Áþéöê Áðèòàíèéà Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûüà áþéöê þíÿì âåðèð Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí õàòèðÿñèíÿ åùòèðàì Èêè þëêÿ ðÿñìèëÿðèíèí ñÿôÿðëÿðè ìöòÿìàäè õàðàêòåð äàøûéûð âÿ áåëÿ ýþðöøëÿðäÿí áèðè äÿ 2013-úö èëèí ìàðòûíäà áàø òóòóá. Õàòûðëàäàã êè, ùÿìèí äþâðäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Õàðèúè âÿ Èòòèôàã ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ Îôèñè êàòèáèíèí äàèìè ìöàâèíè âÿ äèïëîìàòèê õèäìÿòèí ðÿùáÿðè Ñàéìîí Ôðåéçåðèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè ãÿáóë åäèá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Áþéöê Áðèòàíèéà àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðèí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ èíêèøàôûíäàí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá, åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí þíÿìè ãåéä åäèëèá... Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿãèëëèê éîëóíäà èíêèøàô åòäèðìÿéÿ ãàäèð áèð ïàðòèéàäûð Áàõ ñÿh. 8 Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí ßëèéåâà âÿ àèëÿ öçâëÿðè Èêèíúè Ôÿõðè õèéàáàíà ýÿëÿðÿê ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ ìÿçàðûíû çèéàðÿò åäèá, õàòèðÿñèíè åùòèðàìëà àíûáëàð. Àçÿðáàéúàíäà øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí èíêèøàôûíäà ìèñèëñèç õèäìÿòëÿðè îëàí àëèìèí ìÿçàðû þíöíÿ ýöëëÿð äöçöëöá. Øÿðãøöíàñ àëèì Âàñèì Ìÿììÿäÿëèéåâ Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí çÿíýèí åëìè ôÿàëèééÿòèíäÿí, øÿðãøöíàñëûüûí èíêèøàôûíäàêû ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá, îíóí ÿñÿðëÿðèíèí... Áàõ ñÿh. 2 Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð. 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343). Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí îðãàíû. Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ìèíñêäÿ ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí èúëàñûíäà èøòèðàê åäèá Ïàêèñòàí ìÿòáóàòû Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí äÿñòÿéè èëÿ êå÷èðèëÿí õåéðèééÿ òÿäáèðëÿðèíäÿí éàçûð Ãóðáàí áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ Ïàêèñòàíûí Õàéáåð Ïàõòóíõâà ÿéàëÿòèíäÿ ãà÷ãûíëàðûí ìÿñêóíëàøäûüû Ëàêêè Ìàðâàò âÿ Äåðà Èñìàèë Õàí áþëýÿëÿðèíäÿ, ùÿì÷èíèí äàøãûíëàðäàí çÿðÿð ÷ÿêÿí Ïÿíúàá ÿéàëÿòèíèí Îêàðà, Ìóëòàí, Ðàâàëïèíäè âÿ Èñëàìàáàä øÿùÿðëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí äÿñòÿéè èëÿ òÿøêèë îëóíàí ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿð... Áàõ ñÿh. 2 “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè-2014” Áåéíÿëõàëã ìöñàáèãÿñèíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí ãàëèáëÿðèíè ìöêàôàòëàíäûðìà ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá Îêòéàáðûí 10-äà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè-2014” Áåéíÿëõàëã ìöñàáèãÿñèíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí ãàëèáëÿðèíè ìöêàôàòëàíäûðìà ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá... Áàõ ñÿh. 2 Àçÿðáàéúàí èëÿ Èðàí àðàñûíäà òåëåðàäèî éàéûìûíûí òÿøêèëè ìÿñÿëÿëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí Èúòèìàè-ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðè ßëè Ùÿñÿíîâ þëêÿìèçäÿ ñÿôÿðäÿ îëàí Èðàí Èñëàì Ðåñïóáëèêàñûíûí Ðàäèî-Òåëåâèçèéà Òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè, Èðàí Àëè Ðÿùáÿðèíèí òåëåðàäèî éàéûìû öçðÿ íöìàéÿíäÿñè Èççÿòóëëàù Çÿðãàìè èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí 2014-úö èëèí àïðåëèíäÿ Èðàí Èñëàì ... Áàõ ñÿh. 3 Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Áàø íàçèðèíèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíäÿ ìöøàâèðÿ êå÷èðèëèá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ñÿäðëèéè èëÿ Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2014-úö èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà îðäó ãóðóúóëóüóíóí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè... Áåéíÿëõàëã êîíôðàíñûí èøòèðàê÷ûëàðû ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí ìÿçàðûíû çèéàðÿò åäèáëÿð Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí êèòàáû ìàúàð äèëèíäÿ íÿøð åäèëèá Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí éóáèëåéèíÿ ùÿñð îëóíàí áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ èøÿ áàøëàéûá Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí (ÀÌÅÀ) Ìÿðêÿçè Åëìè Êèòàáõàíàñûíäà ÀÌÅÀ-íûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Àèäà õàíûì Èìàíãóëèéåâàíûí... Áàõ ñÿh. 3 Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ñèéÿçÿí øÿùÿðèíäÿ âÿòÿíäàøëàðû ãÿáóë åäèá “Áàêû - ìÿùäóäèééÿòëÿðèí îëìàäûüû øÿùÿð” àäëû êîíôðàíñ êå÷èðèëèá Îêòéàáðûí 10-äà ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíäÿ ßìÿê âÿ ßùàëèíèí Ñîñèàë Ìöäàôèÿñè Íàçèðëèéè, ÉÓÍÛÑÅÔ-èí Àçÿðáàéúàíäàêû íöìàéÿíäÿëèéè, Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Íàçèðëèéè âÿ... Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ìàúàðûñòàíäàêû ñÿôèðëèéèíèí òÿøÿááöñö èëÿ ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì, èúòèìàè õàäèì âÿ åëì òÿøêèëàò÷ûñû, øÿðãøöíàñëûã ñàùÿñèíäÿ þëêÿìèçäÿ èëê ãàäûí åëìëÿð äîêòîðó, ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí “Éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí êîðèôåéëÿðè” êèòàáû ìàúàð äèëèíÿ òÿðúöìÿ îëóíóá âÿ “Ùàðìàòòàí” íÿøðèééàòûíäà íÿôèñ øÿêèëäÿ ÷àïäàí ÷ûõûá. Êèòàáû ìàúàð äèëèíÿ êå÷ìèø äèïëîìàò Òàìàø Âàðùàýè ÷åâèðèá. Íÿøðèí ðåäàêòîðó òàíûíìûø ìàúàð àëèìè, ïðîôåññîð Ìèùàë Ùîïïàëäûð. Àçÿðáàéúàíûí Ìàúàðûñòàíäàêû ñÿôèðè Âèëàéÿò Ãóëèéåâ êèòàáà “Þí ñþç” éàçûá. Áóðàäà ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí çÿíýèí åëìè ôÿàëèééÿòèíäÿí, ìöàñèð ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí òÿäãèãè âÿ òÿðúöìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðäöéö èøëÿðäÿí ñþç à÷ûëûð. ßñÿð ýþðêÿìëè àëèìèí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ ÷àï åäèëèá. Ñÿôèðëèê éàõûí ýöíëÿðäÿ Áóäàïåøòèí Åþòâþø Ëîðàíä Óíèâåðñèòåòèíäÿ êèòàáûí òÿãäèìàòûíû êå÷èðìÿéè ïëàíëàøäûðûð. Áàõ ñÿh. 5 Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã, ìÿðêÿçè èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí ðÿùáÿðëÿðè... ÀÌÅÀ-íûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Àèäà õàíûì Èìàíãóëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèê éóáèëåéèíÿ ùÿñð åäèëìèø “Øÿðã õàëãëàðû ÿäÿáèééàòû: ÿíÿíÿ âÿ ìöàñèðëèê” ìþâçóñóíäà êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã êîíôðàíñûí èøòèðàê÷ûëàðû îêòéàáðûí 10äà Èêèíúè Ôÿõðè õèéàáàíà ýÿëÿðÿê àëèìèí ìÿçàðûíû çèéàðÿò åäèá, öçÿðèíÿ òÿð ÷è÷ÿêëÿð äöçöáëÿð. “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáû òàðèõøöíàñëûüûìûçûí áþéöê ãÿëÿáÿñèäèð Îêòéàáðûí 10-äà “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ìÿðêÿçè ãÿðàðýàùûíäà Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí... Áàõ ñÿh. 3 Áàêû ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû äèàëîãóí ïàéòàõòûíà ÷åâðèëèá “Îíëàðà ãàáàãúàäàí òàïøûðûëìûøäû êè, ôèëàíêÿñÿ ñÿñ âåðèí” ...Áèç ÿââÿëúÿäÿí äÿ äåìèøäèê êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíäà ÿäàëÿòëè, øÿôôàô âÿ äîüðó ñå÷êè êå÷èðèëìÿéÿúÿê. ×öíêè áöòöí ùàëëàðäà Èñà Ãÿìáÿðèí þç ïîñòóíó òÿðê åòìÿê ôèêðè éîõ èäè. Îíà ýþðÿ äÿ ìöõòÿëèô áÿùàíÿëÿð ýÿòèðÿðÿê, ãóðóëòàéûí âàõòûíû... Áàõ ñÿh. 5 Âéåòíàì Ìèëëè Àññàìáëåéàñûíûí ùöãóã êîìèòÿñèíèí öçâëÿðèíäÿí èáàðÿò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ÁÄÓ-äà ...Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðè áèð ùÿãèãÿòè äÿ íþâáÿòè äÿôÿ äèããÿòÿ ÷àòäûðäû: Àçÿðáàéúàí áó ýöí äöíéàéà èñòÿð òîëåðàíòëûã, èñòÿðñÿ äÿ èãòèñàäè èíêèøàô áàõûìûíäàí... Áàõ ñÿh. 4 Áàõ ñÿh. 3 Áàõ ñÿh. 4 Îêòéàáðûí 10-äà Âéåòíàì Ìèëëè Àññàìáëåéàñûíûí ùöãóã êîìèòÿñèíèí öçâëÿðèíäÿí èáàðÿò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíäÿ... Áàõ ñÿh. 4 2 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ìèíñêäÿ ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí èúëàñûíäà èøòèðàê åäèá ùÿñèíäÿ éàõøû òÿúðöáÿìèç âàð âÿ áó ýöí áèç, ÿëáÿòòÿ, íàðàùàòëûã äîüóðàí ìÿñÿëÿëÿðÿ, ðåýèîíàë âÿ áåéíÿëõàëã òÿùëöêÿñèçëèêëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿðÿ äÿ äèããÿò éåòèðèðèê. ßëáÿòòÿ, ñÿðùÿäëÿðèìèçèí éàõûíëûüûíäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿð áèçè íàðàùàò åäèð. Éàõûí Øÿðãäÿ, Àâðîïàíûí áèð ùèññÿñèíäÿ âÿçèééÿò ÿëáÿòòÿ, àäåêâàò ãèéìÿò âåðèëìÿñèíè òÿëÿá åäèð. Éÿãèí êè, ùÿð áèð þëêÿ þç ÿìÿëè ôÿàëèééÿòè èëÿ åòèìàä òÿäáèðëÿðèíèí, òÿùëöêÿñèçëèéèí âÿ ÿìÿêäàøëûüûí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ òþùôÿ âåðìÿéÿ ÷àëûøìàëûäûð. Áèç Àçÿðáàéúàíäà ðåýèîíàë âÿ áåéíÿëõàëã ìÿñÿëÿëÿðäÿ þç ðîëóìóçó áåëÿ òÿñÿââöð åäèðèê. Ùåñàá åäèðèê êè, þëêÿÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, îêòéàáðûí 10äà Áåëàðóñóí ïàéòàõòû Ìèíñê øÿùÿðèíäÿ ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñû êå÷èðèëèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ èúëàñäà èøòèðàê åäèá. Áåëàðóñ Ïðåçèäåíòè Àëåêñàíäð Ëóêàøåíêî Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâè Ìöñòÿãèëëèê Ñàðàéûíäà ãàðøûëàéûá. Äþâëÿò áàø÷ûëàðû õàòèðÿ øÿêëè ÷ÿêäèðèáëÿð. Ñîíðà Ïðåçèäåíò Àëåêñàíäð Ëóêàøåíêî ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí èúëàñûíäà èøòèðàê åòìÿê ö÷öí Áåëàðóñà ýÿëÿí äèýÿð äþâëÿò áàø÷ûëàðûíû äà ãàðøûëàéûá. Ïðåçèäåíòëÿð áèðýÿ ôîòî ÷ÿêäèðèáëÿð. ßââÿëúÿ ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí ìÿùäóä òÿðêèáäÿ èúëàñû êå÷èðèëèá. Èúëàñûí èøòèðàê÷ûëàðûíû ñàëàìëàéàí Áåëàðóñ Ïðåçèäåíòè áó òÿäáèðäÿ ÌÄÁ ìÿêàíûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà äÿðèíëÿøäèðèëìÿñè ìÿñÿëÿëÿðèíèí ìöçàêèðÿ åäèëÿúÿéèíè äåéèá. Áèðëèê äàõèëèíäÿ òèúàðèèãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèí éåíè èìïóëñ àëäûüûíû áèëäèðÿí Àëåêñàíäð Ëóêàøåíêî âóðüóëàéûá êè, þëêÿëÿð àðàñûíäà ñèéàñè, èãòèñàäè, ùóìàíèòàð âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ñûõ ÿìÿêäàøëûã âÿ äèàëîã éàðàäûëûá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû èúëàñäà ÷ûõûø åäèá: “Ùþðìÿòëè Àëåêñàíäð Ãðèãîðéåâè÷. Ùþðìÿòëè ùÿìêàðëàð. ßââÿëÿí, ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñûíûí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí éàðàäûëìûø ýþçÿë øÿðàèòÿ ýþðÿ Àëåêñàíäð Ãðèãîðéåâè÷ Ëóêàøåíêîéà òÿøÿêêöð åòìÿê èñòÿðäèì. Àëåêñàíäð Ãðèãîðéåâè÷èí ãåéä åòäèéè êèìè, èø áåëÿ ýÿòèðèá êè, áó èúëàñ äàëáàäàë èêèíúè èë Ìèíñêäÿ êå÷èðèëèð. Ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäèá, Àëåêñàíäð Ãðèãîðéåâè÷è âÿ áöòöí Áåëàðóñ õàëãûíû ìÿíèì ÿââÿëêè äÿôÿ áóðàäà îëìàüûìäàí êå÷ÿí äþâð ÿðçèíäÿ Áåëàðóñóí ãàçàíäûüû íàèëèééÿòëÿð ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèê åòìÿê èñòÿðäèì. Áó áèð èë ÿðçèíäÿ þëêÿíèçèí íåúÿ ôÿàë èíêèøàô åòìÿñè ýþç ãàáàüûíäàäûð. Ìèíñê ýþçÿë, òÿìèç, ìöàñèð øÿùÿðäèð. Áóíà ýþðÿ áèç Ñèçèí äîñòëàðûíûç êèìè, óüóðëàðûíûçà ñåâèíèðèê âÿ ÿëáÿòòÿ, äîñò Áåëàðóñ õàëãûíà ÿí õîø àðçóëàðûìûçû áèëäèðèðèê. Áó ôèêðÿ ìÿí äÿ øÿðèêÿì êè, ÌÄÁíèí ïîòåíñèàëû òöêÿíìÿéèá. Áó, ÿìÿêäàøëûã, ãàðøûëûãëû ôÿàëèééÿò, ðåýèîíàë âÿ áåéíÿëõàëã ùÿéàòûí àêòóàë ìÿñÿëÿëÿðèíèí ìöçàêèðÿñè ìÿêàíûäûð. ßëáÿòòÿ, óçóí èëëÿð áîéó öíñèééÿò ñàõëàéàí âÿ ìöùöì ìÿñÿëÿëÿðè áèðëèêäÿ ùÿëë åäÿí ùÿìêàðëàð êèìè, áèçè íàðàùàò åäÿí áöòöí ìÿñÿëÿëÿðè áó úöð à÷ûã, ñÿìèìè øÿðàèòäÿ ìöçàêèðÿ åòìÿëèéèê. Àçÿðáàéúàí þçöíöí ÌÄÁ-äÿ èøòèðàêûíà áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèð. Ùåñàá åäèðèê êè, áèçèì òÿøêèëàò ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ãàðøûëûãëû ôÿàëèééÿò, ÿëàãÿëÿíäèðìÿ, áèð-áèðèìèçèí ïðîáëåìëÿðèìèçè äàùà éàõøû àíëàìàã, ùàáåëÿ äèýÿð ìöùöì ìÿñÿëÿëÿðè ùÿëë åòìÿê èøèíäÿ ÷îõ óüóðëàð ãàçàíûëûá. Áèç ùÿì äÿ ÌÄÁ-íèí öçâö îëàí þëêÿëÿðèí ÿêñÿðèééÿòè èëÿ èêèòÿðÿôëè ôîðìàòäà ÷îõ ôÿàë ãàðøûëûãëû ÿëàãÿ ñàõëàéûðûã. Ùåñàá åäèðÿì êè, èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿð áèçèì òÿøêèëàò ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöíàñèáÿòëÿðè äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèð âÿ áèç áóíäàí ñîíðà äà èêèòÿðÿôëè ÿìÿêäàøëûã ïîòåíñèàëûíû àðòûðìàüà ÷àëûøàúàüûã. Èãòèñàäè ñàùÿäÿ, èíâåñòèñèéàëàð ñà- ìèçèí éöðöòäöéö ñèéàñÿò ðèñêëÿðèí àçàëäûëìàñûíà, âÿçèééÿòèí ñàáèòëÿøäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëèá. ßëáÿòòÿ, ñèéàñè èðàäÿ êèìè, èãòèñàäè ïîòåíñèàë äà áóðàäà ìöùöì ðîë îéíàéûð. Àçÿðáàéúàíûí ÌÄÁ ìÿêàíûíäà, ùàáåëÿ ðåýèîíàë âÿ èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èðÿëè ñöðäöéö òÿøÿááöñëÿð òÿùëöêÿñèçëèéèí, ñàáèòëèéèí, ÿìÿêäàøëûüûí ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð. Áó ôÿàë ÿìÿêäàøëûüû íÿãëèééàò ñàùÿñèíäÿ äÿ ìöøàùèäÿ åäèðèê. Áó éàõûíëàðäà Õÿçÿðéàíû þëêÿëÿðèí äþâëÿò áàø÷ûëàðûíûí Ñàììèòè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ áèç Õÿçÿðéàíû äþâëÿòëÿð àðàñûíäà íÿãëèééàò ñàùÿñèíäÿ ãàðøûëûãëû ôÿàëèééÿò ìÿñÿëÿëÿðèíè ìöçàêèðÿ åòäèê. Çÿííèìúÿ, ÌÄÁ ìÿêàíûíäà ÷îõ éàõøû èìêàíëàð âàð. Îíëàðûí áèð ùèññÿñè àðòûã ðåàëëàøûá. Íÿãëèééàò èíôðàñòðóêòóðóíà éàòûðûëàí èíâåñòèñèéàëàð þëêÿëÿðèìèçè óçóíìöääÿòëè ïåðñïåêòèâëÿ áèð-áèðèíÿ áàüëàéûð âÿ ÿìÿêäàøëûã, ùàáåëÿ ÿëàâÿ ìÿíôÿÿò ÿëäÿ åäèëìÿñè ö÷öí éåíè èìêàíëàð éàðàäûð. ßëáÿòòÿ, Àçÿðáàéúàí åíåðæè åùòèéàòëàðû èñòåùñàë åäÿí þëêÿ êèìè þç òÿðÿôäàøëàðû èëÿ áó ñàùÿäÿ ÿìÿêäàøëûãäà ìàðàãëûäûð. Ùåñàá åäèðÿì êè, Àçÿðáàéúàíûí èðÿëè ñöðäöéö òÿøÿááöñëÿð âÿ îíóí òÿøÿááöñö èëÿ áàøëàíìûø ëàéèùÿëÿð ðåýèîíóí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè èøèíÿ õèäìÿò åäèð. Áó ñàùÿäÿ èíâåñòèñèéà ëàéèùÿëÿðè, ãöââÿëÿðèí áó èñòèãàìÿòäÿ äàùà àðòûã ÿëàãÿëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí éàõøû èìêàíëàð âàð. Îíà ýþðÿ êè, åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéè ìÿñÿëÿëÿðè ùÿð áèð þëêÿíèí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèéè ìÿñÿëÿëÿðè èëÿ áèðáàøà áàüëûäûð. ßëáÿòòÿ, êèôàéÿò ãÿäÿð åíåðæè åùòèéàòëàðû îëàí þëêÿëÿðèí öçÿðèíÿ þç òÿðÿôäàøëàðûíûí âÿ ãîíøóëàðûíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñè ìÿñÿëÿñèíäÿ äàùà áþéöê ìÿñóëèééÿò äöøöð. Áèç ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûüà áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèðèê. Ôèêðèìúÿ, áó, ùÿð ùàëäà áèçèì òÿøêèëàòûí ùÿéàò ôÿàëèééÿòèíèí ÿñàñûäûð. Áèð íå÷ÿ ýöí áóíäàí ÿââÿë Áàêûäà ÿíÿíÿâè Û Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó êå÷èðèëäè. Ùÿìèí Ôîðóìäà áèçèì þëêÿëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðè èëÿ éàíàøû, 60-äàí ÷îõ þëêÿíèí òÿìñèë÷èëÿðè èøòèðàê åäèðäè. Äèíëÿðàðàñû äèàëîã, ñèâèëèçàñèéàëàðûí äèàëîãó, ìóëòèêóëòóðàëèçì èëÿ áàüëû ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿëÿðè ÷îõ àêòóàëäûð. Çÿííèìúÿ, þëêÿëÿðèìèçèí ìöñáÿò òÿúðöáÿñè ýþñòÿðèð êè, ìóëòèêóëòóðàë úÿìèééÿò èíêèøàôûí éåýàíÿ éîëóäóð. Äöíéà þëêÿëÿðèíèí ìöòëÿã ÿêñÿðèééÿòè ÷îõêîíôåññèéàëû, ÷îõëó ìèëëÿòëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí éàøàäûüû þëêÿëÿðäèð. Ìîíî- åòíèê þëêÿëÿð èñòèñíàäûð. Îäóð êè, ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã, ìöõòÿëèô êîíôåññèéàëàðûí âÿ åòíèê ãðóïëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè àðàñûíäà ãàðøûëûãëû àíëàøìà ùÿð áèð þëêÿ, ùÿð áèð þëêÿíèí ìèëëè ùÿìðÿéëèéè, ùàáåëÿ áèçèì ÿìÿêäàøëûüûìûç ö÷öí âàúèáäèð. ×öíêè áèçèì òÿøêèëàò ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òàðèõëÿðè, ìÿäÿíèééÿòëÿðè, äèíëÿðè ìöõòÿëèô îëàí þëêÿëÿð òÿìñèë îëóíóá âÿ áèçè öìóìè ìàðàãëàð, öìóìè ÿìÿêäàøëûã áèðëÿøäèðèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí ÌÄÁ-íèí áèð òÿøêèëàò êèìè òîïëàäûüû ìöñáÿò òÿúðöáÿ áöòþâëöêäÿ ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû, ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîãëà áàüëû ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè ö÷öí äÿ ôàéäàëû îëà áèëÿð. Áàøãà ñþçëÿ, äåìÿê èñòÿðäèì êè, áèç áóíäàí ñîíðà äà ÌÄÁ-íèí èøèíäÿ ôÿàë èøòèðàêûìûçû äàâàì åòäèðÿúÿéèê. Ýþçÿë øÿðàèò ö÷öí Àëåêñàíäð Ãðèãîðéåâè÷ÿ áèð äàùà òÿøÿêêöð åòìÿê âÿ öìèäâàð îëäóüóìó áèëäèðìÿê èñòÿðäèì êè, ùÿëë åäÿúÿéèìèç áóýöíêö ìÿñÿëÿëÿð ñûðàëàðûìûçûí äàùà ñûõ áèðëÿøìÿñèíÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàã. Ñàü îëóí”. *** Òÿäáèðäÿ äþâëÿò áàø÷ûëàðû 1941-1945úè èëëÿðäÿ Áþéöê Âÿòÿí ìöùàðèáÿñèíäÿ Ãÿëÿáÿíèí 70 èëëèéèíèí áèðýÿ ãåéä îëóíìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ èøëÿðèí äàâàì åòäèðèëäèéèíè, ÌÄÁ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí âÿ äîñòëóã ÿëàãÿëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíèí âÿ áóíäàí ñîíðà äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíèí òÿðÿôäàðû îëäóãëàðûíû äåéèáëÿð. Áèëäèðèëèá êè, ÷îõòÿðÿôëè ÿìÿêäàøëûüûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ïðèîðèòåò èñòèãàìÿòëÿðäÿíäèð âÿ èúëàñäà ìöçàêèðÿ îëóíàí ìÿñÿëÿëÿð Áèðëèê þëêÿëÿðè àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ìþùêÿìëÿíìÿñè- íÿ òÿêàí âåðÿúÿê. Äþâëÿò áàø÷ûëàðû èúëàñäà åëì, òÿùñèë, òóðèçì, òÿùëöêÿñèçëèê ñàùÿëÿðèíäÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿëÿðèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè, Óêðàéíàäà âÿçèééÿò âÿ äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûáëàð. *** Ñîíðà ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí ýåíèø òÿðêèáäÿ èúëàñû êå÷èðèëèá. Èúëàñäà áèëäèðèëèá êè, äþâëÿò áàø÷ûëàðû 1941-1945-úè èëëÿðäÿ Áþéöê Âÿòÿí ìöùàðèáÿñèíäÿ ãÿëÿáÿíèí 70 èëëèéè èëÿ ÿëàãÿäàð Áèðëèê þëêÿëÿðèíèí õàëãëàðûíà âÿ äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ìöðàúèÿò ãÿáóë åäèáëÿð. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, èúëàñ èøòèðàê÷ûëàðû ÌÄÁ þëêÿëÿðèíèí åëìè òÿøêèëàòëàðû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, 2016-úû èëèí Áèðëèê ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Òÿùñèë èëè” åëàí îëóíìàñû, ãàíóíñóç ìèãðàñèéà, èíñàí àëâåðè èëÿ ìöáàðèçÿ ñàùÿëÿðèíäÿ ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿëÿðèíÿ äàèð ðàçûëûüà ýÿëèáëÿð. Èúëàñäà 2015-úè èëäÿ ÌÄÁ-éÿ ñÿäðëèéèí Ãàçàõûñòàíà êå÷ìÿñè âÿ ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñûíûí ýÿëÿí èë Àñòàíàäà êå÷èðèëìÿñè ãÿðàðà àëûíûá. Ñîíðà ñÿíÿäëÿð èìçàëàíûá. *** Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Áåëàðóñ Ïðåçèäåíòè Àëåêñàíäð Ëóêàøåíêîíóí àäûíäàí ÌÄÁ äþâëÿò áàø÷ûëàðûíûí øÿðÿôèíÿ âåðèëÿí èø÷è ñÿùÿð éåìÿéèíäÿ èøòèðàê åäèá. *** Áóíóíëà äà ÌÄÁ Äþâëÿò Áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí èúëàñû èøèíè éåêóíëàøäûðûá. *** Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí Ìèíñêÿ ñÿôÿðè ùÿìèí ýöí áàøà ÷àòûá. Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Ïàêèñòàí ìÿòáóàòû Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí Èìàíãóëèéåâàíûí õàòèðÿñèíÿ åùòèðàì ßëèéåâàíûí äÿñòÿéè èëÿ êå÷èðèëÿí õåéðèééÿ òÿäáèðëÿðèíäÿí éàçûð Ãóðáàí áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ Ïàêèñòàíûí Õàéáåð Ïàõòóíõâà ÿéàëÿòèíäÿ ãà÷ãûíëàðûí ìÿñêóíëàøäûüû Ëàêêè Ìàðâàò âÿ Äåðà Èñìàèë Õàí áþëýÿëÿðèíäÿ, ùÿì÷èíèí äàøãûíëàðäàí çÿðÿð ÷ÿêÿí Ïÿíúàá ÿéàëÿòèíèí Îêàðà, Ìóëòàí, Ðàâàëïèíäè âÿ Èñëàìàáàä øÿùÿðëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîí- äóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí äÿñòÿéè èëÿ òÿøêèë îëóíàí ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿð Ïàêèñòàí ìÿòáóàòûíäà ýåíèø èøûãëàíäûðûëûá. “Æùàíý”, “Òùå Íåwñ”, “Åõïðåññ Ïðåñùàwàð” ãÿçåòëÿðè, “Äèïëîìàòèê Ñòàð”, “Úåíòðåëèíå” æóðíàëëàðû, “ÄÍÀ íåwñ”, “Ïàêèñòàí èí òùå Wîðëä” èíôîðìàñèéà àýåíòëèêëÿðè òÿäáèðëÿð ùàã- ãûíäà ìÿãàëÿ âÿ õÿáÿðëÿð âåðèáëÿð. Ìàòåðèàëëàðäà ãåéä îëóíóð êè, áþëýÿëÿðäÿ êå÷èðèëÿí ìÿðàñèìëÿðäÿ Ïàêèñòàíûí òàíûíìûø ñèéàñÿò÷èñè, ñåíàòîð Ñÿëèì Ñåéôóëëà Õàí, Ïàêèñòàí Ïàðëàìåíòè ñÿäðèíèí ñàáèã ìöàâèíè, Ïàêèñòàí-Àçÿðáàéúàí äîñòëóã ãðóïóíóí öçâö Ôåéñÿë Êÿðèì Êóíäè, Áàéò-óë-Ìàëû óøàã åâèíèí èúðà÷û äè- ðåêòîðó Âàùèä Øåéõ âÿ äèýÿð íöôóçëó øÿõñëÿð ÷ûõûø åäÿðÿê Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâàéà ìèííÿòäàðëûãëàðûíû áèëäèðèáëÿð. Éàçûëàðäà Ðàâàëïèíäè øÿùÿðèíäÿ òÿøêèë îëóíìóø ìÿðàñèìäÿ Àçÿðáàéúàíûí Ïàêèñòàíäàêû ñÿôèðè Äàøãûí Øèêàðîâóí áàéðàì òÿáðèêëÿðè áàðÿäÿ ìÿëóìàò äà éåð àëûá. “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè-2014” Áåéíÿëõàëã ìöñàáèãÿñèíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí ãàëèáëÿðèíè ìöêàôàòëàíäûðìà ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí ßëèéåâà âÿ àèëÿ öçâëÿðè Èêèíúè Ôÿõðè õèéàáàíà ýÿëÿðÿê ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ ìÿçàðûíû çèéàðÿò åäèá, õàòèðÿñèíè åùòèðàìëà àíûáëàð. Àçÿðáàéúàíäà øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí èíêèøàôûíäà ìèñèëñèç õèäìÿòëÿðè îëàí àëèìèí ìÿçàðû þíöíÿ ýöëëÿð äöçöëöá. Øÿðãøöíàñ àëèì Âàñèì Ìÿììÿäÿëèéåâ Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí çÿíýèí åëìè ôÿàëèééÿòèíäÿí, øÿðãøöíàñëûüûí èíêèøàôûíäàêû ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá, îíóí ÿñÿðëÿðèíèí äöíéà øÿðãøöíàñëûüû õÿçèíÿñèíÿ äàõèë îëàí ÷îõ äÿéÿðëè àðàøäûðìàëàð îëäóüóíó âóðüóëàéûá. Ãåéä åäèëèá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâà éåíè âÿ ìöàñèð ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí ÿí íöôóçëó, ÿí ôóíäàìåíòàë òÿäãèãàò÷ûëàðûíäàí áèðè êèìè øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí òàðèõèíÿ ÿáÿäè äàõèë îëàí àçñàéëû ìöòÿõÿññèñëÿðäÿí áèðèäèð. Îêòéàáðûí 10-äà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè2014” Áåéíÿëõàëã ìöñàáèãÿñèíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí ãàëèáëÿðèíè ìöêàôàòëàíäûðìà ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá. Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí âèòñåïðåçèäåíòè, ÛÄÅÀ Èúòèìàè Áèðëèéèíèí òÿñèñ÷èñè âÿ ðÿùáÿðè Ëåéëà ßëèéåâà ìÿðàñèìäÿ èøòèðàê åäèá. Ìöñàáèãÿ ÛÄÅÀ Èúòèìàè Áèðëèéèíèí òÿøÿááöñö, ÓÍÅÑÚÎ-íóí ùèìàéÿñè, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíèí âÿ “Ïàíàñîíèú” øèðêÿòèíèí òÿøêèëàòè äÿñòÿéè èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèá. Àçÿðáàéúàíäà èêèíúè äÿôÿ êå÷èðèëÿí ìöñàáèãÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Áàêû âÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðëÿðèíäÿêè ìÿêòÿáëÿðèí øàýèðäëÿðèíÿ 5 ìèí “Åêî ýöíäÿëèê” ïàéëàíûëûá âÿ îíëàðäàí 3050-ñè äîëäóðóëàðàã òÿøêèëàò÷ûéà òÿãäèì îëóíóá. Áóíëàðûí àðàñûíäàí 20 ôè- íàë÷û ñå÷èëèá. Ìÿðàñèìäÿ ÷ûõûø åäÿí Ëåéëà ßëèéåâà ãàëèáëÿðè òÿáðèê åäèá. Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí âèòñå-ïðåçèäåíòè áèëäèðèá êè, ÛÄÅÀ êàìïàíèéàñûíäà ÷îõëó ñàéäà ýÿíúèí èøòèðàêû âÿ åêîëîæè ïðîáëåìëÿðÿ êèôàéÿò ãÿäÿð äèããÿò éåòèðèëìÿñè ñåâèíäèðèúè ùàëäûð. Áèð ÷îõ óüóðëó ëàéèùÿëÿðèí ðåàëëàøäûðûëìàñû, ýÿíúëÿð àðàñûíäà åêîëîæè ìààðèôëÿíäèðìÿ èøëÿðèíèí àïàðûëìàñû, åëÿúÿ äÿ ïëàíåòèìèçèí ôëîðà âÿ ôàóíàñûíäà íÿñëè êÿñèëìÿêäÿ îëàí úàíëûëàðûí ãîðóíìàñû èëÿ áàüëû ÛÄÅÀ-íûí ÷îõ óüóðëó èøëÿð ýþðäöéöíö äåéÿí Ëåéëà ßëèéåâà êàìïàíèéà ö÷öí “Áèð ïëàíåò áèð ýÿëÿúÿê” øöàðûíûí ñå÷èëìÿñèíèí òÿñàäöôè îëìàäûüûíû áèëäèðèá. Ëåéëà ßëèéåâà êàìïàíèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ åêîëîæè ñàùÿäÿ âàúèá àääûìëàð àòûëäû- üûíû, 3 ìèëéîíäàí ÷îõ àüàúûí ÿêèëäèéèíè âóðüóëàéûá. Éàïîíèéàíûí Àçÿðáàéúàíäàêû ñÿôèðè Òñóãóî Òàêàùàøè ÷ûõûø åäÿðÿê ëàéèùÿíèí óüóðëó âÿ äàâàìëû îëìàñûíû àðçóëàéûá. Î, Àçÿðáàéúàíäà ÿòðàô ìöùèòèí ãîðóíìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá. ÓÍÛÚÅÔ-èí Áàêû íöìàéÿíäÿëèéèíèí ðÿùáÿðè Àíäðî Øèëàêàäçå èñÿ ìÿêòÿáëèëÿðèí åêîëîæè ïðîáëåìëÿðèí ëÿíäèðèëìÿñè áàõûìûíäàí óüóðëó àääûìäûð. Ñîíðà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí âèòñå-ïðåçèäåíòè Ëåéëà ßëèéåâà ìöñàáèãÿíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí ãàëèáè 160 íþìðÿëè Êëàññèê Ýèìíàçèéàíûí øàýèðäè Àéëèí Éÿùéàçàäÿíè òÿáðèê åäÿðÿê, îíà äèïëîì âÿ ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì åäèá. Ìöñàáèãÿíèí ìèëëè ìÿðùÿëÿñèíèí äèýÿð 19 ãàëèáèíÿ äÿ ñåðòèôèêàò âÿ ãèé- ùÿëëèíÿ éåíè éàíàøìàëàðûíû ìöñáÿò äÿéÿðëÿíäèðäèéèíè ãåéä åäèá. Äèýÿð ÷ûõûø åäÿíëÿð 2008-úè èëäÿí êå÷èðèëÿí “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè” Áåéíÿëõàëã ìöñàáèãÿñèíèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøûáëàð. Ãåéä îëóíóá êè, ëàéèùÿ ìÿêòÿáëèëÿðèí åêîëîýèéà ñàùÿñèíäÿ áèëèêëÿðèíèí àðòûðûëìàñû âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ ìààðèôëÿíäèðìÿ èøëÿðèíèí ýöú- ìÿòëè ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì îëóíóá. “Åêî Ðÿñì Ýöíäÿëèéè-2014” ìöñàáèãÿñèíäÿ ôèíàë÷ûëàð ìöõòÿëèô àêòóàë åêîëîæè ïðîáëåìëÿðè ÷ÿêäèêëÿðè ðÿñìëÿðëÿ âÿ ãûñà ìÿòíëÿ èôàäÿ åäèá, ïðîáëåìèí ùÿëëèíÿ äàèð òÿêëèôëÿð èðÿëè ñöðöáëÿð. Òÿäáèðäÿ ìöñàáèãÿ èëÿ áàüëû âèäåî÷àðõ íöìàéèø îëóíóá. 3 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí éóáèëåéèíÿ ùÿñð îëóíàí áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ èøÿ áàøëàéûá Øÿðã âÿ Ãÿðá ìÿäÿíèééÿòëÿðèíèí ãàðøûëûãëû òÿñèð âÿ ÿëàãÿëÿðèíè þéðÿíÿðêÿí ùÿð èêè ÿäÿáèééàòûí öìóìáÿøÿðè äÿéÿðëÿðèíè ÿñàñ ýþòöðöá, ìÿäÿíè éöêñÿëèøè øÿðòëÿíäèðÿí àìèëëÿðÿ èñòèíàä åäèá. Áöòöí áóíëàð îíóí þçöíöí áöòþâëöéÿ, âÿùäÿòÿ úàí àòàí õàðàêòåðèíèí òÿçàùöðö èäè. Ìèñèðèí Àéí Øÿìñ Óíèâåðñèòåòèíèí ÿðÿá äèëè âÿ ÿäÿáèééàòû êàôåäðàñûíûí ìöäèðè, ïðîôåññîð Òàðèê ×ÿëÿáè “Øÿðãøöíàñ Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí éàðàíìàñû âÿ ÿäÿáè òÿíãèä ñàùÿñèíäÿêè õèäìÿòëÿðè” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿñèíäÿ ýþðêÿìëè àëèìèí ÿðÿá ìÿäÿíèééÿòè âÿ ÿäÿáèééàòûíû Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã ìÿêòÿáèíÿ Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí (ÀÌÅÀ) Ìÿðêÿçè Åëìè Êèòàáõàíàñûíäà ÀÌÅÀ-íûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Àèäà õàíûì Èìàíãóëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèê éóáèëåéèíÿ ùÿñð åäèëìèø “Øÿðã õàëãëàðû ÿäÿáèééàòû: ÿíÿíÿ âÿ ìöàñèðëèê” ìþâçóñóíäà áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ èøÿ áàøëàéûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, êîíôðàíñäà Àçÿðáàéúàí àëèìëÿðè èëÿ éàíàøû, Òöðêèéÿ, Ðóñèéà, Ìèñèð, Þçáÿêèñòàí, Ýöðúöñòàí âÿ äèýÿð þëêÿëÿðäÿí íöìàéÿíäÿëÿð èøòèðàê åäèðëÿð. Êîíôðàíñûí áèðèíúè ïëåíàð èúëàñûíäà ÀÌÅÀ-íûí ïðåçèäåíòè, àêàäåìèê Àêèô ßëèçàäÿ ýþðêÿìëè àëèìèí êå÷äèéè 53 èëëèê ùÿéàò éîëóíäàí âÿ áó èëëÿðäÿ îíóí øÿðãøöíàñëûã åëìèíÿ âåðäèéè áþéöê òþùôÿëÿðäÿí ñþç à÷ûá. Áèëäèðèëèá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâà ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí ÿí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí áèðè îëóá, áöòöí þìðöíö áó ñàùÿéÿ ùÿñð åäèá âÿ ÷îõ áþéöê óüóðëàð ãàçàíûá. Î, Àçÿðáàéúàíäà øÿðãøöíàñëûã öçðÿ èëê ãàäûí åëìëÿð äîêòîðó, ïðîôåññîðäóð. Ýþðêÿìëè àëèì ùÿì êå÷ìèø ñîâåò, ùÿì äÿ äöíéà ìÿêàíûíäà èëê äÿôÿ ìÿùúÿð ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíû ñèñòåìëè øÿêèëäÿ òÿäãèã åäÿðÿê ôóíäàìåíòàë ÿñÿðëÿð éàçûá. Îíóí åëìè èðñèíè éàøàòìàã âÿ éåíè íÿñèëëÿðÿ þòöðìÿê áèçèì áîðúóìóçäóð. À.ßëèçàäÿ ãåéä åäèá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí ìöðàúèÿò åòäèéè ìþâçóëàð î äþâðäÿ äÿ þç ìöàñèðëèéè èëÿ ñå÷èëèðäè, áó ýöí äÿ àêòóàëëûüûíû èòèðìÿéèá. ßêñèíÿ, èíäè Øÿðãäÿ úÿðÿéàí åäÿí ìÿäÿíè ïðîñåñëÿð êîíòåêñòèíäÿ ùÿìèí ìþâçóëàð áþéöê ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð. Ãûðõ èë áóíäàí ÿââÿë ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèìèí ìöðàúèÿò åòäèéè øÿõñèééÿòëÿð áó ýöí äÿ èíòåëëåêòóàë úÿìèééÿòèí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿäèð. Ö÷ èë áóíäàí ÿââÿë Ñàíêò-Ïåòåðáóðã Óíèâåðñèòåòèíèí íÿøðèééàòû Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí Úöáðàí Õÿëèë Úöáðàí, ßìèí ÿë-Ðåéùàíè âÿ Ìèõàèë Íöàéìÿíèí éàðàäûúûëûüûíû àðàøäûðäûüû “Ãÿëÿìëÿð èòòèôàãû” ìîíîãðàôèéàñûíû éåíèäÿí íÿøð åäèá. Ýþðêÿìëè àëèì ìÿäÿíèééÿòëÿðèí, ÿäÿáèééàòëàðûí âÿ ñèâèëèçàñèéàëàðûí ãîâóøóüóíäà ôîðìàëàøìûø, ïöõòÿëÿøìèø áèð òÿäãèãàò÷û êèìè áó ìöòÿôÿêêèðëÿðèí éàðàäûúûëûüûíûí ìàùèééÿòèíè àðàøäûðìàüà ãàäèð èäè. Êîíôðàíñäà Ðóñèéà Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû ðÿéàñÿò ùåéÿòèíèí öçâö, Ì.Ãîðêè àäûíà Äöíéà ßäÿáèééàòû Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, àêàäåìèê Àëåêñàíäð Êóäåëèí “Ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí òÿäãèãàòëàðûíûí ïðîáëåìàòèêàñû (àëèìèí àíàäàí îëìàñûíûí 75 èëëèéèíÿ)” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäèá. Ðóñèéàëû àêàäåìèê áèëäèðèá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâà Øÿðã ðóùóíà âÿ Ãÿðá çÿêàñûíà äÿðèíäÿí éèéÿëÿíìèø áèð øÿõñèééÿò èäè. Îíóí ØÿðãÃÿðá ãàðøûëûãëû ÿäÿáè ÿëàãÿ âÿ òÿñèðè ïðîáëåìëÿðèíè ñèñòåìëè øÿêèëäÿ àðàøäûðàí èëê àçÿðáàéúàíëû ÿðÿáøöíàñ îëäóüóíó õöñóñè ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð. Äÿðèí èíòóèñèéàñû, óçàãýþðÿíëèéè ñàéÿñèíäÿ Àèäà Èìàíãóëèéåâà ùÿëÿ þòÿí ÿñðèí 70-úè èëëÿðèíäÿ áó ýöí ö÷öí àêòóàë îëàí ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû äèàëîã ïðîáëåìèíÿ þçöíÿìÿõñóñ òÿðçäÿ éàíàøûá, îíóí ôÿëñÿôè ìàùèééÿòèíè à÷ìàüà íàèë îëóá. Àëèì òàíûòìàã ñàùÿñèíäÿ ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá, îíóí ìÿùúÿð ÿäÿáèééàòûíà ùÿñð îëóíàí “Éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí êîðèôåéëÿðè” ÿñÿðèíèí ÿùÿìèééÿòèíè õöñóñè ãåéä åäèá. Ìèñèðëè ïðîôåññîð áèëäèðèá êè, ìÿðóçÿñèíèí ìþâçóñó äà ìÿùç áó ÿñÿðäÿ áèð òÿðÿôäÿí ÿðÿá ÿäèáè èëÿ éàøàäûüû Ãÿðá ìöùèòè àðàñûíäà ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿðèí ãóðóëìàñû, äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ ÿðÿá ÿäÿáèééàòû èëÿ òàíûøëûã âÿ êèòàáäà âåðèëÿí îëäóãúà ìöùöì ìÿëóìàòëàðûí àçÿðáàéúàíëû ìöòÿõÿññèñëÿðÿ ÷àòäûðûëìàñûíà ùÿñð åäèëèá. Î äåéèá êè, ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâà ÿðÿá ÿäÿáè òÿíãèäè ñàùÿñèíäÿ äÿ ñþç ñàùèáè îëóá. Ýþðêÿìëè àëèìëÿðÿ ÿí éàõøû âÿôà áîðúóìóç îíëàðûí áèçÿ ìèðàñ ãîéäóãëàðû åëìè âÿ èíòåëëåêòóàë èðñè àðàøäûðàðàã éåíè íÿñèëëÿðÿ ÷àòäûðìàãäûð. Êîíôðàíñäà Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí (ÁÄÓ) èëàùèééàò ôàêöëòÿñèíèí äåêàíû, àêàäåìèê Âàñèì Ìÿììÿäÿëèéåâèí “Àèäà Èìàíãóëèéåâà Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëèüûíûí ÿí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí áèðè êèìè” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿñè äèíëÿíèëèá. Áèëäèðèëèá êè, çÿíýèí ÿíÿíÿëÿðÿ ìàëèê Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûüûíûí ÿí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí îëàí ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà ãûñà þìöð ñöðìÿñèíÿ áàõìàéàðàã, þçöíäÿí ñîíðà çÿíýèí åëìè èðñ ãîéóá ýåäèá, ôóíäàìåíòàë òÿäãèãàòëàðû èëÿ òÿêúÿ Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûüûíû äåéèë, åéíè çàìàíäà, äöíéà øÿðãøöíàñëûüûíû õåéëè äÿðÿúÿäÿ çÿíýèíëÿøäèðèá âÿ èíêèøàô åòäèðèá. Äöíéàíûí áèð ñûðà þëêÿëÿðèíäÿ, î úöìëÿäÿí ÿðÿá àëÿìèíäÿ éàõøû òàíûíàí, ÿñÿðëÿðèíÿ òåç-òåç èñòèíàä åäèëÿí Àèäà Èìàíãóëèéåâà éåíè âÿ ìöàñèð ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí ÿí íöôóçëó òÿäãèãàò÷ûëàðûíäàí áèðè êèìè øÿðãøöíàñëûã òàðèõèíÿ ÿáÿäè äàõèë îëìóø àçñàéëû ìöòÿõÿññèñëÿðäÿíäèð. Ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà àêàäåìèê Çèéà Áöíéàäîâäàí ñîíðà ÀÌÅÀ-íûí Øÿðãøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó âÿçèôÿñèíäÿ ÷àëûøàðêÿí éöêñÿê òÿøêèëàò÷ûëûã ãàáèëèééÿòèíÿ ìàëèê îëäóüóíó íöìàéèø åòäèðèá, ãûñà ìöääÿòäÿ èíñòèòóòóí ìàääè-òåõíèêè áàçàñûíûí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè, áó åëì ìöÿññèñÿñèíèí áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿðèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, îíóí äöíéàíûí àïàðûúû øÿðãøöíàñëûã ìÿðêÿçëÿðè èëÿ ôÿàëèééÿòèíèí ÿëàãÿëÿíäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ ÷îõ áþéöê èøëÿð ýþðöá. Ýþðêÿìëè àëèì 20 èëäÿí àðòûã ÁÄÓíóí øÿðãøöíàñëûã ôàêöëòÿñèíäÿ ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíäàí ìöùàçèðÿëÿð îõóéóá, õöñóñè êóðñëàð àïàðûá, äèññåðòàñèéà âÿ äèïëîì èøëÿðèíÿ ðÿùáÿðëèê åäèá. Äàùà ñîíðà Òöðêèéÿíèí Éûëäûç Òåõíèêè Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó Ìÿììÿä Ñÿèä Þçÿðâàðëû, Ìåìàð Ñèíàí Ýþçÿë Ñÿíÿòëÿð Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó Òàíæó Ñåéùàí, Òáèëèñè Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí òÿìñèë÷èñè Ìçèñà Áóñêèâàäçå ìÿðóçÿëÿðëÿ ÷ûõûø åäèáëÿð. Íàòèãëÿð ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí 75 èëëèê éóáèëåéèíÿ ùÿñð åäèëÿí êîíôðàíñà äÿâÿò îëóíäóãëàðû ö÷öí, åëÿúÿ äÿ òÿäáèðèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿøêèëèíÿ ýþðÿ ìèííÿòäàðëûãëàðûíû áèëäèðèáëÿð. Êîíôðàíñûí èêèíúè ïëåíàð èúëàñûíäà ÀÌÅÀ-íûí âèòñå-ïðåçèäåíòè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, àêàäåìèê Èñà Ùÿáèááÿéëè “Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâà ùàããûíäà ñþç” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäèá. Àêàäåìèê áèëäèðèá êè, ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà Àçÿðáàéúàíäà øÿðãøöíàñëûã òÿäãèãàòëàðûíûí èñòèãàìÿòèíè èëê äÿôÿ àðäûúûë âÿ ñèñòåìëè øÿêèëäÿ ÿäÿáèééàòøöíàñëûã ñÿìòèíÿ éþíÿëäèá, áó èñòèãàìÿòäÿ òÿäãèãàòëàð àïàðûá. Îíóí ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíà ùÿñð åäèëÿí ôóíäàìåíòàë âÿ äÿðèí öìóìèëÿøäèðìÿéÿ ìàëèê åëìè ÿñÿðëÿðè Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã åëìèíè çÿíýèíëÿøäèðÿí âÿ éåíè èñòèãàìÿòëÿð à÷àí òÿäãèãàòëàð êèìè áþéöê ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð. Ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûüûíûí ÿäÿáèééàòøöíàñëûã åëìè èñòèãàìÿòèíèí éàðàäûúûñû âÿ ðÿùáÿðè îëóá. Ýþðêÿìëè àëèìèí Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëàðûíûí éåíè íÿñëèíèí èíêèøàôûíäà áþéöê õèäìÿòëÿðè âàð. Öìóìèòòèôàã Øÿðãøöíàñëàð Úÿìèééÿòèíèí âÿ Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð Áèðëèéèíèí öçâö îëàí Àèäà Èìàíãóëèéåâà þëêÿìèçäÿ øÿðãøöíàñëûã åëìè ñàùÿñèíäÿ þçöíÿìÿõñóñ éîë à÷àí, ìÿêòÿá éàðàäàí ýþðêÿìëè àëèìäèð. Î, áöòöí ùÿéàòûíû ÿðÿá ÿäÿáèééàòû êîðèôåéëÿðèíèí éàðàäûúûëûüûíûí þéðÿíèëìÿñèíÿ ùÿñð åäèá, áó ìþâçóäà ñàíáàëëû åëìè ÿñÿð íÿøð åòäèðèá. Ýþðêÿìëè àëèìèí ãèéìÿòëè âÿ çÿíýèí åëìè èðñè øÿðãøöíàñëàð ö÷öí ôàéäàëû áÿëÿä÷è âÿ äÿéÿðëè ìÿíáÿ êèìè áþéöê ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð. ÀÌÅÀ-íûí àêàäåìèê Çèéà Áöíéàäîâ àäûíà Øÿðãøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, àêàäåìèéàíûí ìöõáèð öçâö Ýþâùÿð Áàõøÿëèéåâà “Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì, ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí èíêèøàôûíäà ðîëó” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿñèíäÿ àëèìèí Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí èíêèøàôûíäàêû ñàíáàëëû õèäìÿòëÿðèíäÿí ñþç à÷ûá. Áèëäèðèëèá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâà åëìèí åíèøëè-éîõóøëó éîëëàðûíû ïèëëÿ-ïèëëÿ êå÷èá, çÿùìÿòè, èñòåäàäû, çÿêàñû, ãàáèëèééÿòè ñàéÿñèíäÿ êè÷èê åëìè èø÷èäÿí Øÿðãøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó âÿçèôÿñèíÿäÿê éöêñÿëèá. Ö÷ ìîíîãðàôèéà âÿ 70-äÿí àðòûã åëìè ìÿãàëÿíèí ìöÿëëèôè Àèäà Èìàíãóëèéåâà ùÿì äÿ Øÿðã ôèëîëîýèéàñû ñàùÿñèíäÿ éàçûëìûø áèð ÷îõ åëìè ÿñÿðëÿðèí ðåäàêòîðó îëóá. Î, Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã åëìèíè äöíéàíûí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèíäÿ äÿôÿëÿðëÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿìñèë åäèá. Ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà åëìè-òÿøêèëàòè ôÿàëèééÿòèíäÿ éöêñÿê èõòèñàñëû ÿðÿáøöíàñ êàäðëàðûí ùàçûðëàíìàñûíû äàèì äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ ñàõëàéûðäû. Îíóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè ÿðÿá ôèëîëîýèéàñû øþáÿñèíäÿ ãûñà ìöääÿòäÿ 10-äàí àðòûã íàìèçÿäëèê äèññåðòàñèéàñû ìöäàôèÿ îëóíóá. Ý.Áàõøÿëèéåâà áèëäèðèá êè, ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà Àçÿðáàéúàíäà Øÿðã-Ãÿðá ãàðøûëûãëû ÿäÿáè ÿëàãÿ âÿ òÿñèðèíè ñèñòåìëè øÿêèëäÿ àðàøäûðàí èëê àçÿðáàéúàíëû àëèìäèð. Øÿðã âÿ Ãÿðá ìÿäÿíèééÿòëÿðèíèí ãàðøûëûãëû òÿñèð âÿ ÿëàãÿëÿðèíè þéðÿíÿðêÿí àëèì ùÿð èêè ÿäÿáèééàòûí öìóìáÿøÿðè äÿéÿðëÿðèíè ÿñàñ ýþòöðöð, ìÿäÿíè òÿðÿããèíè øÿðòëÿíäèðÿí àìèëëÿðÿ èñòèíàä åäèðäè. Èúëàñäà Ìèñèðèí Àéí Øÿìñ Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó Èñëàì ÿë-Øÿðãàâè, Ðóñèéà Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéè Ùÿðáè Óíèâåðñèòåòèíèí òÿìñèë÷èñè Âéà÷åñëàâ Àõìàäóëèí, Þçáÿêèñòàí Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí ÿìÿêäàøû Áóðîáèéÿ Ðÿúÿáîâà, Òöðêèéÿíèí Êàñòàìîíó Óíèâåðñèòåòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè Íàìèã Ìóñàëû, Ýöëòÿí Êö÷öêáàñìàúû, Øÿðèôÿ Óçóí, Ôàòìà Çÿùðà Ïàòòàáàíîüëó âÿ Âöñàëÿ Ìóñàëûíûí ìþâçó èëÿ áàüëû ìÿðóçÿëÿðè äèíëÿíèëèá. Êîíôðàíñ èøèíè îêòéàáðûí 11-äÿ éåääè áþëìÿäÿ èúëàñëàðëà äàâàì åòäèðÿúÿê. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Áàø íàçèðèíèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíäÿ ìöøàâèðÿ êå÷èðèëèá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ñÿäðëèéè èëÿ Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2014-úö èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà îðäó ãóðóúóëóüóíóí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ âåðèëÿí òàïøûðûãëàðûí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè èëÿ ÿëàãÿäàð îêòéàáðûí 10-äà Áàø íàçèð Àðòóð Ðàñèçàäÿíèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíäÿ ìöøàâèðÿ êå÷èðèëèá. Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ìöøàâèðÿäÿ Áàø íàçèðèí ìöàâèíè Àáèä Øÿðèôîâ, ìöäàôèÿ íàçèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Çàêèð Ùÿñÿíîâ, ìöäàôèÿ ñÿíà- éåñè íàçèðè Éàâÿð Úàìàëîâ, ìàëèééÿ íàçèðè Ñàìèð Øÿðèôîâ, ðàáèòÿ âÿ éöêñÿê òåõíîëîýèéàëàð íàçèðè ßëè Àááàñîâ, Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìè- òÿñèíèí ñÿäðè Ãÿðèá Ìÿììÿäîâ, ìöäàôèÿ íàçèðèíèí ìöàâèíëÿðè âÿ äèýÿð âÿçèôÿëè øÿõñëÿð èøòèðàê åäèáëÿð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè, Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèí Àëè Áàø Êîìàíäàíû Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûüûíà ÿñàñÿí, ìöøàâèðÿäÿ Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèí ñÿðÿíúàìûíäà îëàí äþéöø òåõíèêàñûíûí, ñèëàù âÿ ñóðñàòëàðûí ìîäåðíëÿøäèðèëìÿñè, î úöìëÿäÿí éåíè òåõíîëîýèéàëû àâàäàíëûãëà òÿìèí åäèëìÿñè èìêàíëàðû, ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûí ñîñèàë-ìÿèøÿò øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû âÿ äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Èðàí àðàñûíäà òåëåðàäèî éàéûìûíûí òÿøêèëè ìÿñÿëÿëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 10-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí Èúòèìàè-ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðè ßëè Ùÿñÿíîâ þëêÿìèçäÿ ñÿôÿðäÿ îëàí Èðàí Èñëàì Ðåñïóáëèêàñûíûí ÐàäèîÒåëåâèçèéà Òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè, Èðàí Àëè Ðÿùáÿðèíèí òåëåðàäèî éàéûìû öçðÿ íöìàéÿíäÿñè Èççÿòóëëàù Çÿðãàìè èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí 2014-úö èëèí àïðåëèíäÿ Èðàí Èñëàì Ðåñïóáëèêàñûíà ðÿñìè ñÿôÿðè çàìàíû Ïðåçèäåíò Ùÿñÿí Ðóùàíè èëÿ èíôîðìàñèéà, òåëåðàäèî éàéûìû âÿ ìÿòáóàò ñàùÿñèíäÿ èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðÿ äàèð ðàçûëàøäûðûëìûø ïðèíñèïëÿð ÿñàñûíäà Àçÿðáàéúàíëà Èðàí àðàñûíäà òåëåâèçèéà âÿ ðàäèî éàéûìûíûí òÿøêèëè âÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëèá. Þëêÿëÿðèìèç âÿ õàëãëàðûìûç àðàñûíäà äîñòëóã ìöíàñèáÿòëÿðèíèí äÿðèí òàðèõè êþêëÿðÿ ÿñàñëàíäûüû áèëäèðèëÿí ýþðöøäÿ ÿëàãÿëÿðèìèçèí èíêèøàôûíäà ãàðøûëûãëû èíôîðìàñèéà ìöáàäèëÿñèíèí õöñóñè ðîë îéíàäûüû âóðüóëàíûá. Ñþùáÿò çàìàíû ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðè âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê áèðýÿ ëàéèùÿëÿð, õöñóñèëÿ ùÿð èêè þëêÿíèí òàðèõè, ìÿäÿíèééÿòè èëÿ áàüëû ôèëìëÿðèí ùàçûðëàíìàñû ìÿñÿëÿñè áàðÿäÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìèëëè Òåëåâèçèéà âÿ Ðàäèî Øóðàñûíûí ñÿäðè Íóøèðÿâàí Ìÿùÿððÿìîâ äà èøòèðàê åäèá. “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáû òàðèõøöíàñëûüûìûçûí áþéöê ãÿëÿáÿñèäèð Îêòéàáðûí 10-äà “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ìÿðêÿçè ãÿðàðýàùûíäà Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà ðóñ äèëèíäÿ íÿøð îëóíàí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíûí òÿãäèìàòû âÿ ìöçàêèðÿñè êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ñÿäðè, Øóøà ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Áàéðàì Ñÿôÿðîâ èøòèðàê÷ûëàðà êèòàá ùàããûíäà ýåíèø ìÿëóìàò âåðèá. Áèëäèðèá êè, ÿñÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü ðåýèîíóíóí òàðèõè, î úöìëÿäÿí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí òàðèõè êþêëÿðè àðàøäûðûëûá. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí ÿñÿðèíäÿ ÷îõñàéëû ìÿíáÿëÿð âÿ åëìè ÿäÿáèééàò ÿñàñûíäà, èëê íþâáÿäÿ, õàðèúè äèëëÿðäÿ âÿ åðìÿíè äèëèíäÿ íÿøð îëóíìóø ìÿíáÿëÿðäÿêè ôàêòëàðà èñòèíàä åäèëÿðÿê Äàüëûã Ãàðàáàüûí ÿí ãÿäèì äþâðëÿðäÿí áàøëàéàðàã Àçÿðáàéúàíûí àéðûëìàç òÿðêèá ùèññÿñè îëìàñû ñöáóòà éåòèðèëèð. ßñÿðäÿ çÿíýèí òàðèõè ôàêòëàð ÿñàñûíäà ìöùöì åëìè-íÿçÿðè öìóìèëÿøìÿëÿð àïàðûëìàãëà éàíàøû, Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè éîëóíäà ìÿãñÿäéþíëö ñóðÿòäÿ òþðÿäèëÿí ñöíè ìàíåÿëÿðÿ äÿ ìöíàñèáÿò áèëäèðèëèð. “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíû òàðèõøöíàñëûüûìûçûí áþéöê ãÿëÿáÿñè àäëàíäûðàí Á.Ñÿôÿðîâ äåéèá êè, ÿñÿðèí ÿí éöêñÿê úÿùÿòëÿðèíäÿí áèðè äÿ åðìÿíèëÿðèí Ãàôãàçà ýÿëìÿ õàëã îëìàëàðûíûí ñöáóòà éåòèðèëìÿñèäèð. Ñîíðà Ìîñêâàäà íÿøð îëóíàí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíûí ìàùèééÿòèíäÿí áÿùñ åäÿí âèäåî÷àðõ íöìàéèø åòäèðèëèá. Òÿãäèìàò ìÿðàñèìèíäÿ ÷ûõûø åäÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí äîñåíòè, “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí Ãàðàáàü Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí ìöäèðè Åë÷èí ßùìÿäîâ ãåéä åäèá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíäà òàðèõè ñÿíÿäëÿð ÿñàñûíäà ìöíàãèøÿíèí ãÿäèì äþâðäÿí çÿìàíÿìèçÿ ãÿäÿð éàðàíìà ñÿáÿáëÿðèíè ÿêñ åòäèðÿí, ùàáåëÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí ùÿìèí ÿðàçèäÿêè Àçÿðáàéúàí äþâëÿòëÿðèíÿ ìÿíñóá îëìàñûíû ñöáóò åäÿí ìöõòÿëèô òàðèõè ìÿíáÿëÿð þç ÿêñèíè òàïûá. Ìöÿëëèô êèòàáûí èëê ôÿñèëëÿðèíäÿ åðìÿíè (ùàé) åòíîñóíóí Êè÷èê Àñèéà ÿðàçèñèíÿ âÿ ñîíðàëàð Úÿíóáè Ãàôãàçà ýÿëìÿ îëìàñûíû åëìè úÿùÿòäÿí ÿñàñëàíäûðûð. Å.ßùìÿäîâ äåéèá: “Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ äöçýöí îëàðàã áåëÿ áèð ÿñàñëû åëìè íÿòèúÿéÿ ýÿëèð êè, åðìÿíèëÿð áþéöê äþâëÿòëÿðèí Úÿíóáè Ãàôãàçäà ìþùêÿìëÿíìÿê óüðóíäà àïàðäûãëàðû ðÿãàáÿò ìöáàðèçÿñèíèí ýåäèøèíäÿ ÷àð Ðóñèéàñû òÿðÿôèíäÿí Ãàúàðëàð Èðàíûíà âÿ Îñìàíëû èìïåðèéàñûíà ãàðøû ýÿëÿúÿê ìöùàðèáÿëÿðäÿ èñòèôàäÿ åäèëìÿê ö÷öí áèð àëÿò îëàðàã Úÿíóáè Ãàôãàçà, î úöìëÿäÿí Øèìàëè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíà êþ÷öðöëìöøëÿð”. Àêàäåìèê åðìÿíèëÿðèí Øèìàëè Àçÿðáàéúàíà 1828-úè èëäÿí åòèáàðÿí ýÿòèðèëìÿñèíè ñöáóò åòìÿêëÿ êèôàéÿòëÿíìèð. Òàðèõèí äàùà äÿðèí ãàòëàðûíà åíèð, “òàðèõèí àòàñû” Ùåðîäîòà, îíëàðëà ãÿäèì Ðîìà, éóíàí, åðìÿíè, Ñóðèéà, ðóñ, èíýèëèñ äèëëÿðèíäÿêè âÿ äèýÿð äèëëÿðäÿêè èëê ìÿõÿçëÿðÿ, åëìè ÿäÿáèééàòà èñòè- íàä åäÿðÿê åðìÿíèëÿðèí Àñèéà ãèòÿñèíèí äÿ éåðëè ÿùàëèñè îëìàäûüûíû, îíëàðûí Êè÷èê Àñèéàéà êèììåðëÿðèí òÿçéèãè èëÿ Áàëêàí éàðûìàäàñûíäàí êþ÷öá ýÿëäèêëÿðèíè à÷ûãëàéûð. ßñÿðäÿ òàðèõè ñÿíÿäëÿð ÿñàñûíäà òÿêçèáåäèëìÿç ôàêòëàðûí îðòàéà ÷ûõàðûëäûüûíû, Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíèí ìåéäàíà ýÿëäèéè òàðèõè øÿðàèòèí åëìè èçàùûíûí âåðèëäèéèíè äåéÿí Ãàðàáàü Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí ìöäèðè âóðüóëàéûá êè, êèòàáäà åðìÿíèëÿðèí Äàüëûã Ãàðàáàüû Àçÿðáàéúàíäàí àéûðìàã úÿùäëÿðèíèí ÿñàññûç âÿ ãåéðèãàíóíè îëìàñû ñöáóòà éåòèðèëèð. Åë÷èí ßùìÿäîâ äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí áó ñàíáàëëû åëìè ÿñÿ- ðèíäÿ Åðìÿíèñòàíûí äöøäöéö àúûíàúàãëû âÿçèééÿòèí èëêèí ñÿáÿáëÿðè ýþñòÿðèëèð. Ìöÿëëèô áèëäèðèð êè, ÁÌÒ-íèí âÿ Åðìÿíèñòàí Ñÿùèééÿ Íàçèðëèéèíèí ñòàòèñòèêàñûíà ýþðÿ, 2013-úö èëäÿ áó ðåñïóáëèêàäà óøàã äîüóìóíó ñÿúèééÿëÿíäèðÿí êÿìèééÿò ýþñòÿðèúèëÿðè 1988-úè èëèí ìöâàôèã ýþñòÿðèúèñè èëÿ ìöãàéèñÿäÿ èêè äÿôÿäÿí ÷îõ àçàëûá. 1988-úè èëäÿ ÿùàëèñèíèí ñàéû 3,4 ìèëéîí îëàí Åðìÿíèñòàíäà 87 ìèí óøàã äîüóëäóüó ùàëäà, 2013-úö èëäÿ úÿìè 41.906 óøàã äîüóëóá. Áó ýþñòÿðèúèéÿ ÿñàñÿí Åðìÿíèñòàíäà ÿùàëèíèí àçàëìà ìèãéàñû ùàããûíäà äà íÿòèúÿ ÷ûõàðìàã îëàð. Áóíóíëà éàíàøû, ÿñÿðäÿ Åðìÿíèñòàíûí äèàñïîðóí èøòèðàêû èëÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ÿòðàôûíäà ìöíàãèøÿíè íåúÿ ãûçûøäûðìàñû, “áþéöê Åðìÿíèñòàí” èäåéàñûíû þí ïëàíà ÷ÿêìÿñè âÿ ñèéàñè èôëàñà óüðàìàñû ìöôÿññÿë àðàøäûðûëûð. Íàòèã áèëäèðèá êè, êèòàáûí àéðû-àéðû ôÿñèëëÿðè ìöíàãèøÿíèí ùöãóãè áàçàñûíà ùÿñð åäèëèá. Áó ôÿñèëëÿðäÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ÿðàçèëÿðèíèí àéðûëìàñûíûí ÿñàññûç âÿ ãåéðè-ãàíóíè îëìàñû ñöáóò åäèëèð. Ùÿì÷èíèí ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùèìàéÿñè àëòûíäà äàíûøûãëàð ïðîñåñè äÿ íÿçÿðäÿí êå÷èðèëèð. ßñÿðäÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí òàðèõèíèí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè êîíòåêñòèíäÿ àðàøäûðûëäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðàí Å.ßùìÿäîâ ãåéä åäèá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí áó êèòàáû, åéíè çàìàíäà, àëèìèí åëìè-íÿçÿðè âÿ ôÿëñÿôè öìóìèëÿøäèðìÿëÿðè áàõûìûíäàí äà Àçÿðáàéúàí åëìèíèí áþéöê íàèëèééÿòèäèð. Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòëàðû Åëìàí Ìÿììÿäîâ, Ôëîðà Ãàñûìîâà, Ðþâøÿí Ðçàéåâ, Õîúàâÿíä ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Åéâàç Ùöñåéíîâ ìîíîãðàôèéàíûí òàðèõè ÿùÿìèééÿòèíäÿí, åëìè äÿéÿðèíäÿí, ãàðøûéà ãîéóëìóø ïðîáëåìèí òÿäãèãàò-àðàøäûðìà èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí äàíûøàðàã, ÿñÿðèí òàðèõ åëìèíäÿ õöñóñè éåð òóòàúàüûíû ãåéä åäèáëÿð. Áèëäèðèëèá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí áó êèòàáû òàðèõøöíàñëûüûìûçäà, åëÿúÿ äÿ Àçÿðáàéúàí ùÿãèãÿòëÿðèíèí äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ÷àòäûðûëìàñûíäà áþéöê ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí ôóíäàìåíòàë ÿñÿðäèð. Êèòàáûí ìÿçèééÿòëÿðèíäÿí äàíûøàí íàòèãëÿð âóðüóëàéûáëàð êè, ìîíîãðàôèéà ÷îõ éöêñÿê åëìè-íÿçÿðè ñÿâèééÿäÿ, òàðèõè ôàêòëàð, çÿíýèí ìÿíáÿëÿð ÿñàñûíäà éàçûëûá. ßñÿð òàðèõ åëìèìèçèí áþéöê íàèëèééÿòèäèð. Ãåéä îëóíóá êè, êèòàáûí ðóñ äèëèíäÿ ÷àï îëóíìàñû îõóúó àóäèòîðèéàñûíûí ýåíèøëÿíìÿñè èëÿ ÿñÿðèí åëìè ÿùÿìèééÿòèíè äàùà äà àðòûðûð. ßñÿðèí ðóñ äèëèíäÿ íÿøðèíèí þíÿìè îíäàí èáàðÿòäèð êè, ìèëéîíëàðëà ðóñäèëëè îõóúóéà òÿãäèì åäèëÿí áó êèòàá Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí òàëåéèíèí ùÿëëèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàéàí áèð þëêÿíèí ïàéòàõòûíäà èøûã öçö ýþðöá. Òÿãäèìàò ìÿðàñèìèíäÿ “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” ìîíîãðàôèéàñûíûí Àçÿðáàéúàí ùÿãèãÿòëÿðèíèí äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ÷àòäûðûëìàñû áàõûìûíäàí ìöõòÿëèô äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åäèëìÿñèíèí ÿùÿìèééÿòè õöñóñè âóðüóëàíûá. Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèì Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí õàòèðÿñè éàä îëóíóá Îêòéàáðûí 10-íó ÕÕ ÿñðäÿ Àçÿðáàéúàíûí äöíéà åëìèíÿ áÿõø åòäèéè ýþðêÿìëè ñèìàëàðäàí áèðè -øÿðãøöíàñ àëèì, òÿðúöìÿ÷è, ïåäàãîã, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí äöíéàéà ýþç à÷äûüû ýöíäöð. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Àèëÿ, Ãàäûí âÿ Óøàã Ïðîáëåìëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí êîëëåêòèâè âÿ ðåñïóáëèêàíûí ãàäûí èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè àëèìèí äîüóì ýöíöíäÿ Èêèíúè Ôÿõðè õèéàáàíà ýÿëèáëÿð. Ýþðêÿìëè øÿðãøöíàñ àëèìèí ìÿçàðû öçÿðèíÿ ÿêëèë ãîéóëóá, òÿð ýöëëÿð äöçöëöá. Àèëÿ, Ãàäûí âÿ Óøàã Ïðîáëåìëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ùèúðàí Ùöñåéíîâà äöíéà øÿðãøöíàñëûüû òàðèõèíäÿ õöñóñè éåðè îëàí Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí ùÿéàòû, åëìè âÿ éàðàäûúûëûã ôÿàëèééÿòè áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá. Áèëäèðèëèá êè, Àèäà õàíûì Àçÿðáàéúàí øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí êîðèôåéëÿðèíäÿí áèðè, éîðóëìàç òÿäãèãàò÷û, ùÿññàñ, ãàéüûêåø, íÿúèá èíñàí èäè. Ìöùàúèð ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíû äÿðèíäÿí òÿäãèã åòìèø, øÿðãøöíàñëûã åëìèíäÿ ñèëèíìÿç èç ãîéìóø Àèäà Èìàíãóëèéåâàíûí ÿñÿðëÿðè âÿ òÿðúöìÿëÿðè ÿäÿáèééàò âÿ ìÿäÿíèééÿò õÿçèíÿìèçèí ÿâÿçîëóíìàç ñÿðâÿòè, äöíéà øÿðãøöíàñëûüû õÿçèíÿñèíÿ äàõèë îëìóø ÷îõ äÿéÿðëè àðàøäûðìàëàðäûð. Êîìèòÿ ñÿäðè âóðüóëàéûá êè, èéèðìèäÿí àðòûã þëêÿíè òÿìñèë åäÿí éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí ÿí úèääè òÿäãèãàò÷ûëàðûíäàí áèðè îëàí À.Èìàíãóëèéåâà òàðèõÿ èëê ìöñÿëìàí øÿðãøöíàñ àëèì ãàäûí, èëê ãàäûí ÿðÿáøöíàñ, ÿðÿá ìöùàúèð ÿäÿáèééàòûíûí òÿäãèãàò÷ûñû, Àçÿðáàéúàí ÿðÿá ÿäÿáèééàòøöíàñëàðû ìÿêòÿáèíèí éàðàäûúûñû êèìè äöøöá. Óçóí èëëÿð Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Øÿðãøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó èøëÿìèø Àèäà õàíûì þç èñòåäàäû âÿ ÿìÿêñåâÿðëèéè ñàéÿñèíäÿ êå÷ìèø Ñîâåò Èòòèôàãûíäà éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòû öçðÿ äÿéÿðëè ìöòÿõÿññèñëÿðäÿí áèðè êèìè òàíûíìûøäû. Àèäà Èìàíãóëèéåâà þçöíäÿí ñîíðà çÿíýèí ÿäÿáè èðñ ãîéóá ýåòìèø, ôóíäàìåíòàë òÿäãèãàòëàðû èëÿ òÿêúÿ Àçÿðáàéúàí âÿ ñîâåò øÿðãøöíàñëûüûíû äåéèë, åéíè çàìàíäà, äöíéà øÿðãøöíàñëûüûíû õåéëè äÿðÿúÿäÿ çÿíýèíëÿøäèðìèøäèð. Îíóí ÿðÿá ìöùàúèð ÿäÿáèééàòûíûí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿëÿðèíèí ùÿéàò âÿ éàðàäûúûëûüûíà ùÿñð åòäèéè òÿäãèãàòëàðû þç îðèæèíàëëûüûíû, çÿíýèíëèéèíè, íÿçÿðè äÿðèíëèéèíè, êîíñåïòóàëëûüûíû äàèì ãîðóéóá ñàõëàéàí, áóíà ýþðÿ äÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí ñòîëöñòö êèòàáëàðûíà ÷åâðèëìèø ÿñÿðëÿðäèð. Àëèìèí áèð ÷îõ õàðèúè äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åäèëìèø “Éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòû êîðèôåéëÿðè” êèòàáû îíóí ÷îõèëëèê ýÿðýèí òÿäãèãàòëàðûíûí éåêóíó, ÿðÿá ìöùàúèð ÿäÿáèééàòû ùàãäà éàçûëìûø ÿí ñàíáàëëû òÿäãèãàò ÿñÿðèäèð. Êèòàá ÿðÿá àëèìëÿðè àðàñûíäà äà ýåíèø ìàðàã äîüóðóá, ýþðêÿìëè ìöòÿõÿññèñëÿð òÿðÿôèíäÿí éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëèá. Ãåéä îëóíóá êè, Àèäà Èìàíãóëèéåâà êå÷ìèø Ñîâåò Èòòèôàãûíäà âÿ Àçÿðáàéúàíäà éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòû êóðñóíóí ÿñàñ éàðàäûúûëàðûíäàí áèðèäèð. Ôÿäàêàð àëèì áåëÿ áèð ÷ÿòèí êóðñóí éàðàäûëìàñûíà áþéöê ÿìÿê ñÿðô åòìÿêëÿ íàèë îëóá. Îíóí áó ùàãäà éàçäûüû ìÿãàëÿëÿð, áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ âÿ ñèìïîçèóìëàðäà åòäèéè ÷ûõûøëàð, óçóí èëëÿð ÿðçèíäÿ ÁÄÓ-íóí øÿðãøöíàñëûã ôàêöëòÿñèíäÿ îõóäóüó éöêñÿê ñÿâèééÿëè ìöùàçèðÿëÿð éåíè ÿðÿá ÿäÿáèééàòûíûí ÷àüäàø äþâðäÿ äàùà äÿðèíäÿí þéðÿíèëìÿñè ö÷öí ÿí ýþçÿë ìÿíáÿëÿðäÿí, ìþòÿáÿð åëìè âÿñàèòëÿðäÿíäèð. Ïðîôåññîð Àèäà Èìàíãóëèéåâà ÷îõ àç àäàìà íÿñèá îëàí åëìè èñòåäàäû, òÿøêèëàò÷ûëûã ãàáèëèééÿòè âÿ ïåäàãîæè ôÿàëèééÿòè þçöíäÿ áèðëÿøäèðÿí àëèì èäè. Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí äèýÿð íàòèãëÿð äÿ øÿðãøöíàñëûã åëìèíèí èíêèøàôûíà áþéöê òþùôÿëÿð âåðìèø àëèìèí ìÿíàëû þìöð éîëóíäàí âÿ çÿíýèí éàðàäûúûëûüûíûí äèããÿò ÷ÿêÿí ìÿãàìëàðûíäàí äàíûøûáëàð. 4 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) Áàêû ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû äèàëîãóí ïàéòàõòûíà ÷åâðèëèá Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ñèéÿçÿí øÿùÿðèíäÿ âÿòÿíäàøëàðû ãÿáóë åäèá Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðè þëêÿìèçèí ãëîáàë ìÿñÿëÿëÿðèí ìöçàêèðÿ ìÿêàíûíà ÷åâðèëäèéèíè ýþñòÿðÿí íþâáÿòè ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿ îëäó (ÿââÿëè þòÿí ñàéûìûçäà) Àçÿðáàéúàí äöíéàéà òîëåðàíòëûã êîíòåêñòèíäÿ éåíè ìîäåë áÿõø åäèá Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðè áèð ùÿãèãÿòè äÿ íþâáÿòè äÿôÿ äèããÿòÿ ÷àòäûðäû: Àçÿðáàéúàí áó ýöí äöíéàéà èñòÿð òîëåðàíòëûã, èñòÿðñÿ äÿ èãòèñàäè èíêèøàô áàõûìûíäàí éåíè ìîäåë áÿõø åäèá. Äöíéàäà “ñèâèëèçàñèéàëàðûí òîããóøìàñû” ïðîñåñèíèí úÿðÿéàí åòäèéè, ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿ úÿìèééÿòäàõèëè ïàð÷àëàíìàëàð íÿòèúÿñèíäÿ äèíè, åòíèê çÿìèíäÿ êîíôëèêòëÿðèí éàøàíäûüû áèð âàõòäà þëêÿìèç ñàáèò âÿ òîëåðàíò ìöùèòè èëÿ äèããÿò ÷ÿêèð. Àçÿðáàéúàí ìÿäÿíèééÿòëÿðèí èíòåãðàñèéàñû âÿ òîëåðàíòëûã òÿúðöáÿñèíÿ ìàëèê îëàí áèð þëêÿäèð. Öñòÿëèê, áèð ÷îõ íöôóçëó áåéíÿëõàëã ìÿäÿíèééÿò âÿ èäìàí ìöñàáèãÿëÿðèíèí, òÿäáèðëÿðèíèí ðåñïóáëèêàìûçäà êå÷èðèëìÿñè äÿ ùÿì þëêÿìèçèí èíêèøàôûíäàí, ùÿì äÿ äöíéàéà à÷ûã îëìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Áöòöí áóíëàðëà ÿëàãÿäàð îëàðàã, þëêÿìèç äöíéà ñèâèëèçàñèéàëàðûíûí ãîâóøìàñûíûí âÿ ìóëòèêóëòóðàëèçìèí íÿçÿðÿ ÷àðïàí íöìóíÿñè êèìè äöíéàäà òàíûíûð. Áèð ñþçëÿ, õàëãëàðûí äàèì òîëåðàíòëûã øÿðàèòèíäÿ âÿ òÿùëöêÿñèçëèê ìöùèòèíäÿ éàøàäûüû Àçÿðáàéúàí àéðû-àéðû äèíëÿðèí, ìèëëÿòëÿð âÿ òîïëóìëàðûí èíòåãðàñèéàñûíäà ìöñòÿñíà ðîë îéíà- ëÿòÿ ÷åâðèëèá. Åéíè çàìàíäà, áÿùñ îëóíàí õàðèúè ñèéàñÿò ñòðàòåýèéàñû áèð íå÷ÿ èñòèãàìÿòäÿ þëêÿìèçè íÿçÿðÿ àëûíàí ëîêîìîòèâ àêòîðëàðäàí áèðèíÿ ÷åâèðèá. Áàøãà ñþçëÿ, Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíäÿ ìþâãåéè ýåòäèêúÿ ýöúëÿíìÿêäÿäèð. Ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ïðàãìàòèê õàðèúè ñèéàñÿò ñòðàòåýèéàñû þëêÿìèçè áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíäÿ ìöñòÿãèë õàðèúè ñèéàñÿò ùÿéàòà êå÷èðÿí ìèëëè äþâëÿò êèìè åòèáàðëû ñòðàòåæè òÿðÿôäàøà ÷åâèðèá. Åéíè çàìàíäà, ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîã ïðîñåñèíäÿ àêòèâ ðîë îéíàéàí, äöíéàéà òîëåðàíòëûã ìîäåëè áÿõø åäÿí Àçÿðáàéúàíûí ìöñáÿò òÿúðöáÿñè ãëîáàë ìèãéàñäà òÿãäèðÿëàéèã ùàë êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëèð. ñóíäà ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëìàñû äöíéàäà åëì ñèéàñÿòèíèí, åëì âÿ òÿùñèëèí àéðû-àéðû þëêÿëÿðèí èíêèøàôûíà ìöùöì òþùôÿëÿð âåðìÿñè áàõûìûíäàí ÿëàìÿòäàðäûð. Åëìèí èíêèøàôû, î úöìëÿäÿí, ôÿíëÿðàðàñû èíòåãðàñèéàíûí ñöðÿòëÿíäèðèëìÿñè ãëîáàë ìöñòÿâèäÿ áÿøÿðèééÿò ö÷öí ÿùÿìèééÿò âÿ àêòóàëëûã êÿñá åäèð”. Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí (ÉÀÏ) Ñèéàñè Øóðàñûíûí öçâö, ïàðòèéàíûí Ãàðàäàü ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Àéäûí Ùöñåéíîâ äà Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áó Ôîðóì Àçÿðáàéúàíûí ãëîáàë ìèãéàñäà éåðè âÿ ðîëóíó, áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûã âÿ äèàëîã ìÿðêÿçè êèìè ÷ûõûø åòäèéèíè áèð äàùà ýþñòÿðäè: “Þëêÿìèçäÿ ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè òÿñàäöôè äåéèë. ×öíêè áåéíÿëõàëã èãòèñàäèééàòà óüóðëà èíòåãðàñèéà îëóíàí, äöíéàäà òîëåðàíòëûã íöìóíÿñè êèìè òàíûíàí Àçÿðáàéúàí äöíéà ìèãéàñûíäà ìöñáÿò èìèúÿ ìàëèêäèð. Àçÿðáàéúàí, åéíè çàìàíäà, òÿùëöêÿñèçëèê âÿ ñàáèòëèê áàõûìûí- ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð”. ÕÕÛ ÿñðäÿ åêîëîæè ñèâèëèçàñèéà ìÿñÿëÿñèíèí àêòóàëëûã êÿñá åòäèéèíè äåéÿí Å. Ìèðáÿøèðîüëó ÿëàâÿ åäèá êè, ôîðóìäà áó èñòèãàìÿòäÿ ÿñàñ äèããÿò áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûüà éþíÿëäèëèá: “Àçÿðáàéúàí ðåýèîíàë âÿ áåéíÿëõàëã ìèãéàñäà åêîëîæè òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèí îëóíìàñû éþíöíäÿ àêòèâ ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíè óüóðëà äàâàì åòäèðèð. Þëêÿìèçèí áó ïðîñåñÿ ôóíäàìåíòàë òþùôÿëÿð âåðìÿñè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëèð. Ùåñàá åäèðÿì êè, áó ìÿñÿëÿíèí ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëìàñû ÕÕÛ ÿñð ðåàëëûãëàðûíûí ôîíóíäà îëäóãúà âàúèá èäè”. Áåéíÿëõàëã äÿðÿúÿëè èãòèñàä÷û åêñïåðò, Àçÿðáàéúàí Òóðèçì Èíñòèòóòóíóí “Ìàðêåòèíã” êàôåäðàñûíûí ìöäèðè Àíàð Åìèíîâ èñÿ áèëäèðèá êè, Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíäà áÿøÿðèééÿò ãàðøûñûíäà äóðàí ìöùöì ñòðàòåæè âÿçèôÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëäè: “Ìÿí áó êîíòåêñòäÿ “Ãëîáàëëàøìàíûí ÷àüûðûøëàðû: ÿíÿíÿ âÿ òðàíñôîðìàñèéà àðàñûíäà” ìþâçóñóíäà “äÿéèðìè ìàñà”íûí êå÷èðèëìÿñèíÿ õöñóñè òîõóíìàã èñòÿéèðÿì. Ìÿëóìäóð êè, ñîí èë- Àçÿðáàéúàí èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðëÿð Éåðè ýÿëìèøêÿí, Àçÿðáàéúàí èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè - çèéàëûëàð, åêñïåðòëÿð, ìèëëÿò âÿêèëëÿðè äÿ Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðëÿð. Îíëàð Ôîðóì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ êå÷èðèëÿí “äÿéèðìè ìàñà”ëàðäà ãëîáàë ÿùÿìèééÿòëè ìÿñÿëÿëÿðÿ äàèð ìöùöì ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëäûüûíû ãåéä åäèð, îðàäà èôàäÿ åäèëÿí íÿòèúÿëÿðèí áöòöí áÿøÿðèééÿò ö÷öí àêòóàë îëäóüóíó áèëäèðèðëÿð. Ìÿñÿëÿí, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, ïðîôåññîð Êàìèëÿ ßëèéåâà äåéèá êè, Êàìèëÿ ßëèéåâà: Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóì ÀçÿðÔîðóìäà ìöõòÿëèô ìþâçóëàðà áàéúàíûí äöíéàäà äàùà éàõøû òàíûíùÿñð îëóíìóø “äÿéèðìè ìàñû ö÷öí ýåíèø èìêàíäûð: “Àçÿðáàéúàí íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿäáèðìàñà”ëàðäà ãëîáàë êå÷èðèëäèéè ìÿêàíäûð. Áó ìÿïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè áàõûìûíäàí ëÿðèí íàäà, Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóÿùÿìèééÿòëè ìöçàêèðÿëÿðèí ìóí þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëìÿñè äÿ ÿíÿíÿ ùàëûíû àëûá. Áèð ìÿãàìà àéðûúà àïàðûëìàñû òÿãäèðÿëàéèãäèð äèããÿò éåòèðìÿê èñòÿéèðÿì: áåéíÿëõàëã àðåíàäà Àçÿðáàéúàíûí ðîëó éûá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí âóðüóëàäûüû êèìè, ýöúëÿíèð. Àçÿðáàéúàí Øÿðãëÿ Ãÿðáèí, ñèâèëèáèç Àçÿðáàéúàí îëàðàã þëêÿëÿð àðàñûíäàêû ÿëàçàñèéàëàðûí ãîâóøóüóíäà éåðëÿøäèéè ö÷öí ãÿëÿðèí èíêèøàôû ö÷öí ùóìàíèòàð àñïåêòëÿðÿ äàáó ìþòÿáÿð òÿäáèðèí þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëìÿñè èì áþéöê äèããÿò ýþñòÿðìèøèê: “×öíêè áèçèì òàìàìèëÿ ãàíóíàóéüóíäóð”. òàðèõè êå÷ìèøèìèç, ìÿäÿíèééÿòèìèç áóíó “Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó ÿí äèêòÿ åäèð. ßñðëÿð áîéó Àçÿðáàéúàíäà ÷îõýåíèø ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿëÿðèíèí êîíôåññèéàëû, ÷îõìèëëÿòëè úÿìèééÿò ôîðìàëàøûá, ìþâúóäÂàùèä Àááàñîâ: Ùóìàíèòàð Ôîðóì äóð âÿ ìöñòÿãèëëèê äþâðöíäÿ Àçÿðáàéúàí ðåàëëûãëàðûíûí äöíéà áó ìöñáÿò ìåéèëëÿð äàùà äà ýöúëÿíäè. Àçÿðáàéúàíäà áöèúòèìàèééÿòè òÿðÿôèíäÿí ìöøàùèäÿ òöí õàëãëàð äîñòëóã, ìåùðèåäèëìÿñè, î úöìëÿäÿí, ñèéàñè, èãòèñàäè, áàíëûã øÿðàèòèíäÿ, áèð àèëÿ êèåêîëîæè, ìÿäÿíè ìöñòÿâèäÿ òÿðÿôäàøëûã ìè éàøàéûð. Ùå÷ âàõò Àçÿðÿëàãÿëÿðèíèí ñûõëàøäûðûëìàñû áàéúàíäà äèíè, ìèëëè çÿìèíäÿ ãàðøûäóðìà, àíëàøûëìàçáàõûìûíäàí áþéöê ÿùÿìèééÿò êÿñá åòäè ëûã îëìàéûá âÿ áó, áèçèì áþéöê ñÿðâÿòèìèçäèð. ×öíêè ùÿð ìöçàêèðÿ åäèëäèéè íöôóçëó áèð ìÿêàíäûð. Û áèð þëêÿíèí ýöúöíö, ÿëáÿòòÿ êè, áèð íå÷ÿ àìèë Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíäà ìöÿééÿí åäèð - ñèéàñè èìêàíëàð, èãòèñàäè äöíéàíûí 60-äàí ÷îõ þëêÿñèíäÿí 500-ÿ éàõûí ãîíàüûí èøòèðàê åòìÿñè þëêÿìèçèí Åëøàä Ìèðáÿøèðîüëó: íöôóçóíóí ýþñòÿðèúèñèäèð. Øöáùÿñèç êè, Ôîðóìäà ìöçàêèðÿ îëóíàí ìÿñÿëÿëÿð ãëîÛ Áàêû Áåéíÿëõàëã ìöñòÿâèäÿ ìþâúóä îëàí ïðîáëåìëÿðèí Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí áàë ùÿëëè áàõûìûíäàí ìöñòÿñíà ÿùÿìèééÿò íÿòèúÿëÿðèíè áöòöí êÿñá åòäè. ×öíêè áó ôîðóì äöíéàíûí íöèøòèðàê÷û òÿðÿôëÿð ö÷öí ôóçëó øÿõñëÿðèíèí òîïëàøäûüû áèð ïëàòôîðìà êèìè ÷ûõûø åòäè”, - äåéÿ Ê.ßëèéåâà ãåéä ñÿìÿðÿëè âÿ ìöñáÿò åäèá. ãèéìÿòëÿíäèðìÿê îëàð Ôîðóìäà ìöõòÿëèô ìþâçóëàðà ùÿñð îëóíìóø “äÿéèðìè ìàñà”ëàðäà ãëîáàë ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè áàõûìûíäàí ÿùÿìèééÿòëè ìöçàêèðÿëÿð ýöú âÿ åéíè çàìàíäà, úÿìèééÿòäÿ ìþâúóä àïàðûëìàñûíûí òÿãäèðÿëàéèã îëäóüóíó äåéÿí îëàí àá-ùàâà, ñàüëàì ìöùèò âÿ ùÿìðÿéëèê ìèëëÿò âÿêèëè ÿëàâÿ åäèá êè, õöñóñèëÿ äÿ “Ìóëòèäóéüóëàðû. Ùåñàá åäèðÿì êè, áó áàõûìäàí êóëòóðàëèçìèí ìöãàéèñÿëè òÿäãèãëÿðè: íÿçÿðèééÿÀçÿðáàéúàíûí òÿúðöáÿñè ÷îõ ìöñáÿòäèð âÿ äÿí ùóìàíèñò òÿúðöáÿéÿ äîüðó”, “Ùóìàíèçì áèç þç èøèìèçëÿ äöíéàäà ýåäÿí ïðîñåñëÿðÿ ïîñòìîäåðí äþâðöí áàøëûúà äÿéÿðè êèìè” âÿ “Èíìöñáÿò òþùôÿìèçè âåðèðèê”. íîâàòèâ èíêèøàôäà ôÿíëÿðàðàñû èíòåãðàñèéàíûí ðîëó” ìþâçóëàðûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñèíèí àïàðûëìàÑèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîã ñû áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéûð: “Ìóëòèêóëòóðàëèçì ïðîñåñèíäÿ àêòèâ ðîë âÿ ùóìàíèçì ìÿñÿëÿëÿðè áöòöí õàëãëàð ö÷öí îéíàéàí Àçÿðáàéúàí õöñóñè þíÿì äàøûéûð. ÕÕÛ ÿñðäÿ ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìóëòèêóëòóðàáåéíÿëõàëã ñòðàòåæè ëèçì ÿíÿíÿëÿðèíèí áÿðãÿðàð îëóíìàñû, ùóìàòÿðÿôäàøà ÷åâðèëèá íèçì äÿéÿðëÿðèíèí ìþùêÿìëÿíìÿñè ãëîáàë ÷àüûðûø êèìè ÷ûõûø åäèð. Áó ìÿñÿëÿíèí ÀçÿðØöáùÿñèç, áöòöí áó óüóðëàðûí ÿëäÿ îëóíìàáàéúàíäà êå÷èðèëÿí ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã ñûíû øÿðòëÿíäèðÿí áàøëûúà ñòðàòåæè ôàêòîð Àçÿðòÿäáèðäÿ ìöçàêèðÿ îëóíìàñû ÿëìàòÿäàð ùàëáàéúàíûí ðàñèîíàë âÿ ïðàãìàòèê õàðèúè ñèéàñÿò äûð, ÷öíêè òîëåðàíòëûã íöìóíÿñè êèìè òàíûíàí êóðñóäóð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè Àçÿðáàéúàí úÿìèééÿòèíäÿ ìóëòèêóëòóðàëèçì èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ÷îõòÿðÿôëè âÿ áàëàíñëàøäûðûëÿíÿíÿëÿðè òÿøÿêêöë òàïûá. ìûø õàðèúè ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí ðåÄèýÿð òÿðÿôäÿí, “Èííîâàòèâ èíêèøàôäà ýèîíóí ÿí ýöúëö âÿ ñóâåðåí àêòîðóíà, åëÿúÿ ôÿíëÿðàðàñû èíòåãðàñèéàíûí ðîëó” ìþâçóäÿ, éöêñÿê áåéíÿëõàëã íöôóçà ìàëèê îëàí äþâ- äàí ìöñáÿò íöìóíÿ êèìè ÷ûõûø åäèð. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ þëêÿìèç ÿí ìöõòÿëèô áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðÿ óüóðëà åâ ñàùèáëèéè åäèð”. À.Ùöñåéíîâ Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíäà àéðû-àéðû “äÿéèðìè ìàñà”ëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëìûø ìÿñÿëÿëÿðèí áþéöê ìàðàã äîüóðäóüóíó äà äèããÿòÿ ÷àòäûðûá: “Ôîðóìäà “Ðÿãÿìñàë äþâðäÿ ìåäèà- ëÿðäÿ áàø âåðÿí ïîçèòèâ òåíäåíñèéàëàð Àçÿðáàéúàíûí àðòûã êå÷èä ïåðèîäóíóí ñòàáèëëèê ôàçàñûíà äîüðó ùÿðÿêÿò åòäèéèíè ýþñòÿðèð: Áèëäèéèìèç êèìè, áó ùÿðÿêÿò ÿñàñÿí ãëîáàëëàøìà ñèéàñÿòè âàñèòÿñèëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Ëàêèí áó ïðîñåñ èãòèñàäèééàòûí ðåàë ñåêòîðóíäàêû ñòðóêòóð èðÿëèëÿéèøëÿ ïàðàëåë ýåòìÿçñÿ, åôôåêòèâ îëìàç. Îíà ýþðÿ äÿ áèð ñûðà àïàðûúû èãòèñàä÷ûëàð ýÿëÿúÿêäÿ äÿ ñòàáèëëèéèí ãîðóíìàñûíûí ÿñàñ éîëëàðûíÀéäûí Ùöñåéíîâ: äàí áèðè êèìè ðåñïóáëèêàéà èðèùÿúìëè èíÁó Ôîðóì Àçÿðáàéúàíûí âåñòèñèéàëàðûí úÿëá îëóíìàñû, áåéíÿëõàëã ôîðóìëàðûí êå÷èðèëìÿñè òÿäáèðëÿðèíè ãëîáàë ìèãéàñäà éåðè ýþðöðëÿð. Áóíóíëà éàíàøû, èãòèñàäè èíêèâÿ ðîëóíó, áåéíÿëõàëã øàôûí äàâàì åòäèðèëìÿñèíäÿ âÿ äöíéàÿìÿêäàøëûã âÿ äèàëîã íûí öçëÿøäèéè áèð ñûðà ïðîáëåìëÿðèí äàùà äà êÿñêèíëÿøìÿñèíèí ãàðøûñûíûí ìÿðêÿçè êèìè ÷ûõûø åòäèéèíè áèð äàùà ýþñòÿðäè àëûíìàñûíäà áåéíÿëõàëã ôîðóìëàðäàêû ìöçàêèðÿ îëóíìóø ìÿñÿëÿëÿð ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Áó áàõûìäàí, Û íûí òðàíñôîðìàñèéàñû: èíêèøàôûí éåíè ìåéèëÁàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí ëÿðè”, “Òåõíîëîýèéàëàðûí êîíâåðýåíñèéàñû èêèíúè ýöíöíäÿ ÀÌÅÀ-íûí Ìÿðêÿçè Êèòàáâÿ ýÿëÿúÿéèí êîíòóðëàðû: ÕÕÛ ÿñðèí ÿñàñ ÷àõàíàñûíäà “Ãëîáàëëàøìàíûí ÷àüûðûøëàðû: üûðûøëàðû” êèìè áó ýöíÿ ãÿäÿð êèôàéÿò ãÿäÿð ÿíÿíÿ âÿ òðàíñôîðìàñèéà àðàñûíäà” ìþâìöçàêèðÿ îëóíìàìûø ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà çóñóíäà êå÷èðèëÿí ïàíåëè õöñóñè ãèéìÿòôèêèð ìöáàäèëÿñèíèí àïàðûëìàñû õöñóñè âóðëÿíäèðèðÿì. Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóì üóëàíìàëûäûð. Ãåéä åòìÿê èñòÿéèðÿì êè, áó ìÿñÿëÿëÿð ùÿëÿ óçóí ìöääÿò áÿøÿðèééÿò ö÷öí àêòóàë ìöçàêèðÿ ìþâçóñó êèìè Àíàð Åìèíîâ: ÷ûõûø åäÿúÿê, ÷öíêè áó ýöí òåõíîëîýèéàÛ Áàêû Áåéíÿëõàëã ëàðûí êîíâåðýåíñèéàñû, î úöìëÿäÿí, ìåÙóìàíèòàð Ôîðóìóíäà äèàíûí òðàíñôîðìàñèéàñû ÕÕÛ ÿñðèí ÷àüûðûøëàðû ñûðàñûíäà éåð àëûð”. áÿøÿðèééÿò ãàðøûñûíäà Ñèéàñè åëìëÿð öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó, ïîëèäóðàí ìöùöì ñòðàòåæè òîëîã Åëøàä Ìèðáÿøèðîüëó èñÿ áèëäèðèá êè, Û âÿçèôÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëäè Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó ãëîáàë ïðîáëåìëÿðèí àêòèâ ìöçàêèðÿ ïëàòôîðìàñû îëäó: “Ôîðóì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöõòÿëèô ìÿñÿèøòèðàê÷ûëàðû àðàñûíäà áåëÿ áèð ìöçàêèðÿ òÿøëÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëäè, ìöàñèð äþâðöí ðåàëêèë åòìÿê õöñóñè îëàðàã òÿãäèð åäèëèð”. ëûãëàðû âÿ ÷àüûðûøëàðûíû èôàäÿ åäÿí ôèêèðëÿð Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí Èãòèñàäèééàò âÿ ñÿñëÿíäèðèëäè. Ùåñàá åäèðÿì êè, Û Áàêû Áåéèäàðÿåòìÿ ôàêöëòÿñèíèí ïðîôåññîðó, èãòèñàä íÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè åëìëÿðè äîêòîðó Âàùèä Àááàñîâóí ñþçëÿðèíÿ áöòöí èøòèðàê÷û òÿðÿôëÿð ö÷öí ñÿìÿðÿëè âÿ ýþðÿ, Àçÿðáàéúàí ãëîáàë èãòèñàäè ìÿêàíäà âàìöñáÿò ãèéìÿòëÿíäèðìÿê îëàð”. úèá òÿðÿôäàø êèìè òàíûíûð âÿ þëêÿìèçäÿ áåéíÿëÏîëèòîëîã ÿëàâÿ åäèá êè, äöíéàíû ìàðàãëàíõàëã òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè äþâëÿòèí àðòàí íöäûðàí ùóìàíèòàð ìÿñÿëÿëÿðèí ìöçàêèðÿ îëóíôóçóíäàí õÿáÿð âåðèð: “Ùóìàíèòàð Ôîðóì äóüó Ôîðóìäà ÕÕÛ ÿñðèí ÿñàñ ÷àüûðûøëàðûíà Àçÿðáàéúàí ðåàëëûãëàðûíûí äöíéà èúòèìàèéìöâàôèã ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà “äÿéèðìè ìàéÿòè òÿðÿôèíäÿí ìöøàùèäÿ åäèëìÿñè, î úöìñà”ëàðûí êå÷èðèëìÿñè åêñïåðòëÿð òÿðÿôèíäÿí éöêëÿäÿí, ñèéàñè, èãòèñàäè, åêîëîæè, ìÿäÿíè ìöññÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëäè: “Äàâàìëû èíêèøàô âÿ òÿâèäÿ òÿðÿôäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí ñûõëàøäûðûëåêîëîæè ñèâèëèçàñèéà” ìþâçóñóíäà êå÷èðèëÿí ìàñû áàõûìûíäàí áþéöê ÿùÿìèééÿò êÿñá “äÿéèðìè ìàñà”äà ÕÕÛ ÿñðäÿ ìèëëè âÿ áåéåòäè. Ôîðóìäà èøòèðàê åäÿí áöòöí äþâëÿòëÿíÿëõàëã èíêèøàôûí áàøëûúà êðèòåðèéà âÿ ÿñàñðèí äàõèëè âÿ õàðèúè ñèéàñÿòèíÿ, î úöìëÿäÿí, ëàðûíûí ìöçàêèðÿ ïðåäìåòèíÿ ÷åâðèëìÿñè õöäöíéà èãòèñàäèééàòûíûí àêòóàë ïðîáëåìëÿðèñóñèëÿ òÿãäèðÿëàéèãäèð. ×öíêè äàâàìëû èíêèíÿ ùÿñð îëóíìóø ÿùÿìèééÿòëè ìÿñÿëÿëÿð øàô àéðû-àéðû ìèëëè äþâëÿòëÿð ö÷öí êîíñåïòóìöçàêèðÿ îëóíäó. “Ãëîáàëëàøìàíûí ÷àüûðûøàë âÿ ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Áó áàëàðû: ÿíÿíÿ âÿ òðàíñôîðìàñèéà àðàñûíäà”, õûìäàí, èíêèøàôûí ìèëëè ìîäåëèíè ôîðìàëàøäû“Òåõíîëîýèéàëàðûí êîíâåðýåíñèéàñû âÿ ýÿðàí Àçÿðáàéúàí ö÷öí äÿ áó ìÿñÿëÿ õöñóñè ëÿúÿéèí êîíòóðëàðû: ÕÕÛ ÿñðèí ÿñàñ ÷àüûðûøëàþíÿìÿ ìàëèêäèð. Áèëèðñèíèç êè, Àçÿðáàéúàí ðû” ìþâçóñóíäà ñÿñëÿíäèðèëÿí ôèêèðëÿð äöíäþâëÿòè ùÿì èíñàí èíêèøàôû, ùÿì äÿ þëêÿ äàéà èãòèñàäèééàòûíûí, åëÿúÿ äÿ, ãëîáàë èãòèñàõèëèíäÿ àéðû-àéðû ñàùÿëÿðèí òÿðÿããèñè ö÷öí äè ìÿêàíäà òÿìñèë îëóíàí äþâëÿòëÿðèí ãàðåëìè ÿñàñëàðà ñþéêÿíÿí êîìïëåêñ õàðàêøûñûíäà äóðàí òÿìÿë âÿçèôÿëÿðè áèð äàùà àêòåðëè èñëàùàòëàð ùÿéàòà êå÷èðèð. Áó èñëàùàòëàð òóàëëàøäûðäû. Áöòþâëöêäÿ, Û Áàêû Áåéíÿëôîíóíäà ÿëäÿ åäèëÿí èíêèøàô äöíéà ìèãéàõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè ñûíäà ìöñáÿò òÿúðöáÿ êèìè ÷ûõûø åäèð. Åéíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðÿì”. çàìàíäà, äàâàìëû èíñàí èíêèøàôû êîíòåêñòèíäÿ “ãàðà ãûçûë”ûí èíñàí êàïèòàëûíà ÷åâðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿð ìöñòÿñíà “Éåíè Àçÿðáàéúàí”ûí Àíàëèòèê Ãðóïó Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã, ìÿðêÿçè èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí ðÿùáÿðëÿðè áþëýÿëÿðäÿ âÿòÿíäàøëàðûí ãÿáóëóíó êå÷èðèð, îíëàðûí ìöõòÿëèô ìÿñÿëÿëÿðëÿ áàüëû ìöðàúèÿò, ÿðèçÿ âÿ øèêàéÿòëÿðèíèí ìöñáÿò ùÿëë åäèëìÿñè ö÷öí ìöâàôèã òÿäáèðëÿð ýþðöðëÿð. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ìÿðêÿçè èúðà ùàêèìèééÿòè îðãàíëàðûíûí ðÿùáÿðëÿðè òÿðÿôèíäÿí âÿòÿíäàøëàðûí ãÿáóëó úÿäâÿëèíÿ óéüóí îëàðàã, îêòéàáðûí 10-äà Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí (ÄÒÕÊ) ñÿäðè Ãÿðèá Ìÿììÿäîâ Ñèéÿçÿí øÿùÿðèíäÿ âÿòÿíäàøëàðû ãÿáóë åäèá. Ãÿáóëäà Ñèéÿçÿí, Õûçû âÿ Øàáðàí ðàéîíëàðûíäàí îëàí âÿòÿíäàøëàðûí øèêàéÿò âÿ òÿêëèôëÿðè äèíëÿíèëèá. Ãÿáóë çàìàíû âÿòÿíäàøëàð Ðóñèéà âÿ äèýÿð õàðèúè þëêÿëÿðèí ÿðàçèñèíäÿ ìöâÿããÿòè éàøàìàëàðû èëÿ áàüëû îíëàðûí àäëàðûíûí éåðëè àãðàð èñëàùàò êîìèññèéàñûíûí ñÿùâè óúáàòûíäàí ñèéàùûéà ñàëûíìàìàñû, òîðïàã èñëàùàòû èëÿ áàüëû ìöâàôèã ñÿíÿäëÿð èøëÿíèá òÿðòèá åäèëÿðêÿí ìöÿééÿí òåõíèêè ãöñóðëàðà éîë âåðèëìÿñè, ãîíøó òîðïàã ìöëêèééÿò÷èëÿðè àðàñûíäà éàðàíàí òîðïàã-ñÿðùÿä ìöáàùèñÿëÿðè èëÿ áàüëû ìöðàúèÿò åäèáëÿð. Áóíäàí ÿëàâÿ, ñàêèíëÿð ãÿáóë çàìàíû ÄÒÕÊ-íûí ñÿäðèíÿ ùÿéÿòéàíû, ôÿðäè éàøàéûø åâè âÿ ñ. ìÿãñÿäëÿðëÿ àéðûëàí òîðïàã ñàùÿëÿðèíÿ äàèð ïëàí âÿ þë÷ö ñÿíÿäëÿðè, åëÿúÿ äÿ ùÿéÿòéàíû òîðïàã ñàùÿëÿðèíèí þçÿëëÿøäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ìþâúóä ïðîáëåìëÿð áàðÿäÿ ñóàëëàð äà öíâàíëàéûáëàð. Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí øþáÿ âÿ ñòðóêòóð ðÿùáÿðëÿðèíèí èøòèðàêû èëÿ êå÷èðèëÿí ãÿáóëäà, öìóìèëèêäÿ, áó áþëýÿäÿí îëàí 40-äÿê âÿòÿíäàøûí ìöðàúèÿòèíÿ áàõûëûá. Ìöðàúèÿòëÿðäÿ ãàëäûðûëàí ìÿñÿëÿëÿðèí ùÿëëè áèëàâàñèòÿ ÄÒÕÊ-éà àèä îëäóüó ùàëëàðäà, ìöòÿõÿññèñëÿð âàñèòÿñèëÿ éåðëÿðäÿ éåð ãóðóëóøó þë÷ìÿ èøëÿðè àïàðûëàðàã òîðïàã ñàùÿëÿðè ùÿìèí âÿòÿíäàøëàðà òÿêðàðÿí òàíûäûëûá. Ãàëäûðûëàí ìÿñÿëÿëÿð ìöâàôèã îðãàíëàðûí èøòèðàêû èëÿ çÿðóðè àðàøäûðìà òÿëÿá åòäèéè ùàëëàðëà áàüëû èñÿ âÿòÿíäàøëàðûí ìöðàúèÿòëÿðè êîìèòÿíèí êàðýöçàðëûüûíäà íÿçàðÿòÿ ýþòöðöëÿðÿê ãåéäèééàòà àëûíûá. Áó ìöðàúèÿòëÿð êîìèòÿíèí ìöâàôèã ìÿêòóáëàðû èëÿ àèäèééÿòè ãóðóìëàðà ýþíäÿðèëÿúÿêäèð. Áó áàðÿäÿ, ùÿì÷èíèí þç ñÿëàùèééÿòëÿðèíÿ äàèð èøëÿðèí ãûñà ìöääÿòäÿ èúðàñû ìÿãñÿäè èëÿ ÄÒÕÊ-íûí àèäèééÿòè ðàéîí âÿ øÿùÿð øþáÿëÿðèíèí ìöäèðëÿðèíÿ äÿ ìöâàôèã òàïøûðûãëàð âåðèëèá. Âéåòíàì Ìèëëè Àññàìáëåéàñûíûí ùöãóã êîìèòÿñèíèí öçâëÿðèíäÿí èáàðÿò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ÁÄÓ-äà Îêòéàáðûí 10-äà Âéåòíàì Ìèëëè Àññàìáëåéàñûíûí ùöãóã êîìèòÿñèíèí öçâëÿðèíäÿí èáàðÿò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíäÿ (ÁÄÓ) îëóá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ ÁÄÓ-íóí ðåêòîðó, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, àêàäåìèê Àáåë Ìÿùÿððÿìîâ Àçÿðáàéúàí èëÿ Âéåòíàì àðàñûíäàêû äîñòëóã ÿëàãÿëÿðèíäÿí äàíûøûá. Ðåêòîð Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí Âéåòíàìà ñÿôÿðèíèí ìöíàñèáÿòëÿðèìèçèí èíêèøàôûíäà þíÿìëè ðîë îéíàäûüûíû áèëäèðèá. Âéåòíàì Ìèëëè Àññàìáëåéàñûíûí äàèìè êîìèòÿñèíèí öçâö, ùöãóã êîìèòÿñèíèí ñÿäðè, íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí áàø÷ûñû, ïðîôåññîð Ôàí Òðóíý Ëè âàõòèëÿ òÿùñèë àëäûüû ÁÄÓ-äà îëìàñûíäàí ãöðóð äóéäóüóíó, óíèâåðñèòåòèí ÷îõ äÿéèøäèéèíè âÿ áóðàäà þéðÿíäèêëÿðèíèí îíà ùÿéàòäà ÷îõ ýÿðÿêëè îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí âÿ Âéåòíàì óíèâåðñèòåòëÿðè àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéè ãåéä îëóíóá, ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí áèð ñûðà ìÿñÿëÿëÿðëÿ áàüëû ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Àâñòðèéàíûí ÀÏÀ àýåíòëèéèíèí áàø äèðåêòîðó Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí ÿùÿìèééÿòèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá Àâðîïà Õÿáÿð Àýåíòëèêëÿðè Àëéàíñûíûí (ÅÀÍÀ) ñàáèã ïðåçèäåíòè, Àâñòðèéàíûí ÀÏÀ àýåíòëèéèíèí áàø äèðåêòîðó Ïåòåð Êðîïø Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó èëÿ áàüëû òÿÿññöðàòëàðûíû ÀçÿðÒÀú èëÿ áþëöøöá. Ôîðóìäà èëê äÿôÿ èøòèðàê åòäèéèíè áèëäèðÿí Ï.Êðîïø áó ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã òÿäáèðÿ éöêñÿê ïåøÿêàðëûãëà òÿøêèëàòè ùàçûðëûã èøëÿðè ýþðöëäöéöíö õöñóñè âóðüóëàéûá. Áàø äèðåêòîð Ôîðóìóí ýåäèøèíè, åëÿúÿ äÿ ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëàí ìþâçóëàðûí ìÿçìóí âÿ àêòóàëëûüûíû éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðÿðÿê äåéèá: “Òÿøêèëàò÷ûëàð ñþçöí ùÿãèãè ìÿíàñûíäà ÿí ìöõòÿëèô ãóðóìëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí èáàðÿò ýåíèø ñïåêòðè “äÿéèðìè ìàñà” ÿòðàôûíäà áèð àðàéà ýÿòèðìÿéÿ íàèë îëäóëàð. Ìÿíèì ìåäèàíûí ýÿëÿúÿê ðîëóíà ùÿñð åäèëìèø “äÿéèðìè ìàñà”äà èøòèðàê âÿ ÷ûõûø åòìÿê èìêàíûì îëäó. Ìÿðóçÿ÷èëÿðèí êóëòóðîëîæè âÿ ðåàë èúòèìàè éàíàøìàñûíäàí àñûëû îëàðàã, ìÿðóçÿëÿð áþéöê áèð ìöñòÿâèíè ÿùàòÿ åäèðäè. Ìÿòáóàò âÿ ñîñèàë ìåäèàëàðûí òÿñèðèíèí ôÿðãëè òÿðçäÿ âÿ öñóëäà ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè âÿ áóðàäàí íåúÿ äÿ ÷îõøàõÿëè ôÿàëèééÿò èìêàíëàðûíûí éàðàíäûüûíû ìöøàùèäÿ åòìÿê ÷îõ õîø èäè. Ôîðóìóí òÿøêèëàò÷ûëàðûíû óüóðëó òÿäáèðÿ ýþðÿ òÿáðèê åäèðÿì”. 5 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) “Îíëàðà ãàáàãúàäàí òàïøûðûëìûøäû êè, ôèëàíêÿñÿ ñÿñ âåðèí” Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: Ñûðàäàí ÷ûõìûø áèð ïàðòèéà ðÿùáÿðèíèí ÷àüûðûøû èëÿ ïëàíëàøäûðûëàí àêñèéàéà ùå÷ áèð Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøû ãîøóëìàéàúàã Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Ñèéàâóø Íîâðóçîâóí Ïóáëèêà.àç-à ìöñàùèáÿñè: - “Ìöñàâàò”ûí ñåíòéàáðûí 27-äÿ êå÷èðäèéè 8-úè ãóðóëòàéûíûí íÿòèúÿëÿðèëÿ áàüëû íàðàçûëûãëàð ñÿíýèìÿê áèëìèð. Ãàðøûëûãëû èòòèùàìëàð äàâàì åäèð. Áàø âåðÿíëÿðÿ ìöíàñèáÿòèíèç íåúÿäèð? - Áèç ÿââÿëúÿäÿí äÿ äåìèøäèê êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíäà ÿäàëÿòëè, øÿôôàô âÿ äîüðó ñå÷êè êå÷èðèëìÿéÿúÿê. ×öíêè áöòöí ùàëëàðäà Èñà Ãÿìáÿðèí þç ïîñòóíó òÿðê åòìÿê ôèêðè éîõ èäè. Îíà ýþðÿ äÿ ìöõòÿëèô áÿùàíÿëÿð ýÿòèðÿðÿê, ãóðóëòàéûí âàõòûíû äÿéèøÿðÿê óçàäûðäû âÿ ñàèðÿ. Ãóðóëòàéûí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí éåðëÿ áàüëû áÿùàíÿëÿð ýÿòèðèðäè, ýàù Ýöðúöñòàíäà, ýàù äà áàøãà þëêÿëÿðäÿ êå÷èðèëÿúÿéè áàðÿäÿ ôèêèðëÿð ñþéëÿéèðäè. Íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ äÿ òàìàìèëÿ ÿäàëÿòñèç âÿ ñòàíäàðòëàðà úàâàá âåðìÿéÿí ãóðóëòàé êå÷èðèëäè. Èøòèðàê÷ûëàðûí äà ÿêñÿðèééÿòè “Ìöñàâàò”ûí ãóðóëòàéûíäàí íàðàçû ãàëûá. Àéðû-àéðû ãóðóìëàðà ñå÷èëÿí øÿõñëÿð äÿ “Ìöñàâàò”ûí ãóðóëòàéûíûí áó ôîðìàäà êå÷èðèëìÿñèíÿ åòèðàç åäèðëÿð. Ùÿòòà Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí ãóðóëòàéûíûí òÿêðàð êå÷èðèëìÿñè áàðÿäÿ ÷àüûðûøëàð âàð. Òÿëÿá îëóíóð êè, ãóðóëòàé 3 àé ìöääÿòèíÿ òÿêðàð ÷àüûðûëñûí. Ãóðóëòàé êå÷èðèëÿíäÿí ñîíðà òàì àéäûí îëäó êè, èíäè äÿ Èñà Ãÿìáÿð þçöíÿ ñÿðô åäÿí øÿõñëÿðè ãóðóëòàéà íöìàéÿíäÿ ñå÷èá. Èñà Ãÿìáÿð ãóðóëòàéäà þç àäàìûíû êå÷èðìÿê ö÷öí áó àääûìû àòûá. ßýÿð äöçýöí âÿ ÿäàëÿòëè ãóðóëòàé êå÷èðèëñÿéäè, î çàìàí íÿèíêè “Ìöñàâàò”ûí áàøãàíû, ùå÷ Èñà Ãÿìáÿðèí òÿðÿôäàðëàðûíäàí áèð íÿôÿð áåëÿ îëñóí ãóðóëòàéà íöìàéÿíäÿ ñå÷èëìÿéÿúÿêäè. Èñà Ãÿìáÿð þç òÿñèð âàñèòÿëÿðèíäÿí èñòèôàäÿ åòäè âÿ ìöñòÿãèë øÿõñëÿð äåéèë, áèëàâàñèòÿ ïàðòèéàíûí àïàðàò ðÿùáÿðè îëàí Àðèô Ùàúûëûíûí òàáå÷èëèéèíäÿ ÷àëûøàí àäàìëàðûí òÿñèðè àëòûíäà ãóðóëòàé íöìàéÿíäÿëÿðè ñå÷èëäè. Îíëàðà äà ãàáàãúàäàí òàïøûðûëìûøäû êè, ôèëàíêÿñÿ ñÿñ âåðèëñèí. Áöòöí áóíëàð áèçÿ þíúÿäÿí ìÿëóì èäè. ×öíêè ðåýèîíëàðäà êå÷èðèëÿí íöìàéÿíäÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ “Ìöñàâàò” íöìàéÿíäÿëÿðè áèçÿ áó áàðÿäÿ êèôàéÿò ãÿäÿð ìÿëóìàò âåðìèøäè. Îíà ýþðÿ äÿ áó ïðîñåñ áèçÿ ãàáàãúàäàí áÿëëè èäè. Òÿáèè êè, ãóðóëòàé ïðîñåñèíäÿ ùàããû ìÿíèìñÿíèëÿí òÿðÿô éà “Ìöñàâàò”û òÿðê åäÿúÿê, éà äà òÿêðàð ãóðóëòàéûí êå÷èðèëìÿñèíè òÿëÿá åäÿúÿê. - Âàãèô Ùàúûáÿéëè èëÿ Âóðüóí ßééóá àðàñûíäà éàðàíàí ãàðøûäóðìà èëÿ áàüëû äà Â.ßééóá åòèðàô åäèá êè, î, èíäèéÿäÿê ùå÷ áó ãÿäÿð òÿùãèð îëóíìàéûá. Àíúàã Âàãèô Ùàúûáÿéëè îíó òÿùãèð åäèð... - Íÿèíêè Àðèô Ùàúûëûíûí ãàðäàøû Âóðüóí ßééóáó òÿùãèð åäèð. Ìèñàë ö÷öí, áó ýöíëÿðäÿ “Àçàäëûã” ðàäèîñóíäà Ýöëàüà Àñëàíëû èëÿ Ãóáàä Èáàäîüëó àðàñûíäà êå÷èðèëÿí äåáàòäà äà áèð-áèðèíÿ ãàðøû òÿùãèð, ñþéöø, êèìèí ùàðà èøëÿìÿñè âÿ ñàèðÿ ôèêèðëÿðèí ñÿñëÿíäèðèëìÿñè îíó ýþñòÿðèð êè, “Ìöñàâàò”äà óçóí èëëÿðäÿí áÿðè òÿëèì-òÿðáèéÿ âÿ äèýÿð áó êèìè èøëÿðëÿ ìÿøüóë îëàí àäàì éîõäóð. - Îêòéàáðûí 12-äÿ ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà” àêñèéà êå÷èðÿúÿê. Áó àêñèéàíûí íÿòèúÿñèíäÿí ýþçëÿíòèëÿðèíèç íÿäèð? - Áó, áèð äÿðíÿéèí òÿøêèë åòäèéè àêñèéàäûð. Áóðàäà ìÿãñÿä èñÿ îíäàí èáàðÿòäèð êè, ñîí âàõòëàð ôèêèð âåðñÿíèç, ýþðÿðñèíèç êè, Àâðîïàíûí áÿçè ñòðóêòóðëàðû, î úöìëÿäÿí, åðìÿíè ëîááèñèíèí òÿùðèêè èëÿ ÷àëûøàí ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðû (ÃÙÒ) Àçÿðáàéúàí ÿëåéùèíÿ áÿéàíàòëàð ñÿñëÿíäèðìÿéÿ áàøëàéûáëàð. Àêñèéà êå÷èðÿí áó ãöââÿëÿð äÿ ùÿìèí Àâðîïà âÿ åðìÿíè äàèðÿëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíäàêû ÿëàëòûëàðûäûð, îíëàðäàí âÿñàèò àëûðëàð âÿ îíëàðà èøëÿéèðëÿð. Éÿíè, áóíëàð åðìÿíè ëîááèñèíÿ ãóëëóã åäÿí àäàìëàðäûð âÿ ìöõòÿëèô àäëàð - èíñàí ùöãóãëàðû âÿ äåìîêðàòèéà àäëàðû àëòûíäà êöòëÿâè àêñèéàëàð êå÷èðìÿê èñòÿéèðëÿð. Áèëèðñèíèç êè, ùÿëÿ “Ìèëëè øóðà”íûí ÿí ýöúëö âàõòûíäà, éÿíè 40-à éàõûí òÿøêèëàòûí áóðàäà áèðëÿøäèéè äþâðäÿ êå÷èðèëÿí àêñèéàëàðà ùå÷ 300-400 íÿôÿð àäàì òîïëàíà áèëìèðäè. Èíäèêè ùàëäà ñûðàäàí ÷ûõìûø áèð ïàðòèéà ðÿùáÿðèíèí ÷àüûðûøû èëÿ ïëàíëàøäûðûëàí àêñèéàéà ùå÷ áèð Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøû ãîøóëìàéàúàã. ×öíêè Àçÿðáàéúàí õàëãû áó ãöââÿëÿðèí ìÿãñÿäèíè éàõøû áèëèð. Àêñèéàéà ýÿëÿí àäàìëàð äà àíúàã áóíëàðûí âÿñàèò ùåñàáûíà òóòäóüó øÿõñëÿð îëàúàã. Ùÿòòà áó àäàìëàð ìèòèíãëÿð ö÷öí àéðûëìûø î âÿñàèòè äÿ àèäèééÿòè öçðÿ òàì ñÿðô åòìèðëÿð, îíó äà ìÿíèìñÿéèðëÿð. Àêñèéàéà ýÿëÿúÿê øÿõñëÿð äÿ òþðÿòäèêëÿðè ãàíóí ïîçóíòóëàðûíà ýþðÿ ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá îëóíàí øÿõñëÿðèí éàõûíëàðû âÿ ãîùóìëàðû îëàúàãëàð. - Áÿñ ñèç þçöíöç àêñèéàíû èçëÿéÿúÿêñèíèç? - Éîõ, ìÿí äÿéÿðëè âàõòûìû áåëÿ ëàçûìñûç èøëÿðÿ ñÿðô åòìÿê èñòÿìèðÿì. “Áàêû - ìÿùäóäèééÿòëÿðèí îëìàäûüû øÿùÿð” àäëû êîíôðàíñ êå÷èðèëèá Îêòéàáðûí 10-äà ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíäÿ ßìÿê âÿ ßùàëèíèí Ñîñèàë Ìöäàôèÿñè Íàçèðëèéè, ÉÓÍÛÑÅÔ-èí Àçÿðáàéúàíäàêû íöìàéÿíäÿëèéè, Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Íàçèðëèéè âÿ Ìèëëè Ïàðàëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ “Áàêû ìÿùäóäèééÿòëÿðèí îëìàäûüû øÿùÿð” àäëû êîíôðàíñ êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, êîíôðàíñûí à÷ûëûøûíäà ÷ûõûø åäÿí ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó, ñÿôèð Ùàôèç Ïàøàéåâ òÿäáèðèí ÓÍÈÚÅÔ-èí Óøàã Ùöãóãëàðû Êîíâåíñèéàñûíûí 25-úè èëäþíöìöíÿ ùÿñð îëóíäóüóíó áèëäèðèá. Ðåêòîð äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, êîíôðàíñûí êå÷èðèëìÿñèíäÿ ÿñàñ ìÿãñÿäëÿðäÿí áèðè Áàêû øÿùÿðèíèí äàùà ìàíåÿñèç îëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ñèéàñè ãÿðàðëàðûí ãÿáóë åäèëìÿñèíÿ íàèë îëìàãäûð. Áó, õöñóñèëÿ ãàðøûäàí ýÿëÿí 2015-úè èë Áèðèíúè Áàêû Àâðîïà Îéóíëàðûíûí êå÷èðèëìÿñè ìóíàñèáÿòèëÿ Áàêû øÿùÿðèíèí ÿëâåðèøëèëèê ìÿñÿëÿëÿðèíÿ äàèð ÿëàãÿëÿíäèðìÿ ãðóïóí éàðàäûëìàñûíû íÿçÿðäÿ òóòóð. Ðåêòîð ãåéä åäèá êè, ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè à÷ûã, áåéíÿëìèëÿë âÿ èíêëöçèâ úÿìèééÿòèíèí éàðàäûëìàñûíûí òÿðÿôäàðûäûð. “Ãöñóðëàðû îëàí òÿëÿáÿëÿðèí õèäìÿòëÿðèìèçäÿí, ïðîãðàìëàðûìûçäàí âÿ ôÿàëèééÿòëÿðèìèçäÿí òàì éàðàðëàíìàãëà þç òÿùñèë ùöãóãëàðûíäàí ìàíåÿñèç øÿêèëäÿ áÿùðÿëÿíìÿëÿðè ÿñàñ ìÿãñÿäëÿðèìèçäÿí áèðèäèð”, - äåéÿí ðåêòîð ÿëàâÿ åòäè êè, óíèâåðñèòåòèí ãóðóëìàñû çàìàíû ìÿùç áó ôàêòîðëàð íÿçÿðÿ àëûíûá. ßìÿê âÿ ÿùàëèíèí ñîñèàë ìöäàôèÿñè íàçèðè Ñÿëèì Ìöñëöìîâ “ßùàëè âÿ èíêèøàô öçðÿ Ãàùèðÿ êîíôðàíñûíûí Ôÿàëèééÿò Ïðîãðàìû”íûí ãÿáóë åäèëäèéè 1994-úö èëèí Àçÿðáàéúàíäà Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ ìöñòÿãèë äþâëÿò ãóðóúóëóüóíà áàøëàíäûüû, éÿíè ùÿì äÿ áó ñÿíÿäèí ðåàëëàøäûðûëìàñû ö÷öí èëê èìêàíëàðûí éàðàíäûüû äþâðÿ òÿñàäöô åòäèéèíè äåéèá. Áèëäèðèá êè, ÀÄÀ óíèâåðñèòåòèíèí âÿ “ÀÑÀÍ õèäìÿò” áèíàëàðû ÿëèëëÿðèí èñòèôàäÿñèíÿ äÿ óéüóí øÿêèëäÿ òèêèëèá. Íàçèð îíó äà áèëäèðèá êè, éàõûí âàõòëàðäà “ÀÑÀÍ õèäìÿò”ëÿ íàçèðëèéèí áèðýÿ ñåõëÿðèíèí à÷ûëìà- ñû íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Áó ñåõëÿðäÿ ýþçäÿí ÿëèë âÿòÿíäàøëàð ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿúÿêëÿð. Íàçèð äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, úÿìèééÿò èíêèøàô åäèð âÿ áó úÿìèééÿòäÿ ÿëèë óøàãëàðà ìÿíÿâè âÿ ôèçèêè éåð îëìàëûäûð. Îíëàð áöòöí ýöíö åâäÿ îòóðàðàã êèìÿñÿ ìþùòàú ãàëìàìàëûäûðëàð, ÿëèëëÿðèí àäû èíñàíëàðëà áÿðàáÿð ùöãóãëàðû îëìàëûäûð. Ñ.Ìöñëöìîâ “Óøàã ãàéüû ñèñòåìèíäÿ èñëàùàòëàð” öçðÿ áèðýÿ Òÿäáèðëÿð Ïëàíûíûí èúðàñûíäà, ñàüëàìëûã èìêàíëàðû ìÿùäóä óøàãëàðûí éàøàäûüû ñîñèàë õèäìÿò ìöÿññèñÿëÿðèíèí ïîòåíñèàëûíûí àðòûðûëìàñûíäà âÿ óøàãëàðà ñîñèàë õèäìÿò ñèñòåìèíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñèíäÿ, “Ñîñèàë õèäìÿò ùàããûíäà” ãàíóíóí ùàçûðëàíìàñûíäà ÓÍÈÚÅÔ èëÿ ÿìÿêäàøëûüûí ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàéûá. Áèëäèðèá êè, úàðè èëèí èéóíóíäà ßßÑÌÍ èëÿ ÓÍÈÚÅÔ àðàñûíäà èìçàëàíàí 20142015-úè èëëÿð öçðÿ áèðýÿ Ôÿàëèééÿò Ïëàíûíà óéüóí îëàðàã, áèç óøàãëàðëà áàüëû ñîñèàë õèäìÿòëÿð âÿ ñîñèàë ðåàáèëèòàñèéà ñèñòåìèíèí èíêèøàôûíà éþíÿëÿí áèð ñûðà ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðèíäÿ áèðýÿ èøëÿð àïàðàúàüûã. Áóíóíëà éàíàøû, ùàçûðäà Àçÿðáàéúàíäà ñîñèàë õèäìÿòëÿð ñèñòåìèíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè öçðÿ éåíè ñòðàòåýèéàíûí ùàçûðëàíìàñû íàçèðëèéèí ýöíäÿëèéèíäÿ äóðàí ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðèäèð. Áó ñòðàòåýèéàíûí ùàçûðëàíìàñûíäà ÓÍÈÚÅÔ òÿðÿôèíäÿí òåõíèêè âÿ åêñïåðòèçà äÿñòÿéèíèí ýþñòÿðèëìÿñè, åëÿúÿ äÿ ñîñèàë õèäìÿòëÿðèí ìîíèòîðèíãè âÿ ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè ñèñòåìèíèí äÿñòÿêëÿíìÿñè éåíè ÿìÿêäàøëûã èñòèãàìÿòëÿðè îëà áèëÿð. Ñ.Ìöñëöìîâ åéíè çàìàíäà ÿëèëëèéè îëàí øÿõñëÿðëÿ áàüëû ìèëëè ãàíóíâåðèúèëèéèí ÁÌÒ-íèí “ßëèëëèéè îëàí øÿõñëÿðèí ùöãóãëàðû ùàããûíäà” Êîíâåíñèéàñûíà óéüóíëàøäûðûëìàñû èëÿ áàüëû àïàðûëàí áèðýÿ èøëÿðèí äÿ óüóðëà äàâàì åòäèðèëìÿñèíèí ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðäÿí îëäóüóíó áèëäèðèá. Ìÿùäóäèééÿòëÿðèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíûí èñòÿð àíàëàð âÿ óøàãëàð, êèøèëÿð âÿ ÿëèëëèéè îëàí øÿõñëÿð, èñòÿðñÿ äÿ Áàêû øÿùÿðèíèí ýÿëÿúÿéè ö÷öí ÿùÿìèééÿòè ÿòðàôûíäà ìöçàêèðÿëÿð èëÿ äàâàì åäÿí òÿäáèðäÿ ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí ÿëèëëÿð èëÿ èø öçðÿ øþáÿñèíèí ðÿùáÿðè Åëíóð Åéâàçîâ ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäèá. Å.Åéâàçîâ ãåéä åòäè êè, þçö ýþçäÿí ÿëèë îëñà äà âÿ ýþðìÿ ãàáèëèééÿòèíèí 95 ôàèçèíè èòèðäèéèíÿ áàõìàéàðàã, áó àìèë îíà õàðèúäÿ ÿí òàíûíìûø óíèâåðñèòåòëÿðäÿ òÿùñèë àëìàñûíà âÿ íÿùàéÿò, úÿìèééÿòÿ èíòåãðàñèéà åòìÿñèíÿ ìàíå îëìàéûá. ÓÍÈÚÅÔ-èí Àçÿðáàéúàíäàêû íöìàéÿíäÿñè Àíäðî Øèëàõàäçå þç ÷ûõûøûíäà ãåéä åòäè êè, ðåýèîíäà ÓÍÈÑÅÔ-èí ßëèëëèéè îëàí Èíñàíëàðûí Ùöãóãëàðû ùàããûíäà Áÿéàííàìÿñèíÿ ãîøóëàí èëê äþâëÿòëÿðäÿí áèðè îëàí Àçÿðáàéúàíäà ùàë-ùàçûðäà ôèçèêè ìÿùäóäèééÿòëÿðèíèí îëóá-îëìàìàñûíäàí àñëû îëìàéàðàã áöòöí óøàãëàðûí àéðûñå÷êèëèê îëìàäàí áþéöìÿñè âÿ þìðö áîéó åéíè èìêàíëàðà ìàëèê îëìàñû ñàùÿñèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿð ÓÍÈÚÅÔ-è ÷îõ ñåâèíäèðèð. “Ìàíåÿñèç Áàêû” òÿøÿááöñö íÿèíêè õöñóñè åùòèéàúëàðû îëàí óøàãëàðûí, ùàáåëÿ ÿëèëëèéè îëàí àíàëàðûí, àùûë èíñàíëàðûí âÿ ôÿùëÿëÿðèí ùÿéàòëàðûíäà êÿñêèí äþíöø éàðàäàúàã. Áóíóíëà áåëÿ, áó áèð ÷îõ èíñàí ö÷öí èø âÿ õèäìÿò éåðëÿðèíèí à÷ûëìàñû áàõûìûíäàí äà áèçíåñÿ ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðÿúÿê. Òÿäáèðèí ÿñàñ ìÿðóçÿ÷èñè ÓÍÈÑÅÔ-èí áåéíÿëõàëã åêñïåðòè, Êàíàäàëû äîêòîð Êîëëèí Ùàãñ ÿí ìöòÿðÿããè áåéíÿëõàëã òÿúðöáÿëÿðè âÿ òÿëÿáëÿðè òÿãäèì åòìÿêëÿ, ðÿùáÿð èø÷èëÿðè “Áàêûíû íÿèíêè ÿí ýþçÿë øÿùÿðëÿðèíäÿí áèðè, ùàáåëÿ äöíéàíûí ÿí ãàáàãúûë øÿùÿðëÿðèí áèðèíÿ ÷åâðèëìÿñèíÿ” ÷àüûðûá. Êîíôðàíñûí éåêóíó îëàðàã, èøòèðàê÷ûëàð òÿðÿôèíäÿí “Áàêû Ìöÿññÿðëèê Áÿéàííàìÿñè” èìçàëàíûá. Ãûðüûç Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ìÿùêÿìÿñèíèí Êîíñòèòóñèéà Ïàëàòàñûíûí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Ìèëëè Ìÿúëèñäÿ îëóá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìèëëè Ìÿúëèñè ñÿäðèíèí áèðèíúè ìöàâèíè Çèéàôÿò ßñýÿðîâ îêòéàáðûí 10-äà þëêÿìèçäÿ ñÿôÿðäÿ îëàí Ãûðüûç Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ìÿùêÿìÿñèíèí Êîíñòèòóñèéà Ïàëàòàñû íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ Çèéàôÿò ßñýÿðîâ Àçÿðáàéúàí âÿ Ãûðüûçûñòàí àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè áèëäèðèá. Ãåéä îëóíóá êè, éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ áàø òóòàí ýþðöøëÿð þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôû ö÷öí éåíè èìêàíëàð à÷ûð. Àçÿðáàéúàíûí âÿ Ãûðüûçûñòàíûí ãàíóíâåðèúèëèê îðãàíëàðûíäà äîñòëóã ãðóïëàðûíûí ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè äåéÿí Ç.ßñýÿðîâ èêè þëêÿ àðàñûíäà ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí äÿ ýåíèøëÿíäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Àçÿðáàéúàíûí ùöãóã ñàùÿñèíäÿ ÿëäÿ åòäèéè íàèëèééÿòëÿð áàðÿäÿ ãîíàüà ìÿëóìàò âåðÿí Ìèëëè Ìÿúëèñ ñÿäðèíèí áèðèíúè ìöàâèíè áèëäèðèá êè, áó ýöí þëêÿìèçäÿ ìöõòÿëèô ìÿùêÿìÿ èíñòàíñèéàëàðû ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ éàõûíäàí ÿìÿêäàøëûã åòäèéèíè âóðüóëàéàí Ç.ßñýÿðîâ þëêÿìèçäÿ ùöãóã ñàùÿñèíèí Àâðîïà ñòàíäàðòëàðûíà óéüóíëàøäûðûëäûüûíû áèëäèðèá. Âóðüóëàíûá êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñè èëÿ Ãûðüûç Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ìÿùêÿìÿñèíèí Êîíñòèòóñèéà Ïàëàòàñû àðàñûíäà èìçàëàíìûø ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ìåìîðàíäóì áó ñàùÿäÿ ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíà ìöùöì òþùôÿ âåðÿúÿê. Ãûðüûç Ðåñïóáëèêàñû Àëè Ìÿùêÿìÿñèíèí Êîíñòèòóñèéà Ïàëàòàñûíûí ñÿäðè Ìóêàìáåò Êàñûìàëèéåâ ñÿôÿðèí þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ùöãóã ñàùÿñèíäÿ ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åòäèéèíè áèëäèðèá. Î, ìåìîðàíäóìóí þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà áó èñòèãàìÿòäÿ ÿìÿêäàøëûã ö÷öí ùöãóãè áàçà éàðàòäûüûíû äåéèá. Ãîíàã þëêÿñèíèí ùöãóã ñèñòåìè áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Àçÿðáàéúàí âÿ Èðàí ìöøòÿðÿê ìåäèà êîìèññèéàñû éàðàäàúàãëàð Îêòéàáðûí 10-äà ðàáèòÿ âÿ éöêñÿê òåõíîëîýèéàëàð íàçèðè ßëè Àááàñîâ Àçÿðáàéúàíäà ñÿôÿðäÿ îëàí Èðàí Èñëàì Ðåñïóáëèêàñûíûí Ðàäèî-Òåëåâèçèéà Òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Èççÿòóëëàù Çÿðãàìè èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí èñòèãàìÿòëÿð öçðÿ ðàäèî âÿ òåëåâèçèéàäà áèðýÿ éàéûìëàðûí òÿøêèëè èëÿ áàüëû ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. ßëè Àááàñîâ Àçÿðáàéúàí âÿ Èðàí ïðåçèäåíòëÿðè Èëùàì ßëèéåâëÿ Ùÿñÿí Ðóùàíè àðàñûíäà êå÷èðèëÿí ýþðöøëÿðäÿí ñîíðà ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíäà éåíè ìÿðùÿëÿíèí áàøëàíäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. “Áó ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíäà òåëåâèçèéà âÿ ðàäèîëàðûí, ìåäèàíûí áþéöê ðîëó âàð. Áóíà ýþðÿ äÿ ñèçèí Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿðèíèçÿ õöñóñè ÿùÿìèééÿò âåðèðèê”, - äåéÿ íàçèð âóðüóëàéûá. Èççÿòóëëàù Çÿðãàìè äÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè áèëäèðÿðÿê äåéèá: “Ìÿí áó ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíäàêû ðîëóíóçó ýþðöð âÿ éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèðÿì. Áó ÿëàãÿëÿð èêè õàëã àðàñûíäàêû ìþâúóä äîñòëóã ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðèð. Ùÿð èêè þëêÿíèí ÊÈÂ-ëÿðè ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíäà ìöùöì ðîëà ìàëèêäèð. Öìèä åäèðÿì êè, ìåäèà öçÿðèíÿ ýþòöðäöéö áó âÿçèôÿíè áóíäàí ñîíðà äà óüóðëà äàâàì åòäèðÿúÿê”. Ýþðöøäÿ ß.Àááàñîâ Àçÿðáàéúàíëà Èðàí àðàñûíäà òåëåâèçèéà âÿ ðàäèî èøëÿðèíè òÿíçèìëÿéÿúÿê êîìèññèéàíûí éàðàäûëìàñû òÿêëèôè èëÿ ÷ûõûø åäèá. Íàçèð äåéèá êè, ùàçûðäà òåëåðàäèî éàéûìûíû ùÿéàòà êå÷èðÿí ãóðóìëàðëà äàíûøûãëàð àïàðûëûð âÿ ìöÿé- éÿí ãÿðàðëàð ãÿáóë åäèëäèêäÿí ñîíðà áó ùàãäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëÿúÿê: “Áèð íå÷ÿ èë ÿââÿë Àçÿðáàéúàí âÿ Èðàí òåëåâèçèéàëàðûíäà èíñàíëàðû ãûúûãëàíäûðàí âåðèëèøëÿð îëóðäó. ×îõ éàõøû êè, áåëÿ ùàëëàðà ñîí ãîéóëóá. Ñèçèí áó ñÿôÿðèíèç ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìöøòÿðÿê ìåäèà êîìèññèéàñû èëÿ áàüëû ÿòðàôëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëàúàã. Ìöçàêèðÿëÿðäÿí ñîíðà áèðýÿ êîìèññèéàíûí éàðàäûëìàñû ö÷öí áÿçè ùöãóãè ïðîñåäóðëàð ìöÿééÿíëÿøäèðèëÿúÿê”. È.Çÿðãàìè òÿêëèôè ìÿìíóíèééÿòëÿ ãÿáóë åòäèêëÿðèíè áèëäèðÿðÿê ìÿòáóàòëà áàüëû ìÿñÿëÿëÿðèí äèããÿòëÿ àðàøäûðûëìàñûíà åùòèéàú îëäóüóíó äåéèá. Ãîíàã þëêÿëÿðèí òåëåâèçèéàëàðû òÿðÿôèíäÿí áèðýÿ ïðîãðàì âÿ âåðèëèøëÿð ùàçûðëàíìàñûíû èñòÿäèêëÿðèíè äÿ áèëäèðèá. Îíóí ôèêðèíúÿ, èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí ñöðÿòëè èíêèøàôû ýÿëÿúÿêäÿ èíòåðíåò êàíàëëàðû âàñèòÿñè èëÿ áöòöí ïðîãðàìëàðû ÿùàòÿ åòìÿéÿ èìêàí éàðàäûð. Ýþðöøäÿ áèðýÿ êîìèññèéàíûí ôÿàëèééÿòè èëÿ áàüëû ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóá. ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí ñÿôèðè Áèëèê Ôîíäóíäà îëóá ×åõèéàíûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðè Âèòåçñëàâ Ïèâîíêà âÿ êîíñóë Ïåòð Âàãíåð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ãîíàüû îëóáëàð. Áèëèê Ôîíäóíóí Èíôîðìàñèéà Òÿìèíàòû ñåêòîðóíäàí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, Ôîíäóí èúðà÷û äèðåêòîðó Îãòàé Ñÿìÿäîâ ãóðóìóí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿð, áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿðè ùàããûíäà ãîíàãëàðà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Ñÿìèìè ãÿáóëà ýþðÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðÿí Â.Ïèâîíêà ×åõèéà èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà éöêñÿê ñÿâèééÿëè äîñòëóã âÿ ÿìÿêäàøëûã ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá. Êîíñóë Ï.Âàãíåð ôöñóíêàð òÿáèÿòè, ãÿäèì òàðèõè âÿ çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòè îëàí Àçÿðáàéúàíû ÷åõèéàëû òóðèñòëÿðÿ òàíûòìàüûí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûá. Ñîíðà Áèëèê Ôîíäóíóí èëê ìÿðùÿëÿñèíèí ×åõèéàäà ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëàí “Àçÿðáàéúàí åëìè õàðèúäÿ” ïðîãðàìûíûí äåòàëëàðû ìöçàêèðÿ åäèëèá, ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðèíÿ äàèð ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Áèëèê Ôîíäóíóí äÿñòÿéè èëÿ ×åõèéà ñÿôèðèíèí õàíûìû, ïåøÿêàð ôîòîãðàô Ìîíèêà Ïèâîíêàíûí þëêÿìèçèí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿ ÷ÿêÿúÿéè ôîòîëàðäàí èáàðÿò “Àçÿðáàéúàí Ìîíèêà Ïèâîíêàíûí ýþçö èëÿ” àäëû ñÿðýè êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûá. Íîéàáð àéûíäà “Àçÿðáàéúàí åëìè õàðèúäÿ” ïðîãðàìû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Àçÿðáàéúàí ýåîëîýèéà åëìè ×åõèéàäà” àäëû ñÿðýè êå÷èðèëÿúÿê. Ñÿðýèäÿ ýåîëîæè õÿðèòÿëÿð, þëêÿìèçèí ýåîëîýèéàñûíà äàèð åëìè ÿäÿáèééàò, Àçÿðáàéúàíà õàñ îëàí ìèíåðàëëàð íöìàéèø îëóíàúàã. Õàòûðëàäàã êè, ×åõèéàíûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðëèéè èëÿ Áèëèê Ôîíäóíóí ñûõ ÿëàãÿëÿðè âàð. Ñÿôèð Â.Ïèâîíêà Áèëèê Ôîíäóíóí “Èëáîéó áèëèê” ïðîãðàìû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Áàêûíûí 23 ñàéëû îðòà ìÿêòÿáèíäÿ øàýèðäëÿðÿ ìöùàçèðÿ îõóéóá. 6 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) Åëäàð Èáðàùèìîâ: Éàðàðñûç òîðïàãëàð èúàðÿéÿ âåðèëÿ áèëÿð Áèð ìöääÿò þíúÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû íàçèðè Ùåéäÿð ßñÿäîâ æóðíàëèñòëÿðÿ à÷ûãëàìàñûíäà Àçÿðáàéúàíûí áÿçè ÿðàçèëÿðèíäÿêè òîðïàãëàðûí áèð ùèññÿñèíèí Ðóñèéàéà èúàðÿéÿ âåðèëìÿñè ìÿñÿëÿñèíèí ýöíäÿìäÿ îëäóüóíó áèëäèðìèøäè. Íàçèðèí áó ñþçö æóðíàëèñòëÿð òÿðÿôèíäÿí òîðïàãëàðûí Ðóñèéàéà âåðèëìÿñè êèìè àíëàøûëûá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí Àãðàð ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Åëäàð Èáðàùèìîâ Ìîäåðí.àç-à à÷ûãëàìàñûíäà ìÿñÿëÿíè áåëÿ øÿðù åäèá: “Áó ìÿñÿëÿäÿí èíäè õÿáÿð òóòìóøàì. ßââÿëà, Ùåéäÿð ßñÿäîâ êÿíä òÿñÿððöôàòû íàçèðè êèìè ÷îõ òÿúðöáÿëè âÿ àüûëëû èíñàíäûð. Îíóí ôèêðè, ñàäÿúÿ îëàðàã, æóðíàëèñòëÿð òÿðÿôèíäÿí äöçýöí àíëàøûëìàéûá. Ìÿí ìÿñÿëÿäÿí õÿáÿðäàð îëàíäàí ñîíðà Ùåéäÿð ßñÿ- äîâóí ÷ûõûøûíà ãóëàã àñäûì. ×ûõûøûíû èçëÿéÿíäÿí ñîíðà î ãÿíàÿòÿ ýÿëäèì êè, ìÿñÿëÿ ùå÷ äÿ æóðíàëèñòëÿðèìèçèí ãåéä åòäèéè êèìè äåéèë. Áèð ñþçëÿ, Ùåéäÿð ßñÿäîâóí à÷ûãëàìàñû éàíëûø àíëàøûëûá. Þíúÿ òîðïàüûí èúàðÿéÿ âåðèëìÿñèíèí ùàíñû àíëàì äàøûäûüûíà äèããÿò åäÿê. Èúàðÿéÿ âåðìÿéèí þçö ìöâÿããÿòè áèð ùàëäûð. Áóðàäà èúàðÿ ìöãàâèëÿñè áàüëàíûð. Î ìöãàâèëÿäÿ ýþñòÿðèëèð êè, òîðïàã ìöÿééÿí ìöääÿòÿ èúàðÿéÿ âåðèëèð. Áó ñèñòåì äöíéàíûí ùÿð éåðèíäÿ âàð. Ìÿíäÿ îëàí ìÿëóìàòà ýþðÿ, Àçÿðáàéúàíûí èø àäàìëàðû Ðóñèéàäà, Áåëàðóñäà âÿ áèð ÷îõ éåðëÿðäÿ 100 ùåêòàðëàðëà òîðïàã èúàðÿéÿ ýþòöðöá, áåúÿðèáëÿð. Áó, òîðïàãëàðû êèìÿñÿ âåðìÿê êèìè áàøà äöøöëìÿìÿëèäèð. Áóíó ñèéàñèëÿøäèðìÿéÿ åùòèéàú éîõäóð. Þëêÿëÿð áèð-áèðè èëÿ ìöãàâèëÿ áàüëàéûá, òîðïàãëàð èúàðÿéÿ ýþòöðöð. Áèð äàùà äåìÿê èñòÿéèðÿì êè, òîðïàüû áåúÿðèðëÿð, êÿíä òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëëàðû èñòåùñàë åäèðëÿð. Òóòàã êè, áó êÿíä òÿñÿððöôàòû ìÿùñóëóíóí ñàòûøû äà ðàçûëàøìà éîëó èëÿ ùÿëë åäèëèð. Î ôèêèðëÿ ðàçû äåéèëÿì êè, êèìñÿ äåéÿ êè, “áèç òîðïàüû Ðóñèéàéà âåðèðèê”. Òîðïàãëàðû ùå÷ êÿñ Ðóñèéàéà âåðìèð. Áèðýÿ ìöÿññèñÿ éàðàäûá èøëÿäÿ áèëÿðëÿð. Ùàìûìûç áèðìÿíàëû øÿêèëäÿ áàøà äöøìÿëèéèê êè, èúàðÿ ìöãàâèëÿñè ìöÿééÿí ìöääÿò ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëóð”. Åëäàð Èáðàùèìîâóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, èêè äþâëÿò àðàñûíäà áàüëàíàí èúàðÿ ìöãàâè- ëÿñè ïîçóëà äà áèëÿð. “Áèçèì àçÿðáàéúàíëû èø àäàìëàðûìûç Ðóñèéàäà, Áåëàðóñäà òîðïàãëàðû èúàðÿéÿ íåúÿ ýþòöðöáëÿð? Áåëÿ ÷ûõûð êè, Àçÿðáàéúàí Ðóñèéà, Áåëàðóñ òîðïàãëàðûíû àëûá, éîõñà îíëàð òîðïàãëàðûíû àçÿðáàéúàíëûëàðà ñàòûá?! Áóíó áó ôîðìàäà ñèéàñèëÿøäèðìÿéÿ åùòèéàú éîõäóð. Ðóñèéà þç áàçàðëàðûíû áèçèì öçöìöçÿ à÷ûá. Îíó äà äåéèì êè, Ùåéäÿð ßñÿäîâ î òîðïàãëàðûí èúàðÿéÿ âåðèëìÿñèíè ðÿâà ýþðöð êè, îíëàð éàðàðñûç, øîðàíëàøìûø òîðïàãëàðäûð. Ùÿìèí òîðïàãëàðäà ÷îõëó èø àïàðûëìàëû, ñÿðìàéÿ ãîéóëìàëûäûð. Òîðïàüà èíâåñòèñèéà ãîéóá, éàðàðëû åäÿúÿêëÿðñÿ, áóíóí íÿéè ïèñäèð. ßêÿê, áåúÿðÿê, áèð éåðäÿ äÿ ìÿùñóë ýþòöðÿê âÿ áèð éåðäÿ äÿ ìÿùñóëó áþëÿê. Áóðàäà ãÿáàùÿòëè ùå÷ íÿ éîõäóð. Ùåéäÿð ßñÿäîâóí ôèêèðëÿðèíÿ äîí ýåéèíäèðìÿê ëàçûì äåéèë. Ðóñèéàíûí î ãÿäÿð òîðïàãëàðû âàð êè, ðóñëàð ùå÷ þç òîðïàãëàðûíû áåúÿðÿ áèëìèðëÿð. Ùåéäÿð ßñÿäîâóí ôèêðè îäóð êè, éàðàðñûç òîðïàãëàðûìûçû éàðàðëû åòìÿê øÿðòè èëÿ áó òîðïàãëàð èúàðÿéÿ âåðèëÿ áèëÿð”. Ñîíäà ìöñàùèáèìèç îíó äà áèëäèðèá êè, àðòûã Ðóñèéà èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà òîðïàãëàðëà áàüëû äåëèìèòàñèéà ïðîñåñè áàøà ÷àòûá: “Áóíäàí ñîíðà Àçÿðáàéúàíûí ùÿð ùàíñû áèð ÿðàçèñè íÿ Ðóñèéàéà âåðèëÿ áèëÿð, íÿ äÿ, ÿêñèíÿ. Áóíó áèðäÿôÿëèê áèëìÿìèç ëàçûìäûð”. Éåë ãàéàäàí íÿ àïàðàð? Âÿ éà ùÿãèãÿòÿ ãàðàíëûã åéíÿêäÿí áàõàí àâðîïàëû ïàðëàìåíòàðèëÿðÿ õàòûðëàòìà... Áèëìàí ÂßËÈÉÅ ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Ùàçûðäà þç èíêèøàôûíà ýþðÿ ðåýèîíóí ëèäåðè îëàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà áöòöí ñàùÿëÿðäÿ óüóðëàðûí ÿëäÿ åäèëäèéè ùÿð êÿñÿ áÿëëèäèð. Åéíè çàìàíäà, áó ýöí èãòèñàäèééàòû âÿ ñÿíàéåñè èíêèøàô åäÿí þëêÿìèçäÿ ÿëäÿ åäèëÿí óüóðëàðäàí ùÿð êÿñÿ ïàé äöøöð. Éÿíè, áèð òÿðÿôäÿí, ðåýèîíëàðäà àïàðûëàí ãóðóúóëóã-àáàäëûã èøëÿðè, äèýÿð òÿðÿôäÿí, éåíè-éåíè ñÿùèééÿ, òÿùñèë âÿ ìÿäÿíèééÿò îáéåêòëÿðèíèí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè èëÿ éàíàøû, ÿùàëèíèí ñîñèàë ðèôàù ùàëûíûí éàõøûëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ àòûëàí àääûìëàð, èìçàëàíàí Ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàìëàð äþâëÿòèìèçèí èíêèøàô êîíñåïñèéàñûíäà ùÿð áèð ñàùÿíèí âÿ ùÿð áèð òÿáÿãÿíèí íÿçÿðäÿ òóòóëäóüóíäàí õÿáÿð âåðèð. Îíó äà ãåéä åäÿê êè, þëêÿ ðÿùáÿðëèéè ÿëäÿ åäèëÿí óüóðëàðëà êèôàéÿòëÿíìèð, äàèìà éåíè-éåíè ëàéèùÿëÿðèí ðåàëëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ àääûìëàð àòûëûð. Ìÿùç áóíóí íÿòèúÿñèäèð êè, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èíêèøàô ñèéàñÿòèíèí óüóðëó íÿòèúÿëÿðèíÿ ýþðÿ äöíéàíûí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëàí þëêÿìèç èñòÿð ñîñèàë-èãòèñàäè, èñòÿðñÿ äÿ ñèéàñè ñôåðàëàðäà ñöðÿòëè ìîäåðíëÿøìÿ äþâðöíö éàøàìàãäàäûð. Ùå÷ øöáùÿñèç, áöòöí áó óüóðëàðûí òÿìÿëèíäÿ Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí çÿíýèí ôÿàëèééÿòè íÿòèúÿñèíäÿ 20 èë ÿââÿë “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí èìçàëàíìàñû èëÿ ÿñàñû ãîéóëàí íåôò ñòðàòåýèéàñû - éåíè åíåðæè ñèéàñÿòè äàéàíûð. Úÿíàá Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí 20 èëëèéèíÿ âÿ “Úÿíóá” ãàç äÿùëèçèíèí òÿìÿëèíèí ãîéóëìàñûíà ùÿñð îëóíìóø òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿêè ÷ûõûøûíäà áÿéàí åòäèéè êèìè, ìÿùç Óëó þíäÿðèí óçàãýþðÿíëèéè, úÿñàðÿòè, ìöäðèêëèéè ñàéÿñèíäÿ “ßñðèí êîíòðàêòû” èìçàíìûøäûð. Þëêÿìèçèí öìóìè èãòèñàäè âÿ ñèéàñè èíêèøàôû ìÿùç “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí èìçàëàíìàñûíäàí ñîíðà áàøëàìûøäûð. Áåëÿëèêëÿ, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó èíêèøàô ñèéàñÿòèíèí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí äàâàì åòäèðèëìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí áþéöê èíêèøàô éîëó êå÷èá. Âÿ éóõàðûäà äà âóðüóëàäûüûìûç êèìè, áó èíêèøàô ñèéàñÿòè äàâàìëû õàðàêòåð äàøûéûð. Åëÿ “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí èìçàëàíìàñûíûí 20-úè èëèíèí òàìàì îëäóüó áèð ýöíäÿ “Úÿíóá” ãàç äÿùëèçèíèí òÿìÿëèíèí ãîéóëìàñû äà äåéèëÿíëÿðè òÿñäèãëÿéèð. Éÿíè, ýþðöíÿí îäóð êè, ñîí èëëÿð ÿðçèíäÿ þç åíåðæè ñèéàñÿòèíè àðäûúûë øÿêèëäÿ èðÿëè àïàðàí Àçÿðáàéúàí Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñûíäà ÿñàñ ðîë îéíàìàãäà äàâàì åäÿúÿê. Îíó äà áèðìÿíàëû øÿêèëäÿ âóðüóëàìàã éåðèíÿ äöøÿð êè, ñèéàñè âÿ èãòèñàäè èñëàùàòëàðûí ïàðàëåë àïàðûëäûüû Àçÿðáàéúàíäà, åéíè çàìàíäà, ãàíóíóí àëèëèéè, èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûíûí ãîðóíìàñû òÿìèí åäèëèá, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ äåìîêðàòèéà ïðèíñèïëÿðè áÿðãÿðàð îëóíóá. Ìöõòÿëèô íöôóçëó áåéíÿëõàëã ãóðóìëàð, àéðû-àéðû äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðû, äèýÿð ðÿñìè øÿõñëÿð, åêñïåðòëÿð, ïîëèòîëîãëàð Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèê èëëÿðèíäÿ ýöúëö äþâëÿò âÿ âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè ãóðóúóëóüó ñàùÿñèíäÿ ÿëäÿ åòäèéè áþéöê óüóðëàðû, ùàçûðêû äþâðäÿ äèíàìèê èíêèøàôûíû õöñóñè âóðüóëàéûðëàð. Éÿíè, äåìîêðàòèê äÿéÿðëÿðèí âÿ òÿñèñàòëàðûí òÿøÿêêöë òàïìàñû, ìöòÿìàäè ñóðÿòäÿ éåíèëÿíÿðÿê èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, èíñàí âÿ âÿòÿíäàø ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûíûí òÿìèí âÿ ìöäàôèÿ åäèëìÿñè êèìè òÿìÿë ñòðàòåæè èñòèãàìÿòëÿð ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ìèëëè ñèéàñÿò êóðñóíóí ÿñàñûíû òÿøêèë åäèð. Îäóð êè, áöòöí áóíëàðûí ôîíóíäà áó ýöí Àçÿðáàéúàí äåìîêðàòèê èíêèøàô éîëóíäà èðÿëèëÿéÿí àâàíãàðä þëêÿëÿð ñûðàñûíäà éåð àëûð. Þëêÿìèçäÿ äåìîêðàòèéàíûí, ùÿì÷èíèí, îíóí áàøëûúà àòðèáóòëàðû îëàí âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè âÿ ùöãóãè äþâëÿòèí ìöòëÿã êîìïîíåíòëÿðèíèí òÿøÿêêöë òàïìàñûíû âÿ èíêèøàôûíû òÿìèí åäÿí áàøëûúà àìèë èñÿ ìöòÿìàäè ñóðÿòäÿ ñèñòåì-ñòðóêòóð èñëàùàòëàðûíûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèäèð. Ëàêèí êèìñÿéÿ ñèðð äåéèë êè, þëêÿìèçèí áó óüóðëàðûíû ñåâèíúëÿ èçëÿéÿí äîñòëàðûìûçëà éàíàøû, áóíäàí úèääè íàðàùàò îëàíëàð äà âàð. Åðìÿíèëÿð, îíëàðûí õàðèúäÿêè ùàâàäàðëàðû, àíòè-àçÿðáàéúàí÷û ìÿðêÿçëÿð âÿ èñëàìàôîá äàèðÿëÿð ìÿùç ùÿìèí íàðàùàò îëàí êÿñèìè òÿøêèë åäèð. Íÿ ãÿäÿð òÿÿññöôëÿ îëñà äà, ãåéä åòìÿëèéèê êè, àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿðèí íþêÿðëÿðè, ÿë áóéðóã÷óñó ðîëóíó îéíàéàí äàõèëäÿêè àíòèìèëëè öíñöðëÿð äÿ áó ñûðàéà àèääèðëÿð. Âÿ áèð ìöääÿò þíúÿ õàðèúè àíòèàçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿðëÿ äàõèëè ìèëëè ñàòãûíëàðûí þëêÿìèç ÿëåéùèíÿ íþâáÿòè áèðýÿ ôÿàëèééÿòèíèí íÿòèúÿñèíè ýþðäöê. Ñþùáÿò Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí áèð ãðóï äåïóòàòûíûí þëêÿìèç ÿëåéùèíÿ ùàçûðëàäûãëàðû ãÿòíàìÿäÿí ýåäèð. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, áÿçè àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿð áó âÿ éà äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äþâëÿòèìèçÿ òÿçéèã åòìÿê, Àçÿðáàéúàíûí éöêñÿê áåéíÿëõàëã èìèúè âÿ ðåéòèíãèíÿ õÿëÿë ýÿòèðìÿê ö÷öí ìöõòÿëèô âàñèòÿëÿðÿ áàø âóðóð. Áó ñûðàäà äàùà ÷îõ “äåìîêðàòèéà”, “èíñàí ùöãóãëàðû” êèìè ôîðìàë ìÿôùóìëàðäàí èñòèôàäÿ åäèëèð. Åëÿ áó êîíòåêñòäÿ ñîí îëàðàã Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíäÿ (ÀÏ) áèð ãðóï äåïóòàòûí èøòèðàêû èëÿ èíñàí ùöãóãëàðû ìÿñÿëÿñè ÿòðàôûíäà Àçÿðáàéúàí ÿëåéùèíÿ ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëìàñû âÿ ãÿòíàìÿíèí ãÿáóë åäèëìÿñè íþâáÿòè äÿôÿ îíó ýþñòÿðèð êè, Àâðîïàíûí áÿçè ãóðóìëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíèí òèìñàëûíäà “äåìîêðàòèéà” îéóíó ìöñòÿãèë ìèëëè äþâëÿòëÿðÿ, î úöìëÿäÿí, Àçÿðáàéúàíà ãàðøû òÿçéèã ìèññèéàñûíà õèäìÿò åäèð. Áóíà áàðèç íöìóíÿ êèìè, áó ýöíëÿðäÿ Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí Ñòðàñáóðãäà êå÷èðèëÿí ïëåíàð èúëàñûíäà àíòè-Àçÿðáàéúàí éþíëö ãÿòíàìÿíèí ãÿáóëóíó ýþñòÿðìÿê îëàð. Ãÿòíàìÿäÿ ÿñàññûç îëàðàã, ýóéà, Àçÿðáàéúàíäà èíñàí ùàãëàðûíûí ïîçóëìàñû èëÿ áàüëû áèð ñûðà èääèàëàð èðÿëè ñöðöëöð, êîíêðåò úèíàéÿò ÿìÿëëÿðèíÿ, ãàíóíóí òÿëÿáëÿðèíè ïîçäóüóíà ýþðÿ ùÿáñ îëóíàí áèð ñûðà øÿõñëÿðèí ìÿñÿëÿñè ñèéàñèëÿøäèðèëìÿéÿ ÷àëûøûëûð, îíëàðûí äÿðùàë àçàä îëóíìàñû òÿëÿá åäèëèð. Áåëÿëèêëÿ, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíäÿ ãÿáóë åäèëÿí ãÿòíàìÿäÿ ùàããûíäà áÿùñ îëóíàí øÿõñëÿðèí êîíêðåò úèíàéÿò ÿìÿëëÿðèíÿ ýþðÿ ùÿáñ îëóíìàñû ìÿãàìûíûí íÿçÿðÿ àëûíìàìàñû, ÿêñèíÿ, ãàíóí ïîçóíòóëàðûíà éîë âåðìèø øÿõñëÿðèí ìöäàôèÿ îëóíìàñû Àçÿðáàéúàíà ãàðøû éàíàøìàíûí íÿ ãÿäÿð ãÿðÿçëè îëìàñûíû ýþñòÿðèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, Àçÿðáàéúàíà ãàðøû áåëÿ áèð ãÿðÿçëè àääûì èëê äÿôÿ äåéèë. ßââÿëêè èëëÿðèí òÿúðöáÿñè äÿ òÿñäèã åäèð êè, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíäÿ áó òèïëè ãÿðÿçëè ñÿíÿäëÿð Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàôûíû âÿ ìöñòÿãèë ñèéàñÿòèíè ùÿçì åäÿ áèëìÿéÿí áÿçè õàðèúè åðìÿíèïÿðÿñò äàèðÿëÿðèí ñèôàðèøè ÿñàñûíäà ãóðóìóí èñëàìîôîá âÿ àíòè-Àçÿðáàéúàí ìþâãåëè áèð ãðóï äåïóòàòû òÿðÿôèíäÿí ùàçûðëàíûð âÿ îëäóãúà ìÿùäóä ñàéäà ïàðëàìåíò öçâëÿðèíèí èøòèðàêû èëÿ êå÷èðèëÿí èúëàñäà ãÿáóë åäèëèð. Ìÿñÿëÿí, 2011-úè èë ìàéûí 12-äÿ âÿ 2013-úö èë èéóíóí 15-äÿ Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíäÿ 754 öçâäÿí úÿìè 40-50 äåïóòàòûíûí èøòèðàêû èëÿ, òÿëÿì-òÿëÿñèê Àçÿðáàéúàíëà áàüëû ãÿðÿçëè ãÿòíàìÿëÿð ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëûá âÿ òÿñäèã åäèëèá. Øöáùÿñèç, 2014-úö èë ñåíòéàáðûí 18-äÿ ãÿáóë îëóíìóø ãÿòíàìÿ äÿ áó ãÿáèëäÿíäèð. Äèýÿð ìÿãàì áóäóð êè, Àçÿðáàéúàí ÿëåéùèíÿ èêèëè ñòàíäàðòëàðà ñþéêÿíÿí ãÿðÿçëè ãÿòíàìÿ ãÿáóë åäÿí Àâðîïà Ïàðëàìåíòè èíñàí ùöãóãëàðûíû ÿñàñ òóòäóüóíó èääèà åäèðñÿ, Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíèí 20 ôàèçèíèí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí èøüàë åäèëäèéèíè, 1 ìèëéîíäàí ÷îõ ñîéäàøûìûçûí ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöí âÿçèééÿòèíÿ äöøìÿñèíè, 250 ìèíäÿí ÷îõ ñîéäàøûìûçûí þç òàðèõè òîðïàãëàðûíäàí ãîâóëìàñûíû, ìèíëÿðëÿ èíñàíûí õöñóñè ãÿääàðëûã âÿ âÿùøèëèêëÿðÿ ìÿðóç ãàëìàñûíû íèéÿ äèããÿòÿ ÷àòäûðìûð? Éàõóä Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷ûëûã âÿ åòíèê òÿìèçëÿìÿ ñèéàñÿòèíèí éåíè áèð ìÿðùÿëÿñè îëàí, Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí áàøûíà ýÿòèðèëìèø ãàíëû ôàúèÿëÿðäÿí áèðè - Õîúàëû ñîéãûðûìû ùàããûíäà ýåð÷ÿêëèêëÿð íÿéÿ ýþðÿ òÿíãèä îáéåêòèíÿ ÷åâðèëìèð? ßñëèíäÿ, àâðîïàëû ïàðëàìåíòàðèëÿðèí ìèëëè ñàòãûíëàðûìûçûí äîíîñëàðû ÿñàñûíäà ùàçûðëàäûãëàðû ñþçöýåäÿí ãÿòíàìÿíèí ùå÷ áèð ÿñàñà ñþéêÿíìÿäèéèíè âÿ áàøäàí-áàøà ãÿðÿçëè îëäóüóíó, ùÿì÷èíèí, åðìÿíèïÿðÿñò äàèðÿëÿðèí ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åòäèéèíè ñöáóò åòìÿê ö÷öí äèýÿð ôàêòëàðû äà ñàäàëàìàã îëàð. Ëàêèí åëÿ òÿêúÿ éóõàðûäàêû ìÿãàìëàðû õàòûðëàòìàã îíó äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð êè, ùÿãèãÿòÿ ãàðàíëûã åéíÿêäÿí áàõàí àâðîïàëû ïàðëàìåíòàðèëÿðèí ùàçûðëàäûãëàðû áó ãÿòíàìÿíèí òÿê áèð ùÿäÿôè âàð. Áó ùÿäÿô ýöíöýöíäÿí èíêèøàô åäÿí, Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿ àïàðûúû ðîë îéíàéàí, þç èíêèøàôû âÿ ãöäðÿòëè îðäóñó èëÿ èøüàë÷û Åðìÿíèñòàíû ãîðõóéà ñàëàí, äåìîêðàòèê èíêèøàôûíà ýþðÿ, ÿêñÿð þëêÿëÿðÿ íöìóíÿ òÿøêèë åäÿí âÿ íÿùàéÿò, ìöñòÿãèë, ùå÷ áèð õàðèúè ãöââÿäÿí àñûëû îëìàéàí ñèéàñÿò éöðöäÿí ãöäðÿòëè Àçÿðáàéúàíäûð. Ëàêèí èñòÿð ùÿìèí ãÿòíàìÿ ìöÿëëèôëÿðè, èñòÿðñÿ äÿ öìóìèëèêäÿ àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿð áó úöð óúóç âàñèòÿëÿðëÿ þëêÿìèçè þç éîëóíäàí äþíäÿðÿ áèëìÿéÿúÿêëÿð. Íåúÿ äåéÿðëÿð, “Éåë ãàéàäàí íÿ àïàðàð?”. Àçÿðáàéúàí áèð ãàðûø òîðïàüûíû äà ýöçÿøòÿ ýåòìÿéÿúÿê ãàðøû ãÿðÿçëè áÿéàíàòëàð ñÿñëÿíäèðèð. Áöòöí áóíëàð, Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ òþùôÿëÿð âåðäèéè ùàëäà, áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí äèããÿòèíè Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíäÿí éàéûíäûðìàã ìÿãñÿäè äàøûìûðìû? Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Ðàñèì Ìóñàáÿéîâ www.yaï.org.az ñàéòûíà ìöñàùèáÿ âåðèá: - Ðàñèì ìöÿëëèì, ìÿëóì îëäóüó êèìè, Ôðàíñà Ïðåçèäåíòèíèí òÿøÿááöñö èëÿ Àçÿðáàéúàí âÿ Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòëÿðèíèí ýþðöøö íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Áåëÿ áèð ÿðÿôÿäÿ Ôðàíñàíûí Áóðã-Ëå-Âàëàíñà øÿùÿðèíèí ìåðè Ìàðëåí Ìóðéåíèí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèìèçÿ ñÿôÿð åòìÿñè ñöëù ïðîñåñèíÿ çÿðáÿ äåéèëìè? - ßñëèíäÿ, Ôðàíñà Ïðåçèäåíòèíèí òÿøÿááöñö èëÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí ýþðöøöí úèääè íÿòèúÿ âåðÿúÿéè èíàíäûðûúû äåéèë. Îíà ýþðÿ äÿ, áó ýþðöøÿ áþéöê öìèäëÿð áàüëàìàüà äÿéìÿç. Ôðàíñàíûí Áóðã-Ëå-Âàëàíñà øÿùÿðèíèí ìåðè Ìàðëåí Ìóðéåíèí èøüàë îëóíìóø Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíÿ ñÿôÿð åòìÿñèíÿ ýÿëèíúÿ, Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéè áó ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû äþâëÿòèìèçèí ðÿñìè ìþâãåéèíè áÿéàí åäèá. Éÿãèí êè, Àçÿðáàéúàíûí Ôðàíñàäàêû ñÿôèðëèéè äÿ ùàäèñÿ èëÿ ÿëàãÿäàð ìöâàôèã àääûìëàð àòàúàã. Àììà ùàíñûñà õûðäà øÿùÿðèí åðìÿíèïÿðÿñò ìåðèíèí éàðàìàç ùÿðÿêÿòèíÿ ýþðÿ áèç äàíûøûãëàð ïðîñåñèíäÿí èìòèíà åòìÿìÿëèéèê. - Áó ùàäèñÿ ïðåçèäåíòëÿðèí ýþðöøö ÿðÿôÿñèíäÿ Åðìÿíèñòàí ùàêèìèééÿòèíèí òÿõðèáàòû îëà áèëÿðìè? - Åðìÿíèñòàí ùàêèìèééÿòè ùÿð èìêàíäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê òÿõðèáàòëàð òþðÿòìÿéÿ âÿ áóíóíëà äà Àçÿðáàéúàíû ùþâñÿëÿäÿí ÷ûõàðìàüà ÷àëûøûð. Áó ùàäèñÿ îíëàðûí áèðèíúè ïðîâîêàñèéàñû äåéèë. Îíà ýþðÿ äÿ, ùÿìèí ñÿôÿð Åðìÿíèñòàí ùàêèìèééÿòè òÿðÿôèíäÿí òÿøêèë îëóíñà áåëÿ, òÿÿúúöáëÿíìÿéÿ äÿéìÿç. - Ñîí çàìàíëàð “Ôðååäîì Ùîóñå”, “Ùóìàí Ðèýùòñ Wàòúù” âÿ Àâðîïà Ïàðëàìåíòè Àçÿðáàéúàíà - ßëáÿòòÿ êè, ùÿìèí òÿøêèëàòëàð äà ìöÿééÿí ãöââÿëÿðèí òÿñèðè àëòûíäàäûð âÿ ñèôàðèø éåðèíÿ éåòèðèð. Ñÿñëÿíäèðäèêëÿðè áÿéàíàòëàðäà äà ùÿìèí ãöââÿëÿðèí ìþâãåéèíè èôàäÿ åäèðëÿð. Àììà áó ãóðóìëàð ýÿëèá Àçÿðáàéúàíà òÿçéèã åòìÿê èìêàíûíäà äåéèë. Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíÿ ýÿëèíúÿ, Ìèëëè Ìÿúëèñ áó òÿøêèëàòûí ãÿáóë åòäèéè ãÿòíàìÿéÿ ñÿðò ðåàêñèéà âåðèá. Ùÿãèãÿòÿí äÿ, áèð ãðóï åðìÿíèïÿðÿñò äåïóòàòûí òÿøÿááöñö èëÿ ùå÷ áèð âÿçèééÿòëÿ òàíûø îëìàéàí èíñàíëàð éûüûøûá Àâðîïà Ïàðëàìåíòè àäûíäàí ñÿíÿä ãÿáóë åäèðëÿð. Ùÿòòà îíëàð þç ñÿëàùèééÿòëÿðèíäÿí êÿíàðà ÷ûõàðàã ñàíêñèéà òÿòáèãèíè èñòÿéèðëÿð. Áó éàíàøìà Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðèìèçè ïîçìàñà äà, Àâðîïà Ïàðëàìåíòè èëÿ ÿëàãÿëÿðÿ õÿëÿë ýÿòèðÿ áèëÿí ùàëäûð. Ãåéä åòäèéèì êèìè, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí Àçÿðáàéúàíà òÿçéèã åòìÿê èìêàíû éîõäóð, òÿñèð åòìÿê èñòÿéè âàð. Àììà éàõøû îëàðäû êè, áó òÿøêèëàò þç ÿðàçèñèíäÿ èíñàí ùàãëàðûíûí ïîçóëìàñû èëÿ áàüëû ïðîáëåìëÿðëÿ ìÿøüóë îëñóí. ßýÿð Àâðîïà Ïàðëàìåíòè, ùÿãèãÿòÿí, þëêÿìèçäÿêè ùàíñûñà ïðîáëåìëÿðè àðàøäûðìàã èñòÿéèðñÿ, áóíóí ö÷öí ÀÂÐÎÍÅÑÒ ìþâúóääóð. Éÿíè ìÿñÿëÿëÿðÿ èëê íþâáÿäÿ áó ìöñòÿâèäÿ áàõûëà áèëÿð. Ëàêèí Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí ìÿãñÿäëè øÿêèëäÿ þëêÿìèçÿ ãàðøû àòäûüû àääûìëàð ÿìÿêäàøëûüûìûçà ìöñáÿò ùå÷ íÿ âåðìÿéÿúÿê. Ùÿìèí ãÿòíàìÿíè èñÿ òÿçéèã êèìè ãÿáóë åòìÿéÿ äÿéìÿç. Àçÿðáàéúàíà òÿçéèã ýþñòÿðèá íÿ åäÿúÿêëÿð? Áèç îíëàðäàí íÿñÿ éàðäûì óììóðóã êè, áóíäàí íàðàùàò äà îëàã. Àâðîïà Ïàðëàìåíòè ùå÷ Àâðîïà Êîìèññèéàñûíà òÿçéèã åòìÿê èìêàíûíà ìàëèê äåéèë. Òÿáèè êè, Àçÿðáàéúàí þçöíöí åíåðæè ëàéèùÿëÿðè èëÿ Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ òþùôÿëÿð âåðèð. Àâðîïà òÿøêèëàòëàðû Àçÿðáàéúàíûí õîøìÿðàìëû ñèéàñÿòèíè äÿéÿðëÿíäèðìÿëèäèð. Áóíëàð, ùÿì÷èíèí, áþéöê êîììåðñèéà ëàéèùÿëÿðèäèð âÿ Àçÿðáàéúàíûí äà, Àâðîïàíûí äà ìàðàüû âàð. Éàõøû îëàðäû êè, Àâðîïà Èòòèôàãû âÿ àâðîïàðëàìåíò äàùà ÷îõ ïðàãðàìòèê, òÿðÿôëÿðÿ ôàéäà âåðÿí ìÿñÿëÿëÿðÿ äèããÿòè àðòûðñûí. Áåëÿ îëäóüó òÿãäèðäÿ ìöíàñèáÿòëÿðèìèç äàùà äà èíêèøàô åäÿúÿê. Ðåàë îëìàéàí ìÿñÿëÿëÿðèí ýöíäÿìÿ ýÿòèðèëìÿñè, ëàçûì îëìàéàí òþâñèéÿëÿðèí âåðèëìÿñè ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôûíà õèäìÿò åòìèð. - Ùÿìñÿäðëÿð äàíûøûãëàð ïðîñåñèíè èíòåíñèâëÿøäèðìÿê èñòÿéèðëÿð. Ñèçúÿ, áó èíòåíñèâëèê íÿòèúÿéÿ ùåñàáëàíûá, éîõñà, ñàäÿúÿ, ýþðöíòö õàðàêòåðè äàøûéûð? - Àâðîïàíû Óêðàéíàäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿð àéûëòäû. Áèëèðñèíèç êè, Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ Ðóñèéà àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿð åëÿ äÿ éàõøû äåéèë. Èíäè Àâðîïàäà ýþðöðëÿð êè, ìöíàãèøÿëÿðèí ùÿëë îëóíìàìàñûíäàí Ðóñèéà ôþâãÿëäþâëÿò ñòàòóñóíó áÿðïà åòìÿê ö÷öí èñòèôàäÿ åäèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ àíëàéûðëàð êè, äîíäóðóëìóø ìöíàãèøÿëÿðèí äîíó à÷ûëûá éåíè ìöùàðèáÿëÿðÿ ñÿáÿá îëà áèëÿð. Áó ìöíàãèøÿëÿð óçàãäà äåéèë, Àâðîïàíûí ñÿðùÿäëÿðèíäÿ áàø âåðèð. Àâðîïàäà áöòöí áóíëàðû àíëàéûðëàðñà, ìöíàãèøÿëÿðèí ùÿëëè ö÷öí ùÿðÿêÿòÿ êå÷ìÿëÿðè ìöñáÿòäèð. Àíúàã äöøöíöðëÿðñÿ êè, Àçÿðáàéúàíû éîëà ýÿòèðèá áèçèì áèðòÿðÿôëè ýöçÿøòëÿðèìèç íÿòèúÿñèíäÿ, òîðïàã ïàéû âåðìÿê ùåñàáûíà Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè ùÿëë åäèëÿúÿê, éàíûëûðëàð. Áó, ùå÷ âàõò îëìàéàúàã. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè äÿôÿëÿðëÿ áÿéàí åäèá êè, Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ èêèíúè åðìÿíè äþâëÿòè éàðàäûëìàéàúàã. Áó ìÿñÿëÿäÿ áöòöí õàëãûìûç Ïðåçèäåíòèìèçèí àðõàñûíäàäûð. - Ðàñèì ìöÿëëèì, Äàüëûã Ãàðàáàüûí àçÿðáàéúàíëû âÿ åðìÿíè èúìàñûíûí áèðáàøà äèàëîãó ñöëù ïðîñåñèíÿ íåúÿ òÿñèð åäÿ áèëÿð? - Âàñèòÿ÷èëÿð ùÿð çàìàí òÿêëèô åäèð êè, òÿðÿôÿð àðàñûíäà åòèìàä ìöùèòè éàðàäûëìàëûäûð, áóíóí ö÷öí åðìÿíèëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëûëàð ýþðöøìÿëè, ÿìÿêäàøëûã åòìÿëèäèðëÿð. Áèç äÿ äåéèðèê êè, áó åòèìàä ìöùèòè éàðàäûëìàëûäûð. Àììà íÿçÿðÿ àëìàã ëàçûìäûð êè, Äàüëûã Ãàðàáàüûí àçÿðáàéúàíëû èúìàñû åðìÿíè èøüàëû íÿòèúÿñèíäÿ þç òîðïàãëàðûíäàí ãîâóëóá. Åòèìàä ìöùèòè èëê íþâáÿäÿ áó îëìàëûäûð êè, Äàüëûã Ãàðàáàüûí àçÿðáàéúàíëû èúìàñû þç äîüìà éóðäëàðûíà ãàéûòñûíëàð. Áóíóí ö÷öí èúìàëàð àðàñûíäà åòèìàä éàðàäûëìàëû, îíëàð ýþðöøìÿëèäèðëÿð. ×öíêè Äàüëûã Ãàðàáàüûí ñòàòóñó âÿ îíóí ýÿëÿúÿéè áó èêè èúìàíûí áàðûøûüû âÿ àçÿðáàéúàíëû èúìàñûíûí òîðïàãëàðûíà ãàéûäûøûíäàí êå÷èð. Áèíÿãÿäè ðàéîíóíäà “Ùåéäÿð ßëèéåâ ìèëëè òÿùñèë ñèñòåìèíèí ãóðóúóñóäóð” ìþâçóñóíäà åëìè-ïðàêòèêè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá ýÿëäèéåâ, Áàêû Ïåäàãîæè Êàäðëàðûí Èõòèñàñàðòûðìà âÿ Éåíèäÿíùàçûðëàíìà Èíñòèòóòóíóí ðåêòîðó, ïðîôåññîð, Áèíÿãÿäè ðàéîí Çèéàëûëàð Úÿìèééÿòèíèí ñÿäðè Àñÿô Çàìàíîâ, Áèíÿãÿäè ÐÈÙ áàø÷ûñûíûí ìöàâèíëÿðè, Àïàðàòûí øþáÿ ìöäèðëÿðè, ðàéîíóí òÿäðèñ ìöÿññèñÿëÿðèíèí ðÿùáÿðëÿðè, çèéàëûëàð âÿ ðàéîí èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè èøòèðàê åäèáëÿð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äþâëÿò ùèìíèíèí ñÿñëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàøëàíàí òÿäáèð Ùàìëåò Èñàõàíëûíûí “Äöíéà òÿúðöáÿñè âÿ ìèëëè òÿùñèë ñèñòåìè”, ßùìÿä Âÿëèéåâèí “ÀçÿðáàéÎêòéàáðûí 9-äà Áèíÿãÿäè ðàéîíóíäà “Ùåéäÿð ßëèéåâ ìèëëè òÿùñèë ñèñòåìèíèí ãóðóúóñóäóð” ìþâçóñóíäà åëìè-ïðàêòèêè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá. Áèíÿãÿäè ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí ðàéîíóí òÿùñèë èø÷èëÿðè èëÿ áèðýÿ êå÷èðäèéè êîíôðàíñäà ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Õàëÿääèí Èñýÿíäÿðîâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí èúðà÷û äèðåêòîðó, äîñåíò Îêòàé Ñÿìÿäîâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Åëìèí Èíêèøàôû Ôîíäóíóí èúðà÷û äèðåêòîðó, ôèçèêà-ðèéàçèééàò öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó, äîñåíò Åë÷èí Áàáàéåâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Äþâëÿò Ìöøàâèðëèéèíèí ÿìÿêäàøû Ñÿððàô Ùöñåéíîâ, Áàêû øÿùÿðè öçðÿ Òÿùñèë Èäàðÿñèíèí ìöäèð ìöàâèíè Ùöñåéí ßñýÿðîâ, “Õÿçÿð” Óíèâåðñèòåòèíèí òÿñèñ÷èñè âÿ ðåêòîðó, ïðîôåññîð Ùàìëåò Èñàõàíëû, Ìèëëè Ìÿúëèñèí Åëì âÿ òÿùñèë êîìèòÿñèíèí öçâö, “Îäëàð Éóðäó” Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó, ïðîôåññîð ßùìÿä Âÿëèéåâ, ÍåôòÊèìéà ïðîñåñëÿðè èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, àêàäåìèê Âàãèô Àááàñîâ, “Õÿçÿð” Óíèâåðñèòåòèíèí ìàýèñòðàòóðà âÿ äîêòîðàíòóðà øþáÿñèíèí ìöäèðè, ôÿëñÿôÿ äîêòîðó Åëäàð Øàù- úàíäà óüóðëó òÿùñèë ñèéàñÿòèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ðîëó”, Åëäàð Øàùýÿëäèéåâèí “Àçÿðáàéúàíäà äîêòîðàíòóðà òÿùñèëèíèí èñòèãàìÿòëÿðè âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè”, Àñÿô Çàìàíîâóí “Ùåéäÿð ßëèéåâ âÿ Àçÿðáàéúàíäà èíòåëëåêòóàë ïîòåíñèàëûí èíêèøàô äèíàìèêàñû”, Áèíÿãÿäè ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí 1 ñàéëû ñàùÿ èíçèáàòè ÿðàçè äàèðÿñè öçðÿ íöìàéÿíäÿñè, Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí ìàýèñòðû Ñèòàðÿ Úàááàðëûíûí “Ùåéäÿð ßëèéåâ âÿ Àçÿðáàéúàíäà ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åòìÿëÿðè èëÿ äàâàì åäèá. Ìÿðóçÿëÿðèí àðäûíúà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí èúðà÷û äèðåêòîðó, äîñåíò Îêòàé Ñÿìÿäîâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Åëìèí Èíêèøàôû Ôîíäóíóí èúðà÷û äèðåêòîðó Åë÷èí Áàáàéåâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Äþâëÿò Ìöøàâèðëèéèíèí ÿìÿêäàøû Ñÿððàô Ùöñåéíîâ, Áàêû øÿùÿðè öçðÿ Òÿùñèë Èäàðÿñèíèí ìöäèð ìöàâèíè Ùöñåéí ßñýÿðîâ ÷ûõûø åäèáëÿð. ×ûõûøëàðà Áèíÿãÿäè ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Õàëÿääèí Èñýÿíäÿðîâ éåêóí âóðóá. ÐÈÙ áàø÷ûñû Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí “Ìÿí ìöÿëëèìäÿí éöêñÿê àä òàíûìûðàì” êÿëàìûíû õàòûðëàäàðàã áó àäûí úÿìèééÿòäÿ äàèì óúà òóòóëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Öìóììèëëè ëèäåðèí åëìÿ, òÿùñèëÿ ýþñòÿðäèéè ãàéüûäàí áÿùñ åäÿí Õ.Èñýÿíäÿðîâ áó äàùè øÿõñèééÿò òÿðÿôèíäÿí ÿñàñû ãîéóëàí òÿùñèë ñèéàñÿòèíèí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà èúðà åäèëäèéèíè âóðüóëàéûá. Íàòèã ñîí áèð èëäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí èêè äÿôÿ Áèíÿãÿäè ðàéîíóíäà éåíè òèêèëìèø ìÿêòÿá áèíàëàðûíûí à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åòìÿñèíè òÿùñèëÿ ýþñòÿðèëÿí äþâëÿò ãàéüûñûíûí ÿéàíè ñöáóòó êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèá. ÐÈÙ áàø÷ûñû, ùÿì÷èíèí, ÷ûõûøûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè Ìåùðèáàí õàíûì ßëèéåâàíûí éîðóëìàç ôÿàëèééÿòèíè ãåéä åäÿðÿê îíóí òÿùñèëèìèçèí ùèìàéÿäàðû îëäóüóíó âóðüóëàéûá. “Ùåéäÿð ßëèéåâ ìèëëè òÿùñèë ñèñòåìèíèí ãóðóúóñóäóð” ìþâçóñóíäà êå÷èðèëÿí åëìè-ïðàêòèêè êîíôðàíñûí ðÿñìè ùèññÿñè Áèíÿãÿäè ðàéîíóíäàí îëàí “Òÿðÿããè” ìåäàëûíà, “ßìÿêäàð ìöÿëëèì” àäûíà ëàéèã ýþðöëìöø ìöÿëëèìëÿðÿ, ðàéîíóí èúòèìàèìÿäÿíè ùÿéàòûíäà ôÿàëëûãëàðû èëÿ ñå÷èëÿí ìÿêòÿáÿãÿäÿð òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ ÷àëûøàí 3 íÿôÿðÿ âÿ 26 íþìðÿëè óøàã âÿ ýÿíúëÿðèí éàðàäûúûëûã ìÿðêÿçèíèí äèðåêòîðóíà ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì îëóíìàñû ìÿðàñèìè èëÿ éåêóíëàøûá. Òÿäáèð ðåñïóáëèêàìûçûí òàíûíìûø èíúÿñÿíÿò óñòàëàðûíûí èôàñûíäà ñÿñëÿíÿí áèð-áèðèíäÿí ýþçÿë íÿüìÿëÿðèí ñÿäàëàðû àëòûíäà íàùàð çèéàôÿòè èëÿ ñîíà ÷àòûá. 7 www.yeniazerbaycan.com 11 îêòéàáð 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 184 (4343) Êèññèíúåðèí éåíè êèòàáû: ãëîáàë ýåîñèéàñÿòèí úàâàáñûç ñóàëëàðû ÀÁØ-ûí êå÷ìèø äþâëÿò êàòèáè Ùåíðè Êèññèíúåðèí “Äöíéà íèçàìû” àäëû éåíè ÿñÿðè ÷àïäàí ÷ûõûá. Àðòûã îðàäà èôàäÿ åäèëÿí ôèêèðëÿðèí òÿùëèëè âåðèëèð. Ìöÿëëèô ìöàñèð äþâðäÿ ãëîáàë ýåîñèéàñÿòèí ÿñàñ ïðîáëåìëÿðèíÿ äèããÿòè éþíÿëäèð. Îíóí ýÿëäèéè íÿòèúÿ ýåîñèéàñÿòäÿ ÿñàñ ïðèíñèïëÿðèí éåíèëÿøìÿñèäèð. Áóíóí ö÷öí áþéöê äþâëÿòëÿð ãöââÿëÿðèí áàëàíñëàøäûðûëìàñû ñèéàñÿòèíÿ ãàéûòìàëûäûð. Àíúàã îíëàð áóíó éåíè øÿðòëÿðè íÿçÿðÿ àëìàãëà åòìÿëèäèðëÿð. Ù.Êèññèíúåð áó çàìàí Àìåðèêàíûí ëèäåðëèéèíè ñàõëàìàñûíû ÿñàñ ìÿãàìëàðäàí áèðè ùåñàá åäèð âÿ áóíó ìöõòÿëèô êîíòåêñòëÿðäÿ âóðüóëàéûð. Åéíè çàìàíäà, ìöÿëëèô ùàçûðäà ãëîáàë ýåîñèéàñÿòäÿ ìöøàùèäÿ åäèëÿí çèääèééÿòëÿðè äÿ òÿùëèë åäèð âÿ äöíéàíûí éåíè íèçàìëàìà ãàéäàëàðûíû òàïìàëû îëäóüóíó ãåéä åäèð. Áþùðàí âàð âÿ áóíó èíêàð åòìÿê ìöìêöí äåéèë. Ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ íÿëÿð îëà áèëÿð? Äöíéà íèçàìûíûí áþùðàíû: ñÿáÿáè íÿäèð? Äöíéàíûí ýåîñèéàñè íèçàìûíûí éåíèëÿøìÿñè çÿðóðÿòè ùàããûíäà ìöòÿõÿññèñëÿð õåéëè âàõòäûð êè, ìöçàêèðÿëÿð àïàðûðëàð. Äåìÿê îëàð êè, “ìþâúóä áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìè áþùðàí êå÷èðèð” òåçèñè ùàìûëûãëà ãÿáóë îëóíóð. Áó ñÿáÿáäÿí ãëîáàë ìèãéàñäà úèääè ýåîñèéàñè çèääèééÿòëÿð þçöíö ýþñòÿðìÿêäÿäèð. Äèýÿð àêòóàë ìÿñÿëÿ áþéöê äþâëÿòëÿðäÿí ùÿð áèðèíèí éàðàíìûø âÿçèééÿòäÿí ÷ûõûø éîëóíà þç éàíàøìàñûíûí îëìàñûäûð. Ìÿñÿëÿí, ÀÁØ, Àâðîïà, Ðóñèéà âÿ ×èíèí éàíàøìàëàðû áèð-áèðèíäÿí ôÿðãëÿíèð. Áèð ÷îõ ùàëëàðäà îíëàðûí ìþâãåëÿðè òîããóøóð. Ñþùáÿò äöíéàíûí éåíè íèçàìûíûí ôîðìàëàøìàñûíûí òÿìÿë ïðèíñèïëÿðèíèí óçëàøäûðûëìàñûíäàí ýåäèð. Ìàðàãëûäûð êè, ÀÁØ-ûí þçöíäÿ ïðîáëåìÿ ôÿðãëè éàíàøìàëàð âàðäûð. Áóðàäà ðåàëèñòëÿðëÿ èäåàëèñòëÿð àðàñûíäà ìöáàùèñÿëÿð ýåòìÿêäÿäèð. Îíëàðû ôÿðãëÿíäèðÿí ÿñàñ ìÿñÿëÿ òÿìÿë ïðèíñèïèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñèäèð ðåàëèñòëÿð Àìåðèêàíûí õàðèúè ñèéàñÿòäÿ êîíêðåò âÿçèééÿòÿ óéüóí îëàðàã ãöââÿëÿð áàëàíñûíà íàèë îëìàñûíà, èäåàëèñòëÿð èñÿ àìåðèêàí äÿéÿðëÿðèíèí, ñÿðò ýöú òÿòáèã åòìÿê áàùàñûíà îëñà áåëÿ, äöíéà áîéó éàéûëìàñûíà öñòöíëöê âåðèðëÿð. Îáðàçëû øÿêèëäÿ äåéèëñÿ, ðåàëèñòëÿð òàðàçëûüà, èäåàëèñòëÿð èñÿ òðàíñôîðìàñèéàëàðà (äÿéèøèêëèêëÿðÿ) úàí àòûðëàð. “Ðåàëïîëèòèê” òÿðÿôäàðëàðû ãöââÿëÿðèí íèñáÿòèíèí äÿãèã ùåñàáëàíìàñûíà âÿ ìèëëè ìàðàãëàð êîíñåïñèéàëàðûíà ÿñàñëàíûðëàð. Îíëàðûí ìþâãåéèíÿ ýþðÿ, áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíèí ÿñàñ èøòèðàê÷ûëàðû áèð-áèðèíÿ þç ìàðàãëàðûíû ãÿáóë åòäèðìÿéÿ äåéèë, àçàä ñå÷èì ÿñàñûíäà, äÿéèøÿí âÿçèééÿòè íÿçÿðÿ àëàðàã ãöââÿëÿð áàëàíñûíûí éàðàäûëìàñû ñòðàòåýèéàñûíà öñòöíëöê âåðìÿëèäèðëÿð. Ùåíðè Êèññèíúåð ñîí èëëÿð ðåàëèçìëÿ èäåàëèçìèí ñèíòåçèíäÿí áÿùñ åäèð. Ìÿñÿëÿí, ÀÁØ-ûí Éàõûí Øÿðã ñèéàñÿòèíè òÿùëèë åäÿðêÿí î, ãöââÿëÿð áàëàíñûíû éàðàòìàãëà Àìåðèêàíûí ìàðàãëàðû âÿ äÿéÿðëÿðèíè áèðëèêäÿ íÿçÿðÿ àëìàüû òþâñèéÿ åäèð. Áó ìÿíàäà àìåðèêàëû àíàëèòèê âÿ äèïëîìàò éàçûð: “Áóíóí íàìèíÿ èíäè áèð-áèðèíè ãàðøûëûãëû øÿêèëäÿ èíêàð åäÿí ðåàëèçìëÿ èäåàëèçìè áàðûøäûðìàã ëàçûìäûð” (áàõ: Ùåíðé Êèññèíýåð: Ìåñùèíý ðåàëèñì àíä èäåàëèñì èí Ñéðèà, Ìèääëå Åàñò / “Òùå Wàñùèíýòîí Ïîñò”, 3 àâãóñò 2012). Ìÿøùóð äèïëîìàòûí ñîí êèòàáû îëàí “Äöíéà íèçàìû”íäà (Ùåíðé Êèññèíýåð. Wîðëä Îðäåð. Ïåíýóèí Ïðåññ ÙÚ, 432 ñÿù.) éóõàðûäà òîõóíóëàí ïðîáëåìëÿð äàùà ýåíèø øÿêèëäÿ òÿùëèë åäèëèð (áàõ: Æàúîá Ùåèëáðóíí. Êèññèíýåð’ñ Úîóíñåë / “Òùå Íàòèîíàë Ûíòåðåñò”, 26 àâãóñò 2014). Ãåéä åäÿê êè, Ù.Êèññèíúåðèí ÿñÿðè ñåíòéàáðûí 9äà ÷àïäàí ÷ûõìàëû îëäóüó ùàëäà, îíóí ùàããûíäà ðÿéëÿð áóíäàí ÿââÿë äÿðú îëóíóá. Êèòàáäà ìöàñèð áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíäÿ ìþâúóä îëàí çèääèééÿòëÿðÿ ýåíèø éåð âåðèëèá. Ìöÿëëèôèí áóíóíëà áàüëû ýÿëäèéè ãÿíàÿò àøàüûäàêû êèìèäèð: “Ìöàñèð äöíéàíûí ÿñàñûíäà äóðàí íèçàìëûëûã êîíñåïñèéàñû áþùðàí âÿçèééÿòèíäÿäèð” (áàõ: Ùåíðé Êèññèíýåð îí òùå Àññåìáëé îô à Íåw Wîðëä Îðäåð / “Òùå Wàëë Ñòðååò Æîóðíàë”, 29 àâãóñò 2014). Áóíóí ñÿáÿáè èñÿ äöíéàíûí áþéöê äþâëÿòëÿðèíèí áàëàíñ éàðàòìàüà äåéèë, ìàêñèìóì äÿðÿúÿäÿ þç ìàðàãëàðûíû òÿìèí åòìÿéÿ úàí àòìàñûäûð. Íÿòèúÿäÿ ÀÁØ, Ðóñèéà, ×èí âÿ äèýÿð ñóïåðýöúëÿð àðàñûíäà èõòèëàôëàð äÿðèíëÿøèð. Ìÿíàñûç éåðÿ ñèëàùëàíìà éàðûøû ýåäèð. Èôëàñà ìÿùêóì îëóíìóøëàðûí íþâáÿòè “ñèéàñè òàìàøà”ñû... Éàõóä ÀÕÚÏ âÿ áÿçè úûðòäàí òÿøêèëàòëàðäàí èáàðÿò îëàí ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íûí ìèòèíã òàêòèêàñû ñèéàñè ýöíäÿìäÿ ãàëìàüà ùåñàáëàíûá Ùàçûðäà ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíäÿ áàø âåðÿíëÿð äàüûäûúûëàðûí èôëàñûíûí ôàêòèêè îëàðàã ýåð÷ÿêëÿøäèéèíè ýþñòÿðèð. Áåëÿ êè, ñèéàñè ñèñòåìèí àóòñàéäåðèíÿ ÷åâðèëÿí äàüûäûúû äöøÿðýÿ òÿìñèë÷èëÿðè õàëãûí åòèìàäûíû äîüðóëòìàäûãëàðû ö÷öí þçëÿðèíèí ÿíÿíÿâè ìåòîäëàðûíäàí èñòèôàäÿéÿ äàâàì åäèðëÿð. Äàùà äÿãèã äåñÿê, áöòöí ïðîñåñëÿðèí âÿ ìÿñÿëÿëÿðèí ôîíóíäà ìèòèíã òàêòèêàñûíû ÿñàñ ýþòöðÿí ðàäèêàëëàð éåíÿ äÿ åéíè âàñèòÿéÿ èñòèíàä åäèðëÿð. Àóòñàéäåðëÿð âÿ ðàäèêàëëàð òîïëóñó îëàí ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà” áó äÿôÿ äÿ öìèäèíè 12 îêòéàáð ìèòèíãèíÿ áàüëàéûá. Àììà ÿìèíëèêëÿ ñþéëÿìÿê îëàð êè, ðàäèêàëëàðûí áó øîóñó äà èôëàñà ìÿùêóìäóð. Ùàçûðäà ÀÕÚÏ âÿ áÿçè úûðòäàí òÿøêèëàòëàðäàí èáàðÿò îëàí ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íûí áóíäàí þíúÿ òÿøêèë åòäèéè àêñèéàëàð äà áóíó òÿñäèãëÿéèð. Àðòûã áó ãîíäàðìà ãóðóìóí êå÷èðäèéè ìèòèíãÿ 5, éîõñà 10 íÿôÿðèí ýÿëèá-ýÿëìÿäèéèíè ìöçàêèðÿ åòìÿéèí ùå÷ áèð ìÿíàñû éîõäóð. Ôàêò îäóð êè, ðàäèêàëëàðûí, àóòñàéäåðëÿðèí àíòèìèëëè “øóðà”ñû áóíäàí þíúÿ èúàçÿëè ìèòèíãäÿ äÿ ìþâúóä îëäóüóíó èääèà åòäèéè òÿðÿôäàðëàðûíû áèð àðàéà òîïëàéà áèëìÿéèá. Áóíóíëà áåëÿ, ñèéàñè ïàëèòðàíûí ÷îõäàí éàðàðñûç ñòàòóñó àëìûø àóòñàéäåðëÿðè éåíÿ äÿ þçëÿðè ö÷öí íþâáÿòè “ñèéàñè òàìàøà” òÿøêèë åòìÿéÿ ÷àëûøûðëàð... ßëáÿòòÿ, ðàäèêàë äöøÿðýÿ äèýÿð “ñèéàñè òàìàøà”ëàðûíäà îëäóüó êèìè, áó äÿôÿ äÿ ôèàñêîéà ìÿùêóìäóð. Äàùà äà äÿãèãëÿøäèðñÿê, áó ýöí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíèí öçëÿøäèéè óüóðñóçëóã äàüûäûúûëàðûí ñèéàñè òåõíîëîýèéàëàð íþãòåéè-íÿçÿðèíäÿí òöêÿíìèø îëìàëàðûíûí ãàíóíàóéüóí íÿòèúÿñèäèð. Ðàäèêàë ìöõàëèôÿò ñèéàñè ïàëèòðàäà ðàñèîíàë ñóðÿòäÿ òÿìñèë îëóíìàäûüûíäàí, þçöíöí ôÿàëèééÿòèíè õàðèúè ãöââÿëÿðèí òðàíñìèëëè ìàðàãëàðû öçÿðèíäÿ ãóðäóüóíäàí âÿòÿíäàøëàðûí åòèíàñûçëûüû èëÿ ãàðøûëàøûð. Áàøãà ñþçëÿ, äàüûäûúû äöøÿðýÿ ñóáéåêòëÿðè ÷îõ úèääè ñîñè- àë áàçà ïðîáëåìè éàøàéûð âÿ ñèëñèëÿ óüóðñóçëóãëàðûí ðÿìçèíÿ ÷åâðèëèá. Øöáùÿñèç, áöòöí áóíëàð îíà äÿëàëÿò åäèð êè, ðàäèêàë ìöõàëèôÿò ñèéàñè ïàëèòðàäà éàëíûç äàüûäûúû ñóáéåêò ãèñìèíäÿ òÿìñèë îëóíóð. Îíëàð ñèéàñè ïàëèòðàäà ìþâúóä îëàí äåìîêðàòèê øÿðàèòäÿí ùå÷ úöð èñòèôàäÿ åäÿ áèëìèðëÿð. Áåëÿ êè, ðàäèêàë ñóáéåêòëÿð ïëöðàëèñò ìöùèòèí ôîíóíäà ðÿãàáÿò ÿâÿçèíÿ, äàüûäûúû òÿõðèáàòëàðû, èúòèìàè-ñèéàñè ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíÿ ãàðøû éþíÿëìèø ãÿñäëÿðè ñå÷ìÿêëÿ àóòñàéäåðÿ ÷åâðèëèáëÿð. Êîíñòðóêòèâ ñèéàñè ñóáéåêòÿ ÷åâðèëÿ áèëìÿéÿí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò, åéíè çàìàíäà, áó ýöíÿ ãÿäÿð èúòèìàè-ñèéàñè çÿðóðÿò êèìè àëòåðíàòèâ èäåéà èñòåùñàë åäÿ áèëìÿéèá âÿ ðàñèîíàë ôÿàëèééÿò ìåõàíèçìèíäÿí ìÿùðóì îëóá. Áóíóíëà éàíàøû, ðàäèêàëëàð “ìàðýèíàë áóðóëüàí”ëàð éàðàòìàãëà, úÿìèééÿòèí ÿí äèíàìèê òÿáÿãÿñè îëàí ýÿíúëÿðè ìàíèïóëéàñèéàéà ìÿðóç ãîéìàãëà îíëàðû ÿí ìöõòÿëèô òÿõðèáàòëàðäà èøòèðàê åòìÿéÿ ñþâã åäèáëÿð. Áèð ñþçëÿ, äàüûäûúû ìöõàëèôÿò íîðìàë ñèéàñè ìöáàðèçÿ èìêàíëàðûíû ãèéìÿòëÿíäèðÿ áèëìÿäèéèíäÿí úÿìèééÿòè ÿí ìöõòÿëèô äèññîíàíñëàðëà (ãàðûøûãëûã, èúòèìàè àñàéèøèí ïîçóëìàñû èëÿ òÿçàùöð åäÿí õàîòèê äóðóì) ãàðøû-ãàðøûéà ãîéìàã ìåòîäóíó ñå÷èá. Áöòöí áóíëàð èñÿ ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí ôèàñêîñóíó øÿðòëÿíäèðèá... Éåðè ýÿëìèøêÿí, áóíäàí þíúÿ äÿ äÿôÿëÿðëÿ ãåéä åòìèøäèê êè, ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí ñèéàñè ïàëèòðàíûí àóòñàéäåðèíÿ ÷åâðèëìÿñèíèí ñÿáÿáëÿðè ÷îõèñ- òèãàìÿòëèäèð âÿ áàøëûúà îëàðàã àøàüûäàêû êèìè ãðóïëàøäûðûëà áèëÿð: - Áèðèíúèñè, ðàäèêàë ìöõàëèôÿò úÿáùÿñèíäÿ èëê íþâáÿäÿ ëèäåð ïðîáëåìè ìþâúóääóð. Áàøãà ñþçëÿ, ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíäÿ ñèéàñè ëèäåðèí îëìàìàñû ùÿìèí ãöââÿëÿðèí ôèàñêîñóíó øÿðòëÿíäèðÿí ÿñàñ àìèëëÿðäÿíäèð; - Èêèíúèñè, äàüûäûúû äöøÿðýÿíèí èíòåëëåêòóàë êàäð ïîòåíñèàëû ìþâúóä äåéèë; - Ö÷öíúöñö, ãåéä åòäèéèìèç êèìè, úÿìèééÿòèí èúòèìàè-ñèéàñè ìàðàãëàðûíà çèää ìþâãå ñÿðýèëÿìÿê âÿ áåéíÿëõàëã òÿçéèã ãðóïëàðûíûí ùèìàéÿñèíÿ ñûüûíìàã ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí äàâàìëû ôèàñêîñóíó øÿðòëÿíäèðÿí íþâáÿòè ôàêòîðëàðäàíäûð. ßñëèíäÿ, þòÿí èë 9 îêòéàáð òàðèõèíäÿ þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëìèø ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðèíèí íÿòèúÿëÿðè îíó ýþñòÿðäè êè, êîíñòðóêòèâ ñèéàñè ñóáéåêòÿ ÷åâðèëÿ áèëìÿéÿí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äå-ôàêòî ñèéàñè ñèñòåìäÿí ñèëèíäè. Éÿíè, 20 èëäÿí ÷îõ áèð ìöääÿòäÿ ùå÷ áèð óüóðà íàèë îëà áèëìÿéÿí âÿ áóíäàí ñîíðà äà íàèë îëà áèëìÿéÿúÿê ðàäèêàë ìöõàëèôÿò þç ìþâãåéèíè Àçÿðáàéúàí ñèéàñè ïàëèòðàñûíûí àóòñàéäåðëÿðèíäÿí èáàðÿò îëàí ãîíäàðìà áèð òÿøêèëàòà - àíòèìèëëè öíñöðëÿðèí úÿìè êèìè ÷ûõûø åäÿí “Ìèëëè øóðà”éà ýöçÿøòÿ ýåòìÿêëÿ þçöíöèíòèùàðû ýåð÷ÿêëÿøäèðäè. Ñàäÿúÿ îëàðàã, áöòöí áóíëàðäàí ñîíðà ðàäèêàë äöøÿðýÿäÿ òÿìñèë îëóíàí ÿêñÿð ïàðòèéàëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíèí àòàúàüû ÿí äîüðó àääûì ñèéàñè ìåéäàíû òÿðê åòìÿê îëà áèëÿð. Äîëàéûñû èëÿ, “ôÿàëèééÿò”è éàëíûç þç íÿçàðÿòèíäÿêè ãÿçåò ñÿùèôÿëÿðèíäÿ èøûãëàíäûðûëìàãäàí èáàðÿò îëàí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñè, î úöìëÿäÿí, ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà” ñèéàñè ìöñòÿâèäÿ “úàíëàíìàã” ö÷öí éåíÿ äÿ ìèòèíã òàêòèêàñûíû ñå÷èá. Àììà áèðìÿíàëûäûð êè, áÿùñ îëóíàí ãîíäàðìà ãóðóìóí áó òàêòèêàñû éàëíûç ñèéàñè ýöíäÿìäÿ ãàëìàüà ùåñàáëàíûá âÿ èôëàñà óüðàìàñû ëàáöääöð. ÍÓÐËÀÍ ×ûõûø éîëó: ýþçÿë íÿçÿðèééÿ âÿ àúû ðåàëëûã Áóíëàðëà éàíàøû, ìöõòÿëèô ðåýèîíëàðäà ìöíàãèøÿëÿð øèääÿòëÿíìÿêäÿäèð. Äåìîêðàòèéàéà öñòöíëöê âåðÿí äþâëÿòëÿð àüûð âÿçèééÿòÿ äöøöð. Ù.Êèññèíúåð áó êîíòåêñòäÿ ßôãàíûñòàíû ìèñàë ýÿòèðèð, Ëèâèéà, Ñóðèéà âÿ Èðàãäà áàø âåðÿíëÿðÿ äèããÿò ÷ÿêèð. Ëàêèí ñàäàëàíàí ïðîáëåìëÿðèí ìåéäàíà ýÿëìÿñè ðåýèîíàë âÿ ëîêàë àìèëëÿðäÿí ãàéíàãëàíìûð. Áóðàäà äöíéà íèçàìûíûí ÿñàñ ïðèíñèïëÿðèíèí ãëîáàë ìèãéàñäà áþùðàí êå÷èðìÿñèíäÿí äàíûøìàã ëàçûì ýÿëèð. Îíëàðûí ñûðàñûíäà áþéöê äþâëÿòëÿðèí ìöàñèð äöíéàíûí ÿí àêòóàë ïðîáëåìëÿðè öçðÿ ìÿñëÿùÿòëÿøìÿëÿð àïàðìàã âÿ ìöìêöí ÿìÿêäàøëûüà íàèë îëìàã ö÷öí ñÿìÿðÿëè ìåõàíèçìëÿðÿ ìàëèê îëìàìàëàðûíû õöñóñè âóðüóëàìàã ýÿðÿêäèð (áàõ: ÿââÿëêè ìÿíáÿéÿ). Áóíóí ö÷öí õàðèúè ñèéàñÿòèí ñòðàòåýèéàñû äÿéèøìÿëè, áóðàäà ãöââÿëÿð áàëàíñûíûí éàðàäûëìàñû ÿñàñ ìÿãñÿä êèìè ãÿáóë åäèëìÿëèäèð. Ù.Êèññèíúåð äöíéà íèçàìûíû áþùðàí âÿçèééÿòèíÿ ñàëàí áàøãà àìèëè äÿ ýþñòÿðèð. Àíúàã áöòöí áó ìöëàùèçÿëÿðèí àðõàñûíäà ÀÁØ-ûí äöíéà ëèäåðëèéèíè òÿìèí åòìÿéèí éåíè öñóëëàðûíû àõòàðìàñû äóðóð. Ù.Êèññèíúåðèí àïàðäûüû òÿùëèëëÿðäÿ áó, àíà õÿòòè òÿøêèë åäèð. Î úöìëÿäÿí, Ðóñèéà âÿ ×èíëÿ ãöââÿëÿðèí òàðàçëàøäûðûëìàñû Âàøèíãòîíóí óçóí èëëÿðäèð ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëèäåðëèéèíÿ äàùà äèíàìèê ìÿçìóí âåðèëìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð. Øöáùÿñèç êè, èñòÿíèëÿí áèð äþâëÿòèí þç äÿéÿðëÿðèíè áàøãàëàðûíà çîðëà éåðèòìÿê úÿùäëÿðè òÿãäèðÿëàéèã äåéèë. ÀÁØ âÿ Àâðîïà áèð íå÷ÿ ÿñðäèð êè, Âåñòôàë ñàçèøèíäÿ èôàäÿ îëóíàí ïðèíñèïëÿðÿ áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿðäÿ óíèâåðñàë ãàéäàëàð êèìè ÿìÿë åäèð. Äèýÿð þëêÿëÿð äÿ áóíó ãÿáóë åäèá. Ìÿñÿëÿ áóíäàí èáàðÿòäèð êè, èíäè ùÿìèí ïðèíñèïëÿðèí ìöøàùèäÿ åäèëÿí áþùðàíûíû äà ìÿùç äöíéà àüàëûüû èääèàñûíäà îëàí Ãÿðá éàðàäûá. Íÿäÿíñÿ, ìÿñÿëÿíèí áó òÿðÿôèíÿ Ù.Êèññèíúåð úèääè éàíàøìûð. Äöíéàíû èíäèêè ùàëà ýÿòèðèá ÷ûõàðàí ÀÁØ-ûí Èðàãäà åòäèéè ùàãñûçëûã, ßôãàíûñòàíäà íå÷ÿ èëëÿðäèð êè, ùÿéàòà êå÷èðäèéè ñèéàñÿò, äöíéàíûí ìöõòÿëèô ðåýèîíëàðûíäà áàø ãàëäûðàí ìöíàãèøÿëÿðèí ùÿëëèíÿ èêèëè ñòàíäàðòëàð ÿñàñûíäà éàíàøìàñû, ñèéàñè ÿäàëÿòñèçëèéèäèð. Áåëÿ ÷ûõûð êè, ÿñëèíäÿ, ïðèíñèïëÿð äåéèë, îíëàðûí éàíëûø ìÿíàëàíäûðûëìàñû âÿ ðåàë ñèéàñÿòäÿ íÿçÿðÿ àëûíìàìàñû äöíéà íèçàìûíà äàùà ÷îõ çèéàí âóðóð. Áåëÿ îëàí ùàëäà ãëîáàë ìèãéàñäà ãöââÿëÿð áàëàíñûíû íåúÿ éàðàòìàã îëàð? Òÿúðöáÿ ýþñòÿðèð êè, ùàçûðäà ùå÷ áèð áþéöê äþâëÿò áó áàðÿäÿ äöøöíìöð. ÀÁØ Éàõûí Øÿðãäÿ þç ìàðàüûíû ùÿéàòà êå÷èðìÿéÿ ÷àëûøìàãäà, Ðóñèéà Óêðàéíàäà åéíè ôóíêñèéàíû éåðèíÿ éåòèðìÿêäÿ, ×èí äÿ Úÿíóáè ×èí äÿíèçèíäÿ þç ìÿíàôåéè óüðóíäà ìöáàðèçÿ àïàðìàãäàäûð. Áóíëàð ìöàñèð ýåîñèéàñÿòèí ýåð÷ÿêëèêëÿðèäèð. Áÿñ ùÿìèí âÿçèééÿòäÿí ãàðøûëûãëû ìàðàãëàðû ýþçëÿéÿí òàðàçëàøäûðìà ñèéàñÿòèíÿ êå÷ìÿê ö÷öí øàíñëàð íÿ äÿðÿúÿäÿ éöêñÿêäèð? Áóíó ùå÷ êÿñ áèëìèð âÿ Ù.Êèññèíúåð äÿ áó áàðÿäÿ äàíûøìûð. Ùÿìèí ñÿáÿáäÿí ùÿòòà ÿí ìöêÿììÿë íÿçÿðè êîíñåïñèéà áåëÿ, êè÷èê ýåîñèéàñè ïðîáëåìè ùÿëë åòìÿê ö÷öí éåòÿðëè äåéèë. Áåëÿ òÿÿññöðàò éàðàíûð êè, ìöàñèð äþâðäÿ äöíéàíûí éåíè íèçàìà òðàíñôîðìàñèéàñû ìÿñÿëÿñèíèí ðåàë ùÿëëèíè òàïìàñû ÷ÿòèí ìÿñÿëÿëÿðäÿíäèð. ×öíêè áÿçè ùàëëàðäà Ãÿðáèí àïàðûúû ìö- òÿõÿññèñëÿðè áåëÿ êîíêðåò ôàêòëàðû, áþéöê äþâëÿòëÿðèí ÿñë ìÿãñÿäëÿðèíè ýèçëÿäèðëÿð. Îíëàð òÿìñèë åòäèêëÿðè äþâëÿòëÿðèí ýåîñèéàñè ìàðàãëàðûíû åëìè òÿùëèë ïðèíñèïëÿðèíäÿí öñòöí òóòóðëàð. Ùàããûíäà áÿùñ åòäèéèìèç êèòàáûíäà Ù.Êèññèíúåð áó úöð ôÿíäëÿðäÿí Ãÿðáäÿ ÕÂÛÛ ÿñðäÿí åòèáàðÿí èñòèôàäÿ îëóíäóüóíó åòèðàô åäèð. Î äþâðäÿ Àâðîïà äþâëÿòëÿðè çàùèðÿí “õðèñòèàí òîðïàãëàðûíäà ñöëù” óüðóíäà ìöáàðèçÿ àïàðäûãëàðûíû òÿíòÿíÿëè øÿêèëäÿ âóðüóëàéûðäû. ßñëèíäÿ, îíëàðûí ùÿãèãè ìÿãñÿäè áàëàíñëàøäûðûëìûø ðÿãàáÿò éîëó èëÿ ñàáèòëèéè òÿìèí åòìÿê îëóá (áàõ: Æàúîá Ùåèëáðóíí. Êèññèíýåð’ñ Úîóíñåë / “Òùå Íàòèîíàë Ûíòåðåñò”, 26 àâãóñò 2014). Áÿñ èíäè éöêñÿê òîíëà “äöíéàäà ñöëù âÿ áàðûøû òÿìèí åäèðèê”, “äåìîêðàòèéàíû éàéûðûã”, “ðåýèîíëàðà ñàáèòëèê ýÿòèðìÿê èñòÿéèðèê” âÿ ñ. êèìè ñÿñëÿíÿí øöàðëàð àðõàñûíäà ùàíñû ìÿãñÿäëÿð äóðóð? Þçö äÿ ìàðàãëûäûð êè, åéíè øåéëÿðè äåìÿê îëàð êè, äöíéàíûí áöòöí áþéöê äþâëÿòëÿðè äåéèð. ×îõ ýöìàí êè, îíëàð áó äÿôÿ äÿ áëåô åäèðëÿð. Ñþéëÿíÿí øöàðëàð áàøãà ìÿãñÿäëÿðè þðò-áàñäûð åòìÿê ö÷öíäöð. Áàõ äöíéà íèçàìûíûí áþùðàíû áó êèìè ùÿðÿêÿòëÿðäÿí éàðàíûð. Ùÿð áèð ùàëäà Ùåíðè Êèññèíúåðÿ ìèííÿòäàðëûã äöøöð. “Ðåàëïîëèòèê” íÿçÿðèééÿñèíèí àòàñû ãëîáàë ýåîñèéàñÿòèí àüðûëû ìÿñÿëÿëÿðèíè íþâáÿòè äÿôÿ îõóúóëàðà ÷àòäûðûá. Î, âåðäèéè ñóàëëàðëà ÀÁØ áàøäà îëìàãëà ëèäåðëèéÿ úàí àòàí þëêÿëÿðèí ÿñë ìÿãñÿäëÿðèíè èôàäÿ åäèð. Ùÿìèí ñóàëëàðäàí áèðè “Áèç (éÿíè ÀÁØ - Ë.Ì.) òÿêáàøûíà äöíéàéà íÿ âåðÿ áèëÿðèê? Ùàíñû äÿéÿðëÿðè éàéà áèëÿðèê?” êèìèäèð. Áèçúÿ, úàâàá àéäûíäûð. Ëåéëà ÌßÌÌßÄßËÈÉÅÂÀ “Ôðååäîì Ùîóñå” åðìÿíè úàñóñëàðûíû ìöäàôèÿ åäèð Úÿíóáè Ãàôãàç ðåýèîíóíóí ëèäåð äþâëÿòè êèìè Àçÿðáàéúàí áó áþëýÿíèí ñèéàñè, èãòèñàäè àòìîñôåðèíèí ôîðìàëàøìàñûíäà ùÿëëåäèúè òÿñèðÿ ìàëèêäèð. Ìÿùç áó èìêàíëàðûíäàí éàðàðëàíàðàã þëêÿìèç äàõèëè ñàáèòëèê âÿ ÷îõøàõÿëè õàðèúè ÿëàãÿëÿð ÿñàñûíäà áþëýÿäÿ ñöëù âÿ ñàáèòëèéèí òÿìèí îëóíìàñûíäà þç ìþâãåéèíè êîíêðåò ôÿàëèééÿòè èëÿ îðòàéà ãîéóð. Àçÿðáàéúàí áàøãà äþâëÿòëÿðëÿ ìöíàñèáÿòäÿ ñóâåðåí ùöãóãëàðà ùþðìÿò âÿ ãàðøûëûãëû åòèìàä ïðèíñèïëÿðèíè ðÿùáÿð òóòóð. Áó ùÿì äÿ þëêÿìèçèí ìöñòÿãèë èíêèøàôûíäàí âÿ þç ýöúöíÿ àðõàìöäàôèÿñèíÿ ãàëõûáëàð. ëàíìàñûíäàí èðÿëè ýÿëÿí áèð Õàòûðëàòìàã éåðèíÿ ìÿñÿëÿäèð. Àçÿðáàéúàíûí Òÿøêèëàòûí èúðà÷û äöøÿð êè, ÿââÿëúÿ Åðêÿíàð òÿñèðëÿðÿ òàáå îëìÿíèñòàí úÿìèééÿòè, äèðåêòîðó Äåâèä Êðàìåðèí ìàäàí ìöñòÿãèë ñèéàáóíóí àðäûíúà ñÿò éåðèòìÿñè, þç éîëó Àçÿðáàéúàí ùàããûíäà “Àýîñ” ãÿçåòè áó èëÿ èðÿëèëÿìÿñè þëêÿíèí ôèêèðëÿðèíèí àðõàñûíäà ìÿùç áÿäíàì “ùöãóã ìöñèéàñè íöôóçóíó àðòûðûð. äàôèÿ÷èñè”íèí “ìöäàôèÿÌþâúóä âÿçèééÿòÿ áó ìÿãñÿä äàéàíûð ñèíÿ” ãîøóëäóëàð. Åðìÿíè ÿñàñëàíàðàã äåéÿ áèëÿðèê ëîááèñèíèí òÿñèðè èëÿ Àâðîïà êè, Àçÿðáàéúàíûí áþëýÿäÿêè ñèÏàðëàìåíòèíèí àäûíäàí áèð ãðóï äåéàñÿòè ðåýèîíóí ñèéàñè, èãòèñàäè ýÿëÿúÿïóòàò Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ãÿòíàìÿ ãÿéèíÿ ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ òÿñèð åòìÿê áóë åòäè. Ùÿì÷èíèí, Ôðàíñàíûí Áóðãýöúöíäÿäèð. Áó èñÿ î äåìÿêäèð êè, Ëå-Âàëàíñà øÿùÿðèíèí ìåðè Ìàðëåí Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã ìþâãåéèíèí Ìóðéå èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèìèçÿ ñÿìþùêÿìëÿíìÿñè âÿ õàðèúè ÿëàãÿëÿðèíèí ôÿð åäÿðÿê ñåïàðàò÷û Äàüëûã Ãàðàáàü ýåíèøëÿíìÿñè òÿêúÿ þëêÿìèç ö÷öí äåðåæèìè èëÿ ñþâäÿëÿøìÿëÿð àïàðäû. éèë, áöòþâëöêäÿ ðåýèîíóí ñòàáèë èíêèøàôû Áóíäàí ÿëàâÿ, ùÿð çàìàí þëêÿìèç áàõûìûíäàí ÷îõ áþéöê þíÿì äàøûéûð. ùàããûíäà ãÿðÿçëè ùåñàáàòëàð éàéàí Àâðîàòëàíòèê ìÿêàíà ñöðÿòëÿ èíòåãðàñè“Ôðååäîì Ùîóñå” òÿøêèëàòûíûí ïðåçèäåíéà åäÿí ðåñïóáëèêàìûçûí ðåýèîíóí ñèòè Äåâèä Êðàìåð ÀÁØ êîíãðåñìåíëÿðèíè éàñè, èãòèñàäè ùÿéàòûíäàêû ÿâÿçåäèëìÿç Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ñàíêñèéàëàð òÿòáèã ðîëó áþëýÿíèí èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðèíèí åòìÿéÿ ÷àüûðûá. Î, õàðèúè ÊÈÂ-ëÿðÿ à÷ûãéöêñÿëìÿñèíÿ éàðäûì åäèð. ëàìàñûíäà áó ÷àüûðûøû Àçÿðáàéúàíäà, ßëáÿòòÿ, áó ñèéàñÿò íîðìàë ÿìÿêýóéà, èíñàí ùöãóãëàðû âÿ äåìîêðàòèéà äàøëûüà âÿ òÿðÿôäàøëûüà ÿñàñëàíñà äà, ñàùÿñèíäÿ âÿçèééÿòèí “ïèñëÿøìÿñè” èëÿ áþëýÿäÿ ìàðàüû îëàí áÿçè õàðèúè ãöâÿëàãëÿíäèðìÿéÿ ÷àëûøûá. Àììà Ä.Êðàâÿëÿð Àçÿðáàéúàíà òÿçéèã åòìÿéÿ ÷àëûìåð äÿ äîëàéûñû èëÿ Àçÿðáàéúàíûí Àâðîøûð, ìöñòÿãèë ñèéàñÿò éöðöòìÿñèíèí ãàðïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ âåðäèéè òþùøûñûíû àëìàüà úÿùä åäèðëÿð. Ñîí âàõòëàð ôÿíè âÿ ßôãàíûñòàíäà òåððîð÷óëóüà ãàðøû áÿçè õàðèúè äàèðÿëÿðèí çÿíúèðâàðè ôÿàëèéìöáàðèçÿäÿêè ðîëóíó åòèðàô åäèá. Áóíóíéÿòè áóíó äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð. Ìÿëóìëà áåëÿ, î, ñèôàðèø ÿñàñûíäà ôÿàëèééÿò äóð êè, àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿðèí ýþñòÿðäèéèíè à÷ûã øÿêèëäÿ áöðóçÿ âåðèð. ÿëèíäÿ àëÿò îëàí ÃÙÒ âÿ “ùöãóã ìöäàÁöòöí áóíëàðûí àðõàñûíäà èñÿ úàñóñ âÿ ôèÿ÷èëÿðè” âàð âÿ Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàí áó ñûðàäà þíäÿ ýåäÿíëÿðäÿíâåðýè ãà÷àã÷ûñû Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðäèð. Îíóí ãàíóíàçèää ôÿàëèééÿòèíÿ ýþñåãéàíûí ìöäàôèÿñè íèééÿòè äàéàíûð. ðÿ ìÿñóëèééÿòÿ úÿëá åäèëìÿñè èñÿ àäûÁåëÿëèêëÿ, åðìÿíèïÿðÿñò “ùöãóã ÷ÿêèëÿí äàèðÿëÿðè ùÿðÿêÿòÿ êå÷èðèá. Èíäè ìöäàôèÿ÷èñè” ËåéëàÉóíóñîâà-Áàðñåãîíëàð äåìîêðàòèéà âÿ èíñàí ùöãóãëàðû éàíûí ùÿáñè àéðû-àéðû Àâðîïà þëêÿëÿðèíïÿðäÿñèíÿ “áöðöíÿðÿê” áó úàñóñóí äÿêè, áåéíÿëõàëã ãóðóìëàðäàêû åðìÿ- íèïÿðÿñò, èñëàìîôîá äàèðÿëÿðè ðàçû ñàëìàéûá. Ùÿìèí äàèðÿëÿð áåéíÿëõàëã íîðìà âÿ ùöãóã ãàéäàëàðûíà ìÿùÿë ãîéìàéàðàã Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàíûí ÿòðàôûíäà ñèéàñè øîó äöçÿëòìÿéÿ ÷àëûøûðëàð. Õàòûðëàäàã êè, Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàí åðìÿíèëÿðèí õåéðèíÿ úàñóñëóã ôÿàëèééÿòèíäÿ òÿãñèðëè áèëèíÿðÿê ñàõëàíûëûá. Áóíäàí áàøãà, “ùöãóã ìöäàôèÿ÷èñè” ãàíóíñóç ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ýþñòÿðìÿêäÿ, âåðýèäÿí éàéûíìàãäà âÿ äèýÿð ùöãóãïîçìà ÿìÿëëÿðèíäÿ èòòèùàì îëóíóð. Áóíóí ö÷öíñÿ êèôàéÿò ãÿäÿð äÿëèë âÿ ìÿëóìàòëàð ìþâúóääóð. Ìÿñÿëÿí, Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàí 1990-úû èëëÿðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðû èøüàëà ìÿðóç ãàëàíäà, ñîéäàøëàðûìûç àìàíñûçëûãëà éóðä-éóâàëàðûíäàí äèäÿðýèí ñàëûíàíäà õàðèúè þëêÿëÿðäÿ ðåñïóáëèêàìûçûí ÿêñòÿáëèüàòûíû àïàðûðäû. ÀÕÚ-”Ìöñàâàò” úöòëöéöíöí ùàêèìèééÿòè äþâðöíäÿ èñÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíäÿ àíàëèòèê-èíôîðìàñèéà õèäìÿòèíèí ðÿùáÿðè âÿçèôÿñèíäÿ ÷àëûøàí áó åðìÿíèïÿðÿñò ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê Ìèëëè Îðäóíóí ÿìÿëèééàòùÿðÿêÿò ïëàíëàðû, äèñëîêàñèéà éåðëÿðè áàðÿäÿ ìÿõôè ìÿëóìàòëàðû äöøìÿí òÿðÿôÿ þòöðöá. Âÿçèôÿäÿí óçàãëàøäûðûëàíäàí ñîíðà Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàí ùöãóãìöùàôèçÿ îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ñàõëàíûëàíàäÿê êå÷ÿí ìöääÿòäÿ åðìÿíèëÿðÿ õèäìÿò ìèññèéàñûíû ÃÙÒ òÿìñèë÷èñè àäû àëòûíäà éåðèíÿ éåòèðèá. Áèð ñþçëÿ, îíóí èøüàë÷û Åðìÿíèñòàíûí õåéðèíÿ ñÿðýèëÿäèéè ÿìÿëëÿðèí ñèéàùûñû êèôàéÿò ãÿäÿð óçóíäóð. Åðìÿíèëÿðÿ õèäìÿò ýþñòÿðìÿêëÿ ïàðàëåë îëàðàã Ëåéëà ÉóíóñîâàÁàðñåãéàí áåéíÿëõàëã ìöñòÿâèäÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ÿëåéùèíÿ òÿáëèüàò àïàðìàãëà ìÿøüóë îëóá. Áó ïðîñåñäÿ î, þëêÿìèçèí ìöñòÿãèë èíêèøàôûíû èñòÿìÿéÿí õàðèúè ãöââÿëÿðèí ÿëèíäÿ àëÿò ðîëóíó îéíàéûá. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ, î, “Ôðååäîì Ùîóñå” êèìè òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí äÿñòÿêëÿíèð. Àììà ñþçöýåäÿí òÿøêèëàòûí ãÿðÿçëè ìþâãåéèíÿ áàõìàéàðàã, Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèéèíÿ ùå÷ áèð òÿùäèä îëà áèëìÿç. Ìöÿééÿí äàèðÿëÿðèí òÿçéèã úÿùäëÿðè þëêÿìèçè þç èíêèøàô éîëóíäàí äþíäÿðìÿê èãòèäàðûíäà äåéèë. Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ http://www.yeniazerbaycan.com Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ìÿãàëÿ ÊÈÂÄÔ-íèí ìàëèééÿ äÿñòÿéè èëÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè” èñòèãàìÿòè öçðÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûøäûð Áþéöê Áðèòàíèéà Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûüà áþéöê þíÿì âåðèð (ÿââÿëè þòÿí ñàéûìûçäà) Èêè þëêÿ ðÿñìèëÿðèíèí ñÿôÿðëÿðè ìöòÿìàäè õàðàêòåð äàøûéûð âÿ áåëÿ ýþðöøëÿðäÿí áèðè äÿ 2013-úö èëèí ìàðòûíäà áàø òóòóá. Õàòûðëàäàã êè, ùÿìèí äþâðäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Õàðèúè âÿ Èòòèôàã ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ Îôèñè êàòèáèíèí äàèìè ìöàâèíè âÿ äèïëîìàòèê õèäìÿòèí ðÿùáÿðè Ñàéìîí Ôðåéçåðèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè ãÿáóë åäèá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Áþéöê Áðèòàíèéà àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðèí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ èíêèøàôûíäàí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá, åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí þíÿìè ãåéä åäèëèá, “áï”íèí Àçÿðáàéúàíäàêû óçóíìöääÿòëè óüóðëó ôÿàëèééÿòè âóðüóëàíàðàã, íåôò-ãàç ñÿíàéåñèíäÿ éàðàäûëàí øÿôôàôëûã éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëèá. Ýþðöøäÿ, ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàí èëÿ Àâðîïà Èòòèôàãû àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðè, èêè þëêÿíèí Àâðîàòëàíòèê ñòðóêòóðëàðäà òÿùëöêÿñèçëèê ñàùÿñèíäÿ ñÿìÿðÿëè ÿìÿêäàøëûüû ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Áóíäàí ÿëàâÿ, Ñàéìîí Ôðåéçåðèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Åëìàð Ìÿììÿäéàðîâëà äà ýþðöø êå÷èðèá. Íàçèð Åëìàð Ìÿììÿäéàðîâ Àçÿðáàéúàí èëÿ Áþéöê Áðèòàíèéà àðàñûíäà ìþâúóä ÷îõøàõÿëè ìöíàñèáÿòëÿðèí ñÿâèééÿñèíäÿí ìÿìíóíëóã áèëäèðÿðÿê ñèéàñè, èãòèñàäè, åíåðæè ñàùÿëÿðèíäÿ ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí èìêàíëàðûí îëäóüóíó âóðüóëàéûá. Èêè þëêÿ àðàñûíäà, õöñóñèëÿ åíåðæè ñåêòîðóíäà ãàðøûëûãëû-ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüà äèããÿò ÷ÿêÿí íàçèð, äèíàìèê èãòèñàäè èíêèøàô íÿòèúÿñèíäÿ àðòûã Àçÿðáàéúàíûí Áþéöê Áðèòàíèéà èãòèñàäèééàòûíà ñÿðìàéÿëÿð éàòûðäûüûíû íÿçÿðÿ ÷àòäûðûá. Ñàéìîí Ôðåéçåð þç íþâáÿñèíäÿ ýþðöøÿ ýþðÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðÿðÿê þëêÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûüà áþéöê þíÿì âåðäèéèíè äåéèá. Î, Áþéöê Áðèòàíèéà èãòèñàäèééàòûíà Àçÿð- áàéúàí òÿðÿôèíäÿí ñÿðìàéÿëÿðèí éàòûðûëìàñûíû òÿãäèð åòäèêëÿðèíè âÿ áóíóí äàâàì åòäèðèëìÿñèíèí àðçó îëóíäóüóíó áèëäèðèá. Áðèòàíèéàëû äèïëîìàò Àçÿðáàéúàíûí ßôãàíûñòàíäà ñöëù âÿ ñàáèòëèéèí áÿðïàñûíà âåðäèéè òþùôÿíè, åëÿúÿ äÿ, þëêÿìèçèí ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíäàêû ôÿàëèééÿòèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá. Ýþðöøäÿ, ùÿì÷èíèí, ÅðìÿíèñòàíÀçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíàí íàçèð Åëìàð Ìÿììÿäéàðîâ ñöëù ïðîñåñè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Íàçèð Åðìÿíèñòàí ñèëàùëû ãöââÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí èøüàëûíûí äàâàì åòìÿñèíè ñòàòóñ-êâîíóí ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ éþíÿëìèø àääûì êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèá âÿ ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíÿ íàèë îëìàã ö÷öí, èëê íþâáÿäÿ, Åðìÿíèñòàí ñèëàùëû ãöââÿëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèíäÿí ÷ûõàðûëìàñûíûí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûá. Åðìÿíèñòàí ñèéàñè âÿ ùÿðáè äàèðÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí Õîúàëû ùàâà ëèìàíûíäàí ó÷óøëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿéè èëÿ áàüëû ñÿñëÿíÿí áÿéàíàòëàðëà ÿëàãÿäàð íàçèð ãåéä åäèá êè, áó, Àçÿðáàéúàí ùàâà ìÿêàíûíûí êîáóä ñóðÿòäÿ ïîçóëìàñûäûð âÿ áöòöí ìöâàôèã áåéíÿëõàëã ãàíóíâåðèúèëèê, õöñóñèëÿ äÿ ×èêàãî êîíâåíñèéàñû Àçÿðáàéúàíûí áó ìÿñÿëÿäÿêè ìþâãåéèíèí ùàãëûëûüûíû ýþñòÿðèð. Öìóìèééÿòëÿ, Àçÿðáàéúàí âÿ Áþéöê Áðèòàíèéà ðÿñìèëÿðè àðàñûíäà êå÷èðèëÿí ýþðöøëÿðäÿ ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûüà èìêàí éàðàäàí 20-äÿí àðòûã ñÿíÿä èìçàëàíûá. Áó ñÿíÿäëÿð è÷ÿðèñèíäÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà ðàáèòÿ, åíåðýåòèêà, ìöäàôèÿ ñàùÿëÿðè öçðÿ, ìÿùäóäèééÿòñèç ùÿðÿêÿò àçàäëûüû ùàããûíäà ìåìîðàíäóìëàðû, èêè þëêÿíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðè, ùàáåëÿ Àçÿðáàéúàíëà Áðèòàíèéà àðàñûíäà äîñòëóã âÿ ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà áÿéàííàìÿëÿðè, ùàâà ÿëàãÿëÿðè, òÿùñèë, åëì âÿ ìÿäÿíèééÿò ñàùÿñèíäÿ, ñÿðìàéÿëÿðèí òÿøâèãè âÿ ãîðóíìàñû ùàããûíäà ñàçèøëÿðè, åëÿúÿ äÿ, íåôò-ãàç åùòèéàòëàðûíûí èñòèñìàðû èëÿ áàüëû ëàéèùÿëÿðèí ýåð÷ÿê- Èêè þëêÿ àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðè ÿùàòÿ åäÿí ÿëàãÿëÿð éöêñÿê ñÿâèééÿäÿäèð ëÿøìÿñèíÿ õèäìÿò åäÿí ÷îõñàéëû ìöãàâèëÿëÿðè ãåéä åòìÿê îëàð. Ùÿð èêè þëêÿíèí ïàðëàìåíòëÿðèíäÿ èñÿ äîñòëóã ãðóïó ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Èêè þëêÿ àðàñûíäà èìçàëàíàí ñÿíÿäëÿðäÿí ñþç äöøìöøêÿí, ãåéä åäÿê êè, îêòéàáðûí 3-äÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí Áåéíÿëõàëã Ùÿðáè ßìÿêäàøëûã Èäàðÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéè èëÿ Áèðëÿøìèø Êðàëëûüûí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéè àðàñûíäà Ãÿðàðýàù äàíûøûãëàðû êå÷èðèëèá. Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, òÿäáèðäÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà ìöäàôèÿ ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí úàðè âÿçèééÿòè âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè ìöçàêèðÿ îëóíóá, ðåýèîíàë òÿùëöêÿñèçëèê ìÿñÿëÿëÿðè áàðÿäÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Äàíûøûãëàðûí éåêóíó îëàðàã “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéè âÿ Áèðëÿøìèø Êðàëëûüûí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéè àðàñûíäà 2015/2016-úû ìàëèééÿ èëè öçðÿ ùÿðáè ÿìÿêäàøëûã Ïëàíû” èìçàëàíûá. Ñÿíÿäè Àçÿðáàéúàí òÿðÿôäÿí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí Áåéíÿëõàëã Ùÿðáè ßìÿê- Ðóìûíèéàíûí “Úàëåà Åóðîïåàíà” ïîðòàëûíäà Ùóìàíèòàð Ôîðóì ùàããûíäà ìÿãàëÿ éåðëÿøäèðèëèá Ðóìûíèéàíûí “Úàëåà Åóðîïåàíà” (Àâðîïà Éîëó) ïîðòàëûíäà “Àçÿðáàéúàí Ôîðóìó áÿøÿðèééÿòèí ýÿëÿúÿéè ö÷öí” ñÿðëþâùÿëè ìÿãàëÿ éåðëÿøäèðèëèá. Ðóìûíèéà Ãàáàãúûë Ñòðàòåýèéà Ìÿðêÿçèíèí ðÿùáÿðè Ðàçâàí Áóçàòóíóí ìöÿëëèôè îëäóüó ìÿãàëÿäÿ Ôîðóìóí ìÿãñÿäè, áóðàäà ìöçà- “ÀòàÑûüîðòà” 10 èëëèê éóáèëåéèíè ãåéä åäèð Ìöñåéèá ßëèéåâ: “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ þòÿí ìöääÿò ÿðçèíäÿ úèääè áèð èíêèøàô éîëó êå÷èá âÿ èíêèøàô åòìÿêäÿ îëàí ñûüîðòà ñåêòîðóíäà þç éåðèíè òóòóá êèðÿ îëóíàí ìöùöì ìÿñÿëÿëÿð, òÿäáèðèí èøòèðàê÷ûëàðû âÿ îíëàðûí ÷ûõûøëàðû áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèð. Ð.Áóçàòó ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí ñîí èëëÿðäÿ áþéöê óüóðëàð ÿëäÿ åòäèéèíè, þëêÿìèçèí Úÿíóáè Ãàôãàçûí ëèäåð äþâëÿòè îëäóüóíó îõóúóëàðûí äèããÿòèíÿ ÷àòäûðûð. Èëê Àâðîïà Îéóíëàðû “Ðèî-2016” Îëèìïèàäàñûíà áîêñ âÿ ýöëÿø öçðÿ òÿñíèôàò èìêàíëàðû éàðàäàúàã Îêòéàáðûí 10-äà “Áàêû-2015” Àâðîïà Îéóíëàðû áîêñ âÿ ýöëÿø éàðûøëàðûíûí èøòèðàê÷ûëàðûíà “Ðèî2016” Îëèìïèéà Îéóíëàðûíäà ìöáàðèçÿ àïàðìàã ö÷öí òÿñíèôàò èìêàíëàðûíûí òÿêëèô îëóíàúàüûíû òÿñäèã åäèá. “Áàêû-2015”äÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, èäìàíûí ùÿð èêè íþâö öçðÿ éàðûøëàð èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíäà áó èñòèãàìÿòäÿ éöêñÿê ñòàíäàðòû òÿìèí åäÿðÿê èäìàí÷ûëàðà Îëèìïèéà Îéóíëàðû ö÷öí òÿñíèôàòà äîüðó èðÿëèëÿìÿê øàíñû âåðÿúÿê. Öìóìèëèêäÿ “Áàêû-2015”äÿ èäìàíûí 20 íþâöíäÿí 11-è Áðàçèëèéàäà êå÷èðèëÿúÿê íþâáÿòè Éàé Îëèìïèéà Îéóíëàðû ö÷öí òÿñíèôàò èìêàíû òÿêëèô åäèð. Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñèíèí (ÀÎÊ) ïðåçèäåíòè Ïàòðèê Ùèêêè áó áàðÿäÿ äåéèá: “Áîêñ âÿ ýöëÿøèí “Ðèî2016” Îëèìïèéà Îéóíëàðûíà òÿñíèôàò ãàçàíìàñûíûí òÿñäèãëÿíìÿñè “Áàêû-2015”èí èäìàí ïðîãðàìûíûí äöçýöí èñòèãàìÿòäÿ èíêèøàôûíûí ýþñòÿðèúèñèäèð âÿ áó, ìÿíè ÷îõ ñåâèíäèðèð. ÀÎÊ-óí Àâðîïà Îéóíëàðûíà àèä êîíñåïñèéàñûíà ýþðÿ, èäìàí÷ûëàðûí þçëÿðèíè äàùà éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ ñûíàìàëàðû ö÷öí åëèò èäìàí éàðûøëàðû éàðàäûëìàëû èäè âÿ “Áàêû-2015” áóíó åòäè”. “Áàêû-2015”èí ßìÿëèééàòëàð öçðÿ áàø äèðåêòîðó Ñàéìîí Êëåã èñÿ áóíóíëà áàüëû áèëäèðèá: “Îëèìïèéà Îéóíëàðûíûí òÿñíèôàò ïðîñåñèíèí áèð ùèññÿñè êèìè, èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíäà ÷îõëó ñàéäà áåéíÿëõàëã èäìàí ôåäåðàñèéàñûíûí èøòèðàêû Àçÿðáàéúàíäà íÿ äÿðÿúÿäÿ éöêñÿê êåéôèééÿòëè èäìàí òÿäáèðèíèí îëàúàüûíûí ñöáóòóäóð. Àâðîïà Îëèìïèéà Êîìèòÿñè âÿ ïðåçèäåíò Ïàòðèê Ùèêêè ÿí ýöúëö èäìàí÷ûëàðûí ãàðøûäàêû èëëÿðäÿ Îëèìïèéà Îéóíëàðû ö÷öí øàíñëàðûíû äîüðóëòìàëàðû áàõûìûíäàí áó áþéöê, ìóëòèèäìàí éàðûøûíûí áöòöí ãèòÿ ö÷öí ìöùöì îëàúàüûíà ÿìèíäèðëÿð”. “Áàêû-2015”èí áîêñ éàðûøëàðûíäà êèøèëÿð àðàñûíäà îí ÷ÿêè äÿðÿúÿñèíèí ùÿð áèðè öçðÿ ìåäàë ãàçàíàí èäìàí÷û 2015-úè èë äöíéà áîêñ ÷åìïèîíàòûíäà Òÿñèñ÷è Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Áàø ðåäàêòîð: Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ äàøëûã Èäàðÿñèíèí ðÿèñè, ýåíåðàë-ìàéîð Ùöñåéí Ìàùìóäîâ, Áèðëÿøìèø Êðàëëûã òÿðÿôäÿí èñÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí ÍÀÒÎ âÿ Ýåíèø Àâðîïà Èäàðÿñèíèí Èêèòÿðÿôëè ßëàãÿëÿð Ãðóïóíóí ðÿùáÿðè õàíûì Äåááè Áðàçåðñ èìçàëàéûáëàð. Éóõàðûäà äà âóðüóëàíäûüû êèìè, Àçÿðáàéúàíëà Áþéöê Áðèòàíèéà àðàñûíäàêû ÿëàãÿëÿðäÿ åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã õöñóñè éåð òóòóð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, 1994-úö èë ñåíòéàáðûí 20-äÿ èìçàëàíàí “ßñðèí ìöãàâèëÿñè” ÿñàñûíäà íåôò éàòàãëàðûíûí èøëÿíìÿñèíäÿ ÿí áþéöê ïàé ñàùèáëÿðèíäÿí áèðè ìÿùç áó þëêÿéÿ ìÿõñóñ “áï” øèðêÿòè èäè. Åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ãàðøûëûãëû ìàðàãëàðà õèäìÿò åäÿí ÿìÿêäàøëûã áó ýöí äÿ äàâàì åòäèðèëèð. Áðèòàíèéàíûí ðÿñìè øÿõñëÿðè ìöòÿìàäè îëàðàã Õÿçÿð Íåôò âÿ Ãàç ñÿðýèëÿðèíäÿ èøòèðàê åäèðëÿð. 2003, 2004-úö èëëÿðäÿ Õÿçÿð Íåôò âÿ Ãàç ñÿðýèëÿðèíäÿ èøòèðàê åòìÿê ìÿãñÿäèëÿ Áðèòàíèéà ïàðëàìåíòèíèí öçâö, ñÿíàéå âÿ åíåðýåòèêà ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ äþâëÿò íàçèðè Áðàéí Âèëñîí Àçÿðáàéúàíäà ñÿôÿðäÿ îëóá. 2005-úè èë ìàéûí 25-äÿ ÁàêûÒáèëèñè-Úåéùàí ÿñàñ èõðàú íåôò êÿìÿðèíèí ðÿñìè à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ äÿ áó þëêÿäÿí îëàí ðÿñìè íöìàéÿíäÿëÿð èøòèðàê åäèáëÿð. Åéíè çàìàíäà, áó èë ñåíòéàáðûí 20-äÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿí “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí 20 èëëèéèíÿ âÿ “Úÿíóá” ãàç äÿùëèçèíèí òÿìÿëèíèí ãîéóëìàñûíà ùÿñð îëóíìóø òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿ Áþéöê Áðèòàíèéà âÿ Øèìàëè Èðëàíäèéà Áèðëÿøìèø Êðàëëûüûíûí òèúàðÿò âÿ èíâåñòèñèéàëàð öçðÿ äþâëÿò íàçèðè Ëîðä Ëèâèíãñòîí äà èøòèðàê åäèá. Áöòöí áóíëàð Áðèòàíèéàíûí Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûüà âåðäèéè éöêñÿê þíÿìèí ýþñòÿðèúèñèäèð. Ãåéä åòìÿê éåðèíÿ äöøÿð êè, èêè þëêÿíèí èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíèí ìþùêÿìëÿíìÿñèíäÿ 2009-úó èëäÿ éàðàäûëàí Áðèòàíèéà-Àçÿðáàéúàí Áèçíåñ Øóðàñûíûí ôÿàëèééÿòèíèí äÿ ÿùÿìèééÿòè áþéöêäöð. Øóðà ìöòÿìàäè îëàðàã Ëîíäîíäà áèçíåñ òÿäáèðëÿðè êå÷èðèð, Áðèòàíèéà øèðêÿòëÿðèíèí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿðëÿðèíè òÿøêèë åäèð. Áåëÿëèêëÿ, ùàçûðäà Àçÿðáàéúàíäà ÷îõëó ñàéäà áþéöê, îðòà âÿ êè÷èê Áðèòàíèéà øèðêÿòëÿðè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Áó øèðêÿòëÿðèí ÿêñÿð ùèññÿñè íåôò âÿ ãàç ñàùÿñèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðñÿ äÿ, áó ÿìÿêäàøëûã ñîí èëëÿðäÿ ïÿðàêÿíäÿ ñàòûø, èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðû, ëàéèùÿëÿðèí èäàðÿ îëóíìàñû, ìàëèééÿ-áàíê õèäìÿòëÿðè âÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû êèìè ñàùÿëÿðÿ äîüðó ýåíèøëÿíèð. Áó ýöí Àçÿðáàéúàíûí ìîäåðíëÿøìÿñèíäÿ Áðèòàíèéà òÿúðöáÿñè âÿ ñÿíàéåñèíèí èìêàíëàðûíäàí èñòèôàäÿ îëóíóð âÿ ùå÷ äÿ òÿñàäöôè äåéèëäèð êè, ïàéòàõò Áàêûäà àïàðûëàí áèð ñûðà òèêèíòè ëàéèùÿëÿðè, ìÿùç Áðèòàíèéàíûí ìÿñëÿùÿò÷è âÿ ëàéèùÿ èäàðÿåòìÿ øèðêÿòëÿðè òÿðÿôèíäÿí èäàðÿ îëóíóð. Áþéöê Áðèòàíèéà âÿ Øèìàëè Èðëàíäèéà Áèðëÿøìèø Êðàëëûüûíûí òèúàðÿò âÿ èíâåñòèñèéàëàð öçðÿ äþâëÿò íàçèðè Ëîðä Ëèâèíãñòîíóí ãåéä åòäèéè êèìè, Áðèòàíèéà øèðêÿòëÿðè Àçÿðáàéúàíäà áèðáàøà õàðèúè ñÿðìàéÿíèí ÿí áþéöê ìÿíáÿ- èøòèðàê ö÷öí éåð ãàçàíàúàã. Éàðûøëàðûí ÿí éöêñÿê äÿðÿúÿëè áîêñ÷óëàðû òÿìñèë åòäèêëÿðè Ìèëëè Îëèìïèéà êîìèòÿëÿðè àäûíäàí “Ðèî-2016”äà èøòèðàê ùöãóãó ãàçàíàúàãëàð. Ýöëÿø öçðÿ àâðîïàëû èäìàí÷ûëàð âÿ Ìèëëè Îëèìïèéà êîìèòÿëÿðè “Ðèî-2016” ö÷öí òÿñíèôàò ïðîñåñèíèí áèð ùèññÿñè êèìè, “Áàêû-2015” Àâðîïà Îéóíëàðûíäà èøòèðàê åòìÿëèäèðëÿð. “Áàêû-2015”èí èäìàí øþáÿñèíèí äèðåêòîðó Ïèðñ Î’Êàëëàùàí äåéèá: “Àâðîïà ôåäåðàñèéàëàðû “Áàêû2015” êîíñåïñèéàñûíûí òàìàìèëÿ òÿðÿôäàðûäûð. Ïðîãðàìûìûçûí 16 Îëèìïèéà èäìàí íþâöíäÿí 11-íÿ íþâáÿòè Îëèìïèéà Îéóíëàðûíäà èøòèðàê ö÷öí òÿñíèôàò èìêàíëàðûíûí âåðèëìÿñè Áàêûäà äöíéà ìèãéàñëû éàðûøëàðûí îëàúàüûíà èøàðÿäèð. Èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíûí ÿí ìÿøùóð èäìàí íþâëÿðè àðàñûíäà áîêñ âÿ ýöëÿø äÿ îëàúàã. Îäóð êè, èäìàí÷ûëàðûí ÷îõóíóí “Ðèî-2016”éà äîüðó éîëëàðûíà ìÿùç áóðàäàí áàøëàéàúàãëàðûíû áèëìÿê ÷îõ õîøäóð”. “Ðèî-2016” ö÷öí òÿñíèôàò èìêàíëàðû òÿêëèô åäÿí 11 èäìàí íþâöíÿ îõàòìà, éöíýöë àòëåòèêà, áîêñ, âåëîñèïåä èäìàíû, àòûúûëûã, öçýö÷öëöê, ñòîëöñòö òåííèñ, òàåêâîíäî, òðèàòëîí, ýöëÿø âÿ âîëåéáîë äàõèëäèð. www.yeniazerbaycan.com ìàèë@yeniazerbaycan.úîì Öíâàí: Áàêû - AZ-1000, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ - 66 Òåëåôîíëàð: 498-78-03, 498-82-21 498-81-24, 498-19-84 Äöíÿí “Åõúåëñèîð Ùîòåë Áàêó” ùîòåëèíäÿ “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ-íèí 10 èëëèê éóáèëåéèíÿ ùÿñð îëóíìóø ìÿòáóàò êîíôðàíñû êå÷èðèëèá. Ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ-íèí Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí ñÿäðè Ìöñåéèá ßëèéåâ, Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí ñÿäð ìöàâèíè Îðõàí Ìÿììÿäîâ, Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí öçâëÿðè - Ðàìèë Àáäóëëàéåâ âÿ Àçÿð Ôÿðÿúîâ èøòèðàê åäèáëÿð. Æóðíàëèñòëÿð ãàðøûñûíäà ÷ûõûø åäÿí Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí ñÿäðè Ìöñåéèá ßëèéåâ áèëäèðèá êè, 2014-úö èëäÿ þç ôÿàëèééÿòèíèí 10 èëèíè òàìàìëàéàí “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ þòÿí ìöääÿò ÿðçèíäÿ úèääè áèð èíêèøàô éîëó êå÷èá âÿ èíêèøàô åòìÿêäÿ îëàí ñûüîðòà ñåêòîðóíäà þç éåðèíè òóòóá. Øèðêÿò éàëíûç Áàêû øÿùÿðèíäÿ äåéèë, åéíè çàìàíäà, Àçÿðáàéúàíûí øèìàë, úÿíóá, ãÿðá ðåýèîíëàðûíû ÿùàòÿ åòìÿêëÿ ÿíÿíÿâè ñûüîðòà íþâëÿðèíè ìöøòÿðèëÿðèíÿ òÿêëèô åäèð. “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ Àçÿðáàéúàíûí ñûüîðòà ñåêòîðó èëÿ éàíàøû, äöíéàíûí áèð ñûðà àïàðûúû ñûüîðòà øèðêÿòëÿðè âÿ áðîêåðëÿðè èëÿ úèääè ÿìÿêäàøëûã åäèð. Øèðêÿò þëêÿíèí èãòèñàäè èíêèøàô òåìïèíÿ óéüóí îëàðàã äàâàìëû øÿêèëäÿ þç ôÿàëèééÿòèíè òÿùëèë åäèð âÿ éåíèëèêëÿðè òÿòáèã åäÿðÿê úÿìèééÿòèí èíêèøàôûíà öìóìè òþùôÿ âåðèð. Ïåøÿêàðëûã âÿ èííîâàòèâ éàõûíëàøìàíû þçöíöí ÿñàñ ïðèíñèïëÿðè êèìè ìöÿééÿí åäÿí øèðÈndeks: 67100 Lisenziya: N-B-317 Òèðàæ: 6074 “Êàïèòàë Áàíê”ûí Íÿðèìàíîâ ðàéîí ôèëèàëû ù/ù - 33080019443900419109 êîä - 200093 ÂÞÅÍ - 1500486601 êÿòäÿ ÿñàñÿí ýÿíúëÿð ÷àëûøûð âÿ äàèì ãàáàãúûë òÿúðöáÿäÿí ôàéäàëàíìàãëà øèðêÿòèí èíêèøàôûíû òÿìèí åäèðëÿð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ áó éóáèëåéèíè þç èøèíè áèëÿí âÿ èääèàëû ïåøÿêàðëàðëà ãåéä åäèð. Áóíóíëà áàüëû îëàðàã, øèðêÿò èøèíè áèëÿí âÿ èääèàëû èíñàíëàðû úÿìèééÿòÿ òàíûòìàã, îíëàðà äÿñòÿê îëìàã âÿ þíÿ ÷ûõàðìàã ìÿãñÿäèëÿ “Ìÿí èøèìè áèëèðÿì!” àäëû êàìïàíèéàéà ñòàðò âåðèð. Ìÿëóìàò ö÷öí áèëäèðÿê êè, “ÀòàÙîëäèíý” Øèðêÿòëÿð Ãðóïóíà äàõèë îëàí “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ 2004-úö èëäÿí ñûüîðòà ñåêòîðóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Íèçàìíàìÿ êàïèòàëû 10 ìèëéîí ìàíàò îëàí øèðêÿò 22 êþíöëëö âÿ 4 èúáàðè ñûüîðòà íþâö öçðÿ ìöøòÿðèëÿðèíÿ õèäìÿò ýþñòÿðèð âÿ åéíè çàìàíäà, òÿêðàð ñûüîðòà ôÿàëèééÿòèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí ëèñåíçèéàéà ìàëèêäèð. Èúáàðè Ñûüîðòà Áöðîñóíóí òÿñèñ÷èñè âÿ èøòèðàê÷ûñûäûð. Ùÿì÷èíèí, øèðêÿò Àçÿðáàéúàí Ñûüîðòà÷ûëàð Àññîñèàñèéàñûíûí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ñàùèáêàðëàð Òÿøêèëàòëàðû Ìèëëè Êîíôåäåðàñèéàñûíûí, Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ Èøàäàìëàðû Áèðëèéèíèí âÿ Àçÿðáàéúàí Ðèñê Ïåøÿêàðëàðû Àññîñèàñèéàñûíûí öçâöäöð. “ÀòàÑûüîðòà” ÀÑÚ-íèí õèäìÿò øÿáÿêÿñèíÿ öìóìèëèêäÿ 18 ôèëèàë, íöìàéÿíäÿëèê âÿ ñàòûø îôèñè äàõèëäèð. éèäèð. Ãîíàã äåéèá êè, íåôò âÿ ãàç ñàùÿñè äàõèë îëìàãëà 500-äÿí àðòûã Áðèòàíèéà øèðêÿòè áóðàäà ÷àëûøûð âÿ ýÿëÿúÿêäÿ áó ðÿãÿìè àðòûðìàã íèééÿòèíäÿéèê. Òÿáèè êè, Áþéöê Áðèòàíèéà Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè âÿ èíôðàñòðóêòóðóí éàõøûëàøäûðûëìàñû ö÷öí åíåðæèäÿí áàøãà, äèýÿð ñàùÿëÿðÿ äÿ ñÿðìàéÿ ãîéóð. Áó ìÿãàì îêòéàáðûí 2-äÿ Èãòèñàäèééàò âÿ Ñÿíàéå Íàçèðëèéèíèí äÿñòÿéè âÿ Àçÿðáàéúàíäà Èõðàúûí âÿ Èíâåñòèñèéàëàðûí Òÿøâèãè Ôîíäóíóí (ÀÇÏÐÎÌÎ) òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ êå÷èðèëÿí Àçÿðáàéúàí-Áþéöê Áðèòàíèéà áèçíåñ ôîðóìóíäà äà âóðüóëàíûá. Òÿäáèðäÿ ùÿð èêè òÿðÿôäÿí ðÿñìè øÿõñëÿðëÿ éàíàøû, ñÿíàéå, òÿùñèë, êîììóíèêàñèéà, êîíñàëòèíã âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 60-äàí ÷îõ èø àäàìû èøòèðàê åäèá. ÀÇÏÐÎÌÎ-íóí ðÿùáÿðè Ðöôÿò Ìÿììÿäîâ èøòèðàê÷ûëàðà Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû, þëêÿìèçèí Áþéöê Áðèòàíèéà èëÿ òèúàðÿò-èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíÿ äàèð ìÿëóìàò âåðèá. Ãåéä åäèëèá êè, þëêÿìèçäÿ óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ñîñèàë-èãòèñàäè ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ äàâàìëû èãòèñàäè èíêèøàô âÿ ìàêðîèãòèñàäè ñàáèòëèê òÿìèí îëóíóá, ÿëâåðèøëè áèçíåñ âÿ èíâåñòèñèéà ìöùèòè éàðàäûëûá. Ðöôÿò Ìÿììÿäîâ Áþéöê Áðèòàíèéà èø àäàìëàðûíû áó èìêàíäàí éàðàðëàíìàüà, Àçÿðáàéúàí ñàùèáêàðëàðû èëÿ ôÿàë ÿìÿêäàøëûüà äÿâÿò åäèá. Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Òèúàðÿò âÿ Èíâåñòèñèéà Äåïàðòàìåíòèíèí áåéíÿëõàëã òèúàðÿò ìöøàâèðè Ìàðê Ùèãèíñ èø àäàìëàðû àðàñûíäà êå÷èðèëÿí ýþðöøëÿðèí âÿ áèçíåñ ôîðóìëàðûí ÿùÿìèééÿòèíè ãåéä åäèá, áèðáàøà òÿìàñëàðûí èãòèñàäè ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôûíà, åëÿúÿ äÿ éåíè ÿëàãÿëÿðèí ãóðóëìàñûíà òþùôÿ âåðÿúÿéèíè áèëäèðèá. Áèçíåñ ôîðóìóíäà ÀÇÏÐÎÌÎ-íóí íöìàéÿíäÿñè Àçÿðáàéúàíûí áèçíåñ ìöùèòè âÿ èíâåñòèñèéà èìêàíëàðûíà, áðèòàíèéàëû èø àäàìëàðû èñÿ òÿìñèë åòäèêëÿðè øèðêÿòëÿðèí ôÿàëèééÿòèíÿ äàèð òÿãäèìàòëàðëà ÷ûõûø åäèáëÿð. Íàäèð ÀÇßÐÈ “Íàð Ìîáèëå” ìîáèë îïåðàòîðó “Áàêû Òàêñè” ÌÌÚ èëÿ ÿìÿêäàøëûã åäÿúÿê “Íàð Ìîáèëå” òèúàðÿò íèøàíû èëÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí “Àçåðôîí” øèðêÿòè âÿ “Áàêû Òàêñè” ÌÌÚ àðàñûíäà àíëàøìà ìåìîðàíäóìó èìçàëàíûá. Ðàçûëàøìàéà ÿñàñÿí, “Àçåðôîí” øèðêÿòè ìþâúóä òåëåêîììóíèêàñèéà áàçàðû øÿðàèòèíè, ùÿì÷èíèí, ýÿëÿúÿê òÿðÿôäàøëûã ïåðñïåêòèâëÿðèíè íÿçÿðÿ àëàðàã, “Áàêû Òàêñè” ÌÌÚ-íèí ÿìÿêäàøëàðûíû ÝÑÌ ìîáèë ðàáèòÿ õèäìÿòè, “ìè-ôè” ìîáèë èíòåðíåò õèäìÿòè âÿ ìöøòÿðÿê ìàðêåòèíã õèäìÿòè èëÿ òÿìèí åäÿúÿê. Áóíäàí ÿëàâÿ, ìöøòÿðèéþíöìëö éàðäûì òÿìèí åòìÿêëÿ, “Àçåðôîí” øèðêÿòè “Áàêû Òàêñè” ö÷öí èëêèí ìÿñëÿùÿò÷è, åëÿúÿ äÿ, åòèáàðëû âÿ ñòðàòåæè òÿðÿôäàø øÿêëèíäÿ ÷ûõûø åäÿúÿê, ìîáèë òåõíîëîýèéàëàðà, áó ñàùÿäÿ èííîâàñèéà âÿ éåíèëèêëÿðÿ äàèð þç ìÿñëÿùÿò õèäìÿòèíè ýþñòÿðÿúÿê. Øèðêÿòäÿí âåðèëÿí ìÿëóìàòäà ãåéä îëóíóð êè, Àçÿðáàéúàí ïàéòàõòûíûí éåíè ñèìâîëëàðûíäàí áèðèíÿ ÷åâðèëìèø “Áàêû Òàêñè” èëÿ èìçàëàíìûø áó ðàçûëàøìàäàí ìÿìíóí ãàëàí “Àçåðôîí”óí áàø èúðà÷û äèðåêòîðó Êåíò Ìàêíèëè ïàéòàõò ñàêèíëÿðèíè âÿ ãîíàãëàðû êåéôèééÿòëè òàêñè õèäìÿòè èëÿ òÿìèí åäÿí “Áàêû Òàêñè” ÌÌÚ-íèí ôÿàëèééÿòèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá, ýÿëÿúÿêäÿ ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿêè ýåíèø ÿìÿêäàøëûüûí òÿìÿëèíèí, ìÿùç áó ýöí ãîéóëäóüóíó õöñóñè ãåéä åäèá. “Áàêû Òàêñè” ÌÌÚ-íèí áàø äèðåêòîðó Ñÿèä Ùöñåéíîâ èñÿ, þç íþâáÿñèíäÿ, ãûñà ìöääÿòäÿ èíêèøàô åòìèø, àáóíÿ÷èëÿðèí ðÿüáÿòèíè ãàçàíìûø âÿ éåðëè áàçàðäà þçöíÿìÿõñóñ éåð òóòìóø “Íàð Ìîáèëå” èëÿ ÿìÿêäàøëûãäàí ìÿìíóíëóüóíó èôàäÿ åäèá. ÍÀÄÈÐ Èíôîðìàñèéà ìÿíáÿëÿðèìèç: “ÀçÿðÒÀú”, “ÀÏÀ”, “Àçàäèíôîðì”, “ÀññÀ-Èðàäÿ”, “ÑÈÀ” Ãÿçåò “Éåíè Àçÿðáàécàí”ûí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëûá, ñÿùèôÿëÿíèá âÿ “Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá. Ñÿëèì ËÎÜÌÀÍÎÜËÓ Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð Áóðàõûëûøà ìÿñóë: Çàùèä ÈËÙÀÌÎÜËÓ
© Copyright 2025 Paperzz
