+ (W

2014
BU ÖZELLİKLER NELERDİR?
NASIL BELİRLENİRLER?
NASIL RAPORLANIRLAR?
• Donma-Çözülme
direnci
• Aşınma dayanımı
• Asidik ve bazik
ortamlarda
dayanıklılık vb.
TERMİK VE AKUSTİK ÖZELLİKLER
• Basınç Dayanımı
• Eğilme Dayanımı
• Sertlik
• Çekme dayanımı
• Çarpma dayanımı
• Elastisite modülü vb.
DAYANIKLILIK ÖZELLİKLERİ
MEKANİK ÖZELLİKLER
FİZİKSEL ÖZELLİKLER
• Birim Hacim
Ağırlık
• Yoğunluk
• Özgül ağırlık
• Porozite
• Kompasite
• Su emme vb.
• Termik genleşme
özelliği
• Termik iletkenlik
katsayısı
• Ses yutma
katsayısı
Malzemelerin çoğunda değişik tür ve büyüklükte, açık yada kapalı boşluklar
bulunmaktadır. Şekil “a” da görülen temsili boşluklardan bazıları açık yani gözle
görülebilen bazıları ise kapalı ve malzemenin iç yapısında bulunan boşluklardır. Bu
boşluklar malzemenin su emme, kılcal geçirimlilik gibi bazı fiziksel özellikleri üzerinde
de önemli rol oynarlar. Şekil “b” de ise malzemenin idealize edilmiş temsili bir biçimi
görülmektedir.
Malzemelerin tüm boşluklarını da içeren ve her bir “birim hacimlik” malzeme
parçasına denk gelen ağırlığa birim ağırlık yada birim hacim ağırlık denir. Birim hacim
ağırlık değeri aşağıdaki şekilde hesaplanır.
Burada;
Δ = Birim hacim ağırlığı (gr/cm3)
P = Cismin kuru halde ağırlığı (gr)
V = Malzemenin toplam hacmi (cm3)
Vb = Malzeme bünyesindeki boşlukların hacmi (cm3)
Vb = Malzeme bünyesindeki boşlukların hacmi (cm3)
Birim hacim ağırlık malzemelerde çok farklı değerler alabilir. Bunun nedeni her
malzemede farklı boyutlarda boşlukların var olmasıdır.
Pomza taşı birim ağırlık
700-750 (gr/dm3)
Normal kırmataş birim ağırlık
1350-1500 (gr/dm3)
Birim ağırlık değeri malzemelerin boşluk yapıları ve buna bağlı olarak yalıtım
özellikleri hakkında da fikir verir. Örneğin aşağıda görülen örneklerde gaz beton birim
hacim ağırlıkları açısından tuğla ile kıyaslandığında yalıtım kabiliyeti, işçilik ve deprem
güvenliği açısından daha tercih edilebilir görünmektedir.
Blok tuğla birim ağırlık
650 (gr/dm3)
Gaz beton birim ağırlık
350 (gr/dm3)
ÖZGÜL AĞIRLIK:
Malzemenin tüm boşlukları çıktıktan sonra tartımla belirlenen ağırlığının malzemenin
dolu kısımlarının hacmine oranı olarak aşağıdaki şekilde belirlenebilir;
δ = W/ Vd veya δ = W/ (V-Vb)
Burada;
δ = Özgül ağırlık
W = Cismin kuru halde ağırlığı (gr)
V = Malzemenin toplam hacmi (cm3)
Vb = Malzeme bünyesindeki boşlukların hacmi (cm3)
Vd = Malzeme bünyesindeki doluların hacmi (cm3)
ÖZGÜL AĞIRLIK:
Özgül ağırlığın saptanmasında karşımıza çıkan en önemli problem, malzemenin gerçek
boşluksuz katı hacminin bulunmasıdır. Burada özgül ağırlığın belirlenmesi için İnşaat
Mühendisliğinin önemli malzemelerinden olan agregalar ele alınacaktır. Agregalarda
iri (çapı yaklaşık 4mm +) veya ince (çapı 0-4 mm) boyutlu olması özgül ağırlık
belirlemedeki yöntemi etkilemektedir.
İri agrega
İnce agrega
• Tel sepet kullanılarak
• Piknometre kullanılarak
İri Agreganın özgül ağırlığı bulunmak istendiğinde;
Malzeme önce kuru yüzeyli suya doygun hale getirilerek tartılır ve kaydedilir (WKYD)
Malzeme özgül ağırlık tel sepetine konulan su içerisine daldırılır ve tartılır (WSUDA)
Malzeme etüve konularak kurutulur ve tartılır (WKURU)
Malzemenin boşluksuz tam hacmi = (WKYD) - (WSUDA) şeklinde belirlenir.
Kuru Yüzey Doygun
Özgül Ağırlık
Kuru Özgül Ağırlık
Görünür Özgül
Ağırlık
İnce Agreganın özgül ağırlığı bulunmak istendiğinde;
Malzeme önce kuru yüzeyli suya doygun hale getirilerek tartılır ve kaydedilir (WKYD)
Kullanılan piknometre üzerinde işaretlenmiş çizgi seviyesine kadar su ile doldurulup
tartılır (WP+SU)
Kullanılan piknometreye belirli bir miktar (örn. 150 gr.) ince agrega katılarak işaretli
seviyeye kadar su doldurulup tartılır (WP+SU+AGREGA)
İnce agrega ve su karışımı sallanarak hava kabarcıklarının karışımdan uzaklaşması
sağlanır. Hava kabarcıklarını tahliye etme işlemi vakumla özel işlem uygulanarak da
yapılabilir.
Malzeme etüve konularak kurutulur ve tartılır (WKURU)
Malzemenin boşluksuz tam hacmi = (WKYD) + (WP+SU) - (WP+SU+AGREGA)
İnce Agreganın özgül ağırlığı bulunmak istendiğinde;
Malzemelerde su emme kapasitesini belirlerken;
Malzemenin suya doymuş ağırlığı (WKYD) ile kuru ağırlığı (WKURU) arasındaki farkın
kuru ağırlığına oranının yüzde olarak değeri malzemenin ağırlıkça su emme yüzdesini
ifade eder ve aşağıdaki şekilde formülize edilebilir..
Malzemelerdeki bahsedilen özellikler hakkında şu önemli noktaları vurgulamak
faydalı olacaktır;
Özgül ağırlık, dolu hacme göre hesaplandığı için daima birim hacim ağırlıktan
büyüktür.
Boşluksuz bir malzemede ise birim hacim ağırlık ve yoğunluk birbirine eşittir
Örneğin inşaat çeliği
Metrik sistemde yoğunluk ve özgül ağırlık boyut farkı dışında aynı değerdedir.
Malzemeler için özgül ağırlıklar arasında her zaman şu ilişki vardır,
Porozite (p);
Malzemede bulunan boşluk hacminin malzemenin tüm hacmine oranıdır.
Kompasite (k) ise;
Malzemenin dolu kısmının hacminin malzemenin tüm hacmine oranı olarak tanımlanır.
Örnek;
Boyutları 6*11*23 cm olan bir tuğla numunesi kuru olarak tartıldığında 2400 gr
geliyor. 24 saat su içerisinde bırakılarak su emme işlemine maruz bırakıldıktan sonra
havada tartıldığında 2800 gr geliyor. Bu tuğladan bir parça alınarak öğütüldükten
sonra 0,1 mm’lik elekten eleniyor ve geçen tozdan hassas olarak tartılıp alınan 50
gr.lık miktarın dolu hacmi piknometre yardımıyla 17,5 cm3 bulunuyor. Buna göre
tuğlanın;
a-) Birim ağırlığını,
b-) Özgül ağırlığını,
c-) Porozitesini,
d-) Kompasitesini,
e-) Su emmesini bulunuz ??
KAYNAKLAR
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kamile
TOSUN FELEKOĞLU kişisel ders notları
Pamukkale Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN
kişisel ders notları
Osmangazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlker Bekir
TOPÇU Çözümlü Yapı Malzemesi Problemleri kitabı
Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç.
Dr. Osman ŞİMŞEK Beton Bileşenleri ve Beton Deneyleri kitabı

Download Report