DENETMEN ROLLERİ Eğitim sisteminde Bakanlık ve ilköğretim müfettişlerinin görevleri yönetmeliklerde belirtildiği gibi aşağıdaki dört alanda toplanabilir ve bunlar teftişin görev boyutunu oluşturur. 1.İnceleme – araştırma, 2.Kurum ve ders teftişi, 3.Rehberlik - mesleki yardım ve yetiştirme, 4.Soruşturma. Müfettiş bu görevleri yerine getirirken aşamalı olarak; Durum saptama, Önerilerde bulunma, Değerlendirme, Geliştirme etkinliklerde bulunur ve bu etkinlikler teftişin süreç boyutunu oluşturur. Müfettiş belirlenen görevleri yukarıdaki süreçlerle yerine getirirken rol boyutunu oluşturan ve her biri birer yeterlik alanı olabilen rolleri oynaması beklenir. Bu roller; Yöneticilik, Liderlik, Öğreticilik, Rehberlik, Araştırma uzmanlığı, Sorgu yargıçlığı rolleridir. İlköğretim denetçisinin amacına ulaşabilmesi, gerekli ve yeterli rol davranışları ile olanaklıdır. Rol davranışları, beklentilerle uyumlu olduğu sürece etkili olur. Bu nedenle, ilköğretim denetçilerinin rehberlik rolü gereği yaptıkları etkinlikler sırasında, bazı ilkelere uymaları, bu ilkeler doğrultusunda bazı davranış özellikleri sergilemeleri gerekmektedir. Rehberlik, karara giden yoldaki danışım hizmetleri demektir. Okul çalışanlarının çevreye, yeni atananların göreve uyumu, kendi kendilerini yetiştirmeleri; öğrencileri tanıma, araç-gereç kullanma, ders işleme, değerlendirme gibi öğretimle ilgili konularda ve okul çevre ilişkileri, öğrenci rehberliği, sınıf öğretmenliği, eğitsel kol çalışmaları gibi eğitimle ilgili konularda yapılacak her tür yol gösterme ve yardımcı olma hizmetleri, denetçinin rehberlik ve yardım rolleri içindedir. İlköğretim denetçilerinin rehberlik etmekteki amacı, öğretmene yardım etmektir. Yardımın etkili bir şekilde amacına ulaşabilmesi için denetçinin öğretmene karşı; açıklık, dürüst ve empatik yaklaşım sergilemesi gereklidir. Denetçi, öğretmene rehberlik yaparken hevesin kırılmayıp daha çok cesaret vermeye, çabalara değer vermeye, yönlendirme yerine yardımcı olmaya, emretme yerine paylaşmaya, korku yerine güvene, demokratik yaklaşıma önem vermelidir. Böyle etkili bir iletişim öğretmenin performansını artırır. Bunun sonucu olarak öğretmen beklenti doğrultusunda olumlu çabalar içerisine girecek ve başarılı olacaktır. Öğretmenin, yapması gereken görevleri, ulaşması gereken standartları vardır. Denetçinin, öğretmene sen önemlisin ama çaba ve gayretlerle bu standartlara da ulaşman gerekir mesajını vermesi çok önemlidir. Örnek olay: Birleştirilmiş sınıf öğretmenliğini ilk defa yapan ve öğretmenliğinin ilk yıllarını yaşayan Kadir Öğretmen için bu yeni bir tecrübedir. Öğretmenlik mesleğini severek yapıyor ancak birleştirilmiş sınıfta beklentileri bir türlü yakalayamıyordu. Bir sınıfın içinde seviyeleri farklı bir çok çocuğu idare etmek, ders anlatmak oldukça zor geliyordu. Daha önce böyle bir tecrübesinin olmaması işini daha da zorlaştırıyordu. Çok yorulmasına rağmen sınıfta istediği düzeni kuramamıştı. Sınıfı yönetmek, planları hazırlamak, sınıf defterini bile yazmak onun için bir zorluktu. Okuluna Rehberlik amaçlı gelen denetmenler geldi. Dersine konuk olan denetçi öğretmenin bu stresli ve telaşlı ruh halini hemen farketti. Öncelikle öğretmeni sakinleştirmek ve kendini rahat hissetmesi için, öğretmen ve öğrencilerle güncel sohbet konusu seçti. Bir süre konuştuktan sonra öğretmene ve öğrencilere, kendisinin sınıflarına konuk olduğunu, biraz dersi dinlemek isteğini, bu güzel sınıfla biraz vakit geçirmek istediğini söyledi. Öğrencilerin içinde uygun bir yer bulup oturdu. Öğretmene de hangi dersi işlemeleri gerekiyorsa onu rahatlıkla işleyebileceklerini söyledi. Kadir öğretmen heyecanlanmasının yanı sıra, birleştirilmiş sınıfta yaşadığı sıkıntıları bildiğinden gerginliği de beraberinde yaşıyordu. Bir yandan yeni yazma ve okuma çalışması yapmaya çalışıyor, diğer yandan böle işlemi öğretmeye uğraşıyor, hayat bilgisi, matematik gibi farklı seviyelerin sınıf öğrencilerini de idare etmeye çalışarak sınıfta oradan oraya koşturuyordu. Denetçi öğretmenin bu kaygılı ve telaşlı halleriyle birşeyler yapmak istediğini, çabaladığını görmesine rağmen, öğretmenin yanlış yöntem kullandığını görüyordu. Ayrıca sınıf defterini de doğru dolduramamıştı. Denetçi, Kadir öğretmenin gerçekten iyi bir rehberliğe ihtiyacı olduğunu gördü. Ders bitiminde Kadir öğretmen ile teneffüste görüşmek istediğini söyledi. Öğretmene, birleştirilmiş sınıflarda öğretmenlik yapmanın zor olduğunu ama belli bir sistematiği oluşturursa çok rahat edebileceğini, yaşadığı sıkıntıların üstesinden gelebileceğini söyledi. Böylece tüm çaba ve gayretlerini verimli kullanabileceğini ve kendini fazlasıyla yormasına gerek kalamayacağını anlattı. Birbirinden farklı seviyedeki öğrencileri tek sınıfta nasıl idare edebileceğini, ders saatini nasıl kullanacağını, öğrencileri nasıl aktifleştirip ve nasıl ödevlendireceğini de örnekler ile anlatıp örnek bir ders yapabileceklerini söyledi. Sınıf defterine konuyu ve yoklamayı doğru bir biçimde yazma yönteminden de bahsetti. Tüm bunları yaparken gayretlerini göz ardı etmedi. Öğretmeni daha da yüreklendirerek, bunu çok rahat başarabileceğini, verici bir öğretmen olduğunu, bu sıkıntıları ilk tecrübede yaşamanın normal olduğunu, daha önce kendisinin de bu konuda bir tecrübesi olduğunu, bu zorlukları başarmak için kendi yaptıklarını ve tecrübelerini öğretmenle paylaştı. Kadir öğretmen kafasındaki soru işaretlerinin kaybolmasından oldukça memnunu. Gözünde büyüttüğü ve stres yaptığı bu işin üstesinden gelebileceğine inandı. Doğru yöntemi öğrenmekten yana çok mutluydu. Çalışma hevesi ve motivasyonu içinde, bu birleştirilmiş sınıf ile çok başarılı olacağına inancı gelmişti.