178 Hamilelikle sonuçlanan kardeş ensesti olguları _____________________________________________________________________________________________________ Olgu sunumu / Case report Hamilelikle sonuçlanan kardeş ensesti olguları Evrim AKTEPE,1 Orhan KOCAMAN2 _____________________________________________________________________________________________________ ÖZET Ensest, katılımcıların yaşına ve rızasına bakılmaksızın yakın akrabalar arasındaki herhangi bir cinsel ilişki olarak tanımlanmaktadır. Sunulan olgular; birisi ağabeyi tarafından diğeri de erkek kardeşi tarafından cinsel istismara maruz kalma sonucu hamile kalan ergenlerdir. Ağabeyi tarafından cinsel istismara maruz kalan ergende abortus yapılmıştır. Diğer ergen ise bebeğini doğurmuştur. Ergenlerde saptanan ruhsal patolojiler travma sonrası stres bozukluğu, major depresif bozukluk, intihar girişimi ve disosiyatif amnezidir. Sunumumuzda ensest mağduru hamile ergenlerin yaşadığı psikolojik ve sosyal zorluklar tartışılmıştır. (Anadolu Psikiyatri Derg. 2013;14:177-80) Anahtar sözcükler: Ensest, kardeş, hamilelik Cases of sibling incest resulting in pregnancy ABSTRACT Incest is defined as any form of sexual contact between immediate relatives without regarding the ages, and consent of the participants. The cases presented are two adolescents impregnated as a result of sexual abuse from their brothers (one case from the older brother and the other case from the younger brother). The adolescent who was impregnated by her older brother underwent abortus. The other adolescent on the other hand gave birth to her baby. The mental pathologies diagnosed in the adolescents are posttraumatic stres disorder, major depreşsive disorder, suicide and dissociative amnesia. Our presentation is a discussion of the psychological and social difficulties experienced by pregnant adolescents who were victims of incest. (Anatolian Journal of Psychiatry. 2013;14:177-80) Key words: incest, brother, pregnancy _____________________________________________________________________________________________________ GİRİŞ Ensest, geleneksel olarak evlenmeleri ahlak, hukuk ve dinsel olarak yasaklanmış akraba olan aile bireyleri arasındaki ilişki olarak değerlendirilmektedir.1 Ensestte istismar genellikle dokunma, okşama gibi tacizlerle başlamaktadır. Bazı olgularda bu şekildeki tacizler uzun süre sürerken, bazılarında taciz artarak sürmekte, anal ve vajinal tecavüze varabilmektedir.2 Kız çocuklar erkeklerden daha sık olarak ensest mağduru olurlar. Ensest ilişki sonucunda kız ergenler gebe kalabilir. Bu gebelikler tıbbi, ruhsal, hukuksal ve etik birçok sorunu beraberinde taşır.3 Kardeş ensesti ile ilgili gerçek yaygınlık oranı bilinmemektedir. Baba-kız ensestinin en sık görülen ensest formu olduğu bildirilmesine rağ- _____________________________________________________________________________________________________ Yrd.Doç.Dr., Arş.Gör.Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Isparta Yazışma adresi / Address for correspondence: Yrd.Doç.Dr. Evrim AKTEPE, Modernevler Mahallesi, 142. Cadde, Narin Sitesi, B Blok, Kat.4, No.12, Isparta, Türkiye E-mail: [email protected] Geliş tarihi: 31.07.2011, Kabul tarihi: 20.09.2012 doi: 10.5455/apd.35965 1 2 Anatolian Journal of Psychiatry. 2013;14:177-80 Aktepe ve Kocaman 179 _____________________________________________________________________________________________________ men, kardeş ensestinin 3-5 kat daha sık görüldüğü tahmin edilmektedir.4 Anne-babadan birile yaşama ve ciddi aile işlev bozukluğunun kardeş ensesti ile ilişkili etkenler olduğu bildirilmiştir.5 Olguları sunma amaçlarımız, kardeş ensesti ile ilişkili ailesel özelliklere dikkat çekmek, gebelikle sonuçlanan ensest ilişkinin ergen üzerinde yapacağı yıkıcı etkileri ve gelişen ruhsal patolojileri değerlendirmektir. ve uzaktaki bir akrabanın yanına göndermek istemiştir. Resmi kurumların olaya dahil olmasıyla mağdur ergen kadın sığınma evine yerleştirilmiştir. Olgu, hamilelik döneminde bebeğini istemediği için hamileliğini sonlandırmak amacıyla yineleyici şekilde kendine zarar verici davranışlarda bulunmuştur. Bebeğini doğurduktan sonra yüksekten atlama şeklinde intihar girişiminde bulunmuş ve bu girişim nedeniyle bacağı kırılmıştır. OLGU 1 MK, 14 yaşında, öz ağabeyi tarafından tecavüze uğrayan ensest mağduru kız ergen. Ailenin iki çocuğunun olduğu, annenin zeka geriliğinin olduğu ve babanın öldüğü saptanmıştır. Yapılan psikiyatrik muayenesinde duygulanımının elemli ve çökkün olduğu, anhedonisinin olduğu, iştahının azaldığı, uykusunun düzensizleştiği, kendisini sürekli yorgun hissettiği, düşüncelerini yoğunlaştırmada güçlük çektiği, dikkatindeki dağılma nedeniyle ders başarısının azaldığı saptanmıştır. Olguya majör depresif bozukluk tanısı konulmuştur. Olgu, ağabeyinin kendisine ve annesine zarar vereceğini düşünmesi nedeniyle yaşadığı olayı kimseyle paylaşmamıştır. Bir akrabasının evinde banyo yaparken akrabasının karnındaki şişliği görmesi üzerine sağlık kurumuna başvurulmuş ve hamile olduğu öğrenilmiştir. Hastanemizde yapılan muayenesinde 20 haftalık gebe olduğu saptanmış ve 237 sayılı TCK’nın 99/6. maddesi hükmüne uygun olarak yakınlarının ve ergenin tıbbi istekleri değerlendirilerek ve rızaları alınarak abortus yapılmıştır. OLGU 2 BK, 16 yaşında öz erkek kardeşi tarafından tecavüze uğrayan ensest mağduru kız ergen. Olgu dokuz çocuklu, alt sosyoekonomik düzeyde bir aileden gelmektedir. Anne eğitimsiz, ev kadını, baba ise ilkokul mezunu ve işçi olarak çalışmaktadır. Yapılan psikiyatrik muayenede, olgunun travmayı düşünceler yoluyla sıkıntı veren bir şekilde anımsandığı, travmayı rüyalarında yineleyici şekilde gördüğü, travmayla ilgili konuşmalardan kaçındığı, travmayla ilgili anıları uyandıran yer ve kişilerden uzak durmak istediği, affektinin anksiyöz olduğu, uykuya dalmakta güçlük çektiği ve öfke patlamalarının olduğu saptanmış olup travma sonrası stres bozukluğu tanısı konulmuştur. Yapılan görüşmede olgunun erkek kardeşi tarafından defalarca tecavüze uğradığı, bu nedenle hamile kaldığı ve bebeğini doğurduğu belirlenmiştir. Aile istismarı öğrendikten sonra kızlarını reddetmiş TARTIŞMA Kardeş ensestine maruz kalanlar suçluluk, utanma duyguları nedeniyle ve kendilerine inanılmayacağını, istismarcıdan zarar göreceklerini 4,6 düşündükleri için istismarı açıklamayabilirler. İki olgu da istismarcı kardeşlerinden zarar göreceklerini düşündükleri için istismarı gizlemiştir. Kardeşler arasındaki cinsel istismar diğer cinsel istismarlara göre daha fazla oranlarda gizli kalmaktadır. Aile şerefinin veya sosyal konumun zarar görmemesi ve ailenin damgalanmaması için ensest aile üyeleri tarafından gizlenebilmektedir.4 Ensestin ortaya çıkması çoğunlukla rastlantısaldır. Genital bölgedeki travmatik lezyonlar, cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar, planlanmamış gebelikler istismarla ilgili ipuçları olabilir.6 İki olguda da kardeşler arasındaki ensest ilişki ergenlerin hamile kalmasıyla ortaya çıkmıştır. Anne-babanın düşük eğitim ve sosyoekonomik düzeyi, tek anne-babaya sahip olma ve kalabalık ailede yaşama gibi etkenlerin ensest açısından önemli olduğu bildirilmektedir.5,6 Olgu 2, sekiz kardeşi ve anne-babası ile birlikte yaşamakta olup anne-babası düşük eğitim ve sosyoekonomik düzeye sahiptir. Olgu 1’in babası ölmüş olup annesinin de zeka geriliği vardır. Kardeşler arasındaki cinsel istismarın depresyon, düşük benlik saygısı, madde kötüye kullanımı, travma sonrası stres bozukluğu, dissosiyatif bozukluklar, intihar ve ilişki sorunlarını içeren olumsuz sonuçlarının olduğu bildirilmekte4 dir. Olgu 1’e majör depresif bozukluk tanısı konulmuştur. Ayrıca olgu1’in tecavüz öncesinde ve sonrasında yaşadıklarını hatırladığı halde penil vaginal penetrasyonla ilgili hiçbir şey hatırlamadığı, bu anla ilgili seçici amnezisinin olduğu saptanmıştır. Travmatik anılar bastırılarak bilincin dışına depolanabilir. Bellekteki bastırılma ‘bireysel acıya neden olan travmatik yaşantı anılarının istem dışı, ama seçici bir şekilde unutulması olarak’ tanımlanabilir.7 Dissosiyatif Anadolu Psikiyatri Derg. 2013;14:177-80 180 Hamilelikle sonuçlanan kardeş ensesti olguları _____________________________________________________________________________________________________ amnezinin değişik klinik tipleri tanımlanmıştır. Bu klinik tiplerden birisi olan seçici amnezide, belirli bir zaman döneminde meydana gelen olayların bir bölümü anımsanmamaktadır.8 Olgu 2’ye de travma sonrası stres bozukluğu tanısı konulmuş olup intihar girişiminde bulunduğu saptanmıştır. Ensestin zararlı etkileri saldırının süresi ve ailenin istismara karşı tepkisine göre olgudan olguya değişmektedir. Ensest yaşantısı aile birliğini ve tüm aile bireylerini tehdit eden bir kriz yaratabilmekte krize müdahalenin iyi olmadığı durumlarda çocuğun suçlanması, dışlanması, şiddete maruz kalması riskleri ön plana çıkmaktadır.9 Olgu 2’de istismar uzun sürelidir ve istismar açığa çıktığında ailesi tarafından desteklenmemiş hatta aileden uzaklaştırılmak istenmiştir. Ensest gebeliklerinin sonlandırılmasına veya sürdürülmesine karar verilmesi tartışmalı bir konudur. Birçok yazar ensest kurbanlarının kişisel yaşamlarını ve ruhsal sağlıklarını yeniden kazanabilmeleri için abortusun en doğru karar olabileceğini öne sürmektedir. Gebeliğin sonlandırılmasının problemi çözmeyecek başka bir travma olduğunu savunan yazarlar da vardır.10 Olgularımızın bebeklerini istemedikleri ve gebeliklerinin sonlandırılmasını tercih ettikleri belirlenmiştir. Olgu 1’de ergenin ve yakınlarının da rızası alınarak abortus yapılmıştır. Olgu 2’nin bebeğini istemediği için düşük yapmak amacıyla yineleyici şekilde kendine zarar verme davranışlarının olduğu saptanmıştır. Cinsel istismara uğrayıp gebe kalan kız çocuklarında bu ilişkinin gizli tutulması amacı ile gebelik boyunca herhangi bir gebe izlemesi yapılmamaktadır. Bazen kriminal düşükler denenmekte, bunun sonucunda hem fetüs, hem de ensest mağduru ergen anne yaşamını yitirebilmektedir. Hatta bu bebeklerin öldürülme olasılığı da vardır. Eğer bebek sağlıklı şekilde doğmuş ve öldürülmemiş ise ya terk edilir, ya da Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu3 na verilir. Olgu 2’de ensest mağduru ergen anne bebeğini doğurmuş, bebek Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna verilmiştir. Gebeliğin sonlandırılmaması halinde doğacak çocuğun karşılaşacağı zorluklar da dikkate alınarak konunun tüm boyutları ile hekimler arasında tartışılması yararlıdır.3 SONUÇ Olgularımızda da saptadığımız ve cinsel istismar için risk etkeni olarak görülen anne-babanın düşük eğitim ve sosyoekonomik düzeyi ile ilgili olarak bu gruplarda anne-babalara yönelik cinsel istismar eğitimlerinin yaygınlaştırılması faydalı olabilir. Ensest gebeliklerinin sonlandırılması veya sürdürülmesine karar verilmesi tartışmalı bir konudur. Ensest gebelikleri ile ilişkili sosyal, adli ve dinsel boyutların, ergen gebenin tıbbi ve fizyolojik durumunun, doğacak çocuğun karşılaşacağı tıbbi ve sosyal zorlukların göz önüne alınarak konunun çok boyutlu olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Ballı Ö. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesine Başvuran Çocuk İstismarı ve İhmali Olgularının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Adana, Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, 2010. 2. Bozbeyoğlu AÇ, Koyuncu E, Kardam F, Sungur A. Ailenin karanlık yüzü: Türkiye‘de ensest. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2010;1:1-37. 3. Özdemir B, Celbiş O, İris M, Üzün İ. Doğumla sonuçlanan baba kız ensesti. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;19:30-2. 4. Krienert JL, Walsh JA. Sibling sexual abuse: An empirical analysis of offender, victim, and event characteristics in national incident-based reporting system data, 2000-2007. J Child Sex Abus. 2011;20:353-72. 5. Haskins C. Treating sibling incest using a family systems approach. J Ment Health Couns. 2003;25:337-51. Anatolian Journal of Psychiatry. 2013;14:177-80 6. Gündüz T, Karbeyaz K, Ayrnacı U. Evaluation of the adjudicated incest cases in Turkey: Difficulties in notification of incestuous relationships. J Forensic Sci. 2011;56:438-43. 7. Yanık M, Özmen N. Amnezi, bastırılmış bellek ve unutulmuş anıların yeniden hatırlanması. Yeni Symposium. 2001;39:74-8. 8. Şar V. The scope of dissociative disorders: an international perspective. Psychiatr Clin North Am. 2006; 29:227-44. 9. İşeri E. Cinsel istismar. FÇ Çetin, A Coşkun, E İşeri, S Miral, N Motavallı, B Pehlivantürk, T Türkbay, R Uslu, F Ünal (Eds.). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabı, Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 2008, s.470-477. 10. Yüksel B, Kılıç S, Su FA, Tasdemir N, Uzunlar Ö, Mollamahmutoğlu L. What should be management of incest pregnancies be? An ethical view presented via three cases. Ethics, Bioscience and Life. 2008;3:52-4.