Áó ýöí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð, äöíéàíûí áöòöí äþâëÿòëÿðè Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö äÿñòÿêëÿéèð Àçÿðáàéúàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ÃÄÈßÒ Ïàðëàìåíò Ìÿúëèñèíèí èøèíäÿ ôÿàë èøòèðàê åäèð Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ: ßìèíÿì êè, î ýöí ýÿëÿúÿê âÿ áèç þç äîüìà òîðïàãëàðûìûçà - Äàüëûã Ãàðàáàüà, åëÿúÿ äÿ, èøüàë îëóíìóø äèýÿð ÿðàçèëÿðÿ ãàéûäàúàüûã Ìÿëóì îëäóüó êèìè, áó ýöí þç èíêèøàôûíà ýþðÿ ðåýèîíóí ëèäåð äþâëÿòè îëàí Àçÿðáàéúàí, ùÿì äÿ, Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàéûð... Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿãèëëèê éîëóíäà èíêèøàô åòäèðìÿéÿ ãàäèð áèð ïàðòèéàäûð Áàõ ñÿh. 2 Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè áó ýöí äöíéàíûí áöòöí þëêÿëÿðè, î úöìëÿäÿí, íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿð éàðàäûá âÿ ìöíàñèáÿòëÿðèí éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàôûíà õöñóñè þíÿì âåðèð. Ãàðøûëûãëû ìàðàãëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òÿíçèìëÿíÿí ÿìÿêäàøëûã ùÿì äÿ þëêÿìèçèí äöíéàéà èíòåãðàñèéà ïðîñåñèíè ñöðÿòëÿíäèðèð. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí 1993-úö èëäÿ õàëãûí òÿêèäëè òÿëÿáè èëÿ éåíèäÿí ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäûøû íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿìèçäÿ ñèéàñè ñàáèòëèéèí... Áàõ ñÿh. 8 Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð. 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362). Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí îðãàíû. Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ëÿíêÿðàí øÿùÿðèíèí ËèìàíÍÿðèìàíàáàä-Áàëûã÷ûëàð àâòîìîáèë éîëóíóí òèêèíòèñè èëÿ áàüëû ÿëàâÿ òÿäáèðëÿð ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûã ùÿð èêè þëêÿíèí ìÿíàôåéèíÿ óéüóíäóð Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí èíôðàñòðóêòóð âÿ ÿòðàô ìöùèò íàçèðè õàíûì Ìåëàíèå Øóëòñ âàí Ùàåýåí-Ìààñ Ýååñòåðàíóñóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí ùÿð èêè þëêÿíèí ìÿíàôåéèíÿ óéüóí îëäóüó äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá... Áàõ ñÿh. 2 “Ìèððîð” ãÿçåòè: Àçÿðáàéúàí äöíéàíûí òàíûäûüû ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿäèð Áþéöê Áðèòàíèéàíûí “Ìèððîð” ãÿçåòèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ñîí èëëÿðäÿêè ñöðÿòëè èíêèøàôûíäàí áÿùñ åäÿí ýåíèø ìÿãàëÿ äÿðú îëóíóá. Ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí äöíéàíûí òàíûäûüû ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿ îëäóüó âóðüóëàíûð. Ñÿééàù éàçû÷û Êðèñ Ãðàíåòèí... Áàõ ñÿh. 2 Äàùà áèð áåéíÿëõàëã ãóðóìóí ãÿðàðýàùû Àçÿðáàéúàíäà éåðëÿøÿúÿê “Áó, Àçÿðáàéúàí ö÷öí ÷îõ ìöùöì ñàçèøäèð. Áèç àâèàñèéà âÿ ùàâà ìÿêàíûíäàí èñòèôàäÿ ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüà áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèðèê”. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ôèêðè Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíè Õÿëÿô Õÿëÿôîâ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè èëÿ Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñû àðàñûíäà îíóí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøìÿñèíèí... Áàõ ñÿh. 3 Àçÿðáàéúàí-Áðàçèëèéà ÿìÿêäàøëûüûíûí èíêèøàôû ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàë âàð Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Áðàçèëèéà Ôåäåðàòèâ Ðåñïóáëèêàñûíûí èäìàí íàçèðè Àëäî Ðåáåëîíóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí... Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Õûðäàëàíäà âÿòÿíäàøëàðû ãÿáóë åäÿúÿê Íèçàìëûëûã, éàõóä õàîñ: äöíéà äèëåììà ãàðøûñûíäà Òàðèõè ñàõòàëàøäûðàíëàðà ëàéèãëè úàâàá éàõóä åðìÿíè éàëàíûíû èôøà åäÿí ãèéìÿòëè ÿñÿð Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û ñèéàñÿòè ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí 20 ôàèçèíèí èøüàë åäèëìÿñè âÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìè ÿòðàôûíäà éàðàíàí ìöíàãèøÿ, ÿñëèíäÿ... Áàõ ñÿh. 4 “Äÿíèçèí êÿíàðûíäà òîðïàã âÿ ñó ñàùÿëÿðèíèí òÿìèçëÿíèá ÿùàëèíèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëìÿñè ãàðøûìûçäà äóðàí ìöùöì... Áèð ÷îõ ìöòÿõÿññèñëÿð ãëîáàë ìèãéàñäà ýåîñèéàñè ïðîñåñëÿðèí äèíàìèêàñûíû ïðîãíîçëàøäûðìàüà úÿùä åäèðëÿð. Äöíéàíûí ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿñèíèí ñèñòåìëè øÿêèëäÿ éåíèëÿøìÿñè èìêàíëàðû ìöçàêèðÿ îëóíóð. Ìöõòÿëèô ññåíàðèëÿð èðÿëè ñöðöëöð. Ëàêèí áèðìÿíàëû ãÿáóë åäèëÿ áèëÿúÿê éàíàøìà ùÿëÿëèê ìþâúóä äåéèë. Áÿçè àíàëèòèêëÿð ìöàñèð ãëîáàë ýåîñèéàñÿò ö÷öí “ñèâèëèçàñèéà” âÿ “ìÿäÿíèééÿò” àíëàéûøëàðûíûí úèääè ðîë îéíàäûüûíû ãåéä åäèðëÿð. Äèýÿðëÿðè ìöàñèð äöíéà ñèñòåìèíèí õàîòèê õàðàêòåð äàøûäûüûíû âóðüóëàéûðëàð. Áÿøÿðèééÿò ñàíêè íèçàìëûëûãëà õàîñ àðàñûíäà “âàð-ýÿë” åäèð. Áÿñ áöòöí áóíëàðûí ñîíó íÿ îëà áèëÿð? Ôðåíñèñ Ôóêóéàìàíûí ñîí êèòàáûíû “Ñèéàñè íèçàì âÿ ñèéàñè äàüûëìà” àäëàíäûðìàñû ìàðàãëû äà îëñà, áèð ñûðà ñóàëëàð éàðàäûð. Ìöàñèð äöíéàíûí ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿñèíèí ìöðÿêêÿá îëäóüóíó äåìÿê îëàð êè, ÿêñÿð ìöòÿõÿññèñ âóðüóëàéûð. Áóíóí ìöõòÿëèô ñÿáÿáëÿðè äÿ ýþñòÿðèëèð. Ëàêèí ìÿñÿëÿéÿ äàùà ýåíèø êîíòåêñòäÿ éàíàøäûãäà, ðåàë ÷ûõûø éîëóíóí îëìàäûüûíû äåìÿê îëàð. Íÿçÿðè ñÿâèééÿäÿ àíàëèçëÿð ìàðàãëûäûð, ïðîáëåìèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí... Áàõ ñÿh. 7 Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: ÉÀÏ òÿðÿôèíäÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ èøòèðàê ö÷öí áó ýöíÿ ãÿäÿð 13431 íÿôÿð íàìèçÿä èðÿëè ñöðöëöá âÿ áó ïðîñåñ äàâàì åäèð Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ: Äÿíèçèí êÿíàðûíäà òîðïàã âÿ ñó ñàùÿëÿðèíèí òÿìèçëÿíèá èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè ìöùöì âÿçèôÿëÿðäÿí áèðèäèð Áàõ ñÿh. 3 Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) òÿðÿôèíäÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ èøòèðàê ö÷öí áó ýöíÿ ãÿäÿð... Áàõ ñÿh. 2 Áàõ ñÿh. 3 Äþâëÿò Òîðïàã âÿ Õÿðèòÿ÷ÿêìÿ Êîìèòÿñèíèí (ÄÒÕÊ) ñÿäðè Ãÿðèá Ìÿììÿäîâ íîéàáðûí 7-äÿ ñààò 10-äà Õûðäàëàí øÿùÿðèíäÿ éåðëÿøÿí Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ ÿòðàô áþëýÿëÿð äÿ äàõèë îëìàãëà âÿòÿíäàøëàðûí ãÿáóëóíó êå÷èðÿúÿê. ÄÒÕÊ-äÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ãÿáóëäà Ñóìãàéûò øÿùÿðèíèí âÿ Ãîáóñòàí ðàéîíóíóí âÿòÿíäàøëàðû äà èøòèðàê åäÿ áèëÿðëÿð. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Áðàçèëèéàíûí èäìàí íàçèðè èëÿ ýþðöøöá Íîéàáðûí 6-äà Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ Àçÿðáàéúàíäà ñÿôÿðäÿ îëàí Áðàçèëèéàíûí èäìàí íàçèðè Àëäî Ðåáåëîí èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Îãòàé ßñÿäîâ íàçèðÿ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿêè ÿìÿêäàøëûã, Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëÿ èíêèøàôû, Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèíèíäÿ îéíàäûüû ðîë ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè... Áàõ ñÿh. 3 ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè âÿ Àìåðèêà Äþâëÿòëÿðè Òÿøêèëàòû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè èìçàëàíûá Âàøèíãòîíäà ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè âÿ Àìåðèêà Äþâëÿòëÿðè Òÿøêèëàòû (ÀÄÒ) àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ñàçèø èìçàëàíûá. Ñàçèøè ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó Ùàôèç Ïàøàéåâ âÿ ÀÄÒ-íèí èúðà÷û êàòèáè õàíûì Øåðè Òðîñ èìçàëàéûáëàð... Ôîíä íþâáÿòè ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñè åëàí åäèá Àçÿðáàéúàíäà “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ýåíèø èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðèíÿ ìàëèêäèð Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäóíóí Ìöøàùèäÿ Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñû... Ìÿëóì îëäóüó êèìè, éàøàäûüûìûç çàìàí êÿñèéè áèð ñûðà éåíèëèêëÿðèí òÿòáèãè èëÿ éàíàøû, åéíè çàìàíäà, äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ úèääè êåéôèééÿò âÿ ìÿçìóí äÿéèøèêëèéè èëÿ ñÿúèééÿëÿíÿí... Áàõ ñÿh. 5 Áàõ ñÿh. 2 Áàõ ñÿh. 5 2 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Áó ýöí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð, äöíéàíûí áöòöí äþâëÿòëÿðè Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö äÿñòÿêëÿéèð Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ: ßìèíÿì êè, î ýöí ýÿëÿúÿê âÿ áèç þç äîüìà òîðïàãëàðûìûçà - Äàüëûã Ãàðàáàüà, åëÿúÿ äÿ, èøüàë îëóíìóø äèýÿð ÿðàçèëÿðÿ ãàéûäàúàüûã Ìÿëóì îëäóüó êèìè, áó ýöí þç èíêèøàôûíà ýþðÿ ðåýèîíóí ëèäåð äþâëÿòè îëàí Àçÿðáàéúàí, ùÿì äÿ, Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàéûð. Þëêÿìèç ùàçûðäà, ùÿì÷èíèí, äöíéà ö÷öí áèð òîëåðàíòëûã íöìóíÿñè ñàéûëûð. Áöòöí áó óüóðëàð, åéíè çàìàíäà, Àçÿðáàéúàíûí ìöõòÿëèô íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðÿ åâ ñàùèáëèéè åòìÿñè Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó âÿ Ïåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí äàâàì åòäèðèëÿí èíêèøàô ñèéàñÿòèíèí íÿòèúÿñèäèð. Îíó äà ãåéä åäÿê êè, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí áàëàíñëàøäûðûëìûø ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí áåéíÿëõàëã àëÿìèí íöôóçëó àêòîðóíà ÷åâðèëèá. Òÿáèè êè, áöòöí áó óüóðëàðûí ôîíóíäà ùàçûðäà Àçÿðáàéúàí äèïëîìàòèéàñûíûí ãàðøûñûíäà äóðàí áèð íþìðÿëè âÿçèôÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðè, éÿíè þëêÿìèçèí ÿðàçè áöòþâëöéö ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëèíÿ íàèë îëóíìàñûäûð. Ëàêèí áó áèð ùÿãèãÿòäèð êè, ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðèíèí ñÿéëÿðèíÿ áàõìàéàðàã, Åðìÿíèñòàí þç èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíäÿí ÿë ÷ÿêìÿê èñòÿìèð. Äàùà äÿãèã äåñÿê, èøüàë÷û Åðìÿíèñòàí òÿêúÿ ñèéàñè òÿìàñëàð çàìàíû íöìàéèø åòäèðäèéè äåñòðóêòèâ ìþâãåéè èëÿ äåéèë, ùÿì äÿ úÿáùÿ õÿòòèíäÿ òþðÿòäèéè òÿõðèáàòëàðû èëÿ âÿçèééÿòè äàùà äà ýÿðýèíëÿøäèðìÿéÿ ÷àëûøûð. Éóõàðûäà äà âóðüóëàäûüûìûç êèìè, Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû þëêÿìèçèí ìþâãåéè èñÿ òàìàìèëÿ àéäûí âÿ áèðìÿíàëûäûð. Àçÿðáàéúàíûí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí èøüàë îëóíìóø Äàüëûã “Áöòöí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ìþâãåéèìèçè äÿñòÿêëÿéèð” äþâëÿòëÿðèí ìÿíàôåëÿðèíè òÿùäèä åäèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíäÿ âàñèòÿ÷èëèê ìèññèéàñûíû éåðèíÿ éåòèðÿí Ìèíñê ãðóïóíóí, åëÿúÿ äÿ ãóðóìóí ùÿìñÿäð þëêÿëÿðè îëàí ÀÁØ, Ðóñèéà âÿ Ôðàíñàíûí äþâëÿò áàø÷ûëàðûíûí áÿéàíàòëàðûíäà ñòàòóñ-êâîíóí ñàõëàíìàñûíûí éîëâåðèëìÿçëèéè èëÿ áàüëû ìþâãåéè Àçÿðáàéúàíûí ìàðàãëàðûíà óéüóí “Áó ýöí Åðìÿíèñòàíäàêû äèêòàòîðëóã, êðèìèíàë ðåæèì áåéíÿëõàëã âÿ ðåýèîíàë òÿùëöêÿñèçëèéÿ âÿ ñàáèòëèéÿ ÿí áþéöê òÿùëöêÿäèð” Ãàðàáàü âÿ 7 ÿòðàô ðàéîíó èøüàëäàí àçàä åäèëìÿëè, ñîéäàøëàðûìûçûí éóðä-éóâàñûíà ãàéûòìàñû âÿ òÿùëöêÿñèç ùÿéàò øÿðàèòè òÿìèí îëóíìàëû, äàùà ñîíðà Äàüëûã Ãàðàáàüûí ñòàòóñó ìÿñÿëÿñè þç ùÿëëèíè òàïìàëûäûð. ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ ÁÞÉÖÊ ÁÅÉÍßËÕÀËà ÄßÑÒßÉß ÌÀËÈÊÄÈÐ Áó ìÿãàìäà ãåéä åòìÿê éåðèíÿ äöøÿð êè, Åðìÿíèñòàí ðÿùáÿðëèéèíèí ìàíåâðëÿð åäÿðÿê äàíûøûãëàðäàí éàéûíìàã, âàõòû óçàòìàã úÿùäëÿðèíÿ áàõìàéàðàã, èãòèñàäè, ùÿðáè ýöúö, åëÿúÿ äÿ áåéíÿëõàëã ñèéàñè íöôóçó äóðìàäàí àðòàí Àçÿðáàéúàíûí ùàãã ñÿñè áó ýöí äàùà àéäûí åøèäèëèð. Áåëÿ êè, Àçÿðáàéúàí ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíÿ íàèë îëìàã ö÷öí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè àëòûíäà ùöúóì äèïëîìàòèéàñûíû ýåíèøëÿíäèðìÿêäÿäèð. Àçÿðáàéúàíûí ìöõòÿëèô íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè, Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û âÿ òÿúàâöçêàð ñèéàñÿòè áàðÿäÿ ôàêòëàð áåéíÿëõàëã àëÿìèí äèããÿòèíÿ ÷àòäûðûëûð. Åéíè çàìàíäà, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ìöòÿìàäè îëàðàã èøòèðàê åòäèéè áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðäÿ, áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿò ãàðøûñûíäàêû ÷ûõûøëàðûíäà Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíè äöíéàíûí äèããÿòèíÿ ÷àòäûðûð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, áó éàõûíëàðäà éöçëÿðëÿ õàðèúè ãîíàüûí èøòèðàêû èëÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿí Ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè öçðÿ áèðèíúè ãëîáàë ôîðóìóí à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿêè íèòãèíäÿ äÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí 20 ôàèçèíè èøüàë åòìÿñè âÿ Õîúàëû ñîéãûðûìûíû òþðÿòìÿñè ôàêòûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðàðàã äåéèá: “Áó ýöí Åðìÿíèñòàíäàêû äèêòàòîðëóã, êðèìèíàë ðåæèì áåéíÿëõàëã âÿ ðåýèîíàë òÿùëöêÿñèçëèéÿ âÿ ñàáèòëèéÿ ÿí áþéöê òÿùëöêÿäèð”. Áåëÿëèêëÿ, ùÿãèãÿòÿí äÿ, Åðìÿíèñòàí ùàêèìèééÿòèíèí ñòàòóñ-êâîíó ñàõëàìàüà éþíÿëÿí òÿúàâöçêàð ìþâãåéè Úÿíóáè Ãàôãàç êèìè ùÿññàñ ðåýèîíäà èñòÿð áþëýÿ äþâëÿòëÿðèíèí, èñòÿðäÿ äÿ áóðàäà ìöÿééÿí ñèéàñè, èãòèñàäè, òÿùëöêÿñèçëèê ìàðàãëàðû îëàí ýÿëèð. ×öíêè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí Åðìÿíèñòàíûí èøüàëû àëòûíäà îëäóüó èíäèêè âÿçèééÿòèí äÿéèøìÿñè ÿí àçûíäàí èøüàë÷û ãîøóíëàðûí ÿðàçèëÿðäÿí ÷ûõàðûëìàñû äåìÿêäèð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, Åðìÿíèñòàíûí èøüàë åòäèéè Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíäÿ éåðëÿøÿí àáèäÿëÿðè, ãÿáèðèñòàíëûãëàðû, åâëÿðè ìÿùâ åòìÿñè, õàëãûìûçûí ÷îõÿñðëèê ìàääè-ìÿäÿíè èðñèíèí åðìÿíè âàíäàëèçìèíèí ãóðáàíûíà ÷åâðèëìÿñè äÿ áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿäèð. Áåëÿ ÿìÿëëÿð èíñàíëûã ÿëåéùèíÿ úèíàéÿòëÿð îëìàãëà áÿðàáÿð, áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðûíûí êîáóä øÿêèëäÿ ïîçóëìàñû äåìÿêäèð. Åðìÿíèñòàíûí èøüàë åòäèéè òîðïàãëàðäà ñöíè ìÿøêóíëàøäûðìà ñèéàñÿòè äÿ Àçÿðáàéúàíà ìÿõñóñ èçëÿðè òàìàìèëÿ ñèëìÿê, áþëýÿíè åðìÿíèëÿøäèðìÿê ìÿãñÿäè äàøûéûð. Àçÿðáàéúàíûí Åðìÿíèñòàíûí èøüàë àëòûíäàêû ÿðàçèëÿðäÿêè ãàíóíñóç ôÿàëèééÿòèíÿ åòèðàçû èñÿ áåéíÿëõàëã ãóðóìëàðûí ìÿñÿëÿéÿ äàùà ÷îõ äèããÿò éåòèðìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóá. 2005úè èëäÿ Àçÿðáàéúàíûí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèíÿ ýþíäÿðèëÿí ÀÒßÒ-èí ôàêòàðàøäûðûúû ìèññèéàñû ùÿìèí ÿðàçèëÿðäÿ èíñàíëàðûí ìÿñêóíëàøäûðûëìàñû ôàêòûíû àøêàðà ÷ûõàðûá. Áóíäàí ñîíðà Åðìÿíèñòàí “Àçÿðáàéúàíûí èøüàë åäèëìèø ÿðàçèñèíäÿ ùÿð ùàíñû äèýÿð ìÿñêóíëàøìàãäàí ÷ÿêèíìÿéÿ” ÷àüûðûëûá. ÀÒßÒ-èí Ìèñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíûí èøüàë àëòûíäà îëàí ÿðàçèëÿðèíäÿ öìóìè âÿçèééÿòèí äÿéÿðëÿíäèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ 7-12 îêòéàáð 2010-úó èë òàðèõëÿðèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè Ñàùÿ Ãèéìÿòëÿíäèðìÿ Ìèññèéàñûíûí àïàðäûüû ìöøàùèäÿëÿðèí íÿòèúÿëÿðèíè ÿêñ åòäèðÿí ùåñàáàòû Åðìÿíèñòàíûí ÿñë ñèìàñûíû áèð äàùà èôøà åäèá. Àçÿðáàéúàí òÿðÿôèíèí òÿëÿáè ÿñàñûíäà àïàðûëàí ìöøàùèäÿíèí íÿòèúÿëÿðè çÿáò îëóíìóø ÿðàçèëÿðäÿ Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí ìÿñêóíëàøäûðìà ñèéàñÿòèíèí äàâàì åòäèðèëäèéèíè, èíôðàñòðóêòóð äÿéèøèêëèêëÿðèíèí âÿ èãòèñàäè ôÿàëèééÿòèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéèíè áèð äàùà òÿñäèãëÿéèá. Ùåñàáàòûí õöëàñÿñèíäÿ äÿ ýþñòÿðèëèð êè, àïàðûëàí ìöøàùèäÿëÿðäÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí âÿ èíäèéÿäÿê ñöëùöí ÿëäÿ åäèëìÿìÿñèíèí ôàúèÿëè íÿòèúÿëÿ- ðèíè ýþñòÿðÿí àøêàð äÿëèëëÿð ìöÿééÿí îëóíóá. Òÿñàäöôè äåéèë êè, ìÿùç Åðìÿíèñòàíû èôøà âÿ Àçÿðáàéúàí ùÿãèãÿòëÿðèíèí äöíéàéà ÷àòäûðûëìàñû ñèéàñÿòèíèí íÿòèúÿñè îëàðàã Õîúàëû ñîéãûðûìû 10 þëêÿ òÿðÿôèíäÿí òàíûíûá. Îíó äà õöñóñè îëàðàã âóðüóëàìàã éåðèíÿ äöøÿð êè, Õîúàëû ñîéãûðûìûíûí òàíûäûëìàñûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí, Àçÿðáàéúàíûí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿêè ñèéàñè íöìàéÿíäÿëèêëÿðèíèí, ùÿìèí äþâëÿòëÿðäÿ éàøàéàí äèàñïîðóìóçóí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí ôÿàë òÿáëèüàò âÿ ìààðèôëÿíäèðìÿ àêñèéàëàðûíûí ìöùöì ðîëó âàð. Öìóìèééÿòëÿ èñÿ, þòÿí 20 èëäÿí áèð ãÿäÿð ÷îõ ìöääÿòäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ÿäà- ãèøÿñè èëÿ áàüëû ãÿòíàìÿëÿðèíÿ ÿñàñÿí êîíôëèêòèí ùÿëëè Åðìÿíèñòàíûí ãîøóíëàðûíû èøüàë àëòûíäà ñàõëàäûüû Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíäàí ÷ûõàðìàñûíäàí êå÷èð. Åðìÿíèñòàí äèïëîìàòèéàñûíû ÷ÿòèí äóðóìà ñàëàí äèýÿð ìÿãàì áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíÿ îëàí äÿñòÿéèíè àðòûðìàñûäûð. Áóíóí áàðèç ýþñòÿðèúèëÿðèíäÿí âÿ Àçÿðáàéúàíûí íþâáÿòè äèïëîìàòèê óüóðëàðûíäàí áèðè äþâëÿò áàø÷ûìûçûí ñèéàñè èðàäÿñè âÿ íöôóçó ñàéÿñèíäÿ Åðìÿíèñòàíûí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíà èøüàë åòäèéè Äàüëûã Ãàðàáàü âÿ ÿòðàô ðàéîíëàðñûç ãÿáóë åäèëìÿñè îëäó. Áó çÿðáÿíèí ñàðñûäûúû òÿñèðè Åðìÿíèñòàíäà ùÿëÿ äÿ ùèññ îëóíìàãäàäûð. Áóíäàí ÿëàâÿ, Àçÿðáàéúàíûí 2011-úè èëäÿ ÁÌÒ-íèí 155 öçâ þëêÿñèíèí äÿñòÿéè èëÿ ãóðóìóí Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí ãåéðèäàèìè öçâö ñå÷èëìÿñè ýÿíú ìöñòÿãèë þëêÿìèçèí ÿí íÿùÿíý äèïëîìàòèê óüóðëàðûíäàí áèðè îëóá. 2012-2013-úö èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí ãóðóìäàêû ôÿàëèééÿòè äþâðöíäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Åðìÿíèñòàíûí äþâëÿò òåððîðèçìèíè, èøüàë÷û ñèéàñÿòèíè éöêñÿê êöðñöäÿí áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí äèããÿòèíÿ ÷àòäûðûá. Áèð äàùà âóðüóëàéàã êè, ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí âàñèòÿ÷èëèéè èëÿ àïàðûëàí äàíûøûãëàð ïðîñåñèíäÿ àêòèâ èøòèðàê åäÿí Àçÿðáàéúàí ìöíàãèøÿíèí äèïëîìàòèê éîëëà áåéíÿëõàëã ùöãóã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëèíÿ íàèë îëóíà áèëÿúÿê äèïëîìàòèê èìêàíëàðûíäàí ýåíèø èñòèôàäÿ åäèð. Ìöíàãèøÿíèí ùÿëëè ìÿñÿëÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ïðîáëåìèí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ òÿëÿáëÿðèíÿ óéüóí øÿêèëäÿ ùÿëëèíÿ ÷àëûøìàñû þëêÿìèçèí êîíñòðóêòèâ ìþâãåéèíäÿí õÿáÿð âåðèð. Áöòöí ýþñòÿðèúèëÿðèíÿ ÿñàñÿí Åðìÿíèñòàíäàí äÿôÿëÿðëÿ öñòöí îëàí Àçÿðáàéúàí íÿèíêè èøüàë÷û þëêÿíèí òÿáëèüàò ìàøûíûíû ñûðàäàí ÷ûõàðûá, åéíè çàìàíäà, àøêàð äèïëîìàòèê öñòöíëöê ÿëäÿ åäèá. Äþâëÿò áàø÷ûñûíûí ðÿùáÿðëèéè èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ùöúóì÷ó äèïëîìàòèéà ñàéÿñèíäÿ äàíûøûãëàð ïðîñåñèíäÿ äàëàíà äèðÿíÿí Øåðè Òðîñ èìçàëàéûáëàð. Áó ñÿíÿä ÀÄÒ-íèí ìöâàôèã äÿñòÿéè ÿñàñûíäà ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè âÿ òÿøêèëàòà öçâ äþâëÿòëÿðäÿ éåðëÿøÿí òÿùñèë îúàãëàðû àðàñûíäà òÿëÿáÿ âÿ ìöÿëëèì ìöáàäèëÿñèíè, áèðýÿ òÿäãè- Áþéöê Áðèòàíèéàíûí “Ìèððîð” ãÿçåòèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ñîí èëëÿðäÿêè ñöðÿòëè èíêèøàôûíäàí áÿùñ åäÿí ýåíèø ìÿãàëÿ äÿðú îëóíóá. Ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí äöíéàíûí òàíûäûüû ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿ îëäóüó âóðüóëàíûð. Ñÿééàù éàçû÷û Êðèñ Ãðàíåòèí ìöÿëëèôè îëäóüó éàçûäà Àçÿðáàéúàíûí ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû, áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ íöôóçó, çÿíýèí òàðèõè âÿ ìÿäÿíè èðñè òÿùëèë åäèëèá. Þëêÿìèçè çèéàðÿò åäÿí ìöÿëëèô ìÿãàëÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà ýþçëÿäèéèíäÿí äàùà àðòûã ýþçÿëëèêëÿðëÿ ãàðøûëàøäûüûíû áèëäèðèá. Ìÿãàëÿíèí ÿââÿëèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿòè âÿ éåðëÿøäèéè úîüðàôè ìþâãå ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèëèð. Þëêÿìèçèí “Åóðîâèñèîí”, “Ôîðìóëà 1” êèìè áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿëè òÿäáèðëÿðÿ åâ ñàùèáëèéè åòäèéè äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûð. Ùÿì÷èíèí 2015-úè èëäÿ áèðèíúè Àâðîïà Îéóíëàðûíûí, 2016-úû èëäÿ èñÿ Ôîðìóëà-1 öçðÿ Àâðîïà Ãðàí-ïðè éàðûøûíûí Àçÿðáàéúàíäà êå÷èðèëÿúÿéè âóðüóëàíûð. Ìöÿëëèô ïàéòàõò Áàêûíûí ìþùòÿøÿì ìåìàðëûã àáèäÿëÿðèíäÿí äÿ áÿùñ åäèð, òàðèõè ìóçåéëÿðè âÿ ãîðóãëàðû ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèð. Áàêûäà äÿéèøìÿéÿí òÿê éåðèí “È÷ÿðèøÿùÿð” îëäóüó âÿ áó òàðèõè ìåìàðëûã ãîðóüóíóí ïàéòàõòûí ðÿìçè îëäóüó äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûð. Àçÿðáàéúàíûí ùÿëÿ ãÿäèì äþâðëÿðäÿí Îäëàð Éóðäó àäëàíäûðûëäûüû ãåéä åäèëÿí éàçûäà þëêÿäÿ ùþêì ñöðÿí òîëåðàíòëûã ìöùèòè äÿ éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëèð. Áóíäàí áàøãà, äöíéà øþùðÿòëè ìåìàð Çàùà Ùàäèäèí ìöÿëëèôè îëäóüó Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíèí äöíéàíûí íàäèð ìåìàðëûã èíúèëÿðèíäÿí áèðè îëäóüó âóðüóëàíûá. Ìöÿëëèô âóðüóëàéûð êè, Áàêû òåçëèêëÿ áöòöí äöíéàíûí éàõûíäàí òàíûéàúàüû âÿ ùåéðàí ãàëàúàüû øÿùÿð îëàúàã. Ìÿãàëÿäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ äÿ òîõóíóëóð âÿ Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíèí áèð ùèññÿñèíèí åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí èøüàë åäèëäèéè äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûð. Éàçûíûí ñîíóíäà èñÿ Áðèòàíèéàäàí Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿð åòìÿê èñòÿéÿíëÿð ö÷öí ñÿéàùÿò ìÿëóìàòëàðû ÿêñèíè òàïûá. Ìÿãàëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí òàðèõèíè, èíúÿñÿíÿòèíè âÿ ýþçÿë ìÿíçÿðÿëÿðèíè ÿêñ åòäèðÿí ôîòîëàð äà éåð àëûá. Àçÿðáàéúàí-Áðàçèëèéà ÿìÿêäàøëûüûíûí èíêèøàôû ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàë âàð “Áèç äàùà ýöúëö, äàùà òÿñèðëè îëìàëûéûã âÿ ìöíàãèøÿíèí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðèíÿ, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíÿ ÿñàñëàíàðàã ùÿëëèíÿ íàèë îëìàã ö÷öí öðÿêäÿí ÷àëûøìàëûéûã” ëÿòëè ùÿëëèíÿ çÿìèí éàðàäàí ÷îõëó ñàéäà áåéíÿëõàëã ùöãóãè ñÿíÿäëÿð ãÿáóë îëóíóá. “Áöòöí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ìþâãåéèìèçè äÿñòÿêëÿéèð”, äåéÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí äÿ ñþéëÿäèéè êèìè, ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñû, ÀÒßÒ, Àâðîïà Ïàðëàìåíòè, Àâðîïà Øóðàñûíûí Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñû, Èñëàì ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû, Ãîøóëìàìà Ùÿðÿêàòû âÿ äèýÿðëÿðè åðìÿíè ãîøóíëàðûíûí Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíäÿí äÿðùàë âÿ ãåéä-øÿðòñèç ÷ûõàðûëìàñûíû òÿëÿá åäÿí ãÿðàð âÿ ãÿòíàìÿëÿð ãÿáóë åäèá: “Îíëàð ìþâãåéèìèçè âÿ Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö òàì äÿñòÿêëÿéèð. Äöíéàíûí áöòöí þëêÿëÿðè Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö äÿñòÿêëÿéèð”. ßëáÿòòÿ êè, ÿðàçèëÿðèí èøüàëûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíû, ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí äîüìà éóðäëàðûíà ãàéûòìàñûíû, èøüàë àëòûíäàêû òîðïàãëàðäà éåðëÿøÿí âÿ Àçÿðáàéúàí õàëãûíà ìÿõñóñ ìàääè-ìÿäÿíèééÿò àáèäÿëÿðèíèí äàüûäûëìàñûíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíû òÿëÿá åäÿí áåëÿ áåéíÿëõàëã ñÿíÿäëÿðèí ìþâúóäëóüó Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè äàíûøûãëàðûíäà þëêÿìèçèí ìþâãåéèíè ýöúëÿíäèðÿí âàúèá àìèëäèð. ÅÐÌßÍÈÑÒÀÍ ÄÈÏËÎÌÀÒÈÉÀÑÛ ×ÛÕÛËÌÀÇ ÄÓÐÓÌÄÀ Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí áÿðïàñû íàìèíÿ þëêÿ ðÿùáÿðëèéèíèí óüóðëó äèïëîìàòèê ýåäèøëÿðè ùàçûðêû ñèòóàñèéàäà Åðìÿíèñòàíû ÷ûõûëìàç âÿçèééÿòäÿ ãîéóá. ×öíêè ÁÌÒ Íèçàìíàìÿñèíèí þëêÿëÿðèí ÿðàçè áöòþâëöéö ïðèíñèïèíÿ âÿ àäû÷ÿêèëÿí òÿøêèëàòëàðûí Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíà- Åðìÿíèñòàíûí ìàíåâð èìêàíëàðû òöêÿíèá. Ýþðöíäöéö êèìè, Àçÿðáàéúàíûí ùÿéàòà êå÷èðäèéè àðäûúûë âÿ ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿò Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û ÿìÿëëÿðè èëÿ áàüëû äàùà éàõøû ìÿëóìàòëàíûá. Äåéèëÿíëÿðè éåêóíëàøäûðñàã, äàíûøûãëàðûí ùàçûðêû ìÿíçÿðÿñè Àçÿðáàéúàíûí àøêàð öñòöíëöéöíö, Åðìÿíèñòàíûí èñÿ ÷ÿòèí âÿçèééÿòäÿ îëäóüóíó ýþñòÿðèð. Åéíè çàìàíäà, þëêÿìèçèí èãòèñàäè âÿ ùÿðáè úÿùÿòäÿí èíêèøàôû Åðìÿíèñòàí ñèéàñè äàèðÿëÿðèíäÿ âÿ èúòèìàèééÿòèíäÿ úèääè òÿøâèø éàðàäûð. Àçÿðáàéúàí èñÿ äàíûøûãëàð ïðîñåñèíäÿ äàùà èíàìëà èøòèðàê åäèð, þç ìþâãåéèíè ãÿòèééÿòëÿ ìöäàôèÿ åäèð. Áåëÿëèêëÿ, èñòÿíèëÿí ùàëäà, Àçÿðáàéúàí þç ÿðàçè áöòþâëöéöíö áÿðïà åäÿúÿê. Äàíûøûãëàð ïðîñåñèíè óçàòìàñûíà áàõìàéàðàã, Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè òÿúðèä âÿçèééÿòèíäÿ ñàõëàäûüû Åðìÿíèñòàíûí äþâëÿò îëàðàã ùÿðòÿðÿôëè òÿíÿççöëÿ óüðàìàñû èøüàë àëòûíäàêû ÿðàçèëÿðèìèçèí àçàä îëóíàúàüû ýöíöí ÷îõ äà óçàãäà îëìàäûüûíû äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ñþçëÿðèíäÿí äÿ àéäûí îëäóüó êèìè, áóíóí ö÷öí Àçÿðáàéúàí áóíäàí ñîíðà þç ýöúöíÿ, èìêàíëàðûíà ýöâÿíìÿëèäèð: “Áèç äàùà ýöúëö, äàùà òÿñèðëè îëìàëûéûã âÿ ìöíàãèøÿíèí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðèíÿ, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíÿ ÿñàñëàíàðàã ùÿëëèíÿ íàèë îëìàã ö÷öí öðÿêäÿí ÷àëûøìàëûéûã. ßìèíÿì êè, î ýöí ýÿëÿúÿê âÿ áèç þç äîüìà òîðïàãëàðûìûçà - Äàüëûã Ãàðàáàüà, åëÿúÿ äÿ èøüàë îëóíìóø äèýÿð ÿðàçèëÿðÿ ãàéûäàúàüûã”. Ùöëéà ÌßÌÌßÄËÈ ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè âÿ Àìåðèêà Äþâëÿòëÿðè Òÿøêèëàòû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè èìçàëàíûá Âàøèíãòîíäà ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè âÿ Àìåðèêà Äþâëÿòëÿðè Òÿøêèëàòû (ÀÄÒ) àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ñàçèø èìçàëàíûá. Ñàçèøè ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó Ùàôèç Ïàøàéåâ âÿ ÀÄÒ-íèí èúðà÷û êàòèáè õàíûì “Ìèððîð” ãÿçåòè: Àçÿðáàéúàí äöíéàíûí òàíûäûüû ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿäèð ãàò ëàéèùÿëÿðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíè, åëÿúÿ äÿ ãàðøûëûãëû ìÿäÿíè ïðîãðàìëàðäà èøòèðàêû íÿçÿðäÿ òóòóð. Ùàôèç Ïàøàéåâ èìçàëàíìûø ñÿíÿäèí äöíéàíûí áó áþëýÿñèíè òÿìñèë åäÿí òÿëÿáÿëÿðèí ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíÿ äàùà ýåíèø øÿêèëäÿ úÿëá åäèëìÿñèíÿ èìêàí éàðàäàúàüûíû ñþéëÿéèá. Ðåêòîð ÿëàâÿ åäèá êè, ÀÄÒ èëÿ ÿìÿêäàøëûã, åéíè çàìàíäà, Àçÿðáàéúàíûí áó òÿäðèñ îúàüûíû ýÿëÿúÿéèí ëèäåðëÿðèíè ùàçûðëàéàí âÿ ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûãëàðû òÿøâèã åäÿí áèð òÿñèñàò êèìè òàíûäàúàã. Ùàôèç Ïàøàéåâ ÀÄÒ òÿìñèë÷èëÿðèíè ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà ìÿëóìàòëàíäûðûá. Áèëäèðèëèá êè, Àçÿðáàéúàíûí ÿí ãàáàãúûë âÿ äèíàìèê òÿùñèë îúàãëàðûíäàí îëàí ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè òÿñèñ åäèëäèéè ýöíäÿí áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàôû âÿ éåíè òÿðÿôäàøëûãëàðûí òÿñèñ åäèëìÿñèíÿ äàâàìëû øÿêèëäÿ ÿùÿìèééÿò âå- ðèá. Ùàçûðäà Óíèâåðñèòåò éöêñÿê äöíéà ñòàíäàðòëàðûíà úàâàá âåðÿí òÿùñèë ïðîãðàìëàðû òÿäðèñ åòìÿêäÿäèð. Àìåðèêà Äþâëÿòëÿðè Òÿøêèëàòûíûí èíêèøàô öçðÿ èúðà÷û êàòèáè Øåðè Òðîñ âÿ áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð öçðÿ êàòèá Àëôîíñî Ãèíîíåç ÀÄÒ âÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðäÿí äàíûøûá, ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòè èëÿ èìçàëàíìûø ñàçèøèí áó ÿëàãÿëÿðÿ âåðÿúÿéè òþùôÿíè ãåéä åäèá. Î, ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè âàñèòÿñèëÿ Àçÿðáàéúàíûí ÀÄÒ-éÿ öçâ äþâëÿòëÿðäÿ èíñàí êàïèòàëûíûí èíêèøàôûíà âåðÿúÿéè äÿñòÿéèí ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàéûá. 1889-úó èëäÿ òÿñèñ åäèëìèø Àìåðèêà Ðåñïóáëèêàëàðûíûí Áåéíÿëõàëã Èòòèôàãûíûí âàðèñè îëàí ÀÄÒ-íèí 35 öçâö âàð. Òÿøêèëàò Àìåðèêà ãèòÿñèíèí áöòöí ìöñòÿãèë äþâëÿòëÿðèíè þçöíäÿ áèðëÿøäèðèð. Áó áàõûìäàí ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí èìçàëàäûüû ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè Àçÿðáàéúàí âÿ ýåíèø úîüðàôèéàíû ÿùàòÿ åäÿí ÀÄÒ-éÿ öçâ äþâëÿòëÿð àðàñûíäà óçóíìöääÿòëè èíñàí áàüëàðûíûí ãóðóëìàñû áàõûìûíäàí ìöùöì ðîë îéíàéàúàã. Ñàçèø áèð íå÷ÿ èëäÿí áÿðè ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíèí Àìåðèêà ãÿòèñè þëêÿëÿðè èëÿ àïàðäûüû ôÿàëèééÿòëÿðè äàùà äà ýöúëÿíäèðÿúÿê. Áó ýöíÿäÿê Àçÿðáàéúàí Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí âåðäèéè òÿãàöäëÿð ÿñàñûíäà Ìåêñèêà, Àðýåíòèíà, Åêâàäîð âÿ Áàùàì àäàëàðûíäàí îëàí òÿëÿáÿëÿð ÀÄÀ Óíèâåðñèòåòèíäÿ òÿùñèë àëûáëàð, áÿçè Ëàòûí Àìåðèêàñû þëêÿëÿðèíèí äèïëîìàòëàðû èñÿ ãûñàìöääÿòëè òÿëèìäÿí áÿùðÿëÿíèáëÿð. Óíèâåðñèòåò Àðýåíòèíà âÿ Êîëóìáèéà òÿùñèë òÿñèñàòëàðû èëÿ àíëàøìà ìåìîðàíäóìëàðû èìçàëàéûá, Áðàçèëèéà, Êóáà âÿ Àðýåíòèíàäàí ìöÿëëèì ùåéÿòèíè ìöùàçèðÿëÿð îõóìàüà äÿâÿò åäèá âÿ àðçó åäÿí òÿëÿáÿëÿðÿ èñïàí äèëèíèí òÿäðèñèíè òÿìèí åäèá. Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Áðàçèëèéà Ôåäåðàòèâ Ðåñïóáëèêàñûíûí èäìàí íàçèðè Àëäî Ðåáåëîíóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ ùÿð èêè þëêÿ ðÿñìèëÿðèíèí ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèíèí Àçÿðáàéúàí èëÿ Áðàçèëèéà àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðäèéè âóðüóëàíûá. Ãåéä îëóíóá êè, ñîí èëëÿð ðåýèîíäà èãòèñàäè ñû÷ðàéûøëà èíêèøàô åäÿí Àçÿðáàéúàí èëÿ áþéöê ñÿíàéå ïîòåíñèàëûíà ìàëèê Áðàçèëèéà àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí áöòöí èñòèãàìÿòëÿð öçðÿ, î úöìëÿäÿí èäìàí ñàùÿñèíäÿ äÿ äàâàì åòäèðèëìÿñè ôàéäàëû îëàðäû. Áó áàõûìäàí ùÿð èêè þëêÿíèí ìöâàôèã ãóðóìëàðû àðàñûíäà èäìàí ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ôÿàëèééÿò ïëàíûíûí èìçàëàíìàñû ìöñáÿò ãèéìÿòëÿíäèðèëèá. Áðàçèëèéà êèìè Àçÿðáàéúàíûí äà èäìàí ñàùÿñèíäÿ êèôàéÿò ãÿäÿð èíêèøàô åòìèø áèð þëêÿ îëäóüó õàòûðëàíàðàã áèëäèðèëèá êè, áèð ÷îõ áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿðÿ, ùóìàíèòàð ôîðóìëàðà, èäìàí éàðûøëàðûíà åâ ñàùèáëèéè åäÿí Àçÿðáàéúàíäàêû áó òÿäáèðëÿðÿ Áðàçèëèéà âÿòÿíäàøëàðû äà ôÿàë ãàòûëûðëàð. Ýþðöøäÿ òÿðÿôëÿð ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí áóíäàí ñîíðà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûáëàð. Õöñóñÿí, 2016-úû èëäÿ Éàé Îëèìïèéà Îéóíëàðûíûí Áðàçèëèéàäà, èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíûí èñÿ ýÿëÿí èë Àçÿðáàéúàíäà êå÷èðèëÿúÿéè íÿçÿðÿ àëûíàðàã, ãàðøûëûãëû òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí ñÿìÿðÿëè îëàúàüû áèëäèðèëèá. Ñþùáÿò çàìàíû òÿðÿôëÿðè ìàðàãëàíäûðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûã ùÿð èêè þëêÿíèí ìÿíàôåéèíÿ óéüóíäóð Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí èíôðàñòðóêòóð âÿ ÿòðàô ìöùèò íàçèðè õàíûì Ìåëàíèå Øóëòñ âàí Ùàåýåí-Ìààñ Ýååñòåðàíóñóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí ùÿð èêè þëêÿíèí ìÿíàôåéèíÿ óéüóí îëäóüó äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá. Ãåéä åäèëèá êè, Íèäåðëàíäûí áèð ñûðà øèðêÿòëÿðèíèí þëêÿìèçäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èðè ëàéèùÿëÿðäÿ èøòèðàêû, õöñóñÿí Áàêû áóõòàñûíäà âÿ Êöð ÷àéû ÿðàçèñèíäÿ äÿðèíëÿøäèðìÿ, åëìè-òÿäãèãàò èøëÿðèíèí àïàðûëìàñû, ìèëëè ñó åùòèéàòëàðûíûí þéðÿíèëìÿñè, äèáäÿðèíëÿøäèðèúè ýÿìèëÿðèí òÿúùèçàòû âÿ äèýÿð èñòèãàìÿòëÿðäÿ ôÿàëèééÿòè ãÿíàÿòáÿõøäèð. Áó áàõûìäàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéè èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Èíôðàñòðóêòóð âÿ ßòðàô Ìöùèò Íàçèðëèéè àðàñûíäà ôþâãÿëàäÿ ùàëëàðûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû âÿ íÿòèúÿëÿðèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû, ñó ðåñóðñëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû âÿ äàøãûíëàðûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ àïàðûëàí äàíûøûãëàð, ùàáåëÿ ñó åùòèéàòëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìóíóí èìçàëàíìàñû èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôû ö÷öí ÷îõ ìöùöì àìèëäèð. Ñþùáÿò çàìàíû Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíóëàðàã, áèð ñûðà áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ïðîáëåìèí ùÿëëèíÿ èêèëè ñòàíäàðòëàðëà éàíàøìàñûíûí éîëâåðèëìÿçëèéè âóðüóëàíûá, ìöíàãèøÿíèí éàëíûç Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö âÿ ñÿðùÿäëÿðèí òîõóíóëìàçëûüû ïðèíñèïëÿðè ÿñàñûíäà ùÿëëèíèí ìöìêöíëöéö ãåéä åäèëèá. Ýþðöøäÿ òÿðÿôëÿðè ìàðàãëàíäûðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. 3 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Áðàçèëèéàíûí èäìàí íàçèðè èëÿ ýþðöøöá Íîéàáðûí 6-äà Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ Àçÿðáàéúàíäà ñÿôÿðäÿ îëàí Áðàçèëèéàíûí èäìàí íàçèðè Àëäî Ðåáåëîí èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Îãòàé ßñÿäîâ íàçèðÿ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿêè ÿìÿêäàøëûã, Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëÿ èíêèøàôû, Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèíèíäÿ îéíàäûüû ðîë ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèí âÿ ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí èêèòÿðÿôëè ÿìÿêäàøëûüûí ìþùêÿìëÿíìÿñèíäÿ ðîëóíó õöñóñè âóðüóëàéûá. Îãòàé ßñÿäîâ Àçÿðáàéúàí èëÿ Áðàçèëèéà àðàñûíäà èäìàí ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãëà áàüëû ôÿàëèééÿò ïëàíûíûí èìçàëàíìàñûíûí ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà èíêèøàôûíà òþùôÿ âåðÿúÿéèíè áèëäèðèá. Ñÿäð èäìàíûí ìöõòÿëèô íþâëÿðè èëÿ áàüëû ãàðøûëûãëû òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí çÿðóðèëèéèíè âóðüóëàéûá. Àçÿðáàéúàíûí èäìàí ñàùÿñèíäÿ ãàçàíäûüû óüóðëàðäàí äàíûøàí Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè áèëäèðèá êè, àðòûã þëêÿìèç èñòÿíèëÿí áåéíÿëõàëã òÿäáèðÿ åâ ñàùèáëèéè åòìÿê èãòèäàðûíäàäûð. 2015-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàíäà èëê Àâðîïà Îéóíëàðû, 2017-úè èëäÿ èñÿ Èñëàì Ùÿìðÿéëèéè Îéóíëàðû êèìè áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿëè èäìàí éàðûøëàðû êå÷èðèëÿúÿê êè, áó äà ùå÷ äÿ òÿñàäöôè äåéèë. Ýþðöøäÿ áðàçèëèéàëû íàçèðÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè áàðÿäÿ äÿ ìÿëóìàò âåðèëèá, ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí âÿ äèýÿð áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ìöíàãèøÿíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ãÿáóë åòäèéè ãÿòíàìÿ âÿ ãÿðàðëàðà ðÿñìè Éåðåâàí òÿðÿôèíäÿí ìÿùÿë ãîéóëìàäûüû âóðüóëàíûá. Àëäî Ðåáåëîí Àçÿðáàéúàíäà èäìàíûí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðèíèí èíêèøàôû èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá. Î äåéèá êè, èäìàíëà áàüëû ãàðøûëûãëû òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñè ùÿð èêè þëêÿäÿ áó ñàùÿíèí èíêèøàôûíà, åëÿúÿ äÿ èêèòÿðÿôëè ÿìÿêäàøëûüà òþùôÿ âåðÿúÿê. Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: ÉÀÏ òÿðÿôèíäÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ èøòèðàê ö÷öí áó ýöíÿ ãÿäÿð 13431 íÿôÿð íàìèçÿä èðÿëè ñöðöëöá âÿ áó ïðîñåñ äàâàì åäèð Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) òÿðÿôèíäÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ èøòèðàê ö÷öí áó ýöíÿ ãÿäÿð 13431 íÿôÿð íàìèçÿä èðÿëè ñöðöëöá âÿ áó ïðîñåñ äàâàì åäèð. Áó áàðÿäÿ Òðåíä-ÿ ÉÀÏ Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, ìèëëÿò âÿêèëè Ñèéàâóø Íîâðóçîâ äåéèá. ÉÀÏ-ûí 1607 áÿëÿäèééÿíèí ùÿð áèðèíÿ þç íàìèçÿäëÿðèíè èðÿëè ñöðäöéöíö äåéÿí Ñ.Íîâðóçîâ âóðüóëàéûá êè, íàìèçÿäëèêëÿðè èðÿëè ñöðöëÿíëÿðäÿí 12 511-è äàèðÿ ñå÷êè êîìèññèéàëàðûíäàí èìçà âÿðÿãÿëÿðèíè ýþòöðöá âÿ ùàçûðäà èìçàëàðûí òîïëàíûëìàñû ïðîñåñè ýåäèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áÿçè éåðëÿðäÿ èìçàëàð àðòûã òîïëàíûëûá âÿ äàèðÿ ñå÷êè êîìèññèéàëàðûíà òÿùâèë âåðèëèá: “3514 íÿôÿð íàìèçÿä ö÷öí èìçàëàð àðòûã òîïëàíûá, ìöâàôèã ñÿíÿäëÿðëÿ áèðýÿ äàèðÿ ñå÷êè êîìèññèéàëàðûíà òÿãäèì åäèëèá âÿ áó ïðîñåñ äàâàì åäèð”. Ñ.Íîâðóçîâ ÿëàâÿ åäèá êè, èìçà òîïëàìà ïðîñåñè òÿãðèáÿí íîéàáðûí 9-äÿê, íàìèçÿäëÿðèí ãåéäèééàòû èñÿ íîéàáðûí 12-íÿ ãÿäÿð éåêóíëàøìàëûäûð: “Áóíäàí ñîíðà èñÿ àðòûã òÿáëèüàò-òÿøâèãàò êàìïàíèéàñûíà áàøëàíìàëûäûð”. Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè áöòöí Àâðîïà ö÷öí ÷îõ âàúèáäèð Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Àâðîïà ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ íàçèðè Äåâèä Ëèäèíãòîí “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéè èäàðÿ ùåéÿòèíèí ñÿäðè Áàéðàì Ñÿôÿðîâëà ýþðöøöíäÿ äåéèá êè, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè ðÿñìè Ëîíäîí, åëÿúÿ äÿ áöòöí Àâðîïà ö÷öí ÷îõ âàúèá ìÿñÿëÿäèð. Î, âóðüóëàéûá êè, Áþéöê Áðèòàíèéà ìöíàãèøÿíèí òåç áèð çàìàíäà ñöëù éîëó èëÿ ùÿëëèíèí òÿðÿôäàðûäûð âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ äàíûøûãëàðûí äàâàì åòäèðèëìÿñè çÿðóðèäèð. Èúòèìàè Áèðëèêäÿí ÀçÿðÒÀú-à âåðèëÿí ìÿëóìàòà ýþðÿ, Äàüëûã Ãàðàáàüûí àçÿðáàéúàíëû èúìàñûíûí ðÿùáÿðè Áàéðàì Ñÿôÿðîâ ýþðöøäÿ áèëäèðèá êè, ìöíàãèøÿíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ãÿòèééÿò íöìàéèø åòäèðìÿëè îëàí ãóðóìëàðûí èêèëè ñòàíäàðòëàðû ùÿëÿ äÿ äàâàì åäèð. Á. Ñÿôÿðîâ ãåéä åäèá êè, ìöíàãèøÿíèí òåçëèêëÿ áåéíÿëõàëã ùöãóãóí ïðèíñèïëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí òÿìèí åäèëìÿñè øÿðòè èëÿ ùÿëëè âàúèáäèð âÿ áèç áó èñòèãàìÿòäÿ áåéíÿëõàëã ãóðóìëàðäàí ãÿòèééÿòëè ìþâãå ýþçëÿéèðèê. Àçÿðáàéúàí ñöëù òÿðÿôäàðûäûð, áèç ùÿì þç þëêÿìèçäÿ, ùÿì Úÿíóáè Ãàôãàç ðåýèîíóíäà, ùÿì äÿ áöòöí äöíéàäà ñöëù èñòÿéèðèê. Ýþðöøäÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Åëìàí Ìÿììÿäîâ äåéèá êè, Áþéöê Áðèòàíèéàíûí áó ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíäÿ äàùà éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿê èñòÿìÿñè ìöñáÿò ùàëäûð. Ìöíàãèøÿíèí ùÿëëè ö÷öí Áþéöê Áðèòàíèéàíûí äÿñòÿéè âÿ ñÿéè íÿòèúÿñèíäÿ èúìàëàðàðàñû äèàëîãëàðûí òÿøêèëè, áó èñòèãàìÿòäÿ ìþâúóä ïðîãðàì âÿ ëàéèùÿëÿðäÿ òÿðÿôëÿðèí äàùà ôÿàë èøòèðàêûíûí òÿìèí îëóíìàñû âàúèáäèð. Àçÿðáàéúàí âÿ Íèäåðëàíä ñó åùòèéàòëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã åäÿúÿêëÿð Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ôþâãÿëàäÿ ùàëëàð íàçèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ èëÿ þëêÿìèçäÿ ñÿôÿðäÿ îëàí Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí èíôðàñòðóêòóð âÿ ÿòðàô ìöùèò íàçèðè õàíûì Ìåëàíè Øóëòñ âàí ÙàåýåíÌààñ Ýååñòåðàíóñ àðàñûíäà ýþðöø êå÷èðèëèá. Ýþðöøäÿ íàçèðëÿð “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéè âÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Èíôðàñòðóêòóð âÿ ßòðàô Ìöùèò Íàçèðëèéè àðàñûíäà ñó åùòèéàòëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìó”íó èìçàëàéûáëàð. Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéèíäÿí (ÔÙÍ) ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ãîíàãëàðû ñàëàìëàéàí íàçèð Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ õàíûì Ìåëàíè Øóëòñ âàí Ùàåýåí-Ìààñ Ýååñòåðàíóñà ÔÙÍ, î úöìëÿäÿí îíóí ñòðóêòóðóíà äàõèë îëàí ãóðóìëàðûí ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ èêè þëêÿíèí ìöâàôèã ãóðóìëàðû àðàñûíäà ôþâãÿëàäÿ ùàëëàðûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû âÿ íÿòèúÿëÿðèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ñûõ ÿìÿêäàøëûüûí ìþâúóä îëäóüóíó áèëäèðèá. Íàçèð ùÿð èêè ãóðóì àðàñûíäà, õöñóñèëÿ ñó ðåñóðñëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû âÿ äàøãûíëàðûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà äÿðèíëÿøäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè ãåéä åäèá. Ýþðöøÿ ýþðÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðÿí ãîíàã ùÿð èêè ãóðóì àðàñûíäà ìþâúóä ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíèí ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàéûá. Ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ íèäåðëàíäëû íàçèðèí Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéèíèí áÿçè ãóðóìëàðûíûí ôÿàëèééÿòè èëÿ òàíûøëûüû äà íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Äàùà áèð áåéíÿëõàëã ãóðóìóí ãÿðàðýàùû Àçÿðáàéúàíäà éåðëÿøÿúÿê “Áó, Àçÿðáàéúàí ö÷öí ÷îõ ìöùöì ñàçèøäèð. Áèç àâèàñèéà âÿ ùàâà ìÿêàíûíäàí èñòèôàäÿ ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüà áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèðèê”. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ôèêðè Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíè Õÿëÿô Õÿëÿôîâ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè èëÿ Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñû àðàñûíäà îíóí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøìÿñèíèí øÿðòëÿðè ùàããûíäà Ñàçèø” èìçàëàíàíäàí ñîíðà æóðíàëèñòëÿðÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ ñÿñëÿíäèðèá. Õ.Õÿëÿôîâ äåéèá: “Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñûíûí ãÿðàðýàùûíûí Áàêûéà êþ÷öðöëìÿñè ýþñòÿðèð êè, Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã íöôóçó ìþùêÿìëÿíèð, þëêÿìèçèí ðåýèîíäà, î úöìëÿäÿí ÌÄÁ ðåýèîíóíäà ðîëó àðòûð, ÿí áàøëûúàñû èñÿ Áàêûäà äàùà áèð áåéíÿëõàëã ãóðóìóí ãÿðàðýàùû éåðëÿøÿúÿê. Áó èñÿ áèçÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàò- Ö÷öíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Òåàòð Êîíôðàíñû áàøà ÷àòûá Ö÷öíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Òåàòð Êîíôðàíñû íîéàáðûí 6-äà èøèíè áàøà ÷àòäûðûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, êîíôðàíñûí ñîíóíúó ýöíö ïëåíàð èúëàñëàðà Àçÿðáàéúàí Òåàòð Õàäèìëÿðè Èòòèôàãûíûí ñÿäðè, Õàëã àðòèñòè Àçÿðïàøà Íåìÿòîâ, òåàòð òÿíãèä÷èñè, “Ïåòåðáóðã òåàòð æóðíàëû”íûí áàø ðåäàêòîðó Ìàðèíà Äìèòðåâñêàéà, òåàòð òÿíãèä÷èñè, ñÿíÿòøöíàñëûã íàìèçÿäè Àéäûí Òàëûáçàäÿ, Ùèíäèñòàíäàí Áåéíÿëõàëã Óøàã Òåàòðëàðû Ôåñòèâàëûíûí äèðåêòîðó Àéøà Ðàó ìîäåðàòîðëóã åäèáëÿð. Ýöí ÿðçèíäÿ “Èðàí ÿíÿíÿâè òåàòðû: òÿçèéÿëÿðäÿ ðÿíý âÿ ùÿðÿêÿòèí ðÿìçè ðîëó”, “Ìóëòèêóëòóðàëèçì-óíèâåðñàë äÿéÿðëÿð ñèñòåìèíäÿ òåàòðûí éåðè”, “ÕÕÛ ÿñðèí òåàòðûíäà ñþç ÿìÿë êèìè”, “Ãëîáàëëàøìûø äöíéàäà òåàòð”, “Ìóëòèêóëòóðàëèçì Èòàëèéàäà” âÿ äèýÿð ìþâçóëàðäà ìÿðóçÿëÿð äèíëÿíèëèá. Âóðüóëàíûá êè, Ö÷öíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Òåàòð Êîíôðàíñûíûí “Òåàòð ñÿíÿòèíèí ìóëòèêóëòóðàëèçì-óíèâåðñàë äÿéÿðëÿð ñèñòåìèíäÿ éåðè” ìþâçóñó ôóíäàìåíòàë áèð ìÿñÿëÿíè ýöíäÿìÿ ýÿòèðèá. Òåàòð ìÿäÿíèééÿò ÷àðõûíû ôûðëàäàí ìèëëÿðäÿí áèðèäèð. Ìÿäÿíèééÿò þçö èñÿ ñèéàñè íÿçÿðèééÿ âÿ òÿúðöáÿäÿí òÿúðèä îëóíà áèëìÿç. Áåëÿëèêëÿ, ìÿäÿíèééÿò ÷àðõûíûí ìöõòÿëèô ìèëëÿðè, î úöìëÿäÿí äèëëÿð, ìåìàðëûã, ìóñèãè, ðÿíýêàðëûã, ôîëêëîð òàðèõè âÿ ñ. ìþâúóääóð. Áöòöí áó ìèëëÿð ÷àðõû èðÿëè àïàðàðêÿí áÿøÿðèééÿòèí ÿí þíÿìëè õöñóñèééÿòëÿðèíè ìóëòèêóëòóðàëèñò äÿéÿðëÿðÿ ãîâóøäóðóð. Ãåéä îëóíóá êè, ÕÕÛ ÿñðäÿ îðòàéà ÷ûõàí éåíè ðåàëëûüà áÿçÿí ö÷öíúö ðåàëëûã äà äåéèðëÿð. Áó, áèð íþâ òåàòð äèëèíÿ ðÿãÿìñàë òÿðúöìÿ èìêàíëàðû îëàí êèáåð äöíéàäûð. Áó ðåàëëûã þçö èëÿ òåàòð äöíéàñûíà ìóëòèìåäèà, ðÿãÿìñàë èíñòàëéàñèéà ýÿòèðèá. Ìöàñèð òåàòð çàìàíûí äèêòÿ åòäèéè ìþâçóëàðà ìöðàúèÿò åäèð. Áó ñûðàéà ìöùàðèáÿëÿð, ãåéðè-ñàáèò ùÿéàò, òÿùòÿëøöóðäà ñàõëàíûëàí íèééÿòëÿð, àðçóëàð, ýèçëè ÿìÿëëÿð âÿ åéèáëÿð, ýåíäåð áÿðàáÿðëèéè âÿ äèýÿð ìþâçóëàð àèääèð. Ùÿð ùàíñû þëêÿíèí þçöíÿìÿõñóñëóüóíó èòèðìÿäÿí ãëîáàëëàøìà ïðîñåñèíÿ ãîøóëà áèëìÿñèíÿ èìêàí éàðàäàí êîìïîíåíòëÿð ìþâúóääóð. ßí éàõøû îëàíû þçöíÿ ùîïäóðìàã âÿ þçöíäÿ îëàíû äèýÿðëÿðèíÿ ýþñòÿðìÿéÿ, âåðìÿéÿ ùàçûð îëìàã, ùàìûéà ìöíàñèáÿòäÿ à÷ûã îëìàã, ùÿð êÿñÿ àíëàøûãëû îëà áèëÿúÿê îðòàã âÿ ãëîáàë ìÿñÿëÿëÿðè òàïìàã âÿ îíó èôàäÿ åòìÿê áàúàðûüû âàúèá øÿðòëÿðäÿíäèð. Ö÷öíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Òåàòð Êîíôðàíñûíà éåêóí âóðàí ìÿäÿíèééÿò âÿ òóðèçì íàçèðèíèí ìöàâèíè ßäàëÿò Âÿëèéåâ èêè ýöí ÿðçèíäÿ àïàðûëàí ìöçàêèðÿëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí, åëÿúÿ äÿ Àçÿðáàéúàí òåàòðûíûí èíêèøàô éîëóíäàí ñþç à÷ûá. Áèëäèðèá êè, Àçÿðáàéúàí õàëã òåàòðû ïåøÿêàð ñÿâèééÿäÿ 1873úö èëäÿ éàðàäûëûá. Ëàêèí ÿñë èíòèáàù èñÿ 2006-úû èëäÿí áàøëàíûá. Ùÿìèí èëäÿ ïîñòñîâåò ìÿêàíûíäà èëê äÿôÿ “Òåàòð âÿ òåàòð ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà” ãàíóí ãÿáóë îëóíóá. Ñîíðàêû èëëÿðäÿ èñÿ “Àçÿðáàéúàí òåàòð ñÿíÿòèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ùàããûíäà” Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí Ñÿðÿíúàìû, “Àçÿðáàéúàí òåàòðû 2009-2019-úó èëëÿðäÿ” Äþâëÿò Ïðîãðàìû áó ñàùÿíèí èíêèøàôûíà ÿùÿìèééÿòëè òÿñèð ýþñòÿðèá. Áó ñÿêêèç èë ìöääÿòèíäÿ Àçÿðáàéúàí òåàòðû áåéíÿëõàëã òåàòð òÿøêèëàòëàðûíäà óüóðëà òÿìñèë îëóíóð, áó òÿøêèëàòëàðûí Áàêûäà èëëèê òîïëàíòûëàðû êå÷èðèëèð. Âóðüóëàíûá êè, Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí ðÿùáÿðëèê åòäèéè Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èðèìèãéàñëû ëàéèùÿëÿð þëêÿ ìÿäÿíèééÿòèíèí èíêèøàôûíà âÿ äöíéàäà òÿáëèüèíÿ ÿâÿçñèç òþùôÿëÿð âåðìÿêäÿäèð. Íàçèð ìöàâèíè îíó äà ãåéä åäèá êè, òåàòðûí éàõøû îëìàñû ö÷öí áó ñÿíÿòÿ áþéöê ñåâýè îëìàëûäûð. Áó ñåâýè èíñàíûí äàõèëèíäÿí ýÿëìÿëèäèð. Áó çàëäà îòóðàí, åëÿúÿ äÿ ìÿäÿíèééÿòÿ õèäìÿò åäÿí ìèíëÿðëÿ èíñàí éåð öçöíäÿ ñöëùöí, áÿðàáÿðëèéèí, ÿìèíàìàíëûüûí åë÷èëÿðèäèð. Ýÿëèí áèðëèêäÿ äèëèìèçäÿí, äèíèìèçäÿí àñûëû îëìàéàðàã áó ìèññèéàíû áþéöê ñåâýè èëÿ éåðèíÿ éåòèðÿê. Ùÿð áèðèíèçè 2016-úû èëäÿ êå÷èðèëÿúÿê, íþâáÿòè, Äþðäöíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Òåàòð Êîíôðàíñûíà äÿâÿò åäèðÿì. ëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿìèí Ñàçèøèí èøòèðàê÷ûñû îëàí äþâëÿòëÿðëÿ ÿìÿêäàøëûã åòìÿê èìêàíû âåðèð. Çÿííèìèçúÿ, Ñàçèø ÿñàñûíäà ãÿðàðýàùûí Áàêûäà éåðëÿøìÿñè âÿ ÿìÿêäàøëàðûíûí ôÿàëèééÿòè ö÷öí ÿí éàõøû øÿðàèò éàðàäûëàúàã. ßìèíÿì êè, áó, Ñàçèøèí èøòèðàê÷ûñû îëàí áöòöí äþâëÿòëÿðèí ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åäÿúÿê”. Õàòûðëàäàã êè, íîéàáðûí 6-äà Áàêûäà “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè èëÿ Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñû àðàñûíäà îíóí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøìÿñèíèí øÿðòëÿðè ùàããûíäà Ñàçèø” èìçàëàíûá. Ñÿíÿäè Àçÿðáàéúàí òÿðÿôèíäÿí õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíè Õÿëÿô Õÿëÿôîâ, Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñû òÿðÿôèíäÿí Áåéíÿëõàëã Àâèàñèéà Êîìèòÿñèíèí ïðåçèäåíòè âÿ Àâèàñèéà âÿ Ùàâà Ìÿêàíûíäàí Èñòèôàäÿ öçðÿ ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí Äþâëÿòëÿðàðàñû Øóðàñûíûí ïðåçèäåíòè Òàòéàíà Àíîäèíà èìçàëàéûáëàð. Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ: Äÿíèçèí êÿíàðûíäà òîðïàã âÿ ñó ñàùÿëÿðèíèí òÿìèçëÿíèá èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè ìöùöì âÿçèôÿëÿðäÿí áèðèäèð “Äÿíèçèí êÿíàðûíäà òîðïàã âÿ ñó ñàùÿëÿðèíèí òÿìèçëÿíèá ÿùàëèíèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëìÿñè ãàðøûìûçäà äóðàí ìöùöì âÿçèôÿëÿðäÿí áèðèäèð. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâ áóíó ãàðøûìûçà âàúèá áèð ìÿñÿëÿ êèìè ãîéóá”. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ñþçëÿðè Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ôþâãÿëàäÿ ùàëëàð íàçèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ Ãÿáÿëÿäÿ æóðíàëèñòëÿðÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ äåéèá. Íàçèð áèëäèðèá êè, Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäèð. Áåëÿ ñöðÿòëè èíêèøàô îëàí þëêÿëÿðäÿ õöñóñÿí òÿùëöêÿñèçëèê ìÿñÿëÿëÿðèíèí òÿìèíàòû ìöùöì éåð òóòóð. Áó èñòèãàìÿòäÿ þëêÿìèçäÿ èðè ëàéèùÿëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Áó éàõûíëàðäà Áàêûäà éåíè äÿíèç ëèìàíû, ýÿìèãàéûðìà çàâîäó à÷ûëûá. Íåôòàéûðìà çàâîäëàðûíûí ôÿàëèééÿòè íÿòèúÿñèíäÿ ÷èðêëÿíìèø òîðïàãëàðûí òÿìèçëÿíìÿñèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéàí íàçèð Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ äåéèá: “Áèç 2010úó èëäÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíäà îëäóã, èø òÿúðöáÿñèíè þéðÿíäèê âÿ îíëàðû þëêÿìèçÿ äÿâÿò åòäèê. Î âàõòäàí áó ýöíÿäÿê Íèäåðëàíäûí áèð ÷îõ ãóðóì âÿ øèðêÿòè, î úöìëÿäÿí Èíôðàñòðóêòóð âÿ ßòðàô Ìöùèò Íàçèðëèéè èëÿ ñûõ ÿìÿêäàøëûüûìûç âàð. Áó ýöí èìçàëàäûüûìûç ñÿíÿä äÿ èøëÿðèìèçèí äàâàìûíû ÿêñ åòäèðèð. Áèç Àáøåðîí éàðûìàäàñûíäàêû ÷èðêëÿíìèø òîðïàãëàðûí òÿìèçëÿíìÿñè èøëÿðèíè äàâàì åòäèðÿúÿéèê. Áóíóíëà áàüëû ëàéèùÿëÿðèí öçÿðèíäÿ ýÿðýèí èøëÿð ýåäèð. Áó ëàéèùÿëÿð äåìÿê îëàð êè, ùàçûðäûð âÿ éàõûí âàõòëàðäà îíëàðûí èúðàñûíà áàøëàíûëàúàã”. Íàçèð Êÿìàëÿääèí Ùåéäÿðîâ Íèäåðëàíäûí ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿ áèð ñûðà ëàéèùÿëÿðèí ðåàëëàøäûðûëìàñûíà úÿëá îëóíàí òàíûíìûø øèðêÿòëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíäà äà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè ãåéä åäÿðÿê äåéèá: “Êöð ÷àéûíäà ñàùèëáÿðêèòìÿ âÿ òÿìèçëÿìÿ èøëÿðè àïàðûëûð. Íèäåðëàíä øèðêÿòëÿðèíäÿí àëäûüûìûç ýÿìèëÿðèí ôÿàëèééÿòè íÿòèúÿñèíäÿ ùÿìèí ÿðàçèëÿðèí ÷îõ ùèññÿñè òÿùëöêÿäÿí õèëàñ îëóíóá”. 4 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Òàðèõè ñàõòàëàøäûðàíëàðà ëàéèãëè úàâàá éàõóä åðìÿíè éàëàíûíû èôøà åäÿí ãèéìÿòëè ÿñÿð Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û ñèéàñÿòè ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí 20 ôàèçèíèí èøüàë åäèëìÿñè âÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìè ÿòðàôûíäà éàðàíàí ìöíàãèøÿ, ÿñëèíäÿ, Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ìöúàäèëÿñè âÿ ìèëëè ìàðàãëàðûíûí òÿìèí îëóíìàñû êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèëÿ áèëÿð. Îëäóãúà àêòóàë îëàí áó ìþâçóéà òîõóíàí àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Åðìÿíèëÿðèí ìèô éàðàäûúûëûüû òàðèõäÿ èëê õðèñòèàí äþâëÿòè êîíòåêñòèíäÿ” àäëû ìÿãàëÿñèíèí ñîí úöìëÿñè ùåñàá åäèðèê êè, áèçèì éàçûìûç ö÷öí ÿí éàõøû åïèãðàô îëà áèëÿð. Àêàäåìèê ãåéä åäèð êè, âèúäàíëû òàðèõ÷èëÿð åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû áèðèíúè ãÿáóë åòìèø õàëã øþùðÿòèíè þç àäëàðûíà ÷ûõìàëàðûíà èìêàí âåðìÿçëÿð. Áó îëäóãúà äîüðó ôèêèð îëìàãëà áÿðàáÿð, ùÿì äÿ òàðèõÿ îáéåêòèâ éàíàøìàãëà áàüëû Àçÿðáàéúàí âÿ äöíéà òàðèõ÷èëÿðèíÿ áèð ÷àüûðûøäûð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí ãåéä îëóíàí ÿñÿðè åðìÿíè òÿáëèüàòûíà ãàðøû éàçûëìûø ÿí îáéåêòèâ, ÿí ìÿçìóíëó âÿ åéíè çàìàíäà, ÿí úÿñàðÿòëè ÿñÿðëÿðäÿí áèðèäèð. ×öíêè ÿñÿðäÿ åðìÿíè øîâèíèçìèíèí, åðìÿíè õÿñòÿ òÿõÿééöëöíöí è÷ öçö à÷ûëûð âÿ áó òÿõÿééöëöí ìèôëÿðäÿí ãàéíàãëàíäûüû èçàù îëóíóð, éàëàí÷û ìèôëÿðèí åðìÿíè ñèéàñè òÿôÿêêöðöíäÿ éåð òàïìàñû îíëàðûí áÿäáÿõòëèéèíèí ÿñàñû êèìè ýþñòÿðèëèð. Ùåñàá åäèðèê êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ ùÿì òàðèõè êîíòåêñòäÿ, ùÿì äÿ ñîñèàë-ïñèõîëîæè êîíòåêñòäÿ ìÿñÿëÿíè îëäóãúà äîüðó ãîéóá. Éàëàí÷û ìèôîëîýèéàéà ñþéêÿíÿí õÿñòÿ èäåîëîýèéàíûí èôøàñû Áèëäèéèìèç êèìè, ìèôîëîýèéà äþâðö áÿøÿðèééÿòèí “óøàãëûã äþâðö”, éÿíè èáòèäàè òÿôÿêêöð, óéäóðìàëàð äþâðö àäëàíûð. ßêñÿð ùàëëàðäà ìèôîëîýèéàíûí òàðèõëÿ, ñîñèàë ýåð÷ÿêëèêëÿ ÿëàãÿñè îëìóð âÿ äàùà ÷îõ Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ìöáàðèçÿäÿ åðìÿíèëÿðèí èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè ÿí åôôåêòèâ ñèëàùû îíëàðûí ÿëèíäÿí àëûð. Àëáàí-õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòè íåúÿ ñàõòàëàøäûðûëäû ßñëèíäÿ, ùÿëÿ 1823-1828-úè èëëÿðäÿí ñîíðà åðìÿíèëÿðèí Úÿíóáè Ãàôãàçäà ...Âèúäàíëû òàðèõ÷èëÿð åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû áèðèíúè ãÿáóë åòìèø õàëã øþùðÿòèíè þç àäëàðûíà ÷ûõìàëàðûíà èìêàí âåðìÿçëÿð Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ íÿéèí íåúÿ îëäóüóíóí äåéèë, íÿéè íåúÿ ýþðìÿê èñòÿíèëäèéèíèí òÿçàùöðö îëóð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ äÿ þç ÿñÿðèíäÿ áó ìÿñÿëÿëÿðè äÿðèí ñîñèàë-ïñèõîëîæè âÿ ñîñèàë-ôÿëñÿôè êîíòåêñòäÿ èçàù åäÿðÿê áó ýöí åðìÿíè ñèéàñè òÿôÿêêöðöíöí éàëàí÷û èäåîëîýèéàéà âÿ éàëàí÷û ìèôîëîýèéàéà ñþéêÿíäèéè ö÷öí õÿñòÿ îëäóüóíó òÿñáèò åäèð. Áó, òàìàìèëÿ äîüðó òÿùëèë âÿ äîüðó éàíàøìàäûð. Ùåñàá åäèðèê êè, ñþçöí ùÿãèãè ìÿíàñûíäà áó ýöí Åðìÿíèñòàíûí òÿúðèä øÿðàèòèíäÿ éàøàìàñû Åðìÿíèñòàíûí Ôðàíñàäàêû ñÿôèðè Øàðë Àçíàâóðóí ãåéä åòäèéè êèìè, äàõèëè ýåíîñèäëÿðèíèí ñÿáÿáè áó õÿñòÿ òÿõÿééöëäöð. Àçÿðáàéúàí òàðèõøöíàñëûüûíà ñàíáàëëû òþùôÿ Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí òàðèõÿ âÿ òàðèõøöíàñëûüà áÿõø åòäèéè âÿ åðìÿíè- ëÿðëÿ ìöáàðèçÿäÿ áèçèì ö÷öí ÷îõ úèääè èñòèíàä ìÿíáÿéè îëàí ÿñÿðèíèí ÿí áàøëûúà ìÿçèééÿòëÿðèíäÿí áèðè åðìÿíèëÿðèí áó ýöí ñèéàñè âàñèòÿ êèìè èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè èëê õðèñòèàí äþâëÿòè êàðòûíû îíëàðûí ÿëèíäÿí àëìàñûäûð. ×öíêè ãàïàëû ãàïûëàð àðõàñûíäà åðìÿíèëÿðèí äöíéà åðìÿíèëèéèíäÿí, åëÿúÿ äÿ õðèñòèàí ùåýåìîíèéàñûíû òÿøêèë åäÿí äþâëÿòëÿðäÿí àëäûüû äÿñòÿê ö÷öí èðÿëè ñöðäöêëÿðè áèðèíúè àðãóìåíò îíëàðûí õðèñòèàí îëìàñû âÿ öñòÿëèê èëê õðèñòèàí äþâëÿòè îëìàëàðûíû èääèà åäÿðÿê, áóíó èñòèñìàð åäÿðÿê õðèñòèàí äöíéàñûíäàí þç ÿòðàôëàðûíäà òÿÿññöáêåøëÿð ôîðìàëàøäûðìàã âÿ áóíäàí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû èñòèôàäÿ åòìÿëÿðèäèð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ èñÿ þç ÿñÿðèíäÿ áó ýöíÿ ãÿäÿð Àçÿðáàéúàí òàðèõøöíàñëûüûíäà åëìè äþâðèééÿéÿ äàõèë îëìàéàí ìöÿëëèôëÿðÿ èñòèíàä åäÿðÿê, ùàéëàðûí èëê õðèñòèàí äþâëÿòè îëìàëàðû èääèàëàðûíû òàìàìèëÿ àëò-öñò åäèð. Áåëÿëèêëÿ, ìÿñêóíëàøäûðûëìàëàðû èëÿ Àçÿðáàéúàí òàðèõè úèääè øÿêèëäÿ ñàõòàëàøäûðûëìàéà ìÿðóç ãàëäû âÿ ãÿäèì Àëáàíèéàäà îëàí ùóíãûï÷àã âÿ àëáàí-ãàðãàð õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòè åðìÿíèëÿðèí àäûíà ñàõòàëàøäûðûë- ðèõè ñàõòàêàðëûüà èìçà àòìûø îëäóëàð. Áó òàðèõ÷èëÿðÿ àèä îëàí îðèæèíàë íöñõÿëÿð èñÿ “ñåâàí ÿëéàçìàëàðû” àäû àëòûíäà Å÷ìèÿäçèíäÿ ýèçëÿäèëäè. Îíà ýþðÿ äÿ, áèç áó ýöí ùÿìèí ÿñÿðëÿðè éóõàðûäà àäëàðûíûí ÷ÿêäèéèìèç ìöÿëëèôëÿðäÿí îõóéóðóã. Éÿíè, ùÿìèí ìöÿëëèôëÿðèí ùàéëàðûí õåéðèíÿ ñàõòàëàøäûðäûãëàðû âåðñèéàëàðû îõóéóðóã. Áó ýöíÿ ãÿäÿð ùå÷ êÿñ Ìóñà Êàëàíêàòëûíûí Àëáàíèéà òàðèõè ÿñÿðèíèí îðèæèíàëûíû ýþðìÿéèá. ßëáÿòòÿ êè, íþâáÿòè ìÿðùÿëÿäÿ òÿðúöìÿ îëóíìóø, éàõóä þçöíöíêöëÿøäèðèëìèø áó òàðèõè ìÿíáÿëÿð åðìÿíèëÿðèí Ãàôãàçûí ãÿäèì õàëãû êèìè òÿãäèì îëóíìàñûíà øÿðàèò éàðàòäû. ×îõ òÿÿññöô êè, áó ìÿðùÿëÿäÿ òàðèõÿ îáéåêòèâ éàíàøìàíûí áöòöí êðèòåðèéàëàðû àëò-öñò åäèëäè, òàðèõèìèçèí õðèñòèàíëûã äþâðö (330-633-úö èëëÿð) êöòëÿâè ñàõòàëàøäûðìàéà ìÿðóç ãàëäû. Áó àçìûø êèìè, ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ áó éàëàí÷û òàðèõèí òÿáëèüè äÿ åëÿ òàðèõèí þçöíöí ñàõòàëàøäûðûëìàñû êèìè òîòàë âÿ êöòëÿâè îëäó. Áåëÿëèêëÿ, Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè òÿôÿêêöðöíäÿ úèääè äåãðàäàñèéà áàø âåðäè. ßëáÿòòÿ êè, áóíóí áèðèíúè ýöíàùêàðû ÿðìÿí-ãûï÷àãëàðûí éàõóä àëáàíëàðûí âàðèñëÿðè îëàí áèçëÿðèêñÿ, èêèíúè ýöíàùêàðû, øöáùÿñèç, ÷àð Ðóñèéàñû âÿ ùàéëàð èäè. Áèç îíà ýþðÿ ýöíàùêàð èäèê êè, Èñëàìû ãÿáóë åòäèêäÿí ñîíðà áó ìþùòÿøÿì òàðèõè ìèðàñûìûçà, éÿíè õðèñòèàí òàðèõè, ìÿäÿíè, ìÿíÿâè âÿ ìàääè ìèðàñûìûçà ñàùèá ÷ûõìàìûøäûã, áóíäàí êþíöëëö øÿêèëäÿ èìòèíà åòìèøäèê. Ìÿùç òàðèõèìèçÿ áó þýåé ìöíàñèáÿò ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ òàðèõèìèçèí áó úöð ñàõòàëàøäûðûëìàñûíà ýÿòèðèá ÷ûõàðäû. Ùåñàá åäèðèê êè, áó ýöí äÿ ùÿð áèð Àçÿðáàéúàí òàðèõ÷èñèíèí ãàðøûñûíäà äóðàí ÿñàñ ìÿñÿëÿ áó ùÿãèãÿòëÿðè èñáàò åòìÿêäèð, åðìÿíèëÿðèí áóðàäà àáîðèýåí îëìàäûãëàðûíû âÿ òàðèõèìèçèí ñàõòàëàøäûðûëäûüûíû ñöáóò åòìÿêäèð. Åéíè çàìàíäà, ìöõòÿëèô ìåòîäëàðëà ùÿìèí òàðèõè ìÿíáÿëÿðäÿêè òÿùðèôëÿðè éåíèäÿí èøëÿéèá þçöìöçÿ ãàéòàðìàãäûð. Áó, ùÿð áèð àçÿðáàéúàíëû òàðèõ÷èíèí ãàðøûñûíäà äóðàí ÿñàñ ìÿñÿëÿ îëìàëûäûð. Àëåêñàíäð Àííèíñêèé åðìÿíèëÿðèí äèíè ùàããûíäà... ßëáÿòòÿ êè, äèýÿð òàðèõè ìÿíáÿëÿðäÿ Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ èñÿ þç ÿñÿðèíäÿ áó ýöíÿ ãÿäÿð Àçÿðáàéúàí òàðèõøöíàñëûüûíäà åëìè äþâðèééÿéÿ äàõèë îëìàéàí ìöÿëëèôëÿðÿ èñòèíàä åäÿðÿê, ùàéëàðûí èëê õðèñòèàí äþâëÿòè îëìàëàðû èääèàëàðûíû òàìàìèëÿ àëò-öñò åäèð. Áåëÿëèêëÿ, Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ìöáàðèçÿäÿ åðìÿíèëÿðèí èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè ÿí åôôåêòèâ ñèëàùû îíëàðûí ÿëèíäÿí àëûð ìàüà áàøëàíûëäû. Áó ìÿðùÿëÿäÿ åðìÿíèëÿðè Úÿíóáè Ãàôãàçäà éåðëÿøäèðÿí ×àð èìïåðèéàñû þç òàðèõè òÿúðöáÿñèíÿ ñþéêÿíÿðÿê, éÿíè Ñàõàëèíäÿí (ñàê-åëè) Äóíàéàäÿê áþéöê úîüðàôèéàäà òöðê òàðèõèíè ðóñ òàðèõè êèìè ñàõòàëàøäûðäûüû öñóëëàðëà Àçÿðáàéúàíäà îëàí ãÿäèì àëáàí-ãûï÷àã õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòèíè äÿ åðìÿíè òàðèõè êèìè ñàõòàëàøäûðìàüà áàøëàäû. ßëáÿòòÿ êè, áóíóí ö÷öí ðóñëàðûí éàðàðëàíäûüû òàðèõè öñóë âÿ ìåòîäëàð ÿñàñ åòèáàðèëÿ åéíè èäè. Áåëÿ êè, àðòûã ùÿìèí äþâðäÿ ÂÛÛ-ÛÕ ÿñðëÿðäÿí áàøëàéàðàã Èñëàì ìÿäÿíèééÿòèíèí ùåýåìîíèéàñûíà ìÿðóç ãàëìûø Àçÿðáàéúàíäà, éÿíè ãÿäèì Àëáàíèéàäà þç òÿðÿããè äþâðöíö áàøà âóðìóø õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòè âÿ áó ìÿäÿíèééÿòèí èôàäÿ ôîðìàñû îëàí ãûï÷àã-ãàðãàð ëÿùúÿñè ôàêòèêè îëàðàã èñòèôàäÿ åäèëìèðäè. Éÿíè, åðìÿíèëÿðèí Àçÿðáàéúàíäà ìÿñêóíëàøäûüû äþâðäÿ àðòûã ãûï÷àã-ãàðãàð ëÿùúÿñè Àçÿðáàéúàíäà èøëÿíèëìèðäè. Áó äþâðäÿ Àçÿðáàéúàíäà ÿñàñÿí åéíè äèëèí áàøãà ëÿùúÿñè - îüóç ëÿùúÿñèíäÿí èñòèôàäÿ åäèëèðäè. Åðìÿíèëÿðèí Úÿíóáè Ãàôãàçäà ìÿñêóíëàøäûðûëìàëàðûíûí áèð ñÿáÿáè äÿ áóðàäà ôîðìàëàøìûø ãûï÷àã îëàí õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòèíèí âÿ Àëáàí òàðèõèíèí ñàõòàëàøäûðûëàðàã ùàéëàðûí òàðèõè êèìè ãÿëÿìÿ âåðèëìÿñè èäè. Áó òàðèõèí ãàðãàð-ãûï÷àã äèëèíäÿ éàçûëäûüûíû áèëäèêëÿðè ö÷öí ìÿñêóíëàøàð-ìÿñêóíëàøìàç ãûï÷àãúà - ùàéúà (åðìÿíèúÿ) ëöüÿò òÿðòèá åäèëäè. Ïàòêàíîâ, Ñåâîðäéàí, Òóìàíéàí... êèìëÿðäèð...? Úÿíóáè Ãàôãàçà êþ÷öðöëÿí ùàéëàðûí áèðèíúè èøè áóíäàí èáàðÿò îëäó. ×öíêè àðòûã Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ èøëÿíìÿéÿí áó ëÿùúÿ ýÿëÿúÿê ìÿðùÿëÿäÿ õðèñòèàí ìÿäÿíèééÿòèíèí, éàçûëû àáèäÿëÿðèíèí, òàðèõè ìÿíáÿëÿðèíèí ùàé äèëèíÿ ÷åâðèëìÿñè ö÷öí îëäóãúà âàúèá áèð âàñèòÿ îëàúàãäû. Îíà ýþðÿ äÿ, Ïàòêàíîâ, Òóìàíéàí, Éöçáàøûéàí, Ñåâîðäéàí êèìè ãàðãàð-ãûï÷àã ìÿíøÿëè, ñîíðà èñÿ ãðèãîðèàíëûüû ãÿáóë åäÿðÿê ùàéëàøàí òàðèõ÷èëÿð þç àíà äèëëÿðèíäÿ îëàí òàðèõè ìÿõÿçëÿðè, Ìóñà Êàëàíêàòëû, Ìîèñåé Õîðåíñêè, Ìõèòàð Êî÷ âÿ äèýÿð àëáàí-ãàðãàð ñàëíàìÿ÷èëÿðèíèí áöòöí êöëëèééàòûíû ùàé âÿ ðóñ äèëèíÿ ÷åâèðìÿéÿ áàøëàäûëàð. Áåëÿëèêëÿ äÿ, áþéöê òà- äÿ åðìÿíèëÿðèí èëêèí õðèñòèàí äþâëÿòè ãóðìàëàðû âÿ îíëàðûí äèíè òÿñÿââöðëÿðè ùàããûíäà ÷îõ ìàðàãëû ìÿëóìàòëàð âàð. Ìÿñÿëÿí, ñàíêè àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí ôèêèðëÿðèíè òÿñäèã åäèðìèøúÿñèíÿ, ðóñ òàðèõ÷è Àëåêñàíäð Àííèíñêèé “Армянийа перед принятие христианство” àäëû ÿñÿðèíäÿ éàçûð êè, ìþòÿáÿð ìÿíáÿëÿðèí àçëûüû ñÿáÿáèíäÿí åðìÿíè õàëãûíûí äèëèíèí, òàðèõèíèí ãÿäèìëèéè âÿ éàõóä åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿñè äþâðöíö òÿñâèð åòìÿê ÷ÿòèíäèð. Áó äþâð ùàãäà Ìîèñåé Õîðåíñêèíèí ôèêèðëÿðèíè ÿñàñ ýþòöðÿðÿê, ýóéà ãÿäèì òàðèõè ìÿëóìàòëàð êèìè èñòèíàä åòìÿê, ÿôñàíÿäÿí áàøãà áèð øåé äåéèë. Áåëÿ êè, îíóí ôèêèðëÿðèíäÿ ùÿãèãÿòëÿð âÿ òàðèõè ôàêòëàð þç øÿõñè òÿõÿééöëöíöí ìÿùñóëó âÿ ôàíòàñòèê óéäóðìàëàðäàí áàøãà áèð øåé äåéèëäèð. (ßñëèíäÿ, èñÿ Ìîèñåé Õîðåíñêè áó ìÿñÿëÿäÿ ýöíàùêàð äåéèë. ×öíêè îíóí ãûï÷àã÷à éàçûëìûø ÿñÿðèíäÿ íÿëÿðèí éàçûëäûüûíû áèëìèðèê. Áèç äÿ, åëÿ Àëåêñàíäð Àííèíñêèé äÿ, ÿñÿðèí ùàéëàð òÿðÿôèíäÿí ñàõòàëàøäûðûëìûø âåðñèéàñûíû îõóéóðóã. Îíà ýþðÿ äÿ, ÿñÿð áèçÿ äÿ, åëÿ À.Àííèíñêèéÿ äÿ, ÿôñàíÿ êèìè ýÿëèð... Âÿ ùå÷ äöøöíìöðöê êè,  ÿñðäÿ Àëáàíèéàäà ðóñëàð éàøàìàäûüû ùàëäà, öìóìèééÿòëÿ ùÿëÿ î äþâðäÿ ðóñ õàëãû ôîðìàëàø- ìàäûüû ùàëäà íåúÿ îëäó êè, Ìóñà ñîéàäûíû ðóñúà ýþòöðöá “Õîðåíñêè” îëäó?! Ìóñà àäûíû äà äÿéèøèá Ìîèñåé åòäè?!. Ù.Á) Ìÿëóìàò ö÷öí ãåéä åäÿê êè, Ì.Õîðåíñêèíèí äîüóì âÿ þëöì òàðèõè äÿ îëäóãúà øöáùÿ äîüóðóð. Åðìÿíèëÿð îíóí òÿâÿëëöäöíö 370-493-úö èëëÿð êèìè ýþñòÿðèðëÿð. Áó ùåñàáëà îíóí 123 èë éàøàäûüû îðòàéà ÷ûõûð. Áÿçÿí èñÿ ñàõòàëàøäûðìàüà î ãÿäÿð àëóäÿ îëóðëàð êè, Ì.Õîðåíñêèíèí éàøûíû 300 èëÿäÿê óçàäûðëàð. ×öíêè ùàäèñÿëÿðè ñàõòàëàøäûðìàã ö÷öí Ì.Õîðåíñêèíè áó ãÿäÿð éàøàòìàã ëàçûìäûð êè, îíó éàëàí÷û òàðèõèí úàíëû ñàëíàìÿ÷èñè êèìè ýþñòÿðñèíëÿð. À.Àííèíñêèé éàçûð êè, åðìÿíèëÿðèí ñèéàñè ùàêèìèééÿòèíÿ äàèð, éàõóä îíëàðûí ìÿäÿíèééÿòëÿðè áàðÿäÿ éàçûëû ìÿíáÿëÿðäÿ ùå÷ áèð èçèí îëìàìàñû áåëÿ äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð êè, áóíëàð îíëàðäà ùå÷ îëìàéûá äà. Áåëÿ ýþðöíöð êè, åðìÿíèëÿð êè÷èê éàðûÿùëèëëÿøìèø ãÿáèëÿëÿð øÿêëèíäÿ éàøàìûøëàð. Òàðèõÿí þç àíà âÿòÿíëÿðèíèí îëìàìàñû, äàüûíûã ùàëäà éàøàìàëàðû ñÿáÿáèíäÿí îíëàð ãÿäèì Øÿðãèí ýöúëö ìîíàðõèéàëàðûíà ãàðøû ìöãàâèìÿò ýþñòÿðÿ áèëìÿìèøëÿð, áåëÿëèêëÿ äÿ, þç ñèéàñè ìöñòÿãèëëèêëÿðèíè ÿëäÿ åäÿ áèëìÿìèøëÿð. ßââÿëúÿ Àññóðèéà, ñîíðà Ìèäèéà, áóíëàðûí àðäûíäàí ßùÿìÿíèëÿð, Ìàêåäîíèéàëû Èñýÿíäÿð, Ñåëåâêèäëÿð äàèìà áèð-áèðèíèí àðäûíúà åðìÿíèëÿð öçÿðèíäÿ ùàêèì îëìóøëàð. Þëêÿ äàõèëèíäÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿëÿðèí ÷àòûøìàçëûüû, äàèìà èøüàë òÿùëöêÿñè èëÿ öçëÿøìÿ ãîðõóñó, áó õàëãûí ìöñòÿãèë ñóðÿòäÿ èíêèøàôû âÿ ìÿíÿâè úÿùÿòäÿí ýöúëÿíìÿñèíÿ ìàíåÿëÿð éàðàòìûøäûð. Åëÿ áóðàäàí äà åðìÿíèëÿðèí ãÿäèì éàðàäûúûëûüà ìàëèê îëìàìàëàðû àéäûí ýþðöíöð. Ùÿëÿ, åëìè äåìèðèê, - áó õàëã ìþâúóä îëäóüó äþâð ÿðçèíäÿ þçëÿðèíÿ àèä ùå÷ áèð ìèëëè èðñ éàðàäà áèëìÿéèá. Åðìÿíèëÿð ùàãäà èëê éàçûëû ìÿëóìàòëàðà éàëíûç áèçèì åðàíûí  ÿñðèíäÿ ðàñò ýÿëèíèð. Ùå÷ äÿ òÿÿúúöáëö äåéèë êè, åëÿ áó ñÿáÿáäÿí äÿ åðìÿíèëÿð äèí ñàùÿñèíäÿ äÿ þçëÿðèíÿ ìÿõñóñ íÿ èñÿ ãåéðè-àäè áèð øåé éàðàäà áèëìÿäèëÿð. Ùÿð ùàëäà, åðìÿíèëÿðèí äèíè äöíéàýþðöøëÿðèíÿ, þçëÿðèíÿ ìÿõñóñ äèíè ìÿäÿíèééÿòÿ äàèð éàçûëû ìÿíáÿëÿðäÿ ùÿð ùàíñû áèð ìÿëóìàò ñàõëàíûëìàéûá. Åðìÿíèëÿð Àññóðèéà-Áàáèëèñòàí âÿ ôàðñëàðûí, ãÿáóë åòìÿñèíèí “øàùèäè” àäëàíäûðûð. Ùÿð÷ÿíä, äÿãèã ìöÿééÿí åäèëèá êè, î ùå÷ áèð ùàëäà áó ùàäèñÿíèí øàùèäè îëà áèëìÿçäè, ÷öíêè ñîí òÿäãèãàòëàð ñöáóò åäèá êè, îíóí ÿñÿðè òÿõìèíÿí 450-úè èëÿ àèääèð. Áó áàðÿäÿ Á.Ïðèíãë äÿ éàçûð. Îíó äà íÿçÿðÿ àëìàã ëàçûìäûð êè, ùÿìèí ÿñÿð òÿõìèíÿí 405-úè èëäÿ åðìÿíè ÿëèôáàñû èúàä åäèëÿíäÿí ñîíðà áèòêèí ôîðìà êÿñá åäèá. Äåìÿëè, Àãàòàíýåëîñ ùå÷ áèð ùàëäà òÿñâèð åòäèéè ùàäèñÿëÿðèí ìöàñèðè îëà áèëìÿçäè, ÷öíêè ýþðöíäöéö êèìè, Åðìÿíèñòàíûí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿñè áàðÿäÿ èëê âÿ éåýàíÿ éàçûëû ìÿíáÿ Àãàòàíýåëîñóí ãÿëÿìèíèí Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí ãåéä îëóíàí ÿñÿðè åðìÿíè òÿáëèüàòûíà ãàðøû éàçûëìûø ÿí îáéåêòèâ, ÿí ìÿçìóíëó âÿ åéíè çàìàíäà, ÿí úÿñàðÿòëè ÿñÿðëÿðäÿí áèðèäèð ìÿùñóëó îëàí “Åðìÿíèëÿðèí òàðèõè” ÿñÿðè øèôàùè òàðèõèí ìÿëóìàòëàðûíà ÿñàñëàíûð âÿ ùÿìèí ìÿíáÿ èëÿ îðàäà òÿñâèð åäèëÿí ùàäèñÿëÿð àðàñûíäà çàìàí èíòåðâàëû 150 èëäÿí ÷îõäóð. Îíà ýþðÿ äÿ, ùå÷ áèð ùàëäà Ýþðöíäöéö êèìè, àêàäåìèê ÷îõ úèääè øÿêèëäÿ òàðèõè ìöãàéèñÿ âÿ àíàëèòèê òÿùëèë ìåòîäëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê, ìÿùç åðìÿíèëÿðèí áó àðãóìåíòèíè îíëàðûí ÿëëÿðèíäÿí àëûð, åðìÿíè ÷àðû ÛÛÛ Òèðèäàòûí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿñèíè òÿñäèã åäÿí ìÿíáÿíèí éàëàíûíû èôøà åäèð äàùà ñîíðà èñÿ îíëàðû äàùà ÷îõ èòàÿò àëòûíäà ñàõëàéàí õàëãëàðûí Àëëàùëàðûíà ñèòàéèø åäèáëÿð. Îíëàð, ôàðñëàð êèìè Ùþðìöçö þçëÿðèíèí ÿí ÿñàñ Àëëàùû ùåñàá åäèðäèëÿð. Îíëàð äà ôàðñëàð êèìè, Ìèõðàíû (Ìèòðà-ôàðñúà) ýþçÿýþðöíìÿç îäëàðûí, åëÿúÿ äÿ îíóí ýþðöíÿí òÿçàùöðëÿðèíèí - Ýöíÿøèí, Àéûí, àòÿøèí âÿ îíóí èëêèí ôîðìàñû îëàí ñóéóí Àëëàùû ùåñàá åäèðäèëÿð. Åðìÿíèëÿð, ùÿì÷èíèí, ãÿääàð ðóùëàðûí-èáëèñëÿðèí òàáå îëäóüó Àðèìàíà äà èòàÿò ýþñòÿðèðäèëÿð. Ìîèñåé Õîðåíñêèíèí (îõó: Ìóñà Ãîðàíëû, Ìóñà Ãîðàíëû ãàëêà öñóëó èëÿ òÿðúöìÿ åäèëÿðÿê Ìîèñåé Õîðåíñêè îëóá, éàõóä Ýîðàíëû Ãîð, Ãåð - Ãàðãàð òàéôà áèðëÿøìÿëÿðèíèí ìöõòÿëèô úöð òÿëÿôôöç åäèëÿí àäëàðûäûð. Áó ýöí ùÿìèí àäëàð Òÿð-Òÿð, Ýîðàí, Ýîðàíáîé, Âåäèáàñàð ìàùàëûíäà Ùåð-Ùåð âÿ ñ. êèìè éàøàìàãäàäûð. Ù.Á) ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, åðìÿíèëÿð èáëèñëÿðÿ ùÿòòà èíñàí ãóðáàíëàðû äà ýÿòèðèðäèëÿð. Îíëàð, ùÿì÷èíèí, Éåðèí ðóùó îëàí Ñàíäàðàïåòÿ äÿ ñèòàéèø åäèðìèøëÿð. Åðìÿíèëÿð Ùþðìöçöí ãûçû Àíàùèä èëàùÿñèíÿ ìÿõñóñè îëàðàã áþéöê ùþðìÿò áÿñëÿéèðäèëÿð. Ùÿòòà îíóí øÿðÿôèíÿ Åðìÿíèñòàíäà áèð íå÷ÿ ìÿáÿä èíøà îëóíìóøäó êè, îíëàðäàí äà ÿí ìÿøùóðó Åêåãèà÷ ìàùàëûíäà èäè. ...Ñòðàáîíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áó ìÿáÿäÿ Àëëàùà èáàäÿò åòìÿê ö÷öí íÿèíêè ùÿð èêè úèíñäÿí îëàí øÿõñëÿð, åéíè çàìàíäà, Àíàùèä ìÿáÿäè òÿðÿôèíäÿí ùöãóã âåðèëÿí âÿ ÿðÿ ýåòìÿçäÿí ÿââÿë óçóí ìöääÿò ÿõëàãñûçëûã åäÿí àäëû-ñàíëû àèëÿëÿðèí ãûçëàðû äà ýÿëèðäèëÿð. Ñàõòàêàð òàðèõ÷èëÿðèí Àáãàð “äöéöíö” à÷ûëäû Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ ãåéä åäèð êè, áÿçè òàðèõ÷èëÿðèí ôèêðèíúÿ, ïàðôèéà ñöëàëÿñè Àðøàêèëÿðäÿí îëàí Åðìÿíèñòàí ùþêìäàðû ÛÛÛ Òèðèäàò õðèñòèàíëûüû 301-úè èëäÿ ìààðèô÷è Ãðèãîðèäÿí ãÿáóë åäèá âÿ îíà åòèáàð îëóíìóø ÿéàëÿòäÿ õðèñòèàíëûüû ðÿñìè äèí åëàí åäèá. Ëàêèí Áðåíäàí Ïðèíãë éàçûð êè, Àãàòàíýåëîñóí “Åðìÿíèëÿðèí òàðèõè” ÿñÿðèíäÿí áàøãà áóíó òÿñäèã åäÿí ùå÷ áèð ìÿíáÿ éîõäóð. Òàðèõ éàëíûç Àãàòàíýåëîñóí øÿùàäÿòèíÿ ÿñàñëàíìàüà ìÿúáóðäóð. Îíóí ñÿùâ åòìÿñè èñÿ òàìàìèëÿ ìöìêöíäöð, õöñóñÿí îíà ýþðÿ êè, ñàëíàìÿ÷è þçöíö ÛÛÛ Òèðèäàòûí õðèñòèàíëûüû ëûüûí éåíèúÿ éàéûëäûüû åðàìûçûí èëê èëëÿðèíÿ òÿñàäöô åäÿí Åäåññà ÷àðû  Àáãàðûí ùàêèìèééÿòè äþâðöäöð. Ãåéä åòìèøäèê êè, àêàäåìèê ùàãëû îëàðàã àáãàðëàð ñöëàëÿñèíèí áöòöí ÷àðëàðûíûí àäëàðûíû àðäûúûëëûãëà âåðìÿêëÿ ìÿíáÿëÿðèí ìÿùç áóðàäà äà ñàõòàêàðëûã åòäèéèíè äÿãèã äÿëèëëÿðëÿ èçàù åäèð. ßëáÿòòÿ êè, áó äþâð äîüðóäàí äà îëäóãúà ìàðàãëû áèð äþâðäöð âÿ ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Àáãàðà âÿ îíóí éàøàäûüû äþâð ùàããûíäà áÿçè ìÿíáÿëÿð áèð-áèðèíè òÿêçèá åäèð. Ôðàíñûç åðìÿíèøöíàñû Ðåíå Ýðîóññåò ãåéä åäèð êè, Åäåññà (ìöàñèð Òöðêèéÿ ÿðàçèñèíäÿêè Óðôà øÿùÿðèíèí ãÿäèì àäûäûð) ùÿìèí ìöÿëëèô áàø âåðÿí ùàäèñÿíèí, éÿíè åðìÿíè ÷àðû ÛÛÛ Òèðèäàòûí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿ ùàäèñÿñèíèí øàùèäè îëà áèëìÿçäè, ÷öíêè áó îíäàí 150 èë ÿââÿë áàø âåðìèøäè. Ýþðöíäöéö êèìè, àêàäåìèê ÷îõ úèääè øÿêèëäÿ òàðèõè ìöãàéèñÿ âÿ àíàëèòèê òÿùëèë ìåòîäëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê, ìÿùç åðìÿíèëÿðèí áó àðãóìåíòèíè îíëàðûí ÿëëÿðèíäÿí àëûð, åðìÿíè ÷àðû ÛÛÛ Òèðèäàòûí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿñèíè òÿñäèã åäÿí ìÿíáÿíèí éàëàíûíû èôøà åäèð. Áóíäàí ñîíðà àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìÿëÿðè èëÿ áàüëû èääèà åòäèêëÿðè îëäóãúà ìàðàãëû áèð äþâðö òÿùëèë åäèð. Áó äþâð õðèñòèàí- ïðåíñè Àáãàð Óêêàìà ùÿëÿ ìèëàääàí þíúÿ 4-úö èëëÿ ìèëàääàí ñîíðà 50-úè èëëÿð àðàñûíäà Èñà Ìÿñèùëÿ éàçûøìûø âÿ õðèñòèàíëûüû ãÿáóë åòìèøäè. Áó ìÿñÿëÿíèí þçöíäÿ áèð ñàõòàêàðëûã âàð. Áèëäèéèìèç êèìè, ìèëàä Èñàíûí äîüóëäóüó òàðèõäèð, åëÿ èñÿ ìèëàääàí þíúÿ 4-úö èëäÿí ìèëàääàí ñîíðà 50-úè èëëÿðÿ ãÿäÿð Àáãàð Óêêàìà Èñà Ìÿñèùëÿ íåúÿ äàíûøà áèëÿðäè? Áèëäèéèìèç êèìè, ìèëàääàí ñîíðà 33-úö èëäÿ Èñà Ìÿñèù ÷àðìûõà ÷ÿêèëäè, éÿíè úÿìè 33 èë éàøàäû. Áåëÿ îëàí ùàëäà Èñà Ìÿñèùëÿ îíóí éàçûëàðû ìèëàääàí 4-úö èëäÿí ìèëàääàí ñîíðà 50-úè èëëÿðè ÿùàòÿ åäÿ áèëìÿçäè. Ôèêðèìèçúÿ, Ðåíå Ýðîóññåò äÿ Àáãàð Óêêàìàíû Àáãàð Â, Óêêàìà áàð Ìàíó èëÿ äÿéèøèê ñàëûá. Åðìÿíèëÿðèí òàðèõÿ áó úöð éàíàøìàñû, ÿëáÿòòÿ êè, àêàäåìèê Í.Ìàððûí äà ìàðàüûíà ñÿáÿá îëóá. Åðìÿíèëÿð þç òàðèõëÿðè èëÿ áàüëû ìÿíáÿëÿðè àêàäåìèê Ìàððäàí äà ýèçëÿäèðäèëÿð, ÷öíêè àêàäåìèê Ìàðð áó ñàõòàëàøäûðìàäàí òÿãðèáÿí 50-60 èë ñîíðà áó ìÿíáÿëÿðëÿ òàíûø îëìàüà ÷àëûøûðäû, î äþâðäÿ èñÿ ùÿëÿ ìÿíáÿëÿðèí ñàõòàëàøäûðûëìàñû ïðîñåñè áàøà ÷àòìàìûøäû. “Список рукописи севанского монастыря” àäëû ÿñÿðèíäÿ àêàäåìèê Ìàðð éàçûð êè, î, Å÷ìèÿäçèíäÿ îëàðêÿí èñòèôàäÿ åòìÿê ö÷öí èñòÿäèéè âÿ àäëàðû ìîíàñòûð êàòàëîãóíóí ñèéàùûñûíäà îëàí 26, 27, 53, 74 âÿ 104 ùåñàá íþìðÿëè ñÿíÿäëÿðè òÿëÿá åäèá. Ëàêèí ùå÷ êèì îíà î ñÿíÿäëÿðè âåðìèð, ÷öíêè ìÿùç ùÿìèí ñÿíÿäëÿð àêàäåìèê Ìàððäà øöáùÿ äîüóðìóøäó. Ìàðð ãåéä åäèð êè, “íÿùàéÿò, àõøàìà äîüðó Áöëáöëéàíñ ýÿëäè âÿ ìÿíèì èñðàðëû òÿëÿáëÿðèìäÿí ñîíðà äåäè êè, ùÿìèí ñÿíÿäëÿð êèëñÿäÿäèð, äîüðóäàí äà îíóí êþìÿéè èëÿ ìÿí Åâàíýåëèéàíûí (“Èíúèëèí” ýèðèø ùèññÿñè Åâàíýåëèéà àäëàíûð, éóíàíúà “ìöæäÿ” äåìÿêäèð) èêè ÿëéàçìàñûíû ýþðÿ áèëäèì. Ñîíðà èñÿ 11, 17, 19, 22 âÿ 30 (?) íþìðÿëè ñÿíÿäëÿðè èñòÿäèì. Ìÿíÿ äèíè àéèíëÿðè ÿêñ åòäèðÿí øÿêèëëÿðäÿí áàøãà ùå÷ áèð øåéè ýþñòÿðìÿäèëÿð”. Ìàððûí áó åòèðàôëàðûíû îíà ýþðÿ ãåéä åäèðèê êè, åðìÿíèëÿð òàðèõè ñÿíÿäëÿðè òàì ñàõòàëàøäûðìàäàí ùå÷ êèìèí ÿëèíÿ äöøìÿñèíÿ èçèí âåðìèðäèëÿð. Ñîíäà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, åðìÿíè ñàõòàêàðëûüûíûí ñîí äÿðÿúÿ ìöêÿììÿë îëìàñûíà áàõìàéàðàã, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí ýÿòèðäèéè åëìè àðãóìåíòëÿð âÿ äÿëèëëÿð äàùà ìöêÿììÿëäèð âÿ åðìÿíè éàëàíëàðûíû àëò-öñò åäèð. Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ Èñòèôàäÿ îëóíìóø ÿäÿáèééàò ñèéàùûñû 1) Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ, Åðìÿíèëÿðèí ìèô éàðàäûúûëûüû òàðèõäÿ èëê õðèñòèàí äþâëÿòè êîíòåêñòèíäÿ, “Éåíè Àçÿðáàéúàí” ãÿçåòè, 24 ñåíòéàáð 2014úö èë, ¹173 (4332) 2) Моисея Хоренскаго, История Армении, Москва 1893 3) Мойсея Каганкатваци, История Агвань, Санктпетербургь, 1861 4) Э.В.Севортян, Этимологичес- кий словарь тюркских языков, Москва 1974 5) Александрь Аннинский, История Армянской церкви, Кишиневь 1900 6) Н.Маррь, Списокь рукописей Севанскаго монастыря, Москва 1892 (46) 7) Ùèêìÿò Áàáàîüëó, Àêäàìàðäàí Ñàðû Ýÿëèíÿäÿê åðìÿíè éàëàíû, Áàêû 2011. 5 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Àçÿðáàéúàíäà “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ýåíèø èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðèíÿ ìàëèêäèð çûðäà þëêÿìèçäÿ ßìÿê âÿ ßùàëèíèí Ñîñèàë Ìöäàôèÿñè Íàçèðëèéèíèí “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíà èíòåãðàñèéà îëóíàí õèäìÿòëÿðèíÿ ìöðàúèÿò åäÿíëÿðèí ñàéû äàùà ÷îõäóð. Ðàáèòÿ âÿ Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Íàçèðëèéèíèí òÿãäèì åòäèéè õèäìÿòëÿðÿ äÿ ìàðàã êèôàéÿò ãÿäÿð áþéöêäöð. Þëêÿìèçäÿ, ùÿì÷èíèí, Äþâëÿò Ñîñèàë Ìöäàôèÿ Ôîíäóíóí, ßìëàê Ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí âÿ Ïðåçèäåíò Éàíûíäà Äþâëÿò Ãóëëóüó Ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ Êîìèññèéàíûí õèäìÿòëÿðè äÿ “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíäà äàùà ÷îõ öç òóòóëàí õèäìÿòëÿð ñûðàñûíäàäûð. Åëåêòðîí èìçà íÿäèð? Ìÿëóì îëäóüó êèìè, éàøàäûüûìûç çàìàí êÿñèéè áèð ñûðà éåíèëèêëÿðèí òÿòáèãè èëÿ éàíàøû, åéíè çàìàíäà, äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ úèääè êåéôèééÿò âÿ ìÿçìóí äÿéèøèêëèéè èëÿ ñÿúèééÿëÿíÿí éåíè ìîäåëèí áÿðãÿðàð îëìàñû äþâðö êèìè õàðàêòåðèçÿ åäèëèð. Ñþùáÿò èíòåðíåòèí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíÿ äÿ íöôóç åäÿðÿê ãûñà ìöääÿòäÿ áóðàäà þç ÿùàòÿ äàèðÿñèíè ýåíèøëÿíäèðìÿñèíäÿí âÿ àðòûã áÿçè ìÿãàìëàðäà ÿâÿçîëóíìàç âàñèòÿ êèìè ãÿáóë åäèëìÿñèíäÿí, éÿíè “åëåêòðîí ùþêóìÿò” èäàðÿ÷èëèéèíäÿí ýåäèð. Åëåêòðîí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè ìöÿééÿí ìÿíàäà èíñàíëàðûí èäåàë úÿìèééÿò ùàããûíäà òÿñÿââöðëÿðèíèí ýåð÷ÿêëÿøìÿñè êèìè äÿ ãÿáóë åäèëÿ áèëÿð. “åëåêòðîí ùþêóìÿò” èäàðÿ÷èëèéè íÿäèð? Ãåéä åäÿê êè, “åëåêòðîí ùþêóìÿò” äþâëÿò îðãàíëàðûíûí ôóíêñèéàëàðûíà àèä ìöõòÿëèô õèäìÿòëÿðè âÿòÿíäàøëàðà âÿ áèçíåñ ãóðóìëàðûíà èííîâàòèâ òåõíîëîýèéàëàð âàñèòÿñèëÿ èíòåðàêòèâ ãàéäàäà òÿãäèì âÿ òÿêëèô åäèð. Åëåêòðîí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ ìÿçìóí ñàõëàíûëñà äà, ôîðìà òàì éåíèäèð. Êëàññèê äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè ôîðìàñûíû ÿâÿçëÿéÿí “åëåêòðîí ùþêóìÿò” äþâëÿò ñòðóêòóðëàðû èëÿ âÿòÿíäàøëàð (Ý2Ú), äþâëÿò òÿøêèëàòëàðû èëÿ þçÿë ãóðóìëàð (Ý2Á) âÿ äþâëÿò òÿøêèëàòëàðûíûí þçëÿðè àðàñûíäà (Ý2Ý) ìàíåÿñèç, çàìàí âÿ ìÿêàí ìÿùäóäèééÿòè îëìàäàí îïåðàòèâ, øÿôôàô âÿ óúóç øÿêèëäÿ ãàðøûëûãëû îíëàéí ÿëàãÿíè òÿìèí åäèð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí òÿòáèãèíäÿ äöíéà òÿúðöáÿñè Àïàðûëàí ìöçàêèðÿëÿðÿ ðÿüìÿí, “åùþêóìÿò”èí òÿòáèãè èñòèãàìÿòäÿ ðåàë, ïðàêòèêè àääûìëàð éàëíûç ÕÕ éöçèëëèéèí ñîíëàðûíäà àòûëìàüà áàøëàíûëäû. Ðÿãÿìñàë òåõíîëîýèéàíûí ñöðÿòëè èíêèøàôû “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ùàããûíäà òÿñÿââöðëÿðè äÿ ýåíèøëÿíäèðäè. ÀÁØ-äà, àéðû-àéðû Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿ äþâëÿò ñòðóêòóðëàðûíäà êàðýöçàðëûãäà èëê ìÿðùÿëÿäÿ êîìïöòåðëÿðäÿí, áóíóí àðäûíúà èñÿ èíòåðíåòäÿí èñòèôàäÿ åäèëìÿñè îðòàéà áåëÿ áèð ñóàë ÷ûõàðòäû: Íÿ ö÷öí âèðòóàë èíôîðìàñèéà äàøûéûúûñû îëàí èíòåðíåò äþâëÿò âÿ úÿìèééÿò àðàñûíäà áèð ñÿìÿðÿëè áàüëàíòûéà, êþðïöéÿ ÷åâðèëìÿñèí? Áåëÿëèêëÿ, ÕÕ éöçèëëèéèí ñîíóíà äîüðó àðòûã äöíéà äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ èíãèëàáè ñàéûëà áèëÿúÿê èíòåðíåò èäàðÿ÷èëèéèíÿ ãóúàã à÷ìàã ÿðÿôÿñèíäÿ èäè. Äþâëÿò-úÿìèééÿò ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ éåíè ìÿðùÿëÿ à÷àí, áþéöê èçàôè õÿðúëÿðÿ “éîõ” äåéÿí èíòåðíåò öçÿðèíäÿí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíÿ êå÷èäÿ “éåíè äöíéà” åâ ñàùèáëèéè åòäè. Èíäèéÿäÿê äöíéàéà áèð ñûðà èëêëÿð òþùôÿ âåðÿí ÀÁØ áó äÿôÿ äÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ðèñêèíè ãàðøûëàìàãäàí ÷ÿêèíìÿäè. 1993-úö èëäÿ Àü Åâèí âåá-ñàéòûíûí éàðàäûëìàñû èëÿ áó þëêÿäÿ âÿ ùÿì äÿ áöòöí äöíéàäà åëåêòðîí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíÿ ñòàðò âåðèëäè. Áþéöê Áðèòàíèéàäà “å-ùþêóìÿò” ãóðóúóëóüóíà 1998-úè èëäÿí áàøëàíûëñà äà, áóðàäà åëåêòðîí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè éàëíûç ö÷öíúö úÿùääÿí ñîíðà ïîïóëéàðëûã ãàçàíäû. Áèðëÿøìèø Êðàëëûãäà âÿòÿíäàøëàðûí âÿ ùöãóãè øÿõñëÿðèí ðàùàòëûüûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí “å-ùþêóìÿò” èêè ïîðòàë âàñèòÿñèëÿ òÿãäèì îëóíóð. Àâðîïà Êîìèññèéàñû èñÿ 2000-úè èëäÿ “å-Àâðîïà” ëàéèùÿñèíè ðåàëëàøäûðìàüà ãÿðàð âåðèá. Àâðîïà Èòòèôàãûíà äàõèë îëàí þëêÿëÿðèí “å-ùþêóìÿò” ãóðóúóëóüó ôÿðãëèäèð. Áåëÿ êè, áó þëêÿëÿð ìèëëè “å-ùþêóìÿò”ëÿðèí ìÿçìóíóíó âÿ ñòðóêòóðóíó ùÿì äÿ öñòãóðóìóí ìÿíàôåëÿðè èëÿ óçëàøäûðìàëûäûðëàð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” Àçÿðáàéúàíäà Àçÿðáàéúàíäà “å-ùþêóìÿò”èí áöíþâðÿñè õàëãûìûçûí Öìóììèëëè ëèäåðè Ùåéäÿð ßëèéåâèí 2003-úö èë 17 ôåâðàë òàðèõëè ìöâàôèã Ñÿðÿíúàìû èëÿ òÿñäèã åäèëìèø “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí èíêèøàôû íàìèíÿ èíôîðìàñèéà âÿ êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðû öçðÿ Ìèëëè Ñòðàòåýèéà (2003-2012-úè èëëÿð)” èëÿ ãîéóëóá. Þëêÿìèçäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ëàéèùÿñè “âàùèä ïÿíúÿðÿ” ïðèíñèïè èëÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëû âàñèòÿñèëÿ ðåàëëàøäûðûëûð. Ëàéèùÿíèí ìîäåðàòîðó ðîëóíäà Ðà- áèòÿ âÿ Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Íàçèðëèéèíèí Ìÿëóìàò Ùåñàáëàìà Ìÿðêÿçè ÷ûõûø åäèð. Àçÿðáàéúàíäà “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ÿñàñ ïðèíñèïè éöêñÿê ñÿâèééÿëè èíôîðìàñèéà úÿìèééÿòè ãóðóúóëóüóíà, äþâëÿò îðãàíëàðûíûí èøèíèí ñÿìÿðÿëèëèéèíè àðòûðìàüà íàèë îëìàãäàí âÿ âÿòÿíäàø ìÿìíóíëóüóíó òÿìèí åòìÿêäÿí èáàðÿòäèð. Äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ éåíè ìîäåë îëàí “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí óüóð ãàçàíìàñû áèð ñûðà øÿðòëÿðäÿí àñûëûäûð. Áó øÿðòëÿð ñûðàñûíäà äþâëÿòèí ñèéàñè èðàäÿñè, èíôîðìàñèéà úÿìèééÿòè ãóðóúóëóüóíäà ãàçàíûëàí óüóðëàð, èíôîðìàñèéàêîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èíêèøàô ñÿâèééÿñè âÿ ÿëáÿòòÿ êè, úÿìèééÿòëÿðèí ùàçûðëûüû ìöùöì ðîë îéíàéûð. Ùÿð ö÷ øÿðòèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿìèí îëóíìàñû Àçÿðáàéúàíäà “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí áþéöê óüóð ãàçàíàúàüûíà òÿìèíàò âåðèð. Áåëÿ êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí øÿõñèíäÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ÿùàòÿ äàèðÿñèíè ýåíèøëÿíäèðìÿñèíÿ àðäûúûë äÿñòÿê íöìàéèø åòäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí èìçàëàäûüû “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà ðàáèòÿ âÿ èíôîðìàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èíêèøàôû öçðÿ 2010-2012-úè èëëÿð ö÷öí Äþâëÿò Ïðîãðàìû”íûí (Åëåêòðîí Àçÿðáàéúàí) òÿñäèã åäèëìÿñè ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì, “Äþâëÿò îðãàíëàðûíûí åëåêòðîí õèäìÿòëÿð ýþñòÿðìÿñèíèí òÿøêèëè ñàùÿñèíäÿ áÿçè òÿäáèðëÿð ùàããûíäà” Ôÿðìàí âÿ äèýÿð íîðìàòèâ-ùöãóãè àêòëàð þëêÿìèçäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí óüóðëó ôÿàëèééÿòè ö÷öí ùöãóãè áàçà éàðàäûá. Áèð ñþçëÿ, þëêÿìèç ñîí èëëÿðäÿ èíôîðìàñèéà úÿìèééÿòèíèí ôîðìàëàøìàñû âÿ èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èíêèøàôû ñàùÿñèíäÿ áþéöê óüóðëàðà èìçà àòûá. 2003-úö èëäÿ Ìèëëè ÈÊÒ Ñòðàòåýèéàñûíûí, ñîíðàêû èëëÿðäÿ èñÿ “Åëåêòðîí Àçÿðáàéúàí” Äþâëÿò Ïðîãðàìûíûí ãÿáóë îëóíìàñû áó ñàùÿíèí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðèá. Ðàáèòÿ âÿ éöêñÿê òåõíîëîýèéàëàð íàçèðè ßëè Àááàñîâ áèëäèðèá êè, ìöñòÿãèëëèê èëëÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà ÈÊÒ-íèí èíêèøàôûíà 3 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðûíäàí àðòûã âÿñàèò éàòûðûëûá. Íÿòèúÿäÿ, ñîí 10 èëäÿ èíôîðìàñèéà âÿ ðàáèòÿ ñàùÿñèíèí èíêèøàôû 8,2 äÿôÿ àðòûá. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí óüóð ãàçàíìàñûíû øÿðòëÿíäèðÿí ö÷öíúö àìèëÿ-úÿìèééÿòèí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíäÿ éåíè ìîäåëè ãÿáóë åòìÿñèíÿ ýÿëäèêäÿ èñÿ, áóðàäà äà, íåúÿ äåéÿðëÿð, “éàøûë èøûã” éàíûð. Áó, èëê íþâáÿäÿ Àçÿðáàéúàí úÿìèééÿòèíäÿ èíòåëëåêòóàë ñÿâèééÿíèí êèôàéÿò ãÿäÿð éöêñÿê îëìàñû èëÿ áàüëûäûð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ïîïóëéàðëûüû ýåòäèêúÿ àðòûð “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíäà òÿãäèì îëóíàí õèäìÿòëÿðäÿí èñòèôàäÿ åäÿíëÿðèí ñàéûíûí ýåòäèêúÿ àðòìàñû þëêÿìèçäÿ áó ëàéèùÿíèí ÿùàòÿ äàèðÿñèíèí ýåíèøëÿíìÿñèíèí òÿñäèãèäèð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, ÁÌÒ-íèí éàéäûüû ùåñàáàòäà 2014úö èëäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí èíêèøàô ñÿâèééÿñèíÿ ýþðÿ äöíéà þëêÿëÿðèíèí ðåéòèíã úÿäâÿëèíäÿ ðåñïóáëèêàìûç 193 þëêÿ àðàñûíäà 68-úè éåðäÿ ãÿðàð òóòóá. Î äà ÿëàìÿòäàð ùàëäûð êè, ñþçöýåäÿí ðåéòèíã úÿäâÿëèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ñåðáèéà, ×èí, Òöðêèéÿ, Áîëãàðûñòàí âÿ äèýÿð þëêÿëÿðè ãàáàãëàéûð. Þëêÿìèçäÿ 2013-úö èëäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíà 262 ìèí âÿòÿíäàø ìöðàúèÿò åäèá âÿ 730 ìèíäÿí ÷îõ åëåêòðîí õèäìÿò àëûíûá. Ðàáèòÿ âÿ Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Íàçèðëèéèíèí Ìÿëóìàò Ùåñàáëàìà Ìÿðêÿçèíèí éàéäûüû ìÿëóìàòà ÿñàñÿí, 2012-úè èëèí äåêàáðûíäàí úàðè èëèí áèðèíúè éàðûñû äà äàõèë îëìàãëà “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíäà 2 157 077 äàõèëîëìà ãåéäÿ àëûíûá. Ñòàòèñòèê ùåñàáàò àïàðûëàí äþâðäÿ 852 585 íÿôÿð 3 735 355 åëåêòðîí õèäìÿòÿ ìöðàúèÿò åäèá. Ïîðòàëà òÿêðàð äàõèëîëìàëàðûí àðòìàñû äà ìöñáÿò òåíäåíñèéàäûð. Áÿùñ îëóíàí äþâðäÿ ïîðòàëà ìöðàúèÿò åäÿíëÿðèí 39,6 ôàèçèíè éåíè èñòèôàäÿ÷èëÿð, 60,4 ôàèçèíè èñÿ òÿêðàð ìöðàúèÿò åäÿíëÿð òÿøêèë åäèá. Ïîðòàëà äàõèë îëìàã ö÷öí ñàäÿëÿøäèðèëìèø êîä-ïàðîë àëàí èñòèôàäÿ÷èëÿðèí ñàéû èñÿ 120 253-ÿ ÷àòûá. Ùàçûðäà ïîðòàë öçÿðèíäÿí âÿòÿíäàøëàðà 380-äÿí ÷îõ îíëàéí õèäìÿòëÿð ýþñòÿðèëèð. ÌÙÌ-íèí ìÿëóìàòûíà ÿñàñÿí, ùà- Ùÿôòÿíèí 7 ýöíö, ýöíöí 24 ñààòû ÿðçèíäÿ åâäÿí, ãàòàðäàí, àâòîìîáèëäÿí, áèð ñþçëÿ, çàìàí âÿ ìÿêàí ìÿùäóäèééÿòè òàíûìàäàí ùÿð éåðäÿí þç áèçíåñèíè èäàðÿ åòìÿê? Ôàíòàçèéà êèìè ýþðöíñÿ äÿ, áó àðòûã ðåàëëûãäûð. Åëåêòðîí èìçà “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíäàí áÿùðÿëÿíìÿê ö÷öí à÷àð âàñèòÿëÿðäÿí áèðè îëñà äà, äàùà ÷îõ èø àäàìëàðûíûí èøèíÿ éàðàéûð. Áåëÿ êè, èø àäàìëàðû åëåêòðîí èìçàäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê îíëàð ö÷öí ìöíàñèá âàõòäà ìöâàôèã äþâëÿò ãóðóìëàðûíà âåðýè áÿéàííàìÿëÿðè ýþíäÿðÿ, ÿìÿê ìöãàâèëÿëÿðèíè ÄÑÌÔ-äà ãåéäèééàòà ñàëäûðà, åëåêòðîí ùÿððàúëàðà ãàòûëà, áàíê ùåñàáëàðû à÷äûðà âÿ äèýÿð õèäìÿòëÿðäÿí éàðàðëàíà áèëÿðëÿð. Åëåêòðîí èìçà ñàùèáêàðëàðûí öñòöíäÿí áþéöê áèð éöê ýþòöðöá, äåñÿê, ÿñë ùÿãèãÿòè èôàäÿ åòìèø îëàðûã. Ýÿëèí, ÿíÿíÿâè ìÿíçÿðÿíè ýþç þíöíäÿ úàíëàíäûðàã: Ñàùèáêàð ãóðäóüó ìöÿññèñÿíèí ìÿñÿëÿëÿðèíè ùÿëë åòìÿê ö÷öí âàõòàøûðû ìöâàôèã äþâëÿò ãóðóìóíà öç òóòìàëû îëóð. Âàõò èòêèñè áèð éàíà ãàëñûí, àéðû-àéðû äþâëÿò ãóðóìëàðûíäà áÿçè ìÿìóðëàð ãàïûäàí è÷ÿðè ýèðÿí ñàùèáêàðû áèð íþâ þç øèêàðû êèìè ãàðøûëàéûð. Áåëÿëÿðè þçëÿðèíèí “øèðèíëèê” óìàúàãëàðûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí ìöõòÿëèô “úÿçà” âàñèòÿëÿðè èëÿ ñàùèáêàðû “ðàì åòìÿéÿ” ÷àëûøûðëàð. Åëåêòðîí èìçà áó êèìè “äÿäÿ-áàáà” ãàéäàëàðûíà “éîõ” äåéèð. Åëåêòðîí èìçà äåéÿíäÿ ùÿì äÿ éàäà áþéöê ñþç óñòàäû Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿíèí “Ïî÷ò ãóòóñó” ùåêàéÿñè äöøöð. Ôàüûð, áèñàâàä Íîâðóçÿëè ïî÷ò ãóòóñóíà èíàìñûçëûã ýþñòÿðèð, ñààòëàðëà ãóòóíóí ãàðøûñûíäà êåøèê ÷ÿêÿðÿê áèð òÿðÿôäÿí óëàüûíûí àú ãàëìàñûíûí, äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ, àüàñûíûí ìÿêòóáóíó ÿëáÿÿë ÷àòäûðà áèëìÿìÿñèíèí íàðàùàòëûüûíû éàøàéûð, àõûðäà äà áàøûíà èø ýÿëèð... Éîõ, åëåêòðîí èìçàéà 100 ôàèç èíàì áÿñëÿéÿ áèëÿðñèíèç. Áóðàäà ùàíñûñà “èòìÿêëèêäÿí” âÿ éàõóä “ñÿùâ ñàëìàãäàí” ñþùáÿò áåëÿ ýåäÿ áèëìÿç. Åëåêòðîí èìçàëàð äà êàüûç öçÿðèíäÿ ÷ÿêèëÿí èìçàëàð ñÿâèééÿñèíäÿ åòèáàðëûäûð âÿ îíëàðûí èäåíòèôèêëèéè áàðìàã èçëÿðè ãÿäÿð òÿìèí îëóíóá. Åëåêòðîí èìçàäàí èñòèôàäÿ åäÿíëÿðèí ñàéûíûí àðòìàñû áó äåéèëÿíëÿðè áèð äàùà òÿñäèãëÿéèð. Úàðè èëèí ñåíòéàáð àéûíà îëàí ñòàòèñòèêàéà ÿñàñÿí, äþâëÿò ãóðóìëàðûíà 15310, ôèçèêè øÿõñëÿðÿ 5493, ùöãóãè øÿõëÿðÿ èñÿ 3583 å-èìçà ñåðòèôèêàòû âåðèëèá. Ôîíä íþâáÿòè ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñè åëàí åäèá Íîéàáðûí 6-äà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäóíóí Ìöøàùèäÿ Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñû êå÷èðèëèá. Ôîíäóí Ìöøàùèäÿ Øóðàñûíûí ñÿäðè Óìóä Ìèðçÿéåâ èúëàñûí ýöíäÿëèéèíÿ 2 ìÿñÿëÿíèí ÷ûõàðûëäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá: 1. 31 äåêàáð - Äöíéà Àçÿðáàéúàíëûëàðûíûí Ùÿìðÿéëèéè Ýöíö âÿ Éåíè èë ìöíàñèáÿòèëÿ êå÷èðèëÿúÿê ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñèíèí ìþâçóëàðûíûí ìöçàêèðÿñè; 2. Úàðè ìÿñÿëÿëÿð. Áèðèíúè ìÿñÿëÿíèí ìöçàêèðÿñè çàìàíû ÷ûõûø åäÿí Ôîíäóí Ìöøàùèäÿ Øóðàñûíûí öçâö Âöãàð ßëèéåâ ìåäèà íöìàéÿíäÿëÿðè àðàñûíäà ñàüëàì ðÿãàáÿòèí äàùà äà ýöúëÿíäèðèëìÿñè, éåêóí íÿòèúÿëÿðäÿí äàùà ÷îõ æóðíàëèñòèí ôàéäàëàíìàñû èìêàíûíûí éàðàäûëìàñû áàõûìûíäàí ìþâúóä ìöñàáèãÿ ãàéäàëàðûíà áÿçè ÿëàâÿ âÿ äÿéèøèêëèêëÿðèí åäèëìÿñè çÿðóðÿòèíè þíÿ ÷ÿêèá. Ìöñàáèãÿ ìþâçóëàðûíûí æóðíàëèñòëÿðèí þçëÿðè òÿðÿôèíäÿí Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Êîíñåïñèéàñûíäà íÿçÿðäÿ òóòóëìóø 19 èñòèãàìÿò ÿñàñûíäà, ñÿðáÿñò øÿêèëäÿ ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñèíè òÿêëèô åäÿí Âöãàð ßëèéåâ áó éåíèëèéèí îíëà- Íèäåðëàíäëû íàçèð: Ñó åùòèéàòëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿêè ôÿàëèééÿòèìèç ìöñáÿò íÿòèúÿëÿðèíè âåðìÿêäÿäèð Àçÿðáàéúàíäà “åëåêòðîí ùþêóìÿò”è éåíè èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðè ýþçëÿéèð Þëêÿìèçäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðè ýåíèøäèð. Äþâëÿò îðãàíëàðûíäà åëåêòðîí õèäìÿòëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ùàçûðëàíàí âÿ 2013-2015-úè èëëÿðè ÿùàòÿ åäÿí Äþâëÿò Ïðîãðàìû áó ñàùÿäÿ éåíè ïåðñïåêòèâëÿð à÷ûð. Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè äöíéà òÿúðöáÿñè íÿçÿðÿ àëûíìàãëà “åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí äàùà äà òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ òÿäáèðëÿðèíè äàâàì åòäèðèð. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 1 ìàé 2014-úö èë òàðèõëè ìöâàôèã ãÿðàðû èëÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò” ïîðòàëûíà ãîøóëìàëû îëàí èíôîðìàñèéà ñèñòåìëÿðèíèí âÿ åùòèéàòëàðûíûí Ñèéàùûñû” òÿñäèã åäèëèá. Áó ãÿðàð ÿñàñûíäà ìöâàôèã äþâëÿò ãóðóìëàðû ìöÿééÿí åäèëìèø õèäìÿòëÿð öçðÿ ñåðâèñëÿð ùàçûðëàìàëû âÿ áó ñåðâèñëÿð ïîðòàëà èíòåãðàñèéà åäèëìÿëèäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ úàðè èë ñåíòéàáðûí 11-äÿ “Äþâëÿò îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí õèäìÿòëÿðèí Åëåêòðîí Ðåéåñòðèíèí éàðàäûëìàñû èëÿ áàüëû òÿäáèðëÿð ùàããûíäà” ìöâàôèã Ôÿðìàí èìçàëàéûá. Ôÿðìàí þëêÿìèçäÿ äþâëÿò îðãàíëàðû òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí õèäìÿòëÿð ùàããûíäà ìÿëóìàòëàðûí âàùèä ìÿíáÿäÿ òîïëàíìàñûíû âÿ ñèñòåìëÿøäèðèëìÿñèíè, õèäìÿòëÿðèí ýþñòÿðèëìÿñèíäÿ òÿêðàðëûüûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíû âÿ éåíè íþâ õèäìÿòëÿðèí éàðàäûëìàñû éîëó èëÿ áó ñàùÿäÿ èäàðÿåòìÿíèí ÷åâèêëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíè, õèäìÿòëÿð öçðÿ òÿùëèë âÿ ïðîãíîçëàøäûðìà èìêàíëàðûíûí àðòûðûëìàñûíû íÿçÿðäÿ òóòóð êè, áöòöí áó ìÿñÿëÿëÿðèí ùÿëëè þëêÿìèçäÿ “åëåêòðîí ùþêóìÿò”è éåíè èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíÿ ÷ûõàðàúàã. Ìöáàðèç ÀÁÄÓËËÀÉÅ Éàçû Ðàáèòÿ âÿ Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Íàçèðëèéèíèí êå÷èðäèéè “Ìÿíèì Åëåêòðîí Ùþêóìÿòèì” àäëû ìöñàáèãÿéÿ òÿãäèì îëóíóð ðûí éàðàäûúûëûüûíà ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðÿúÿéè ãÿíàÿòèíäÿ îëäóüóíó áèëäèðèá. Î, ùÿì÷èíèí ãàëèáëÿðèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ìþâúóä ìöñàáèãÿ øÿðòëÿðèíÿ éåíèäÿí áàõûëìàñûíû, ùÿð èñòèãàìÿò öçðÿ öìóìèëèêäÿ 6 íÿôÿð ãàëèáèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñèíè äàùà ìÿãñÿäÿóéüóí ñàéäûüûíû áèëäèðèá. Ìöñàáèãÿäÿ ùÿð èñòèãàìÿò öçðÿ Û éåð ö÷öí 500 îëìàãëà 1, ÛÛ éåð ö÷öí 300 îëìàãëà 2, ÛÛÛ éåð ö÷öí èñÿ 200 ìàíàò îëìàãëà 3 ìöêàôàòûí âåðèëìÿñèíè òÿêëèô åäÿí Âöãàð ßëèéåâ áó ùàëäà Ôîíäóí êå÷èðäèéè ìöñàáèãÿëÿðäÿí öìóìèëèêäÿ 114 íÿôÿð æóðíàëèñòèí ôàéäàëàíà áèëÿúÿéèíè äèããÿòÿ ÷ÿêèá. Äàùà ñîíðà òÿêëèôëÿð ÿòðàôûíäà ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá. Ìöøàùèäÿ Øóðàñû öçâëÿðèíäÿí - Âöãàð Ðÿùèìçàäÿ, Áÿõòèéàð Ñàäûãîâ, Ôàèã Ãóðáàíîâ, Ðÿøàä Ìÿúèä, Èíòèãàì Ùöìáÿòîâ èðÿëè ñöðöëìöø òÿêëèôëÿðè äÿñòÿêëÿéÿðÿê êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí ñöðÿòëè èíêèøàôû øÿðàèòèíäÿ Ôîíä òÿðÿôèíäÿí åëàí îëóíàí ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñèíèí øÿðòëÿðèíäÿ äÿ áÿçè ÿëàâÿ âÿ äÿéèøèêëèêëÿðèí åäèëìÿñèíèí çÿðóðèëèéèíè âóðüóëàéûáëàð. Ãåéä åäèëèá êè, èðÿëè ñöðöëÿí òÿêëèôëÿð æóðíàëèñòëÿðÿ ìöñàáèãÿíèí åëàí åäèëìèø èñòèãàìÿòëÿðè öçðÿ ñÿðáÿñò éàçûëàð èøëÿìÿëÿðèíÿ, ùàáåëÿ ìöñàáèãÿíèí éåêóí íÿòèúÿëÿðèíäÿí ôàéäàëàíàí æóðíàëèñòëÿðèí ñàéûíûí àðòìàñûíà èìêàí âåðÿúÿê. Äàùà ñîíðà èðÿëè ñöðöëÿí òÿêëèô ÿñàñûíäà Ôîíäóí ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñèíèí åëàíû ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëûá. Ôîíäóí èúðà÷û äèðåêòîðó Âöãàð Ñÿôÿðëè, Ìöøàùèäÿ Øóðàñûíûí ñÿäðè Óìóä Ìèðçÿéåâ, øóðà öçâëÿðè - Ðÿøàä Ìÿúèä âÿ Âöãàð ßëèéåâ ìþâúóä ãàéäàëàðà äÿéèøèêëèêëÿðè íÿçÿðäÿ òóòàí áÿçè òÿêëèôëÿð èðÿëè ñöðöáëÿð. Ìöçàêèðÿëÿðèí éåêóíó êèìè ìöñàáèãÿ ãàéäàëàðûíà áÿçè ÿëàâÿ âÿ äÿéèøèêëèêëÿðèí îëóíìàñû áàðÿäÿ ãÿðàð ãÿáóë åäèëèá. Èúëàñäà úàðè ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Ôîíäóí èúðà÷û äèðåêòîðó Âöãàð Ñÿôÿðëè Ôîíäóí ýþðäöéö èøëÿð âÿ ãàðøûäàêû ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðè áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá. Àçÿðáàéúàíûí Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð, Íèäåðëàíäûí Èíôðàñòðóêòóð âÿ ßòðàô Ìöùèò íàçèðëèêëÿðè àðàñûíäà áèðýÿ ôÿàëèééÿòèí òÿìÿëè äþðä èë ÿââÿë - 2010-úó èëäÿ Êöð ÷àéûíäà áàø âåðÿí äàøãûíëàðûí ôÿñàäëàðûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû çàìàíû ãîéóëóá. Êîíêðåò îëàðàã ñó åùòèéàòëàðûíûí èäàðÿ îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿêè ôÿàëèééÿòèìèç ìöñáÿò íÿòèúÿëÿðèíè âåðìÿêäÿäèð. Áó, áèçèì ÿìÿêäàøëûüûìûçûí óüóðëà äàâàì åòìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð. Áóýöíêö òÿäáèð äÿ ôÿàëèééÿòèìèçèí äàùà áèð óüóðëó ýþñòÿðèúèñèäèð. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ñþçëÿðè þëêÿìèçäÿ ñÿôÿðäÿ îëàí Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí èíôðàñòðóêòóð âÿ ÿòðàô ìöùèò íàçèðè õàíûì Ìåëàíèå Øóëòñ âàí Ùàåýåí-Ìààñ Ýååñòåðàíóñ Ãÿáÿëÿäÿ æóðíàëèñòëÿðÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ äåéèá. Ãîíàã ùÿð èêè íàçèðëèê àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí âÿ ìöøòÿðÿê ëàéèùÿëÿðèí óüóðëà äàâàì åòìÿñèíäÿí ìÿìíóíëóüóíó áèëäèðÿðÿê äåéèá: “Àçÿðáàéúàí ÷îõ ýþçÿë äèéàðäûð. Àçÿðáàéúàíà èêè èë ÿââÿëêè âÿ èíäèêè ñÿôÿðëÿðèì ìÿíäÿ ÷îõ çÿíýèí âÿ ùåéðÿòàìèç òÿÿññöðàòëàð îéàòäû. Ùÿãèãÿòÿí äÿ ñèçèí þëêÿíèçäÿ èãòèñàäè èíêèøàô ýþç ãàáàüûíäàäûð. Èãòèñàäè èíêèøàô ùÿì ýåíèø èìêàíëàð éàðàäûð, ùÿì äÿ áÿçè ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëèíè òÿëÿá åäèð. Àçÿðáàéúàíäà îëäóüó êèìè, Íèäåðëàíääà äà ñó åùòèéàòëàðûíûí äöçýöí èäàðÿ îëóíìàñû, õöñóñèëÿ è÷ìÿëè ñó ìÿíáÿëÿðèíèí òÿìèí åäèëìÿñè, êÿíä òÿñÿððöôàòûíûí ñó èëÿ òÿìèíàòû âàúèá ìÿñÿëÿäèð. ßùàëèíèí ñó åùòèéàúûíûí þäÿíèëìÿñè âÿ áó ñàùÿäÿêè áÿçè ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè áàõûìûíäàí ÿìÿêäàøëûüûìûç ìöùöì ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð. Íàçèðëèêëÿðèìèç àðàñûíäà áèðýÿ ôÿàëèééÿòèí äàùà äà ýåíèøëÿíÿúÿéèíÿ öìèä åäèðÿì”. Íèäåðëàíäëû õàíûì íàçèð þëêÿñèíèí øèðêÿòëÿðèíèí àðòûã äþðä èëäèð êè, Àçÿðáàéúàíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè áèëäèðèá. Áó øèðêÿòëÿð äÿíèç ëèìàíû, åëÿúÿ äÿ ÷àé ìÿúðàëàðûíûí, ñó ùþâçÿëÿðèíèí äèáèíèí äÿðèíëÿøäèðèëìÿñè âÿ Áàêû áóõòàñûíûí òÿìèçëÿíìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Îíëàð ùÿì øèðêÿò, ùÿì äÿ åëìè-òÿäãèãàò ìÿðêÿçëÿðèäèð. “Àçÿðñó” äöíéà òÿúðöáÿñèíèí þéðÿíèëìÿñèíäÿ ìàðàãëûäûð È÷ìÿëè ñó òÿúùèçàòû âÿ êàíàëèçàñèéà ñåêòîðóíäà éåíè òåõíîëîýèéàëàðûí ìÿíèìñÿíèëìÿñè âÿ òÿòáèãè ìÿãñÿäèëÿ “Àçÿðñó” À÷ûã Ñÿùìäàð Úÿìèééÿòèíäÿ (ÀÑÚ) ãàáàãúûë òÿúðöáÿëÿðèí þéðÿíèëìÿñèíÿ õöñóñè äèããÿò éåòèðèëèð. Áåëÿ êè, “Àçÿðñó” ÀÑÚ èëÿ Ôðàíñàíûí Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòè àðàñûíäà áàüëàíìûø “Ïðàêòèêè òÿëèì, íîó-ùàó þòöðöëìÿñè âÿ òåõíèêè éàðäûìà äàèð ìöãàâèëÿ” ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Ñÿùìäàð Úÿìèééÿòèí ìöòÿõÿñèñëÿðäÿí èáàðÿò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè îêòéàáðûí 22-äÿí 31-äÿê Ôðàíñà, ßëúÿçàèð âÿ Èñïàíèéàäà ñÿôÿðäÿ îëóáëàð. Ñÿôÿð ìöääÿòèíäÿ ìöòÿõÿññèñëÿð Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòèíèí Ïàðèñ, Îðëåàí, ßëúÿçàèð âÿ Áàðñåëîíà øÿùÿðëÿðèíäÿ ôÿàëèééÿòè âÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿðëÿ òàíûø îëóá, òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñè àïàðûáëàð. Ôðàíñàíûí Îðëåàí øÿùÿðèíäÿ Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòèíèí èñòèñìàð åòäèéè òóëëàíòû ñóëàðûíûí òÿìèçëÿìÿ ìÿíòÿãÿñèíÿ ñÿôÿð òÿøêèë îëóíóá. Ñÿôÿð çàìàíû ìöòÿõÿññèñëÿðÿ òóëëàíòû âÿ éàüûø ñóëàðûíûí èäàðÿîëóíìàñû ñèñòåìëÿðèíèí èø ïðèíñèïëÿðè áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàòëàð âåðèëèá. Íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí Ñó- åç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòèíèí Ïàðèñäÿ éåðëÿøÿí òÿäãèãàò ìÿðêÿçèíäÿ êå÷èðäèéè ýþðöøäÿ øèðêÿòèí èúðà åòäèéè ëàéèùÿëÿðèí ÿòðàô ìöùèòÿ òÿñèðè ìÿñÿëÿëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá. Ùÿì÷èíèí Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòèíèí ìóçåéèíÿ äÿ áàõûø êå÷èðèëèá. ßëúÿçàèðÿ ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ßëúÿçàèð øÿùÿðèíäÿ ñóòÿìèçëÿéèúè ìÿíòÿãÿäÿ îëóá, áóðàäà éåðëÿøÿí ëàáîðàòîðèéàéà áàõûø êå÷èðèá. Ãîíàãëàðà Ñóåç øèðêÿòèíèí ßëúÿçàèðäÿ òÿòáèã åòäèéè Wèêòè ãèéìÿòëÿíäèðìÿ ñèñòåìèíèí íÿòèúÿëÿðè áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèëèá. Àçÿðáàéúàíëû ìöòÿõÿññèñëÿð áóðàäà éàðàäûëìûø ìÿðêÿçëÿøäèðèëìèø ëîýèñòèêà ñèñòåìè èëÿ òàíûø îëóá âÿ ìÿðêÿçè àíáàðà áàõûø êå÷èðèáëÿð. Ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòèíèí ßëúÿçàèðäÿ ýþðäöéö èøëÿð ùàããûíäà íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíÿ ýåíèø ìÿëóìàò âåðèëèá. Íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí ñîíóíúó ñÿôÿðè Èñïàíèéà Êðàëëûüûíà îëóá. Áàðñåëîíà øÿùÿðèíäÿ “Àãóàëîýèéà” Òÿëèì âÿ Òÿäãèãàò ìÿðêÿçèíè çèéàðÿò åäÿí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíÿ áóðàäà êå÷èðèëÿí òÿëèìëÿð âÿ àïàðûëàí òÿäãèãàò èøëÿðè áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèá. Ìÿðêÿçèí êàäð ùàçûðëûüû ñèéàñÿòè èëÿ òàíûø îëóí ìöòÿõÿññèñëÿð äàùà ñîíðà Áàðñåëîíà øÿùÿðèíèí ñóòÿìèçëÿéèúè ìÿíòÿãÿñè âÿ ëàáîðàòîðèéàñûíà äà áàõûø êå÷èðèáëÿð. Ãåéä åäÿê êè, “Àçÿðñó” ÀÑÚ èëÿ Ôðàíñàíûí Ñóåç Åíâèðîííåìåíò øèðêÿòè àðàñûíäà 12 ìàé 2014-úö èë òàðèõäÿ Áàêûäà èìçàëàíìûø “Ïðàêòèêè òÿëèì, íîó-ùàó þòöðöëìÿñè âÿ òåõíèêè éàðäûìà äàèð ìöãàâèëÿ” êàäð ùàçûðëûüû âÿ òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüû íÿçÿðäÿ òóòóð. Ñàçèøÿ ÿñàñÿí ãàðøûäàêû 5 èëäÿ 38 ïåøÿ âÿ èõòèñàñ öçðÿ 4500 èø÷è òÿëèìëÿðÿ úÿëá îëóíàúàã. Åéíè çàìàíäà ïåðñïåêòèâäÿ òÿëèìëÿðèí êåéôèééÿòëÿ òÿøêèë åäèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ 250 òÿëèì÷è ùàçûðëàíàúàã. 6 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Áÿðäÿ ðàéîíóíäà ÉÀÏ-ûí íàìèçÿäëÿðèíèí èìçàòîïëàìà ïðîñåñè óüóðëà äàâàì åäèð Ôÿãÿò Øàäëèíñêàéà: Òÿøêèëàòûìûçûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùû ïàðòèéàíûí Èúðà Êàòèáëèéèíèí òþâñèéÿ âÿ òàïøûðûãëàðûíà óéüóí øÿêèëäÿ þç èøèíè äàâàì åòäèðèð Äåêàáðûí 23-äÿ þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëÿúÿê áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) éöêñÿê ùàçûðëûã øÿðàèòèíäÿ ýåäèð. Ñå÷êè êàìïàíèéàñûíà ïàðòèéàíûí áöòöí ñòðóêòóðëàðû ñÿôÿðáÿð îëóíóá. ÉÀÏ-ûí Áÿðäÿ ðàéîí òÿøêèëàòû äà áó ïðîñåñÿ ìöòÿøÿêêèë ãàéäàäà ãîøóëóá. Àðòûã òÿøêèëàòäà 19 íÿôÿðäÿí èáàðÿò Ñå÷êè Ãÿðàðýàùû éàðàäûëûá. Ãÿðàðýàùûí ðÿùáÿðè, ÉÀÏ-ûí Áÿðäÿ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Ôÿãÿò Øàäëèíñêàéà áèëäèðèá êè, ðàéîí òÿøêèëàòûíäà 164 èëê ÿðàçè ïàðòèéà òÿøêèëàòû ìþâúóääóð âÿ îíëàð þçöíäÿ 10574 íÿôÿð öçâö áèðëÿøäèðèð. Ïàðòèéà öçâëÿðèíäÿ 4238 íÿôÿðè ãàäûí, 3013 íÿôÿðè èñÿ ýÿíúäèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, òÿøêèëàòûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíäà ïàðòèéàíûí ôÿàëëàðû òÿìèñë îëóíóð. “Ðàéîíäà áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíèí óüóðëó êå÷èðèëìÿñè ÿñàñ ìÿñÿ- ëÿ êèìè ãàðøûäà äóðóð. Áÿëÿäèééÿëÿðÿ íàìèçÿäëÿð è÷ÿðèñèíäÿ ïàðòèéà ôÿàëû îëàí ãàäûíëàðûí âÿ ýÿíúëÿðèí öñòöíëöê òÿøêèë åòìÿñè äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ ñàõëàíûëûá. Ùàçûðäà Áÿðäÿ ðàéîíó öçðÿ 66 áÿëÿäèééÿéÿ úÿìè 584 îëìàãëà ùÿð áèð éåð ö÷öí Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí íàìèçÿäè èðÿëè ñöðöëöá. Íàìèçÿäëÿð èðÿëè ñöðöëÿðêÿí îíëàðûí òÿùñèëèíÿ, éàøàäûãëàðû ÿðàçèëÿðäÿ íöôóçóíà õöñóñè äèããÿò éåòèðèëèð. Ùÿìèí èíñàíëàð, åéíè çàìàíäà, ïàðòèéà ôÿàëëàðûäûð”, - äåéÿí òÿøêèëàò ñÿäðèíèí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, íàìèçÿäëèéè èðÿëè ñöðöëÿí øÿõñëÿðèí ñÿíÿäëÿðè ñå÷êè ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ óéüóí øÿêèëäÿ ùàçûðëàíàðàã ìöâàôèã äàèðÿ ñå÷êè êîìèññèéàëàðûíà òÿãäèì îëóíóá. Ô.Øàäëèíñêàéà ãåéä åäèá êè, Áÿðäÿ ðàéîíóíäà 2 Äàèðÿ Ñå÷êè Êî- äÿ ÿùàëè òÿðÿôèíäÿí åòèìàäëà ãàðøûëàíàúàã âÿ îíëàð ãûñà ìöääÿòäÿ ëàçûìû ãÿäÿð èìçà òîïëàéàúàãëàð” - äåéÿ, òÿøêèëàò ñÿäðè âóðüóëàéûá. Ô.Øàäëèíñêàéà îíó äà áèëäèðèá êè, òÿøêèëàòûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùû ïàðòèéàíûí Èúðà Êàòèáëèéèíèí òþâñèéÿ âÿ òàïøûðûãëàðûíà óéüóí øÿêèëäÿ þç èøèíè äàâàì åòäèðèð. Áöòöí ìÿñÿëÿëÿð ñå÷êè ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ ìöâàôèã îëàðàã éåðèíÿ éåòèðèëèð. Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ ìûç Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí èäåéàëàðûíà ÿñàñëàíàðàã ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Áó ýöí ïàðòèéàìûç Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ éåíè èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíè éàøàéûð. Áöòöí áó àìèëëÿð, ïàðòèéàíûí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ñèéàñÿò õàëãûìûç òÿðÿôèíäÿí áèðìÿíàëû îëàðàã äÿñòÿêëÿíèð. Îíà ýþðÿ äÿ, ÉÀÏ öìóìõàëã ïàðòèéàñû êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèëèð. Áó ìÿíàäà ùåñàá åäèðÿì êè, áèçèì íàìèçÿäëÿðèìèç ìèññèéàñû (ÄÑÊ) - 93 âÿ 94 ñàéëû ÄÑÊ-ëàð âàð. 93 ñàéëû ÄÑÊ 42750 íÿôÿð, 94 ñàéëû ÄÑÊ èñÿ 44452 íÿôÿð ñå÷èúèíè ÿùàòÿ åäèð. Ùàçûðäà Áÿðäÿ ðàéîíó öçðÿ 88202 ñå÷èúè ñèéàùûéà àëûíûá. 93 ñàéëû ÄÑÊ-íûí ÿùàòÿ åòäèéè 50 ìÿíòÿãÿäÿ 26 áÿëÿäèééÿ, 94 ñàéëû ÄÑÊ-íûí ÿùàòÿ åòäèéè 54 ìÿíòÿãÿäÿ èñÿ 40 áÿëÿäèééÿ öçðÿ ñå÷êè êå÷èðèëÿúÿê. Òÿøêèëàò ñÿäðèíèí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, àðòûã äàèðÿ ñå÷êè êîìèññèéàëàðûíäàí èìçà âÿðÿãÿëÿðè ýþòöðöëöá âÿ íàìèçÿäëÿð ö÷öí èìçàòîïëàìà ïðîñåñè áàøëàéûá. “ÉÀÏ þëêÿìèçèí ÿí ýöúëö, íöôóçëó ïàðòèéàñûäûð. ×öíêè ïàðòèéà- Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòû áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ôÿàë øÿêèëäÿ ùàçûðëàøûð Èñýÿíäÿð Ãóëèéåâ: ßñàñ ìÿãñÿäèìèç ÉÀÏ öçâö îëàí ýÿíúëÿðèí âÿ ãàäûíëàðûí ñå÷êèëÿðäÿ óüóð ãàçàíìàñûíà íàèë îëìàãäûð “Àçÿðáàéúàí äàùà áèð âàúèá ñèéàñè ïðîñåñ ÿðÿôÿñèíäÿäèð. Áåëÿ êè, äåêàáðûí 23-äÿ þëêÿìèçäÿ íþâáÿòè áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðè êå÷èðèëÿúÿê. Àçÿðáàéúàí ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åòäèêäÿí ñîíðà þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëÿí áöòöí ñå÷êèëÿðèí ãàëèáè îëàí Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) íþâáÿòè áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ äÿ ôÿàë øÿêèëäÿ ùàçûðëàøûð”. Áóíó “Éåíè Àçÿðáàéúàí” ãÿçåòèíÿ à÷ûãëàìàñûíäà ÉÀÏ Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòûíûí âÿ ðàéîí òÿøêèëàòû Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíûí ñÿäðè Èñýÿíäÿð Ãóëèéåâ äåéèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, îêòéàáðûí 29-äà êå÷èðèëÿí Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí ðà- éîí âÿ øÿùÿð òÿøêèëàòëàðû ñÿäðëÿðèíèí öìóìðåñïóáëèêà ìöøàâèðÿñèíäÿ ïàðòèéàíûí Èúðà Êàòèáëèéè òÿðÿôèíäÿí âåðèëÿí òþâñèéÿ âÿ òàïøûðûãëàð ëèá. Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, ñå÷êè êàìïàíèéàëàðûíûí êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû ðàéîí òÿøêèëàòûíûí áþéöê ñå÷êè òÿúðöáÿñè âàð. Áöòöí ùÿð éåðäÿ îëäóüó êèìè, ÉÀÏ Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòûíäà äà òàì ìÿñóëèééÿòëÿ éåðèíÿ éåòèðèëìÿêäÿäèð: “Ôÿàëèééÿò ïðîãðàìûíà óéüóí îëàðàã ÉÀÏ Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùû éàðàäûëûá. Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíûí èúëàñû êå÷èðèëèá, áó ýöíÿ ãÿäÿð ýþðöëìöø èøëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóá, êîíêðåò âÿçèôÿëÿð ìöÿééÿí åäè- ñå÷êèëÿðäÿ îëäóüó êèìè, áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíè äÿ óüóðëà áàøà âóðìàã ö÷öí ýåíèø èìêàíëàðûìûç âàð”. Èñýÿíäÿð Ãóëèéåâ áèëäèðèá êè, Àüäàì ðàéîíó öçðÿ 119 ñàéëû Àüäàì êÿíä Ñå÷êè Äàèðÿñèíèí 39 ñå÷êè ìÿíòÿãÿñèíäÿ 32952 íÿôÿð ñå÷èúè ãåéäèééàòäàäûð: “Îíó äà ãåéä åäèì êè, ùàçûðäà ÉÀÏ Àü- äàì ðàéîí òÿøêèëàòû 80 ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòûíäà 5793 íÿôÿð ïàðòèéà öçâöíö áèðëÿøäèðèð. Îíëàðäàí 2353 íÿôÿðè ãàäûíëàð, 1660 íÿôÿðè èñÿ ýÿíúëÿðäèð. Åéíè çàìàíäà, ðàéîí òÿøêèëàòû òÿðÿôèíäÿí Àüäàì ðàéîíóíäà 14 áÿëÿäèééÿ öçðÿ 132 íÿôÿð áÿëÿäèééÿ öçâëöéöíÿ íàìèçÿä èðÿëè ñöðöëöá. Èðÿëè ñöðöëÿí íàìèçÿäëÿðèí ìàñûíà íàèë îëìàãäûð”. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð îëàðàã çèéàëûëàðäàí èáàðÿò òÿáëèüàò-òÿøâèãàò ãðóïëàðû éàðàäûëûá. Áóíäàí áàøãà, äàèðÿäÿ âÿ 39 ñå÷êè ìÿíòÿãÿñèíäÿ ìÿøâÿðÿò÷è ñÿñ ùöãóãëó öçâëÿð, ùÿì÷èíèí, ìöøàùèäÿ àïàðàúàã øÿõñëÿð ìöÿééÿíëÿøäèðèëèá. Éåðè ýÿëìèøêÿí, áÿùñ îëóíàí 53 íÿôÿðè ýÿíúëÿð, 50 íÿôÿðè èñÿ ãàäûíëàðäûð. ßñàñ ìÿãñÿäèìèç ÉÀÏ öçâö îëàí ýÿíúëÿðèí âÿ ãàäûíëàðûí ñå÷êèëÿðäÿ óüóð ãàçàí- ìÿñÿëÿëÿð ÉÀÏ Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíûí íþâáÿòè òîïëàíòûñûíäà äà ýåíèø ìöçàêèðÿ åäèëèá. Èúëàñû ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí ÉÀÏ Àüäàì ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíûí ñÿäðè Èñýÿíäÿð Ãóëèéåâ áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûã èøëÿðèíèí ýåäèøè, ùàáåëÿ òÿáëèüàò êàìïàíèéàñûíà ùàçûðëûã âÿçèééÿòè, áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð ñÿëàùèééÿòëè íöìàéÿíäÿëÿðèí òÿéèí åäèëìÿñè âÿ íàìèçÿäëÿðèí èðÿëè ñöðöëìÿñè èëÿ áàüëû éûüûíúàã èøòèðàê÷ûëàðûíà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Äàùà ñîíðà ÷ûõûø åäÿí Ñå÷êè Ãÿðàðýàùûíûí öçâëÿðè - Åëáðóñ Ùöñåéíîâ, Ùàôèç ßçèìçàäÿ, Òåééóá Íÿúÿôîâ âÿ áàøãàëàðû äåêàáðûí 23äÿ êå÷èðèëÿúÿê áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûã èøëÿðè èëÿ áàüëû ôèêèð âÿ òÿêëèôëÿðèíè áèëäèðèáëÿð. Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñè Ïàëàòàñûíûí íþâáÿòè èúëàñû êå÷èðèëèá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñè Ïàëàòàñûíûí íþâáÿòè èúëàñû êå÷èðèëèá. Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀúà áèëäèðèáëÿð êè, èúëàñäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Êîíñòèòóñèéàñûíûí 130-úó ìàääÿñèíèí  ùèññÿñèíÿ âÿ “Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñè ùàããûíäà” Ãàíóíóí 7.1úè ìàääÿñèíÿ ÿñàñÿí, âÿòÿíäàø Ò.Ìèðçÿéåâèí ìÿùêÿìÿ àêòëàðûíäàí âåðäèéè øèêàéÿòÿ áàõûëàðàã èúðààòà ãÿáóë îëóíìàñû ùàããûíäà ãÿðàðäàä ÷ûõàðûëûá. Øèêàéÿòÿ ìàùèééÿòè öçðÿ, Êîíñòèòóñèéà Ìÿùêÿìÿñè Ïëåíóìóíóí íîéàáðûí 28-íÿ òÿéèí åäèëìèø èúëàñûíäà áàõûëàúàã. Áàêû Àëè Íåôò Ìÿêòÿáè âÿ “Øëöìáåðæè” øèðêÿòè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ðàçûëàøìà èìçàëàíûá Äöíÿí Áàêû Àëè Íåôò Ìÿêòÿáè (ÁÀÍÌ) âÿ “Ñúùëóìáåðýåð Ëîýåëúî Ûíú.” øèðêÿòè (“Øëöìáåðæè”) àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ðàçûëàøìàíûí èìçàëàíìà ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá. Ìÿðàñèìè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí ðåêòîð Åëìàð Ãàñûìîâ Àçÿðáàéúàíäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí àïàðûëàí óüóðëó íåôò ñòðàòåýèéàñûíäàí áÿùñ åäÿðÿê áèëäèðèá êè, Àçÿðáàéúàí äöíéàäà ñÿíàéå öñóëó èëÿ íåôò ÷ûõàðàí èëê þëêÿäèð. ÀÐÄÍØ-íèí Àçÿðáàéúàíäà âÿ õàðèúè þëêÿëÿðäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿðäÿí äàíûøàðêÿí Å.Ãàñûìîâ ãåéä åäèá êè, ÁÀÍÌ ÀÐÄÍØ-íèí ñòðóêòóðóíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí àëè ìÿêòÿáäèð. Àëè ìÿêòÿáèí éàðàíìà òàðèõè, ãûñà çàìàí ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàðû, ýÿëÿúÿê ïëàíëàðû âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè ùàããûíäà ñþç à÷àí Å.Ãàñûìîâ ãûñà ìöääÿò ÿðçèíäÿ ÿëäÿ åäèëìèø óüóðëàð, “Íåôò-ãàç ìöùÿíäèñëèéè” âÿ “Êèìéà ìöùÿíäèñëèéè” èõòèñàñëàðû öçðÿ áàêàëàâðèàò ñÿâèééÿñèíäÿ ìöòÿõÿññèñ ùàçûðëûüûíûí Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Ùåðèîò-Âàòò Óíèâåðñèòåòèíèí òÿäðèñ ïðîãðàìëàðû ÿñàñûíäà ÿí ìöàñèð òÿäðèñ òåõíîëîýèéàëàðûíûí òÿòáèãè èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëäèéè, 2012-úè èëäÿ òÿëÿáÿëÿðäÿí 11, 2013úö èëäÿ 15 íÿôÿðèí, 2014-úö èëäÿ èñÿ 17 íÿôÿðèí Ïðåçèäåíò òÿãàöäöíÿ ëàéèã ýþðöëäöéö áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá. Äàùà ñîíðà ùàçûðäà òèêèëìÿêäÿ îëàí ÁÀÍÌ-èí ÿí ìöàñèð òÿëÿáëÿðÿ úàâàá âåðÿí êàìïóñóíóí íþâáÿòè òÿùñèë èëèíäÿ èñòèôàäÿéÿ âåðèëÿúÿéèíè áèëäèðÿí ðåêòîð áó êàìïóñóí Ãàôãàç ðåýèîíóíäà ÿí áþéöê êàìïóñ îëàúàüûíû ãîíàãëàðûí äèããÿòèíÿ ÷àòäûðûá. Ö÷ èë þíúÿ éàðàäûëìàñûíà áàõìàéàðàã, àðòûã Àçÿðáàéúàíûí àëè ìÿêòÿáëÿðèíèí ðåéòèíã úÿäâÿëèíäÿ ÿí éöêñÿê éåðäÿ äóðàí ÁÀÍÌ-äÿ îëäóüóíäàí ìÿìíóíëóüóíó áèëäèðÿí “Øëöìáåðæè” øèðêÿòèíèí Àçÿðáàéúàí öçðÿ íöìàéÿíäÿëèéèíèí ðÿùáÿðè Âèëéàì Ãðåéñ øèðêÿòèí äöíéàíûí 85 þëêÿñèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè, ùàçûðäà äöíéàíûí íåôò âÿ ãàç éàòàãëàðû öçðÿ õèäìÿò ýþñòÿðÿí ÿí èðèìèãéàñëû øèðêÿòè îëäóüóíó ãåéä åäèá, ÿñàñÿí ãàçìà âÿ ùàñèëàò ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíäÿ èðè øèðêÿòëÿðëÿ ÿìÿêäàøëûã åòäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá âÿ øèðêÿòèí êàäð ñèéàñÿòè ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Èíñàí ðåñóðñëàðûíûí “Øëöìáåðæè” øèðêÿòè ö÷öí ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åòäèéèíè ãåéä åäÿí Âèëéàì Ãðåéñ áó áàõûìäàí èõòèñàñëû êàäðëàðûí îíëàð ö÷öí âàúèá ùÿäÿô îëäóüóíó áèëäèðèá âÿ Àçÿðáàéúàíûí íåôò-ãàç ñåêòîðó ö÷öí áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿëè ìöùÿíäèñëÿðèí ùàçûðëàíìàñû ïðîñåñèíèí áèð ùèññÿñè îëìàüà ùàçûð îëäóãëàðûíû âóðüóëàéûá. Òÿäáèð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Øëöìáåðæè” øèðêÿòèíèí Àçÿðáàéúàí öçðÿ íöìàéÿíäÿëèéèíèí ðÿùáÿðè Âèëéàì Ãðåéñ øèðêÿòèí 3 áàøëûúà èñòèãàìÿòè (ëàéûí õàðàêòåðèñòèêàñû, ãàçìà, èñòåùñàë) ÿùàòÿ åäÿí ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà òÿãäèìàòëà ÷ûõûø åäèá. Òÿäáèðèí ñîíóíäà Åëìàð Ãàñûìîâ âÿ Âèëéàì Ãðåéñ ÁÀÍÌ èëÿ “Øëöìáåðæè” øèðêÿòè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ðàçûëàøìàíû èìçàëàéûáëàð. Ðàçûëàøìàíûí ìÿãñÿäè ÁÀÍÌ-äÿ éöêñÿêèõòèñàñëû ìöòÿõÿññèñëÿðèí ùàçûðëàíìàñûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí çÿðóðè ìàääè-òåõíèêè, åëìèìåòîäèêè âÿ òÿøêèëàòè òÿäáèðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèäèð. Ùÿì÷èíèí ñÿíÿääÿ ÁÀÍÌ-èí ÿëà÷û òÿëÿáÿëÿðèíèí øèðêÿòèí ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ òÿúðöáÿ êå÷ìÿñè, ôÿðãëÿíÿí òÿëÿáÿëÿðèíÿ øèðêÿòèí ìöêàôàòëàðûíûí âåðèëìÿñè, ÁÀÍÌ-èí êàìïóñóíäà èõòèñàñëàøäûðûëìûø òÿäðèñ ëàáîðàòîðèéàñûíûí éàðàäûëìàñû, øèðêÿòèí ìöòÿõÿññèñëÿðèíèí ÁÀÍÌ-äÿ ìöÿëëèì ãèñìèíäÿ ôÿíëÿðèí òÿäðèñèíÿ úÿëá îëóíìàñû, ÁÀÍÌ-èí èñòåäàäëû òÿëÿáÿëÿðèíÿ òÿãàöäëÿðèí âåðèëìÿñè âÿ ìÿçóíëàð ö÷öí êàðéåðà èìêàíëàðûíûí éàðàäûëìàñû, 2úè âÿ 3-úö êóðñ òÿëÿáÿëÿðè ö÷öí éàé òÿúðöáÿñèíèí, êóðñëàðûí òÿøêèëè, øèðêÿò òÿðÿôèíäÿí ÁÀÍÌ-äÿ éàðàäûëìûø âÿ îðòà ìÿêòÿáëÿðäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí “Ýÿíú ìöùÿíäèñëÿð êëóáó”íóí âÿ äÿðíÿêëÿðèí èøèíÿ ìàääè éàðäûì ýþñòÿðèëìÿñè ìöääÿàëàðû þç ÿêñèíè òàïûá. Í.ÁÀÉÐÀÌËÛ “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòèíäÿ ìàýèñòðàòóðà ïðîãðàìëàðû ùàããûíäà ìÿëóìàò ñåññèéàñû êå÷èðèëÿúÿê Íîéàáðûí 20-äÿ ñààò 16.00-äà “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòè ìàýèñòðàòóðà ïðîãðàìëàðû ùàããûíäà ìÿëóìàò ñåññèéàñû êå÷èðÿúÿê. Òÿëÿáÿ Ãÿáóëó öçðÿ Äþâëÿò Êîìèññèéàñûíäàí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ìÿëóìàò ñåññèéàñûíäà “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòè, ìàýèñòðàòóðà ïðîãðàìëàðû, ìÿçóíëàð ö÷öí êàðéåðà èìêàíëàðû, òÿãàöäëÿð âÿ ãÿáóë øÿðòëÿðè ùàããûíäà äàùà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëÿúÿê. Ìÿëóìàò ñåññèéàñû Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ, “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòèíäÿ òÿøêèë îëóíàúàã. Èøòèðàê åòìÿê ö÷öí [email protected] åëåêòðîí ïî÷òó âÿ éà 437 08 30 òåëåôîí íþìðÿñè âàñèòÿñèëÿ ãåéäèééàòäàí êå÷ìÿê ëàçûìäûð. 7 www.yeniazerbaycan.com 07 íîéàáð 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 203 (4362) Àçÿðáàéúàí òåëåðàäèîñóíóí çÿíýèí ÿíÿíÿëÿðè áó ýöí óüóðëà äàâàì âÿ èíêèøàô åòäèðèëèð 6 Íîéàáð - Àçÿðáàéúàí òåëåâèçèéà âÿ ðàäèî èø÷èëÿðèíèí ïåøÿ áàéðàìû ýöíöäöð. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ìöíàñèáÿòèëÿ Áåéëÿãàíäà ðàäèî âÿ òåëåâèçèéàëàðûí Ãàðàáàü áþëýÿñèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí íöìàéÿíäÿëÿðè èëÿ ýþðöø êå÷èðèëèá. Ýÿíúëÿð Ìÿðêÿçèíäÿ êå÷èðèëÿí òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿíëÿð ÿëàìÿòäàð ýöí ìöíàñèáÿòèëÿ ìåäèà èø÷èëÿðèíè òÿáðèê åäÿðÿê, èøëÿðèíäÿ óüóðëàð àðçóëàéûá, Àçÿðáàéúàí ðàäèî âÿ òåëåâèçèéàñûíûí çÿíýèí âÿ øÿðÿôëè éîëóíà íÿçÿð ñàëûáëàð. Áèëäèðèëèá êè, Àçÿðáàéúàí ðàäèîñó 1926-úû èë íîéàáðûí 6-äà ôÿàëèééÿòÿ áàøëàéûá. 1956-úû èëèí ôåâðàëûíäà Àçÿðáàéúàí òåëåâèçèéàñû éàðàíàíäàí ñîíðà íîéàáðûí 6-ñû òåëåðàäèî ýöíö êèìè ãåéä îëóíóð. Àçÿðáàéúàí ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åòäèêäÿí ñîíðà êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðè ñàùÿñèíäÿ ÿëäÿ îëóíàí óüóðëàðäàí äàíûøàí íàòèãëÿð ñþç âÿ ìÿòáóàò àçàäëûüûíûí, äåìîêðàòèê ìöùèòèí áÿðãÿðàð îëóíìàñûíäà Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ðîëóíó õöñóñè âóðüóëàéûáëàð. Ãåéä îëóíóá êè, Àçÿðáàéúàí òåëåðàäèîñóíóí çÿíýèí ÿíÿíÿëÿðè áó ýöí óüóðëà äàâàì âÿ èíêèøàô åòäèðèëèð. Ùàçûðäà þëêÿìèçäÿ îíëàðúà òåëåâèçèéà âÿ ðàäèî ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Àçÿðáàéúàí òåëåâèçèéàñûíûí âåðèëèøëÿðèíÿ íÿèíêè þëêÿìèçäÿ, åëÿúÿ äÿ ïåéê âàñèòÿñèëÿ äöíéàíûí ùÿð éåðèíäÿ èçëÿìÿê ìöìêöíäöð. Ñîíäà òåëåâèçèéà èø÷èëÿðèíÿ ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì åäèëèá. Àçÿðáàéúàíäà ôÿðäè øÿõñè ùåñàáû îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàðûí ñàéû 2 911 942 íÿôÿðÿ éöêñÿëèá 2014-úö èë íîéàáð àéûíûí 1-íÿ îëàí ñòàòèñòèêàéà ÿñàñÿí, Äþâëÿò Ñîñèàë Ìöäàôèÿ Ôîíäó òÿðÿôèíäÿí ÿëàâÿ îëàðàã 220 585 ñûüîðòàîëóíàíà ôÿðäè øÿõñè ùåñàá à÷ûëûá. Èëèí ÿââÿëè èëÿ ìöãàéèñÿäÿ Äþâëÿò Ñîñèàë Ìöäàôèÿ Ôîíäóíóí ôÿðäè ó÷îò ñèñòåìèíäÿ ãåéäèééàòäà îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàðûí ñàéû 8,2 ôàèç àðòûá. Àçÿðáàéúàíäà ôÿðäè øÿõñè ùåñàáû îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàðûí ñàéû 2 911 942 íÿôÿðÿ éöêñÿëèá. ÄÑÌÔ-íèí ôÿðäè ó÷îò ñèñòåìèíäÿ ãåéäèééàòäà îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàðûí 59,05 ôàèçè (1 719 281 íÿôÿð) êèøè, 40,95 ôàèçè (1 192 661 íÿôÿð) èñÿ ãàäûíäûð. Ôÿðäè øÿõñè ùåñàáû îëàíëàð àðàñûíäà 30 éàøà êèìè îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàð öñòöíëöê òÿøêèë åäèð. Ýþñòÿðèëÿí éàø êàòåãîðèéàëàðûíà àèä îëàí âÿòÿíäàøëàð öìóìè ñûüîðòàîëóíàíëàðûí 23,9 ôàèçèíè (697 439 íÿôÿð) ÿùàòÿ åäèð. Áóíäàí áàøãà, ôÿðäè ó÷îò ñèñòåìèíäÿ ãåéäèééàòäà îëàí ñûüîðòàîëóíàíëàðûí 2,9 ôàèçèíè (696 952 íÿôÿð) 30-40 éàø àðàëûüûíäà îëàí âÿòÿíäàøëàð, 21,6 ôàèçèíè (627 993 íÿôÿð) 40-50 éàø àðàëûüûíäà îëàí âÿòÿíäàøëàð, 20,5 ôàèçèíè (598 752 íÿôÿð) 50-60 éàø àðàëûüûíäà îëàí âÿòÿíäàøëàð, 10,1 ôàèçèíè (294 032 íÿôÿð) 60 éàøäàí éóõàðû îëàí âÿòÿíäàøëàð òÿøêèë åäèð. Ôÿðäè ó÷îò - Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ãàíóíâåðèúèëèéèíÿ óéüóí ÿìÿê ïåíñèéàëàðûíûí âÿ äèýÿð ñîñèàë ìöäàôèÿ ùöãóãëàðûíûí òÿìèí åäèëìÿñè ö÷öí ùÿð áèð ñûüîðòàîëóíàí ùàããûíäà ìÿëóìàòëàðûí ó÷îòóíóí òÿøêèëè âÿ àïàðûëìàñûäûð. 2006-úû èë 1 éàíâàð òàðèõäÿí òÿòáèã îëóíàí “ßìÿê ïåíñèéàëàðû ùàããûíäà” Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ãàíóíóíà ÿñàñÿí, ÿìÿê ïåíñèéàëàðû ôÿðäè ùåñàáà òîïëàíàí ïåíñèéà êàïèòàëûíà ÿñàñÿí ùåñàáëàíûð. Íèçàìëûëûã, éàõóä õàîñ: äöíéà äèëåììà ãàðøûñûíäà Áèð ÷îõ ìöòÿõÿññèñëÿð ãëîáàë ìèãéàñäà ýåîñèéàñè ïðîñåñëÿðèí äèíàìèêàñûíû ïðîãíîçëàøäûðìàüà úÿùä åäèðëÿð. Äöíéàíûí ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿñèíèí ñèñòåìëè øÿêèëäÿ éåíèëÿøìÿñè èìêàíëàðû ìöçàêèðÿ îëóíóð. Ìöõòÿëèô ññåíàðèëÿð èðÿëè ñöðöëöð. Ëàêèí áèðìÿíàëû ãÿáóë åäèëÿ áèëÿúÿê éàíàøìà ùÿëÿëèê ìþâúóä äåéèë. Áÿçè àíàëèòèêëÿð ìöàñèð ãëîáàë ýåîñèéàñÿò ö÷öí “ñèâèëèçàñèéà” âÿ “ìÿäÿíèééÿò” àíëàéûøëàðûíûí úèääè ðîë îéíàäûüûíû ãåéä åäèðëÿð. Äèýÿðëÿðè ìöàñèð äöíéà ñèñòåìèíèí õàîòèê õàðàêòåð äàøûäûüûíû âóðüóëàéûðëàð. Áÿøÿðèééÿò ñàíêè íèçàìëûëûãëà õàîñ àðàñûíäà “âàð-ýÿë” åäèð. Áÿñ áöòöí áóíëàðûí ñîíó íÿ îëà áèëÿð? Éåíèëÿøìÿ çÿðóðÿòè: ãëîáàë ýåîñèéàñÿòèí ÿñàñ ïðîáëåìè Ôðåíñèñ Ôóêóéàìàíûí ñîí êèòàáûíû “Ñèéàñè íèçàì âÿ ñèéàñè äàüûëìà” àäëàíäûðìàñû ìàðàãëû äà îëñà, áèð ñûðà ñóàëëàð éàðàäûð. Ìöàñèð äöíéàíûí ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿñèíèí ìöðÿêêÿá îëäóüóíó äåìÿê îëàð êè, ÿêñÿð ìöòÿõÿññèñ âóðüóëàéûð. Áóíóí ìöõòÿëèô ñÿáÿáëÿðè äÿ ýþñòÿðèëèð. Ëàêèí ìÿñÿëÿéÿ äàùà ýåíèø êîíòåêñòäÿ éàíàøäûãäà, ðåàë ÷ûõûø éîëóíóí îëìàäûüûíû äåìÿê îëàð. Íÿçÿðè ñÿâèééÿäÿ àíàëèçëÿð ìàðàãëûäûð, ïðîáëåìèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí ôÿðãëè ôèêèðëÿðèí èðÿëè ñöðöëìÿñè äÿ íîðìàëäûð. Ëàêèí îíëàðûí ïðàêòèêè òÿòáèãè ìÿñÿëÿñèíÿ ýÿëäèêäÿ, òÿÿññöô êè, ùÿëÿëèê äÿãèã áèð íÿòèúÿ éîõäóð. Áóíóíëà äà ãëîáàë ìèãéàñäà íèçàìûí éåíèëÿøìÿñèíèí àêòóàëëûüû äàèì âóðüóëàíûð, àììà ïðàêòèê àääûìëàð ýþçÿ ÷àðïìûð. Áÿëêÿ, ìþâúóä âÿçèééÿò òàì äîëüóíëóüó èëÿ àðàøäûðûëìûð? Ñèéàñÿò÷èëÿðèí, ýåîñòðàòåãëÿðèí âÿ àíàëèòèêëÿðèí ýþçöíäÿí éàéûíàí ÿùÿìèééÿòëè ìÿãàìëàð âàðìû? Îëà áèëÿð. Àíúàã èíäè äèããÿòè ÷ÿêÿí âÿ ìöàñèð ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿíèí âàúèá àñïåêòëÿðèíè òÿùëèë åòìÿéÿ èìêàí âåðÿí éàíàøìàëàð ìþâúóääóð. Ô.Ôóêóéàìàíûí ñîí êèòàáûíäà áó áàõûìäàí ìàðàãëû ìÿãàìëàðà ðàñò ýÿëèíèð. Î, Ãÿðáäÿ äþâëÿò÷èëèéèí èíêèøàô òàðèõèíè èçëÿìÿêëÿ áèð ñûðà íÿòèúÿëÿð ÷ûõàðûð (áàõ: Ôðàíúèñ Ôóêóéàìà. Ïîëèòèúàë Îðäåð àíä Ïîëèòèúàë Äåúàé: Ôðîì òùå Ûíäóñòðèàë Ðåâîëóòèîí òî òùå Ýëîáàëèçàòèîí îô Äåìîúðàúé. Ôàððàð, Ñòðàóñ àíä Ýèðîóõ, 2014, 672 ï.). Ìöÿëëèô Øèìàëè Àâðîïà èëÿ Úÿíóáè Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿ äþâëÿòèí èíêèøàô õàðàêòåðè àðàñûíäà ôÿðãëÿð îëäóüóíó âóðüóëàéûð. Ìÿñÿëÿí, Èòàëèéà âÿ Éóíàíûñòàíäà éåíè èø éåðëÿðèíèí à÷ûëìàñû äàùà ÷îõ ùèìàéÿäàðëûã ïðèíñèïè ÿñàñûíäà áàø âåðèð (éÿíè îðàäà êîðïîðàòèâ ìàðàãëàð úÿìèééÿòèí èíêèøàô þçÿëëèéèíÿ âÿ äþâëÿòèí ôÿàëèééÿòèíÿ òÿñèð åäèð). Àëìàíèéàäà èñÿ áåëÿ äåéèë. Áó úöð ôÿðãëÿð áöòþâëöêäÿ þëêÿíèí äþâëÿòëÿðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíäÿ äàâðàíûøûíà äà ìöÿééÿí òÿñèð ýþñòÿðèð. Áåëÿ ÷ûõûð êè, “ìÿäÿíèééÿò” âÿ “ñèâèëèçàñèéà” àíëàéûøëà- ðûíûí ýåîñèéàñè ÿùÿìèééÿòè âàð. Ùÿìèí ìöñòÿâèäÿ ãëîáàë ýåîñèéàñÿòÿ íÿçÿð ñàëäûãäà, àéäûí îëóð êè, ìþâúóä ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëèíäÿ äàùà äèããÿòëè îëìàã ëàçûìäûð. Î úöìëÿäÿí, ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîã, ìÿäÿíèééÿòëÿðèí ãàðøûëûãëû òÿñèðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ îëàí òÿëÿáè ýþðìÿìÿê ìöìêöí äåéèë. Áóíëàð ìÿñÿëÿíè òàì ÿùàòÿ åòìèð. Áó, ìöòÿõÿññèñëÿð, î úöìëÿäÿí Ô.Ôóêóéàìà òÿðÿôèíäÿí äÿ âóðüóëàíûð. ×öíêè íÿçÿðè îëàðàã äÿðê åäèëÿí ùÿìèí ìÿãàìëàðûí ðåàëëàøìà ìåõàíèçìëÿðèíèí òàïûëìàñû úèääè þíÿì êÿñá åäèð. Áÿëêÿ, áóðàäà Ùåíðè Êèññèíúåðèí êîíñòðóêòèâèçìè ñÿìÿðÿëè îëà áèëÿð? Îíóí “Äöíéà íèçàìû” àäëû êèòàáûíûí áèð ñûðà ìöääÿàëàðû ìàðàã îéàäûð (áàõ: Ìàðú Ëéíúù. Êèññèíýåð òùå úîíñòðóúòèâèñò / “Òùå Wàñùèíýòîí Ïîñò”, 21 îêòéàáð 2014). Ù.Êèññèíúåð äÿ äöíéà íèçàìûíûí éåíèëÿøäèðèëìÿñèíè çÿðóðè ùåñàá åäèð. Ìþâúóä ñèñòåìè äÿéèøìÿê ïðîñåñè èñÿ õåéëè ìöðÿêêÿá âÿ ÷ÿòèíäèð. Ôàêòèêè îëàðàã áó èñòèãàìÿòäÿ êîíêðåò àääûìëàð àòûëìûð. Áóíà áàõìàéàðàã, Ù.Êèññèíúåð ÿìèíäèð êè, ÷ûõûø éîëó ãöââÿëÿð áàëàíñûíû ñàõëàìàãäàäûð. Î, Âåñòôàë ñàçèøèíäÿí ñîíðà ôîðìàëàøìûø ãàéäàëàðûí òàìàìèëÿ áàøãàëàðû èëÿ ÿâÿç åäèëìÿñèíèí ìöìêöíëöéöíö èñòèñíà åòìèð. Åéíè çàìàíäà, î, èíúÿ áèð ìÿãàìû äà àéðûúà ãåéä åäèð. Ìÿñÿëÿ éåíè ãöââÿëÿð áàëàíñûíûí éàðàäûëìàñûíäàí èáàðÿòäèð. Áóíóí ö÷öí ÿñàñ àìèë ùÿðáè òàðàçëûüûí ñàõëàíìàñûäûð. Ùÿìèí àìèë ìèëëè ìàðàãëàðû ìàêñèìóì äÿðÿúÿäÿ òÿìèí åòìÿê èìêàíû âåðèð. Úîðú Âàøèíãòîí Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîôåññîðó Ìàðê Ëèí÷ áóíó “êîíñòðóêòèâèñò éàíàøìà” êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèð (áàõ: ÿââÿëêè ìÿíáÿéÿ). Îíóí õàðàêòåðèê õöñóñèééÿòè êèìè ñèâèëèçàñèéàëàðûí âÿ ôÿðãëè ìÿäÿíèééÿòëÿðèí íÿçÿðÿ àëûíìàñûíû ýþñòÿðèð. Ù.Êèññèíúåðèí êîíñòðóêòèâèçìè ëîêàë þçÿëëèêëÿðè äèããÿòÿ àëìàãëà ìàðàãëàðû óéüóíëàøäûðìàãäàí èáàðÿòäèð. Èñëàì ñèâèëèçàñèéàñû èëÿ Èðàã âÿ éà Ñóðèéàäà îëäóüó êèìè äàâðàíìàã îëìàç. Åéíè äÿðÿúÿäÿ íÿçÿðÿ àëìàã ýÿðÿêäèð êè, Ðóñèéà, Éàïîíèéà, Ùèíäèñòàí, ×èí ñèéàñÿò÷èëÿðè êîíêðåò ìÿäÿíèééÿò ñèñòåìèíèí éåòèøäèðìÿëÿðèäèð. Ññåíàðèëÿð: äöíéà ñèñòåìèíèí ãåéðè-ìöÿééÿíëèéè Ùàçûðäà äöíéàíû èêè ìÿêàíäà îëàí èõòèëàôëàð ñèëêÿëÿéèð - áèðè Éàõûí Øÿðãäÿ “ßðÿá áàùàðû”, äèýÿðè èñÿ ñöðÿòëÿ ñèëàùëàíìàíûí ýåòäèéè Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ùþâçÿñèäèð. Áóíëàðûí ùÿð áèðè ãëîáàë ìèãéàñäà êèôàéÿò ãÿäÿð ïðîáëåìëÿð éàðàäûð. Èíäè äàùà ÷îõ Éàõûí Øÿðãäÿ áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿðäÿí íàðàùàòëûã âàðäûð. Áóðàäà ðåýèîí õàëãëàðû àðàñûíäà çèääèééÿòëÿð àðòûð. Êÿíàðäàí äà áó ïðîñåñè ñöðÿòëÿíäèðÿí òÿñèðëÿð îëóð. Õöñóñèëÿ, òåððîð ùÿìèí ðåýèîíäà âöñÿò àëûð. ÈØÈÄëÿ ìöáàðèçÿ ö÷öí éàðàäûëìûø áåéíÿëõàëã ßëè Êÿðèìëèéÿ éåíè èòòèùàì: Áóíëàð ãàíè÷ÿí ãóëäóðëàðäûð Àçÿð ßñýÿðîâ: Ñàòãûíûí ÿí éåêÿñè ñÿíñÿí. Ñàáàù ùàêèìèééÿòÿ ýÿëñÿí õàëãà éîõ, ãðàíò àëäûüûí àäàìëàðà èøëÿéÿúÿêñÿí ÀÕÚÏ ñÿäðè ßëè Êÿðèìëèíèí õÿéàíÿò “äîñéåñè” ýöíö-ýöíäÿí ãàáàðìàãäàäûð. Õÿéàíÿòè, ñàòãûíëûüû þçöíöí ïåøÿñèíÿ ÷åâèðÿí, èêèöçëöëöéö ìÿçèééÿòèíÿ âÿ õàðàêòåðèíÿ ùîïäóðàí ß.Êÿðèìëèíèí êèìëèéè Àçÿðáàéúàí úÿìèééÿòèíÿ áÿëëèäèð. Ùÿð çàìàí Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí âÿ äþâëÿòèíèí ìàðàãëàðûíû ìàñà àðõàñûíäà àëâåð ïðåäìåòèíÿ ÷åâèðÿí ß.Êÿðèìëè õàðèúè àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿðäÿí ãðàíò àëìàã ö÷öí ùàíñû éîëëàðà áàø âóðìàéûá? Áèð ìöääÿò þíúÿ ÀÕÚÏ-äÿí èñòåôà âåðìèø ñÿäðèí ìöøàâèðè Øàêèð Àááàñîâóí, áó ýöí õàðèúäÿ éàøàéàí âÿ ß.Êÿðèìëèíè äÿñòÿêëÿìÿäèéèíè à÷ûã-àøêàð áöðóçÿ âåðÿí Ìèðçÿ Ñàêèòèí ß.Êÿðèìëè ùàããûíäà äåäèêëÿðè ùÿð êÿñèí éàääàøûíäàäûð. “Àçàäëûã” ãÿçåòèíÿ õàðèúäÿí ýþíäÿðèëÿí ïóëëàðû áèðìÿíàëû øÿêèëäÿ ìÿíèìñÿéÿí ß.Êÿðèìëè ùÿáñäÿ îëàí Ìèðçÿ Ñàêèòèí àèëÿñèíÿ ÷àòìàëû îëàí 10 ìèí äîëëàðû äà þç úèáèíÿ ãîéóá øÿõñè ìàëû êèìè õÿðúëÿìèøäè. Âÿ éà âàõòèëÿ ß.Êÿðèìëè èëÿ éàõûí äîñò îëìóø Ñàêèò Àëëàùâåðäèéåâèí, ìÿùç “Àçàäëûã” ãÿçåòè ö÷öí âåðäèéè 5 ìèí äîëëàð ß.Êÿðèìëè òÿðÿôèíäÿí ýèçëÿäèëìèøäè. Áó ôàêòëàðûí ùÿð áèðè åëÿ ÀÕÚÏ öçâëÿðè âÿ éà ß.Êÿðèìèëèéÿ éàõûí èíñàíëàð òÿðÿôèíäÿí ñÿñëÿíäèðèëèá. Áó äÿôÿ èñÿ âàõòèëÿ þç ìöëêöíö ß.Êÿðèìëèéÿ åòèáàð åäÿí, îíà êèðàéÿ âåðÿí Àçÿð ßñýÿðîâ òÿðÿôèíäÿí ÀÕÚÏ ñÿäðèíèí ÿìÿëëÿðè èëÿ áàüëû éåíè ôàêòëàð ñÿñëÿíäèðèëèá. ÊÈÂ-ÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ î áèëäèðèá êè, ß.Êÿðèìëè õàðèúè äþâëÿòëÿðäÿí ïóë àëûá, îíëàðà ñàòûëûá. Ìÿùç áó ñÿáÿáäÿí äÿ ÿòðàôûíäàêû èíñàíëàðûí ñûðàëàðû ýöíö-ýöíäÿí ñåéðÿëèð: “ßëè Êÿðèìëè, ñÿí ìåéäàíäà òÿê ãàëàúàãñàí. Àüûëëû àäàìëàð ÀÕÚÏ-äÿí ýåäèð. Ìöëêöìö îíëàðà âåðÿíäÿ ýÿíúëÿðäÿí ßáöëôÿç Ãóðáàíëû àäëû áèðèñè âàð èäè. Ìÿíÿ äåéèðäè êè, ìöëêö ãîðóéàúàüûã. Íÿ áèëèì ìöùàôèçÿ òÿøêèë åäÿúÿéèê. Àììà ïàðòëàéûø îëàíäàí áèð äÿôÿ äÿ öçöíö ýþðìÿìèøÿì. Ïàðòëàéûø íÿòèúÿñèíäÿ ìöëêöìÿ úèääè çÿðáÿ äÿéìÿìèøäè. Ñàäÿúÿ, ìÿí Òöðêèéÿäÿí ýÿëÿíÿ êèìè ÿëáèð îëóá äàüûòäûëàð. Þç ÿøéàëàðûíû àïàðäûëàð. Ìÿí èñÿ ùå÷ íÿ ýþòöðÿ áèëìÿäèì. Ìèðçÿ Ñàêèò äöç äåéèð, áóíëàð ãàíè÷ÿí ãóëäóðëàðäûð. ßñë “úÿáùÿ÷è”ëÿð òåçëèêëÿ áóíëàðûí ñèôÿòèíè ýþðöá ýåäÿúÿêëÿð”. Ìöëê ñàùèáè áèëäèðèá êè, ß.Êÿðèìëè îíó ñîñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ òÿùãèð åòäèðèð, òÿùäèëëÿ ãîðõóòìàüà ÷àëûøûð: “ßëè Êÿðèìëèíèí áàøûíäà îëàí 5-10 íÿôÿð õóëèãàí îíóí ýþñòÿðèøè èëÿ ìÿíè òÿùãèð åäèð. Ùÿòòà éàçûðëàð êè, áèð äÿ ßëè Êÿðèìëèíèí ÿëåéùèíÿ äàíûøñàí, ñÿíè þëäöðÿðèê. Ñÿí ïàðòèéà ðÿùáÿðèñÿí. Ñàáàù íåúÿ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿúÿêñÿí? Ñèçëÿð ãîðõìóø ìöõàëèôÿòñèíèç. ßëè Êÿðèìëè, ñÿí íÿ ëèäåðñÿí? Ýÿíúëÿðè ÿòðàôûíà éûüûá ùÿéàòëàðûíû ìÿùâ åòäèðèðñÿí. Ìÿíÿ âåðèëÿúÿê òÿçìèíàò áàðÿäÿ ùàíñû áåéíÿëõàëã òÿøêèëàò ãàðøûñûíäà ìÿñÿëÿ ãàëäûðìûñàí?” Àçÿð ßñýÿðîâ ß.Êÿðèìëèíèí õÿéàíÿòêàð éîëäà îëäóüóíó ãåéä åäèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, 11 àé ùàêèìèééÿòäÿ îëàí áèðèñè íÿ ãÿäÿð ïóë éûüìà- ëûäûð êè, 22 èë äàéàíìàäàí éåñèí: “Áóíëàð áèð ìÿðêÿçäÿí èäàðÿ îëóíóð. Ñèçëÿð áèð ãðóï àäàìñûíûç. ßëè Êÿðèìëèíèí óçàãáàøû ÿòðàôûíäà 50 íÿôÿð ãàðàýöðóù÷ó àäàì âàð. Áóíóíëà íåéíÿéÿúÿêëÿð? Ñÿí ÷öðöìöø, ãîõóìóø ìöõàëèôÿò ðÿùáÿðèñÿí. 11 àé ùàêèìèééÿò ðÿùáÿðëèéèíäÿ îëìóñàí. Áó 11 àé ÿðçèíäÿ íÿ ãÿäÿð ïóë éûüìûñàí êè, 22 èëäèð éåéèá, ãóðòàðà áèëìèðñÿí. Äþâëÿò êàòèáè îëàíäà Àçÿðáàéúàíäà àäûíà ÷îõëó ñàéäà ìöëê êå÷èðìèñÿí. Âàõò ýÿëÿúÿê îðòàéà ÷ûõàúàã. Î ìöëêëÿðäÿí áèðèíè ïàðòèéàíà âåð. Íèéÿ âåðìèðñÿí? Ñÿíè õàëã éàõøû òàíûéûð. Àéûí 10-à ìèòèíã òÿéèí åòìèñÿí. Ýþðÿê íÿ ãÿäÿð àäàì ýÿëÿúÿê. Êå÷èðäèéèí ìèòèíãëÿðè ýþðöðöê. Ñÿíèí àðõàíúà ùå÷ êèì ýÿëìÿç. Ìöøàâèðëÿðèí, ðàéîí òÿøêèëàòëàðûí èñòåôà âåðèð. Éàõûí àäàìëàðûíà, úàíýöäÿíëÿðèíÿ ìààø âåðèðñÿí. Áó ïóëëàðû ùàðàäàí àëûðñàí? Þçöí áèçÿ ñàòãûí äåéèðñÿí. Ñàòãûíûí ÿí éåêÿñè ñÿíñÿí. Ñàáàù ùàêèìèééÿòÿ ýÿëñÿí õàëãà éîõ, ãðàíò àëäûüûí àäàìëàðà èøëÿéÿúÿêñÿí”. Áó ôàêò áèð äàùà ñöáóò åäèð êè, ðàäèêàë äöøÿðýÿäÿ öìóìè øÿêèëäÿ ùå÷ áèð äÿéÿð âÿ éà äöç ñþç éîõäóð. ×öíêè áó èíñàíëàð îíà ìöëêöíö åòèáàð åäÿí øÿõñè äÿ òÿùãèð âÿ òÿùäèä åòäèðìÿêäÿí ñàäÿúÿ óòàíìûðëàð. Ôÿðãëè éîëëàðûí éîë÷óñó îëàíëàð, ôÿðãëè äàèðÿëÿðèí ÿëàëòûñû ðîëóíäà ÷ûõûø åäÿíëÿðèí áó úöð äàâðàíûøëàðûíû ýþðÿíäÿ, éàëíûç áèð øåéè äöøöíìÿê îëóð-áóíëàð øÿõñè ìÿíàôåëÿðèíÿ ýþðÿ äöíÿí äîñò äåäèêëÿðèíè äÿ ñàòìàüà ãàäèðäèðëÿð. ßëè Êÿðèìëèíèí òèìñàëûíäà áó ôàêò äàùà à÷ûã øÿêèëäÿ þçöíö áöðóçÿ âåðèð... Ïÿðâèç ÑÀÄÀÉÎÜËÓ êîàëèñèéàíûí äà òÿäáèðëÿðè ùÿëÿëèê èñòÿíèëÿí íÿòèúÿíè âåðìèð. ßâÿçèíäÿ, áþéöê äþâëÿòëÿð àðàñûíäà Éàõûí Øÿðã ìÿñÿëÿñè èëÿ áàüëû ôèêèð àéðûëûãëàðû äÿðèíëÿøèð. Ù.Êèññèíúåð, Ô.Ôóêóéàìà, Ç.Áæåçèíñêè âÿ áàøãà òàíûíìûø àíàëèòèêëÿð, èëê íþâáÿäÿ, ùÿìèí ðåýèîíäà úÿðÿéàí åäÿí ùàäèñÿëÿðèí ìÿçìóíóíà ýþðÿ äöíéà íèçàìûíûí äÿéèøèëìÿñè çÿðóðÿòèíèí éàðàíäûüûíû âóðüóëàéûðëàð. Áóíëàðûí ôîíóíäà Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ùþâçÿñèíäÿ ìöøàùèäÿ åäèëÿí ýåîñèéàñèùÿðáè ïðîñåñëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíè àçàëòìàã îëìàç. Åêñïåðòëÿðèí ïðîãíîçóíà ýþðÿ, áó áþëýÿ éàõûí ïåðñïåêòèâäÿ íöôóç äàèðÿñè óüðóíäà ìöáàðèçÿíèí ÿñàñ ìåéäàíûíà ÷åâðèëÿúÿê. Ìÿñÿëÿíèí áó òÿðÿôè ùÿì ìàðàãëûäûð, ùÿì äÿ ãëîáàë ìèãéàñäà ýåîñèéàñè íèçàìûí äÿéèøìÿñèíÿ ÿí ýöúëö òÿñèð åäÿ áèëÿúÿê ðåýèîíà èøàðÿäèð. ßñëèíäÿ, Ãÿðá ìöòÿõÿññèñëÿðèíèí áþéöê ÿêñÿðèééÿòè Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ùþâçÿñèíèí äöíéà ýåîñèéàñÿòèíèí “àüûðëûã ìÿðêÿçè” îëàúàüû ïðîãíîçó èëÿ ðàçûëàøûðëàð. Áóðàäà áèð ìÿãàìû âóðüóëàìàã èñòÿðäèê. “Ýåîñèéàñè àüûðëûã ìÿðêÿçè” àíëàéûøû èëÿ “ýåîñèéàñè ýöú ìÿðêÿçè” àíëàéûøû àðàñûíäà ôÿðã âàðäûð. Áèðèíúèñè äöíéà ñÿâèééÿñèíäÿ ýåîñèéàñè àñïåêòäÿ ÿí ÿùÿìèééÿòëè, ìþâúóä âÿçèééÿòè äÿéèøìÿê ïîòåíñèàëûíà ìàëèê ïðîñåñëÿðèí áàø âåðäèéè ìÿêàíû èôàäÿ åäèð. Èêèíúèñè èñÿ, ãëîáàë ìèãéàñäà äàùà ÷îõ òÿñèð èìêàíûíà âÿ âàñèòÿëÿðèíÿ ìàëèê äþâëÿò âÿ éà äþâëÿòëÿð ãðóïóíó íÿçÿðäÿ òóòóð. Ìöàñèð äþâðäÿ ÿí ýöúëö ýåîñèéàñè ýöú ìÿðêÿçè ýåîñèéàñè àüûðëûã ìÿðêÿçè ðîëóíó îéíàéàí ìÿêàíäà éåðëÿøìÿéÿ äÿ áèëÿð. Ìÿñÿëÿí, ìöìêöíäöð êè, Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ùþâçÿñè äöíéàíûí ýåîñèéàñè àüûðëûã ìÿðêÿçè îëñóí, àíúàã ÿñàñ ýåîñèéàñè ýöú ìÿðêÿçè ðîëóíó Àìåðèêà îéíàñûí. Ôàêòèêè îëàðàã Ù.Êèññèíúåð, Ô.Ôóêóéàìà, Ç.Áæåçèíñêè, Ú.Ôðèäìàí, Ú.Íàé âÿ äèýÿð àìåðèêàí àíàëèòèêëÿðèí äöíéàíûí éåíè íèçàìû ùàããûíäà àïàðäûãëàðû òÿùëèëëÿðèí àðõàñûíäà áó ìÿãàì äàéàíûð. Ýåîñèéàñè àüûðëûã ìÿðêÿçèíè Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ðåýèî- íóíà êå÷èðìÿêëÿ äöíéà ëèäåðè ðîëóíó îéíàìàã ñòðàòåýèéàñû éåíè ãëîáàë íèçàì éàðàäà áèëÿðìè? Áèçúÿ, èíäè áó ñóàëà úàâàá âåðìÿê ÷îõ ÷ÿòèíäèð. Áÿñ îíäà ìöòÿõÿññèñëÿð êîíêðåò ùàíñû éåíè äöíéà íèçàìûíäàí äàíûøûðëàð? Ìÿñÿëÿéÿ Ãÿðáèí äåéèë, áàøãà ýåîñèéàñè ìÿêàíûí òÿäãèãàò÷ûëàðûíûí ìþâãåéèíäÿí éàíàøìàã îëàð. Ðóñèéàëû ìöòÿõÿññèñ Èâàí Òèìîôåéåâ éàçûð êè, “ßðÿá áàùàðû” âÿ Àñèéà-Ñàêèò îêåàí ðåýèîíóíäàêû âÿçèééÿò “äöíéà íèçàìûíû ñèëêÿëÿéÿ áèëÿð” (áàõ: Иван Тимофеев. Мировой порядок или мировая анархия? Взгляд на современную систему международных отношений. Пабочая тетр. № 18/2014; Российский совет по международным делам (РСМД). М.: Спец книга, 2014, 48 ñ.). Éàðàíìûø âÿçèééÿòäÿ áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿðäÿ áþùðàíëû ñèòóàñèéàëàðû ÿââÿëúÿäÿí ïðîãíîçëàøäûðìàã ïðèíñèïèàë ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Àíúàã áó âÿçèôÿíè éåðèíÿ éåòèðìÿê åëÿ äÿ àñàí äåéèë. Ìöòÿõÿññèñèí ôèêðèíúÿ, áóíóí ÿñàñ ñÿáÿáè ìþâúóä ñèñòåìäÿ ãåéðè-ìöÿééÿíëèéèí éåð àëìàñûäûð. Ùàäèñÿëÿðèí èíêèøàô ññåíàðèñè ùàããûíäà éàëíûç åùòèìàë àñïåêòèíäÿ äàíûøìàã ìöìêöíäöð. Áó äà, ýþçëÿíèëìÿç, ñû÷ðàéûøëû ùàäèñÿëÿðè þíúÿäÿí ïðîãíîçëàøäûðìàã èìêàíëàðûíû ôàêòèêè îëàðàã ìèíèìóìà åíäèðèð. Øöáùÿñèç, áåëÿ áèð âÿçèééÿò ýþñòÿðèð êè, “ìåéäàíà ÷ûõàí çèääèééÿòëÿðèí êÿñêèíëÿøìÿñè ðèñêè äöíéà íèçàìûíûí õàðàêòåðè èëÿ øÿðòëÿíèð” (áàõ: ÿââÿëêè ìÿíáÿéÿ). Áåëÿ ñèñòåìëÿðèí äèíàìèêàñû áèð ãàéäà îëàðàã õàîòèê îëóð. Õàîñ èñÿ ãåéðè-ìöÿééÿíëèéèí ìÿíáÿéèäèð. ßýÿð äöíéà íèçàìû õàîòèê ïðîñåñëÿðëÿ õàðàêòåðèçÿ îëóíóðñà, îíäà îíóí éåíè íèçàìëûëûã ñÿâèééÿñèíÿ êå÷èäè íåúÿ îëà áèëÿð? Áó ñóàëûí úàâàáû ìÿëóì äåéèë. Àíúàã àíàëèòèêëÿð îíóí ÿòðàôûíäà òÿùëèëëÿð àïàðûð, ìöõòÿëèô ññåíàðèëÿð èðÿëè ñöðöðëÿð. Ýþðöíöð, áóíëàð ñàäÿúÿ åùòèìàëè ôèêèðëÿð ñþéëÿìÿê ö÷öíäöð. Ðåàëëûãäà èñÿ èíñàíëàð ùÿëàê îëóð, ìöõòÿëèô äþâëÿòëÿðèí ìöáàðèçÿñè êÿñêèíëÿøèð. Íåwòèìåñ.àç Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû äàõèëè ñèéàñè êàòàêëèçìëÿðäÿí ãóðòóëà áèëìèð ýåòìèøäè. Áóíäàí áàøãà, áàøãàíëûüà êå÷ìèø íàìèçÿä Ñÿõàâÿò ßëèñîé âÿ Ã.Èáàäîüëóíóí òÿðÿôäàðû êèìè òàíûíàí Àäèë Ãåéáóëëà “Ñèéàñè Äèàëîã âÿ Èñëàùàòëàð Ìÿðêÿçè” àäëû éåíè ãóðóì éàðàòìûø âÿ áóíóíëà äà Àðèô Ùàúûëûéà ãàðøû éåíè úÿáùÿ ôîðìàëàøäûðäûãëàðû ìåñàæûíû âåðìèøäèëÿð. Ùÿëÿëèê ñîí îëàðàã Íÿñèá Íÿñèáëèíèí äÿ Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíäàí èñòåôà âåðìÿñè ïàðòèéàäà ïàð÷àëàíìà ìåéèëëÿðèíèí êÿñêèíëÿøäèéèíè ýþñòÿðäè. Áóíóíëà éàíàøû, ñÿäðëèéÿ äèýÿð íàìèçÿä - Òóðàë Àááàñëûíûí òÿðÿôäàðëàðûíûí Ã.Èáàäîüëóíóí òÿðÿôäàðëàðû èëÿ áèðëèêäÿ éåíè ôðàêñèéà éàðàòìàã èñòÿéè äÿ âÿçèééÿòèí îëäóãúà ýÿðýèíëÿøäèéèíè ýþñòÿðÿí íþâáÿòè ôàêòäûð. Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû Àðèô Ùàúûëûíûí Òÿáèè êè, áó úöð “ìÿðäàõèëèíäÿêè ýÿðýèí ñèòóàñèéà ñîí çàìàí- áàøãàí “ñå÷èëìÿñè”íäÿí êÿçäÿíãà÷ìà” ìåéèëëÿëàð äàùà êÿñêèí õà- ñîíðà äàùà äà øèääÿòëÿíÿí ðè Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû äàõèëèíäÿêè çèääèééÿòëÿðàêòåð àëûá. Àðèô Ùàúûëûíûí ãóðóëòàéäà çèääèééÿòëÿð áó ïàðòèéàäàêû ðè, åëÿúÿ äÿ Èñà Ãÿìáÿáàøãàí “ñå÷èëìÿ- ñèéàñè áþùðàíû áèð ãÿäÿð ðèí ïëàíû ÿñàñûíäà áàø“ñå÷èëìèø” Àðèô Ùàúûëûñè”íäÿí ñîíðà äàùà äà äÿ äÿðèíëÿøäèðèá éàãàí ãàðøû éåíè âÿ äàùà ìöòÿøèääÿòëÿíÿí çèääèééÿòëÿð øÿêêèë úÿáùÿíèí ôîðìàëàøäûðûëâÿ êîíôðàíòàñèéà ìåéèëëÿðè ìàñû úÿùäëÿðèíè èôàäÿ åäèð. Áàø âåáó ïàðòèéàäàêû ñèéàñè áþùðàíû áèð ãÿðÿíëÿð ïàðòèéà äàõèëèíäÿêè ñèéàñè äþäÿð äÿ äÿðèíëÿøäèðèá. çöìñöçëöê ìöùèòèíè äàùà äà àðòûðûá. Ìÿùç áöòöí áó äàüûäûúû ïðîñåñëÿÙÿòòà çèääèééÿòëÿð î ùÿääÿ ÷àòûá êè, ðèí ãàíóíàóéüóí íÿòèúÿñè êèìè, “Ìöáàøãàí Àðèô Ùàúûëû îíó òÿíãèä åäÿí ñàâàò” äàõèëèíäÿ êöòëÿâè èñòåôàëàð, î àéðû-àéðû ïàðòèéàäàøëàðû èëÿ à÷ûã ãàðøûúöìëÿäÿí, àéðûëìàëàð àäè ùàëà ÷åâðèäóðìàéà ýèðìÿê éîëóíó òóòóá. Áó èñÿ, ëèá. Áàøãàíëûã ñå÷êèëÿðèíèí ñàõòàëàøáöòþâëöêäÿ, “Ìöñàâàò”äà èäàðÿåòìÿäûðûëìàñûíà åòèðàçûíû áèëäèðÿí Ãóáàä íèí ÿíÿíÿâè îëàðàã äèêòàòóðà òÿôÿêêöÈáàäîüëóíóí ðÿùáÿðëèê åòäèéè ãðóïëàøðöíäÿ äàâàì åòäèéèíè, èäàðÿ÷èëèéèí òàìàíûí öçâëÿðè èñÿ àðòûã àðä-àðäà èñòåìàìèëÿ èôëèú îëäóüóíó áèð äàùà íöìàôà âåðìÿêäÿäèðëÿð. Ìÿëóì îëäóüó êèéèø åòäèðèð. Àðòûã áó úöð ñèéàñè äþçöììè, áèð ìöääÿò þíúÿ “Ìöñàâàò” ýÿíúñöçëöê ìöùèòè ãóðóì äàõèëèíäÿêè äèëÿð òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè âÿ 9 öçâöíöí èñýÿð úÿáùÿíè éåíèäÿí ùÿðÿêÿòÿ êå÷èòåôàñûíûí àðäûíäàí ïàðòèéàíûí Òîâóç ðèá, ñèéàñè ðèòîðèêà äàùà äà ñÿðòëÿøèá. ðàéîí òÿøêèëàòû áöòþâëöêäÿ èñòåôàéà Ìÿëóì îëäóüó êèìè, îêòéàáðûí 6-äà Ã.Èáàäîüëóíóí òÿðÿôäàðëàðû èëÿ êå÷èðäèéè ýþðöøäÿ áàø âåðÿíëÿðèí áèðáàøà êå÷ìèø ñÿäð Èñà Ãÿìáÿð òÿðÿôèíäÿí èäàðÿ îëóíäóüó áÿéàí åäèëìèøäè. Áöòöí áó çèääèééÿòëÿð èñÿ “Ìöñàâàò” äàõèëèíäÿêè ýåð÷ÿê ñèòóàñèéàíû ýþñòÿðìÿêëÿ éàíàøû, áó ïàðòèéàíûí ùàíñû ìàðàã âÿ ìîòèâëÿð ÿñàñûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè äÿ àøêàðà ÷ûõàðûð. Äàèì “áÿðàáÿðëèê” âÿ “äåìîêðàòèéà” êèìè äÿéÿðëÿðäÿí áÿùñ åäÿí “Ìöñàâàò” ôóíêñèîíåðëÿðè êîðïîðàòèâ ìàðàãëàð íàìèíÿ ïàðòèéà äàõèëèíäÿ êÿñêèí ìöáàðèçÿ àïàðûðëàð. Áó ìöáàðèçÿ äàùà ÷îõ ìÿòáóàò öçÿðèíäÿí èòòèùàìëàð ÿñàñûíäà äàâàì åòäèðèëèð. Þç íþâáÿñèíäÿ, ïàðòèéà äàõèëèíäÿêè çèääèééÿòëÿð éåíè ãóðóëòàé òÿëÿáëÿðèíèí ñÿñëÿíäèðèëìÿñèíÿ ðÿâàú âåðèá. Áó, áèð òÿðÿôäÿí, Èñà Ãÿìáÿðèí þç êå÷ìèø ïîñòóíà éèéÿëÿíìÿñè ö÷öí íþâáÿòè îéóíó êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèëèð, äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ, Àðèô Ùàúûëûíûí ðÿãèáëÿðèíèí ðàçû îëäóãëàðû áèð ùàë êèìè ÷ûõûø åäèð. Ùÿð ùàëäà, áöòöí áóíëàð “Ìöñàâàò”ûí ýÿëÿúÿéèíèí ìöÿììàëû îëàúàüûíû ýþñòÿðèð. Íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ, ìàðàãëàð óüðóíäà ìöáàðèçÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òÿçàùöð îëóíàí äàõèëè èíòðèãàëàð “Ìöñàâàò”äàõèëè àúûíàúàãëû äóðóìóí ùàçûðêû úèçýèëÿðèíè òÿøêèë åäèð. Áàøãà ñþçëÿ, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû äàõèëè çèääèééÿòëÿðäÿí ãóðòóëà áèëìèð. Áåëÿ îëàí òÿãäèðäÿ, “Ìöñàâàò” íþâáÿòè ïàð÷àëàíìà ìþâñöìöíÿ öç òóòóð. Áó ùàëëàð èñÿ “Ìöñàâàò”ûí ùàíñû ïðèíñèïëÿð ÿñàñûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè âÿ ãóðóìó íÿëÿðèí ýþçëÿäèéèíè íþâáÿòè äÿôÿ îðòàéà ÷ûõàðûð. ÍÓÐËÀÍ http://www.yeniazerbaycan.com Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ìÿãàëÿ ÊÈÂÄÔ-íèí ìàëèééÿ äÿñòÿéè èëÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè” èñòèãàìÿòè öçðÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûøäûð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäóíóí 31 äåêàáð Äöíéà Àçÿðáàéúàíëûëàðûíûí Ùÿìðÿéëèéè Ýöíö âÿ Éåíè èë ìöíàñèáÿòè èëÿ êå÷èðèëÿúÿê ôÿðäè æóðíàëèñò éàçûëàðû ìöñàáèãÿñèíèí ÅËÀÍÛ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäó “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí èíêèøàôûíà äþâëÿò äÿñòÿéè Êîíñåïñèéàñû” èëÿ ìöÿééÿí åäèëìèø äþâëÿò äÿñòÿéèíèí ïðèîðèòåò ñàùÿëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã àøàüûäàêû èñòèãàìÿòëÿð öçðÿ æóðíàëèñò éàçûëàðûíûí ìöñàáèãÿñèíè åëàí åäèð: Ìöñàáèãÿäÿ èøòèðàê ¹ Ìöñàáèãÿ åëàí îëóíàí ýöíÿäÿê ÿí àçû 1 (áèð) èë ìöääÿòèíäÿ êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíäÿ (ãÿçåò, æóðíàë âÿ èíôîðìàñèéà àýåíòëèêëÿðèíäÿ) ôàñèëÿñèç ÷àëûøàí øÿõñëÿð ìöñàáèãÿäÿ èøòèðàê åäÿ áèëÿðëÿð. 1. Âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè, ùöãóãè äþâëÿò ãóðóúóëóüó 2. Ôèêèð, ñþç âÿ ìÿëóìàò àçàäëûüûíûí, ïëöðàëèçìèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè 3. 4. Ìöñàáèãÿéÿ òÿãäèì îëóíàí éàçûëàðà àèä òÿëÿáëÿð 1. Ìöñàáèãÿéÿ ùÿð æóðíàëèñò éàëíûç áèð éàçû òÿãäèì åäÿ áèëÿð. 2. Éàçû Ôîíä òÿðÿôèíäÿí åëàí åäèëìèø èñòèãàìÿòëÿðÿ óéüóí îëìàëûäûð. 3. Éàçû ñîí áèð èëäÿ, ùÿôòÿäÿ áèð äÿôÿäÿí àç îëìàéàðàã íÿøð åäèëÿí, Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñûíûí òÿðòèá åòäèéè “ãàðà ñèéàùû”éà äöøìÿéÿí ìÿòáóàò îðãàíëàðûíäà äÿðú åäèëìÿëèäèð. 4. Ãÿçåòäÿ äÿðú îëóíìóø éàçûäà “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäóíóí êå÷èðäèéè ìöñàáèãÿéÿ òÿãäèì åòìÿê ö÷öí” ãåéäè ýþñòÿðèëìÿëèäèð. 5. Àøàüûäàêû ðåäàêñèéàëàðûí éàçûëàðû ìöñàáèãÿéÿ ãÿáóë åäèëìèð: 5.1. Àçÿðáàéúàí æóðíàëèñòëÿðèíèí ë ãóðóëòàéûíäà ãÿáóë îëóíìóø Àçÿðáàéúàí æóðíàëèñòëÿðèíèí ïåøÿ (åòèê) äàâðàíûø ãàéäàëàðûíû ïîçìàñû èëÿ ÿëàãÿäàð ùàããûíäà Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñû òÿðÿôèíäÿí ìöâàôèã ãÿðàð ÷ûõàðûëàí; à) Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñûíûí òÿðòèá åòäèéè “ãàðà ñèéàùû”éà äöøÿí; á) Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñûíûí òÿðòèá åòäèéè “ãàðà ñèéàùû”äàí ÷ûõàðûëàí; (1 èë ìöääÿòèíäÿ). ú) Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñû òÿðÿôèíäÿí õÿáÿðäàðëûã àëìûø ÊÈÂ-ëÿð (6 àé ìöääÿòèíäÿ) ÃÅÉÄ: Èíôîðìàñèéà àýåíòëèêëÿðèíäÿ ÷àëûøàí æóðíàëèñòëÿð èñòèñíà îëìàãëà, äèýÿð æóðíàëèñòëÿð þç éàçûëàðûíû éàëíûç èøëÿäèêëÿðè ìÿòáóàò îðãàíëàðûíäà äÿðú åòäèðìÿëèäèðëÿð. Òÿëÿá îëóíàí ñÿíÿäëÿð òàì îëìàäûüû âÿ éà ùÿãèãÿòè ÿêñ åòäèðìÿäèéè ùàëëàðäà éàçûëàð ìöñàáèãÿéÿ áóðàõûëìûð. Éàçûëàðûí ãÿáóë ãàéäàëàðû 1. Éàçûíûí äÿðú îëóíäóüó ìÿòáóàò îðãàíû (ãÿçåò, æóðíàë) - 1 íöñõÿ 2. Éàçûíûí Åëåêòðîí âàðèàíòû (Àðèàë (12) øðèôòèíäÿ -ÚÄ äèñêäÿ) - 1 íöñõÿ 3. Éàçûíûí À4 ôîðìàòäà ÷àï îëóíìóø âàðèàíòû (ìöÿëëèôèí èìçàñû ýþñòÿðèëìÿìÿëèäèð) - 3 íöñõÿ 4. Éàçûëàðûí ùÿúìè: 1 ñÿùèôÿ (À3) Èñòèãàìÿòëÿð Èíñàí ùöãóã âÿ àçàäëûãëàðûíûí ìöäàôèÿñè, âÿòÿíäàøëàðûí ùöãóãè, ñèéàñè ìÿäÿíèééÿò ñÿâèééÿñèíèí éöêñÿëäèëìÿñè, ñîñèàë âÿ ñèéàñè ôÿàëëûüûíûí àðòûðûëìàñû Èúòèìàè âÿ äþâëÿò ìàðàãëàðûíûí ìöäàôèÿñè 5. Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè ùàããûíäà ùÿãèãÿòëÿðèí äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ÷àòäûðûëìàñû, Àçÿðáàéúàíûí ÿäàëÿòëè ìþâãåéèíèí ìöäàôèÿ åäèëìÿñè 6. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûíûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè 7. Ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí, ÿùàëèíèí ñîñèàë úÿùÿòäÿí ãàéüûéà åùòèéàúû îëàí òÿáÿãÿëÿðèíèí ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðèí èøûãëàíäûðûëìàñû 8. Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò÷èëèê òàðèõèíèí, ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðèíèí, åëì âÿ ìÿäÿíèééÿòèíèí òÿáëèüè 9. Àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåéàñûíûí òÿáëèüè 10. Ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí òÿøâèã åäèëìÿñè 11. Èíôîðìàñèéà âÿ êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè 12. Äèàñïîð ãóðóúóëóüó, ëîááè÷èëèê âÿ äöíéà àçÿðáàéúàíëûëàðûíûí ùÿìðÿéëèéè 13. Äèíè âÿ ìèëëè òîëåðàíòëûã, ìèëëÿòëÿðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàô åòäèðèëìÿ 14. Ýåíäåð, àèëÿ âÿ äåìîãðàôèéà ìÿñÿëÿëÿðèíèí èøûãëàíäûðûëìàñû 15. Óøàã âÿ ýÿíúëÿðèí ôèçèêè âÿ ìÿíÿâè èíêèøàôû 16. Åêîëîýèéà âÿ ÿòðàô ìöùèòèí ìöùàôèçÿñè 17. Àçàä ñàùèáêàðëûüûí âÿ ëèáåðàë èãòèñàäèééàòûí òÿøâèãè 18. Åëì âÿ òÿùñèëèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè 19. Ýÿíú íÿñëèí ìèëëè ìÿíëèê øöóðóíóí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè âÿ âÿòÿíïÿðâÿðëèê ùèññëÿðèíèí òÿðáèéÿñè îëìàëûäûð (9-11 ìèí èøàðÿ). øÿõñÿí òÿãäèì îëóíìàëûäûð. Ãèéìÿòëÿíäèðìÿ ìåéàðëàðû: Òÿëÿá îëóíàí ñÿíÿäëÿð 1. ßìÿê êèòàá÷àñûíûí èøëÿäèéè ÊÈ òÿðÿôèíäÿí òÿñäèã åäèëìèø ñóðÿòè (ìþùöð âÿ áàø ðåäàêòîðóí èìçàñû èëÿ), 2. Èøòèðàê÷û ùàããûíäà ìÿëóìàò úÿäâÿëè (ìþùöð, ìöÿëëèô âÿ áàø ðåäàêòîðóí èìçàñû èëÿ), 3. Øÿõñèééÿò âÿñèãÿñè âÿ ñóðÿòè, 4. Øÿõñè ÂÞÅÍ âÿ ñóðÿòè, 5. Øÿõñè áàíê ðåêâèçèòëÿðè (øÿõñè ÂÞÅÍ ÿñàñûíäà à÷ûëìûø áàíê ùåñàáû). Ôîíäà òÿãäèì åäèëìèø éàçûëàð âÿ ñÿíÿäëÿð ýåðè ãàéòàðûëìûð. Éàçûëàðûí ãÿáóëó 11 íîéàáð 2014-úö èë òàðèõèíäÿ áàøëàéûð, 11 äåêàáð 2014-úö èë òàðèõäÿ áàøà ÷àòûð (11 äåêàáð 2014 éàçûëàðû òÿãäèì åòìÿê ö÷öí ñîíóíúó òàðèõäèð). Éàçûëàð ðÿñìè èø ýöíëÿðè ñààò 10:00-äàí 16:00-äÿê, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Êöòëÿâè Èíôîðìàñèéà Âàñèòÿëÿðèíèí Èíêèøàôûíà Äþâëÿò Äÿñòÿéè Ôîíäóíà - ìþâçóíóí ÿùàòÿ îëóíìàñû, æóðíàëèñò àðàøäûðìàñû, ÿñàñëàíäûðìà; - ìàòåðèàëûí îõóúó ö÷öí èíôîðìàñèéàëûëûã ñÿâèééÿñè; - éàçûíûí äèë âÿ öñëóá õöñóñèééÿòëÿðè, áÿäèè-åñòåòèê èôàäÿñè; - æóðíàëèñò îáéåêòèâëèéè, ãÿðÿçñèçëèéè, òÿðÿôñèçëèéè âÿ ìÿñóëèééÿòè; - èúòèìàè ìàðàãëàðûí ìöäàôèÿñè. Ìöñàáèãÿéÿ òÿãäèì îëóíìóø éàçûëàðûí ìöêàôàòëàíäûðûëìàñû Ùÿð èñòèãàìÿò öçðÿ 6 ãàëèá ìöÿééÿí åäèëèð Û éåð ö÷öí áèð íÿôÿð (500 ÀÇÍ) ÛÛ éåð ö÷öí èêè íÿôÿð (300 ÀÇÍ) ÛÛÛ éåð ö÷öí ö÷ íÿôÿð (200 ÀÇÍ) Éàçûëàð 10 áàëëûã ñèñòåì öçðÿ ãèéìÿòëÿíäèðèëèð, ìàêñèìóì 50 áàë ìöÿééÿí îëóíóð. Èøòèðàê÷û ùàããûíäà ìÿëóìàò úÿäâÿëè (ìöÿëëèô òÿðÿôèíäÿí äîëäóðóëóð): Éàçûíûí èñòèãàìÿòè Éàçûíûí àäû Ìöÿëëèôèí Àäû, ñîéàäû, àòàñûíûí àäû Ìÿòáóàòäà òÿõÿëëöñö (ÿýÿð âàðñà) Èøëÿäèéè ÊÈ Âÿçèôÿñè Éàçûíûí äÿðú îëóíäóüó ìÿòáóàò îðãàíû Öíâàíû âÿ ïî÷ò èíäåêñè - èø òåëåôîíó - åâ òåëåôîíó - ìîáèë òåëåôîíó - åëåêòðîí ïî÷ò öíâàíû Øÿõñèí èìçàñû ________________ Áàø ðåäàêòîðóí èìçàñû ________________ Ì.É. Ñÿíÿäëÿðèí òÿãäèì îëóíìà òàðèõè: “____”__________ 2014-úö èë Öíâàí: Áàêû øÿùÿðè, Ìÿòáóàò ïðîñïåêòè, 529-úó ìÿùÿëëÿ. ßëàãÿ òåëåôîíëàðû: (012) 537 19 45, (012) 537 19 41; Åëåêòðîí öíâàí : èíôî@êèâäô.ýîâ.àç , êèâäô.èíôî@ýìàèë.úîì www.êèâäô.ýîâ.àç Òÿñèñ÷è Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Áàø ðåäàêòîð: Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ www.yeniazerbaycan.com ìàèë@yeniazerbaycan.úîì Öíâàí: Áàêû - AZ-1000, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ - 66 Òåëåôîíëàð: 498-78-03, 498-82-21 498-81-24, 498-19-84 Àçÿðáàéúàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ÃÄÈßÒ Ïàðëàìåíò Ìÿúëèñèíèí èøèíäÿ ôÿàë èøòèðàê åäèð Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè áó ýöí äöíéàíûí áöòöí þëêÿëÿðè, î úöìëÿäÿí, íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿð éàðàäûá âÿ ìöíàñèáÿòëÿðèí éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàôûíà õöñóñè þíÿì âåðèð. Ãàðøûëûãëû ìàðàãëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òÿíçèìëÿíÿí ÿìÿêäàøëûã ùÿì äÿ þëêÿìèçèí äöíéàéà èíòåãðàñèéà ïðîñåñèíè ñöðÿòëÿíäèðèð. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí 1993-úö èëäÿ õàëãûí òÿêèäëè òÿëÿáè èëÿ éåäàøëûüû öçðÿ Çèðâÿ Áÿéàííàíèäÿí ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäûøû ìÿñèíèí (ñîíðàäàí Èñòàííÿòèúÿñèíäÿ þëêÿìèçäÿ ñèÞëêÿìèçèí áóë Áÿéàííàìÿñè êèìè éàñè ñàáèòëèéèí, èãòèñàäè èíêèøàôûí ÿñàñûíûí ãîáåéíÿëõàëã ãóðóìëàðëà èñòèíàä åäèëèð) èìçàëàíìàñû èëÿ éàðàíûá. Èñòàíéóëìàñû èëÿ éàíàøû, ÿìÿêäàøëûüû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ áóë Áÿéàííàìÿñè èëÿ áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿðèí ãóðóëìàñûíäà âÿ èíêè- ÃÄÈßÒ èëÿ ÿëàãÿëÿðÿ äÿ áÿðàáÿð, 25 èéóí 1992úè èë òàðèõèíäÿ 11 þëêÿíèí øàô åòäèðèëìÿñèíäÿ ÿùÿõöñóñè þíÿì âåðèëèð äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàìèééÿòëè äþíöø éàðàíûá. ðû òÿðÿôèíäÿí Áîñôîð Áÿéàíàòû Ìöñòÿãèëëèéèìèçèí èëê èëëÿðèíäÿ äà èìçàëàíûá. Èñòàíáóë Áÿéàííàìÿñè Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí ìþùêÿìÃàðà Äÿíèç ßìÿêäàøëûüûíûí ïðèíñèïëÿíäèðèëìÿñè, èãòèñàäè ìöíàñèáÿòëÿðèí ëÿðèíè, ÿñàñëàðûíû, èñòèãàìÿòëÿðèíè âÿ èëôîðìàëàøäûðûëìàñû, î úöìëÿäÿí, ñèéàñè êèí ìåõàíèçìëÿðèíè òÿñáèò åäèð. Áîñôîð ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ýöúëÿíäèðèëìÿñè áàÁÿéàíàòû èñÿ Èñòàíáóë Áÿéàííàìÿñèõûìûíäàí áåéíÿëõàëã àëÿìëÿ ìöíàñèíèí âÿ Ãàðà Äÿíèç ßìÿêäàøëûüû òÿáÿòëÿðèí éàðàíìàñû îëäóãúà ìöùöì èäè øÿááöñöíöí âàúèáëèéèíè öìóìè úèçýèâÿ Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñÿéè, ëÿðäÿ ãåéä åäèð. 5 èéóí 1998-úè èë òàðèùÿì÷èíèí, èðàäÿñè íÿòèúÿñèíäÿ áó ìöõèíäÿ Éàëòà øÿùÿðèíäÿ èøòèðàê÷û äþâëÿò íàñèáÿòëÿð ãàðøûëûãëû åòèáàð, åòèìàä âÿ âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðû òÿðÿôèíäÿí Ãàðà àíëàøìà ïðèíñèïëÿðè öçÿðèíäÿ ãóðóëóá. Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã ÒÿøêèëàòûÙàçûðäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ íûí Íèçàìíàìÿñèíèí èìçàëàíìàñû âÿ Óëó þíäÿðèìèçèí ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè ñèñÿíÿäèí 1999-úó èëäÿ ãöââÿéÿ ìèíéàñè êóðñó óüóðëà äàâàì åòäèðèð. Áó ìÿñè èëÿ ÿìÿêäàøëûã ìåõàíèçìè òÿøêèýöí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû òÿðÿôèíäÿí ëàò ñòàòóñó àëûá. Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ùÿéàòà êå÷èðèëÿí õàðèúè ñèéàñÿò ìößìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû éàðàíäûüû äþâðêÿììÿë êîíñåïñèéàéà ÿñàñëàíûð. äÿí áþëýÿíèí äèýÿð þëêÿëÿðèíèí äèããÿÌÿëóì îëäóüó êèìè, Àçÿðáàéúàí òèíè úÿëá åäèð. Áó äà, þç íþâáÿñèíäÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí èøèíäÿ äÿ ÷îõ òÿøêèëàòûí ìöÿééÿí íöôóçà ìàëèê îëäóôÿàë èøòèðàê åäèð. Áó òÿøêèëàòëàðäàí áèðè üóíó ñöáóò åäèð. Öçâ þëêÿëÿðèí êîîðäèäÿ Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã íàñèéàñû ÃÄÈßÒ-èí Äàèìè Áåéíÿëõàëã Òÿøêèëàòûäûð (ÃÄÈßÒ). Àçÿðáàéúàíûí Êàòèáëèéè òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëèð. áó ãóðóìäàêû íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí Êàòèáëèê Èñòàíáóë øÿùÿðèíäÿ éåðëÿøèð, öçâëÿðè ìöòÿìàäè îëàðàã òÿøêèëàòûí âÿçèôÿñè ÃÄÈßÒ-èí èøèíèí òÿøêèëàòè úÿèøèíäÿ àêòèâ òÿìñèë îëóíóðëàð. Ãåéä åäÿê êè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, Ãàðà ùÿòäÿí òÿìèí åäèëìÿñèäèð. ÃÄÈßÒ-èí Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû Äàèìè Áåéíÿëõàëã Êàòèáëèéèíèí Áàø êàÏàðëàìåíò Ìÿúëèñèíèí (ÃÄÈßÒ ÏÌ) òèáè âÿçèôÿñè 3 èëëèê ìöääÿò ö÷öí (éåíèñÿäð ìöàâèíè âÿ ãóðóìäàêû Àçÿðáàéäÿí ñå÷èëìÿê ùöãóãó èëÿ) íÿçÿðäÿ òóúàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí ðÿùáÿðè òóëóð. Åéíè çàìàíäà, ãåéä åòìÿê ëàÀñÿô Ùàúûéåâ íîéàáðûí 2-äÿí 5-äÿê çûìäûð êè, ÃÄÈßÒ Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëÿðè Òöðêèéÿíèí Èñòàíáóë øÿùÿðèíäÿ ñÿôÿðäÿ Øóðàñûíûí 30 àïðåë 2004-úö èë òàðèõèíîëóá. À.Ùàúûéåâ ÃÄÈßÒ ÏÌ-èí Ùöãóãè äÿ Áàêûäà êå÷èðèëìèø Õ èúëàñûíäà âÿ ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Êîìèòÿñèíèí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí íöìàèø÷è ãðóïóíóí èúëàñûíà ãàòûëûá. Èúëàñäà éÿíäÿñè Áàø êàòèáèí ìöàâèíè âÿçèôÿñèÃÄÈßÒ-èí Áåéíÿëõàëã êàòèáëèéèíèí íÿ ñå÷èëèá. Òÿøêèëàòûí àëè îðãàíû Õàðèúè ßñàñíàìÿñèíÿ âÿ ãóðóìóí ðåãëàÈøëÿð Íàçèðëÿðè Øóðàñûäûð (ÕÈÍØ). Øóðà ìåíòèíÿ òÿêëèô îëóíàí äöçÿëèøëÿðÿ áàõûòÿøêèëàòûí ÿñàñ ãÿðàðâåðèúè îðãàíûäûð. ëûá, ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Àñÿô ÙàØóðàíûí èúëàñëàðû 6 àéäà áèð äÿôÿäÿí úûéåâ ìöçàêèðÿëÿðäÿ éàõûíäàí èøòèðàê àç îëìàéàðàã, ÿìÿêäàøëûüûí íÿòèúÿëÿåäèá. ðèíèí òÿùëèëè âÿ éåíè âÿçèôÿëÿðèí ìöÿéÁó ìÿãàìäà õàòûðëàäàã êè, áèð éÿíëÿøäèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ êå÷èðèëèð. ìöääÿò þíúÿ Éóíàíûñòàíûí ïàéòàõòû Ùÿð öçâ þëêÿ 6 àé ìöääÿòèíäÿ òÿøêèëàÀôèíàäà Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêòà ñÿäðëèê åäèð âÿ ñÿäðëèê ìöääÿòèíèí äàøëûã Òÿøêèëàòû Ïàðëàìåíò Ìÿúëèñèíèí ñîíóíäà þç þëêÿñèíèí ÿðàçèñèíäÿ Áàø Àññàìáëåéàñûíûí 43-úö ïëåíàð èúÕÈÍØ-íèí èúëàñûíû êå÷èðèð. Ìöâàôèã þëëàñû êå÷èðèëèá. Èúëàñäà Àçÿðáàéúàí íöêÿíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè ñÿäðëèê åòäèéè ìàéÿíäÿ ùåéÿòè îëàðàã Ìèëëè Ìÿúëèñèí äþâðäÿ ÃÄÈßÒ-èí ôÿàëèééÿòèíèí öìóìè äåïóòàòëàðû Àñÿô Ùàúûéåâ, Æàëÿ ßëèéåêîîðäèíàñèéàñûíû ùÿéàòà êå÷èðèð. ÃÄÈâà, Àéàç Îðóúîâ âÿ Ìóñà Ãóëèéåâ èøòèßÒ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ âàúèá îðãàíëàðäàí ðàê åäèáëÿð. Òÿäáèðäÿ ÃÄÈßÒ ðåýèîáèðè äÿ áó òÿøêèëàòà öçâ þëêÿëÿðèí Õàðèíóíäà éåíè èø éåðëÿðèíèí éàðàäûëìàñû, úè Èøëÿð íàçèðëèêëÿðèíè òÿìñèë åäÿí Éöêòèêèíòè âÿ ìåìàðëûãäà ìöàñèð òåõíîëîñÿê Âÿçèôÿëè Øÿõñëÿð Êîìèòÿñèäèð. Êîýèéàëàðûí òÿòáèãè, ðåýèîíàë ÿìÿêäàøëûìèòÿíèí âÿçèôÿëÿðèíÿ êþìÿê÷è îðãàíëàüûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíäÿ éåðëè þçöíöèðûí ôÿàëèééÿòëÿðèíè íÿçÿðäÿí êå÷èðìÿê, äàðÿåòìÿíèí ðîëó, ìÿøüóëëóã ñèéàñÿòè Øóðàíûí ãÿðàðëàðûíûí âÿ òþâñèéÿëÿðèíèí èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóá. ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíè äÿéÿðëÿíäèðìÿê, Òîïëàíòûäà, ùÿì÷èíèí, Ãàðà Äÿíèç Òèùÿì÷èíèí, ìöâàôèã òÿêëèôëÿðèí Øóðàéà úàðÿò âÿ Èíêèøàô Áàíêûíûí, Áåéíÿëõàëã òÿãäèì åäèëìÿñè äàõèëäèð. Åéíè çàìàíÀðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí ôÿàëèééÿòè èëÿ äà, Êîìèòÿ, öìóìèééÿòëÿ, ÃÄÈßÒ ÷ÿðáàüëû ìÿëóìàòëàð äèíëÿíèëèá, òÿøêèëàòè ÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôûíà ìÿñÿëÿëÿðÿ áàõûëûá. Áóðàäà Àññàìáëåòÿøêèëàòè áàõûìäàí íÿçàðÿò åòìÿëèäèð. éà Áöðîñóíóí âÿ Äàèìè êîìèòÿíèí éûÊîìèòÿ ÃÄÈßÒ-èí èëëèê áöäúÿñèíè Øóüûíúàãëàðû äà êå÷èðèëèá. ðàíûí òÿñäèãèíÿ òÿãäèì åäèð. Àäÿòÿí Áèð ñþçëÿ Àçÿðáàéúàí ÐåñïóáëèêàÊîìèòÿíèí èúëàñëàðû áèëàâàñèòÿ Øóðàíûí ñû 1992-úè èëäÿí öçâö îëäóüó Ãàðà Äÿèúëàñëàðûíäàí þíúÿ áàø òóòóð. ÃÄÈßÒíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû èëÿ èí ôÿàëèééÿòè ÿñàñÿí èø÷è ãðóïëàð âàñèôÿàë ÿìÿêäàøëûã åäèð. Ìÿëóìàò ö÷öí òÿñèëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèð. áèëäèðÿê êè, òÿøêèëàò 25 èéóí 1992-úè èë Ãàðà äÿíèç ðåýèîíóíäà õöñóñè ðîòàðèõèíäÿ Èñòàíáóëäà Àçÿðáàéúàí, Àëëà ìàëèê îëàí ðåñïóáëèêàìûçûí ÃÄÈßÒáàíèéà, Åðìÿíèñòàí, Áîëãàðûñòàí, äÿ èøòèðàêûíûí ÿñàñ ìÿãñÿäè òÿøêèëàòûí Ýöðúöñòàí, Éóíàíûñòàí, Ìîëäîâà, Ðóÿùàòÿ åòäèéè ðåýèîíäà ðîëóíó äàùà äà ìûíèéà, Ðóñèéà, Òöðêèéÿ âÿ Óêðàéíàìþùêÿìëÿíäèðìÿê, áþëýÿéÿ ïðîãðåñíûí äþâëÿò âÿ éà ùþêóìÿò áàø÷ûëàðû òÿñèâ ãóðóúó ìöíàñèáÿò áÿñëÿäèéèíè ðÿôèíäÿí Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêýþñòÿðìÿê, Àâðîïàéà èíòåãðàñèéà ñè- Èndeks: 67100 Lisenziya: N-B-317 Òèðàæ: 6074 “Êàïèòàë Áàíê”ûí Íÿðèìàíîâ ðàéîí ôèëèàëû ù/ù - 33080019443900419109 êîä - 200093 ÂÞÅÍ - 1500486601 Èíôîðìàñèéà ìÿíáÿëÿðèìèç: “ÀçÿðÒÀú”, “ÀÏÀ”, “Àçàäèíôîðì”, “ÀññÀ-Èðàäÿ”, “ÑÈÀ” Ãÿçåò “Éåíè Àçÿðáàécàí”ûí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëûá, ñÿùèôÿëÿíèá âÿ “Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá. éàñÿòèíè ùÿéàòà êå÷èðìÿê, Ãàðà äÿíèç áþëýÿñèíäÿí íÿãëè åùòèâà åäÿí ãÿðáéþíöìëö íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí äàâàìëûëûüûíû òÿìèí åòìÿê âÿ Àçÿðáàéúàíûí òðàíçèò ïîòåíñèàëûíû ýöúëÿíäèðìÿê, ðåýèîíóí àïàðûúû äþâëÿòëÿðè èëÿ (Òöðêèéÿ, Éóíàíûñòàí, Óêðàéíà, Ðóìûíèéà, Ðóñèéà âÿ ñ.) ÷îõòÿðÿôëè òÿðÿôäàøëûã ìåõàíèçìè ãóðìàã, áóíóíëà äà ñòðàòåæè ìàðàãëàðûìûçû ãîðóéó èíêèøàô åòäèðìÿêäèð. Àçÿðáàéúàí òÿðÿôèíäÿí òÿøêèëàò ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èíäèéÿäÿê ôÿàë ñÿäðëèê ïðîãðàìû òÿðòèá åäèëèá âÿ ðåàëëàøäûðûëûá. Áåëÿ êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìöãàéèñÿëè öñòöíëöêëÿðÿ ìàëèê îëäóüó ñàùÿëÿð öçðÿ - åíåðæè (18-19 ñåíòéàáð 2003-úö èë), íÿãëèééàò (1-3 îêòéàáð 2003-úö èë), òóðèçì (25-26 ñåíòéàáð 2003-úö èë) - íàçèðëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ Áàêûäà èúëàñëàð òÿøêèë åäèëèá âÿ åêñïåðòëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ áèð ñûðà ýþðöøëÿð êå÷èðèëèá. Ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí éàðàäûëìàñûíûí èëê ìÿðùÿëÿñèíäÿí áàøëàéàðàã, òÿøêèëàòûí ôÿàëèééÿòèíäÿ, Áîñôîð Áÿéàíàòû âÿ Èñòàíáóë Áÿéàííàìÿñèíèí ùàçûðëàíìàñûíäà èøòèðàê åäèá. Ãåéä åäÿê êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëê äÿôÿ îëàðàã 2003-úö èëèí ìàéûíäà Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíäà ñÿäðëèéè 6 àéëûã þç öçÿðèíÿ ýþòöðöá. Ùÿìèí èëèí îêòéàáðûíäà Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíäà ñÿäðëèê ìöääÿòèíèí áèòìÿñèíÿ áàõìàéàðàã, öçâ äþâëÿòëÿðèí õàùèøè èëÿ Àçÿðáàéúàí èêèíúè äÿôÿ ñÿäðëèéÿ (2003-úö èë îêòéàáð - 2004-úö èë àïðåë) áàøëàéûá. Èêèíúè ñÿäðëèê ìöääÿòèíäÿ äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû áèð ñûðà ÿùÿìèééÿòëè òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñèíèí ôÿàë òÿøÿááöñêàðû îëóá. Èëê ñÿäðëèéè äþâðöíäÿ Áàêû èêè äÿôÿ Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëÿðè Øóðàñûíûí ÛÕ âÿ ÕÛ èúëàñëàðûíà åâ ñàùèáëèéè åäèá. Ðåñïóáëèêàìûçûí ñÿäðëèéè äþâðöíäÿ 2004-úö èëèí àïðåëèíäÿ Ñåðáèéà âÿ Ìîíòåíåãðî òÿðÿôèíäÿí Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí ßñàñíàìÿñè ðàòèôèêàñèéà åäèëèá âÿ òÿøêèëàòûí öçâ äþâëÿòëÿðèíèí ñàéû 12-éÿ ÷àòûá. Áöòþâëöêäÿ, äåìÿê îëàð êè, Àçÿðáàéúàí ÃÄÈßÒ-äÿ ñÿäðëèéè òÿùâèë àëäûüû çàìàí òÿøêèëàòûí ýÿëÿúÿê èíêèøàôû ö÷öí âàúèá îëàí âÿ òÿúèëè ùÿëëèíè òÿëÿá åäÿí áèð ñûðà ìÿñÿëÿëÿðè ýöíäÿìÿ ýÿòèðèá. Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí èíêèøàô åòìÿñè, ùÿì ðåýèîíàë, ùÿì äÿ ãëîáàë ñÿâèééÿäÿ ýåíèø ñèéàñè âÿ èãòèñàäè äÿéèøèêëèêëÿðèí áàø âåðìÿñè òÿøêèëàòûí èíñòèòóñèîíàë ýöúëÿíäèðèëìÿñè ìÿñÿëÿñèíèí àêòóàëëûüûíû äàùà äà àðòûðûð. Áåëÿ êè, ãåéä îëóíàí äÿéèøèêëèêëÿðèí ýÿòèðäèéè òÿùäèäëÿðÿ úàâàá âåðìÿê, äàõèëè òÿðÿããèíè òÿìèí åòìÿê ìÿãñÿäè èëÿ èäàðÿîëóíìà, ÿëàãÿëÿíäèðìÿ, ãÿðàðâåðìÿ áàõûìûíäàí òÿøêèëàò äàõèëèíäÿ èñëàùàòëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè õöñóñè ìÿíà êÿñá åäèð. Áó úöð èñëàùàòëàðûí àïàðûëìàñû Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí ôÿàëèééÿòèíèí ìöâÿôôÿãèééÿòèíÿ, ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðèí þùäÿñèíäÿí ýÿëìÿ ãàáèëèééÿòèíÿ áèëàâàñèòÿ òÿñèð åäèð. Àçÿðáàéúàí ñÿäðëèéè äþâðöíäÿ áèð ñûðà èúëàñëàð òÿøêèë åäÿðÿê áó ìÿñÿëÿëÿðè ýöíäÿìÿ ýÿòèðèá. Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéè òÿðÿôèíäÿí ìÿñÿëÿ öçðÿ õöñóñè Èø÷è Ñÿíÿä ùàçûðëàíûá. Ñÿíÿä Àçÿðáàéúàíûí ðåýèîíàë ÿìÿêäàøëûüà êîíñòðóêòèâ éàíàøìàñûíû òÿúÿññöì åòäèðÿðÿê, Ãàðà Äÿíèç Èãòèñàäè ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòûíûí èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðèíè êîíñåïòóàë îëàðàã òÿùëèë åäèð âÿ Áàø êàòèáèí âÿ Éöêñÿê Âÿçèôÿëè Øÿõñëÿð Êîìèòÿñèíèí ñÿëàùèééÿòëÿðèíèí àðòûðûëìàñû, êàòèáëèéèí ïðîôåññèîíàë òÿðêèáèíèí êåéôèééÿòèíèí, ÿëàãÿëÿíäèðèúè þëêÿ âÿ èø÷è ãðóïëàðû èíñòèòóòóíóí ýöúëÿíäèðèëìÿñè, ãÿðàð ãÿáóëåòìÿ ìåõàíèçìèíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè âÿ äèýÿð êîíêðåò ìÿñÿëÿëÿðè ÿêñ åòäèðèð. (äàâàìû íþâáÿòè ñàéûìûçäà) Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð Áóðàõûëûøà ìÿñóë: Çàùèä ÈËÙÀÌÎÜËÓ
© Copyright 2025 Paperzz
