınması planlanmaktadır. Bu malzemelerin bir
bölümü tesislerin inşatında da kullanılacaktır.
V.1.7. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında
mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olabilecek etkiler ve hassas
türlerin ne şekilde korunacağı, alınacak önlemler,
Faaliyetin sucul ve karasal ekosisteme olası etkileri ve alınması gereken tedbirler
EK-15’de verilen Ekosistem Değerlendirme Raporunda ayrıntılı olarak incelenmiştir.
V.1.8. Proje kapsamındaki tesislerin (Baraj, Regülatörler, HES, iletim kanalı, tünel
yapımı ve servis yollarının v.s.) yapımı dolayısıyla kullanılacak malzemenin nereden,
nasıl ve ne miktarda temin edileceği,
Ankira Barajı ve HES ünitelerinin inşaatı sırasında kazı işlemlerinde çıkması
muhtemel kazı miktarı 620.216 m3, dolgu miktarı ise 900.119 m3 olarak belirlenmiştir.
Sahada dolgu için gereken malzeme miktarı ise 279.903 m3’tür. Yaklaşık 280.000 m3’lük
malzemenin 180.000 m3’lük kısmı kaya malzeme ocaklarından ve 100.000 m3’lük kısmı
diğer ocaklardan karşılanacaktır. Ocak alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince
devam edeceği düşünülerek 3 yıl sürmesi planlanmıştır. Tesis alanının bulunduğu bölgenin
mevsim koşulları düşünüldüğünde her yıl 8 aylık çalışma dönemine göre üretim
planlanmıştır. Buna göre kaya ocaklarında yıllık 162.000 ton ve diğer ocaklarda yıllık
83,333 ton malzeme üretimi yapılacaktır.
Bu kapsamda malzeme ocakları (3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2 adet
kaya ocağı, kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali) açılacak ve gerekli malzemeler
buradan temin edilecek ve Ankira HES Projesinin inşaatında kullanılacaktır. Ancak
malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli malzeme firma sahibi tarafından en yakın
malzeme ocaklarından hazır olarak temin edilecektir.
144
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.9. İnşaat aşamasında kullanılmak üzere taşocağı, kum ocağı, kil ocağı gibi
malzeme ocaklarının (açılması durumunda) sayısı, ocakların alan büyüklükleri,
işletme alan büyüklükleri ve koordinatları, yıllara bağlı planlanan üretim miktarları,
uygulanacak üretim yöntemleri, basamak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basamak
sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durumlarının imalat haritaları üzerinde
gösterimi,
İnşaat işlemleri sırasında beton yapımı ve dolgu işleminde kullanılacak uygun
malzeme ihtiyacı için baraj aksının çevresinde 3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2
adet kaya ocağı, kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali belirlenmiştir. Ocak
alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince devam edeceği düşünülerek 3 yıl sürmesi
planlanmıştır.
Tablo 75. İnşaatta Kullanılacak Malzeme Miktarları
Miktarı
Üniteler
Kazı (m3)
61.377
Baraj Gövdesi
147.046
Dolusavak
11.123
Derivasyon Tüneli
20.934
Enerji Tüneli
8.647
Denge Bacası
5.808
Cebri Boru
8.442
Santral Binası
6.839
Sualma Şaftı
350.000
Rölekasyon Yolu
TOPLAM
620.216 m3
Kaynak: Ankira Barajı ve HES Fizibilite Raporu,2011
Dolgu (m 3)
648.823
147.046
6.000
8.000
4.000
5.808
8.442
6.000
70.000
900.119 m3
Ankira Barajı ve HES ünitelerinin inşaatı sırasında kazı işlemlerinde çıkması
muhtemel kazı miktarı 620.216 m3, dolgu miktarı ise 900.119 m3 olarak belirlenmiştir.
Sahada dolgu için gereken malzeme miktarı ise 279.903 m3’tür. Yaklaşık 280.000 m3’lük
malzemenin 180.000 m3’lük kısmı kaya malzeme ocaklarından ve 100.000 m3’lük kısmı
diğer ocaklardan karşılanacaktır.
Ocak alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince devam edeceği düşünülerek 3
yıl sürmesi planlanmıştır. Tesis alanının bulunduğu bölgenin mevsim koşulları
düşünüldüğünde her yıl 8 aylık çalışma dönemine göre üretim planlanmıştır. Buna göre
kaya ocaklarında yıllık 162.000 ton ve diğer ocaklarda yıllık 83.333 ton malzeme üretimi
yapılacaktır.
Bu kapsamda malzeme ocakları (3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2 adet
kaya ocağı, kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali) açılacak ve gerekli malzemeler
buradan temin edilecektir. Ancak malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli
145
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
malzeme firma sahibi tarafından en yakın malzeme ocaklarından hazır olarak temin
edilecektir.
Proje bileşenlerinin yaklaşık alanları; Baraj gövdesi alanı 16 ha, Santral Alanı 1,4
ha, Göl Alanı 234.9 ha, Kum Çakıl Ocakları Alanı (1, 2 ve 3 no’lu) 62 ha, Kaya Ocakları
(1 ve 2 no’lu) Alanı 38 ha, Kil Ocak Alanı 25 ha, Kırma-Eleme-Yıkama ve Beton Santral
Alanı 2.4 ha, Kazı Fazlası Malzeme Sahası Alanı 7,8 ha ve Şantiye alanı 3 ha olarak
belirlenmiştir. Söz konusu koordinatlar alınırken proje kapsamında yer alan tesislerin
çevresinden koordinat alınmıştır.
Malzeme ocaklarının koordinatları raporun iç kapak sayfası ile tüm ünitelerin
koordinatlarını içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Ek-4’ te verilmiştir.
Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme ocağında yıllık üretim miktarı.
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Hafriyat Miktarı
Günlük Hafriyat Miktarı
Saatlik Hafriyat Miktarı
Vardiya Sayısı
100.000
2.5
250.000
3
83.333
3472,2
138,8
17,36
1
:
:
:
:
:
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
Ton
Kaya ocaklarında üretim miktarı
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
:
:
:
:
:
:
:
:
:
180.000
2.7
486.000
3
162.000
6750
270
33,75
1
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
Ankira Barajı ve HES’in inşaatı için kullanılacak ocak alanlarına ait İmalat
Haritaları Ek-10’da verilmiştir. İnşaat işlemleri için gerekli malzemenin sağlanması
amacıyla baraj aksının memba tarafında bir adet geçirimli (1 No’lu Kum Çakıl Ocağı)
malzeme sahası ve 1 adet kaya ocağı (2 No’lu Kaya Ocağı) malzeme sahası belirlenmiştir.
Ayrıca baraj aksının mansap tarafında bir adet kaya malzeme ocağı (1 No’lu Kaya Ocağı),
2 adet geçirimli (2 ve 3 No’lu Kum Çakıl Ocağı) ve 1 adet geçirimsiz malzeme ocağı (Kil
Ocağı) belirlenmiştir.
146
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Malzeme ocaklarında üretim sırasında dozer, ekskavatör, yükleyici, kamyon ve
delici gibi makineler kullanılacaktır.
Geçirimli ve geçirimsiz malzeme ocaklarında üretim sırasında oluşan basamaklar 68 m yüksekliğinde olacaktır. Kaya malzeme ocaklarında ise 10 m olarak planlanmıştır.
Kaya malzeme sahasında yapılacak üretimde basamak yükseklikleri ve genişlikleri 10 m
olarak planlanmıştır. 1 Nolu Kaya Ocağında üretim sonucunda 3 adet basamak, 2 Nolu
Kaya Ocağında ise 5 basamak oluşacaktır.
İnşaat çalışmalarında kullanılmak amacıyla açılacak malzeme ocakları ile ilgili
olarak ilgili Karayolları Bölge Müdürlüğü (Karayolları 8. veya 12. Bölge Müdürlüğü)
görüşü alınacak ve bu görüş doğrultusunda çalışmalar yapılacaktır.
Ocaklardan malzemenin taşınması sırasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve buna
istinaden karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacak, taşımalar
sırasında ve patlatmalarda rölakasyon gerek kısım dışında karayolu güzergahına zarar
verilmeyecek, yapıln tüm çalışmalarda yol güzergahlarına verilen zararların yapımı ve
maliyeti ilgili Karayolları Bölge Müdürlüğü (Karayolları 8. veya 12. Bölge Müdürlüğü) ile
yapılacak protokol çerçevesinde faaliyet sahibi tarafından karşılanacaktır.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında yapılacak bağlantı yolları ve diğer yollar için
ilgili Karayolları Bölge Müdürlüğü (Karayolları 8. veya 12. Bölge Müdürlüğü)’nden
gerekli izinler alınacak, yola giriş ve çıkışlarında trafik güvenliği açısından her türlü önlem
ilgili bölge müdürlüğü görüşleri doğrultusunda alınacaktır. Ayrıca Erzurum İl Özel İdaresi
görüşünde köy yolları ile ilgili olarak belirtilen hususlara uyulacaktır (Bkz.Ek-20).
147
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.10. Malzeme ocağı açılıp açılmayacağının belirtilmesi, açılması durumunda
patlatma işleminin ne şekilde yapılacağının açıklanması, patlatma paterni, bir atımda
kullanılacak patlayıcı madde miktarı, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları,
hava şoku ve kaya fırlamaları hesaplarının yapılarak etkilerinin değerlendirilmesi,
İnşaat işlemleri sırasında beton yapımı ve dolgu işleminde kullanılacak uygun
malzeme ihtiyacı için baraj aksının çevresinde 3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2
adet kaya ocağı, konkasör tesisi ve beton santrali belirlenmiştir.
İletim tüneli ve Kaya ocaklarındaki patlatma parametreleri aşağıdaki gibidir:
PATLATMA İŞLEMLERİ
Proje kapsamında enerji iletim tüneli ve derivasyon tüneli inşaat çalışmaları yer
altında gerçekleştirileceğinden ihtiyaç duyulması halinde gevşetme patlatmaları
yapılacaktır. Patlatmalar kesinlikle galeri yöntemi ile yapılmayacaktır. Bu patlatmalar
sırasında kullanılacak patlayıcılar gevşetme amaçlı olup az miktarda patlayıcı
kullanılacaktır. Patlayıcı madde depolanması yapılmayacak gerekli duyulduğunda belgeli
ateşçi ve patlatma işinden sorumlu eğitimli formen ve mühendis tarafından sahaya
getirtilecektir. Patlatma yapılacağı önceden duyurulacak, patlatma yapılacak alana kimse
alınmayacaktır. Patlatma öncesi siren çalınarak yöre halkı uyarılacaktır. Yapılacak
patlatmalarda patlayıcı olarak ANFO ve dinamit tipi patlayıcı kullanılacak olup, proje
sahası içerisinde gerekli önlemler alınarak depolama yapılacaktır. Gerekli ve yeterli sayıda
güvenlik personeli dönüşümlü olarak nöbet tutacaktır. Yangın önleme ekipmanı hazır
bulundurulacaktır.
Açık saha patlatmalarında; kaya delme makinesi, anfo patlayıcı, dinamit, exel
kapsül ateşleyici, infilak fitili, akım ölçüm cihazı ve ateşleyici manyeto; tünel
patlatmalarında ise kaya delme makinesi, sehpalı delici el makinesi, anfo patlayıcı, exel
kapsül ateşleyici, infilak fitili, akım ölçüm cihazı ve ateşleyici manyeto kullanılacaktır.
PATLATMA DİZAYNI
İLETİM TÜNELİNDE PATLATMA
Proje uygulamasına yönelik inşaat faaliyetler esnasında, tünel güzergahında ihtiyaç
duyulması halinde gevşetme patlatmaları yapılacaktır. Bu en sert bölümler için aşağıdaki
delik ve patlayıcı dizaynı önerilebilir.
Bu araştırmada, yüklenicisi bulunduğu ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
tarafından planlanan “Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları,
148
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi” kapsamında tünel inşaatı için, patlatmalı kazı
sırasında arzu edilen teknik sonuçların ekonomik ve emniyetli limitlerde, patlatmadan
kaynaklanan titreşim ve hava şoku gibi çevresel problemlerin en aza indirilmesine izin
veren bir yaklaşımla ön tasarımı yapılmıştır.
İletim tüneli patlatma dizaynı ve patlatma bilgileri aşağıda verilmiştir:
Şekil 15. İletim Tüneli İçin Patlatma Paterni
Bir patlatmada toplam 54 delik (bunun 5 adedi boş olacaktır) delinecektir;
abcdef-
5 adet çürütme deliği (a) : Patlayıcı koyulmayacak
7 adet taban deliği (b)
: Patlayıcı var
7 adet tavan deliği (c)
: Patlayıcı var
8 adet yan duvar deliği (d) : Patlayıcı var
11 adet üretim deliği (e) : Patlayıcı var
16 adet merkez deliği (f) : Patlayıcı var
Delik boyu
Delik çapı
Ayna alanı
: 3,5 m (2,5 m si patlayıcı geriye kalan 1 m si kil ile sıkıştırılacak)
: 42 mm
: yaklaşık 16 m2 (atnalı kesitli tünel çapı=4,2 m)
Buna göre kullanılacak patlayıcı miktarı;
Delik Hacmi= л. r2.h= 3,14 X (4,2 cm/2)2 x 250 cm = 3.461,85 cm3
Anfo yoğunluğu: 0,82 gr/cm3
149
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
1 delikteki patlayıcı miktarı = 3.461,85 cm3x 0,82 gr/cm3 = 2.838,7 gr = 2,84 kg Anfo
olacaktır.
Her delikte maksimum 1 kg dinamit kullanılacak olup maksimum anlık şarj 3,84 kg
olacaktır.
Toplam 54 delik delinecek ve bunun 5 adedi içi boş çürütme deliği olacağından
patlayıcı yerleştirilecek delik sayısı 49 adet olacaktır. Dolayısı ile 1 patlatmada
kullanılacak toplam anfo miktarı;
49 delik x 2,84 kg/patlatma = 139,16 kg Anfo olacaktır.
1 patlatmada kullanılacak dinamit miktarı maksimum;
49 delik x 1 kg/patlatma= 49 kg Dinamit olacaktır.
Bir patlatmada kullanılacak toplam patlayıcı miktarı =139,16 kg + 49 kg =188,16 kg’dır.
İletim tünelinde 2 ekip bir günde toplam : 188,16 kg x 2=376,32 kg patlayıcı kullanır.
Günlük iki ekip çalışması durumunda 376,32 kg patlayıcı iletim tünelinde
kullanılacak olup, kaya ocakları ve baraj aks yeri için patlayıcı miktarları farklılık
göstermektedir. Baraj aksında (gövdesi) yapılacak patlatmalarda patlayıcı miktarı jeolojik
–jeoteknik etüt çalışmaları sonrasında belirlenecektir.
Tünel inşaatına, tünel girişinden ve çıkış yerinden aynı anda başlanarak iletim
tüneli açılacaktır. Tünel açma işinde iki ekip çalıştırılması planlanmaktadır. Bir ekip için
günde iki patlatma yaparak, günde ortalama 350 cm/atım ilerleme öngörülmüştür. İki ekip
toplamda 14 m/gün ilerleme yapacaktır.
İletim tüneli inşaatında her bir giriş kısmında günde 2’şer patlatmadan toplam 4
adet/gün patlatma yapılacaktır. Tünel içerisine girildiğinde ise sadece makineler tarafından
kırılamayan ve kazılamayan kayaçlarda patlatma işlemleri gerçekleştirilecektir. Yapılacak
patlatma işlemleri eş zamanlı olmayacaktır. Patlatmalar ufak atımlarda yapılacak ve
gecikmeli kapsül kullanılacaktır.
Yukarıdaki patlatma dizaynına göre;
Proje sahasında yapılacak patlatma işlemleri bu konuda uzman bir ekip tarafından
gerçekleştirilecektir. Sahada patlayıcı madde deposu kurulmayacak, patlayıcılar patlatma
yapılacak gün gerekli önlemler alınarak alana getirilecektir. Patlatma sırasında gerekli
150
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
güvenlik önlemleri alınarak saha içine yabancı insan veya hayvanların girmesi
engellenecektir. Patlatma işlemleri 8:00-18:00 saatleri arasında yapılacaktır. Patlatma
işlemi, jandarma ve muhtara bir gün öncesinden ve hangi saatte yapılacağı haber verilerek
yapılacaktır.
Patlatmadan kaynaklanacak etkinin azaltılması amacıyla gecikmeli kapsül ile
gecikmeli patlatma yapılacaktır. Yani, tünel güzergahında patlatılacak olan her iki deliğin
patlatma süreleri arasında belirli bir gecikme bırakılacaktır.
Patlatma işlemleri sırasında “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı, Maddelerle Av
Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı,
Kullanılması, Yok Edilmesi Denetlenmesi Usul ve Esasları’na” İlişkin 29 Eylül 1987 tarih
ve 19589 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 87/12028 Karar Sayılı Tüzük hükümlerine
riayet edilecektir.
Patlatma sonucu oluşan şok dalgaları havada ve ateşlenen kaya birimi içinde belirli
bir hız, frekans ve genlikte yayılmaktadır. Bu yayılım atım yerinden uzaklaştıkça sönme
eğilimi göstermektedir. Şok dalgalarının çevrede bulunan hassas noktalara (bina, köprü,
tarihi binalar, mağara vb) hasar verebileceği mesafe aşağıda açıklanan bağıntılar
yardımıyla hesaplanabilmektedir. Bağıntılarda değişken olarak anlık şarj (bir gecikme
süresinde ateşlenen patlayıcı miktarı) atım yeri ile çevre birimleri arasındaki mesafe ve
kayaç türlerine ait katsayılar bulunmaktadır.
Hava Şoku
Patlatma faaliyetlerinde karşılaşılan en önemli problemlerden biri patlayıcı
kullanımından dolayı meydana gelen hava şoklarıdır. Hava şoku patlatmadan kaynaklanan
hava basınç dalgaları olarak tanımlanır. Özellikle bilinçsiz yapılan patlatma işlemlerinde
ağız kısmının iyi sıkılanmaması sonucu hava şoku şiddeti artmaktadır. Hava şokunun
şiddeti özellikle gecikme başına düşen patlayıcı miktarı ve gecikme süresi önemli dizayn
parametreleridir. Bunun dışında seçilecek olan dilim kalınlığı, delikler arası mesafe,
ateşleme yönü ve atımdaki patlayıcı madde miktarı da hava şokunun şiddetini etkileyen
diğer parametreler arasındadır.
Hava şokunun önlenmesi için; sıkılama işlemine dikkat etmek ve infilaklı fitil gibi
yüzeyde patlayan elemanlar var ise bunları toprak ile örtmek gereklidir. Öte yandan
patlatmadan kaynaklanan hava şoklarına neden olan önemli etkenler aşağıda verilmiştir;
•
Gereğinden fazla şarj edilmiş delikler
•
Zayıf sıkılama
•
Açık infilaklı fitil
151
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
•
Uygun olmayan dilim kalınlığı
•
Kayadaki çatlaklardan gaz çıkışı
Hava şokunun hesaplanması için aşağıdaki bağıntı kullanılmaktadır (CALZIA,
1969).
Şiddetli etki zonu
Orta şiddetteki etki zonu
Hafif şiddetteki etki zonu
D
W
: D < 5√ W
: 5√ W < D < 10√ W
: 5√ W < D < 10√ W
: Etki zon aralığı (m)
: Bir gecikme zamanında atılan patlayıcı miktarı (Anlık şarj, kg)
Hava şoku hesaplamaları çalışma alanında yapılacak maksimum anlık sarj dikkate
alınarak yapılmıştır. Patlatmada kullanılacak maksimum anlık şarj miktarı 3,84 kg dır.
Tablo 76. Patlatma Sonucu Çıkan Hava Şoku Şiddet Mesafeleri
HAVA ŞOKU
Etkili Zon Aralığı=D (m)
Şiddetli Etki Zonu
0
9.8
m
Orta Şiddette Etki Zonu
9.8
19.6
m
Hafif Şiddette Etki Zonu
19.6
29.4
m
Hava şoku modellemesi sonuçlarına bakılacak olursa orta şiddette etki zonu
mesafesi maksimum 19,6 m dir. Tünel girişine en yakın yerleşim birimi Hasar mahallesi ve
Bayındır Köyü olup 2100-2200 m mesafededir. Tünel çıkışına en yakın yerleşim birimi ise
Geçitli Köyü olup 1280 m mesafededir. Mesafeler incelendiğinde patlatma sonucu oluşan
hava şokunun burada bulunan yapılara olumsuz bir etkisi söz konusu değildir.
Patlamayla oluşturulan titreşimin çevre yapılarına etkisi
İletim güzergahı boyunca yapılacak olan patlatma işleminin asıl amacı, tünelin
açılması için alınacak kayanın kırılarak yerinden gevşetilmesidir. Bu işlemde kayanın
yerinden sökülmesini sağlayan patlayıcının yaydığı sismik dalgalardır. Kayaç içerisinde
yayılan sismik dalgaların kayacın türüne ve yapısına göre bağlı olarak sönümlenme
mesafesi de değişmektedir. Ancak bu enerjinin sönümlenmesi için geçecek zamanda kat
ettiği mesafede yer alan yapılarda hasara ve yerleşim yeri sakinlerinin tedirgin olmasına
sebep olabilmektedir. Buradaki çevresel problemler patlayıcı madde enerjisinin tamamının
parçalanma için kullanılmadığının bir göstergesidir. Patlatmadan kaynaklanan etkiler,
patlatma sırasında açığa çıkan enerjinin parçalanma ve ötelenme işleminden kalan
kısmının, kaya içerisinde veya atmosferdeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Bu
152
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
durum dikkate alındığında çevresel etkilerden arındırılmış bir patlatma tasarımı aynı
zamanda patlayıcı enerjisinin de en iyi şekilde kullanıldığı bir tasarımdır.
Patlatma anında yaratılan titreşimin uzak noktalara kadar ilerlemesi delik şarjı,
yerleşim birimleri arasındaki kaya yapısı ve jeolojisinin bir fonksiyonudur. Patlatma
sonucu oluşacak titreşim dalgaları homojen yapılı birimlerde daha rahat ilerleme olanağı
bulurken, kırıklı ya da faylı birimlerde daha kısa mesafelerde sönümlenebilmektedir.
Patlatma sonucu oluşan titreşimin çevre yapılarında oluşturacağı etki Devine
bağıntısı (Devine, 1966) ile tespit edilmektedir.
V = k x ( D / √ W )-1,6
Bağıntıda;
V: Kayaç içinde yayılan titreşim hızı (inç/sn)
k : Kayaç türüne bağlı katsayı
D: Patlatma noktası ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe (feet)
W: Bir gecikme aralığındaki patlayıcı miktarı (libre) dir.
K katsayısı kayacın titreşimi iletme kapasitesidir. Patlama kaynağı ile hassas nokta
arasındaki birimlerin değişikliği, kırık, fay, çatlak gibi süreksizliklerin yoğunluğu k
katsayısını belirlemektedir. Homojen birimlerde katsayı 260 sayısına yaklaşırken, tektonik
etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26 sayısına yaklaştırmaktadır.
Hesaplamalarda k katsayısı birimlerin homojen ve kırıksız olduğu ( maksimum mesafe)
varsayımından hareketle 260 olarak alınmıştır. Hesaplama sonuçları aşağıda verilmiştir.
Tablo 77. Kayaç İçerisinde Yayılan Titreşimlerin Çevre Yapılarına Etkisi
V(mm/sn)
V0(mm/sn)
1/2V(mm/sn)1/5V(mm/sn)
4.473
K(sabit)
D(metre)
W(kg)
V(inç/sn)
V(mm/sn)
1/5V(mm/sn)
1/2V(mm/sn)
260
40
3.84
0.587
14.910
2.982
7.455
260
50
3.84
0.411
10.439
2.088
5.220
3.132
260
60
3.84
0.307
7.798
1.560
3.899
2.339
260
70
3.84
0.240
6.096
1.219
3.048
1.829
260
80
3.84
0.194
4.928
0.986
2.464
1.478
260
90
3.84
0.161
4.089
0.818
2.045
1.227
260
100
3.84
0.136
3.454
0.691
1.727
1.036
260
110
3.84
0.117
2.972
0.594
1.486
0.892
260
120
3.84
0.102
2.591
0.518
1.295
0.777
260
130
3.84
0.089
2.261
0.452
1.130
0.678
260
140
3.84
0.080
2.032
0.406
1.016
0.610
260
150
3.84
0.071
1.803
0.361
0.902
0.541
153
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
260
160
3.84
0.064
1.626
0.325
0.813
0.488
260
170
3.84
0.058
1.473
0.295
0.737
0.442
260
180
3.84
0.053
1.346
0.269
0.673
0.404
260
190
3.84
0.049
1.245
0.249
0.622
0.373
260
200
3.84
0.045
1.143
0.229
0.572
0.343
260
210
3.84
0.042
1.067
0.213
0.533
0.320
260
220
3.84
0.039
0.991
0.198
0.495
0.297
260
230
3.84
0.036
0.914
0.183
0.457
0.274
260
240
3.84
0.034
0.864
0.173
0.432
0.259
260
250
3.84
0.032
0.813
0.163
0.406
0.244
260
300
3.84
0.024
0.610
0.122
0.305
0.183
260
350
3.84
0.019
0.483
0.097
0.241
0.145
260
400
3.84
0.015
0.381
0.076
0.191
0.114
260
450
3.84
0.013
0.330
0.066
0.165
0.099
260
500
3.84
0.011
0.279
0.056
0.140
0.084
Not: 1 feet = 0,3048 , 1 libre = 0,4536 , 1 inç = 25,4 mm
Tabloda;
V : mm/sn olarak mesafeye göre değişen titreşim hızı
Vo: Bina temelindeki titreşim hızı, kayaç içi titreşim hızının (V) 1/2 - 1/5’i Vo değeri
olarak kabul edilmektedir.
Tablo 78. Bina Temeli Titreşim Hızı (Vo) Değerlendirmeye Bağlı Olarak Patlatmaya Nedeniyle Hasar Görebilecek
Bina Türleri (Forssbland, 1981)
Bina Türü
Vo (mm/sn)
a- Yıkılmaya yüz tutmuş çok eski tarihi binalar
b- Sıvalı briket, kerpiç, yığma tuğla evler
c- Betonarme binalar
d- Fabrika gibi çok sağlam yapıda endüstriyel binalar
2
5
10
10-40
Tünel girişine en yakın yerleşim birimi birimi Hasar mahallesi ve Bayındır Köyü
olup 2100-2200 m mesafededir. Tünel çıkışına en yakın yerleşim birimi ise Geçitli Köyü
olup 1280 m mesafededir. Bu yerleşimde en hassas yapının, Hasar görebilecek bina türleri
b maddesinde yer alan Sıvalı briket, kerpiç, yığma tuğla evler olduğu kabul edilirse Vo
hızının 5 mm/sn nin üzerine çıkmaması gerekmektedir. Vo hızı, hesaplanan kayaç içi
titreşim hızının (V değerinin) 1/2 - 1/5 i olarak kabul edilmektedir. Buna göre patlatma
noktasından itibaren 40 m de 3,84 kg lık şarjın etkisi ile oluşan titreşim hızı 5 mm/sn nin
altına inmektedir. Faaliyet alanına yakın olan yerleşim birimlerinin, proje kapsamında
yapılacak patlatmalardan hasar görmesi söz konusu değildir.
Binalardaki hasarların titreşim genliği yönünden hesaplanması
Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin genliği aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır
( Armac Printing Company).
154
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
A = (K√ W) / D
Bağıntıda;
A
: Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin azami genliği (mm)
W
: Bir gecikme aralığında ateşlenen patlayıcı miktarı (kg)
D
: Patlatma kaynağı ile çevre yerleşim birimleri arasındaki mesafe (m)
K
: Kayaç türüne bağlı katsayı
K katsayısı Tablo ‘da verilen değerlere göre seçilmiştir.
Tablo 79. Patlatma Yapılan Kaya Türü ve Bina Temelindeki Kayaç Türüne Bağlı Olarak Değişim
Gösteren K Katsayısı Asgari ve Azami Değerleri (Armac Printing Company)
BİNALARDAKİ HASARLARIN TİTREŞİM GENLİĞİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
Patlatma Yapılan Birim
Temel Altı Kayaç Türü
k Katsayısı
Minimum
Maksimum
Kaya
Kaya
0,57
1,15
Kaya
Kil (Toprak)
1,15
2,3
Kil (Toprak)
Kaya
1,15
2,3
Kil (Toprak)
Kil (Toprak)
2,3
3,4
Genlik değerinin 0,05 mm olarak alındığında yapılarda hasar oluşmadığı
bilindiğinden (Armac Printing Company) maksimum anlık şarj (3,84 kg) ile yapılan
atımlarda etki mesafesi maksimum etki düşünülerek patlatma yapılan birim kaya ve bina
temel altı kayaç türü kil kabul edilmiş ve katsayı 2,3 alınmıştır. Buna göre;
D = (K √ W ) / A
= (2,3 √ 3,84) / 0,05 = 90,14 m olarak bulunur.
Tünel girişine en yakın yerleşim birimi Hasar mahallesi ve Bayındır Köyü olup
2100-2200 m mesafededir. Tünel çıkışına en yakın yerleşim birimi ise Geçitli Köyü olup
1280 m mesafededir. Dolayısı ile proje ile yapılacak patlatmaların faaliyet alanına en yakın
yerleşim birimlerinde bulunan yapılarda olumsuz etkisinin olmayacağı görülmektedir.
KAYA OCAKLARINDA (1 VE 2 NO’LU) PATLATMA
Sahada dolgu için gereken malzeme miktarı 279.903 m3’tür. Yaklaşık 280.000
m3’lük malzemenin 180.000 m3’lük kısmı kaya malzeme ocaklarından karşılanacaktır.
Ocak alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince devam edeceği düşünülerek 3 yıl
sürmesi planlanmıştır. Buna göre kaya ocaklarında yıllık 162.000 ton malzeme üretimi
yapılacaktır. Kaya ocaklarında büyük blok olan kaya kütlesinde patlatma yapılacak
olmasından dolayı düzenli bir patlatma dizaynı yapılamamıştır. Sadece toplam kullanılacak
155
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
patlayıcı miktarı ve kapsül miktarı delik başına kullanılacak patlatma miktarı hesaplanmış
ve hava şoku, vibrasyon hesaplamaları yapılmıştır.
Bir patlatmada 4 sıra halinde toplam 32 delik açılacak olup kullanılacak patlayıcı
miktarı aşağıda hesaplanmıştır.
Delik sayısı
: 32
Malzemenin Yoğunluğu
: 2,7 ton/m3
Maksimum Anlık Şarj
: 45 kg
Basamak Yüksekliği
: 10 m
Delik boyu
: 11 m
Delik Çapı
: 89 mm
Delikler arası mesafe
:3m
Dilim Mesafesi
:4m
Patlayıcı Anfo Miktarı
: 1440 kg (45 kg/1 delik x 32 delik)
1 patlatmada kullanılacak dinamit miktarı maksimum;
32delik x 1 kg/patlatma= 32 kg Dinamit olacaktır.
1 patlatmada elde edilen malzeme
: 10.368 ton (120m3 x 32 delik = 3.840 m3)
Günlük Üretilmesi Planlanan Malzeme Miktarı : 338 ton
Patlatma aralığı = Bir patlatmada alınacak miktar / Günlük üretim miktarı
Patlatma aralığı = 10.368/ 338 ton = 30,7
Yaklaşık ayda bir patlatma yapılacaktır.
Proje sahasında yapılacak patlatma işlemleri bu konuda uzman bir ekip tarafından
gerçekleştirilecektir. İşletme alanı içerisinde patlayıcı madde deposu kurulmayacak,
patlayıcılar patlatma yapılacak gün gerekli önlemler alınarak alana getirilecektir. Patlatma
sırasında gerekli güvenlik önlemleri alınarak saha içine yabancı insan veya hayvanların
girmesi engellenecektir. Patlatma işlemi, jandarma ve muhtara bir gün öncesinden ve
hangi saatte yapılacağı haber verilerek yapılacaktır.
Patlatmadan kaynaklanacak etkinin azaltılması amacıyla gecikmeli kapsül ile
gecikmeli patlatma yapılacaktır. Yani, ocak alanında patlatılacak olan her iki deliğin
patlatma süreleri arasında belirli bir gecikme bırakılacaktır.
Hava Şoku;
Patlatma sonucu oluşan hava şoku aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır.
(CALZIA, 1969)
Şiddetli etki zonu
: D<5√W
156
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Orta şiddette etki zonu
: 5√W<D<10√W
Hafif şiddette etki zonu
:10√W<D<15√W
D = Etkili zon aralığı (m)
W = Bir gecikme aralığında atılan patlayıcı miktarı = Anlık şarj (kg)
Hava şoku hesaplamaları ruhsat alanlarında yapılacak maksimum anlık şarj dikkate
alınarak yapılmıştır.
Patlatmalarda kullanılacak maksimum anlık şarj: 45 kg
Şiddetli etki zonu
Orta şiddette etki zonu
Hafif şiddette etki zonu
: 0 – 34 m
: 34 – 67 m
: 67 – 101 m
Patlatmayla oluşturulan titreşimim çevre yapılara etkisi Devine bağıntısı (Devine et
al, 1966) ile tespit edilmektedir.
−1.6
 D 
v = k

 W
Devine Bağıntısı ;
v = Kayaç içinde yayılan titreşim hızı (inç/sn)
k= Kayaç türüne bağlı katsayı (26-260)
D= Patlatma noktası ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe (feet)
W= Bir gecikme aralığındaki patlayıcı miktarı (libre)
1 feet = 0.3048 m
1 libre = 0.4536 kg
1 inç = 25.4 mm
K katsayısı kayacın titreşimi iletme kapasitesi olarak alınmaktadır. Patlatma
kaynağı ile hassas nokta arasındaki birimlerin değişkenliği, kırık, fay, çatlak gibi
süreksizliklerin yoğunluğu k katsayısını etkilemektedir. Homojen birimlerde katsayı 260
sayısına yaklaşırken, tektonik etkilerin yoğunluğu ve geçilen her farklı birim katsayıyı 26
sayısına yaklaştırmaktadır. Hesaplamalarda k katsayısı birimlerin homojen ve kırıksız
olduğu varsayımından hareketle 260 olarak alınmıştır.
Tablo 80. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 45 kg)
Vo
K (sabit)
D (metre)
W (kg)
V (mm/sn)
1/5V (mm/sn)
1/2V (mm/sn)
260
50
45
74.66
14.93
37.33
260
100
45
24.63
4.93
12.32
260
150
45
12.87
2.57
6.44
260
200
45
8.12
1.62
4.06
260
250
45
5.69
1.14
2.84
157
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
260
300
45
4.25
0.85
2.12
260
350
45
3.32
0.66
1.66
260
400
45
2.68
0.54
1.34
260
450
45
2.22
0.44
1.11
Çizelgede ;
V = mm/sn mesafeye göre değişen titreşim hızı
V0= Bina temelindeki titreşim hızı
Kayaç içi titreşim hızının (V) 1/2 - 1/5’i V0 değeri olarak kabul edilmektedir
(Forssbland, 1981).
Tablo 81. Bina temeli titreşim hızı (V0) değerlerine bağlı olarak patlatma nedeniyle hasar görebilecek
bina türleri (Forssbland, 1981).
Bina Türü
a-Yıkılmaya yüz tutmuş çok eski tarihi binalar
V0 (mm/sn)
2
b-Sıvalı biriket, kerpiç, yığma tuğla evler
5
c-Betonarme binalar
10
d-Fabrika gibi çok sağlam yapıda endüstriyel binalar
10 - 40
Bölgedeki binaların tabloda verilen en hassas yapının çizelgesinde b tipi binalar
olduğu kabul edilirse V0 hızının 5 mm/sn’nin üzerine çıkmaması gerekmektedir.
Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri Tablosu incelendiğinde 45 kg’lık şarjın
etkisi ile oluşan titreşim hızı patlatma noktasından itibaren yaklaşık 150 m önce 5
mm/sn’nin altına inmektedir. Bu durumda maksimum anlık şarj (45 kg) ile yapılan
patlatmalar sonucu oluşan vibrasyonun 1 No’lu Kaya Ocağına yaklaşık 1100 metre
mesafede bulunan Geçitli Köyü, 2 No’lu Kaya Ocağına yaklaşık 1100 metre mesafede
bulunan Bayındır Köyü ve 1400 metre mesafede bulunan Çimenözü Köyü’ne (Bina Türleri
Tablosu, b tipi binalar) olumsuz etkisinin olmayacağı ortaya çıkmaktadır.
Binalardaki hasarların titreşim genliği yönünden incelenmesi
Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin genliği aşağıdaki bağıntıdan hesaplanmaktadır
(Armac Printing Company).
A=
K W
D
A = Patlatma sonucu oluşan titreşimlerin azami genliği (mm)
W= Bir gecikme aralığında ateşlenen patlayıcı miktarı (kg)
D = Patlatma kaynağı ile çevre yerleşim birimleri arasındaki etkili mesafe (m)
K = Kayaç türüne bağlı katsayısı
158
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 82. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değişim
gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri (Armac Printing Company).
Patlatma Yapılan Birim
Temel Altı Kayaç Türü
Kaya
Kaya
K Katsayısı
Minimum
Maksimum
Kaya
0.57
1.15
Kil (Toprak)
1.15
2.30
Kil (Toprak)
Kaya
1.15
2.30
Kil (Toprak)
Kil Toprak)
2.30
3.40
Genlik değerinin 0,05 mm’nin altında olması durumunda binalarda hasar olmadığı
bilindiğinden (Armac Printing Company) maksimum patlayıcı miktarı (45 kg) ile yapılan
atımlarda etki mesafesi;
D=
K W
= 2,30 x (45)1/2 / 0,05 = 309 m bulunur.
A
1 No’lu Kaya Ocağına yaklaşık 1100 metre mesafede bulunan Geçitli Köyü, 2
No’lu Kaya Ocağına yaklaşık 1100 metre mesafede bulunan Bayındır Köyü ve 1400 metre
mesafede bulunan Çimenözü Köyü olup, patlatmanın etki alanı dışında kalmaktadır.
Baraj gövdesinin oluşturulması ve bir baraj gölünün meydana gelmesi ile ortaya
çıkacak çevresel etkilerden en önemlisi akarsu ekosisteminin durgun su ortamına
dönüşmesidir. Yani Ankira Barajı gövdesi arkasında toplanan suyun miktarına göre
büyüklüğü değişebilen bir rezervuar meydana gelecektir. Ankira Barajı ve HES Projesinin
hayata geçirilmesi aşamasında, rezervuarın meydana geleceği kısımda Çimenözü köyüne
ait yerleşimler mevcuttur.
Baraj inşaatı öncesinde yol, alt yapı sistemleri ve Çimenözü köyü yerleşimine ait
evlerin güvenliği sağlanmalıdır. Göl alanına yakın mesafede bulunan Çimenözü Köyü
yerleşiminin göl alanına yakın kısmı, insan ve diğer canlıların can ve mal güvenliğinin
korunması açısından tel çit ile çevrilecektir. Yeniden yerleşim (rölekasyon) yollarında, yol
kenarlarındaki korkuluk-tretuvarlarda, yol üzerinden insan, evcil hayvan ve yaban hayvanı
geçişlerini kolaylaştırmak için bu projeye uygun olarak, hayvan geçiş yerleri (korkuluksuztretuvarsız kısım) düzenlenmelidir. Geçiş yerleri, virajsız ve trafik kuralları bakımından da
uygun yerlerde en az 4 metre genişlikte korkuluksuz-tretuvarsız bir kısım içerecek şekilde
yapılmalıdır. Su toplama alanında aşırı yağış veya akımların etkisiyle su toplama alanı su
seviyesinde yükselmeler olabilir. Bu gibi durumlarda yerel acil durum birimleri ve DSİ ile
temasa geçilecektir.
Proje kapsamında sahada hareket eden araçların insan sağlığı açısından tehlike ve
kaza risklerini en aza indirmek için proje sahası içerisinde çalışacak araçların bakımları
periyodik olarak yapılacak ve gerekli ikaz levhaları konulacaktır. Projede heyelan, iş
159
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
kazası vb. her türlü zarar ve ziyandan proje sahibi sorumlu olacak ve her türlü zarar ve
ziyan faaliyet sahibinden tazmin edilecektir.
Peyzaj erozyon fonksiyonu analizi kapsamında gerçekleştirilen ICONA erozyon
modelleme çalışması sonucunda projenin ilgili alanı dikkate alındığında saha genelinde
düşük ve orta dereceli erozyonlu alanların hakim olduğu görülmektedir. Ağaçlandırma,
örtü geliştirme, otlandırma, sediment taşımayan dere yataklarına yöreye uygun bitki
türlerinin getirilmesi bu tarz alanlar için alınacak önlemlerden bazılarıdır. Erozyon
kontrolü amaçlı bitkilendirmeler yapısal önlemlerle bir arada gerçekleştirilmelidir. Arazi
eğiminin düşük ve üst toprak tabakasının yeterli olduğu noktalarda, erozyon, vejetasyonun
rehabilitasyonuyla önlenebilecektir. Ancak arazi eğiminin yüksek ve toprak derinliğinin sığ
olduğu noktalarda gerekli yerlerde su kırıcılar, çevirme ve boşaltım kanalları, cep terasları,
silt tutucular inşaa edilmelidir. Dere yataklarında ise kontrol şeddeleri inşası mutlaka
gerekmektedir.
Proje kapsamında afet risklerini önleyici tedirler aşağıda sıralanmıştır:
- Proje alanında uygulama aşamasında, yamaç stabilite çalışmaları detaylı olarak
yapılacaktır.
- Yapılaşma öncesi yol, alt yapı sistemleri ve komşu parsellerin güvenliğini
sağlayacak tedbirler ise şöyledir.
a) Kazı durumu için yamaç stabilitesini artırmak için kademelendirme (teraslama)
yapılmalıdır.
b) Kazı şevleri ihtiyaç durumunda iksa (istinat, perde, duvar, püskürtme beton vb.)
tedbirler ile desteklenmelidir.
c) Çevre ve yüzey suyu drenaj tedbirleri alınarak, yüzey sularının yamaç stabilitesinin
bozulmasına neden olan olumsuz etkilerin önüne geçilmelidir.
Proje sahasında yapılacak patlatma işlemleri bu konuda uzman bir ekip tarafından
gerçekleştirilecektir. Sahada patlayıcı madde deposu kurulmayacak, patlayıcılar patlatma
yapılacak gün gerekli önlemler alınarak alana getirilecektir. Patlatma sırasında gerekli
güvenlik önlemleri alınarak saha içine yabancı insan veya hayvanların girmesi
engellenecektir. Patlatma işlemi, jandarma ve muhtara bir gün öncesinden ve hangi saatte
yapılacağı haber verilerek yapılacaktır.
160
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Patlatma işlemi sırasında patlayıcı maddenin kullanılması, korunması, taşınması ve
depolanması konuları, “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve
Benzerlerinin Üretimi, ithali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması,
Yok edilmesi, Denetlenmesi, Usul ve Esasları”na ilişkin tüzüğe uygun olarak yapılacaktır.
V.1.11.Malzeme ocaklarında (açılması durumunda) üretim miktarlarının çalışma
süreleri (gün-ay-yıl), nakliye güzergahları, ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile
ilgili işlemler, Ocak alanının çevresinde yer alan en yakın yerleşim birimleri, ocak
alanına ait imalat haritası ve kesiti, yakın çevresini de gösteren vaziyet planı,
kullanılacak makine ekipmanları,
Ankira Barajı ve HES’in inşası amacıyla ihtiyaç duyulan 279.903 m3’lük (Yaklaşık
280.000 m3’lük) dolgu malzemesinin 180.000 m3’lük kısmı kaya malzeme ocaklarından ve
100.000 m3’lük kısmı diğer ocaklardan karşılanacaktır. Buna göre kaya ocaklarında yıllık
162.000 ton ve diğer ocaklarda yıllık 83.333 ton malzeme üretimi yapılacaktır.
Ocak alanlarında yapılacak üretimin inşaat süresince devam edeceği düşünülerek 3
yıl sürmesi planlanmıştır. Saha içerisinde bulunan malzeme ocaklarından alınan
malzemenin tamamı 8 ay, ayda 25 gün ve günde 8 saat çalışma düzeninde kazı yoluyla
alınacak ve kamyonlara yüklenerek Kırma-Eleme-Yıkama Tesisine iletilecektir.
Bu kapsamda malzeme ocakları (3 adet kum çakıl ocağı ve 1 adet kil ocağı, 2 adet
kaya ocağı, kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali) açılacak ve gerekli malzemeler
buradan temin edilecektir. Ancak malzemenin uygun olmaması durumunda gerekli
malzeme firma sahibi tarafından en yakın malzeme ocaklarından hazır olarak temin
edilecektir.
Geçirimli ve Geçirimsiz Malzeme ocağında üretim miktarı
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Hafriyat Miktarı
Günlük Hafriyat Miktarı
Saatlik Hafriyat Miktarı
Vardiya Sayısı
100.000
2.5
250.000
3
83.333
3472,2
138,8
17,36
1
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
161
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Kaya ocaklarında üretim miktarı
Toplam Üretim Miktarı
Malzeme Yoğunluğu
Toplam Üretim Miktarı
Çalışma Süresi
Yıllık Üretim Miktarı
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
m3
Ton/ m3
Ton
Yıl
Ton
Ton
Ton
Ton
180.000
2.7
486.000
3
162.000
6750
270
33,75
1
Projede toplam hafriyat miktarı
Hafriyat Miktarı
:
1.550.538 Ton
Günlük Hafriyat Miktarı
:
32.302,8 Ton
Aylık Hafriyat Miktarı
:
:
1.076,7 Ton
Saatlik Hafriyat Miktarı
Vardiya Sayısı
:
Proje Çalışma Süresi
:
1440/4 Gün/yıl
Aylık Çalışma Süresi
:
30 Gün/ay
Günlük Çalışma Süresi
:
16 saat/gün
67,2 Ton
2
Konkasör (Kırma Eleme Yıkama Tesisi) Tesisi üretim miktarı
Yıllık Üretim
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
Yıllık Çalışma Süresi
Aylık Çalışma Süresi
Günlük Çalışma Süresi
245.000
10.208,3
408,3
51,03
1
600 (3)
25
8
ton
ton
ton
ton
Gün/yıl
Gün/ay
Saat/gün
Ankira Barajı ve HES projesinin inşaatı için belirlenen malzeme ocak alanları ve
konkasör tesisi sahası 1/25.000 Ölçekli topoğrafik harita üzerinde gösterilmiştir (Bkz.Ek4). Ocak alanlarında üretilecek malzeme kırma-eleme-yıkama ve benzeri işlemlerden
geçirilmek amacıyla 2 Nolu kum çakıl ocağı alanı içerisinde planlanan tesis alanlarına
getirilecektir. Ocak alanları ile tesis alanları ve baraj inşaat alanı arasında nakliye amacıyla
kullanılacak yol güzergahları mevcut olup, göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından
yaklaşık 9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir.
162
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 83. Ocak Alanları Çevresindeki En Yakın Yerleşim Yerleri
Ünite Adı
1 Nolu Kaya Ocağı
2 Nolu Kaya Ocağı
Kazı Fazlası Malzeme Alanı
Geçirimsiz Malzeme Sahası
(Kil Ocağı)
1 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı) )
-2 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı)
- Konkasör Tesisi,
Beton Santrali
3 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı)
Rölekasyon Yolu
Kullanılacak Makine
Ekipman
Yükleyici, kompresör,
kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton
pompası, jumbo, delici
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, beton santrali,
konkasör tesisi, beton
pompası, vinç, motopomp
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, vinç
Yükleyici, kompresör,
jumbo, kamyon, beton
santrali, konkasör tesisi,
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, vinç
Yerleşim
Uzaklık (m)
Geçitli Köyü
1100
Bayındır Köyü
1100
Geçitli Köyü
720
Geçitli Köyü
150
Çimenözü Köyü
1070
-Geçitli Köyü
-Geçitli Köyü
100
430
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, vinç
Mollaşakir Köyü
960
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, vinç
Çimenözü Köyü
530 m
Yükleyici, ekskavatör,
kamyon, vinç
Ankira Barajı ve HES’in inşaatı için kullanılacak ocak alanlarına ait İmalat
Haritaları Ek-10’da verilmiştir. Proje ünitelerinin birbirleriyle olan konumlarını gösterir
1/50.000 Ölçekli Vaziyet Planı Ek-8’de verilmiştir.
V.1.12.Kırma-eleme tesisinin kurulup kurulmayacağının belirtilmesi, kurulması
durumunda kurulacağı alanın, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri
(gün-ay-yıl), ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, alanın
koordinatları, kapladığı alan büyüklüğü, tesis kapasitesi, tesis alanı çevresinde yer
alan en yakın yerleşim birimleri,( toz gürültü v.s alınacak önlemler) , tesisi iş şeması,
tesis alanının mevcut kullanımı ve mülkiyeti, tesis alanının 1/25.000 ölçekli haritada
gösterilmesi, kullanılacak makine ekipmanları,
Sahada yaklaşık 2,4 hektarlık alanda konkasör tesisi ve beton santrali kurulması
planlanmıştır. Konkasör tesisi ve beton santralinin kurulacağı alan 2 no’lu kum çakıl
ocağının içerisinde planlanmıştır. Söz konusu ünitelerin inşaatından çıkan kazı malzemesi
ile ocaklardan çıkan gereç malzemesi planlanan konkasör tesisinde işletilecektir. İnşaat
süresince kırma-eleme-yıkama tesisinden çıkacak malzeme yine bu alan içerisinde kırmaeleme-yıkama tesisinin yakınında kurulacak hazır beton tesisinde hazır beton haline
getirilecek ve Ankira Barajı ve HES inşaatında kullanılacaktır.
163
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Konkasör tesisinde oluşacak pasa miktarı tam olarak hesaplanamamakla birlikte
üretim miktarının yaklaşık % 10’u oluşacağı düşünülmüştür. Sözkonusu konkasör tesisinin
işletilmesi sırasında oluşacak pasa malzemesi kazı fazlası depolama alanı içerisinde
hafriyattan ayrı olarak depolanacaktır.
Konkasör (Kırma Eleme Yıkama Tesisi) Tesisi üretim miktarı
Yıllık Üretim
Aylık Üretim
Günlük Üretim
Saatlik Üretim
Vardiya Sayısı
Yıllık Çalışma Süresi
Aylık Çalışma Süresi
Günlük Çalışma Süresi
245.000 ton
10.208,3 ton
408,3
51,03
1
600 (3)
25
8
ton
ton
Gün/yıl
Gün/ay
Saat/gün
Konkasör Tesisinde Çeneli Kırıcı, Darbeli Kırıcı, Elek ve Yıkama ünitesi yer
alacaktır. Tesise getirilecek malzeme ilk olarak kırıcıya girecek ve boyutları
küçültülecektir. Boyutları küçültülen malzeme bantlar vasıtasıyla elek ünitesine
aktarılacak, konkasör tesisinden geçirilip kırılıp elenerek ebatlarına ayrılan malzeme
yıkanarak beton santraline nakledilecektir.
Konkasör Tesisi 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek-2 Listesi “2.19 Üretim kapasitesi 200
ton/gün ve üzeri olan ve 04.06.1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I. Grup b, II.
Grup (kireçtaşı dahil), IV. Grup, V.Grup’larında yer alan madenlerin cüruf ve molozların
kırılması, öğütülmesi, elenmesi için kurulan tesisler.” kapsamında kalmaktadır. Bu nedenle
Konkasör Tesisi için Çevre İzni alınacaktır.
Beton santrali, konkasör tesisi faaliyeti ile aynı yönetmeliğin Ek–2 Listesi “2.14
Üretim kapasitesi 10 m3/saat veya üzerinde olan, çimento kullanarak beton, harç veya yol
malzemesi üreten tesisler; malzemelerin sadece kuru oldukları zaman karıştırıldıkları
yerler dahil. (Kuruldukları yerde bir yıldan az kalacak tesisler hariçtir maddesi gereği
beton santrali 1 yıldan fazla kurulu bulunacağından bu madde içerisinde yer almaktadır.)”
kapsamında kalmaktadır. Söz konusu beton santrali için Çevre İzni alınacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak olan Geçirimli gereç alanları 29.04.2009 tarih ve
27214 sayılı Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik
kapsamında Ek-2 listesinde “2.18 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985
tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I. Grup b, II. Grup(kireçtaşı dahil), IV. Grup,
V.Grup’larında
yer
alan
madenlerin
çıkartıldığı
ocaklar.”
Kapsamına
değerlendirilmektedir. Söz konusu Geçirimli gereç alanları ile ilgili olarak Çevre İzni
alınacaktır.
164
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
21.04.2007 tarih ve 26500 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren
2007/26500 sayılı Madencilik Faaliyetlerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
ekinde yer alan sınıflandırmaya göre I. ve II. Grup Madenlerin Üretimi ve Her Türlü
İşlemden Geçirilmesi 100.000 m3/yıl altında olanlar için 2. sınıf GSM ruhsatına başvuruda
bulunulacaktır. Konkasör Tesisi ve Beton Santrali için 2. sınıf GSM ruhsatı alınması için
İlgili İl Özel idare’ye başvuruda bulunulacak ve ruhsat alınmadan faaliyete
başlanmayacaktır.
İŞ AKIM ŞEMASI
Toz Oluşumu
Konkasör tesisinin kurulacağı alan
üzerinde bulunan hafriyatın alınması
Yolların Spreylenmesi
Konkasör tesisinin kurulması
Toz Oluşumu
Yolların Spreylenmesi
Kazı Malzemesinin Tesise Getirilmesi
Toz Oluşumu
Kamyon Vasıtasıyla Taşıma
Yolların Spreylenmesi
Bunker
Bant Konveyör Vasıtasıyla Taşıma
Toz Oluşumu
Yolların Spreylenmesi
Çeneli Kırıcı
Bant Konveyör Vasıtasıyla Taşıma
Toz Oluşumu
Spreyleme İle Bertaraf
Elek
Beton
Santraline Sevk.
Şekil 16. Konkasör (Kırma Eleme Yıkama) Tesisi İş Akım Şeması
Tesisin kurulacağı alan üzerinde bitkisel toprak az olacağından sıyrılma işlemi
ihmal edilmiş olup en yüksek yükte üretilecek malzeme miktarı baz alınarak oluşacak toz
miktarı hesaplanmıştır. Konkasör Tesisinin işletilmesi sırasında malzemenin tesise
boşaltılması, elenen malzemenin yüklenmesi, beton santraline taşınması sırasında, Çeneli
ve Darbeli kırıcıda toz emisyonu oluşacaktır.
165
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Konkasör Tesisi ve Beton Santralinin işletilmesi sırasında kontrolü sistem ile
çalışma yapılacak olup, meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Proje’den kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve standartlarda belirtilen
kontrol tedbirlerinin uygulanması ve kırma eleme ünitesinin kapalı ortamda çalıştırılması,
oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda (Yerleşim birimleri, hassas
kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi değişimlerini engelleyecek ve
Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını sağlayacaktır.
Proje alanından kaynaklanacak gürültü seviyesinin modellemesine ait mesafelere
göre gürültü seviyesi tablosu incelendiğinde ocak ve tesis alanında oluşan gürültü seviyesi
çalışma alanından sonra 60 metreden önce 70 dBA sınır değerini sağlamaktadır. Buna göre
proje alanında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak gürültünün etki alanı tüm
makinaların aynı anda çalıştığı varsayıldığında çalışma yapılan alan 60 m çevresidir.
Çalışma alanının 60 m çevresinde gürültüden etkilenecek herhangi bir yerleşim yeri
bulunmamaktadır. Bu nedenle ocak ve tesis alanında yapılacak çalışmalar sırasında
oluşacak gürültünün olumsuz etkisi beklenmemektedir.
Proje kapsamındaki tüm üniteleri ve yakın yerleşim birimlerini gösterir 1/25.000
Ölçekli Topografik Harita ekte verilmektedir (Bkz.Ek-4).
Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. Malatya-Elazığ-BingölTunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (28/02/2013)
onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje alanını
kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı 1/100.000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir. Çevre
düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında kalmakta,
iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje üniteleri (baraj
göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında) ekolojik öneme
sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6).
Söz konusu proje sahası arazi kullanım kabiliyeti açısından incelendiğinde; göl
alanı VII. sınıf topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar II.sınıf
topraklardan oluşmaktadır. Büyük toprak grupları açısından incelendiğinde ise; göl alanı
kireçsiz kahverengi topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar kırmızı
kahverengi Akdeniz topraklarından oluşmaktadır. Baraj göl alanı’nın şimdiki arazi
kullanım şekli mera, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanların şimdiki arazi kullanım
166
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
şekli ise çayır olarak tanımlanmaktadır. Projeye ait Arazi Varlığı Haritası ve Lejandı Ek10’da verilmiştir. Projeye ilişkin fotoğraflar ekte verilmektedir (Bkz.Ek-21).
Tesis koordinatları raporun iç kapak sayfası ile tüm ünitelerin koordinatlarını içeren
sayısal CD (ED 50 formatında) Ek-4’ te verilmiştir.
V.1.13. Beton Santralı tesisinin kurulup kurulmayacağının belirtilmesi kurulması
durumunda kapasitesi, teknolojisi, üretim miktarlarının çalışma süreleri (gün-ay-yıl),
ulaşım altyapısı planı, altyapının inşası ile ilgili işlemler, kullanılacak makine
ekipmanları,
Projenin inşaat çalışmaları süresince işletilmek üzere beton santrali kurulacaktır.
Beton santralin çalışması sırasında toz emisyonuna neden olacak çalışmalar agrega
malzemesinin beton santrali agrega bunkerine boşaltılması ve araçların tesis içi
hareketlerinden kaynaklanacaktır.
Beton Santrali kapasitesi 50 m3/saat ( 135 ton/saat)’tir. Tesisin maksimum kapasite
ile çalıştığı varsayılarak hesaplama yapılmıştır.
1 m3 beton için 1300 kg agrega lazım olduğuna göre saatlik 50 m3 beton için 65000
kg (65 ton), günlük 8 saat / 1 gün x 65000 kg = 520.000 kg/gün (520 ton/gün) agrega
malzemesi gerekmektedir. 1 m3 beton için 270 kg çimento lazım olduğuna göre 50 m3
beton için 13500 kg (13,5 ton), günlük 8 saat /1 gün x 13500 kg = 108.000 kg/gün (108
ton/gün) agrega malzemesi gerekmektedir. Yeterli olmaması ve ihtiyacı karşılamaması
durumunda çevredeki ocaklardan hazır olarak temin edilmesi planlanmaktadır.
Beton santralinin çalışma periyodu; 8 ay/yıl, 25 gün/ay, 8 saat/gün, üretim 3 yıl
olarak planlanmaktadır.
Tesisin kurulacağı alan üzerinde bitkisel toprak az olacağından sıyrılma işlemi
ihmal edilmiş olup en yüksek yükte üretilecek malzeme miktarı baz alınarak oluşacak toz
miktarı hesaplanmıştır.
167
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 17. Beton Santrali Temsili Görünümü
İŞ AKIM ŞEMASI
Malzemeyi Bunkere Boşaltma
Belli Oranda Karıştırma
Kullanıcı Üniteye Sevkiyat
Şekil 18. Beton Santrali İş Akım Şeması
Kırma-Eleme-Yıkama Tesisinde belli oranlarda kırılarak, sınıflandırılmış malzeme
beton santrali bunkerine taşınacaktır. Beton santraline gelecek olan malzemeler burada
uygun oranlarda karıştırılarak beton üretimi yapılacaktır.
Proje kapsamında ihtiyaç duyulan kullanma suyu ile ilgili Bingöl İl Özel İdaresi
görüşünde belirtildiği üzere (Bkz.Ek-20) inşaat ve işletme aşamasında yüzeysuyu, yer altı
suyu ne kaynak sularının kullanımı ile ilgili olarak ilgili kurumlardan gerekli izinler
alınacaktır. Beton Santrali-Konkasör Tesisi sahası içerisinde yapılacak olan çökeltim
havuzu ile kullanılan suların tekrar geri kazanılarak yeniden kullanılması sağlanacak veya
oluşacak atıksuların alıcı ortama deşarjından önce atıksuların nötralizasyonu sağlanarak
alıcı ortama verilmesi söz konusu olacaktır.
168
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.14. Derivasyon (regülatör inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu
güzergahının geçici olarak değiştirilmesi) amacıyla veya diğer nedenlerle akarsu
havzasında yapılacak her türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat ve benzeri işlemler
ile bunların nerelerde ne kadar alanı kaplayacağı ve kullanılacak malzemeler, araç ve
makineler,
Ankira Barajı ve HES projesi kapsamında su ortamında yapılacak çalışmalar kazı
dolgu işlemleri ile batardo ve derivasyon inşaatı sırasında gerçekleşecektir. Buradan
çıkarılacak malzemeden değerlendirilebilir olanların ne şekilde kullanılacağı ve
kullanılamayanların nerelerde depolanacağı Bölüm V.1.1’de anlatılmaktadır.
V.1.15. Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler,
Rezervuar alanının kyruksuyu kısmında sol sahilde oluşan heyelanlar kesin proje
safhasında sondajlı jeoteknik araştırmalarla incelenecektir. Özellikle ayrışmış volkanitlerin
sebeb olduğu büyük ve küçük çaplı heyelanlar, yer yer yamaç molozu akması şeklinde de
kendini göstermektedir. Elbette fayında tetiklediği heyelanlar jeoteknik araştırmalar tabi
tutulacaktır. Gerekirse iyileştirme yönemlerine gidilecektir. Aynı zamanda fayın sol sahil
doğrultusunda hareket etmesi de incelemeler dahilinde tutulacak, olumsuz etkileri
minumuma indirilecektir. Sıyırma veya iyileştirme yöntemleriyle olumsuz etkileri
giderilmeye çalışılacaktır.
V.1.16. Yeraltı suyuna etkiler,
Faaliyet alanı ve yakın civarında yüzeylenen kireçtaşı birimleri mevcuttur. Proje
sahasında yüzeylenen kireçtaşı birimleri genel özellikleri itibariyle akifer özelliği taşıyan
birimlerdir. Bu birimlerde ekonomik olarak yer altı suyu bulma imkanı vardır. Bölgedeki
yeraltı sularının beslenimi, yağışlarla, yüzeysel akışlarla, yeraltı sularının boşalımı ise
kaynaklar ve kuyularla olmaktadır. Bingöl İl Özel İdaresi görüşünde (Bkz.Ek-20)
belirtildiği üzere, inşaat ve işletme aşamasında yüzeysuyu, yer altı suyu ne kaynak
sularının kullanımı ile ilgili olarak ilgili kurumlardan gerekli izinler alınacaktır. Projede 1
Nolu Kum Çakıl Ocağına yakın mesafedeki Çimenözü Köyüne ait yerleşimler mevcut
olup yerleşimin yaklaşık 1000 m kuzeydoğusunda sıcak su kaynağı bulunmaktadır.
V.1.17. İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi toz
yayıcı işlemler, kümülatif değerler,
Ankira Barajı ve HES, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi inşaat esnasında
kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler ve kümülatif
169
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
değerler Bölüm V.1.3 başlığı altında verilmektedir. Bu kapsamda hava kalitesi modelleme
raporu hazırlanmış olup, Modelleme Raporu Ek-12’de verilmiştir.
V.1.18. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla,
elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri
ve tarım ürün türleri, tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımı ile ilgili bilgiler,
mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu,
4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında
değerlendirilmesi,
Ankira Barajı ve HES Projesi kapsamında mansap su hakları yönünden etkilenecek
olan arazilerin II. Sınıf çayır arazileri olduğu belirlenmiştir. Bu araziler çayır arazileri
olarak belirtilmiş ise de, büyük ölçekte hazırlanan haritalarda küçük tarım alanları ihmal
edilebilir niceliktedir. Çoğunlukla bu alanlarda sulama geleneksel olarak ya salma ya da
karık sulama yöntemleri ile yapılmaktadır.
Bayındır, Çimenözü ve Geçitli köylerinin yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar
içinde yer alan saha, sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi büyük ölçüde bu
amaçla kullanılmaktadır. Arazinin bir bölümü (Büyüksu Çayı’nın sağ ve sol sahili) ise,
yine hayvancılıkla bağlantılı olarak, hayvanların beslenmesinde kullanılacak yem
bitkilerinin üretimine ayrılmıştır. Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine arazisi ve
köy merası şeklinde tasnif edilmiştir.
Proje kapsamında, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden
Sosyolog Doç.Dr. Suavi Aydın tarafından Sosyal Etki Değerlendirme Raporu hazırlanmış
(Bkz.Ek-14) olup, söz konusu raporda belirtildiği üzere, Geçitli köyü otlaklarının bir kısmı
(köy muhtarının beyanına göre 200 dönüm) su altında kalmaktadır. Çimenözü ve Bayındır
köylerinin çayır biçilen bir kısım arazisi de su altında kalacaktır. Bu durumda bölgedeki
hayvancılığın bu tesisten belirli ölçülerde etkileneceği görülmektedir. Bayındır köyünün
otlatma alanları, su altında kalacak sahanın tamamen dışındadır. Bu durumda bu tesisin
yapılması halinde bu köy bakımından geçim etkinliğinin sürekliliğine zarar gelmeyeceği
öngörülebilir. Çimenözü köyü, çayırlarını kaybedeceği için etkilenecektir. Geçitli köyü ise
hem çayırlık hem de otlak kaybına uğrayacaktır. Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir.
Bayındır tek bir yerleşim birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi
mevcuttur. Bu üç köyün de yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha,
sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır.
Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif
edilmiştir.
170
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanında tarım arazilerinin kesin miktarı; inşaat çalışmaları öncesinde
yapılacak; harita ve kamulaştırma işlemleri sırasında belirlenecektir.
Proje kapsamında Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde
(Bkz.EK-20);
“Proje faaliyet alanı içerisinde kalan mera ya da tarım arazileri için vasıf
değişikliği yapılabilmesi açısından, 4342 Sayılı Mer’a Kanununun ilgili hükümlerine
göre, tarım arazilerinin tarım dışı amaçlı kullanımının sağlanabilmesi açısından ise, 5403
Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun ilgili hükümlerine göre proje
faaliyete geçmeden evvel, Müdürlüğümüzden ayrıca izin alınması gerekmektedir.
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunun 7.Maddesine göre; su ürünleri üretim ve istihsal
sahalarının doldurulması, kurutulması, kısmen veya tamamen şeklinin değiştirilmesi veya
buralardan kum, çakıl, taş çıkarılması, taş, toprak, moloz ve benzeri maddelerin bu sulara
dökülmesi gibi durumların söz konusu olduğu hallerde, 9. Maddesine göre ise Iç sular
şayet sulama, enerji istihsali gibi maksatlarla kullanılacak ise üreme ve istihsale olumsuz
tesir edebilecek bu teşebbüsler sırasında, mevcut su ürünlerinin yaşama, üreme,
muhafaza ve istihsalini zarardan koruyacak tedbirlerin alınması,
Kanunun 20. Maddesine göre su ürünlerinin ya da bunları tüketenlerin sağlığına
zarar veren maddelerin, iç sular ve denizlerdeki istihsal alanlarına veya civarına
dökülmesi veya döküleceği şekilde tesisatlar yapılması yasak olduğundan, faaliyetlerden
kaynaklanabilecek zararlı maddelerin su ortamına ulaşmasının engellenmesi,
Aynı kanunun 22. Maddesine göre akarsularda su ürünlerinin geçmesine veya
yetişmesine engel olacak şekilde ağlar kurulması, bent, çit ve benzeri engelleme
faaliyetleri söz konusu olduğunda; yani akarsular üzerinde baraj ve regülatör gibi tesisler
kurulmuş ya da kurulacak ise su ürünlerinin geçmesine mahsus balık geçidi veya
asansörlerin yapılması ve bunların devamlı olarak işler durumda bulundurulması,
Söz konusu olan su kaynağı üzerinde daha önceden kurulmuş olan su ürünleri
yetişıiricilik çiftliklerinin, zarar görmemesi amacıyla tesislerin ihtiyacı olan su
miktarının, suyun fiziksel özellikleri bozulmayacak şekilde bırakılarak ( kapalı boru
sistemi v.s.) faaliyet gösterilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlara uyulacağının taahhüt edilmesi halinde Erzurum İli,
Çat İlçesi, sınırlarında Büyüksu Çayı üzerinde Ankira Enerji Uretim Ltd. Şti tarafından
yapılması planlanan “Ankira Barajı ve HES Malzeme Ocakları, Kırma Eleme Yıkama ve
171
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Beton Santrali Projesi ile ilgili olarak il Müdürlüğümüz açısından bir sakınca
bulunmamaktadır.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
Bingöl İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde (Bkz.EK-20);
“Proje alanında kalan tarım arazilerinin korunması amacıyla 5403 sayılı kanun ile
proje alanında Mera alanları ile ilgili 4342 sayılı kanun ve 1380 sayılı Su Ürünleri
Kanunu kapsamında gerekli izinlerin alınması şartı ile Kurumumuzca herhangi bir sakınca
yoktur.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve 28/02/1998 tarih 23272 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve 1380 sayılı
“Su Ürünleri Kanunu” hükümlerine uygun hareket edilecektir. Tarım arazileri ve mera
alanlarının kullanımı için gerekli tüm izinler inşaat çalışması başlamadan alınacaktır. Proje
kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 Sayılı
Kamulaştırma Kanunu ile bu kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs 2001 tarihli
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “Kamulaştırma Kanunu”na
göre gerçekleştirilecektir.
V.1.19. Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla
kesilecek ağaçların tür ve sayıları, meşcere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların
bölgedeki orman ekosistemi üzerine etkileri, gerekli izinler, görüşler, projenin ya da
bir kısmının orman alanı dışında olması halinde orman alanlarına mesafesi, etkilerin
değerlendirilmesi, alınacak tedbirler,
Proje ile ilgili olarak; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporu ile Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporu ve 1/100.000 Ölçekli Meşçere Haritası (Proje alanına ait 1/25.000
Ölçekli Meşcere Haritası bulunmamaktadır.) Ek-5’de verilmiştir. Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporuna göre, proje alanı
Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı, Horasan Orman İşletme Şefliği sınırlarında,
Meşcere işletme şekli B-Muhafaza karakterli işletme sınıfında, Meşcere tipi ise Z (Tarım
Arazisi (Tarla, Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi)), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) olduğu
belirtilmiştir. Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporuna göre, proje alanı Bingöl Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı,
172
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ilıca Orman İşletme Şefliği sınırlarında, orman sayılan alanlardan olmadığı, orman ağacı
bulunmadığı, Meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı) olduğu belirtilmiştir.
Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusu
olmayıp, Elazığ ve Erzurum Orman Bölge Müdürlükleri görüşleri ile birlikte ÇED
İnceleme Değerlendirme Formlarında projenin orman alanı içinde bulunmadığı
belirtilmektedir (Bkz.Ek-5). 1 Nolu Kum Çakıl ocağı ve 2 Nolu Kaya Ocağı yerinin
meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı), diğer ocak alanları ise Z (Tarım Arazisi (Tarla,
Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) meşcere tipindedir.
Kesilecek ağaç miktarı ve ağaç türleri v.s. izin aşamasında hazırlanacak 1/1000 Ölçekli
ağaç röleve planları ile belirlenecektir.
Proje sahasının en yakın orman alanına mesafesi; Orman ve Su İşleri Bakanlığı
“GEODATA Coğrafi Bilgi Sistemi”nde Baraj gövdesinin yaklaşık 2240 m kuzey
mesafesinde ve Baraj Göl alanının yaklaşık 370 m kuzey mesafesinde Bozuk Koru alanı
bulunmaktadır.
Orman alanları ile ilgili hususlara IV.2.10 başlığı altında detaylı olarak
değinilmiştir.
Projenin orman alanlarına muhtemel olumsuz etkileri; orman yangınları ve toz
oluşumudur. Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda
yangın söndürme ekipmanı bulundurulacak olup, 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ilgili madde
hükümlerine uyulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabilecek etkiler ve yapılacak
görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda diğer yakın
kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark edilmesi ve alarm verilmesini takiben, belirli
lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarından yararlanarak
sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacaktır.
Faaliyet nedeniyle orman alanları üzerine olabilecek diğer bir etki de toz
oluşumudur. Toz oluşumu bitkilerin stomalarının kapanması ve bunu takiben solunum ve
fotosentez gibi hayati fonsiyonları yerine getirememesine neden olur. Sonuç olarak bu
durum, bitkilerin yapraklarının solmasına ve ilerleyen zamanlarda bitkinin ölümüne yol
açabilir. Ancak projenin inşaat aşamasında yapılacak olan kazı işlemleri sırasında
tozumanın önlenmesi için arazi spreyleme yöntemiyle sulanacaktır. Ayrıca proje
kapsamında ilgili yönetmelik hükümlerine riayet edilecek olup sınır değerler
aşılmayacaktır.
173
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.20. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar yapılacak
işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar,
Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına kadar
yapılacak işlemlerde kullanılacak olan makine ve ekipmanlarda dizel yakıt
kullanacaklardır. Tesis alanında yapılacak inşaat çalışmalarının 4 yılda tamamlanması
planlanmış olup, makine ve ekipmanlarda Tüpraş-400 dizel yakıtı kullanılacaktır.
Faaliyet alanında kullanılacak araç ve iş makinelerinin sayıları ve tüketebilecekleri
yakıt miktarı tabloda verilmiştir.
Tablo 84. Faaliyet Alanında Kullanılacak Araç ve İş Makinelerinin Sayıları ve Tüketebilecekleri Yakıt Miktarı
Araçlar ve
İş Makineleri
Adet
Ekskavatör
4
Max, Çalışma
Süresi
(saatli_gün)
24
Yakıt Miktarı(Ort.)
Araç Gücü(Ort.)
23,9 kg/sa*4
283 kW*3
Loader
4
24
7,85 kg/sa*4
93,5 kW*2
Kamyon
12
24
15,7 kg/sa*12
186 kW*7
Delici
2
24
15,7 kg/sa*2
186 kW*2
Jumbo
3
24
11,47 kg/sa*3
175 kW*3
Beton pompası
1
24
11,47 kg/sa*1
175 kW*1
Motopomp
2
24
23,9 kg/sa*2
283 kW*2
Mobil Vinç
1
24
15,7 kg/sa*1
186 kW*1
Konkasör
1
24
17,4 kg/sa*1
205 kW*1
Beton Santrali
1
24
17,4 kg/sa*1
205 kW*1
Toplam
31
-
372,88 kg/sa
4572 Kw
Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu
olacaktır. Proje alanında kullanılan iş makinelerinde yakıt olarak dizel yakıtı kullanılacak
olup, dizel yakıtının genel özellikleri aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo 85. Motorin Özellikleri
Özgül Ağırlık
0,82-0,86
Alt ısıl değer
10120 kcal/kg
Tutuşma Noktası
230 — 242 °C
C
%85,1
H2
% 12,6
02
%1,4
5
%0,9
1 kg dizel yakıtından oluşacak emisyonlar için EPA AP–42 Section 3.3 Dizel İçin
Emisyon Faktörleri aşağıdaki tabloda verildiği şekildedir.
174
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 86. EPA AP–42 Section 3.3 Gasoline ve Dizel Yakıtlar İçin Emisyon İçin Emisyon Faktörleri
Katsayilar
Parametre
S02
Lb/beygir-saat
Kg/kw-saat*
2,O5 x lO-3
0,0012464
NOx
0,031
0,018848
CO
6,68 x lO-3
0,00406144
PMİO (Toz)
2,20 x lO-3
0,0013376
Dönüşüm faktörü olarak 0,608 kullanılmıştır. (Kaynak; EPA AP–42 Section 3.3 Tablo 2.3-1b)
İş makinelerinin saatlik tüketimi 372,88 kg/saat olup toplam araç gücü 4572
kW’dır. Faaliyet bölgesinde oluşacak toplam emisyonlarının aşağıdaki tablodaki gibi
olacağı tahmin edilmektedir.
Tablo 87. Proje Kapsamında İnşaat Alanında Bulunan Araçlardan Kaynaklı Emisyonlar
Toplam Araç Gücü ve Yakıtm
Miktarı
Yakıt
Miktarı
Hesaplanan
Emisyonlar
SKHKKY Ek-2 Tablo
2.1. Sınır Değerler
Kg/saat
Kg/saat
0,0012464
0,015
6 kg/saat
NOx
0,018848
0,231
4 kg/saat
CO
0,00406144
0,05
50 kg/saat
PMİO (Toz)
0,0013376
0,016
1 kg/saat
Parametreler
S02
372,88 kg/sa
Kg/kw-saat*
Araç Gücü
4572 kW
Hesaplanan bu değerler 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek–2 Tablo 2.1’de
verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel
debiler" değerleri ile karşılaştırıldığında, SKHKKY EK–2 Tablo 2.1. de verilen sınır
değerleri aşılmadığı için hava kirliliği dağılım modellemesi yapılmamıştır.
İnşaat faaliyetleri kapsamında kullanılacak iş makinelerinden kaynaklanacak
emisyonlar geçici ve aralıklı olacaktır. Proje alanında ekskavatör, kamyon, yükleyici v.b.
ağır iş makineleri kullanılacaktır. Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında
kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiyede
oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde veya ruhsatlı izinli benzin istasyonlarında
yapılacaktır.
Faaliyet süresince kullanılacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecek ve
araçların egzoz gazları için 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
175
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.21. Su temini sistemi planı, nereden temin edileceği, suyun arazinin
hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine getirilecek işlemler
sonucu meydana getirilecek atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri,
deşarj edileceği ortamlar, bir kroki üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi
yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi halinde fosseptik planının Rapora
eklenmesi, (projenin memba ve mansabı dikkate alınarak su kalitesinin ilgili
mevzuat kapsamında bir defaya mahsus çevre iznine esas ölçüm ve
değerlendirmesinin yapılması, analiz sonuçlarının rapora eklenmesi), (alınacak
gerekli görüşler, izinler),
Proje kapsamında beton yapımı, beton malzemesinin yıkanması, kırma-eleme
tesisinde toz emisyonunun önlenmesi, inşaat alanı içerisinde toprak yolların
nemlendirilmesi ve tesiste çalışan personel için gerekli içme ve kullanma suyuna ihtiyaç
duyulacaktır.
İnşaat işlemleri sırasında beton yapımı, beton malzemesinin yıkanması, kırmaeleme tesisinde toz emisyonunun önlenmesi, inşaat alanı içerisinde toprak yolların
nemlendirilmesi için ihtiyaç duyulacak su, Bingöl İl Özel İdaresinin görüşünde belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-20) inşaat ve işletme aşamasında yüzeysuyu, yer altı suyu ve kaynak
sularının kullanımı ile ilgili olarak ilgili kurumlardan gerekli izinler alınarak
karşılanacaktır. Tesiste çalışacak personelin ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu yakın
çevrede bulunan kaynaklardan karşılanacak, bu kaynakların yeterli olmaması durumunda
Karlıova Belediyesinden tankerler vasıtasıyla karşılanacaktır. Karlıova Belediyesi’nden
alınan yazı Ek-19’da verilmiştir.
Proje inşaat aşamasında inşaat çalışmalarının yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik
göstermekle birlikte 200 personel çalıştırılması planlanmaktadır. İnşaat aşamasında
çalışacak olan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksular için paket arıtma sistemi
kurulacaktır. İşletme aşamasında ise 10 personel çalıştırılması planlanmaktadır. İşletme
aşamasında çalışacak olan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksular için santral alanı
içerisinde fosseptik kurulacaktır.
Buna göre personelin ihtiyaç duyacağı su miktarı;
Bir kişinin su tüketimi
Çalışacak kişi sayısı
Gerekli su miktarı
= 150 lt/ kişi-gün
= 200 kişi
= 150 lt/kişi-gün x 200 kişi
= 30 000 lt/gün = 30 m3/gün
İnşaat aşamasında günlük yaklaşık olarak 30 m3 civarında içme ve kullanma suyuna
ihtiyaç olacaktır. Bu suyun tamamının atık suya dönüştüğü varsayıldığında inşaat
176
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
aşamasında günlük 30 m3 civarında atık su oluşacaktır. İşletme aşamasında çalışacak
personel için 1,5 m3/gün su tüketimi olacaktır.
Çalışacak personelden kaynaklı atık sular için inşaat aşamasında SKKY Madde32’ye göre paket arıtma sistemi kurulacaktır. Arıtma tesisinde biyolojik arıtmadan
geçtikten sonra çıkan su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1.‘e uygun olarak
arıtıldıktan sonra alıcı ortam deşarj standartları’na uygun olarak deşarj edilecek olup “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca deşarj izni alınacaktır. Arıtma tesisi
için, proje onayı 2012/9 sayılı ve “Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarj Tesisi Proje Onayı”
genelge kapsamında yapılacak olup, gerekli izinler alınacaktır.
İşletme aşamasında tesiste çalışan personelden kaynaklanacak atık sular 19.03.1971
tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümlerine uygun
olarak deşarj edilecektir.
İşletme aşamasında ise santral alanı içerisinde kurulması planlanan fosseptik 4 m x
3 m x 3 m ebatlarında 36 m3 hacimli olması planlanmakta olup, yaklaşık 20 günde bir
yatırımcı firma tarafından ücreti mukabilinde vidanjör vasıtası ile çektirilerek Karlıova
Belediyesine ait atıksu arıtma tesisine deşarj edilecektir. Söz konusu fosseptik planı, paket
arıtma tesis planı ve Karlıova Belediyesi izin yazısı Ek-19’da verilmiştir.
Projenin inşaat aşamasında başlıca su kullanımı noktaları şöyledir;
a) Beton Santralinde Normal Betonun Hazırlanmasında Kullanılması Gereken
Su
Beton Santrali 50 m3/saat kapasiteli olacaktır. 1 m3 beton üretimi için 0,14 m3 su
kullanılacaktır. Buna göre gerekli su miktarı;
Gerekli su miktarı
= 50 m3 /saat x 0,14 m3 (su) / 1 m3 (beton) =7 m3/saat
Günlük gerekli su miktarı= 7 m3/saat x 16 saat / 1 gün = 112 m3 /gün
b) Beton Santrallerinde
Yıkanması İçin Gerekli Su
Ekipmanlarının
(Transmikser,
Pompa
Vb.)
Beton mikserinin yıkanması için günlük 1 m3 su kullanılması düşünülmektedir.
Transmikserin yıkanması işlemi için ise;
Günde her bir araç için 0,5 m3 su kullanıldığında günde 120 sefer yapan
transmikser için 60 m3 su kullanılacağı düşünülmektedir.
177
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Günde her bir araç için 0,5 m3 su kullanıldığında günde 240 sefer yapan
transmikser için 120 m3 su kullanılacağı düşünülmektedir.
c) Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi (Konkasör) İçin Gerekli Yıkama Suyu,
Konkasör Tesisinde malzemenin yıkanması için 30 m3/gün su kullanımı
düşünülmektedir. Konkasör tesisinde oluşacak tozun engellenmesi için kullanılacak su
buharlaşacağından atık su oluşumu söz konusu olmayacaktır.
d) Kum Çakıl ve Filtre Malzemesinin Yıkanması İçin Gerekli Yıkama Suyu,
Tesis ünitelerinin inşaatı sırasında kum çakıl ve filitrelerin yıkanması esnasında
yaklaşık 60 ton su kullanılacağı düşünülmektedir.
e) Tozumanın Önlenmesi Amaçlı Spreyleme Suyu
Bölgede yağışlı ve kar örtülü günlerin dışında uygulanacak bu işlem için günlük
ortalama 15 m3/gün su tüketiminin olacağı öngörülmektedir.
f) Personel İçin İçme-Kullanma Amaçlı Suyu
Kullanma Suyu İhtiyacı = 30 m3 /gün’dür.
Toz çıkışını önlemek için arazözle yapılacak olan sulama kaynaklı su, buharlaşma
ve toprak tarafından emilmesi ile bertaraf olacağından, malzeme ocaklarında ve kırmaeleme-yıkama tesisinde ve beton santrali bünyesinde inşaat süresince yıkama işlemlerinden
(kum çakıl, filitre, ekipman vs.) kaynaklı sular ise çökeltim havuzuna iletilerek
dinlendirilmesi ve çökelim sağlandıktan sonra sisteme geri devir ettirilerek tekrar kullanımı
sağlanacağından herhangi bir deşarj işlemi söz konusu olmayacak ve bu kullanımlardan
kaynaklı bir atıksu oluşmayacaktır. Bu kapsamda yalnızca sosyal ihtiyaçlar için personelin
içme ve kullanma suyundan kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu olacaktır.
Söz konusu projenin memba ve mansabı dikkate alınarak su kalitesinin ilgili
mevzuat kapsamında bir defaya mahsus, SKKY’i Tablo 1 değerleri (radyoaktivite değerleri
hariç) esas alınarak çevre iznine esas ölçüm ve değerlendirmesi yapılmış olup, analiz
sonuçları Ek-18’de verilmiştir.
178
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında oluşacak atıksuların bertarafında, 31.12.2004 tarih ve 25687
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik; 25.03.2012 tarih ve
28244 sayılı) “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Enerji iletim tüneli inşa çalışmalarında, tünel açılması sırasında tünel içerisinden
çıkacak sular ise drenaj sistemi ile alınarak tünel dışına çıkartılacaktır. Bu sularda askıda
katı madde fazla olduğundan iletim tünelinden çıkan su herhangi bir kimyasal değişime
uğramadığından arıtma işlemi söz konusu olmayacak, sular çöktürme havuzunda
dinlendirildikten sonra inşaat çalışmalarında tekrar sulama amaçlı kullanılacaktır.
Söz konusu proje enerji üretmek amacıyla planlanmıştır. İnşaat aşamasında açığa
çıkan çevresel etkiler; Projenin inşaat çalışmaları süresince geçici olacak olup, işletmeye
geçilmesi ile bitecektir.
V.1.22. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek meydana
gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya
hangi amaçlar için kullanılacakları,
Ankira Barajı ve HES kapsamında yapılacak inşaat çalışmalarından kaynaklanacak
katı atıklar arasında, temel hafriyatı ve diğer hafriyat işlemlerinden kaynaklanacak atıklar,
inşaat çalışmalarından kaynaklanacak demir, tahta vb atıklar, ambalaj atıkları, çalışan
personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atıklar yer almaktadır.
Evsel nitelikli atıkların içerisinde tekrar kullanımı ve geri dönüşümü mümkün olan
katı atıklar (kağıt, cam, plastik, metal kutular vb.) organik kökenli atıklardan ayrı olarak
biriktirilecek ve 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı R.G’de yayımlanan “Ambalaj Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği” ilgili hükümleri doğrultusunda geri dönüşüm tesislerine
verilecektir.
Proje kapsamında çalışacak personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık
miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.282 kg değeri
kullanılarak şu şekilde hesaplanmaktadır:
2
İnşaat Aşamasında Çalışan Personel
Sayısı
200 kişi
Günlük kişi başı katı atık miktarı
1,28 kg/kişi-gün
Oluşacak katı atık miktarı
200 kişi x 1,28 kg/kişi-gün= 256 kg/gün
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012).
179
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İşletme aşamasında 10 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İnşaat ve işletme
aşamasında çalışacak personel için şantiye kurulacaktır. Personel barınma-konaklama gibi
duş, tuvalet vb. sosyal ihtiyaçlarının şantiyeden karşılanması planlanmaktadır. İnşaat
aşamasında çalışacak personelden kaynaklı günlük 256 kg/gün, işletme aşamasında
çalışacak personelden kaynaklı günlük 12,8 kg/gün katı atık meydana gelecektir.
Evsel nitelikli katı atıklar içerisinde; yemek atıkları, plastik, cam, büro atıkları
(kağıt vb.) türü atıklar bulunacaktır. Oluşacak evsel nitelikli bu atıklar şantiye alanında
kapalı kaplarda muhafaza edilecek ve faaliyet sahibi tarafından ücreti mukabilinde
Karlıova Belediyesi’nin uygun gördüğü alana dökülecektir. Söz konusu Karlıova
Belediyesi ile yazışmalar yapılmış olup, alınan yazı Ek-19’da verilmektedir.
Katı atıkların toplanması, biriktirilmesi ve uzaklaştırılması “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği”nde belirtildiği üzere yapılacaktır. Evsel nitelikli katı atıkların “Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği” Madde 18’de belirtildiği gibi; denizlere, göllere ve benzeri alıcı
ortamlara, caddelere, ormanlara ve çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak
yerlere dökülmesi yasaktır. Bu sebeple oluşacak katı atıklar (metal, cam, plastik, kağıt vb.),
biriktirme kaplarında niteliklerine göre ayrı ayrı toplanarak görünüş, koku, toz, sızdırma ve
benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınacaktır.
Atıkların biriktirildiği kaplar sürekli olarak kapalı tutularak kemirici hayvan ve haşerenin
önlenmesi sağlanacaktır. Bu kaplar uygun aralıklarla dezenfekte edilerek tekrar kullanıma
sunulacaktır.
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personelin yemek ihtiyacı vb. durumlarda
herhangi bir nedenle bitkisel yağ oluşması durumunda 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan değişikliğiyle birlikte “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerince, sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı kaplarda
biriktirilecek ve lisanslı taşıyıcılarla lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine
gönderilecektir.
Faaliyet süresince, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı (Değişiklik; 05.04.2005 tarih
ve 25777 sayılı) Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” ve 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Başbakanlık Genelgesi ve diger mevzuatların ilgili hükümlerine uyulacaktır.
2-Hafriyat ve Pasa Atıkları
Proje kapsamında yer alan tesislerin inşaatı öncesinde arazinin hazırlanması ve
temel kazısı çalışmaları yapılacaktır. Bu çalışma kapsamında çok az miktarda yüzeydeki
180
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
bitkisel toprak sıyrılacaktır. Yapılacak kazı çalışmaları neticesinde hafriyat atığı oluşumu
söz konusu olacaktır.
İnşaat çalışmaları sonucunda bitkisel toprak, santral ve ünitelerin kazı çalışmaları
sırasında oluşacak hafriyat atığı malzemeler ve konkasör tesisinde oluşan pasa malzemeleri
inşaat alanı dışındaki alanlara rastgele atılmasını önlemek amacıyla kamyonlara
yüklenerek proje kapsamında belirlenen kazı kazı fazlası malzeme depo sahalarına
taşınacak ve burada geçici olarak depolanacaktır. Daha sonra inşaat aşamasının bitiminde
tesislerin alandan kaldırılması birlikte restorasyon çalışmaları kapsamında arazi tesviyesi
için kullanılacaktır.
Proje kapsamında yapılacak olan arazi hazırlama çalışmaları sırasında oluşacak
olan hafriyat malzemesinin bir kısmı beton agrega malzemesi olarak bir kısmı ise inşaat
aşamasında yol düzenlemeleri, duvar arası desteği, arazinin düzeltilmesi (çukurluk
kısımlarının doldurulması) işler için kullanılacaktır. Geriye kalan işe yaramayan hafriyat
malzemesi ise seçilen depo sahasında depolanacaktır.
Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine
uyulacaktır. Kazı fazlası malzeme sahası 1/1000 Ölçekli İmalat Haritası ve Kesitleri ile
Restorasyon Haritası ekte verilmektedir (Bkz.Ek-10). Hafriyat atıklarının dere yataklarına
boşaltılması söz konusu olmayacaktır.
Faaliyet alanı çevresindeki akarsular ve mevsimsel akış gösteren kuru dere yatakları
zarar görmeyecek, dere yataklarına pasa malzeme vb. atıklar atılmayacak ve oluşubilecek
çevre kirliliği engellenecektir. Ayrıca kazı fazlası malzeme depolama sahasının dere
yatakları kenarında olması halinde, 09.09.2006 tarih ve 26284 sayı ile yürürlüğe giren ve
“Dere Yatakları ve Taşkınlar” adı ile yayımlanan 2006/27 No’lu Başbakanlık Genelgesine
uyulacaktır.
3-Çöktürme Havuzu, Tünel Sızma Sularını Dinlendirme Havuzu Dip Çamuru
Beton Santrali-Konkasör Tesisi sahası içerisinde yapılacak olan çökeltim havuzu ile
kullanılan suların tekrar geri kazanılarak yeniden kullanılması sağlanacak veya oluşacak
atıksuların alıcı ortama deşarjdan önce atıksuların nötralizasyonu sağlanarak alıcı ortama
verilmesi söz konusu olacaktır.
Nötralizasyon tankından çökeltim havuzuna gelen sular pH: 6-9 (S.K.K.Y.)
aralığına getirilmiş olup belli aralıklarla alıcı ortama verilir. Çöken çamur ise sisteme geri
devir ettirilerek tekrar kullanımı sağlanacaktır.
181
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Tünel Sızma Sularını Dinlendirme Havuzu tabanında birikecek malzeme, tabandan
sıyrılarak alınacak ve havuza yakın bir yere serilecek olup bu malzeme proje alanı
içerisindeki kazı fazlası malzeme sahasına götürülecektir.
Enerji iletim tüneli inşa çalışmalarında, tünel açılması sırasında tünel içerisinden
çıkacak sular ise drenaj sistemi ile alınarak tünel dışına çıkartılacaktır. Bu sularda askıda
katı madde fazla olduğundan iletim tünelinden çıkan su herhangi bir kimyasal değişime
uğramadığından arıtma işlemi söz konusu olmayacak, sular çöktürme havuzunda
dinlendirildikten sonra inşaat çalışmalarında tekrar sulama amaçlı kullanılacaktır.
4- İnşaattan Kaynaklı Katı Atıklar
İnşaat çalışmaları esnasında, kalıplık kereste artıkları, çimento ambalaj kağıdı,
inşaat demiri, demir boru, beton ve enjeksiyon artığı malzemeler vb, atıkların oluşumu söz
konusu olacaktır. Bu atıklar şantiye alanı içerisinde uygun bölgelerde toplanarak, bunları
değerlendiren lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir Beton ve enjeksiyon atığı
malzemeler ise dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bu atıklar kesinlikle atılmayacak
ve/veya alıcı ortamlara verilmeyecektir.
Ambalaj Atıkları;
Proje kapsamında çalışacak personelden ve inşaat malzemelerinden (çimento, boru
vs) kaynaklı ambalaj atığı oluşması söz konusudur. Tekrar kullanımı ve geri dönüşümü
mümkün olan bu atıklar, organik kökenli atıklardan ayrı olarak biriktirilecek ve geri
dönüşümleri için lisanslı firmalara verilecektir.
24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Ömrünü Tamamlamış Lastikler;
Projenin inşaatı için kullanılacak olan iş makinalarının lastik değişimleri yeterli
altyapıya sahip olan yetkili servislerde gerçekleştirilecektir. Ancak araç ve iş makinelerinin
lastiklerinin şantiye sahasında değiştirilmesinin gerekmesi halinde oluşacak atık lastiklerin
geri kazanımı esas alınacak; geri kazanım ve bertaraf işlemleri, hava, su, toprak, bitki ve
hayvanlar üzerinde tehlike yaratmadan, ses ve koku yoluyla çevreye herhangi bir olumsuz
etkide bulunmadan ve doğal çevre ile koruma alanlarına zarar vermeden yapılacaktır.
Ayrıca, ömrünü tamamlamış lastikler hangi sebeple olursa olsun vadi veya
çukurlarda dolgu malzemesi olarak kullanılmayacak, katı atık depolama tesislerinde
182
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
depolanmayacak, ısınmada kullanılmayacak, gösteri ve benzeri fiilleri kapsayacak şekilde
her ne amaçla olursa olsun yakılmayacaktır.
5-Tıbbi Atıklar
1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 180. maddesine göre, 100’den – 500’e
kadar işçi istihdam edecek olan işyerlerinde bir revir kurulması zorunludur. Bu kapsamda
Revir ünitesi kurulacaktır. Proje kapsamında çalışacak olan personelin revir ünitesinde
yapılacak olan ilk yardım müdahaleleri dışında en yakın sağlık ocağı, hastane gibi sağlık
kuruluşlarından faydalanılacaktır.
Proje kapsamında çalışacak olan personelin, şantiye binasında yapılacak olan ilk
yardım müdahalesi gibi durumlarda şantiye binasında bir miktar tıbbi atık oluşması
muhtemeldir. Oluşacak tıbbi atıklar 22.07.2009 tarih 25883 sayılı (Değişiklik; 03.12.2011
tarih ve 28131 sayılı) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanarak
bertarafı sağlanacaktır.
V.1.23. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yapılacak
işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi,
kümülatif değerler,
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. tarafından Erzurum İli Çat İlçesi ile Bingöl
İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde “Ankira Barajı ve
Hidroelektrik Santrali” ve bu tesise malzeme temini amacıyla malzeme ocakları, konkasör
tesisi ve beton santrali yapılacak olup inşaat çalışmaları esnasında kullanılan makinelerden
dolayı gürültü oluşacaktır. Aşağıda yapılan hesaplamalarda tüm makinelerin aynı anda
kullanıldığı varsayılmıştır.
İnşaat aşamasında kullanılan makinelerin ses güç düzeyleri motor güçleri
kullanılarak hesaplanmış ve aşağıdaki tablo da verilmiştir.
Tablo 88. Ses Güç Düzeyleri
Makine
Miktarı (Adet)
Gürültü Seviyesi (dBA)
Ekskavatör
3
103
Loader
2
103
Kamyon
12
101
Delici
2
105
Jumbo
3
105
Beton pompası
1
97
Motopomp
2
101
183
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Mobil Vinç
1
101
Konkasör
1
101
Beton Santrali
1
103
Arazöz
2
103
*Kaynak: 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Açık alanda kullanılan Teçhizat tarafından
oluşturulan çevredeki gürültü emisyonu ile ilgili yönetmelik
LwT = 10 Log ∑ 10 ( Lwi /10 ) ....... Formül-1 (Toplam Ses Gücü Düzeyi)
LwT = 10log ∑ [ (1103/10 ) + (10103/10 ) + ( 10103/10 ) + ( 10103/10 ) + (10103/10 ) +
(10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + ( 10101/10 ) + ( 10101/10 ) + (
10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + (10101/10 ) + (10105/10 ) + ( 10105/10 ) + (
10105/10 ) + (10105/10) + ( 10105/10 ) + ( 1097/10 ) + (10101/10) + ( 10101/10 ) + ( 10101/10 ) +
(10101/10) + ( 10103/10 ) + ( 10103/10 ) + ( 10103/10 ) ]
LwT=117,19 dB
Her bir kaynakta oluşan ses gücü düzeyinde uzaklığa göre oluşacak azalma miktarı
aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır.
LpT= LwT + 10 Log (Q/A) ......... Formül-2 (Toplam Ses Basınç Düzeyi)
A= 4 π r2
Q= yönelme katsayısı(arazi tipine göre Q = 1)
LpT = LwT + 10 log (Q/A)
Yukarıdaki hesaplamalar sonucunda oluşturulan mesafeye göre ses basınç düzeyi
grafiği aşağıda verilmiştir.
Tesis inşaat aşamasında kullanılan ekipmanların çalışma frekans aralığı 500-4.000
Hz. olduğundan, her bir noktanın ses basıncı düzeyi, yaklaşık gürültü düzeyine eşit
olacaktır. Bu durumda LpT = Lgündüz kabul edilebilmektedir.
Tablo 89. Mesafelere Göre Gürültü Dağılımı
Mesafe
1
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
120
200
250
LpT
106
86
80
77
74
72
71
69
68
67
66
65
60
58
Mesafe
300
350
400
450
500
600
700
800
900
1000
1500
LPT
57
55
54
53
52
51
49
48
47
46
43
184
2000 2500 3000
40
38
37
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İş le tm e Aş am as ında Me ydana Ge le n Lgündüz 0-250 m
120
Lgündüz (dBA)
100
80
60
40
20
0
0
50
100 M es afe (m ) 150
200
250
İşletm e Aşam asında Meydana Gelen Lgündüz 300-3000 m
60
Lgündüz(dBA)
50
40
30
20
10
0
300
800
1300
1800
Mesafe (m )
2300
2800
Grafik 47. İnşaat Sırasında Oluşan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılım Grafiği
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Madde 23 gereğince;
şantiye alanı çevresel gürültü düzeyleri Lgündüz cinsinden Tablo 5’deki sınır değerleri aşamaz.
Tablo 90. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet Türü (yapım, yıkım ve
onarım)
Lgündüz (dBA)
Bina
70
Yol
75
Diğer Kaynaklar
70
Söz konusu proje yukarıdaki tabloda “Diğer Kaynaklar” içerisinde
değerlendirilmiştir. “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
Madde 23, 1.bendinin a fıkrasında belirtilen ve Ek VII’de verilen Tablo-5’te ki Şantiye
alanı için Çevresel gürültü sınır değerleri 70 dBA olarak tanımlanmıştır.
Proje alanından kaynaklanacak gürültü seviyesinin modellemesine ait mesafelere
göre gürültü seviyesi tablosu incelendiğinde ocak ve tesis alanında oluşan gürültü seviyesi
çalışma alanından sonra 60 metreden önce 70 dBA sınır değerini sağlamaktadır. Buna göre
proje alanında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak gürültünün etki alanı tüm
makinaların aynı anda çalıştığı varsayıldığında çalışma yapılan alan 60 m çevresidir.
185
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Çalışma alanının 60 m çevresinde gürültüden etkilenecek herhangi bir yerleşim yeri
bulunmamaktadır. Bu nedenle ocak ve tesis alanında yapılacak çalışmalar sırasında
oluşacak gürültünün olumsuz etkisi beklenmemektedir. Dolayısıyla “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Madde 23, 1.bendinin a fıkrasında belirtilen
Şantiye alanı için Çevresel gürültü sınır değerleri 70 dBA’yı aşmamalıdır. Bu değer,
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği” ve Ek VII’de verilen Tablo-5 çerçevesinde gürültü yönünden olumsuz
etkilenmesi söz konusu değildir.
Ayrıca ünitelerin inşaat işlemleri sırasında kullanılacak olan iş makinelerinin
gürültü seviyeleri en alt seviyede tutulacak ve en yakın yerleşim yerlerinin gürültüden
etkilenmemesi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Aynı zamanda yukarıda yapılan
hesaplamalarda tüm makinelerin aynı anda kullanıldığı varsayılarak maksimum hesaplama
yapıldığından gürültü seviyesi etki alanı 60 metre bulunmuştur. Fakat tüm ünitelerin inşaat
aşaması birlikte başlamayacağı için söz konusu gürültü seviyeleri de 60 metrenin daha da
altına düşecektir. Zaten, inşaat süresi geçici olup işletme aşamasına geçileceği için de
ünitelere en yakın yerleşim yerleri gürültü oluşumundan kısa süreli etkilenecektir. Fakat bu
etkinin de gerekli önlemler alınarak minimum seviyede tutulması sağlanacaktır.
Tablo 91. Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, (Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi Ve Beton
Santrali) Ünitelerine En Yakın Yerleşimler ve Gürültü Seviyeleri
PT = Lgündüz
Ünite Adı
Yerleşim
Uzaklık (m)
dBA Değerleri
Hasar Mah.
1700
≈ 42 dBA
Baraj Gövdesi
Bayındır Köyü
1780
≈ 41 dBA
Hasar Mah.
≈ 39 dBA
2360
İletim Tüneli
Geçitli Köyü
≈ 44 dBA
1280
Santral
1 Nolu Kaya Ocağı
2 Nolu Kaya Ocağı
Kazı Fazlası Malzeme Alanı
Şantiye Alanı
Geçirimsiz Malzeme Sahası
(Kil Ocağı)
1 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı) )
2 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı)
(Konkasör Tesisi,
Beton Santrali)
3 Nolu Geçirimli Gereç
Sahası (Kum-Çakıl Ocağı)
Geçitli Köyü
850
≈ 48 dBA
Geçitli Köyü
Bayındır Köyü
Geçitli Köyü
Geçitli Köyü
1100
1100
720
820
Geçitli Köyü
150
≈ 45 dBA
≈ 45 dBA
≈ 49 dBA
≈ 48 dBA
≈ 65 dBA
Çimenözü Köyü
1070
Geçitli Köyü
Geçitli Köyü
100
430
Mollaşakir Köyü
960
≈ 45 dBA
≈ 66 dBA
≈ 54 dBA
≈ 48 dBA
Proje ünitelerinin inşaatı sırasında ve malzeme ocakları ile tesislerin faaliyeti
esnasında iş makinelerinden kaynaklı olarak gürültü oluşacaktır. Projenin her aşamasında
186
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
şantiye ortamları için sınır değerler sağlanacaktır. Proje kapsamında çalışacak personelin
toz ve gürültü gibi faktörlerden etkilenmelerini önlemek, çalışanların sağlığını
koruyabilmek, faaliyetin sürekliliğini sağlayabilmek için toz maskesi, kulaklık veya kulak
tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler kullanılması sağlanacaktır. Ünitelerin inşaat
işlemleri sırasında kullanılacak olan iş makinelerinin gürültü seviyeleri en alt seviyede
tutulacak ve en yakın yerleşim yerlerinin gürültüden etkilenmemesi için gerekli tüm
tedbirler alınacaktır.
Gürültüyü kaynağında önleyebilmek için donanım bazında bazı noktalara dikkat
edilecektir. Öncelikle araç ve makine bakımları zamanında ve gerektiği gibi yapılacak;
patlatma gereken koşullar söz konusu olduğunda tek ve büyük patlatmalar yerine küçük
ölçekli çok sayıda patlatmalar tercih edilecek; gece çalışma yapılmaması gibi
uygulamalarla gürültü düzeyi belli bir değerin altında tutulacaktır.
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan Ekosistem
Değerlendirme Raporu Ek-15’de verilmiş olup bu tedbirlere göre; İnşaat faaliyetinin
başladığı zaman diliminde yörede, kuluçka faaliyetine başlamış türler ile daha sonra bu
kesimlerde üreme davranışı içerisinde girebilecek yabanıl formların bulunabilmesi söz
konusu olabilecektir. Meydana gelen gürültülerdeki ses düzeylerinin yüksek olması
durumunda üreme faaliyeti içerisindeki formların kuluçkayı, hatta yavru bakımını bile
yarıda bırakma riskleri söz konusu olabilecektir. Gürültü düzeyinin düşürülmesine yönelik
olarak alınacak önlemler ile bu gürültü düzeyinin alanı yurt olarak seçebilecek fauna
elemanlarını ortamlarından göçe zorlayıcı bir düzeyde olmamasına özen gösterilecektir. Ya
da her türün kuluçka dönemleri-en azından-konunun uzmanlarınca bilindiğinden, sadece
faaliyet alanında kuluçkaya yatan türlerin kuluçka periyodu esnasında, yani bu bölge için
nisan-haziran ayları arasında en yüksek düzeyde gürültülere neden olan araçların
çalışmalarına ara verilecek ya da kaynağında perdeleme çalışmaları, geceleri çalışmama
uygulaması, eski ve bakımsız araç gereç ve donanımın kullanılmaması, bakım ve
onarımların zamanında ve hakkıyla yerine getirilmesi gibi uygulamalardan istifade
edilecektir. Söz konusu Ekolojik Değerlendirme Raporu’ndaki (Bkz.Ek-15) diger
tedbirlere de harfiyen uyulacaktır.
187
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.1.24. Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına dek yerine
getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer
teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği,
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı; inşaat aşamasında 200 kişi, işletme
aşamasında ise 10 kişi olarak planlanmaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında
personelin sosyal ihtiyaçlarının (WC, duş, mutfak, yatakhane vb.) şantiyeden, diğer
ihtiyaçlarının ise yerleşim birimlerinden karşılanması planlanmaktadır.
V.1.25. Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar
alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri,
Ankira Barajı ve HES Projesi peyzaj onarımının amacı inşaat sonrasında bozulan
peyzajın ve habitat alanlarının eski haline kavuşturulması ve/veya iyileştirilmesidir.
Projenin peyzaj onarım hedeflerine ulaşılabilmesi amacıyla uygulanması gereken
müdahale biçimleri ile buna göre alanda yapılacak müdahaleler; kıyı düzenlemesi, toprak
yönetimi (rehabilitasyon), erozyon kontrolü, görüntü perdelemesi, geçici tesis alanlarında
peyzaj onarımı olarak altı grupta toplanmıştır. Bu alanlara nasıl müdahale edileceği bitkisel
ve yapısal boyutlarıyla Ek-16’da verilen Peyzaj Onarım Planında detaylı olarak
anlatılmıştır.
Yüzeyde bulunan bitkisel toprak kayıplarının önlenmesi büyük önem arz
etmektedir. Bundan dolayı, inşaat çalışmaları öncesinde, ünite yerlerinde bulunan bitkisel
toprak yüzeyden sıyrılacaktır. Bu toprak, kazı fazlası malzeme depo alanında diğer hafriyat
malzemesinden ayrı olarak depolanacaktır.
Bitkisel toprağın özelliklerini kaybetmemesi için mümkün olan en geç zamanda
yüzeyden sıyrılacak ve mümkün olan en erken zamanda yeniden yüzeye serilecektir.
Ayrıca, bitkisel toprağın yağmur ve rüzgar gibi etkenlerle kayıplarının önlenmesi için,
üzeri kapatılacaktır.
Proje kapsamındaki ocaklar, konkasör tesisi ve beton santrali faaliyetleri projenin
inşaat aşamasının bitimi ile son bulacaktır. Bu üniteler yalnızca Ankira Barajı ve HES
Projesi kapsamında kullanılacak ve inşaat çalışmalarının ardından sökülerek alandan
uzaklaştırılacaktır. Daha sonra, bu alanların eski haline döndürülebilmesi için arazi ıslahı
çalışmaları yürütülecektir.
İnşaatın sona ermesi ile beraber kullanılan kazı fazlası malzeme depo sahaları
hakkında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında gerekli
188
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
izinler alınması halinde kalıcı kazı fazlası malzeme depo alanı olarak düzenlenecektir. Bu
kapsamda seçilen Kazı Fazlası Malzeme Sahasının mevcut durumunu ve depolama sonrası
durumunu gösterir harita Ek-10’da verilmiştir.
Proje kapsamındaki göl çevresinde peyzaj öğeleri yaratmak ve diğer amaçlarla
yapılacak saha düzenlemelerinin ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek
bitki ve ağaç türleri ile ilgili herhangi bir planlama yapılmamıştır. Bu konu ile ilgili
çalışmalar uygulama projeleri aşamasında yapılacaktır.
V.1.26. Yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel
kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek
etkilerin belirlenmesi,
Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. Malatya-Elazığ-BingölTunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (28/02/2013)
onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje alanını
kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı 1/100.000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir. Çevre
düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında kalmakta,
iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje üniteleri (baraj
göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında) ekolojik öneme
sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6).
Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün görüşü Ek20’de verilmiştir. Buna göre;“Söz konusu proje alanı Kurumumuz mevzuatını ilgilendirir
herhangi bir sit alanı içinde olmayıp Korunması Gerekli Kültür Varlığı olarak tescil kaydı
bulunmamaktadır. Ankira Barajı ve HES projesinin bulunduğu taşınmaz alanlar üzerinde
yapılan incelemede 2863 sayılı yasa kapsamına giren herhangi bir taşınmaz kültür
varlığına rastlanmamakla birlikte taşınmaz alanda yapılacak hafriyat çalışmaları
sırasında herhangi bir buluntuya rastlanması durumunda 2863 sayılı yasanın 4.maddesi
gereği çalışmaların durdurularak en yakın müze müdürlüğüne mülki idare amire haber
verilmesi gerekmektedir.” denmiştir.
Projede yapılacak inşai ve fiziki faaliyetler sırasında herhangi bir kültür varlığına
rastlanması halinde en kısa zamanda ilgili Müze Müdürlüğüne ya da Kültür Varlıkları ve
Müzeler Genel Müdürlüğüne haber verilecektir.
V.1.27. Diğer özellikler.
Bu bölümde değinilmesi gereken başka husus bulunmamaktadır.
189
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2. Projenin işletme aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine
etkileri ve alınacak önlemler,
V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek enerji üretim
miktarları, (Santralın çalışma süreleri)
Ankira Barajı ve HES projesi kapsamında yapımı planlanan tesislerden işletme
aşamasında kullanılacak olanlar baraj gövdesi, iletim tüneli, denge bacası, cebri boru ve
santral binasıdır. Bu birimlerin özellikleri Bölüm II.2’de ayrıntılı olarak verilmiştir.
Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
projesinin inşaat-montaj çalışmalarının 4 yıl içerisinde tamamlanması planlanmaktadır.
12,76 MWm/ 12,00 MWe kurulu gücündeki santralden toplam 24,34 GWh/yıl elektrik
enerjisi üretimi hedeflenmektedir. Faaliyet alanında 48 ay, ayda 30 gün ve günde 16 saat
çalışılması planlanmaktadır.
V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri (mansapta kalan yerleşim
yerlerine ilişkin su hakları, içme-kullanma, sulama, tarımsal faaliyetler, balık üretim
tesisi vb) ve etkileri (Projenin memba ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin
ekosistem üzerindeki etkilerinin birlikte değerlendirilmesi),
Projenin su kaynağı, peri suyunun membasında yer alan Büyüksu Çayıdır. Büyüksu
2927 m kotlarındaki Alimurat yaylalarından doğar. Akışını genellikle batı ve Güney batı
istikametinde sürdürerek proje yerine gelir.
Projenin faaliyet alanının; içme ve kullanma suyu temin edilen ve temin edilmesi
planlanan kıta içi yüzeysel su kaynakları havzasında kalıp kalmadığının belirtilmesi
hususunda DSİ 9. Bölge Müdürlüğü’ne görüş sorulmuştur (Bkz.Ek-13). DSİ 9. Bölge
Müdürlüğü’nün görüşünde; “proje alanı Bölge Müdürlüğümüz yetki ve sorumluluğunda
olan herhangi bir içme ve kullanma suyu temini amaçlı kıta içi yüzeysel su havzasında
bulunmamaktadır” denilmektedir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu Kapsamındaki Su Kullanım Hakkı Anlaşması
Yönetmeliği çerçevesince Mansap Su Kullanım Hakları Raporu hazırlanmış olup Orman
ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü 9. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır
(Bkz.Ek-17). Su Kullanım Hakları raporuna göre; Proje alanında sulama suyu kaynağını;
Büyüksu çayı oluşturmaktadır. Yapılan arazi etütlerinde bu derenin dışında YAS, kaynak
suyu gibi herhangi bir sulama suyu kaynağı bulunmadığı tespit edilmiştir. Ankira barajı ve
HES projesi kapsamında mansap su hakları yönünden etkilenecek olan arazilerin, II.
190
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
sınıf ( Mülga KHGM ) Çayır arazileri olduğu belirlenmiştir. Bu araziler çayır arazileri
olarak belirtilmiş ise de; büyük ölçekte hazırlanan bu haritalarda küçük tarım alanları ihmal
edilebilir niceliktedir. Çoğunlukla bu alanlarda sulama, geleneksel olarak ya salma sulama
ya da karık sulama yöntemleri ile yapılmaktadır. İleriki dönemlerde mevcut su hakkı tespit
edilmesi halinde işletme çalışması revize edilecektir.
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Mlazeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan Ekosistem
Değerlendirme Raporu Ek-15’de verilmiş olup, Ekosistem Değerlendirme Raporu’nda
Ankira Barajı için belirlenen aylık bazdaki çevresel akış debileri yüksek akım dönemi için
Nisan= 2.99 m3/s, Mayıs= 3.71 m3/s ve Haziran= 1.33 m3/s şeklindedir. Temmuz-Mart
aylarını kapsayan düşük akım döneminde her bir ay için 0.72 m3/s değeri önerilmiştir.
Minimum çevresel akış debisi YOA%10 debisine eşittir (= 0.72 m3/s). Yüksek akım
dönemi için önerilen çevresel akış debileri ilgili aylardaki doğal ıslak çevrenin % 73.9’unu
karşılayacak büyüklüktedir. Düşük akım döneminde hesaplanandan daha yüksek çevresel
akış değerleri önerilmiş olması nedeniyle çevresel akışla oluşacak ıslak çevre yukarıda
anılan değerden daha büyük olacaktır.
Tablo 92. Tüm Uzmanların (Ekolog, Hidrojeolog, Hidrobiyolog) Etkileşimli Değerlendirme Sonucu Ortak
Görüşlerini Yansıtan Can Suyu Miktarları
Haz.
Tem
.
Ağs.
Eyl.
Yıl.O
rt.
9.87
3.90
2.72
2.20
7.19
3.71
1.33
0.72
0.72
0.72
1.21
51.6
%
18.5
%
10.0
%
10.0
%
10.0
%
16.8
%
Değişken
Eki
m
Kası
m
Ara.
Oca
k
Şub.
Mar
t
Nis.
Ortalama
2.47
2.99
2.67
2.59
2.43
4.84
22.1
4
May
.
27.4
5
Q_Can
(Önerilen)
0.72
0.72
0.72
0.72
0.72
0.72
2.99
10.0
%
10.0
%
10.0
%
10.0
%
10.0
%
10.0
%
41.6
%
Q_Can_Öneri/
YOA (%)
V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna (Regülatörün Yapılacağı Yer Esas Alınarak Su
Kullanım Haklarının Belirlenmesi) ilişkin açıklamalar ve öneriler
Mansap Su Kullanım Hakları Raporu kapsamında (Bkz.Ek-17) proje alanında
yapılan incelemelerde; sulama suyu kaynağını; Büyüksu çayı oluşturmaktadır. Yapılan
arazi etütlerinde bu derenin dışında YAS, kaynak suyu gibi herhangi bir sulama suyu
kaynağı bulunmadığı tespit edilmiştir.
191
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.4. Mansaba bırakılacak su hesabı (havza özellikleri, yatak ve kesit durumu,
yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel ve ekosistem unsurlarının ihtiyaçları, varsa
ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, su
hakları savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı), doğal akımlar ile çizilen
debi süreklilik eğrileri ile uzun dönemli akımları gösteren tablo-şekiller, Nehirdeki
akımın son on yıllık akım değerleri, Enerji üretimine başlanıldığında mansaba
bırakılan su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yeri (Doğal hayatın devamı için
mansaba bırakılacak su miktarı projeye esas alınan son 10 yıllık ortalama akımın en
az %10’u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik ihtiyaçlar göz önüne alındığında bu
miktarın yeterli olmayacağının belirlenmesi durumunda miktar arttırılabilecektir.
Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 15.032011 tarih ve 21767 sayılı
yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin devamının sağlanması için gerekli çevresel akış
miktarını belirlemek üzere Hidrojeoloji Mühendisi, Hidrobiyoloji ve Ekoloji bilim
dallarından en az doktora yapmış öğretim görevlilerince “Ekosistem Değerlendirme
Raporunun” hazırlanarak Rapora eklenmesi, Belirlenen bu miktara mansaptaki
diğer teessüs etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmaları
belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır. Akımın son 10 yıllık
ortalamanın % 10’undan az olması halinde tamamı bırakılacaktır. Havzada teessüs
etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu tahsisleri, balık çiftlikleri vs.) rapor
içerisinde yer almalıdır.) [havzanın hidrolojik karakteri, ekolojik potansiyeli ile
havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirlerinin yanına bırakılan
miktarın enerji üretimine etkisinin dikkate alınması]
Ekosistem Değerlendirme Raporu’nda belirlenen ve Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan, canlı hayatının devamı için gerekli olan
çevresel/ekosistem su ihtiyacı ile DSİ 9.Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanan Mansap Su
Kullanım Hakları Raporu kapsamında belirlenen teessüs etmiş su hakları ihtiyacı için
toplamda bırakılması gereken çevresel/ekosistem suyu dere yatağına bırakılacaktır.
Ekosistem Değerlendirme Raporu ve DKMPGM Görüşü’ne Göre;
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Mlazeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan ve DKMPGM
tarafından onaylanan Ekosistem Değerlendirme Raporu Ek-15’de verilmiş olup, Ekosistem
Değerlendirme Raporu’nda Ankira Barajı için belirlenen aylık bazdaki çevresel akış
debileri çevresel akış debileri yüksek akım dönemi için Nisan= 2.99 m3/s, Mayıs= 3.71
m3/s ve Haziran= 1.33 m3/s şeklindedir. Temmuz-Mart aylarını kapsayan düşük akım
döneminde her bir ay için 0.72 m3/s değeri önerilmiştir. Minimum çevresel akış debisi
YOA%10 debisine eşittir (= 0.72 m3/s). Yüksek akım dönemi için önerilen çevresel akış
debileri ilgili aylardaki doğal ıslak çevrenin % 73.9’unu karşılayacak büyüklüktedir. Düşük
192
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
akım döneminde hesaplanandan daha yüksek çevresel akış değerleri önerilmiş olması
nedeniyle çevresel akışla oluşacak ıslak çevre yukarıda anılan değerden daha büyük
olacaktır.
Mansap Su Kullanım Hakları Raporu’na Göre;
Mansap Su Kullanım Hakları Raporu, Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel
Müdürlüğü 9. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmış olup Ek-17’de verilmiştir. Yapılan
arazi etütlerinde bu derenin dışında YAS, kaynak suyu gibi herhangi bir sulama suyu
kaynağı bulunmadığı tespit edilmiştir.
Tablo 93. Ankira Barajı İçin Bırakılması Gereken Su Hakkı ve Can Suyu Miktarları
Ekosistem
Değerlendirme
Su Hakları Raporu
Ankira Barajı
Raporu'nda
Ankira Baraj
Kapsamında Balık
İçin Bırakılması
Önerilen ve
Yeri Onaylı
Üretim İstasyonu ,
DKMPGM
GerekenToplam Aylık Ortalama
AYLAR
tarafından
Değer
Akımları (m3/s)
Değirmen,Sulama
3
(m /s)
Onaylanan Can
ve İçme Suyu Su
3
Suyu
Miktarları
İhtiyacı (m /s)
(m3/s)
Ocak
-
0,72
0,72
Şubat
-
0,72
0,72
< 2,59
< 2,43
Mart
-
0,72
0,72
< 4,84
Nisan
-
2,99
2,99
< 22,14
Mayıs
-
3,71
3,71
< 27,45
Haziran
-
1,33
1,33
< 9,87
Temmuz
-
0,72
0,72
< 3,90
Ağustos
-
0,72
0,72
< 2,72
Eylül
-
0,72
0,72
< 2,20
Ekim
-
0,72
0,72
< 2,47
Kasım
-
0,72
0,72
< 2,99
Aralık
-
0,72
0,72
< 2,67
Yukarıdaki Ankira Barajı için bırakılması gereken su hakkı ve can suyu miktarları
tablosundan da görüleceği üzere, Ocak-Aralık aylarını kapsayan tüm aylarda yeterli akım
mevcuttur. Ortalama akım değerleri ile Ankira barajı için bırakılması gereken toplam can
suyu miktarları kıyaslandığında tüm aylarda santralin çalışması mümkün görülmektedir.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler
Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanan uzun yıllar aylık ortalama akım değerlerini içeren
Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Akımları (m3/s) Ek-13’de verilmiştir. Doğal akımlar ile
çizilen debi süreklilik eğrileri ve akım gözlem istasyonlarına dair bilgiler Bölüm IV.2.6
başlığı altında verilmiştir.
193
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanı ve civarında DMİ tarafından işletilen Çat, Gökoğlan ve Karlıova
meteoroloji istasyonları mevcut olup, bu istasyonla ilgili bilgiler, rapor içerisinde
Hidrometeorolojik bulduru haritasında verilmiştir. Proje yağış alanı Türkiye ortalamasının
üstünde yağış almaktadır. Baraj yerine en yakın meteoroloji istasyonu olan Karlıova
meteoroloji istasyonudur. Yıllık toplam yağış 721,1 mm olup, toplam yağış, Türkiye
ortalaması olan 643 mm’den fazladır.
Dere yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yerlerinin
belirlenmesi hususunda, ilgili Bölge Müdürlüğü’nün görüşü alınarak uygun yer ve dizayn
buna göre belirlenecektir. Dere yatağına bırakılacak çevresel akış miktarının tespiti için
online (GPRS Modem)AGİ istasyonları kurulacaktır. Belirli periyotlarla DSİ 8. Bölge
Müdürlüğü’ne rapor verilecektir.
Proje kapsamında; DSİ Genel Müdürlüğü’nün bilgisi ve izinleri dışında dere
yatağında uygun akış koşullarının sağlanması, dere yatağına herhangi bir müdahalede
bulunulmaması, dere yatağına kesinlikle malzeme dökülmemesi, yatak kesitinin
daraltılmaması ve doğal hayatın devamlılığı için gerekli su miktarının bırakılması ve
kontrollerinin yapılması hususlarına riayet edilecektir.
V.2.5. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su
ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve
ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş
sistemleri ile mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim (Balık geçidi ve
merdivenleri çalışır duruma geldiklerinde, içlerinin tam su dolu ve bölmelerin
üzerinde su taşıracak halde işlevsel olması, gerektiğinde nehre kilitli olan ve kısmi göç
yapan türlerin balık geçidi yaklaşımını bulmalarına yardımcı ilave donanım
montajının dahil edilmesi)
Sucul ekosistemin en önemli elemanları olan balıkların yaşam döngülerinin bir
parçası olan göç faaliyetlerinin proje ile kesintiye uğratılmaması için yapımı zorunlu olan
Balık Geçitleri ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiş olup, ayrıca Ekosistem Değerlendirme
Raporunda da verilmiştir.
Balık geçitleri, bu tür barajlarda, projelendirme yapılırken mutlaka düşünülmesi
gereken oluşumlardır. Fiziksel bir engel olarak baraj yapıları nehrin üst kısımları ve alt
kısımları arasında hareket eden türlerin geçişini engellemektedir. Balıkların göçlerini
engelleyen bir yapı olarak görülen baraj yapılarındaki bu olumsuzluklar, balık geçitleri ile
kısmen çözümlenebilmektedir. Balık geçitleri, yapımı gerçekleştirilen barajın konumuna
ve özelliklerine göre düzenlenmektedir.
194
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Sudaki çözünmüş oksijen miktarı balıkların yüzme kabiliyetini etkilemektedir.
Çözünmüş oksijen normalden 1/3 daha az ise, balıkların yüzme kabiliyeti % 60 oranında
azalır. Bu nedenle sudaki oksijen miktarı, balık geçitlerinin projelendirilmesinde dikkate
alınmalı ve oksijen içeriği düşük olan sularda nispeten düşük su hızları tercih edilmelidir.
Balıklar karanlıktan korktuklarından balık geçitlerinin üstünün açık olarak inşa edilmesi
veya geçide ışık verecek aydınlatma pencerelerinin inşa edilmesi gereklidir. Balık
geçitlerinin üstünün açık olarak inşa edilmesi bakım, onarım ve işletme hizmetleri
yönünden tercih edilmektedir. Özellikle üstü kapalı ve galeri şeklinde inşa edilen balık
geçitleri, feyezan sırasında silt ile dolmakta ve çalışamaz duruma gelmektedir. Bu nedenle,
balık geçidinin üstü açık olması ve zorunluluk olmadıkça üstü kapalı olarak inşa
edilmemelidir. Balıklar ani su akım hızı değişmelerine karşı hassasiyet gösterirler. Bu
nedenle balığın geçide yönlendirilmesinde yüksek su hızı yerine, tedricen artan su akım
hızları tercih edilmelidir (Bekişoğlu vd.,1987).
Baraj gölündeki oksijen bakımından fakir dip sularının enerji üretimi için
kullanılması mansap suyundaki çözünmüş oksijen seviyesini düşürür. Tam aksine baraj
savakları suyun havalandırılmasını sağlayarak baraj mansabında aşırı çözünmüş oksijen
doygunluğuna sahip olmaktadır. Yüksekten düşen sular nedeniyle hava azotunun aşırı
doygunluk düzeyinde çözülmesi de balıklar için öldürücü olabilmektedir İnsan kaynaklı
göç bariyerleri, göç yolunu geçilmez hale getirmesinden ve/veya balıkların yumurtlama
bölgesine erişimini engellemesinden dolayı salmonid populasyonlarının hem sayısını hem
de büyüklüğünü düşürmektedir (Slaney et al., 1996).
Göç eden balık popülasyonlarının bir kısmı balık geçitleri bulunmasına rağmen bu
geçitlerden geçememektedir. Örneğin Amerika’daki Colombia nehrinde yapılan bir
çalışmada balıkların % 2 ila 10’luk bir kısmının geçitlerden geçemediği tespit edilmiştir.
Yine benzer şekilde Kanada’daki Fraser nehrinde O. nerka populasyonunun % 25’inin
geçitlerden geçemediği (Hinch and Bratty, 2000) ve Kuzey İskoçyada Conon nehrindeki
Salmo salar’ın %37’sinin geçitlerden geçemediği saptanmıştır (Gowans et al., 2003).
Hinch ve Bratty (2000) elektromiyogram telemetrisi ile yaptıkları çalışmada neden bazı
balıkların geçitlerden geçemediğini araştırmışlardır. Yaptıkları çalışmada başarısız olan
balıkların geçide girmek için ardışık şekilde girişimde bulunduklarını, kritik yüzme hızının
üzerinde uzun süre yüzmeye çalıştıklarını, nispeten hızlı akıntı olan bölgede yüzdüklerini
tespit etmişlerdir. Tam tersine başarılı olan balıkların ise ilk seferde geçide girebildiklerini,
yüksek hızda nispeten kısa süreli yüzdüklerini ve akıntının nispeten düşük olduğu bölgede
yüzdüklerini bulmuşlardır. Hinch ve Bratty (2000) bu gibi durumların balıklarda anaerobik
metabolizmayı arttırdığını ve dolayısıyla balıkların fizyolojik olarak tükenmesine yol
açtığını öne sürmüştür. Başarısız olan balıklarda ölçülen plazma laktat, glukoz ve plazma
iyon seviyeleri, geçitten geçebilen balıklardaki ile karşılaştırıldığında balıkların strese de
maruz kaldığı tespit edilmiştir (Young et al., 2006). Dolayısıyla balıkların sadece fizyolojik
195
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
tükenme ile değil aynı zamanda strese de maruz kaldığı ve balık geçitlerinin popülasyonlar
için bir dar boğaz olabileceği öne sürülmüştür (Pon et al., 2009).
Sonuç olarak, balık geçitleri toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla
akarsular üzerinde gerekli yapıların tesis edilmesiyle akım düzeni bozulan akarsularda,
mevcut canlıların zarara görmemesi için tesisin bünyesinde inşa edilen yapılardır. Balık
geçitlerinin inşa amaçlarına uygun olarak çalıştıkları, balık geçidinin memba ve
mansabında aynı türlerin tespit edilmesiyle anlaşılabilir. Balık geçitleri, regülatör ve baraj
inşasından önce etüd aşamasında ele alınmalı ve sistemin bir parçası olarak
düşünülmelidir. Balık geçitlerinin inşası için gerekli veri toplama çalışmalarının yapılması
son derece önemlidir. Bu bakımdan, konu hakkındaki çalışmalara gerekli önem verilmeli,
havzanın su ürünleri yapısı, burada inşa edilecek olan balık geçidinin tipi, karakteristikleri,
ekonomisi, rantabilitesi, v.b. gibi hususlar çok iyi araştırılarak, mevcut geçitlerin ihtiyaca
cevap verip vermediği tespit edilmelidir. Belirlenen balık geçidi ihtiyaçları göz önüne
alınarak, gerekli görülen yerlere inşa edilmelidir. Ayrıca inşa edilen balık geçitlerinin
işlerliğinin sağlanması için bakım ve onarım işletmelerine azami titizlik gösterilmelidir
(Bekişoğlu vd.,1987).
Ülkemizde mevcut baraj ve regülatörlerde ya balık geçidi yoktur ya da iyi
çalışmamakta, hatta önemli bir kısmının çalışmadığı gözlemlenmektedir. Bunun nedeni
olarak da balık geçitlerinin yapılırken yukarıda bahsedilen ve yapılması gereken (göç eden
balık faunası, balıkların yüzme hızı, ortalama balık boyu, hangi balık geçidinin uygun olup
olmayacağı, balık geçidine verilmesi gereken su debisi vb.) araştırmaların dikkate
alınmamasından ve sadece balık geçidi yapmış olmak için yapılmasından dolayı bu
geçitlerden hiçbir şekilde yararlanılmamaktadır. Bu durumda hem işletmeler ekonomik
olarak büyük ölçüde zarar görmekte hem de akarsuda yaşayan göç edici tüm balıklar
olumsuz derecede etkilenerek popülasyonları da giderek azalmaktadır. Balık geçit tipleri
arasında ülkemizde genellikle orifisli ve havuzlu tip balık geçitleri uygulanmaktadır
(Tüfek, 2009).
Ankira Barajı ile Büyüksu Çayı üzerinde yapılması gereken balık geçidinden
geçmesi muhtemel balık türleri EK-15’de verilen Ekosistem Değerlendirme Raporunda
verilmiştir. Söz konusu raporda bölgenin balık populasyonları düşünülerek proje için en
uygun balık geçidi tipinin basamaklı ve havuzlu balık geçitleri olacağı değerlendirilmiştir.
Basamaklı ve Havuzlu Balık Geçidi
Baraj özellikleri dikkate alındığında en uygun balık geçidi yapısının havuzlu
geçitler olduğu görülmektedir. Bu barajda yapılacak balık geçidinin bölge balıklarının
biyolojik ve ekolojik özellikleri dikkate alındığında havuzlar arasındaki geçiş bölmelerinin
196
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
yükseklik ve enlerinin 20 cm’den küçük olmaması gerekmektedir. Ayrıca balık
merdivenlerinin derinliği ve basamaklar arasındaki yükseklik ve basamaklar arasındaki
mesafe ve genel eğimleri açısından da standartlara uygun olmalıdır.
Havuzlu geçidin çalışma prensibi, membadan mansaba kadar bütün kanalı, ardışık
basamaklı havuzlar oluşturacak şekilde perde duvarları ile bölümlere ayırmaktır. Su,
genellikle perde duvarlardaki açıklıklardan geçer ve sudaki potansiyel enerji havuzlarda
kademeli olarak kırılır. Balıklar, perde duvarlarda tabanda veya üstte bulunan açıklıkları
kullanarak bir havuzdan diğerine geçer. Göç eden balıklar sadece perde duvarlardan
geçişte yüksek akış hızları ile karşılaşırken, hızın düşük olduğu havuzlar sığınma ve
dinlenme imkânı sağlar. Havuzlu geçitlerin dip canlıları tarafından aşılabilir olması için
balık geçidi tabanının pürüzlü olması şarttır. Bu pürüzlülüğü sağlamak için; balık geçidi
taban betonu döküldükten hemen sonra, çapları 10 ila 20 cm arasında değişen taş bloklar,
bir kısmı taban betonuna gömülüp sabitlenecek şekilde yerleştirilecektir.
Şekil 19. Basamaklı balık geçidi örneği
Ülkemizde var olan bir çok balık geçidinin iyi çalışmadığı bilinen bir gerçektir.
Bunun önüne geçilebilmesi için balık geçitlerinin hem projelendirilmesi hem de
uygulanması aşamalarında balık geçidini tasarlayan ve inşaatı gerçekleştiren firma ile
Hidrobiyolog uzmanlar arasında işbirliği gerekmektedir.
Balık geçitlerini yaparken; Balık geçidi girişinin akıntının yüksek olduğu nehir
kıyısına konuşlandırılması, kıyı bölgesindeki taban yapısı ile balık geçidi tabanının
birbirine kolayca bağlanması ve aşınmalara karşı dayanıklı olması, su çıkış noktasına
(türbin veya derivasyon tüneli) olabildiğince yakın bir noktaya balık geçidi çıkışının da
197
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
konumlandırılması, balıkların balık geçidi çıkışının bulamaması yada bu bölgeye
yönlenememesinin önüne geçmek için çağırma suyu hızının 0.8-2.0 m/sn arasında olması,
ayrıca balık geçidi içindeki akıntı hızının da 2 m/sn’yi geçmemesi, balık geçidi girişindeki
çağırma akıntısının 45 derecelik açıdan az olacak şekilde bırakılması, balık geçidinin dipte
yaşayan omurgasız ve diğer sucul canlıların da geçişine uygun taban yapısıyla inşa
edilmesi, havuzlu tiplerde havuzlar arasında 2 metreden az mesafe olması ve taban
tasarımında 0.2 m kalınlığında malzeme ile kaplama yapılmasına dikkat edilmelidir.
Ayrıca sıklıkla kontrol yapılarak tıkanma, bozulma, aşınmalara karşı çözüm üretilmesi ve
doğal görünüme uygun tasarımların yapılması gerekir (Tüfek, 2009).
Bu kapsamda ÇED çalışmaları sonrasında inşaat döneminden önce kati projelerin
hazırlanması amacıyla alanda yapılacak detay topoğrafik ölçümler sonucunda balık geçidi
projesinin yukarıda önerilen özelliklere uygun olarak projelendirilmesi yapılacaktır.
Projenin sucul ekosisteme olası etkileri ve alınması gerekli önlemler EK-15’de
verilen Ekosistem Değerlendirme Raporu Hidrobiyoloji bölümünde detaylı olarak
değerlendirilmiştir.
Proje kapsamında Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde
(Bkz.EK-20);
“Proje faaliyet alanı içerisinde kalan mera ya da tarım arazileri için vasıf
değişikliği yapılabilmesi açısından, 4342 Sayılı Mer’a Kanununun ilgili hükümlerine
göre, tarım arazilerinin tarım dışı amaçlı kullanımının sağlanabilmesi açısından ise, 5403
Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun ilgili hükümlerine göre proje
faaliyete geçmeden evvel, Müdürlüğümüzden ayrıca izin alınması gerekmektedir.
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunun 7.Maddesine göre; su ürünleri üretim ve istihsal
sahalarının doldurulması, kurutulması, kısmen veya tamamen şeklinin değiştirilmesi veya
buralardan kum, çakıl, taş çıkarılması, taş, toprak, moloz ve benzeri maddelerin bu sulara
dökülmesi gibi durumların söz konusu olduğu hallerde, 9. Maddesine göre ise Iç sular
şayet sulama, enerji istihsali gibi maksatlarla kullanılacak ise üreme ve istihsale olumsuz
tesir edebilecek bu teşebbüsler sırasında, mevcut su ürünlerinin yaşama, üreme,
muhafaza ve istihsalini zarardan koruyacak tedbirlerin alınması,
Kanunun 20. Maddesine göre su ürünlerinin ya da bunları tüketenlerin sağlığına
zarar veren maddelerin, iç sular ve denizlerdeki istihsal alanlarına veya civarına
dökülmesi veya döküleceği şekilde tesisatlar yapılması yasak olduğundan, faaliyetlerden
kaynaklanabilecek zararlı maddelerin su ortamına ulaşmasının engellenmesi,
198
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Aynı kanunun 22. Maddesine göre akarsularda su ürünlerinin geçmesine veya
yetişmesine engel olacak şekilde ağlar kurulması, bent, çit ve benzeri engelleme
faaliyetleri söz konusu olduğunda; yani akarsular üzerinde baraj ve regülatör gibi tesisler
kurulmuş ya da kurulacak ise su ürünlerinin geçmesine mahsus balık geçidi veya
asansörlerin yapılması ve bunların devamlı olarak işler durumda bulundurulması,
Söz konusu olan su kaynağı üzerinde daha önceden kurulmuş olan su ürünleri
yetişıiricilik çiftliklerinin, zarar görmemesi amacıyla tesislerin ihtiyacı olan su
miktarının, suyun fiziksel özellikleri bozulmayacak şekilde bırakılarak ( kapalı boru
sistemi v.s.) faaliyet gösterilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlara uyulacağının taahhüt edilmesi halinde Erzurum İli,
Çat İlçesi, sınırlarında Büyüksu Çayı üzerinde Ankira Enerji Uretim Ltd. Şti tarafından
yapılması planlanan “Ankira Barajı ve HES Malzeme Ocakları, Kırma Eleme Yıkama ve
Beton Santrali Projesi ile ilgili olarak il Müdürlüğümüz açısından bir sakınca
bulunmamaktadır.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
Bingöl İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde (Bkz.EK-20);
“Proje alanında kalan tarım arazilerinin korunması amacıyla 5403 sayılı kanun ile
proje alanında Mera alanları ile ilgili 4342 sayılı kanun ve 1380 sayılı Su Ürünleri
Kanunu kapsamında gerekli izinlerin alınması şartı ile Kurumumuzca herhangi bir sakınca
yoktur.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
V.2.6. Kati proje aşamasında; doğal hayatın devamlılığının sağlanabilmesi için dere
yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri, Akım Gözlem İstasyonu yerlerinin (AGİ)
istasyon kurulmasına uygun olarak dizayn edilmesi, AGİ kurulma aşamasında ilgili
DSİ Bölge Müdürlüğüne müracaat edilmesi ve söz konusu istasyonun ilgili firma
tarafından GPRS modemli cihazla donatılması ile ilgili işlemler,
Dere yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yerlerinin
belirlenmesi hususunda, ilgili Bölge Müdürlüğü’nün görüşü alınarak uygun yer ve dizayn
buna göre belirlenecektir. Dere yatağına bırakılacak çevresel akış miktarının tespiti için
online (GPRS Modem) AGİ istasyonları kurulacaktır. Belirli periyotlarla DSİ 8. Bölge
Müdürlüğü’ne rapor verilecektir.
199
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında; DSİ Genel Müdürlüğü’nün bilgisi ve izinleri dışında dere
yatağında uygun akış koşullarının sağlanması, dere yatağına herhangi bir müdahalede
bulunulmaması, dere yatağına kesinlikle malzeme dökülmemesi, yatak kesitinin
daraltılmaması ve doğal hayatın devamlılığı için gerekli su miktarının bırakılması ve
kontrollerinin yapılması hususlarına riayet edilecektir.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlama ve Tahsisler
Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanan uzun yıllar aylık ortalama akım değerlerini içeren
Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Akımları (m3/s) Ek-13’de verilmiştir.
V.2.7. Ulusal ve uluslararası mevzuatla korunması gereken alanlar üzerine etkiler,
Proje sahasının koruma alanları içerisinde kalıp kalmadığı Orman ve Su İşleri
Bakanlığı “GEODATA Coğrafi Bilgi Sistemi”ne, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü “2013 Yılı Korunan Alanlar Haritası” ve “Ava Açık ve Kapalı Alanlar
Haritası” na göre incelenmiş olup, söz konusu haritalar EK-8’de verilmiştir. Buna göre
faaliyet alanının yaklaşık 7,5 km batısında Çat (Vernecik Dağı) Yaban Keçisi Yaban
Hayatı Geliştirme Sahası yer almaktadır. Ayrıca ava açık ve kapalı alanlar haritasına göre
faaliyet alanı Ava Yasak Sahalar içerisinde yer almaktadır. Bunun dışında faaliyet alanı ve
yakın çevresinde Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar,
Tarihi Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm
Alan ve Merkezleri bulunmamaktadır.
Faaliyetin sucul ve karasal ekosisteme olası etkileri ve alınması gereken tedbirler
EK-15’ de verilen Ekosistem Değerlendirme Raporunda ayrıntılı olarak incelenmiştir.
V.2.8. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması, su tutulması sonucu mansapta
olabilecek değişimler, bu değişimlerin su kalitesine ve su ortamındaki canlılara
etkileri, doğal yaşam üzerine etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi, sucul yaşam,
sediment gelişi vb.), bu etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik alınacak önlemler
(olabilecek heyelana karşı alınacak önlemler dahil),
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Mlazeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan Ekosistem
Değerlendirme Raporu’nda su tutulması sonucu mansapta olabilecek değişimler detaylı
olarak verilmiştir (Bkz.Ek-15).
200
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.9. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler (su kullanımı( tarım
alanlarının sulanması v.b.), proje debisi, iletim kanalının uzunluğu, Su kaynağı
yatağının genişliği, alüvyon yapısı içme suyu sondaj kuyu yerlerinin gösterilmesi, vb.
parametrelerin değerlendirilmesi ),
Bingöl ilinin büyük bir kısmı, tüf, aglomera, bazalt gibi volkanik kayaçlarla örtü
şeklinde kaplanmıştır. Su içeren havzalara makro ölçekte bakıldığından da; başlıcaları;
Çapakçur ovası, Solhan ve Karlıova ilçeleri potansiyel su havzaları (Akifler) olarak
söylenebilir.
Kış mevsiminin uzun ve yoğun kar miktarının yüksek olması uzun sürede eriyerek
akışa geçmesi, yer altı suyunu olumlu yönde etkilemektedir. Yukarıda adı geçen yerlerde
yeraltısuyu potansiyelinin yüksek olmasına rağmen kullanılan kısım çok azdır. Bu oranlarda
daha çok yüzey suları kullanılmaktadır. Karlıova merkezde açılan 100-150 metrelik
sondajlardan yaklaşık 20-30 lt/sn, Bingöl Merkez ve ovada açılan 100-150 metrelik
sondajlarda ise 10-25 lt/sn yeraltı suları suyu alınmaktadır. Yapımı planlanan faaliyetle;
Büyüksu Çayı üzerinde inşa edilecek olan Baraj gövdesi ile 1920,00 m maksimum su
kotunda alınan sular, 1163,90 m. uzunluğundaki iletim tüneli vasıtasıyla HES’e
iletilecektir. Bu planlamada proje debisi 27,18 m3/s olarak belirlenmiştir.
YÜZEYSEL VE YER ALTI İÇME SUYU KAYNAĞI BİLGİLERİ
ADI
Abitor
Metan İshale Hattı
Mirzan İshale Hattı
Gayt K.Sond.
Tarım İl Müdürlüğü
SSK İl Müdürlüğü
Beden Terbiyesi İl Müdürlüğü
TÜRÜ
Sondaj Kuyusu
Pınar
Pınar
Kuyu
Sondaj Kuyusu
Sondaj Kuyusu
Sondaj Kuyusu
YERİ
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
Bingöl Merkez
KAPASİTESİ (m3/yıl)
1.892.160
630.720
315.360
346.896
536.112
94.608
378.432
Erzurum İçme ve Sulama Suyu Projesi iki amaca yönelik olarak DSİ Genel
Müdürlüğü VIII. Bölge Müdürlüğü tarafından geliştirilmiştir. Projenin öncelikli amacı
Erzurum ilinin 25 yıllık içme suyu ihtiyacını karşılamaktır. İkinci amacı ise Sakalıkesik
Ovasında 12 038 ha sahayı sulamaktır. Söz konusu projenin kati proje aşamasında uygun
bulunan yerlerde sondaj ve araştırma kuyuları açılacaktır. Erzurum İlinin toplam 460,252
ha tarım arazisinin %23’ü (107,990 ha’ı) sulanmakta olup, %38’i (174,361 ha’ı) sulamaya
açılacak ve %61’i sulanabilecek alandır. Sulanan alanın %20’si DSİ tarafından %46’sı
(49.810 ha) Köy hizmetleri tarafından ve geriye kalan %34’ü (36.204 ha) halk tarafından
sulamaya açılmıştır. Tarım arazilerinin % 37.8’i (174.361 ha) sulamaya açılacak alandır.
201
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.10. Orman alanlarına olabilecek etki (orman yangınları da dahil) ve bu etkilere
karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması,
Projenin işletme aşamasında orman örtüsüne zarar verecek herhangi bir kirletici
veya ormana yönelik doğrudan bir müdahale söz konusu olmayacaktır. HES projelerinde
orman alanlarına etki genel olarak inşaat aşamasında ortaya çıkmaktadır. İnşaat
aşamasında ünitelere denk gelen kesimlerdeki orman örtüsü kesilmektedir.
İnşaat işlemleri sırasında tüm ünitelerde yapılacak kazı, doldurma, boşaltma ve
taşıma işlemlerinden kaynaklanacak toz emisyonu minimuma indirmek için tedbirler
alınacaktır. İnşaat alanında kullanılacak yollar özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda sürekli
arazöz ile sulanarak nemlendirilecektir. Böylece nakliye sırasında olusacak toz emisyonu
minimuma indirilecektir. Ayrıca savurma yapmadan yükleme boşaltma yapılacak,
kamyonların üzeri inşaat alanı dışındaki nakliye sırasında branda ile kapatılacaktır. İnsaat
aşaması süresince Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’ne uyulacaktır.
İşletme aşamasında orman alanlarına olumsuz bir etki söz konusu olmayacaktır. Olası
orman yangınlarına karşı gerekli her türlü koruyucu önlem alınacaktır. Şantiyede
muhtemel yangınlara karşı yangın söndürme tüpleri ve malzemeleri (tırmık, kürek, balta,
kova vb.) bulundurulacaktır. İşletmede yangın ihtimaline karşı her türlü tedbir alınacak ve
ilgili İdare ile ilişki kurulacaktır. Proje alanı ve yakın çevresinde orman yangınları
görülmesi durumunda seri bir şekilde Orman İşletme Şefliğine haber verilecek ve gerek
görüldüğünde olası yangınlara müdahalede şantiye personeli de görevlendirilecektir.
Proje ile ilgili olarak; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Erzurum Orman Bölge
Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme Değerlendirme Raporu ile Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ÇED İnceleme
Değerlendirme Raporu ve 1/100.000 Ölçekli Meşcere Haritası Ek-5’de verilmiştir.
Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusu
olmayıp, Elazığ ve Erzurum Orman Bölge Müdürlükleri görüşleri ile birlikte ÇED
İnceleme Değerlendirme Formlarında projenin orman alanı içinde bulunmadığı
belirtilmektedir (Bkz.Ek-5). 1 Nolu Kum Çakıl ocağı ve 2 Nolu Kaya Ocağı yerinin
meşcere tipi OT (Ağaçsız Orman Toprağı), diğer ocak alanları ise Z (Tarım Arazisi (Tarla,
Meyvelik, Sebzelik, Bağlık vs. gibi), OT (Ağaçsız Orman Toprağı) meşcere tipindedir.
202
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.11. Tarım alanlarına olabilecek etkiler ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin
tanımlanması,
Proje kapsamında Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde
(Bkz.EK-20);
“Proje faaliyet alanı içerisinde kalan mera ya da tarım arazileri için vasıf
değişikliği yapılabilmesi açısından, 4342 Sayılı Mer’a Kanununun ilgili hükümlerine
göre, tarım arazilerinin tarım dışı amaçlı kullanımının sağlanabilmesi açısından ise, 5403
Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun ilgili hükümlerine göre proje
faaliyete geçmeden evvel, Müdürlüğümüzden ayrıca izin alınması gerekmektedir.
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunun 7.Maddesine göre; su ürünleri üretim ve istihsal
sahalarının doldurulması, kurutulması, kısmen veya tamamen şeklinin değiştirilmesi veya
buralardan kum, çakıl, taş çıkarılması, taş, toprak, moloz ve benzeri maddelerin bu sulara
dökülmesi gibi durumların söz konusu olduğu hallerde, 9. Maddesine göre ise Iç sular
şayet sulama, enerji istihsali gibi maksatlarla kullanılacak ise üreme ve istihsale olumsuz
tesir edebilecek bu teşebbüsler sırasında, mevcut su ürünlerinin yaşama, üreme,
muhafaza ve istihsalini zarardan koruyacak tedbirlerin alınması,
Kanunun 20. Maddesine göre su ürünlerinin ya da bunları tüketenlerin sağlığına
zarar veren maddelerin, iç sular ve denizlerdeki istihsal alanlarına veya civarına
dökülmesi veya döküleceği şekilde tesisatlar yapılması yasak olduğundan, faaliyetlerden
kaynaklanabilecek zararlı maddelerin su ortamına ulaşmasının engellenmesi,
Aynı kanunun 22. Maddesine göre akarsularda su ürünlerinin geçmesine veya
yetişmesine engel olacak şekilde ağlar kurulması, bent, çit ve benzeri engelleme
faaliyetleri söz konusu olduğunda; yani akarsular üzerinde baraj ve regülatör gibi tesisler
kurulmuş ya da kurulacak ise su ürünlerinin geçmesine mahsus balık geçidi veya
asansörlerin yapılması ve bunların devamlı olarak işler durumda bulundurulması,
Söz konusu olan su kaynağı üzerinde daha önceden kurulmuş olan su ürünleri
yetişıiricilik çiftliklerinin, zarar görmemesi amacıyla tesislerin ihtiyacı olan su
miktarının, suyun fiziksel özellikleri bozulmayacak şekilde bırakılarak ( kapalı boru
sistemi v.s.) faaliyet gösterilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlara uyulacağının taahhüt edilmesi halinde Erzurum İli,
Çat İlçesi, sınırlarında Büyüksu Çayı üzerinde Ankira Enerji Uretim Ltd. Şti tarafından
yapılması planlanan “Ankira Barajı ve HES Malzeme Ocakları, Kırma Eleme Yıkama ve
203
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Beton Santrali Projesi ile ilgili olarak il Müdürlüğümüz açısından bir sakınca
bulunmamaktadır.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
Bingöl İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşünde (Bkz.EK-20);
“Proje alanında kalan tarım arazilerinin korunması amacıyla 5403 sayılı kanun ile
proje alanında Mera alanları ile ilgili 4342 sayılı kanun ve 1380 sayılı Su Ürünleri
Kanunu kapsamında gerekli izinlerin alınması şartı ile Kurumumuzca herhangi bir sakınca
yoktur.”
denilmektedir. Proje kapsamında bu hususlara riayet edilecektir.
19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve 28/02/1998 tarih 23272 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve 1380 sayılı
“Su Ürünleri Kanunu” hükümlerine uygun hareket edilecektir. Tarım arazileri ve mera
alanlarının kullanımı için gerekli tüm izinler inşaat çalışması başlamadan alınacaktır. Proje
kapsamında orman arazisi dışında kalan alanların kamulaştırma işlemleri; 2942 Sayılı
Kamulaştırma Kanunu ile bu kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs 2001 tarihli
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “Kamulaştırma Kanunu”na
göre gerçekleştirilecektir.
V.2.12. Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı
nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin
edileceği,
Proje kapsamında işletme aşamasında çalışacak personel sayısı 10 kişi olarak
planlanmaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında personelin sosyal ihtiyaçlarının
(WC, duş, mutfak, yatakhane vb.) şantiyeden, diğer ihtiyaçlarının ise yerleşim
birimlerinden karşılanması planlanmaktadır. İşletme aşamasında çalışacak olan
personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksular için santral alanı içerisinde fosseptik
kurulacaktır.
Bingöl İl Özel İdaresinin görüşünde belirtildiği üzere (Bkz.Ek-20) inşaat ve işletme
aşamasında yüzeysuyu, yer altı suyu ve kaynak sularının kullanımı ile ilgili olarak ilgili
kurumlardan gerekli izinler alınarak karşılanacaktır. Tesiste çalışacak personelin ihtiyaç
duyacağı içme ve kullanma suyu yakın çevrede bulunan kaynaklardan karşılanacak, bu
kaynakların yeterli olmaması durumunda Karlıova Belediyesinden tankerler vasıtasıyla
karşılanacaktır. Karlıova Belediyesi’nden alınan yazı Ek-19’da verilmiştir.
204
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.13. İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı
sonrasında oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi
karakteristiği, prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların içme suyu havzası
dışına çıkarılması, ne miktarlarda, nasıl verileceği,
İnşaat aşamasında günlük yaklaşık olarak 30 m3 civarında içme ve kullanma suyuna
ihtiyaç olacaktır. Bu suyun tamamının atık suya dönüştüğü varsayıldığında inşaat
aşamasında günlük 30 m3 civarında atık su oluşacaktır. İşletme aşamasında 10 kişinin
çalıştırılması planlanmaktadır. İşletme aşamasında çalışacak personel için 1,5 m3/gün su
tüketimi olacaktır.
Çalışacak personelden kaynaklı atık sular için inşaat aşamasında SKKY Madde32’ye göre paket arıtma sistemi kurulacaktır. Arıtma tesisinde biyolojik arıtmadan
geçtikten sonra çıkan su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1.‘e uygun olarak
arıtıldıktan sonra alıcı ortam deşarj standartları’na uygun olarak deşarj edilecek olup “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca deşarj izni alınacaktır. Arıtma tesisi
için, proje onayı 2012/9 sayılı ve “Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarj Tesisi Proje Onayı”
genelge kapsamında yapılacak olup, gerekli izinler alınacaktır.
İşletme aşamasında tesiste çalışan personelden kaynaklanacak atık sular 19.03.1971
tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümlerine uygun
olarak deşarj edilecektir.
İşletme aşamasında ise santral alanı içerisinde kurulması planlanan fosseptik 4 m x
3 m x 3 m ebatlarında 36 m3 hacimli olması planlanmakta olup, yaklaşık 20 günde bir
yatırımcı firma tarafından ücreti mukabilinde vidanjör vasıtası ile çektirilerek Karlıova
Belediyesine ait atıksu arıtma tesisine deşarj edilecektir. Söz konusu fosseptik planı, paket
arıtma tesis planı ve Karlıova Belediyesi izin yazısı Ek-19’da verilmiştir.
V.2.14. Konut, sosyal ve idari tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, bu
atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde
değerlendirileceği,
Ankira Barajı ve HES kapsamında yapılacak inşaat çalışmalarından kaynaklanacak
katı atıklar arasında, temel hafriyatı ve diğer hafriyat işlemlerinden kaynaklanacak atıklar,
inşaat çalışmalarından kaynaklanacak demir, tahta vb atıklar, ambalaj atıkları, çalışan
personelden kaynaklanacak evsel nitelikli atıklar yer almaktadır.
205
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İşletme aşamasında 10 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İnşaat ve işletme
aşamasında çalışacak personel için şantiye kurulacaktır. Personel barınma-konaklama gibi
duş, tuvalet vb. sosyal ihtiyaçlarının şantiyeden karşılanması planlanmaktadır. İnşaat
aşamasında çalışacak personelden kaynaklı günlük 256 kg/gün, işletme aşamasında
çalışacak personelden kaynaklı günlük 12,8 kg/gün katı atık meydana gelecektir.
Katı atık miktar ve özellikleri ile ilgili bilgiler V.1.22 başlığı altında detaylı olarak
verilmiştir.
Evsel nitelikli katı atıklar içerisinde; yemek atıkları, plastik, cam, büro atıkları
(kağıt vb.) türü atıklar bulunacaktır. Oluşacak evsel nitelikli bu atıklar şantiye alanında
kapalı kaplarda muhafaza edilecek ve faaliyet sahibi tarafından ücreti mukabilinde
Karlıova Belediyesi’nin uygun gördüğü alana dökülecektir. Söz konusu Karlıova
Belediyesi ile yazışmalar yapılmış olup, alınan yazı Ek-19’da verilmektedir.
V.2.15. Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları tesisin
en yakın yerleşim birimine uzaklığı ve kontrolü için alınacak önlemler,
Söz konusu proje yukarıdaki tabloda “Diğer Kaynaklar” içerisinde
değerlendirilmiştir. “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
Madde 23, 1.bendinin a fıkrasında belirtilen ve Ek VII’de verilen Tablo-5’te ki Şantiye
alanı için Çevresel gürültü sınır değerleri 70 dBA olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca ünitelerin inşaat işlemleri sırasında kullanılacak olan iş makinelerinin
gürültü seviyeleri en alt seviyede tutulacak ve en yakın yerleşim yerlerinin gürültüden
etkilenmemesi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Aynı zamanda yukarıda yapılan
hesaplamalarda tüm makinelerin aynı anda kullanıldığı varsayılarak maksimum hesaplama
yapıldığından gürültü seviyesi etki alanı 60 metre bulunmuştur. Fakat tüm ünitelerin inşaat
aşaması birlikte başlamayacağı için söz konusu gürültü seviyeleri de 60 metrenin daha da
altına düşecektir. Zaten, inşaat süresi geçici olup işletme aşamasına geçileceği için de
ünitelere en yakın yerleşim yerleri gürültü oluşumundan kısa süreli etkilenecektir. Fakat bu
etkinin de gerekli önlemler alınarak minimum seviyede tutulması sağlanacaktır.
Gürültü hesapları ve gürültü kaynakları ile ilgili bilgiler V.1.23 başlığı altında
detaylı olarak verilmiştir.
206
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.2.16. Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemeleri, (ağaçlandırmalar ve /veya yeşil alan düzenlemeleri v.b.) ne kadar
alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri
Söz konusu bilgiler V.1.25 başlığı altında detaylı olarak verilmiştir.
V.2.17. Proje kapsamında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşımaların trafik
(araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilmesi.
Söz konusu bilgiler V.1.3 başlığı altında detaylı olarak verilmiştir.
V.2.18. Projenin işletilmesi aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre
açısından riskli ve tehlikeli olanlar,
Söz konusu bilgiler V.1.2 başlığı altında detaylı olarak verilmiştir.
V.2.19. Diğer özellikler.
Bu bölümde değinilmesi gereken başka husus bulunmamaktadır.
207
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri
V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları,
nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı
hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb. (Projenin
yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin
ortaya konulması)
Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
projesinin inşaat-montaj çalışmalarının 4 yıl içerisinde tamamlanması planlanmaktadır.
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı; inşaat aşamasında 200 kişi, işletme
aşamasında ise 10 kişi olarak planlanmaktadır. İnşaat işlemlerinde çalıştırılacak teknik
olmayan personel yöreden karşılanacaktır. Bölgedeki yerleşim birimlerinin nüfusu, inşaat
aşamasında çalışacak personel sayısı ve inşaat süresi düşünüldüğünde projenin bölgede
önemli bir ekonomik artış ve buna bağlı olarak nüfus hareketi, göç, eğitim, sağlık, kültür
ve diğer sosyal ve altyapı hizmetlerinde önemli bir değişiklik beklenebilir. İşletme
aşamasında çalışacak 10 personelin bölge ekonomisine önemli bir katkı yapması
beklenmemektedir. Ancak inşaat işlemleri sırasında kullanılacak malzeme ve ekipmanın
temini nedeniyle, inşaat çalışmaları süresince bölge ekonomisine az da olsa olumlu bir
etkisi olacaktır.
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden Sosyolog Doç.Dr.
Suavi Aydın tarafından hazırlanan Sosyal Etki Değerlendirme Raporu’nda belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-14) gerek arazi incelemeleri gerekse yöre halkıyla yapılan görüşmelerde;
Çimenözü (Hamzan) Köyü
2012 yılı ADNS sonuçlarına göre 149’u erkek 161’I kadın olmak üzere toplam 310
kişinin yaşadığı Çimenözü köyü, tamamen hayvancılığa dayalı bir ekonominin geçerli
olduğu bir yerleşim birimidir. Kış aylarında köyde çok az hane kalmaktadır (8-9 hane).
Yaz aylarında ise hane sayısı 20 ilâ 25 kadar olmaktadır. Köye bağlı Hasan Komu’ndaki
hane sayıları da hemen hemen aynıdır. Köyde 1000 kadar küçükbaş ve 150 kadar
büyükbaş hayvan mevcuttur. Köyün otlakları Hasan Komu bölgesinde Bingöl Dağı
yaylaları ya da Devle Yaylası olarak adlandrılan bölgededir. Nisan ayından Ekim ayının
sonuna kadar küçükbaş hayvanlar yaylada tutulmaktadır. Kışın ağıllarda tutulan
hayvanlar barajın üzerine yapılacağı Büyüksu Çayı’nın sol sahilindeki tapulu arazilerde
üretilen çayır bitkileriyle beslenmektedir. Genç nüfus büyük oranda İstanbul ve
Almanya’da çalışmaktadır. Köyde 4 sınıflı ilkokul mevcuttur ve burada 15 kadar öğrenci
208
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
öğrenim görmektedir. Ancak öğrenci sayısının azalması nedeniyle okulun önümüzdeki
öğrenim yılında kapatılması söz konusudur.
Geçitli (Gelan) Köyü
2012 yılı ADNS kayıtlarına göre 247’si erkek, 232’si kadın olmak üzere 70 hanede
toplam 479 kişinin yaşadığı Geçitli köyü, 1 km. güneyindeki Mollaşakir ve 4 km.
batısındaki Çukurtepe köyleriyle birlikte havzanın en kalabalık köyüdür. Diğer köylerle
karşılaştırıldığında bu yüksek nüfus, söz konusu iki köyle birlikte Geçitli köyünün bu
nüfusun geçimini temin edecek ekonomik altyapıyı koruduğunu göstermektedir. Köyde yaz
nüfusu ile kış nüfusu arasında dikkat çekici bir fark yoktur. Temel geçim biçiminin
hayvancılık olduğu köyde 10.000 kadar küçükbaş, 200 kadar büyükbaş hayvan
beslenmektedir. Küçükbaş hayvanlar, Mayıs ayının başından itibaren Yanan Tepe- Hasar
Mahallesi- Yeşiltepe Sırtı- Hasan Komu ve Hasanyayla sırtları çevresindeki otlaklara
çıkarılmakta ve Kasım ayı başında köye geri getirilmektedir. Köyün gençleri İstanbul’a
mevsimlik işçi olarak gitmektedir. Köydeki küçükbaş hayvan mevcudunun bir kısmı
ağıllara alınmakta, köy hanelerinin % 30 kadarı da havyanlarını Diyarbakır ve Urfa
civarında kiralanan kışlaklara götürülmektedir. Temmuz ayından itibaren, özellikle
Büyüksu Çayı kenarındaki çayırlar biçilmekte ve hayvanlarını kışın köyde tutan haneler
davarı bu aylarda biçilen otlarla beslemektedirler. Hayvan satıyı ise ağırlıklı olarak Ekim
ayında olmaktadır. Diyarbakır, Urfa ve Elazığ’a hayvan götürülerek satış yapıldığı gibi,
köye gelerek hayvan satın alan celepler de vardır. Köyde 4 sınıflı ilkokul mevcuttur. Bu
okulda 90-100 kadar öğrenci öğrenim görmektedir. Orkaokul için Dörtyol’a, lise için
Karlıova’ya gidilmektedir.
Bayındır Köyü
2012 yılı ADNS sonuçlarına göre 83’ü erkek, 82’si kadın olmak üzere toplam165
kişinin yaşadığı Bayındır köyü, havzanın kuzeyinde olup havza tabanında yer alan diğer
köylere göre müstakbel baraj gölü aynasından yaklaşık olarak 60 ilâ 80 metre kadar
yüksek bir konumdadır. Bu köyün geçimi de hayvancılığa dayanmaktadır. Köyde 5000
kadar küçükbaş hayvan mevcuttur. Hayvanlar köy civarındaki otlaklarda otlatılmaktadır.
Bu köyün konumu yaylaya benzediğinden, yaz aylarında hayvanları daha yüksek yerlere
çıkarma ihtiyacı da yoktur. Güz başında (ağırlıkıl olarak Ekim ayında) hayvanlar satılmak
üzere Diyarbakır’a ve Elazığ’a götürülmektedir. Köyde dört sınıflı ilkokul mevcuttur.
Burada 25 öğrenci öğrenim görmektedir. Ortaokul ve lise için ise Çat’taki yatılı okullar
tercih edilmektedir. Bu köyde çalışma çağı nüfusu, tamamiyle hayvancılıkla iştigal
ettiğinden mevsimlik iş göçü yoktur.
209
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir. Bayındır tek bir yerleşim birimi iken,
Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi mevcuttur. Bu üç köyün de yayılım alanı ve
sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha, sadece hayvancılık yapmaya müsait olup, arazi
büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır. Söz konusu arazi şahıs tapulu araziler, hazine
arazisi ve köy merası şeklinde tasnif edilmiştir.
V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi.
Ankira Barajı ve HES, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali
projesinden kaynaklanacak çevresel etkiler ve bunların etkilerini azaltmak amacıyla
alınacak önlemler rapor içerisinde ilgili bölümlerde değerlendirilmiştir. Projenin faydamaliyet analizi Bölüm III.3’de verilmektedir. Projenin çevresel etkileri inşaat ve işletme
aşaması olmak üzere iki başlıkta incelenmiş olup, inşaat aşamasında oluşacak etkilerin,
işletme aşamasına göre daha yoğun olduğu görülmektedir. Ancak inşaat aşamasında
oluşacak etkilerin çoğu süreklilik arz etmeyen etkiler olup, inşaat işlemlerinin
tamamlanması ile birlikte sona ermektedir.
İşletme aşamasında oluşacak etkilere baktığımızda inşaat aşamasına göre çok düşük
seviyede ve basit uygulamalarla önlenmesi mümkün etkiler olduğu görülmektedir.
Enerji üretiminde fosil yakıt olarak adlandırılan termik (doğal gaz, linyit, kömür,
fuel oil gibi) kaynakların kullanımının oluşturduğu çevresel etkiler bilinmektedir. Oysa
yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerjinin çevresel etkileri yok denecek kadar azdır.
Çevresel fayda-maliyet analizini bu kapsamda düşündüğümüzde, proje yenilenebilir
kaynaklardan enerji üreten bir tesis olması nedeniyle olumlu etkileri yüksek bir tesis olarak
değerlendirilmektedir.
V.3.3. Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi.( Proje
Alanı ve Etki Alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb. faaliyetlere
etkileri, projenin inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk
ilişkileri, bunların insan yaşamı üzerine etkileri ve Sosyo-Ekonomik Açıdan Analizi,
uygulamaya geçirilecek sosyal sorumluluk projeleri)
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden Sosyolog Doç.Dr.
Suavi Aydın tarafından hazırlanan Sosyal Etki Değerlendirme Raporu’nda belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-14) gerek arazi incelemeleri gerekse yöre halkıyla yapılan görüşmelerde;
“Sosyal etkiler bakımından en fazla etkilenen yerleşim Geçitli köyüdür. Geçitli
köyü otlaklarının bir kısmı (köy muhtarının beyanına göre 200 dönüm) su altında
kalmaktadır. Çimenözü ve Bayındır köylerinin çayır biçilen bir kısım arazisi de su altında
210
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
kalacaktır. Bu durumda bölgedeki hayvancılığın bu tesisten belirli ölçülerde etkileneceği
görülmektedir. Bayındır köyünün otlatma alanları, su altında kalacak sahanın tamamen
dışındadır. Bu durumda bu tesisin yapılması halinde bu köy bakımından geçim etkinliğinin
sürekliliğine zarar gelmeyeceği öngörülebilir. Çimenözü köyü, çayırlarını kaybedeceği için
etkilenecektir. Geçitli köyü ise hem çayırlık hem de otlak kaybına uğrayacaktır. Her üç
köyün de, tesislerden etkilenecek herhangi bir altyapı tesisi bulunmamaktadır. Ancak eğer
mevcut yollar kullanılacaksa, bu yollara girecek ağır tonajlı vasıtalar yüzünden bazı
köprülerin (bilhassa Geçitli’yi Karlıova’ya bağlayan yol üzerindeki köprünün) ve yolların
zarar göreceği ve ulaşımın aksayacağı değerlendirilmiştir.”
Projenin planlama aşamasından itibaren yakın köylerde yaşayan halk projeden
haberdar edilmiş, arazi gezilerini gözlemlemiştir. Erzurum İli Çimenözü köyü ile Bingöl İli
Dörtyol Köyü’nde çevre köylerin de katılımının sağlandığı halkı bilgilendirme toplantısı
düzenlenmiş, projenin çevresel etki değerlendirmesi hakkında bilgi verilmiştir. Projenin
inşaat aşamasında da yöre halkı ile irtibata geçilerek teknik ekip tarafından halka
bilgilendirmeler yapılacaktır.
211
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VI : İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE
SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
V1.1. Arazi ıslahı ve Reklamasyon Çalışmaları,
Ankira Barajı ve HES projesinin inşaat öncesi dönemi ve inşaat dönemi 4 yıl,
ekonomik ömrü 50 yıl olarak belirlenmiş, Proje ünitelerinin bakım ve onarımının düzenli
bir şekilde yapılması ve gerekli görüldüğü durumlarda yenilenmesi halinde, önerilen
tesisin uzun yıllar hizmet vermesi mümkündür.
Arazi ıslahı çalışmaları, arazinin fiziksel yapısının yörenin topoğrafyasına ve
ekolojisine uygunluğunu sağlamaya yönelik olacaktır. Böylece işletme alanının çevre
araziye yeniden entegrasyonu sağlanacaktır. Genel olarak; arazi ıslah çalışmaları, alan
tesviyesi ve şekillendirilmesi işlemlerini kapsayacaktır. Üretim çalışmaları esnasında
yüzeyden sıyrılarak alınan bitkisel toprak, üretim çalışmalarından sonra alana yeniden
serilecektir. Ardından faaliyet alanının doğal bitki örtüsüne uygun türlerle bitkilendirme
çalışması yapılacaktır. HES inşaatı tamamlandığında tesisler işletmeye kapandığında,
taşınabilir ekipmanlar sökülüp götürülecek ve sıyrılan bitkisel toprak tekrar yüzeye
serilecektir.
Arazi ıslahı ve reklamasyon çalışmaları kapsamında; toprak muhafaza, drenaj, alan
tesviyesi, teraslama, bitkilendirme işlemleri yer alacaktır.
Proje kapsamındaki malzeme ocakları, konkasör tesisi ve beton santralinin
faaliyetleri projenin inşaat aşamasının bitimi ile son bulacaktır. Projenin inşaat
çalışmalarının tamamlanması ve işletmeye geçilmesi sırasında, inşaat işlemleri için
kullanılan ve baraj gölü altında kalmayan alanlarda alanın daha önceki kullanımına ve
çevre alanların kullanımına uygun olarak arazi ıslah çalışmaları yapılacaktır.
V1.2. Mevcut su kaynaklarına etkiler,
Projenin ömrünün dolması ile beraber işletmenin faaliyete kapatılması söz konusu
olduğunda; nehir doğal akışa uygun hale gelecek, mansabındaki su seviyesi nehir yatağının
eski konumuna yükselecektir. Bu durumda nehrin (çayın) doğal akışı bozulmayacaktır.
212
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
VI.3. Olabilecek hava emisyonları,
Proje ünitelerinin inşası sırasında gürültü ve toz emisyonu oluşumu söz konusu
olacaktır. İnşaat aşaması boyunca, gürültü ve toz oluşumuna bağlı olarak oluşacak etkiler
çeşitli önlemlerle azaltılmaya çalışılacaktır.
İnşaat faaliyetleri kapsamında kullanılacak iş makinelerinden kaynaklanacak
emisyonlar geçici ve aralıklı olacaktır. Proje alanında ekskavatör, kamyon, yükleyici v.b.
ağır iş makineleri kullanılacaktır. Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında
kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak
şantiyede oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde veya ruhsatlı izinli benzin
istasyonlarında yapılacaktır.
Faaliyet süresince kullanılacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecek ve
araçların egzoz gazları için 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu
olacaktır. Proje alanında kullanılan iş makinelerinde yakıt olarak dizel yakıtı kullanılacak
olup, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak işçiler için kurulacak şantiyede, ısınma
amaçlı kömürden ve elektrik enerjisinden faydalanılacaktır.
213
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VII : PROJENİN ALTERNATİFLERİ
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji, Alınacak
Karşılaştırılması ve Tercih Sıralaması Belirtilecektir.)
Önlemler,
Alternatiflerin
Ankira Projesinde ilk hazırlanan fizibilite raporuna göre maksimum su kotu
1925,00 m ve santral kuyruksuyu kotu 1850,00 m olarak belirlenmiştir. Ancak taşkın
anındaki maksimum su kotunun 1925 m olarak belirlenmesi durumunda Çimenözü
mevkiindeki evlerin bir kısmı su altında kalmaktadır. Ayrıca Manda deresi ile Çimenözü
deresinin birleştiği kısımlardaki zemin yapısının geçirimli olabilmesi ihtimali ve
maksimum su seviyesinin 1925 m ve kuyruksuyu seviyesinin 1850 m olarak seçilmesi
durumunda iletim yapısının uzunluğunun çok artması gibi nedenlerle Maksimum Su
Seviyesi 1920 m olarak belirlenmiş ve 1850, 1860 ve 1865 m kuyruksuyu kotları alternatif
olarak çalışılmıştır.
Çalışılan alternatiflerle ilgili hazırlanan Alternatifli Genel Yerleşim Planı ve uydu
görüntüsü Ek-11’de verilmiştir. Bu alternatifler içerisinden Alternatif-I en uygun çözüm
olarak tespit edildiğinden revize fizibilite raporunda bu durum önerilmiştir. Ancak kati
proje aşamasında yapılacak detaylı jeolojik araştırmalar neticesinde diğer alternatifler de
uygulanabilecektir.
Tablo 94. Proje Alternatiflerinin Karşılaştırılması
ÜNİTE
ALTERNATİF
I (Seçilen)
ALTERNATİF
II
ALTERNATİF
III
ALTERNATİF
IV
ALTERNATİF
V
PROJE DEBİSİ
27.18 m³/s
25.92 m³/s
27.64 m³/s
20.00 m³/s
21.35 m³/s
TALVEG
KOTU
1 874.08 m
1 874.08 m
1 867.00 m
1 910.00 m
1 874.08 m
KRET KOTU
1 923.00 m
1 923.00 m
1 923.00 m
1 920.00 m
1 923.00 m
1 920.00 m
1 920.00 m
1 920.00 m
1 920.00 m
1 920.00 m
1 163.90 m
TÜNEL
2 245.36 m
TÜNEL
‐
5 430.00 m
2 830.00 m
KANAL
TÜNEL
293.75 m
486.00 m
100.00 m
335.00 m
1 680.00 m
1 865.00 m
1 860.00 m
1 865.00 m
1 860.00 m
1 850.00 m
TAŞKIN
ANINDA MAX.
SU KOTU(SU
ALMA KOTU)
İLETİM
YAPISI TİPİ
UZUNLUĞU
CEBRİ BORU
BOYU
KUYRUKSUYU
SEVİYESİ
214
ALTERNATİF
VI
19.13 m³/s
1 874.08 m
1 928.00 m
1 925.00 m
2 830.00 m
TÜNEL
1 680.00 m
1 850.00 m
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VIII : İZLEME PROGRAMI
VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletmesi ve işletme
sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı, Çevre Yönetim ekibi,
Proje kapsamında oluşturulacak izleme planı çevresel faaliyetlerin yoğun olduğu
inşaat dönemini kapsayacak olup ayrıca işletme aşamasında oluşacak etkileri de
içerecektir. Projenin işletme aşaması (proje ömrü) uzun bir dönemi kapsadığından işletme
sonrası için izleme planı önerisi yapılmamıştır. Ankira Barajı ve HES, Konkasör Tesisi ve
Beton Santrali projesi kapsamında inşaat ve işletme döneminde izlenmesi önerilen çevresel
etkiler Bölüm VIII.2.’de tablo halinde verilmiştir. Projede İnşaat faaliyetlerinin izlenmesi
amacıyla oluşturulacak izleme programı dahilinde izleme çalışmalarını yürütecek Çevre
Yönetim Ekibinde en az 1 Çevre Mühendisi’nin yer alması amacıyla gerçekleştirilmesi
uygun olacaktır.
Ç.E.D. Yönetmeliği Madde 18 (3) (Değişik:RG-30/6/2011-27980) bendinde; “Proje
sahibi veya yetkili temsilcisi, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki
Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat,
işletme ve işletme sonrası dönemlerine ilişkin izleme raporlarını Bakanlığa veya Valiliğe
iletmekle yükümlüdür” denilmektedir. Planlanan projenin izleme raporları ve izlemesi belirli
periyotlar halinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.
Acil Müdahale Planı konusunda detaylı bilgiler Bölüm V.1.2 başlığı altında
verilmiştir.
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik
Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri” başlığı altında belirtilen hususların
gerçekleştirilmesi ile ilgili program.
Ankira Barajı ve HES, Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi ve Beton Santrali projesi
kapsamında rapor içerisinde belirtilen ve aşağıda tablo halinde değerlendirilen
parametrelerin izlenmesi, önerilen önlemlerin ve taahhütlerin gerçekleştirilmesi projenin
inşaat aşaması süresince izlenecek ve raporlanacaktır.
İzleme çalışmaları rapor içerisinde ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen süreler
dikkate alınarak yapılacaktır. İnşaat aşamasında yapılacak olan izleme çalışmaları
komisyon tarafından belirlenen süreler içerisinde Yeterlilik Belgesi Tebliği Ek: 4, Nihai
ÇED Raporunda Verilen Taahhütlere Ait Yatırımın İnşaat Dönemi İzleme-Kontrol Formu
düzenlenerek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.
215
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Tablo 95. İzleme Planı
İzlenecek
İzleme Yeri
Parametre
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İzleme Nedeni
İzleme
Süresi
İzleme Yöntemi
Sorumluluk
Çalışmalar
Süresince
Gerekli
ölçümlerin
yapılması ve
görsel tetkik,
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Görsel Tetkik
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Gerekirse
ölçümlerin
yapılması ve
görsel tetkik,
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Görsel Tetkik
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Gerekirse
ölçümlerin
yapılması ve
işitsel tetkik,
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Görsel Tetkik
İnşaat
Firması
Çalışmalar
Süresince
Görsel Tetkik
İnşaat
Firması
İnşaat Aşaması
Hava
Kalitesi
İnşaat Alanları,
Ulaşım Yolları,
Depo Sahası,
Karayolu-Ulaşım
Yolları Kesişim
Noktaları
İnşaat Makineleri
Egzoz Emisyonları,
Yerleşim Yerleri
Toprak
Kalitesi
İnşaat Alanları,
Ulaşım Yolları,
Depolama Sahası
Su Kalitesi
Şantiye Alanı,
Nehir Yatağında
Yapılacak İnşaat
Çalışmaları
Katı Atıklar,
Hafriyat
Atıkları ve
Pasa
Şantiye Alanı,
Beton Santrali,
Konkasör Tesisi,
Depolama Sahası
Gürültü ve
Titreşim
İnşaat Alanları,
Ulaşım Yolları,
Gürültü Oluşturan
Birimler,
Yerleşim Yerleri,
Tehlikeli
Atıklar
HES Binası
Arazi Islahı
Şantiye Alanı,
Depolama Sahası,
Ulaşım Yolları
Etki alanı içerisinde
bulunan çevre ve diğer
kullanımların korunması ve
bu alanlara etkilerin
azaltılması,
Çalışma alanları içerisinde
bulunan bitkisel toprağın
ayrı olarak hafriyatı,
depolanması ve kullanımı,
Şantiyede inşaat
aşamasında oluşacak evsel
nitelikli atık suların
bertarafı, Nehir yatağında
yapılacak çalışmalarda su
kalitesinde olabilecek
değişimlerin önlenmesi ve
takibi
Şantiye alanında oluşacak
evsel nitelikli atıkların ve
geri dönüşebilecek
nitelikteki atıkların
bertarafı, çalışmalar
sırasında oluşacak hafriyat
ve pasa malzemelerinin
uygun yöntemler ve
alanlarda bertarafının takibi
Etki alanı içerisinde
bulunan canlı yaşamına
olabilecek etkilerin
azaltılması,
Çalışma alanında ve santral
alanında oluşacak tehlikeli
atıkların (atık yağlar vb.)
uygun yöntemlerle
depolanması ve bertarafının
takibi ve patlayıcıların
uygun kullanımı
Çalışma alanlarında inşaat
faaliyetlerinin
tamamlanması ile birlikte
alanın daha önceki
kullanımına veya çevre
alanların kullanımlarına
uygun olarak
216
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
Patlatma
Çalışmaları
İzlenecek
Parametre
İletim Tüneli
İzleme Yeri
Su Kalitesi
Tesis Alanı,
Nehir Yatağı
HES Çıkışı
Katı Atıklar,
Şantiye Alanı
Gürültü ve
Titreşim
HES Binası
Tehlikeli
Atıklar
HES Binası
Can Suyu
Rezervuar Çıkış
Noktası
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
düzenlenmesinin takibi ve
göl rezarvuar alanı altında
kalan ulaşım yollarının
düzenlenmesi
Tünel güzergahı boyunca
olabilecek etkilerin
azaltılması,
İzleme Nedeni
İşletme Aşaması
Tesiste oluşacak evsel
nitelikli atık suların
bertarafı, Su kalitesinde
olabilecek değişimleri
kontrol etmek,
Şantiye Alanında oluşacak
evsel nitelikli atıkların ve
geri dönüşebilecek
nitelikteki atıkların
bertarafının takibi
Tesis çalışanları ve etki
alanı içerisinde bulunan
canlı yaşamına olabilecek
etkilerin azaltılması,
Tesis alanında ve HES’de
oluşacak tehlikeli atıkların
(atık yağlar, tıbbi atıklar
vb.) uygun yöntemlerle
depolanması ve bertarafının
takibi
Taahhüt edilen ve mansap
kısmındaki canlı hayatın
devamını sağlayacak su
miktarının bırakılıp
bırakılmadığının kontrolü
217
Çalışmalar
Süresince
Görsel tetkik,
personel eğitimi
İnşaat
Firması
İzleme
Süresi
İzleme Yöntemi
Sorumluluk
İşletme
Süresince
Gerekli
ölçümlerin
yapılması ve
görsel tetkik,
İşletme
Firması
İşletme
Süresince
Görsel Tetkik
İşletme
Firması
İşletme
Süresince
Gerekli
ölçümlerin
yapılması ve
işitsel tetkik,
İşletme
Firması
İşletme
Süresince
Görsel Tetkik
İşletme
Firması
İşletme
Süresince
Ölçüm cihazı ve
kayıt tutma
İşletme
Firması
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN BİLGİLERİN
TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
(Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Yapılması Planlanan Tüm Çalışmaların ve
Çevresel Etkiler İçin Alınması Öngörülen Tüm Önlemlerin, Mümkün Olduğunca
Basit, Teknik Terim İçermeyecek Şekilde ve Halkın Anlayabileceği Sadelikte
Anlatılması)
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. tarafından Erzurum İli Çat İlçesi ile Bingöl
İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde “Ankira Barajı ve
Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi”
yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır.
Söz konusu proje; 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (30.06.2011
Tarih ve 27980 Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik) EK I Listesi Madde 15- Su depolama tesisleri (Göl hacmi
10 milyon m3 ve üzeri olan baraj ve göletler.) kapsamında yer almaktadır.
Proje kapsamında yönetmelik gereği ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmış, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’na sunulmuştur. ÇED Yönetmeliğinin 9. Maddesine istinaden Halkın
Katılımı Toplantısı ve Kapsamlaştırma ve Özel Format Belirleme Toplantısı yapılmış olup,
proje konusu faaliyetin; özelliklerini, yerini, muhtemel etkilerini ve öngörülen önlemleri
ortaya koymak amacı ile yürürlükteki ÇED Yönetmeliğinin 10. Maddesine istinaden ÇED
Raporu Özel Formatı doğrultusunda iş bu ÇED Raporu hazırlanmıştır.
Ankira Barajı ve HES projesinin inşaat öncesi dönemi ve inşaat dönemi 4 yıl,
ekonomik ömrü 50 yıl olarak belirlenmiş, fayda ve masraf hesapları ve ekonomik analizler
buna göre yapılmıştır. Ankira Barajı ve HES Projesi, sadece enerji amaçlı olarak
projelendirilmiştir.
Proje kapsamında çalışacak personel sayısı; inşaat aşamasında 200 kişi, işletme
aşamasında ise 10 kişi olarak planlanmaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında
personelin sosyal ihtiyaçlarının (WC, duş, mutfak, yatakhane vb.) şantiyeden, diğer
ihtiyaçlarının ise yerleşim birimlerinden karşılanması planlanmaktadır.
Proje sahası, 1/25.000 Ölçekli ERZURUM J46-a1 ve J46-a2 paftasında yer
almaktadır. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi içerisinde kalmakla beraber
kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti yapılarak kesin olarak
belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından yaklaşık 9 km
rölekasyon yolu yapılması gerekecektir. Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl
218
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
karayolundan ayrılan Çat-Hınıs Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı,
Erzurum’un Çat ilçesi ve Bingöl’ün Karlıova ilçesi sınırlarında kalmaktadır.
Projenin inşaat aşamasında kazı sonucu ortaya çıkan malzemenin tamamı dolgu
olarak kullanılacaktır. Dolgu olarak kullanılamayan malzeme ve ocak alanlarından çıkan
kötü klastaki malzeme ise belirlenen depolama sahasına taşınacak, depolama sahasında
topoğrafyaya uyumlu hale getirilerek depolanacaktır. Baraj ve diğer proje ünitelerinin
yapımında gerekli olabilecek doğal yapı gereçlerinin (kaya, beton ve kum çakıl), sahada
kurulacak geçirimli ve geçirimsiz malzeme ocaklarından ve kaya ocaklarından karşılanması
planlanmaktadır. Ocak alanları ve hafriyat işlemleri sırasında çıkan ve inşaat çalışmalarında
kullanılabilecek özellikteki malzeme kamyonlar vasıtasıyla konkasör tesisine veya stok
sahasına nakledilecektir. İnşaat süresince konkasör tesisinden çıkacak malzeme yine
konkasör tesisinin yakınında kurulacak hazır beton tesisinde hazır beton haline getirilerek
Ankira Barajı ve HES Projesinin inşaatında kullanılacaktır.
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden Sosyolog Doç.Dr.
Suavi Aydın tarafından hazırlanan Sosyal Etki Değerlendirme Raporu’nda da belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-14); Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir. Bayındır tek bir yerleşim
birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi mevcuttur. Bu üç köyün de
yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha, sadece hayvancılık yapmaya
müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır. Söz konusu arazi şahıs tapulu
araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif edilmiştir.
Halkın Katılım Toplantılarında halkın belirttiği üzere, kamulaştırma yapılacak
tapulu arazilerde bedeller rayiçler üzerinden tespit edilmeli ve zamanında hak sahiplerine
ödenmelidir.
Dere yatağına bırakılacak su miktarı ölçümleri için ölçüm istasyonları yerlerinin
belirlenmesi hususunda, ilgili Bölge Müdürlüğü’nün görüşü alınarak uygun yer ve dizayn
buna göre belirlenecektir. Dere yatağına bırakılacak çevresel akış miktarının tespiti için
online (GPRS Modem) AGİ istasyonları kurulacaktır. Belirli periyotlarla DSİ 8. Bölge
Müdürlüğü’ne rapor verilecektir.
İnşaat işlemleri sırasında beton yapımı, beton malzemesinin yıkanması, kırmaeleme tesisinde toz emisyonunun önlenmesi, inşaat alanı içerisinde toprak yolların
nemlendirilmesi için ihtiyaç duyulacak su, Bingöl İl Özel İdaresinin görüşünde belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-20) inşaat ve işletme aşamasında yüzeysuyu, yer altı suyu ne kaynak
sularının kullanımı ile ilgili olarak ilgili kurumlardan gerekli izinler alınarak
karşılanacaktır. Tesiste çalışacak personelin ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu yakın
çevrede bulunan kaynaklardan karşılanacak, bu kaynakların yeterli olmaması durumunda
219
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Karlıova Belediyesinden tankerler vasıtasıyla karşılanacaktır. Karlıova Belediyesi’nden
alınan yazı Ek-19’da verilmiştir.
Çalışacak personelden kaynaklı atık sular için inşaat aşamasında SKKY Madde32’ye göre paket arıtma sistemi kurulacaktır. Arıtma tesisinde biyolojik arıtmadan
geçtikten sonra çıkan su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1.‘e uygun olarak
arıtıldıktan sonra alıcı ortam deşarj standartları’na uygun olarak deşarj edilecek olup “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca deşarj izni alınacaktır. Arıtma tesisi
için, proje onayı 2012/9 sayılı ve “Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarj Tesisi Proje Onayı”
genelge kapsamında yapılacak olup, gerekli izinler alınacaktır.
İşletme aşamasında tesiste çalışan personelden kaynaklanacak atık sular 19.03.1971
tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümlerine uygun
olarak deşarj edilecektir.
İşletme aşamasında ise santral alanı içerisinde kurulması planlanan fosseptik 4 m x
3 m x 3 m ebatlarında 36 m3 hacimli olması planlanmakta olup, yaklaşık 20 günde bir
yatırımcı firma tarafından ücreti mukabilinde vidanjör vasıtası ile çektirilerek Karlıova
Belediyesine ait atıksu arıtma tesisine deşarj edilecektir. Söz konusu fosseptik planı, paket
arıtma tesis planı ve Karlıova Belediyesi izin yazısı Ek-19’da verilmiştir.
Geçirimli Malzeme Ocaklarının (1,2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocakları) ve
Geçirimsiz Malzeme ocağının (Kil Ocağı) işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat
işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır.
Ankira Enerji Üretim Ltd Şti’ ye ait Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme
Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi Kapsamında Açılacak Malzeme
Ocakları Projesi’nden kaynaklanacak toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon
miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Hafriyat işlemleri sırasında meydana gelecek toz
emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi
yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne göre değerlendirilerek hava kalitesi
modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
220
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Kaya Ocaklarının işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat işlemleri sırasında
kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Kaya Ocaklarının
işletilmesi aşamasında meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Konkasör Tesisi ve Beton Santralinin işletilmesi sırasında kontrollü sistem ile
çalışma yapılacak olup, meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Proje’den kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve standartlarda belirtilen
kontrol tedbirlerinin uygulanması ve kırma eleme ünitesinin kapalı ortamda çalıştırılması,
oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda (Yerleşim birimleri, hassas
kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi değişimlerini engelleyecek ve
Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını sağlayacaktır.
Projede değerlendirilen çevresel ve sosyal etkiler ışığında alınacak tedbirler raporda
öngörülmüş ve bu kapsamda projenin etki alanı yaklaşık 250 m çevresi olarak kabul
edilerek Ek-4’de verilen 1/25.000 Ölçekli haritada işaretlenmiştir.
221
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI (PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL
YÖRE HALKININ NASIL VE HANGİ YÖNTEMLERLE BİLGİLENDİRİLDİĞİ,
PROJE İLE İLGİLİ HALKIN GÖRÜŞLERİNİN VE KONU İLE İLGİLİ
AÇIKLAMALAR)
Söz konusu proje ile ilgili olarak; “Çevresel Etki Değerlendirilmesi (ÇED)
Yönetmeliği’nin 9. maddesi gereğince halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye
ilişkin görüş ve önerilerini almak üzere; Erzurum Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED
Şube Müdür V.Resul Çinicioğlu başkanlığında, 16.04.2013 tarihinde saat 14:00’de Çat
ilçesi Çimenözü Köyü İlkokulu ile Bingöl Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED Şube
Müdür V.Mustafa Yıldırım başkanlığında, 17.04.2013 tarihinde saat 11:00’de Karlıova
ilçesi Dörtyol Köyü Taziyeevi’nde “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı”
düzenlenmiştir. Toplantıda projeyi hazırlayan AKYA Proje Etüt Müh. Dan. Ltd. Şti.
yetkilileri tarafından projeyi tanıtan sunum yapılmıştır.
Toplantı tarihi, yeri ve kapsamı ile ilgili bilgiler; Erzurum yöresinde 28.03.2013
tarihinde Pusula Gazetesi’nde, Bingöl yöresinde 27.03.2013 tarihinde Kent Haber
Gazetesi’nde, Türkiye genelinde ise 29.03.2013 tarihinde Hürses Gazetesi’nde
yayınlanarak halka duyurulmuştur. İlgili muhtarlar, belediyeler ve kaymakamlık ile temasa
geçilerek toplantıdan haberdar edilmiştir. Proje kapsamına giren bütün muhtarlara toplantı
ile ilgili bilgi verilerek köy sakinleri ile beraber toplantıya katılımları istenmiştir. Toplantı
bilgileri Erzurum ve Bingöl Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından tutanak haline
getirilmiştir. Köy muhtarlarına ve toplantının yapılacağı yer ve zamana ait bilgileri ilan
metni ile halka duyurmuştur.
Erzurum Çimenözü köyünde yapılan toplantıya; Erzurum Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü yetkilileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Enerji Yatırımları Şube Müdürlüğü
ile Petrol ve Madencilik Şube Müdürlüğü yetkilileri, DSİ 8. Bölge Müdürlüğü, Meteoroloji
Genel Müdürlüğü, AKYA Proje Etüt Müh. Dan. Ltd. Şti. yetkilileri ve yöre halkı
katılmıştır. Bingöl Dörtyol köyünde yapılan toplantıya; Bingöl Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü yetkilileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Enerji Yatırımları Şube Müdürlüğü
yetkilileri, DSİ 9. Bölge Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, AKYA Proje Etüt
Müh. Dan. Ltd. Şti. yetkilileri ve yöre halkı katılmıştır. Halkın Katılımı ile ilgili tutulan
tutanaklar Ek-22’de verilmiştir.
222
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Toplantılarda halk yatırım hakkında bilgilendirilmiş, görüş ve önerileri alınmıştır.
Temelde yöre halkının yönelttiği sorular ve endişeleri aşağıdaki gibi özetlenebilir;
•
Kamulaştırma bedelleri, bedellerin yetersiz görülmesi halinde ne yapılacağı,
•
Baraj göl alanına yakın mesafedeki Çimenözü köyü yerleşimi ve köy
yolunun sular altında kalıp kalmayacağı,
•
Çimenözü köyü yolunda Karayollarının güvenlik bariyeri yapması talebi,
•
İnşaat ve işletme aşamasında çayda bulunan balıkların etkilenmemesi için
gerekli önlemlerin alınması,,
•
Köylere ve yöre halkına ekonomik katkısının olup olmayacağı, işçi alınıp
alınmayacağı,
Toplantıda yöre halkına mümkün olduğunca basit bir dil/yalın bir anlatım seçilerek
cevap verilmeye çalışılmıştır.
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyelerinden Sosyolog Doç.Dr.
Suavi Aydın tarafından hazırlanan Sosyal Etki Değerlendirme Raporu’nda da belirtildiği
üzere (Bkz.Ek-14); Köyler toplu bir görüntü arz etmektedir. Bayındır tek bir yerleşim
birimi iken, Çimenözü’nün ve Geçitli’nin birer mahallesi mevcuttur. Bu üç köyün de
yayılım alanı ve sahip olduğu sınırlar içinde yer alan saha, sadece hayvancılık yapmaya
müsait olup, arazi büyük ölçüde bu amaçla kullanılmaktadır. Söz konusu arazi şahıs tapulu
araziler, hazine arazisi ve köy merası şeklinde tasnif edilmiştir. Geçitli köyünün otlak alanı
ve çayırlıkları azalacağından, tapulu veya tapusuz bu köy halkı tarafından kullanılan
arazinin kamulaştırma bedellerinin rayiçleri üzerinden takdir edilmesi ve zamanında
ödenmesinin yanısıra, kamulaştırma bedellerine belirli bir telafi edici meblağın eklenmesi
zorunludur. Geçitli köyü ile Çimenözü köyü Hasan Komu civarındaki otlaklıklar için
mahkemelik durumdadır. Çimenözü köyündeki hayvan miktarı ile nüfus ve nüfusun
ekonomik niteliği ile Geçitli köyündeki hayvan miktarı, nüfus ve nüfusun ekonomik niteliği
karşılaştırıldığında, bu davanın Geçitli köyü lehine sonuçlandırılması, tesisin yaratacağı
sosyal etkilerin azaltılması bakımından olumlu bir etki yaratacaktır. Bu ihtilafın Geçitli
köyü lehine sonuçlanması durumunda, baraj gölünün oluşmasıyla su altında kalacak
otlakların kaybı telafi edilebilecektir. Çimenözü köyünün en önemli kaybı çay kenarındaki
çayırlıkların su altında kalacak olmasıdır. Bu bakımdan buradaki kamulaştırmada sadece
arazi değerleri değil, çayırların biçilmesiyle elde edilen yem miktarının ortadan kalkması
nedeniyle, hayvanları beslemek için yaratılması gereken ek yatırım maliyetinin de
hesaplanarak kamulaştırma bedellerine ilave edilmesi gerekmektedir.
Sosyal etkiler bakımından en fazla etkilenen yerleşim Geçitli köyüdür. Geçitli köyü
otlaklarının bir kısmı (köy muhtarının beyanına göre 200 dönüm) su altında kalmaktadır.
Çimenözü ve Bayındır köylerinin çayır biçilen bir kısım arazisi de su altında kalacaktır. Bu
223
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
durumda bölgedeki hayvancılığın bu tesisten belirli ölçülerde etkileneceği görülmektedir.
Bayındır köyünün otlatma alanları, su altında kalacak sahanın tamamen dışındadır. Bu
durumda bu tesisin yapılması halinde bu köy bakımından geçim etkinliğinin sürekliliğine
zarar gelmeyeceği öngörülebilir. Çimenözü köyü, çayırlarını kaybedeceği için
etkilenecektir. Geçitli köyü ise hem çayırlık hem de otlak kaybına uğrayacaktır. Her üç
köyün de, tesislerden etkilenecek herhangi bir altyapı tesisi bulunmamaktadır. Ancak eğer
mevcut yollar kullanılacaksa, bu yollara girecek ağır tonajlı vasıtalar yüzünden bazı
köprülerin (bilhassa Geçitli’yi Karlıova’ya bağlayan yol üzerindeki köprünün) ve yolların
zarar göreceği ve ulaşımın aksayacağı değerlendirilmiştir.
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Mlazeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan Ekosistem
Değerlendirme Raporu Ek-15’de verilmiş olup, Ekosistem Değerlendirme Raporu’nda
belirlenen çevresel akış suyu (can suyu) uygun balık geçitleri yapılarak dere yatağına
bırakılacak olup, inşaat ve işletme aşamasında gerekli önlemler alınacaktır.
Bölgedeki yerleşim birimlerinin nüfusu, inşaat aşamasında çalışacak personel sayısı
ve inşaat süresi düşünüldüğünde projenin bölgede önemli bir ekonomik artış ve buna bağlı
olarak nüfus hareketi, göç, eğitim, sağlık, kültür ve diğer sosyal ve altyapı hizmetlerinde
önemli bir değişiklik beklenebilir. İşletme aşamasında çalışacak 10 personelin bölge
ekonomisine önemli bir katkı yapması beklenmemektedir. Ancak inşaat işlemleri sırasında
kullanılacak malzeme ve ekipmanın temini nedeniyle, inşaat çalışmaları süresince bölge
ekonomisine az da olsa olumlu bir etkisi olacaktır.
Genel anlamda olumlu bir havada geçen toplantı hem yöre halkının projeyi
anlaması, hem bu konuda oluşan soru işaretlerinin giderilmesi açısından oldukça başarılı
geçmiştir. Halkın Katılım Toplantısı fotoğrafları aşağıda verilmiştir.
224
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 20. Çimenözü Köyü Halkın Katılım Toplantısı Fotoğrafları
225
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 21. Dörtyol Köyü Halkın Katılım Toplantısı Fotoğrafları
226
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM VIII : SONUÇLAR (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli
Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz
Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlanabileceğinin Belirtildiği
Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu
Seçimlerin Nedenleri )
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. tarafından Erzurum İli Çat İlçesi ile Bingöl
İli Karlıova İlçesi sınırları içerisinde Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde “Ankira Barajı ve
Hidroelektrik Santrali, Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi”
yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır.
Yapımı planlanan faaliyetle; Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerinde inşa edilecek
1874,08 m. talveg kotuna sahip ve talvegden yüksekliği 48,92 m. olan Baraj gövdesi ile
1920,00 m maksimum su kotunda alınan sular, 1163,90 m. uzunluğundaki iletim tüneli
vasıtasıyla denge bacasına oradan da 293,75 m. uzunluğundaki cebri boru yardımıyla
1865,00 m. kuyruksuyu kotunda yer alan HES’e iletilecektir. Santral binasında suyun
potansiyel enerjisini mekanik enerjiye çeviren türbinler jeneratörleri çevirecek ve
jeneratörlerde bu mekanik enerji elektrik enerjisine çevirecek olup, Ankira HES için 6379
kW gücünde 2 adet türbin kullanılarak santralden çıkan sular Büyüksu Çayı yatağına geri
bırakılacaktır. Bu planlamada proje debisi 27,18 m3/s olarak belirlenmiştir.
Ocak alanları ve hafriyat işlemleri sırasında çıkan ve inşaat çalışmalarında
kullanılabilecek özellikteki malzeme kamyonlar vasıtasıyla kırma-eleme tesisine veya stok
sahasına nakledilecektir. İnşaat süresince kırma-eleme-yıkama tesisinden çıkacak malzeme
yine kırma-eleme-yıkama tesisinin yakınında kurulacak hazır beton tesisinde hazır beton
haline getirilerek Ankira Barajı ve HES Projesinin inşaatında kullanılacaktır.
Proje yerine; mevcut Erzurum‐Bingöl karayolundan ayrılan Çat-Hınıs
Karayolu’ndan ulaşmak mümkündür. Proje alanı büyük oranda kamuya ait arazi içerisinde
kalmakla beraber kamulaştırma planları hazırlanırken şahıs arazilerinin de tespiti yapılarak
kesin olarak belirlenecektir. Ayrıca göl alanı içerisinde ulaşım yolları kaldığından yaklaşık
9 km rölekasyon yolu yapılması gerekecektir.
Proje alanına ait onaylı imar planı bulunmamaktadır. Malatya-Elazığ-BingölTunceli Planlama Bölgelerine ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (28/02/2013)
onaylanmıştır. Erzurum İli’ne ait Çevre Düzeni Planı bulunmamaktadır. Proje alanını
kısmen kapsayan Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli Planlama Bölgesi Onaylı 1/100.000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve ilgili Plan Hükmü Ek-6’da verilmiştir. Çevre
düzeni planı ve lejandına göre; baraj gövdesi çayır mera ve plan onama sınırında kalmakta,
iletim tünelinin bir kısmı çayır mera kapsamında kalmakta iken diğer proje üniteleri (baraj
göl alanı ve 2 no’lu kaya ocağı alanı çevre düzeni planı sınırları dışında) ekolojik öneme
227
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
sahip alan ve çayır-mera kapsamında kalmaktadır (Bkz.Ek-6). Arazi topoğrafyası yer yer
eğimli ve dik bir pozisyondadır.
Söz konusu proje sahası arazi kullanım kabiliyeti açısından incelendiğinde; göl
alanı VII. sınıf topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar II.sınıf
topraklardan oluşmaktadır. Büyük toprak grupları açısından incelendiğinde ise; göl alanı
kireçsiz kahverengi topraklardan, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanlar kırmızı
kahverengi Akdeniz topraklarından oluşmaktadır. Baraj göl alanı’nın şimdiki arazi
kullanım şekli mera, proje ünitelerinin konumlandırıldığı alanların şimdiki arazi kullanım
şekli ise çayır olarak tanımlanmaktadır. Projeye ait Arazi Varlığı Haritası ve Lejandı Ek10’da verilmiştir. Projeye ilişkin fotoğraflar ekte verilmektedir (Bkz.Ek-21).
Ankira Barajı ve HES projesi; Erzurum İli’nin güneybatısında ve Bingöl İli’nin
kuzeydoğusunda, Erzurum İli’ne yaklaşık 70 km. mesafede ve Bingöl İli’ne yaklaşık 90
km. mesafede bulunmaktadır. Merkezi kil çekirdekli kaya dolgu tipinde tasarlanan Ankira
Barajı ile 370,6 km2 drenaj alanındaki suların regüle edilerek 12,76 MWm/ 12,00 MWe
kurulu gücündeki santralden toplam 24,34 GWh/yıl elektrik enerjisi üretimi
hedeflenmektedir. Üretilen elektrik enerjisi, 477 MCM kesitinde çift devre ve yaklaşık 18
km uzunluğundaki enerji nakil hattı ile Karlıova DM’ye bağlanacaktır. Söz konusu enerji
nakil hattı kati proje aşamasında, ÇED Yönetmeliği kapsamında tekrar
değerlendirilecektir.
Proje alanından kaynaklanacak gürültü seviyesinin modellemesine ait mesafelere
göre gürültü seviyesi tablosu incelendiğinde ocak ve tesis alanında oluşan gürültü seviyesi
çalışma alanından sonra 60 metreden önce 70 dBA sınır değerini sağlamaktadır. Buna göre
proje alanında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak gürültünün etki alanı tüm
makinaların aynı anda çalıştığı varsayıldığında çalışma yapılan alan 60 m çevresidir.
Çalışma alanının 60 m çevresinde gürültüden etkilenecek herhangi bir yerleşim yeri
bulunmamaktadır. Bu nedenle ocak ve tesis alanında yapılacak çalışmalar sırasında
oluşacak gürültünün olumsuz etkisi beklenmemektedir.
Geçirimli Malzeme Ocaklarının (1,2 ve 3 No’lu Kum-Çakıl Ocakları) ve
Geçirimsiz Malzeme ocağının (Kil Ocağı) işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat
işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır.
Ankira Enerji Üretim Ltd Şti’ ye ait Ankira Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Malzeme
Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi Kapsamında Açılacak Malzeme
Ocakları Projesi’nden kaynaklanacak toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
228
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri sırasında kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon
miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Hafriyat işlemleri sırasında meydana gelecek toz
emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi
yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne göre değerlendirilerek hava kalitesi
modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Kaya Ocaklarının işletilmesi aşamasında oluşacak hafriyat işlemleri sırasında
kontrolsüz ve kontrollü toz emisyon miktarları yukarıda hesaplanmıştır. Kaya Ocaklarının
işletilmesi aşamasında meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Konkasör Tesisi ve Beton Santralinin işletilmesi sırasında kontrolü sistem ile
çalışma yapılacak olup, meydana gelecek toz emisyonlarının kütlesel debileri hesaplanarak
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi yapılmıştır. Modelleme sonuçları Sanayi Kaynaklı
Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’ne
göre değerlendirilerek hava kalitesi modelleme raporu hazırlanmıştır (Bkz.Ek-12).
Proje’den kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve standartlarda belirtilen
kontrol tedbirlerinin uygulanması ve kırma eleme ünitesinin kapalı ortamda çalıştırılması,
oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda (Yerleşim birimleri, hassas
kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi değişimlerini engelleyecek ve
Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını sağlayacaktır.
Proje alanından kaynaklanacak gürültü seviyesinin modellemesine ait mesafelere
göre gürültü seviyesi tablosu incelendiğinde ocak ve tesis alanında oluşan gürültü seviyesi
çalışma alanından sonra 60 metreden önce 70 dBA sınır değerini sağlamaktadır. Buna göre
proje alanında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak gürültünün etki alanı tüm
makinaların aynı anda çalıştığı varsayıldığında çalışma yapılan alan 60 m çevresidir.
Çalışma alanının 60 m çevresinde gürültüden etkilenecek herhangi bir yerleşim yeri
bulunmamaktadır. Bu nedenle ocak ve tesis alanında yapılacak çalışmalar sırasında
oluşacak gürültünün olumsuz etkisi beklenmemektedir.
İnşaat aşamasında günlük yaklaşık olarak 30 m3 civarında içme ve kullanma suyuna
ihtiyaç olacaktır. Bu suyun tamamının atık suya dönüştüğü varsayıldığında inşaat
aşamasında günlük 30 m3 civarında atık su oluşacaktır. İşletme aşamasında çalışacak
personel için 1,5 m3/gün su tüketimi olacaktır.
229
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Çalışacak personelden kaynaklı atık sular için inşaat aşamasında SKKY Madde32’ye göre paket arıtma sistemi kurulacaktır. Arıtma tesisinde biyolojik arıtmadan
geçtikten sonra çıkan su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1.‘e uygun olarak
arıtıldıktan sonra alıcı ortam deşarj standartları’na uygun olarak deşarj edilecek olup “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca deşarj izni alınacaktır. Arıtma tesisi
için, proje onayı 2012/9 sayılı ve “Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarj Tesisi Proje Onayı”
genelge kapsamında yapılacak olup, gerekli izinler alınacaktır.
İşletme aşamasında tesiste çalışan personelden kaynaklanacak atık sular 19.03.1971
tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası
Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümlerine uygun
olarak deşarj edilecektir.
İşletme aşamasında santral alanı içerisinde kurulması planlanan fosseptik 4 m x 3 m
x 3 m ebatlarında 36 m3 hacimli olması planlanmakta olup, yaklaşık 20 günde bir
yatırımcı firma tarafından ücreti mukabilinde vidanjör vasıtası ile çektirilerek Karlıova
Belediyesine ait atıksu arıtma tesisine deşarj edilecektir. Söz konusu fosseptik planı, paket
arıtma tesis planı ve Karlıova Belediyesi izin yazısı Ek-19’da verilmiştir.
Proje inşaat aşamasında inşaat çalışmalarının yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik
göstermekle birlikte 200 personel çalıştırılması planlanmaktadır. İnşaat aşamasında
çalışacak olan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksular için paket arıtma sistemi
kurulacaktır. İşletme aşamasında ise 10 personel çalıştırılması planlanmaktadır.
İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personel için şantiye kurulacaktır. Projenin
inşaat ve işletme aşamasında personelin sosyal ihtiyaçlarının (WC, duş, mutfak, yatakhane
vb.) şantiyeden, diğer ihtiyaçlarının ise yerleşim birimlerinden karşılanması
planlanmaktadır. İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı günlük 256 kg/gün,
işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı günlük 12,8 kg/gün katı atık meydana
gelecektir.
Büyüksu Çayı (Peri Suyu) üzerindeki Ankira Barajı ve HES, Mlazeme Ocakları,
Konkasör Tesisi ve Beton Santrali Projesi kapsamında; Ekolojik değerlendirme Prof.Dr.
Levent TURAN, Hidrobiyolojik değerlendirme Prof.Dr. Aydın AKBULUT ve
Hidrojeolojik değerlendirme Serdar BAYARI tarafından hazırlanan Ekosistem
Değerlendirme Raporu Ek-15’de verilmiş olup, Ekosistem Değerlendirme Raporu’nda
Ankira Barajı için belirlenen aylık bazdaki çevresel akış debileri yüksek akım dönemi için
Nisan= 2.99 m3/s, Mayıs= 3.71 m3/s ve Haziran= 1.33 m3/s şeklindedir. Temmuz-Mart
aylarını kapsayan düşük akım döneminde her bir ay için 0.72 m3/s değeri önerilmiştir.
Minimum çevresel akış debisi YOA%10 debisine eşittir (= 0.72 m3/s). Yüksek akım
230
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
dönemi için önerilen çevresel akış debileri ilgili aylardaki doğal ıslak çevrenin % 73.9’unu
karşılayacak büyüklüktedir. Düşük akım döneminde hesaplanandan daha yüksek çevresel
akış değerleri önerilmiş olması nedeniyle çevresel akışla oluşacak ıslak çevre yukarıda
anılan değerden daha büyük olacaktır.
Proje alternetifleri ile ilgili detaylı bilgi Bölüm VII’de verilmiş olup, taşkın
anındaki maksimum su kotunun 1925 m olarak belirlenmesi durumunda Çimenözü
mevkiindeki evlerin bir kısmı su altında kalmaktadır. Ayrıca Manda deresi ile Çimenözü
deresinin birleştiği kısımlardaki zemin yapısının geçirimli olabilmesi ihtimali ve
maksimum su seviyesinin 1925 m ve kuyruksuyu seviyesinin 1850 m olarak seçilmesi
durumunda iletim yapısının uzunluğunun çok artması gibi nedenlerle Maksimum Su
Seviyesi 1920 m olarak belirlenmiş ve 1850, 1860 ve 1865 m kuyruksuyu kotları alternatif
olarak çalışılmıştır.
Bu alternatifler içerisinden Alternatif-I en uygun çözüm olarak tespit edildiğinden
revize fizibilite raporunda bu durum önerilmiştir. Ancak kati proje aşamasında yapılacak
detaylı jeolojik araştırmalar neticesinde diğer alternatifler de uygulanabilecektir.
Ankira Barajı ve HES (Malzeme Ocakları, Konkasör Tesisi ve Beton Santrali)
Projesi’nin inşaat ve işletme süreci boyunca uyulacak olan başlıca kanun ve yönetmelikler
aşağıda sıralanmaktadır:
2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
3213 Sayılı Maden Kanunu (5995 sayılı kanunla değişik)
4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
6831 sayılı Orman Kanunu ve 5192 sayılı Orman Kanununda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun ve ilgili yönetmelikleri
14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik”
24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
231
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”
21.11.2008 tarih 27061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Denetimi Yönetmeliği”
12.11.2010 tarih 27757 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Denetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
11.11.2008 tarih 27051 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik”
17.02.2009 tarih 27144 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
29.04.2009 tarih 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”
25.04.2010 tarih 27562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik”
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”
04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”
232
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına
İlişkin Yönetmelik“
04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği”
15.05.2004 tarih ve 25463 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve İşçi Güvenliği Hakkında Yönetmelik”
18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”
06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”
09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”
14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
05.04.2005 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
13.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Dair
Yönetmelik”
25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik”
03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”
233
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik”
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve 13.02.2008 Tarih ve 26786 sayılı “Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği”
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”
26.08.2010 tarih ve 27684 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik”
08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”
1380 sayılı “Su Ürünleri Kanunu”
19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”
30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Açık Alanda
Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili
Yönetmelik”
234
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
28/02/1998 tarih 23272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
4342 sayılı “Mera Kanunu”
23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği”
hükümlerine riayet edilecektir.
235
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
NOTLAR VE KAYNAKLAR :
1- Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Türkiye Bitkileri
Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayın No: 18, Ankara (2000).
2- Davis, P.H., Flora of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.1-10, Edinburg
(1965 - 1988).
3- Güner, A., Flora of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.11, Edinburg
(2000)
4- Akalın, Ş., Büyük Bitkiler Kılavuzu, Ankara (1952).
5- BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi
(1984).
6- IUCN Red List Categories, IUCN Species Surrival Commision, 40 th Meeting of
the IUCN Council, Gland, Switzerland (1994).
7- Baytop, T., Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara (1997).
8- Ekim T., Koyuncu M., Erik S., İlarslan R., Türkiye’nin Tehlike Altındaki Nadir
vr Endemik Bitki Türleri (1989).
9- Prof.Dr. Aykut Barka, Erhan Altunel, Ziya Çakır, Özgür Kozacı, Chris
Hitchcock, Scott Lindvall, John Helmes, Jeff Bachhuber, Bill Lettis, Bolu Dağı
Çevresinin Deprem Potansiyeli
10- Şenel, M., Dalkılıç, H., Gedik, İ., Serdaroğlu, M., Metin, S., Esentürk, K.,
Bölükbaşı, A.S. ve Özgül, N., 1998. Orta Toroslar’da Güzelsu Koridoru ve
Kuzeyinin Jeolojisi.
11- MTA Dergisi, 120, 171-197.
12- Türkiye Jeoloji Bülteni, 39, 2, 19-29.
13- Lefevre, R., 1967. Un nouvel element de la geologie du Taurus Lycien: Les
nappesd’
14- www.die.gov.tr
15- http://www.tuik.gov.tr
16- www.mta.gov.tr
17- www.erzurum.gov.tr
18- www.bingöl.gov.tr
19- www.karlıova.bel.tr
20- www.kgm.gov.tr
21- www.yerelnet.org.tr
22- www.google.com.tr
23- www.earthgoogle.com
24- http://cbs.ormansu.gov.tr
25- www.erzurum kulturturizm.gov.tr
26- www.dsi.gov.tr
27- www.epdk.gov.tr,
28- Ankira Barajı ve HES Projesi Revize Fizibilite Raporu, 2011
236
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
EKLER :(Raporun Hazırlanmasında Kullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan
Bilgi, Belge ve Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayanlar, )
Ek-1
Ek-2
Yer Bulduru Haritası ve Uydu Görüntüsü
ÇED Raporu Özel Formatı
Ek-3
DSİ Genel Müdürlüğü Revize Fizibilite Raporu Uygunluk Yazısı
EPDK Üretim Lisansı Başvurusu Uygunluk Yazısı
Ek-4
Ek-5
Ek-6
Ek-7
Ek-8
Ek-9
Ek-10
Ek-11
Ek-12
Ek-13
Ek-14
Ek-15
Ek-16
Ek-17
Ek-18
Ek-19
Ek-20
Proje Kapsamındaki Tüm Üniteleri Gösterir 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Sayısal CD (ED 50 Formatında)
- Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü ÇED İnceleme Değerlendirme Formu
- Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü ÇED İnceleme Değerlendirme Formu
1/100.000 Ölçekli Meşcere Haritası
1/100.000 Ölçekli Onaylı Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve Plan Notları
1/25.000 Ölçekli Jeoloji Haritası ve Yapı Yerleri Jeolojik Kesitleri
-Koruma Alanları Haritası
-Av Yaban Hayatı Koruma Alanları Haritası
-1/50.000 Ölçekli Vaziyet Planı
Arazi Varlığı Haritası ve Lejandı
-Kazı Fazlası Malzeme Alanlarının 1/1000 Ölçekli Mevcut Durum ve Sonrası
Durumunu Gösterir Harita
- Ocak Alanları İmalat Haritaları
-Alternatif Projeler Vaziyet Planı ve Uydu Görüntüsü
-Proje Üniteleri Plan ve Kesitleri, Tek Hat Şeması
-Hınıs Meteoroloji İstasyonu (1970-2012) Meteorolojik Bülteni
-Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri (mm)
-Hınıs Meteoroloji İstasyonunun 1975-2012 Yılları Fevk Hadiseleri, Yağış ŞiddetSüre-Tekerrür Eğrileri
-Modelleme Raporu
-Onaylı Ankira Baraj Yeri Aylık Ortalama Akımları (m3/s)
-Proje Sahasının İçme ve Kullanma Suyu Temin Edilen Herhangi Bir Kaynağın
Havzasında Kalıp Kalmadığı ile İlgili DSİ 9. Bölge Müdürlüğü Görüşü
-DSİ 9.Bölge Müdürlüğü’nün Malzeme Ocakları ve Kazı Fazlası Malzeme Sahası
Yeri Uygunluk Yazısı
Sosyal Etki Değerlendirme Raporu
HES Projeleri ve Diğer Hidrolik Faaliyet Talepleri İçin Değerlendirme Raporu
Peyzaj Onarım Planı Raporu
Onaylı Su Kullanım Hakları Raporu
Su Analizleri Ölçüm Sonuçları
-Katı Atık, Sıvı Atık ve İçme Suyu İzin Yazıları
-Fosseptik Planı
-Paket Arıtma Sistemi Planı
Kurum Görüşleri
- Bingöl İl Özel İdaresi Kullanma Suyu İzni Yazısı
- Bingöl İl Özel İdaresi Görüşü
- Erzurum İl Özel İdaresi Görüşü
- Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü Görüşü
237
ANKİRA ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.
ANKİRA BARAJI VE HES, MALZEME OCAKLARI,
KONKASÖR TESİSİ VE BETON SANTRALİ PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU
Ek-21
- Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü Görüşü
- Erzurum Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Görüşü
- Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Görüşü
- Erzurum İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü
- Bingöl İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Görüşü
- Bingöl İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü
Proje Alanına Ait Fotoğraflar
Ek-22
Halkın Katılım Toplantısı Tutanakları
238

AER ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM LTD. ŞTİ. İLHAN REGÜLATÖRÜ

İDARÎ YARGI MUHTEMEL MÜNHAL LİSTESİ

1 EK:1 GÜNDEM

minsan madencilik san. ve tic. a.ş.

Ankara

Konferans Programına Ulaşmak için Tıklayınız.

sinpaş gayrimenkul yatırım ortaklığı a.ş.

Dr.Teoman MERİÇ-Ramazan DİKYAR Sunum

Başkanlarımız - Türk Ocakları Karabük Şubesi

İNKAYA MAD. ve PET. ÜRÜN. SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. İ.R. 51587 II

Program (pdf) - Orman Fakültesi - Süleyman Demirel Üniversitesi

Türkçe - Palet İnşaat

ılısu projesi iş ilerleme raporu ekim-2014

NKD ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ.

ÇED Raporu - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

DSİ 20. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

ÇED Raporu - Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

abdi ibrahim ortaokulu öğretmen nöbet çizelgesi (09.02.2015)