Raporu indirmek için lütfen tıklayın.

HAFTALIK DURUM RAPORU
Afet bölgesi
Soma, Manisa
Tarih
4 Haziran 2014
Hazırlayan
Hayata Destek Soma Çalışma Ekibi
Kapsadığı dönem
28 Mayıs - 3 Haziran 2014
1. DURUM ÖZETİ
13 Mayıs 2014 Salı günü gerçekleşen Soma maden ocağı kazasının 3. haftasında yasal süreç devam
ediyor. Yapılan incelemelerde Soma Holding’e ait iki maden kapatıldı.
Facianın yaşandığı madene olumlu rapor veren iki müfettiş hakkında idari soruşturmanın ardından adli
soruşturma da başlatılıyor. Cumhuriyet Savcılığı iki müfettişin soruşturulmasına izin verilmesi için
Çalışma Bakanlığı'na başvurdu.
1 Haziran itibariyle savcılığın, tanıkların, madende çalışan işçilerin ve hayatını kaybeden işçilerin
yakınlarının ifadelerinin alınması tamamlandı. Buna paralel olarak 16 Mayıs’ta savcının Celal Bayar
Üniversitesi’nden talep ettiği bilirkişiler maden ocağına indiler ve inceleme yaptılar. Savcı, bilirkişinin
ölümlerin nedenini tanımlamasını ve kimlerin ihmali olduğunu tespit etmesini bekliyor.
Diğer taraftan, Yargıtay 12. Ceza Dairesi maden kazalarına emsal oluşturacak bir karar verdi. Yargıtay,
19 kişinin yaşamını yitirdiği Mustafa Kemal Paşa'daki grizu patlamasında maden işletmecileri ve
sorumlularının "olası kastla adam öldürmek"ten ceza almalarını istedi ve sanıklara verilecek cezanın 20
yıldan az olmayacağına hükmetti.
2. HAFTANIN GELİŞMELERİ
Yasal Düzenlemeler
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca hazırlanan, Bakanlar Kurulu'nca 21.5.2014 tarihinde
kararlaştırılan ve Maden Kanununda da bazı düzenlemeleri içeren "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" Türkiye Büyük Millet Meclisi
(TBMM) Başkanlığı’na gönderildi. Tasarıyla asıl işverene, alt işverenin (taşeron) gerekli iş sağlığı ve iş
güvenliği tedbirlerinin alıp almadığını gözetmek ve denetlemek; alt işverenin işçilerini çalıştırmaya
başlamadan ve sözleşmenin devamı aşamasında iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini yerine getirmediğini
kontrol etmek yükümlülükleri getiriliyor. Yeni düzenlemeye göre, 30 veya daha fazla işçinin çalıştığı
işyerinde, yeraltında çalışan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçinin kıdem süresine bakılmaksızın
işverence ancak geçerli bir sebebe dayandırılarak feshedilebilecek ve taşeron sistemi yardımcı hizmetler
dışında kamu kurumlarından kaldırılacak.
Çalışma Saatleri
Madenlerde yeraltında çalışanlar için çalışma süresi, haftalık 36 saatten fazla olamayacak. Madenlerde
yer altında çalışan işçilerin izin süreleri 4 gün artırılacak. Yeraltında çalışan ve 5 yıldan daha az kıdeme
sahip olan işçinin iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesiyle daha fazla belirlenmediği durumlarda en az
18 gün yıllık ücretli izin hakkı olacak.
‘Sivil Şehitlik’ Hakları ve Ölüm Aylığı Uygulaması
Soma maden kazasında hayatını kaybedenlerin yakınlarına "sivil şehitlik" hakları veriliyor. Soma'da
yaşanan maden kazasının ardından, hayatını kaybeden 301 işçi için de özel düzenlemeler yapıldı.
5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanlara veya
bunların hak sahiplerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca belirlenecek sürede aylık net ücretleri
tutarında ödeme yapılması öngörülüyor.
HAFTALIK DURUM RAPORU
Bu kazada hayatını kaybeden işçilerin geride kalan hak sahiplerinden, ölüm aylığı bağlanabilmesi için
5510 sayılı Kanunda aranan prim ödeme süresi şartını yerine getiremeyenlerin hak sahiplerine de prim
ödeme şartı aranmaksızın ölüm aylığı bağlanması, ölen sigortalının Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan her
türlü borçlarının terkin edilmesi, anne ve babaya gelir ve aylık bağlanırken muhtaçlık şartının
aranmaması ve yakınlarından bir kişiye kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilebilme hakkı
verilmesi amacıyla düzenleme yapılıyor.
Emeklilik Yaşıyla İlgili Düzenleme
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalılığı başlayan ve maden işyerlerinin yer altı
işlerinde sürekli veya münavebeli olarak çalışan sigortalıların emeklilikleri için Kanunda 55 olarak
öngörülen yaş şartı, yer altı işlerinin diğer işlere göre daha ağır ve tehlikeli olduğu hususu gözönüne
alınarak 50'ye düşürülmekte, ayrıca maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden
ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışan sigortalıların bu
işlerde, herhangi bir nedenle fiilen çalışmadıktan sürelerin de fiili hizmet süresi zammı kapsamında
değerlendirilmesi amaçlanıyor.
Meclis Araştırma Komisyonu
Soma maden kazasıyla ilgili olarak kurulan Araştırma Komisyonu, ilk toplantısında görev bölümü
yapacak ve yol haritasını belirleyerek çalışmalarına başlayacak.
3. İNSANİ YARDIM ve KORUMA HİZMETLERİ
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından 27 Mayıs’ta yapılan açıklamaya göre, yapılacak ayrıntılı
sosyal inceleme sonucu maddi zorluk çeken ailelere sosyal güvenlik kapsamındaki hakları verilinceye
kadar maddi yardım yapılacak. Ailelere, ölüm aylığı ve ölüm gelirinin Haziran ayından itibaren
bağlanması planlanıyor.
Yaşamını yitiren işçilerin ailelerinin konut sorununa çözüm üretmek için de girişimde bulunuldu. Çalışma
kapsamında, hayatını kaybeden 301 işçinin ailelerine birer konut edindirilmesi planlanıyor. Bakanlığın
‘301 Evler’ adını verdiği proje ise ismi nedeniyle tartışmalara yol açtı. Bazı uzmanlar bu ismin travmayı
nesilden nesile aktaracağını savunurken, diğerleri ‘anıları yaşatmak’ olarak değerlendirdi.
Pek çok sivil toplum kuruluşunun yetim kalan çocuklara eğitim bursu ve ailelerine nakit yardımı yapma
amaçlı çalışmaları devam ediyor.
3.1. Yardım Kampanyaları
Soma için ilk günden itibaren tüm Türkiye’de yardım amaçlı farklı kampanyalar başlatıldı. Kampanyaların
bir çoğu facianın 3. haftasında da devam ediyor. Daha önceki raporlarda yer alan kampanyalara ek
olarak aşağıdaki kampanyaları bilgilerinize sunuyoruz:
Beşiktaş Belediyesi
Beşiktaş Belediyesi ve Beşiktaş Spor Kulübü Soma’da ihtiyaç sahibi işçi yakınlarına 60 ila 120 konutluk
"Beşiktaş Sitesi" yaptırmayı planladıklarını açıkladı.
Kuveyt Türk Katılım Bankası
Kuveyt Türk Katılım Bankası Soma için 1 Miyon TL yardımda bulunduğunu açıkladı. Ayrıca çalışanları
nezdinde bir yardım kampanyası başlattı.
Soma İçin Adalet/Boğaziçi Komisyonu
Boğaziçi Üniversitesi Akademisyenleri, Öğrencileri ve Çalışanları tarafından kurulan Soma İçin
Adalet/Boğaziçi Komisyonu, üniversite bünyesinde yürütülen ve yürütülecek çalışmaları bu komisyon
üzerinden örgütleyecek. Manisa Soma, Balıkesir Savaştepe ve İzmir Kınık ilçelerine gerçekleştirdikleri
taziye ve gözlem ziyaretlerine dair raporu ve öğrencilerin izlenimlerini Soma icin açtıkları blogdan takip
edebilirsiniz.
2/4
HAFTALIK DURUM RAPORU
‘Oyuncaklar Hayat Bulsun’ Projesi
Gebze Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile İlçe Gençlik Hizmetleri ve Spor
Müdürlüğü işbirliğiyle düzenlenen kampanya çerçevesinde vatandaşlar, iki hafta boyunca getirecekleri
oyuncakları, Gebze Spor Salonu'nda özel olarak tasarlanan kutuya bırakacak.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
TOBB 81 il ve 160 ilçedeki Odalar ve Borsalarla birlikte, aileler için ülke çapında bir yardım kampanyası
başlattı. Kampanya çerçevesinde 3 Haziran 2014 itibariyle 16.371.688,26 TL yardım toplandı. Yardım
miktarı TOBB’un web sitesinden takip edilebiliyor.
Turkish Philanthropy Funds
TPF, 3 Haziran 2014 itibariyle 87.641 $ bağış topladı, hedef bağış miktarı ise 100.000 $. Toplanan
bağışlar TPF’e üye olan sivil toplum kuruluşlarının seçilen projeleri aracılığıyla dağıtılacak.
3.2. Eğitime Destek Çalışmaları
Türkiye çapında devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları, odalar, özel sektör ve bireyler tarafından
eğitime destek amaçlı başlatılan çok sayıda kampanya devam ediyor.
Bilgisine yeni ulaşılan eğitim çalışmaları arasında, İzmir’in Kınık ilçesine bağlı Köseler Köyünde İzmir
Büyükşehir Belediyesi tarafından kurulan ve köydeki 14 madencinin çocuklarına hizmet verecek bir
anaokulu bulunuyor. 0-6 yaş grubu 22 çocuk ile ilkokula giden 35 çocuğun yararlandığı eğitim
programında etüt hizmeti de veriliyor.
3.3. Psikososyal Destek
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, psikososyal desteğin sürmesi için
yapılan planlama kapsamında, aileleri güçlendirme ve bilinçlendirme çalışmalarında, cenaze sahibi
ailelerin yanı sıra olaydan sağ kurtulanlar ve aileleri, arama kurtarma çalışmalarında görev alan
madenciler, olay yerinde çalışan diğer personel ve geriye kalan bütün vatandaşlarla görüşme yapıldığı
belirtildi. Ailelerin aynı ekip tarafından, ikincisi bir ay, üçüncü altı ay sonra olmak üzere üç kez ziyaret
edilmesi planlanıyor.
Evde psikososyal destek çalışması kapsamındaki ziyaretler Manisa, İzmir, Kütahya, Balıkesir,
Zonguldak, Uşak, Isparta, Hakkari, Çorum, Aydın, Çankırı, Adana, Bartın, Mersin, Denizli, Karabük
ve Erzurum'da sürdürülüyor. Rehabilitasyon çalışmalarının bir yıl devam edeceği açıklandı.
3.4. Hukuki Destek
Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Türk Tabipler
Birliği (TTB) ve Eğitim-Sen’in Yürütme Kurulunu oluşturduğu Soma için Adalet Komitesi olaydan
etkilenenlere hukuki destek sağlamaya devam ediyor.
3.5. Diğer
Konuyla ilgili savunuculuk faaliyetinde bulunan bazı sivil toplum kuruluşları imza kampanyaları başlattı.
Soma Son Olsun Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi’ni imzalayın.
Change.org’da Türkiye’nin Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) 176 numaralı "Madenlerde Güvenlik ve
Sağlık Sözleşmesi"ni imzalaması ve uygulanması için TBMM'de gerekli yasal düzenlemelerin yapılması
amacıyla bir imza kampanyası başlatıldı. Kampanya 3 Haziran 2014 itibariyle 257.263 kişi tarafından
imzalandı.
Greenpeace, Plan B İmza Kampanyası
Greenpace tarafından başlatılan imza kampanyasında, Enerji Bakanı Taner Yıldız’dan Türkiye’nin kömür
politikasını değiştirmesi talep ediliyor.
3/4
HAFTALIK DURUM RAPORU
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Soma Raporu
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi ‘Soma’nın Ortaya Döktükleri’ başlıklı bir rapor yayımladı. Raporda Soma
maden faciası emek, enerji, ekonomi, tarım, Türkiye’nin kömür tuzağı gibi başlıklar altında inceleniyor ve
durum analizlerine yer veriliyor.
4. KOORDİNASYON
Yardımlarla ilgili bilgi paylaşımı ve koordinasyona ilişkin olarak, Sivil Toplum Afet Platformu (SİTAP) 5
Haziran Perşembe günü İstanbul’da ikinci bir toplantı düzenleyecek. “II. Soma için Bilgi Paylaşımı”
başlıklı toplantı, saat 13:30’da TMMOB Mimarlar Odası’nın Yıldız Sarayı Dış Karakol Binası’nda
gerçekleşecek. Google harita üzerinden adrese ulaşmak için lütfen tıklayınız.
Toplantıda katılımcı kuruluşların, Soma’daki gözlem ve deneyimleri ile beraber ihtiyaç tespitlerini ve
çalışmalarını paylaşmaları bekleniyor. Ayrıca ilgili kuruluşlarla paylaşmak üzere 1K2N (kim, nerede, ne
yapıyor) matrisi genişletilmeye devam edecek. Bir önceki toplantının raporuna ulaşmak için lütfen
tıklayınız.
Soma ve çevresinde 100’ün üzerinde aile ile görüşmelerini tamamlayan Gıda Bankacılığı Derneği, 5
Haziran’da gerçekleşecek “II. Soma için Bilgi Paylaşımı” toplantısında sahadaki deneyimlerini ve
yürütmekte oldukları ihtiyaç analinizi bir sunumla paylaşacak.
Alanda gözlemledikleri koordinasyon eksikliği üzerine SİTAP’ın bilgi paylaşımı ağına destek vermek
istediğini belirten Oy ve Ötesi ekibi, ihtiyaçlarla yardım yapmak isteyen gönüllüleri eşleştirmeyi ve aynı
zamanda gönüllü ekipleri mobilize etmeyi amaçlayan somagonulleri.org adresli bir web sitesi çalışması
başlatmak istiyor.
Soma Gönüllüleri ile SİTAP ekibinin 30 Mayıs 2014 tarihinde yaptıkları planlama çalışmasında çıkan
sonuca göre, yardımda bulunmak isteyen gönüllüler ayni, nakdi ya da fiziki olarak yardımda
bulunabilecekler; web sitesi üzerinden ihtiyaçlara göre sahaya ya da çalışma yapan kuruluşlara
yönlendirilecekler.
Bu yeni kurulacak olan sitenin işlerliğinin sağlanabilmesi için felaketten etkilenen tüm bölgeyi kapsayan
ve sürekli güncellenen bir durum ve ihtiyaç analizinin alanda gerekliliğine karar verildi. Bu noktada
Hayata Destek Derneği, alanda 6 ay boyunca sürekli kalacak, bir yandan düzenli ihtiyaç tespiti yaparken
diğer yandan gelen gönüllüleri ve yardımları yönlendirip izleyecek ve raporlayacak bir mobil ekip
kurulması konusunda çalışma yapmayı önerdi.
5 Haziran’da yapılacak olan “II. Soma için Bilgi Paylaşımı” toplantısında hem Soma Gönüllüleri ekibi hem
de Hayata Destek 30 Mayıs çalışmasının sonuçlarını sunacak.
5. İLETİŞİM BİLGİLERİ
İsim
Cep no.
Telefon
E-posta adresi
Program
Koordinatörü
Gonca Girit McDaniel
+90-554-602 0269
+90-216-336 2925
[email protected]
Proje Yöneticisi
Didem Özgür Özden
+90-542-745-1975
+90-216-336 2925
[email protected]
4/4

Download Report