Kokpit 1. Kokpit Nedir? Kokpit: Bir hava aracında, hava aracını kullanan kişi ya da kişilerin bulunduğu kısımdır. Genelde uçaklarda, uçuş kontrol ve sistemlerinin tamamı buraya bağlıdır. (Bir Airbus A319 Kokpiti) 2. Kokpitte Neler Bulunur? Bir kokpit içerisinde kilometreler uzunluğunda kablolar, uçağın kontrollerini hareket etmesini sağlayan hidrolikler, onlarca bilgisayara eş değer bilgisayarlar ve tabii ki analog ve dijital göstergeler bulunur. 3. Uçak nasıl kumanda edilir? Bir uçak, kokpitte bulunan kumanda kolları ile kumanda edilmektedir. Bu kolların şekli uçaktan uçağa değişim gösterebilir. Örneğin, Airbus şirketinin ürettiği uçaklarda “Stick” adı verilen joistik şeklinde kontrol kolu bulunur. Fakat Boeing şirketinin ürettiği uçaklarda ise Lövye yani Yoke isminde direksiyona benzer bir kontrol kolu bulunmaktadır. Bir Stick Bir Levye (Yoke) 1 Stick tasarımını şeklinden de anlaşılacağı gibi bir joistikden almıştır. Yoke ise şeklini geçmiş zamanlarda iki ineği birbirine bağlamak için kullanılan aletten almıştır. (Şekil 1,1) (Şekil 1,1) 4. Altı Temel Gösterge Bir kokpitte bir sürü gösterge vardır fakat bu göstergelerden altı tanesi dışındaki tüm göstergeler uçaktan uçağa değişim gösterir. Örneğin bir Boeing uçağında bulunan HGS sistemi bir Cessena uçağında bulunmaz. Peki, bu altı temel gösterge nedir? Gelin bir göz atalım. 4.1 Hız Göstergesi (Airspeed Indicator) (Bir Hava Hızı Göstergesi) Hava hızı göstergesi yani Airspeed Indicator, isminden de anlayacağınız üzere uçağımızın mevcut hava hızını knots (kısaca kt) cinsinden gösterir. Havacılıkta kullandığım ız ve mesafeyi ölçerken birim olarak kabul ettiğimiz uzunluk birimi deniz mili yani Nautical Mile’dır (Natikal Mayl) ve kısaca nm ile gösterilir. Peki, 1 kt kaç deniz milidir? 1 Knot = 1 Nautical Mile / Hour Bu bilgiyi öğrendiğimize göre şimdi 1 deniz milinin kaç kilometreye eşit olduğunu öğrenelim ki çeviri işlemlerimizde bize kolaylık sağlasın. 1 Nautical Mile = 1,852 Kilometers 2 4.2 AttitudeDirector Indicator (ADI) Attitude Director Indicator yani Suni Ufuk Göstergesi. Adından da anlaşılacağı üzere bize uçağım ızın ufka göre ne durumda olduğunu söyler. Pilotun ufku görememesi, aysız bir gecede dışarıda görsel referans olmaması, yoğun bir bulutun içine girilmesi gibi durumlarda durumsal farkındalık 1 zayıflayabilir. Böyle bir durumda uçağın ufka göre pozisyonu gibi bilgileri bilmek bize büyük bir yardım sağlar. Bir ADI Göstergesi ADI’ın yapısı gereği uçak harekete başladığında ADI’ın arkası hareket eder. ADI göstergesinde kahverengi kısım yeri, mavi kısım ise gökyüzünü temsil ediyor. ADI üzerindeki yatay çizgiler uçağın burun açısını (Pitch) gösterir. Her bir çizgi 5o’ye eşittir. ADI’ın üst tarafındaki çizgiler ise uçağım ızın yatış açısını (Bank) göstermektedir. 4.3 Altimetre Altimetre yani Altimeter, uçağımızın yüksekliği ile alakalı bize bilgi verir. Bir Altimetre Altimetre üzerinde iki adet çubuk bulunur. Bu çubuklardan biri kısa diğeri ise uzundur. Tıpkı bir saat gibi. Kısa çubuk binlikleri, uzun çubuk ise yüzlükleri gösterir. Yukarıda gördüğünüz altimetrede küçük çubuk 1 sayısının, uzun çubuk ise 9 sayısını biraz geçmiş durumda. Her çentik 100 feet’e eşit ise uzun çubuk şu an 930 feet’i göstermekte. Yani şu an ki yüksekliğimiz 1930 feet. Peki, 1 metre kaç feet? Bu bilgiyi öğrenerek yolcularımıza kaç metrede gittiğimizi kolayca söyleyebiliriz. 1 Meters = 3.280 Meters 1 Durumsal farkındalığı en iyi şekilde açıklamak için sizlere bir örnek verelim. Bir otobüste giderken gözlerinizi sıkıca kapattığınızda hala otobüsün en yöne gittiğini ve ne durumda olduğunu anlarsınız. 4.2’de bahsettiğimiz durumlarda bu farkındalık zayıflayabilir 3 4.4 Turn Coordinator Turn Coordinator yani Dönüş Göstergesi, uçağımızın yaptığı dönüş ile alakalı bize bilgi verir. Dönüş Göstergesi Dönüş göstergesindeki uçak, uçağım ızı temsil etmektedir. Gösterge üzerindeki kanatlardan bir tanesi R veya L üzerindeki çentiklerden birinin üzerinde geldiği zaman, 360o dönüş tam 2 dakikada tamamlanmaktadır. Göstergenin ortasındaki tüpün içinde bulunan top ise uçağım ızın sürüklenmesini gösterir. Bu sürüklenmeyi drift atarken yan yan giden bir yarış arabasına benzetebiliriz. Sürüklenmeyi önlemek için topun kaydığı yöndeki rudder (Kuyruk Dümeni) pedalına basmamız yeterlidir. 4.5. Heading Indicator Heading Indicator cihazını uçağımızdaki pusula olarak algılayabiliriz. Bir Heading Indicator Uçuş Başı Göstergesi 360 derece bölünmüştür. 000 ile başlar ve 360 ile biter. Teorik olarak 360 o ile 000o bir birine eşittir. Gösterge üzerindeki her çentik 1o’yi ifade etmektedir. Bu durumda 90o Doğu, 180o Güney, 270o Batı ve 000o veya 360o Kuzeyi temsil eder. Bu rakamlara dikkat ettiğimizde işin içerisinde birazda geometri ve matematikten yararlanıldığını fark edebiliriz. 4 4.6. Vertical Speed Indicator Vertical Speed Indicator Vertical Speed Indicator yani Dikey Hız Göstergesi, uçağımız yükselip alçalırken bize yükselme esnasındaki hızımızı feet cinsinden gösterir. Her bir çentik 100 feeti göstermektedir. İbra 5 üzerinde ise 5x100=500 olacağından dakikada 500 ft hızla yükseliyor veya alçalıyoruz. İbre 0’ın altında ise uçak alçalıyor, ibre 0’ın üstündeyse uçak yükselmektedir. Bu doküman Zirve Airlines için Alp Yeni tarafından hazırlanmıştır. İzinsiz kopyalanması kesinlikle yasaktır. Copyright © Zirve Airlines Training Department. 5
© Copyright 2024 Paperzz
