İNOVASYON - Dr. Aykan Candemir

İNOVASYON
Başarı Hikayeleri - 1
Arçelik’in, geleneksel Türk Kahvesi
Makinesi Telve, dünyanın en
prestijli ödüllerinden biri olan iF
Tasarım Ödülü’nü aldı. Telve, 2005
yılı ürün tasarımı kategorisinde,
endüstriyel tasarım alanında ödüle
layık görüldü. Ürün, kullanış
kolaylığı ve getirdiği yenilikler
sayesinde büyük başarı sağladı.
Başarı Hikayeleri - 2
1986’da Tuzla’da kurulan Yonca-Onuk,
teknolojik yenilik çalışmalarıyla geliştirdiği ileri
kompozit malzemelerden üretilen hızlı
tekneleriyle alanında dünyanın en iyileri
arasına girdi. Böylelikle, bir firmanın
sektöründe ulaşabileceği en üst konuma,
standart belirleyiciliğe yükseldi.
Başarı Hikayeleri - 3
Türkiye’nin ilk çevrimiçi (online) yemek sipariş
sitesi olan “yemeksepeti.com”dan binlerce
insan faydalanmakta. Sitede siparişler
tamamen etkileşimli bir ortamda
gerçekleşiyor. Bilişim teknolojilerinin
son imkânları ile desteklenerek hata
payı sıfıra yaklaştırılan yemeksepeti.com’da
verilen bir siparişin en kısa zamanda ve en
doğru şekilde kullanıcıya ulaştırılması
sağlanıyor.
Başarı Hikayeleri - 4
1993’te kurulan Goldaş’ın
geliştirdiği bilgisayar destekli
tasarım ve üretim sistemi, rekabet
üstünlüğünü, ürün ve süreçlerde
yaptığı değişiklikler sonucu küresel
bir şirket olma yolunda gösterdiği
çabalarla koruyor.
Başarı Hikayeleri - 5
Arçelik, 1998 yılında adapte ederek kullanmaya
başladığı ürün, hizmet ve
süreçleri iyileştirmeyi hedef alan
6 Sigma yöntemi sayesinde,
2004 yılı sonuna kadarki
dönemde yaklaşık 14 milyon
avro’luk kazanç elde etti.
Başarı Hikayeleri - 6
Filiz Gıda’nın bir çalışması sonucu,
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi
ile geliştirip ürettiği Filiz Fizi’nin farklı
şekilleri ve ambalajları bulunuyor.
Çocukların günlük besin
ihtiyaçlarının neredeyse tamamını
içeren ürün, bu sayede hedef
kitlenin (çocukların ve çocuklu
ailelerin) ilgisini çekme ve
rakiplerinin önüne geçme
avantajını yakalıyor.
Başarı Hikayeleri - 7
İpek Kağıt’ın, mevcut ürünlerde yaptığı yaratıcı
değişiklikler, getirdiği ticari başarıyla kıyaslandığında
oldukça küçük çaplı kalıyor. Kağıt mendil sözcüğüyle
özdeşleşmiş olan Selpak’ın “cep” boyu bunun güzel
bir örneği. Mendilin yaprak boyutunda ve sayısında
bir değişilik yapılmadan, yalnız
katlama biçimi değiştirilerek, paketin
boyutu küçültülmüş oldu. SelpakCep,
yeni boyutu ve pratikliği ile müşterilerin
daha çok tercih ettiği bir ürün halini aldı.
Ortak Nokta
Peki bu başarı hikayelerinin arkasında yatan
ortak nokta nedir?
İnovasyon
“Bir yenilik, işletme içi uygulamalarda, işyeri
organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni
veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün
(mal veya hizmet) veya süreç, yeni bir
pazarlama yöntemi ya da yeni bir
organizasyonel yöntemin gerçekleşmesidir.”
Oslo Kılavuzu/OECD, AB - 2005
İnovasyon Nedir, Ne Değildir?
• İnovasyon tek başına buluş (icat) değildir.
• İnovasyon tek başına Ar-Ge demek
değildir.
• İnovasyon sürekliliği olan bir faaliyettir.
• İnovasyon bütünsel bir faaliyettir.
İşe Yarar Yenilik
Yıpranma Sendromu
• Yaşayan her varlık gibi şirketler de zaman içinde
yıpranıyor. Şirketler için yıpranmanın en güçlü
işareti rekabet avantajını yitirmek. Bir kez rekabet
avantajını yitiren doğrudan müşteri kaybına
uğruyor. Sonrasında da zincirleme olarak yıpranma
devam ediyor. Pazar payı ve itibar kaybı da
beraberinde geliyor.
Yıpranma Sendromu
• Bir sektörde müşteri, çalışan ve tedarikçi sirkülasyon
oranları da yıpranmanın en önemli göstergeleri. Bu
oranlar baz alındığında uzmanlara göre yüksek risk
grubunda perakende, bilişim, telekom, otomotiv,
turizm, hızlı tüketim, havayolları ve ilaç sektörleri
var. Farklı alanlardaki yıpranmanın önlenmesi için
uzmanların tavsiyesi ise rehavete kapılmadan her
zaman yenilik peşinde koşmak, müşteri ve çalışanı
yakın takibe almak.
Kritik Öncü Göstergeler
• Rekabet avantajı ve müşteri kaybının ardından
yıpranmanın görüldüğü diğer kritik noktalar ise ürün
portföyü, pazar payı, kârlılık, tedarik sistemi,
teknoloji, insan kaynağı ve marka değeri olarak
sıralanıyor.
• Ürün portföyünün artık eskimeye başlaması, yeni
piyasaya sunulan ürünlerin de talebe ihtiyaç
veremeyecek düzeyde olması şirkette yıpranmanın
öncü göstergelerinden biri kabul ediliyor.
• Finansal tablolarda kârlılığın düşüşe geçmesi de
durumun ne kadar vahim olduğunun rakamlara
yansıyan boyutu olarak gösteriliyor.
Yenileme Formülü (Rowan
Gibson)
1-Kuralları Gözden Geçirin
Bu stratejide ilk adımı var olan kuralları gözden
geçirmek. Bunun için de kabul edilen her şey yeniden
sorgulanmalı. Sektörde başarıyı neyin getirdiği ortaya
konmalı. Genelde her sektörde yerleşmiş ve devleşmiş
birtakım şirketler ve onların koyduğu kurallar vardır.
Burada önemli olan sektörü kör eden bu kuralların
üstesinden gelmek, sürekli olarak gelenekselleşmiş
olanı aşmaya çalışmak. Böylelikle şirketler yeni
kuralları, yeni yapıları, yeni teklifleri ve yeni rekabet
alanlarını yaratabilir.
Yenileme Formülü (Rowan
Gibson)
2-Trendleri Belirleyin
Stratejinin ikinci adımı trendleri belirlemek. Hiç göz
önünde bulunmayan unsurları ortaya çıkararak
oyunun kuralını değiştirebilecek ana noktaları
keşfetmeye çalışmak bugünün rekabet dünyasında
oldukça kritik. Her şirketin devamlılığı sağlamak için
trendler ve onlara yön veren gelişmeleri gözlemesi
önemli bir meydan okuma. Şirketler bu noktaları
kullanarak geleceğin kendilerine yön vermesine izin
vermek yerine kendi geleceklerine yön verebilir.
Yenileme Formülü (Rowan
Gibson)
3-Yetenek Şirketi Olun
Üçüncü adım kaynakları artırmak. Bu şirketi belli bir
sektörde faaliyet gösteren ürün ve hizmetler şirketi
yerine yetenek ve varlık portföyü olarak
değerlendirmekle başlıyor. Böylelikle şirket var olan iş
modelindeki yetenek ve varlıklarını geliştirebilir.
Geleceğin büyüme fırsatlarını yakalayabilir.
Yenileme Formülü (Rowan
Gibson)
4-İhtiyaçları Müşteriden Önce Gör
Dördüncü adım ise ihtiyaçları anlamak. Burada ana
nokta müşterinin beynindekini okumak, ortaya
çıkmamış ihtiyaçları belirlemek. Sadece rakipten
önce değil, müşterinin kendisinden önce ihtiyaçlarının
farkına varmak şirketi geleceğe taşımak konusundaki
en önemli araçlardan.
Steve Jobs
“İnovasyon ne kadar Ar-Ge bütçesine sahip
olduğunuz ile ilgili değildir. Apple Mac’i ürettiğinde,
IBM Ar-Ge ye Apple’dan en az 100 kat daha fazla
para harcamaktaydı. İnovasyon, parayla değil; sahip
olduğunuz insanların tutum ve davranışları, şirketi nasıl
yönettiğiniz ve bu felsefeyi ne kadar içselleştirdiğinizle
ilgili bir iştir.”
İnovasyon özünde bir değişim yönetimidir. Hangi işe
inovatif gözlerle bakarsanız o işte mutlaka
değiştirilmesi gereken bir şeyler bulursunuz. Aslında
değişimin herkesi ürküten bir yanı da vardır. Her
değişim, çalışanların konfor alanlarını, alışkanlıklarını
zorlar. Değişimi yönetmek insanların bu kaygılarını,
endişelerini de yönetmeyi gerektirir. Her değişimde
açık ya da örtülü bir muhalefet oluşur. Yönetimin
görevi, bu muhalefet ortamını giderecek bir güven
iklimi yaratmak olmalıdır.
Tom Peters inovasyonu şirketin kültürü, rutin hayatının
doğal bir parçası haline getirebilmenin tek yolunun
şirket içindeki “hükümranlıkları” yıkmak, sorumlulukları
dağıtmak, binlerce fikrin, yepyeni iş yapış biçimlerinin,
değişik üslupların ortaya çıkması ve yeşermesini
sağlayacak bir iklim yaratmak olduğunu vurgular.
Şirketlerin inovatif bir yapıya kavuşmaları için, Tom
Peters’in önerileri şunlardır:
1. Tom Peters, şirketin Hint kültüründen esinlenerek, eş
zamanlı olarak “yaratma”, “koruma” ve “yok etme”
becerilerine sahip olması gerektiğini söyler. Peters’a
göre bu taban tabana zıt gbi görünen üç kuvvet aynı
anda çalıştığında son derece yaratıcı ve dinamik bir
ortam oluşur.
Bir şirkette yenilikçi yöntemlere yer açmalı, bunu yanı
sıra şirkete ayak bağı olan anlayışlar da yok edilebilmeli
ama değişim adına her şeyi kökten söküp atma yoluna
da gidilmemelidir. Eğer bu üçü aynı anda yapılıp şirket
içinde sürekli temiz kan akışı sağlanırsa o zaman son
derece renkli ve çok sesli bir şirket kültürü yaratılabilir.
2. Öte yandan Tom Peters, bir şirkette inovatif bir
kültürün yerleşmesinin, işlere ve görevlere bakış açısını
değiştirmekle mümkün olduğunu söyler. İnovasyonun
herkes tarafından benimsenmesi için önem derecesi,
büyüklüğü ne olursa olsun, istisnasız her “görevin”
yaratıcı ve değer üreten bir “proje” olarak ele
alınması gerekir.
Çalışanların işlerini bu anlayışla sahiplendikleri bir
ortamda rutin işler, canlı projelere dönüşür ve yaratıcı,
yenilikçi fikirlerin doğmasının yolu açılır. Yeni fikirler
ancak böyle bir ortamda inovasyona dönüşebilir.
Çalışanlar ancak bu anlayışla rutin işlerinden de
heyecan duyabilirler.
3.
İnovasyonun
bir
kültür
haline
gelip,
herkesçe
sahiplenilmesinde insan kaynaklarının da şüphesiz önemi
vardır. Çok renkli ve çok sesli ortamlar daha yaratıcıdır. Tom
Peters “evet efendim” diyenlerdense “kendi fikrini söyleyen”
insanların çoğunlukta olduğu ortamlarda daha inovatif
çözümler, yöntemler ortaya çıkacağını söyler.
Görevlerin, yukarıdan aşağıya tarif edilmediği; herkesin
kendinden bir şey katarak, sahiplenerek, gönüllü bir şekilde iş
yaptığı ortamlarda, çalışanlar da tam anlamıyla birer “iş
adamına”, “iş kadınına” dönüşürler. Bu da doğal olarak,
çalışanların kendi kendilerine yeten, inisiyatif alabilen, cesaretli
“girişimcilere” dönüşmesi demektir.
Böyle bir yönetim anlayışı her işi, en iyi iş ortaklarıyla, yaratıcı
bir proje haline getirirken, her çalışanı da o projenin lideri
haline getirir. Böyle bir ortam, hiç şüphesiz her kademede daha
kârlı, daha fazla değer yaratan işlerin yapılması anlamına gelir.
4. Yine Tom Peters’a göre inovasyonun bir şirketin ruhuna
işlemesi için, inovasyon performansının ölçülüp
ödüllendirildiği bir sistem kurulmalıdır. Ayrıca bu süreçte
olası hataların öğrenme vesilesi olarak kabul edilmesi
gerekir. Böyle bir ortam yaratıldığı takdirde, yaratıcı
fikirlerin inovatif iş modellerine dönüşmesi daha hızlı olur.
İnovasyon kültürünün şirketin DNA’sına işlemesi için
şirket içindeki gündelik hayatın bu anlayışla ilmek ilmek
örülmesi gerekir.
İnovasyon Türleri
• Ürün İnovasyonu
• Hizmet İnovasyonu
• Süreç İnovasyonu
• Pazarlama İnovasyonu
• Organizasyonel İnovasyon
Ürün İnovasyonu
• Farklı ve yeni bir ürünün geliştirilmesi
• Varolan bir üründe değişiklik, farklılık ve
yenilik yapılması
Ürün İnovasyonu Etkileşim Ağı
Pazarın ve
Toplumun
İhtiyaçları
Yeni Fikirler ve
Teknolojiler
Geliştirme
Üretim
Mevcut Bilgi ve
Teknoloji
Pazarlama
ve Satış
Pazar
Hizmet İnovasyonu
• Yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş bir
hizmet yaklaşımı
• Hizmetin sunum ve dağıtım sistemindeki
farklılık
• Hizmetin sunulmasında yeni
teknolojilerin
kullanılması
Süreç İnovasyonu
• Farklı yeni bir üretim veya dağıtım
yönteminin geliştirilmesi veya varolan
yöntemlerin iyileştirilip daha gelişkin hale
getirilmesi
Pazarlama İnovasyonu
• Yeni pazarlama yöntemlerinin ve yeni
pazarlama kanallarının geliştirilmesi, yeni
ambalaj ve boyutlama gibi yeniliklerin
geliştirilip uygulanması
Organizasyonel İnovasyon
• Yeni çalışma ve iş yapış yöntemlerinin
geliştirilmesi ya da varolan sistemlerin
firma şartlarına uyarlanarak kullanılması
İnovasyon Çeşitleri
Radikal ve Artımsal İnovasyon:
Radikal yenilikçilik, önceki durumu köklü bir
biçimde değiştirmek olarak ifade
edilmektedir. Artımsal yenilikçilik ise önceki
durumu tamamen değiştirmeyen, adım adım
gerçekleştirilen geliştirme ve iyileştirmeler
olarak ifade edilmektedir
Açık İnovasyon (Yenilikçilik)
İşletmelerin yeni fikirler ve yenilikçilik
konusunda tamamen kendi yaptıkları
araştırma, geliştirme ve analiz faaliyetleri
ile sınırlı kalmayıp müşterilerinden,
tedarikçilerinden ya da akademik dünyadan
yararlanarak uyguladıkları yenilikçiliktir.
Doğrusal İnovasyon
Yenilikçi fikir ve uygulamaların tamamen
işletme içinde yapılan araştırma, geliştirme
ve analizler sonucu elde edildiği
yenilikçiliktir.
Türkiye’de İnovasyon
• Ulusal İnovasyon Sistemi
• Ulusal İnovasyon Girişimi (UİG)
“YENİ” İNOVASYON
TÜRLERİ
1) Yıkıcı İnovasyon (Disruptive Inovation): En genel
tanımıyla ortaya çıktığı sektördeki rekabeti derinden
etkileyen, değiştiren hatta pazar payı pastasından büyük
pay alanları (eski ya da yeni fark etmez) ortadan
kaldıracak kadar pazarı alt-üst eden yeni inovasyon
türü. Buradaki en önemli nokta ise yıkıcı inovasyonun
çoğu zaman için sektör dışı rakipten gelmesidir.
• Örnek: Google Wallet. Ana işi (core business)
bankacılık ya da finans olmayan Google artık e-posta
gönderirken dosya ekler gibi (attachment) para
eklemeyi ve e-posta ile para göndermeyi sağlayan
yeni bir sistem geliştirmiş durumda. Ayrıntılı bilgi için:
http://www.google.com.tr/wallet/
“YENİ” İNOVASYON TÜRLERİ
2) Ters İnovasyon (Reverse Innovation): Bu kavram her ne kadar
inovasyonun Batı’dan (Avrupa-Amerika) Doğu’ya (Çin-Hindistan) olan
rotasının artık tersine döndüğünü işaret etmek için ortaya atıldıysa da
kendi içerisinde başka alt anlamlar da barındırmaktadır. Geçmiş
dönemde inovasyonun rotası şirketlerden müşteriye doğruydu, yani
sektörlerindeki lider Batılı şirketlerin ar-ge/ür-ge ekipleri geliştirdikleri yeni
ürün/hizmetleri yine batılı müşterilerinin beğenisine sunuyor ve iyi
sonuçlar elde etmeye çalışıyorlardı. Bugün ise gelişen teknoloji ve
iletişim imkânları sayesinde artık müşteriler (hem Batılı hem de Doğulu)
artan satın alma güçlerine de paralel şekilde arzu ettikleri ürün/hizmeti
firmalardan talep ediyor ve sonunda da elde ediyorlar. Bu açıdan
müşteriler inovasyon açısından firmaların önüne geçmiş durumda
denebilir. Özetle, inovasyonun rotası artık her açıdan tersine döndü,
artık doğudan batıya ve müşteriden şirkete doğru bir akış var.
• Örnek: Quirky. Bu şirket belli sektörlerdeki (ör: küçük ev aletleri ve
aksesuarları) müşteri ürün talep, öneri ve hatta tasarımlarını hayata
geçirip fikir sahibine de para kazanma şansı veriyor. Ayrıntılı bilgi
için: https://www.quirky.com/
“YENİ” İNOVASYON TÜRLERİ
3) Açık İnovasyon (Open Innovation): Ters inovasyonun hayata
geçmesini kolaylaştıran bir unsur olan açık inovasyon, şirketlerin kendi
websiteleri üzerinden ya da fikir evleri (idea center) üzerinden
müşterilerinin (mevcut ya da potansiyel) inovasyon önerilerini toplama
metodu olarak da adlandırılabilir.
• Örnek: Açık inovasyon. Türkiye merkezli bu şirket fikir önerisi
bekleyen firmalar ile öneri vermek isteyen tüketicileri bir araya
getiren bir platform şeklinde çalışıyor. Websitesi üzerinden yapılan
duyurulara (inovasyon çağrısı) fikir gönderildikten sonra yapılan
değerlendirme sonucunda para ödülü kazanılabiliyor. Ayrıntılı bilgi
için: http://www.acikinovasyon.com/
“YENİ” İNOVASYON TÜRLERİ
4) Sosyal İnovasyon (Social Innovation): Değişen iş hayatından ve
inovasyondan KSS (Kurumsal Sosyal Sorumluluk) projeleri de nasibini
almış durumda. Sosyal sorumluluk projeleri artık tekerlekli sandalye
dağıtıp, huzur evi ziyaret etmenin çok ötesine geçti. Engelli
müşterilerini de artık her anlamda merkeze koyan şirketler onların
ihtiyaçlarına yönelik ve kâr da getirecek projeleri hayata geçirmeye
başladılar.
• Örnek: Braille credit card. Görme engellilerin güvenli ve rahat bir
şekilde kredi kartı kullanıp alışveriş yapmalarını sağlayan bu proje
hem bir sosyal sorumluluk hem de kâr potansiyeli olan bir inovasyon
projesidir. (Türkiye’de 1 milyonun üzerinde görme engelli
bulunmaktadır. Kaynak: eyh.gov.tr) Ayrıntılı bilgi için:
http://www.yankodesign.com/2011/03/07/blind-cc-gets-refined/
“YENİ” İNOVASYON TÜRLERİ
5) İmovasyon (Imovation): Deyim yerindeyse Çin’in inovasyon
literatürüne kattığı yeni bir kavramdır. Taklit ürün pazarının bir gömlek
üstü denebilecek bu yeni inovasyon türünde taklit (imitasyon-imitation)
ile inovasyon (innovation) bir araya getirilmiştir. Ülkemizdeki Öz xxx,
Hakiki xxx gibi kötü taklitlerden öte orijinal ürün/hizmetten
esinlenilerek ve kısmen de telif hakkı (patent, copyright vb.)
problemleriyle karşılaşılarak yaratılan yeni ürün/hizmetlere
verilebilecek bir isimdir.
• Örnek: Apple ve Samsung arasındaki bitmek bilmeyen telif hakkı
dava savaşları bu durum neticesinde ortaya çıkmıştır denebilir.
Apple Macbook Air ve Samsung ATIV Book benzerliği ve rekabeti
bu yeni inovasyon türüne iyi bir örnektir.
Ulusal İnovasyon Sistemi
Ana Aktörler;
• Politikaları yapan ve uygulayan hükümetler,
• Tüm sektörlerdeki firmalar,
• Devlet ile firmalar, üniversiteler ile araştırma
kurumları arasında köprü görevi gören kuruluşlar,
• Üniversiteler,
• Araştırma kurumları,
• Patent ofisleri, ortak araştırma merkezleri,
teknoloji transfer birimleri, eğitim merkezleri,
teknoparklar gibi diğer kamu ve özel sektör
kuruluşlarıdır.
Politikaları Belirleyen, Fonlandıran ve Uygulayan Devlet
Kurumları
Finansal Sistem
Bilgi Kuruluşları
Sanayi Araştırma Merkezleri ve
İnovasyon Aracıları
Özel Sektör Kuruluşları
Cum hurbaş kanı
Türk Ulusal İnovasyon Sistemi
Baş bakan
Bilim ve Teknoloji
Yüks ek Kurulu
Müs teş arlıklar
Bakanlar
Milli Eğitim
Sanayi ve
Ticaret
Maliye
Yüks eköğretim Kurulu
TSE
Devlet
TÜBITAK
Dış Ticaret
TÜBA
TÜRKAK
UME
TÜBITAK-TİDEB
Ünivers iteler
Hazine
Kurullar
Devlet
Planlam a
Para Kredi
Koordinasyon
TÜİK
TPE
Serm aye Piyas aları
Kurulu
Düzenleyici Kuruluş lar
KOSGEB
TTGV
Bankalar
Kredi Garanti
Fonu
Ris k Serm ayes i
Şirketleri
Mes lek Yüks ek
Okulları
Yaşam Boyu
Eğitim Merkezleri
Danış m anlık
Firm aları
Kam u Kurum ları ve Sivil Toplum
Kuruluş ları
TÜBİTAK Marm ara
Araş tırm a Merkezi
TÜBİTAK Ar-Ge Merkezleri
Kam u Araş tırm a
Kuruluş ları
Ünivers ite-Sanayi Ortak
Araş tırm a Merkezleri
Teknoloji Geliş tirm e
Merkezleri (TEKMER'ler)
Teknoparklar
Özel İnkübatörler
Özel Sektör Şirketleri
İş Ağyapıları ve Küm eler
TOBB
Sektörel Dış Ticaret
Şirketleri
Ortak Kullanım
Atölyeleri/Laboratuvarları
Özel, Yarı-kam u ve Sivil
Toplum Kuruluş ları
Kaynak: Avrupa Komisyonu European Innovation Trendchart Raporu
Yüks ek
Planlam a
Ulusal İnovasyon Girişimi (UİG)
Türkiye’nin ulusal kalkınmasında
önemli bir girdi olduğuna inanılan
inovasyon konusuna ilişkin olarak özel
sektör, akademik dünya ve sivil
toplum kuruluşlarından temsilcilerin
katılımı ile başlatılan ve Türkiye
çapında tasarlanan sivil girişimin
adıdır.
http://www.ref.sabanciuniv.edu
UİG’nin Amacı
Türkiye’de
inovasyon
politikalarının
oluşturulması ve uygulanması safhalarında
özel sektör-üniversite-sivil toplum işbirliğini
pekiştirmek ve yönlendirmek; siyasi irade ve
kamu kurumlarıyla diyaloğu geliştirerek ve
görüş ve öneriler hazırlayarak inovasyon
politikaları oluşturma sürecine katkıda
bulunmak;
ve
inovasyon
konusunda
kamuoyunda bilinç oluşturmak.