Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíà èøýöçàð ñÿôÿð åäèá Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí Äåð Ëèíäåí èëÿ ýþðöøöá Ìàðòûí 24-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ùààãàäà Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí Äåð Ëèíäåí èëÿ ýþðöøöá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíäàí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá. Þëêÿëÿðèìèçèí ñèéàñè, èãòèñàäè, áèçíåñ âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ óüóðëó ÿìÿêäàøëûã ãóðäóãëàðû âóðüóëàíûá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíäûí òÿùñèë âÿ åëì ñàùÿëÿðèíäÿ... Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ùààãà øÿùÿðèíäÿ êå÷èðèëÿí Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòèíäÿ èøòèðàê åòìÿê ö÷öí ìàðòûí 23-äÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíà èøýöçàð ñÿôÿðÿ ýÿëèá. Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿãèëëèê éîëóíäà èíêèøàô åòäèðìÿéÿ ãàäèð áèð ïàðòèéàäûð Áàõ ñÿh. 2 Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð. 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210). Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí îðãàíû. Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê Ùààãàäà ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè êå÷èðèëèá Ïðåçèäåíòèí èø ýöíö Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí ÿìÿêäàøëàðûíà àëè ùÿðáè ðöòáÿëÿðèí âåðèëìÿñè ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí áèð ãðóï ÿìÿêäàøûíûí òÿëòèô åäèëìÿñè ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Åëäàð ßùìÿä îüëó Ìàùìóäîâà ýåíåðàë-ïîëêîâíèê àëè ùÿðáè ðöòáÿñèíèí âåðèëìÿñè ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ñààòëû ðàéîíóíóí Ñûìàäà-Ãàðàéåâêÿíä àâòîìîáèë éîëóíóí òèêèíòèñè èëÿ áàüëû ÿëàâÿ òÿäáèðëÿð ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá. Âàøèíãòîíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ÀÁØ-ûí “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòû èëÿ áèðýÿ ëàéèùÿñèíèí òÿãäèìàòû îëóá Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñàììèòäÿ èøòèðàê åäèá Îìáóäñìàí 31 ìàðò Àçÿðáàéúàíëûëàðûí Ñîéãûðûìû Ýöíö èëÿ ÿëàãÿäàð áÿéàíàò éàéûá Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíäÿ ýþðêÿìëè Àçÿðáàéúàí äðàìàòóðãó Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Òöðêèéÿ íÿøðèíèí òÿãäèìàòû âÿ ÿäèáèí éàðàäûúûëûüûíà ùÿñð îëóíìóø åëìè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí Àâðàñèéà Èíñòèòóòóíäà ýþðêÿìëè Àçÿðáàéúàí øàèðè âÿ äðàìàòóðãó, èúòèìàè õàäèì Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Òöðêèéÿäÿ èëê íÿøðèíèí... Áàõ ñÿh. 2 Áàõ ñÿh. 5 Ìàðòûí 27-äÿ Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí éàðàäûëìàñûíûí 95 èëëèê éóáèëåéè... Áàõ ñÿh. 5 Áàõ ñÿh. 3 Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè øàíñû: þëêÿíèí äàâàìëû èíêèøàôû áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ýþçö èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ìàðòûí 19-äà Íîâðóç áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ êå÷èðèëÿí öìóìõàëã øÿíëèéèíäÿêè íèòãèíäÿ äåìèøäèð: “Áèç èãòèñàäè ñàùÿäÿ àïàðäûüûìûç èñëàùàòëàðëà äöíéàíûí àïàðûúû èãòèñàäè ãóðóìëàðûíûí äà éöêñÿê ãèéìÿòëÿðèíÿ ëàéèã îëà áèëìèøèê. Áó ýöí äöíéàíûí àïàðûúû èãòèñàäè ãóðóìó îëàí Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìó Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíû ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëèëèéèíÿ ýþðÿ 39-úó éåðÿ ëàéèã ýþðìöøäöð. Áó, èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ ÿëäÿ åäèëìèø óüóðëàðäûð”... Áàõ ñÿh. 4 Àçÿðáàéúàí èëÿ Èòàëèéà àðàñûíäà ÿëàãÿëÿð éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàô åäèð Õÿáÿð âåðèëäèéè êèìè, Àçÿðáàéúàíûí Èòàëèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí, áó þëêÿíèí “Âîõ Ïîïóëè” âÿ “Èë Íîäî äè Ýîðäèî” àïàðûúû åëì ìÿðêÿçëÿðèíèí áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ Òðåíòî øÿùÿðèíäÿ “Ìóõòàðèééÿò âÿ õàëãëàð àðàñûíäà áèðýÿéàøàéûø. Àçÿðáàéúàíäà äèíè åòèãàäûí, äèëèí âÿ ñèâèëèçàñèéàíûí éåíè ñÿðùÿäëÿðè” ìþâçóñóíäà åëìè êîíôðàíñ... Áàõ ñÿh. 6 ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáè Àçÿðáàéúàíà äÿâÿò åäèëèá Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí éàðàäûëìàñûíûí 95 èëëèê éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ Áàêûíûí Íÿðèìàíîâ ðàéîíóíäà òÿäáèð êå÷èðèëèá Ëà÷ûí ðàéîíóíäàí îëàí ýÿíúëÿð ùÿðáè èõòèñàñëàðà éèéÿëÿíìÿêäÿ ìàðàãëûäûðëàð Ìàðòûí 27-äÿ Ðÿøèä Áåùáóäîâ àäûíà Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Ìàùíû Òåàòðûíäà Ëà÷ûí ðàéîíó èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè, çèéàëûëàð, Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè èøòèðàê÷ûëàðû... Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí èíñàí ùöãóãëàðû öçðÿ ìöâÿêêèëè Åëìèðà Ñöëåéìàíîâà 31 ìàðò - Àçÿðáàéúàíëûëàðûí Ñîéãûðûìû Ýöíö èëÿ ÿëàãÿäàð áÿéàíàò éàéûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áÿéàíàò ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáèíÿ, îíóí ìöàâèíèíÿ, òÿøêèëàòûí èíñàí ùöãóãëàðû öçðÿ àëè êîìèññàðûíà, Àâðîïà Êîìèññèéàñûíà, Àâðîïà Øóðàñûíà, ÀÒßÒ-ÿ, Áåéíÿëõàëã âÿ Àâðîïà Îìáóäñìàíëàð èíñòèòóòëàðûíà, Àñèéà Îìáóäñìàíëàð Àññîñèàñèéàñûíà, Áåéíÿëõàëã Ñöëù Áöðîñóíà, Óíèâåðñàë Ñöëù Ôåäåðàñèéàñûíà, ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèí îìáóäñìàíëàðûíà, Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè þëêÿëÿðäÿêè, õàðèúè äþâëÿòëÿðèí ðåñïóáëèêàìûçäàêû ñÿôèðëèêëÿðèíÿ âÿ Àçÿðáàéúàíûí äèàñïîð òÿøêèëàòëàðûíà öíâàíëàíûá. Áÿéàíàòäà åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðèíèí âÿ îíëàðûí ùàâàäàðëàðûíûí ñîí èêè ÿñðäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ìÿãñÿäéþíëö øÿêèëäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ñîéãûðûìû, åòíèê òÿìèçëÿìÿ âÿ äåïîðòàñèéà ñèéàñÿòè íÿòèúÿñèíäÿ õàëãûìûçûí àüûð ìÿøÿããÿòëÿðëÿ öçëÿøäèéè, ñîéäàøëàðûìûçûí èíñàí ùöãóãëàðûíûí êîáóäúàñûíà... Áàõ ñÿh. 3 Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó Àçÿðáàéúàíäàêû ýåíèøìèãéàñëû âÿ ÷îõøàõÿëè ôÿàëèééÿòè èëÿ ïàðàëåë îëàðàã, àðòûã íå÷ÿ èëäèð êè, áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ ãóðóëàí òÿðÿôäàøëûüû èíêèøàô åòäèðÿðÿê ìöõòÿëèô õàðàêòåðëè ëàéèùÿëÿð... Àçÿðáàéúàíûí ýÿíúëÿð âÿ èäìàí íàçèðè Àçàä Ðÿùèìîâ ÀÁØ-à ñÿôÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáèíèí ìöàâèíè Éàí Åëèàññîí èëÿ ýþðöøöá. Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Íàçèðëèéèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí... Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: “Ìöñàâàò” ãóðóëòàé éîõ, øîó êå÷èðìÿê èñòÿéèð “Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû, ÿñëèíäÿ, éåð èñòÿìèð, ãóðóëòàéäàí øîó äöçÿëòìÿê èñòÿéèð. Áèð âàõòëàð îíëàð áó øîó ÿñíàñûíäà þç ãóðóëòàéëàðûíû Ýöðúöñòàí, Òöðêèéÿ âÿ áèð ñûðà áàøãà éåðëÿðäÿ êå÷èðòìÿê èñòÿéèðäèëÿð”. Áó ñþçëÿðè Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû... Áàõ ñÿh. 3 Ùààãàäà Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí ñÿäðèíÿ ãîíøó çàëäà ÿéëÿøÿí ïîòåíñèàë åðìÿíè “ìöøòÿðèñè” õàòûðëàäûëûá Áàõ ñÿh. 5 Ìàðòûí 24-äÿ Ùààãàäà ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Ùààãà - ñöëù âÿ ÿäàëÿò ïàéòàõòû” ìþâçóñóíäà... Áàõ ñÿh. 5 2 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) Ùààãàäà ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè êå÷èðèëèá Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñàììèòäÿ èøòèðàê åäèá Ìàðòûí 24-25-äÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Ùààãà øÿùÿðèíäÿ ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè êå÷èðèëèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñàììèòäÿ èøòèðàê åäèá. Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè ÕÕÛ ÿñðäÿ áåéíÿëõàëã áèðëèê ö÷öí úèääè òÿùëöêÿ éàðàäàí íöâÿ òåððîð÷óëóüóíóí ãàðøûñûíû àëìàüà ùÿñð îëóíàí éöêñÿê ñÿâèééÿëè çèðâÿ ýþðöøöäöð. ßëëèäÿí ÷îõ þëêÿíèí äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûí, ìöõòÿëèô áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ðÿùáÿðëÿðèíèí èøòèðàê åòäèêëÿðè Ñàììèòäÿ íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ÿñàñ ìÿñÿëÿëÿðè, î úöìëÿäÿí äöíéàäà òÿùëöêÿëè íöâÿ ìàòåðèàëëàðûíûí ñàéûíûí àçàëäûëìàñû, ðàäèîàêòèâ ìÿíáÿëÿðèí òÿùëöêÿñèçëèéèíèí, áó ñàùÿäÿ áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûüûí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóð. Áó Çèðâÿ ýþðöøöíöí ìþòÿáÿð ãîíàãëàðû Àçÿðáàéúàíûí ñàììèòäÿ ôÿàë èøòèðàêûíû éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðëÿð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ þëêÿìèçèí äöíéàäà íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ òþùôÿ âåðìÿñè áåéíÿëõàëã áèðèê òÿðÿôèíäÿí òÿãäèð îëóíóð. Ìàðòûí 24-äÿ ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè äöíéà ëèäåðëÿðèíèí ðÿñìè ñàëàìëàíìàñû èëÿ áàøëàéûá. Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Áàø íàçèðè Ìàðê Ðöòòå Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâè ãàðøûëàéûá. Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè “Íöâÿñèç äöíéà” âèäåî÷àðõûíûí íöìàéèøè èëÿ áàøëàéûá. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí èøòèðàê åòäèéè Çèðâÿ ýþðöøöíö à÷ûã åëàí åäÿí Íèäåðëàíäûí Áàø íàçèðè Ìàðê Ðöòòå Ñàììèò èøòèðàê÷ûëàðûíû ñàëàìëàéûá. 2010-úó èëäÿ ÀÁØ Ïðåçèäåíòè Áàðàê Îáàìàíûí òÿøÿááöñö èëÿ áàø òóòàí èëê ñàììèòäÿí ñîíðà äöíéàäà íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñû ñàùÿñèíäÿ áèð ÷îõ ìöùöì èøëÿðèí ýþðöëäöéöíö äåéÿí Ìàðê Ðöòòå áó ìÿñÿëÿäÿ äèïëîìàòèê ñÿéëÿðèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíèí ÿùÿìèééÿòëè ðîë îéíàäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñû èëÿ áÿøÿðèééÿòèí ýÿëÿúÿéèíèí òÿìèíàò àëòûíà àëûíäûüûíû äåéÿí Íèäåðëàíäûí Áàø íàçèðè áó ñàùÿäÿ ùþêóìÿòëÿð àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí ôàéäàëû îëäóüóíó áèëäèðèá. Áóíäàí ÿââÿëêè Ñàììèòÿ åâ ñàùèáëèéè åäÿí Êîðåéà Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Ïàê Êûí Ùå ÷ûõûøûíäà ìöàñèð äöíéàäà íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñûíûí çÿðóðÿòÿ ÷åâðèëäèéèíè äåéÿðÿê þëêÿñèíèí áó ìÿñÿ- ëÿäÿ þç äÿñòÿéèíè ÿñèðýÿìÿäèéèíè âóðüóëàéûá. ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáè Ïàí Ýè Ìóí Ñàììèòèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøàðêÿí îíóí åùòèìàë îëóíàí íöâÿ òåððîðèçìèíèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà õöñóñè ÿùÿìèééÿòè èëÿ ñå÷èëäèéèíè áèëäèðèá. Íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ìöàñèð äöíéàäà ãëîáàë õàðàêòåð äàøûäûüûíû äåéÿí Ïàí Ýè Ìóí ÁÌÒ-íèí áó ñàùÿäÿêè ìèññèéàñûíûí ñÿìÿðÿëè îëäóüóíó âóðüóëàéûá. Ñîíðà ñàììèò þç èøèíè ïëåíàð ìöçàêèðÿëÿðëÿ äàâàì åòäèðèá. Áó ÷ÿð÷èâÿäÿ “Ñèéàñÿòèí ññåíàðè ÿñàñûíäà ìöçàêèðÿñè” ìþâçóñóíäà èúëàñ êå÷èðèëèá. * * * Ìàðòûí 24-äÿ àõøàì Íèäåðëàíä Êðàëû ßëàùÿçðÿò Âèëëåì-Àëåêñàíäð òÿðÿôèíäÿí Ùààãàäà ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòèíäÿ èøòèðàê åäÿí äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûí øÿðÿôèíÿ ãÿáóë âÿ øàì éåìÿéè òÿøêèë îëóíóá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ìÿðàñèìäÿ èøòèðàê åäèá. * * * Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Ùààãà øÿùÿðèíäÿ êå÷èðèëÿí ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè ìàðòûí 25-äÿ þç èøèíè äàâàì åòäèðèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñàììèòäÿ ÷ûõûø åäèá. Ñàììèòèí èêèíúè èø ýöíö íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéè ñàùÿñèíäÿ ìèëëè âÿ áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíÿ ùÿñð îëóíóá. Áó ñàùÿäÿ äöíéà þëêÿëÿðè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéè âóðüóëàíûá. Äöíéà ëèäåðëÿðè áó Çèðâÿ ýþðöøöíäÿ äÿ íöâÿ òåððîðèçìèíèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû öçðÿ óçóíìöääÿòëè âÿ ñÿìÿðÿëè áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿñèíè ýöíäÿìäÿ ñàõëàéûáëàð. Îíëàð íöâÿ òåððîðèçìè òÿùëöêÿñèíèí ùÿëÿ äÿ ìþâúóä îëäóüóíó áèëäèðÿðÿê, áó òÿùëöêÿíèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû ö÷öí òÿäáèðëÿðèí äàâàì åòäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè þíÿ ÷ÿêèáëÿð. Ñàììèòèí ïëåíàð èúëàñûíäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ÷ûõûø åäèá. Çèðâÿ ýþðöøö èøòèðàê÷ûëàðûíû ñàëàìëàéàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñàììèòè ãÿáóë åòäèéèíÿ âÿ ýþñòÿðäèéè ãîíàãïÿðâÿðëèéÿ ýþðÿ Íèäåðëàíä ùþêóìÿòèíÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá. Íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéè òÿäáèðëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíäÿ Áåéíÿëõàëã Àòîì Åíåðæèñè Àýåíòëèéèíèí ìöùöì ðîëóíäàí äàíûøàí Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí áàø÷ûñû þëêÿìèçèí íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí áèð ÷îõ àñïåêòëÿðè öçðÿ áó Àýåíòëèêëÿ ôÿàë ÿìÿêäàøëûã åòäèéèíè âÿ Àçÿðáàéúàíûí èøòèðàê÷û äþâëÿò îëäóüó Íöâÿ Òåððîð÷óëóüóíà ãàðøû Ìöáàðèçÿ öçðÿ Ãëîáàë Òÿøÿááöñöí íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ Áèðëÿøìèø Ìèëëÿòëÿð Òÿøêèëàòûíûí ýþñòÿðäèéè ñÿéëÿðè äÿñòÿêëÿäèéèíè, áó éàõûíëàðäà Àçÿðáàéúàíûí íöâÿ, êèìéÿâè âÿ áèîëîæè ñèëàùëàðûí âÿ îíëàðûí ÷àòäûðûëìà âàñèòÿëÿðèíèí éàéûëìàìàñû ñàùÿñèíäÿ ýþðäöéö íþâáÿòè òÿäáèðëÿð ùàããûíäà éåíè ùåñàáàòûíû Áèðëÿøìèø Ìèëëÿòëÿð Òÿøêèëàòûíà òÿãäèì åòäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ãåéä åäèá êè, 2012-úè èëäÿ ÁÌÒ-íèí Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíäà ñÿäðëèéè çàìàíû Àçÿðáàéúàí áåéíÿëõàëã òåððîð÷óëóã, î úöìëÿäÿí íöâÿ òåððîð÷óëóüó ìÿñÿëÿëÿðèíÿ àèä ìöçàêèðÿëÿð òÿøêèë åäèá. Íöâÿ âÿ ðàäèîàêòèâ òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèí åäèëìÿñè ö÷öí ÿëàâÿ òÿäáèðëÿð ýþðöëìÿñèíèí âàúèáëèéèíÿ òîõóíàí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàíûí íöâÿ ìàòåðèàëëàðûíûí ãåéðèãàíóíè äþâðèééÿñèíäÿ òðàíçèò ìàðøðóòó êèìè þëêÿíèí ÿðàçèñèíäÿí èñòèôàäÿíèí ãàðøûñûíû àëìàã ö÷öí áþéöê ñÿéëÿð ýþñòÿðäèéèíè, áó ìÿãñÿäëÿ áåéíÿëõàëã òÿðÿôäàøëàðëà ñûõ ÿìÿêäàøëûã åäÿðÿê áåéíÿëõàëã ñòàíäàðòëàðà óéüóí ýöúëö ãàíóíâåðèúèëèéÿ ÿñàñëàíàí ÿùàòÿëè ìèëëè èõðàúà íÿçàðÿò ñèñòåìèíè ôîðìàëàøäûðäûüûíû âóðüóëàéûá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû áèëäèðèá êè, áó éàõûíëàðäà ãÿáóë åäèëìèø Àçÿðáàéúàíûí èëê “Äÿíèç Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñòðàòåýèéàñû”íäà íöâÿ âÿ äèýÿð êöòëÿâè ãûðüûí ñèëàùëàðûíûí âÿ îíëàðûí ÷àòäûðûëìà âàñèòÿëÿðèíèí, åëÿúÿ äÿ àèäèééÿòè ìàòåðèàëëàðûí éàéûëìàñû äÿíèç òÿùëöêÿñèçëèéèíÿ ÿí áþéöê ùÿäÿëÿðäÿí áèðè êèìè ìöÿééÿí åäèëèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿÿññöôëÿ ãåéä åäèá êè, Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ òàíûíìûø ÿðàçèñèíèí 20 ôàèçèíèí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí äàâàì åäÿí èøüàëû âÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû àïàðûëìûø åòíèê òÿìèçëÿìÿ ñèéàñÿòè ñÿáÿáèíäÿí þëêÿìèçèí þç ñÿðùÿäëÿðèíèí ìöÿééÿí ùèññÿñèíÿ ëàçûìè ñÿâèééÿäÿ íÿçàðÿò åòìÿê èìêàíû éîõäóð. Áó úöð âÿçèééÿò òðàíñìèëëè ìöòÿøÿêêèë úèíàéÿòêàðëûüà, íöâÿ âÿ ðàäèîàêòèâ ìàòåðèàëëàðûí ãåéðè-ãàíóíè äàøûíìàñûíà, ùÿì÷èíèí ðàäèîàêòèâ òóëëàíòû ìàòåðèàëëàðûíû áàñäûðìàãëà Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèíèí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí çÿùÿðëÿíäèðèëìÿñèíÿ øÿðàèò éàðàäûð. Äàùà ñîíðà Àçÿðáàéúàí Ïðåçè- äåíòè Åðìÿíèñòàíûí òÿõìèíÿí 40 èë ÿââÿë òèêèëìèø âÿ êþùíÿëìèø Àòîì Åëåêòðèê Ñòàíñèéàñûíûí éàðàòäûüû òÿùëöêÿäÿí äàíûøàðàã äåéèá êè, áó åëåêòðîñòàíñèéà áöòöí ðåýèîí âÿ éàõûí ãîíøóëàð ö÷öí áþéöê òÿùäèääèð. Îðàäàêû ùÿð ùàíñû ãÿçàíûí íÿòèúÿëÿðè ôàúèÿëè îëàúàã. Ëàêèí áåéíÿëõàëã íàðàùàòëûüû àðàäàí ãàëäûðìàã âÿ áó åëåêòðîñòàíñèéàíû áàüëàìàã ÿâÿçèíÿ, Åðìÿíèñòàí ùÿìèí Àòîì Åëåêòðèê Ñòàíñèéàñûíûí ôÿàëèééÿòèíè 2026úû èëÿ ãÿäÿð äàâàì åòäèðìÿê ãÿðàðûíà ýÿëèá, áàõìàéàðàã êè, î, éöêñÿê ñåéñìèê çîíàäà éåðëÿøèð âÿ êþùíÿëèá, îëäóãúà òÿùëöêÿëè òåõíîëîýèéàéà ÿñàñëàíûð. Àçÿðáàéúàíûí ðåýèîíäà òÿùëöêÿñèçëèéèí âÿ ñàáèòëèéèí ãîðóíìàñûíäà îëäóãúà ìöñáÿò ðîë îéíàäûüûíû äåéÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ áèëäèðèá êè, áèç ðåýèîíäà âÿ áöòöí äöíéàäà íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ àèä ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð âÿ òÿðÿôäàøëàðûìûçëà àïàðäûüûìûç ÿìÿêäàøëûüûí äàâàì åòäèðèëìÿñè, íöâÿ âÿ ðàäèîàêòèâ ìàòåðèàëëàðûí ãåéðè-ãàíóíè äþâðèééÿñèíäÿí èðÿëè ýÿëÿí ùÿäÿëÿðèí àçàëäûëìàñû èøèíÿ ñàäèãèê. ×ûõûøûíûí ñîíóíäà Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí áàø÷ûñû Áèðëÿøìèø Ìèëëÿòëÿð Òÿøêèëàòû áàøäà îëìàãëà áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí äàâàìëû ñÿéëÿðè èëÿ áöòöí ÷àüûðûøëàðûí ùÿëë åäèëÿúÿéèíÿ âÿ äàùà òÿùëöêÿñèç äöíéà ãóðóëàúàüûíà ÿìèíëèéèíè èôàäÿ åäèá. Ñîíðà çèðâÿ ýþðöøöíöí “Íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéè ñàììèòèíèí ýÿëÿúÿéè” ìþâçóñóíäà ãåéðè-ðÿñìè èúëàñû îëóá. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ñàììèò ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Ãàçàõûñòàí Ïðåçèäåíòè Íóðñóëòàí Íàçàðáàéåâ, Áþéöê Áðèòàíèéà âÿ Øèìàëè Èðëàíäèéà Áèðëÿøìèø Êðàëëûüûíûí Áàø íàçèðè Äåâèä Êåìåðîí âÿ Èòàëèéàíûí Áàø íàçèðè Ìàòòåî Ðåíòñè èëÿ ýþðöøöá. Ñþùáÿò çàìàíû Àçÿðáàéúàí èëÿ áó þëêÿëÿð àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíà äàèð ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Çèðâÿ ýþðöøö çàìàíû Òöðêèéÿ Ïðåçèäåíòè Àáäóëëàù Ýöëëÿ äÿ ýþðöøöá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ ÿëàãÿëÿðèíèí èíäèêè âÿçèééÿòè âÿ ïåðñïåêòèâè èëÿ áàüëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá. Çèðâÿ ýþðöøöíöí éåêóíóíäà ëèäåðëÿð áèðýÿ ôîòî ÷ÿêäèðèáëÿð. Ñîíðà äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûí øÿðÿôèíÿ èø÷è íàùàð âåðèëèá. Çèðâÿ ýþðöøöíöí ñîíóíäà éåêóí Êîììöíèêå ãÿáóë îëóíóá. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí Äåð Ëèíäåí èëÿ ýþðöøöá Ìàðòûí 24-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ùààãàäà Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí Äåð Ëèíäåí èëÿ ýþðöøöá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíäàí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá. Þëêÿëÿðèìèçèí ñèéàñè, èãòèñàäè, áèçíåñ âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ óüóðëó ÿìÿêäàøëûã ãóðäóãëàðû âóðüóëàíûá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíäûí òÿùñèë âÿ åëì ñàùÿëÿðèíäÿ äÿ éàõøû ÿìÿêäàøëûã åòäèêëÿðè áèëäèðèëèá. Ñþùáÿò çàìàíû Àçÿðáàéúàíûí “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòè èëÿ Íèäåðëàíäûí Ìààñòðèõò Óíèâåðñèòåòè àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíäàí ðàçûëûã èôàäÿ îëóíóá. Ùààãàäà Áåéíÿëõàëã Àòîì Åíåðæèñè Àýåíòëèéèíèí áàø äèðåêòîðó èëÿ ýþðöø ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ìàðòûí 24-äÿ Ùààãàäà Áåéíÿëõàëã Àòîì Åíåðæèñè Àýåíòëèéèíèí áàø äèðåêòîðó Éóêèéà Àìàíî èëÿ ýþðöøöá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Áåéíÿëõàëã Àòîì Åíåðæèñè Àýåíòëèéè àðàñûíäà ñÿìÿðÿëè ÿìÿêäàøëûüûí ãóðóëäóüó, þëêÿìèçèí íöâÿ òÿùëöêÿ- ñèçëèéè ñàùÿñèíäÿ åòèáàðëû òÿðÿôäàø îëäóüó áèëäèðèëèá. Éóêèéà Àìàíî ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè âÿ ðàäèîàêòèâ òóëëàíòûëàðûí òÿìèçëÿíìÿñè ñàùÿñèíäÿ ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí éàõøû ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó äåéèá. Î áèëäèðèá êè, Àçÿðáàéúàíûí íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéè èëÿ áàüëû êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðäÿ âÿ çèðâÿ ýþðöøëÿðèíäÿ ôÿàë èøòèðàê åòìÿñè ìÿìíóíëóã äîüóðóð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ íöâÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíèí þëêÿìèç, ðåýèîí âÿ äöíéà ö÷öí ÿùÿìèééÿòèíÿ òîõóíóá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Åðìÿíèñòàíäà ñåéñìèê çîíàäà éåðëÿøÿí âÿ àðòûã êþùíÿëÿðÿê ìöàñèð ñòàíäàðòëàðà úàâàá âåðìÿéÿí Àòîì Åëåêòðèê Ñòàíñèéàñûíûí ôÿàëèééÿòèíèí áöòöí ðåýèîí ö÷öí úèääè òÿùëöêÿ äîüóðäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ùààãàäà ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðè èëÿ ýþðöøöá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ìàðòûí 24-äÿ Ùààãàäà ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðè Èãîð Ïîïîâ (Ðóñèéà), Úåéìñ Óîðëèê (ÀÁØ), Æàê Ôîð (Ôðàíñà) âÿ ÀÒßÒ-èí ôÿàëèééÿòäÿ îëàí ñÿäðèíèí õöñóñè íöìàéÿíäÿñè Àíæè Êàñïøèê èëÿ ýþðöøöá. Ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè öçðÿ äàíûøûãëàðûí ùàçûðêû âÿçèééÿòè âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíäÿ ýþðêÿìëè Àçÿðáàéúàí äðàìàòóðãó Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Òöðêèéÿ íÿøðèíèí òÿãäèìàòû âÿ ÿäèáèí éàðàäûúûëûüûíà ùÿñð îëóíìóø åëìè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí Àâðàñèéà Èíñòèòóòóíäà ýþðêÿìëè Àçÿðáàéúàí øàèðè âÿ äðàìàòóðãó, èúòèìàè õàäèì Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Òöðêèéÿäÿ èëê íÿøðèíèí òÿãäèìàòû âÿ ÿäèáèí éàðàäûúûëûüûíà ùÿñð îëóíìóø åëìè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí Ùöñåéí Úàâèäèí Íàõ÷ûâàí øÿùÿðèíäÿêè ìÿãáÿðÿñèíäÿ ÷ÿêäèðäèéè øÿêèëëÿðèí, øàèðèí çÿíýèí ìÿíàëû ùÿéàòûíû ÿêñ åòäèðÿí íàäèð ôîòîëàðûí äà äàõèë îëóíäóüó 944 ñÿùèôÿëèê êèòàá “Êàñïè” Òÿùñèë Ìÿðêÿçè òÿðÿôèíäÿí ùàçûðëàíûá. Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí òÿëÿáÿ-ìöÿëëèì êîëëåêòèâèíèí, êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí, ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðûíûí òÿìñèë÷èëÿðèíèí, òöðêèéÿëè úàâèäñåâÿðëÿðèí âÿ Àçÿðáàéúàíäàí ýÿëìèø ýåíèø òÿðêèáëè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí èøòèðàêû èëÿ êå÷èðèëìèø ìÿðàñèìäÿ Ùöñåéí Úàâèäèí çÿíýèí ùÿéàò âÿ éàðàäûúûëûüûíà ùÿñð îëóíìóø ôèëì íöìàéèø åòäèðèëèá. Ìÿðàñèìè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí Àâðàñèéà Èíñòèòóòóíóí ïðîðåêòîðó, ïðîôåññîð Ñåäàò Ìóðàä âÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Èñòàíáóëäàêû áàø êîíñóëó Ùÿñÿí Çåéíàëîâ Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Òöðêèéÿ íÿøðèíèí âÿ åëìè êîíôðàíñûí ÿùÿìèééÿòèíäÿí áÿùñ åäèáëÿð. Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû Ôîëêëîð Èíñòèòóòóíóí øþáÿ ìöäèðè, ôèëîëîýè- éà åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Êàìðàí ßëèéåâ, “Êàñïè” Òÿùñèë Ìÿðêÿçèíèí ðÿùáÿðè, ôèëîëîýèéà öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó Ñîíà Âÿëèéåâà, Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí Àâðàñèéà Èíñòèòóòóíóí Àñèéà èøëÿðè öçðÿ ìÿðêÿçèíèí ðÿùáÿðè, ïðîôåññîð Õÿëèë Áàë, Àâðàñèéà Èíñòèòóòóíóí ÿäÿáèééàò ôàêöëòÿñèíèí äåêàíû, ïðîôåññîð Ìóñòàôà Þçêàí, ôèëîëîýèéà öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó, êèòàáûí òÿðòèá÷èñè Àçÿð Òóðàí, ïðîôåññîð Èáðàùèì Éûëäûðûì, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, øàèð Ñàáèð Ðöñòÿìõàíëû, Ìÿðìÿðÿ Ãðóïó Ñòðàòåæè âÿ Ñîñèàë Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí áàø äèðåêòîðó Àêêàí Ñóâåðèí ìÿðóçÿëÿðè âÿ ÷ûõûøëàðû äèíëÿíèëèá. Íàòèãëÿð ãåéä åäèáëÿð êè, áþéöê ÿäèáèí äöíéà òàðèõèíÿ ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿð áÿõø åäÿí Íàõ÷ûâàíäà äîüóëìàñû, Òÿáðèçäÿ îõóìàñû, Èñòàíáóëäà òÿùñèëèíè äàâàì åòäèðìÿñè âÿ åëìèí ñèðëÿðèíÿ éèéÿëÿíìÿñè, Áàêûäà ÿäÿáè éàðàäûúûëûüûíû óüóðëà äàâàì åòäèðìÿñè îíóí ôÿëñÿôè äöøöíúÿñèíèí èíêèøàôûíà ÿùÿìèééÿòëè òÿñèð ýþñòÿðèá. Úàâèä Îäëàð éóðäó Àçÿðáàéúàíûí ñþíìÿç ÿáÿäè ìÿøÿëèíè äöíéà ÿäÿáèééàòûíà áÿõø åäèá. ×ûõûøëàðäà ãåéä îëóíóá êè, Úàâèäèí ìÿçàðûíûí òàïûëìàñû, íÿøèíèí þç äîüìà Âÿòÿíèíäÿ äÿôí åäèëìÿñè, àäûíûí ÿáÿäèëÿøäèðèëìÿñè Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí äöíéà ÿäÿáèééàòûíû éàðàäàí íàäèð øÿõñèééÿòëÿðÿ òöêÿíìÿç ìÿùÿááÿòèíèí íÿòèúÿñèäèð. Ïðîôåññîð Êàìðàí ßëèéåâ äåéèá êè, Ùöñåéí Úàâèäèí ãÿëÿìÿ àëäûüû ìþâçóëàð òöðêäèëëè õàëãëàð àðàñûíäà ÿäÿáè áèð êþðïöäöð. Úàâèäèí ãÿùðÿìàíëàðû äöíéà ñèéàñÿòèíÿ òÿñèð åòìÿê èìêàíûíäà îëàí øÿõñèééÿòëÿðäèð. Îíóí ÿñÿðëÿðè ÿôñàíÿ âÿ ìèôëÿðÿ ñþéêÿíäèéè êèìè, ðåàë òàðèõè ïðîñåñëÿðÿ äÿ àéäûí áàõûø ôîðìàëàøäûðûá. Îäóð êè, éàðàäûúûëûüû ùÿì ñàäÿ îõóúóëàð, ùÿì äÿ àéðû-àéðû ñàùÿëÿðèí ìöòÿõÿññèñëÿðè òÿðÿôèíäÿí äèããÿòëÿ èçëÿíèëèð. ßìèíëèêëÿ ãåéä åäÿ áèëÿðèê êè, úàâèäñåâÿðëÿð áóíäàí ñîíðàêû äþâðäÿ äÿ Úàâèä èäåéàëàðûí- äàí ôàéäàëàíàúàãëàð. Ùöñåéí Úàâèäèí òàðèõè øÿõñèééÿò, éåíèëìÿçëèê âÿ ìöáàðèçëèê íöìóíÿñè îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðàí Ñîâà Âÿëèéåâà áèëäèðèá êè, øàèð þç ÿñÿðëÿðèíè îðèæèíàë öñëóáäà éàðàòìàãëà áÿðàáÿð, òöðê÷öëöê âÿ òóðàí÷ûëûã èäåéàëàðûíûí éàøàìàñûíà íàèë îëóá, äèããÿòè áÿøÿðè äÿéÿðëÿðèí ìàùèééÿòèíèí äÿðê åäèëìÿñèíÿ éþíÿëäÿ áèëèá. Úàâèäèí ÿñÿðëÿðè ùÿìèøÿ ìöàñèðëèéèíè ñàõëàéàúàã âÿ ñåâèëÿ-ñåâèëÿ îõóíàúàã. Úàâèä áÿøÿðè ñÿíÿòêàðäûð. Îíóí ÿñÿðëÿðèíèí áàøãà äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åòäèðèëìÿñè Úàâèä èðñèíèí äöíéàäà éàéûëìàñûíà øÿðàèò éàðàäàúàã. Ìóñòàôà Þçêàí Úàâèäèí øåèðëÿðèíèí Îñìàíëû äþâëÿòèíèí äþâðöíäÿ èøëÿäèëÿí òöðê äèëèíäÿ îëìàñûíäàí äàíûøûá, îíëàðäàí íöìóíÿëÿð òÿãäèì åäÿðÿê öçÿðèíäÿ òÿùëèëëÿð àïàðûá. Õÿëèë Áàë äèããÿòè Ùöñåéí Úàâèä éàðàäûúûëûüûíûí îíóí þç äþâðöíöí ðåàëëûãëàðûíû òàðèõèëÿøäèðìÿñèíÿ éþíÿëäèá. Ãåéä åäèá êè, 1918-úè èëèí ìàðòûíäà Àçÿðáàéúàí õàëãûíà ãàðøû ñîéãûðûìû òþðÿòìèø åðìÿíèëÿð Úàâèäèí øåèðëÿðèíäÿ êÿñêèí èòòèùàì îëóíóáëàð. Ùöñåéí Úàâèäèí Èñòàíáóëäàêû ùÿéàò âÿ ôÿàëèééÿòè áàðÿäÿ éåíè ôàêòëàðëà ÷ûõûø åäÿí Èáðàùèì Éûëäûðûì áèëäèðèá êè, Úàâèä èñëàìè äÿéÿðëÿðè óúà òóòìàãëà áÿðàáÿð, ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ, ìÿäÿíèééÿòèìèçÿ âÿ ìóñèãèìèçÿ ñîíñóç ðÿüáÿò áÿñëÿéÿí áèð øÿõñèééÿò îëóá. Úàâèä éàðàäûúûëûüûíà õîø ìöíàñèáÿòè áÿøÿðè äÿéÿðëÿðÿ âÿ èíñàíè ùèññëÿðÿ ùþðìÿò êèìè äÿéÿðëÿíäèðÿí Àçÿð Òóðàí êèòàáûí òÿðòèáè èëÿ áàüëû ýþðöëÿí èøëÿð áàðÿäÿ ôèêðèíè áþëöøöá. Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí áöòöí çàìàíëàð ö÷öí àêòóàë îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðàí Ñàáèð Ðöñòÿìõàíëû ÿäèáèí ìÿçàðûíûí òàïûëìàñû, íÿøèíèí þëêÿìèçÿ ýÿòèðèëìÿñè, àäûíûí ÿáÿäèëÿøäèðèëìÿñè, ÿñÿðëÿ- ðèíèí íÿøðè áàðÿäÿ ôèêèðëÿðèíè ñþéëÿéèá. Ìÿðóçÿñèíè Ùåéäÿð ßëèéåâèí âÿ Ìóñòàôà Êàìàë Àòàòöðêöí òàðèõè ôÿàëèééÿòèíèí òÿùëèëè öçÿðèíäÿ ãóðàí Àêêàí Ñóâåð ãåéä åäèá êè, Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí õèëàñêàð îüëó Ùåéäÿð ßëèéåâ áþéöê Úàâèäÿ éåíèäÿí ùÿéàò âåðäèéè êèìè, Òöðêèéÿ Úöìùóðèééÿòèíèí ãóðóúóñó äà òöðê øàèðè Òîôèã Ôèêðÿò éàðàäûúûëûüûíà éåíè ùÿéàò èøûüû áÿõø åäèá. Ñîíäà àêòéîðëàð Ìÿììÿä Ñÿôà âÿ Ìÿëàùÿò Àááàñîâà Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíäÿí ïàð÷àëàð ñÿñëÿíäèðèáëÿð. Æóðíàëèñòëÿðÿ ìöñàùèáÿ âåðÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí Èúòèìàè-ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðè ßëè Ùÿñÿíîâ òÿãäèì îëóíàí êèòàáû äöíéà ÿäÿáèééàò õÿçèíÿñèíè çÿíýèíëÿøäèðÿí áèð èíúè êèìè äÿéÿðëÿíäèðÿðÿê Úàâèä éàðàäûúûëûüûíûí áó ýöí äÿ þç àêòóàëëûüûíû ñàõëàäûüûíû ãåéä åäèá. Àçÿðáàéúàí ùþêóìÿòèíèí åëìÿ âÿ ìÿäÿíèééÿòÿ ýþñòÿðäèéè ãàéüûäàí äàíûøàí ßëè Ùÿñÿíîâ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàíûí ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðèíèí, î úöìëÿäÿí ÿäÿáè ñèìàëàðûíûí äöíéàäà òàíûäûëìàñû èëÿ áàüëû ùÿéàòà êå÷èðäèéè ÷îõñàéëû òÿäáèðëÿðäÿí áÿùñ åäèá âÿ áó ñèéàñÿòèí íÿòèúÿëÿðè ùàããûíäà ñþùáÿò à÷ûá. Î, Ùöñåéí Úàâèäèí ÿñÿðëÿðèíèí Èñòàíáóëäà èëê äÿôÿ íÿøð åäèëìÿñèíè äÿ áó ñèéàñÿòèí ýþñòÿðèúèñè îëäóüóíó äåéèá. 3 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ ìÿøùóð áðèòàíèéàëû ùåéêÿëòÿðàø Òîíè Êðåããèí ôÿðäè ñÿðýèñè à÷ûëàúàã Àïðåëèí 9-äà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ äöíéà ìöàñèð èíúÿñÿíÿòèíèí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí áèðè, ìÿøùóð Áþéöê áðèòàíèéàëû ùåéêÿëòÿðàø Òîíè Êðåããèí ôÿðäè ñÿðýèñè à÷ûëàúàã. Ìÿðêÿçäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíèí Òîíè Êðåãã Ñòóäèéàñû èëÿ áèðýÿ ÿìÿêäàøëûã ëàéèùÿñè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òÿøêèë îëóíàí âÿ àâãóñòóí 31-äÿê äàâàì åäÿúÿê åêñïîçèñèéàäà ìöÿëëèôèí 28 ÿñÿðè ñÿðýèëÿíÿúÿê. Òîíè Êðåãã 1949-úó èë àïðåëèí 9äà Áþéöê Áðèòàíèéàíûí Ëèâåðïóë øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëóá. Î, 19661968-úè èëëÿðäÿ Ìèëëè Êàó÷óê Èñòåùñàëû Òÿäãèãàò Àññîñèàñèéàñûíäà òåõíèê èøëÿéèá. Ñÿíÿòèí ñèðëÿðèíè ×åëòíåì øÿùÿðèíäÿêè Ãëîñòåðøèð Èíúÿñÿíÿò Êîëëåúèíäÿ þéðÿíìÿéÿ áàøëàéàí Òîíè Êðåãã äàùà ñîíðà Óèìáëäîí Èíúÿñÿíÿò Ìÿêòÿáèíäÿ, Êðàë Èíúÿñÿíÿò Êîëëåúèíäÿ òÿùñèë àëûá. Î, 1977-úè èëäÿ Áþéöê Áðèòàíè- éàíû òÿðê åäÿðÿê Àëìàíèéàíûí Âóïïåðòàë øÿùÿðèíÿ êþ÷öá âÿ ñÿðýèëÿðëÿ ÷ûõûø åòìÿéÿ áàøëàéûá. Ýþðêÿìëè ñÿíÿòêàð ùàçûðäà Äöññåëäîðô Èíúÿñÿíÿò Àêàäåìèéàñûíûí ðåêòîðóäóð. Òîíè Êðåãã éàðàäûúûëûüûíûí èëê äþâðöíäÿ òóëëàíòûëàðäàí âÿ èñòèôàäÿ îëóíìóø ìàòåðèàëëàðäàí, êþùíÿ ìåòàë êîíñòðóêñèéàëàðäàí ùàçûðëàäûüû ÿñÿðëÿðè èëÿ òàíûíûá. Ùàçûðäà îíóí ÿñÿðëÿðèíÿ äöíéàíûí áèð ÷îõ éåðëÿðèíäÿ ðàñò ýÿëìÿê ìöìêöíäöð. Òîíè Êðåãã áþéöê, ìîíóìåíòàë êîìïîçèñèéàëàðûí ìöÿëëèôèäèð. Îíóí áöðöíú, ìÿðìÿð, àüàú, ïîëàä, ïëàñòèê, êåðàìèêà, ÷èíè âÿ øöøÿäÿí ùàçûðëàíìûø ùåéêÿëëÿðè éàëíûç ìóçåéëÿðè äåéèë, ùÿì÷èíèí Ëîíäîí, Ëèâåðïóë, Áàçåë, Âéàíà, Äöññåëäîðô, Âàøèíãòîí, Íéó-Éîðê, Àòëàíòà, Ñòîêùîëì âÿ äèýÿð øÿùÿðëÿðèí êö÷ÿ âÿ ìåéäàíëàðûíû, êîðïîðàñèéà âÿ áàíêëàðûí áèíàëàðûíû áÿçÿéèð. Ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿ 350-äÿí àðòûã ôÿðäè ñÿðýèñè òÿøêèë îëóíàí Òîíè Êðåãã 1988-úè èëäÿ ìöàñèð èíúÿñÿíÿò ñàùÿñèíäÿ ìÿøùóð Òþðíåð ìöêàôàòûíà, 2007-úè èëäÿ èñÿ Éàïîíèéàíûí Èìïåðàòîð ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëöá. Âàøèíãòîíäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ÀÁØ-ûí “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòû èëÿ áèðýÿ ëàéèùÿñèíèí òÿãäèìàòû îëóá Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó Àçÿðáàéúàíäàêû ýåíèøìèãéàñëû âÿ ÷îõøàõÿëè ôÿàëèééÿòè èëÿ ïàðàëåë îëàðàã, àðòûã íå÷ÿ èëäèð êè, áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ ãóðóëàí òÿðÿôäàøëûüû èíêèøàô åòäèðÿðÿê ìöõòÿëèô õàðàêòåðëè ëàéèùÿëÿð ðåàëëàøäûðûð âÿ áåëÿ òÿøÿááöñëÿðèí ÿùàòÿ äàèðÿñè ýåòäèêúÿ äàùà äà àðòûð. Þòÿí èëäÿí åòèáàðÿí ÀÁØ-ûí Ìåðèëåíä øòàòûíûí Ìîíòãîìåðè äàèðÿñèíäÿ éåðëÿøÿí âÿ úèääè ôèçèêè âÿ ÿãëè ãöñóðëó óøàãëàðûí òÿùñèë àëäûãëàðû ìÿêòÿáëÿðÿ éþíÿëìèø õåéðèééÿ ëàéèùÿñèíÿ ÿëàâÿ îëàðàã úàðè èëäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó òÿðÿôèíäÿí Áèðëÿøìèø Øòàòëàðäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí áÿçè ñîñèàë âÿ õåéðèééÿ éþíöìëö ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðû èëÿ áèðýÿ ÿìÿêäàøëûã ëàéèùÿëÿðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð. Áåëÿ ëàéèùÿëÿðäÿí áèðè äÿ ÀÁØ-ûí “Óðáàí Àëëèàíúå” (Øÿùÿð Àëéàíñû) òÿøêèëàòû èëÿ ãóðóëìóø ÿìÿêäàøëûüà ÿñàñëàíûð êè, áó òÿøêèëàòûí ÿñàñ ìÿãñÿäè àëè òÿùñèëëÿðèíè éåíèúÿ òàìàìëàìûø ýÿíúëÿðÿ ïåøÿ ùÿéàòûíà àïàðàí éîëäà òÿëèì âÿ òÿúðöáÿëÿð âàñèòÿñèëÿ äÿñòÿê îëìàãäûð. Áó ëàéèùÿéÿ áàøëàíûëìàñû ìöíàñèáÿòèëÿ “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòûíûí Âàøèíãòîíäàêû îôèñèíäÿ òÿäáèð êå÷èðèëèá. Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ÀÁØ öçðÿ íöìàéÿíäÿñè Úÿìèëÿ Ïàøàéåâà-Ñåéèäçàäÿ Ôîíäóí ìÿãñÿä âÿ ìÿðàìëàðûíäàí ñþùáÿò à÷ûá âÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí ðÿùáÿðëèê åòäèéè áó ãóðóìóí èëäÿí-èëÿ àðòàí ôÿàëèééÿòè âÿ ÿëäÿ îëóíìóø íàèëèééÿòëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá. Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí òÿùñèëÿ àéûðäûüû äèããÿò âÿ ýÿíúëÿðÿ ýþñòÿðäèéè ãàéüûíû õöñóñè âóðüóëàéàí Ú.Ïàøàéåâà-Ñåéèäçàäÿ áó ìÿíàäà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó âÿ “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòûíûí îõøàð úÿùÿòëÿðÿ ìàëèê îëäóüóíó áèëäèðèá. “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòû èëÿ áèðýÿ ëàéèùÿäÿí äàíûøàí Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ÀÁØ öçðÿ íöìàéÿíäÿñè áó ëàéèùÿíèí èëê èøòèðàê÷ûëàðûíûí ñå÷èìèíèí 8 Ìàðò - Áåéíÿëõàëã Ãàäûíëàð Ýöíö ÿðÿôÿñèíÿ òÿñàäöô åòäèéèíè âÿ áó ìöíàñèáÿòëÿ Ôîíäóí äÿñòÿéè èëÿ èø òÿúðöáÿñè êå÷ÿúÿê áèðèíúè ö÷ èøòèðàê÷ûíûí ëàéèùÿéÿ ìöðàúèÿò åòìèø ýÿíú ãûçëàð àðàñûíäàí ñå÷èëäèéèíè ñþéëÿéèá. Ñîíðà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ôÿàëèééÿòèíè ÿêñ åäÿí ôèëì íöìàéèø åòäèðèëèá. Àçÿðáàéúàíûí ÀÁØ-äàêû ñÿôèðè Åëèí Ñöëåéìàíîâ Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ôÿàëèééÿòè, ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿð âÿ ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàð áàðÿäÿ äàíûøûá. Î, Ôîíäóí ÷îõñàéëû ëàéèùÿëÿðè àðàñûíäà ãàäûíëàðûí úÿìèééÿòäÿêè ìþâãåéèíèí ýöúëÿíìÿñèíÿ éþíÿëìèø ôÿàëèééÿòèíè þíÿ ÷ÿêÿðÿê, Ïàêèñòàíäà èíøà åäèëìèø ãûçëàð ìÿêòÿáèíè ìèñàë ýþñòÿðèá, åëÿúÿ äÿ “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòû èëÿ áèðýÿ ëàéèùÿäÿí áÿùðÿëÿíÿúÿê áèðèíúè ö÷ ýÿíúèí ìÿùç ãûçëàð îëìàñûíûí òÿñàäöôè õàðàêòåð äàøûìàäûüûíû ñþéëÿìèøäèð. Å.Ñöëåéìàíîâ, ùÿì÷èíèí áèðýÿ ëàéèùÿíèí õàëãëàðûìûç àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åòäèéèíè áèëäèðèá. “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòûíûí èäàðÿ ùåéÿòèíèí ðÿùáÿðè Ìàðè Çèåíòñ, ïðåçèäåíò Èøóàíà Ñìèò âÿ ñòðàòåæè òÿðÿôäàøëûã öçðÿ äèðåêòîðó Ìåãàí Âóäáåðè ÷ûõûø åäÿðÿê ãóðóìóí ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðè ùàããûíäà äàíûøûá, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäó èëÿ ÿìÿêäàøëûãäàí ìÿìíóíëóãëàðûíû áèëäèðèá âÿ áó ÿìÿêäàøëûüûí óüóðëó îëàúàüûíà èíàíäûãëàðûíû ñþéëÿéèáëÿð. Äàùà ñîíðà òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðû “Óðáàí Àëëèàíúå” òÿøêèëàòû ùàããûíäà ôèëìÿ áàõûáëàð. Îìáóäñìàí 31 ìàðò - Àçÿðáàéúàíëûëàðûí Ñîéãûðûìû Ýöíö èëÿ ÿëàãÿäàð áÿéàíàò éàéûá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí èíñàí ùöãóãëàðû öçðÿ ìöâÿêêèëè Åëìèðà Ñöëåéìàíîâà 31 ìàðò - Àçÿðáàéúàíëûëàðûí Ñîéãûðûìû Ýöíö èëÿ ÿëàãÿäàð áÿéàíàò éàéûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áÿéàíàò ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáèíÿ, îíóí ìöàâèíèíÿ, òÿøêèëàòûí èíñàí ùöãóãëàðû öçðÿ àëè êîìèññàðûíà, Àâðîïà Êîìèññèéàñûíà, Àâðîïà Øóðàñûíà, ÀÒßÒ-ÿ, Áåéíÿëõàëã âÿ Àâðîïà Îìáóäñìàíëàð èíñòèòóòëàðûíà, Àñèéà Îìáóäñìàíëàð Àññîñèàñèéàñûíà, Áåéíÿëõàëã Ñöëù Áöðîñóíà, Óíèâåðñàë Ñöëù Ôåäåðàñèéàñûíà, ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèí îìáóäñìàíëàðûíà, Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè þëêÿëÿðäÿêè, õàðèúè äþâëÿòëÿðèí ðåñïóáëèêàìûçäàêû ñÿôèðëèêëÿðèíÿ âÿ Àçÿðáàéúàíûí äèàñïîð òÿøêèëàòëàðûíà öíâàíëàíûá. Áÿéàíàòäà åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðèíèí âÿ îíëàðûí ùàâàäàðëàðûíûí ñîí èêè ÿñðäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ìÿãñÿäéþíëö øÿêèëäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ñîéãûðûìû, åòíèê òÿìèçëÿìÿ âÿ äåïîðòàñèéà ñèéàñÿòè íÿòèúÿñèíäÿ õàëãûìûçûí àüûð ìÿøÿããÿòëÿðëÿ öçëÿøäèéè, ñîéäàøëàðûìûçûí èíñàí ùöãóãëàðûíûí êîáóäúàñûíà, êöòëÿâè ñóðÿòäÿ ïîçóëäóüó äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá. Áó ìÿíôóð ñèéàñÿòèí ìÿãñÿäè àçÿðáàéúàíëûëàðû þç òàðèõè òîðïàãëàðûíäàí ãîâìàã, áó ÿðàçèëÿðäÿ åðìÿíè òàðèõ÷èëÿðèíèí âÿ èäåîëîãëàðûíûí óéäóðäóãëàðû “áþéöê Åðìÿíèñòàí” äþâëÿòè éàðàòìàã îëäóüó ãåéä åäèëèá. Áèëäèðèëèá êè, ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿí áàøëàéàðàã òàðèõè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðû îëàí Ãàðàáàüà, Çÿíýÿçóðà, Èðÿâàí ãóáåðíèéàñûíà, Íàõ÷ûâàíà âÿ äèýÿð áþëýÿëÿðÿ Èðàí âÿ Òöðêèéÿäÿí ìèíëÿðëÿ åðìÿíè àèëÿñè êþ÷öðöëöá. Åðìÿíèñòàí 1988-úè èëäÿí áàøëàäûüû íþâáÿòè òÿúàâöç íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü áþëýÿñèíè, åëÿúÿ äÿ îíà áèòèøèê éåääè ðàéîíó èøüàë åäèá, áåëÿëèêëÿ, þëêÿìèçèí 20 ôàèç ÿðàçèñè çÿáò îëóíóá, éöç ìèíëÿðëÿ ñîéäàøûìûç ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöí âÿçèééÿòèíÿ äöøöá. Åðìÿíèëÿðèí àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ñîéãûðûìû âÿ äåïîðòàñèéà ñèéàñÿòè 1918-1920úè èëëÿðäÿ õöñóñÿí ýåíèøëÿíèá âÿ îíëàðûí Àçÿðáàéúàíäà òþðÿòäèêëÿðè ìèëëè ãûðüûíëà áàüëû òàðèõè ñÿíÿäëÿðäÿêè ôàêòëàð Øàìàõûäà, Ãóáàäà, Ìóüàíäà, Çÿíýÿçóð ãÿçàñûíäà, Ãàðàáàüäà, Èðÿâàí ãóáåðíèéàñûíäà âÿ äèýÿð ÿðàçèëÿðäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðûí àìàíñûçëûãëà ãÿòëÿ éåòèðèëäèéèíè, øÿùÿð âÿ êÿíäëÿðèí òàëàí åäèëÿðÿê äàüûäûëäûüûíû ñöáóò åäèð. Ãåéä îëóíóá êè, áó ãàíëû ôàúèÿëÿðèí äàùà äÿùøÿòëèñè 1918-úè èë ìàðòûí 31-äÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû òþðÿäèëìèø ñîéãûðûìû ùàäèñÿëÿðèäèð. Ùÿìèí èë ìàðòûí 30-äà åðìÿíè-áîëøåâèê áèðëÿøìÿëÿðèíèí Áàêûíû ýÿìèëÿðäÿí éàéëûì àòÿøèíÿ òóòìàñû èëÿ áàøëàíàí ùàäèñÿ- ëÿðèí àðäûíúà ìàðòûí 31-äÿ âÿ àïðåëèí 1-2-äÿ ãûðüûíëàð êöòëÿâè øÿêèë àëûá, ñèëàùëàíìûø åðìÿíè ÿñýÿðëÿðè äèíú ÿùàëèíè àìàíñûçúàñûíà ãÿòëÿ éåòèðèáëÿð. Ãûðüûíëàðûí äàâàì åòäèéè äþâðäÿ Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ îí ìèíëÿðëÿ ñîéäàøûìûç, î úöìëÿäÿí Áàêûäà âÿ ÿòðàô êÿíäëÿðäÿ 30 ìèíÿ éàõûí àçÿðáàéúàíëû ãÿääàðëûãëà þëäöðöëöá, ìÿñúèäëÿð, ìÿêòÿá áèíàëàðû éàíäûðûëûá. Ìàðò ùàäèñÿëÿðè çàìàíû åðìÿíèëÿð áèð ÷îõ ãÿäèì áèíàëàðû, î úöìëÿäÿí çèéàðÿòýàùëàðû, Úöìÿ âÿ Òÿçÿïèð ìÿñúèäëÿðèíè, äöíéà ìåìàðëûüûíûí èíúèëÿðèíäÿí ñàéûëàí Èñìàèëèééÿ áèíàñûíû òîï àòÿøèíÿ òóòàðàã äàüûäûáëàð. Òÿêúÿ Ãóáà ãÿçàñûíäà åðìÿíè ùÿðáè ùèññÿëÿðè 122 êÿíäè éàíäûðûá, 60 êèøè, ãàäûí âÿ óøàüû ãÿòëÿ éåòèðèá, 53 íÿôÿð èñÿ éàðàëàíûá. Ñîí âàõòëàð Ãóáàäà 1918-úè èë ùàäèñÿëÿðè çàìàíû åðìÿíèëÿðèí òþðÿòäèêëÿðè êöòëÿâè èíñàí ãÿòëëÿðèíè àøêàðëàéàí ôàêòëàð öçÿ ÷ûõàðûëûá. Òàïûëìûø ñàéñûç-ùåñàáñûç èíñàí ñöìöêëÿðè áó ãûðüûíëàð çàìàíû åðìÿíè âàíäàëèçìèíè òÿñäèãëÿéÿí ÿéàíè äÿëèëëÿðäèð. Áó ÿðàçèäÿ ìèíëÿðëÿ èíñàíûí ãÿòëÿ éåòèðèëìÿñèíèí ñöáóòó âÿ îíëàðûí õàòèðÿñèíÿ åùòèðàì ÿëàìÿòè îëàðàã ùàçûðäà Ãóáà Ñîéãûðûìû Ìóçåéè éàðàäûëìàãäàäûð. Áÿéàíàòäà âóðüóëàíûá êè, áåéíÿëõàëã ùöãóãà ýþðÿ, ñîéãûðûìû ÿí àüûð áåéíÿëõàëã úèíàéÿò îëìàãëà, ñöëù âÿ áÿøÿðèééÿòèí òÿùëöêÿñèçëèéè ÿëåéùèíÿ éþíÿëÿí òÿúàâöç, èíñàíëûã ÿëåéùèíÿ, ìöùàðèáÿ âÿ áåéíÿëõàëã òåððîðèçì êèìè úèíàéÿòëÿð ãðóïóíà àèä åäèëèð. Ñîéãûðûìû úèíàéÿòèíèí ùöãóãè ÿñàñû ÁÌÒ Áàø Ìÿúëèñèíèí 1948-úè èë 9 äåêàáð òàðèõëè ãÿòíàìÿñè èëÿ ãÿáóë åäèëìèø “Ñîéãûðûìû úèíàéÿòèíèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû âÿ úÿçàëàíäûðûëìàñû ùàããûíäà” Êîíâåíñèéà èëÿ ìöÿééÿí îëóíóá. Êîíâåíñèéàéà ýþðÿ, ñîéãûðûìû ùÿð ùàíñû ìèëëè, åòíèê, èðãè, éàõóä äèíè ãðóïó òàì âÿ éà ãèñìÿí ìÿùâ åòìÿê ìÿãñÿäèëÿ òþðÿäèëÿí ùÿðÿêÿòëÿðäèð. Èíñàíëûã ÿëåéùèíÿ úèíàéÿòèí òÿðêèá ùèññÿñèíè òÿøêèë åäÿí âÿ áó ñÿíÿääÿ ýþñòÿðèëÿí ÿìÿëëÿðäÿí ùÿð áèðè 1918-úè èëèí ìàðò ùàäèñÿëÿðè çàìàíû åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû òþðÿäèëèá âÿ ùöãóãè áàõûìäàí ñîéãûðûìû êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿëèäèð. Åðìÿíèñòàí èíäè äÿ äöíéàíûí íàäèð þëêÿëÿðèíäÿíäèð êè, òåððîðó þç äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí òÿðêèá ùèññÿñèíÿ ÷åâèðèá. 1918-úè èë ìàðò ãûðüûíëàðû âÿ òþðÿäèëìèø äèýÿð ñîéãûðûìëàðû çàìàíû éöç ìèíëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëûíûí ãàòèëè îëìóø øÿõñëÿð áó ýöí Åðìÿíèñòàíäà ìèëëè ãÿùðÿìàí ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëäèëèá, îíëàðûí õàòèðÿñèíÿ àáèäÿ-êîìïëåêñëÿð óúàëäûëûá. Ãåéä åäèëèá êè, çÿáò îëóíìóø Äàüëûã Ãàðàáàü âÿ ÿòðàô ðàéîíëàð Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíèí àéðûëìàç òÿðêèá ùèññÿñèäèð. ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñû Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø òîðïàãëàðûíûí ãåéä-øÿðòñèç àçàä åäèëìÿñè áàðÿäÿ äþðä ãÿòíàìÿ, ÁÌÒ Áàø Ìÿúëèñè “Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèíäÿ âÿçèééÿò” àäëû 2008-úè èë 14 ìàðò òàðèõëè ãÿòíàìÿ, Àâðîïà Øóðàñûíûí Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñû Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíèí åðìÿíè ùÿðáè ãöââÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí èøüàë åäèëäèéèíè âÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ðåýèîíóíóí ñåïàðàò÷û ãöââÿëÿð òÿðÿôèíäÿí èäàðÿ îëóíìàñûíû òÿñäèã åäÿí 1416 âÿ 1690 ñàéëû ãÿòíàìÿ âÿ òþâñèéÿ ãÿáóë åòñÿ äÿ, Åðìÿíèñòàí áóíëàðû ùÿëÿ äÿ éåðèíÿ éåòèðìèð. Ùàëáóêè áó ãÿòíàìÿëÿðäÿ Åðìÿíèñòàí èøüàë÷û äþâëÿò êèìè òàíûíûá, áèðìÿíàëû îëàðàã Åðìÿíèñòàíäàí þç ùÿðáè ãöââÿëÿðèíè èøüàë åòäèéè Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíäÿí ÷ûõàðìàñû, áèð ìèëéîí àçÿðáàéúàíëû ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíöí þç äîüìà òîðïàãëàðûíà ãàéûòìàñûíà èìêàí éàðàòìàñû òÿëÿá îëóíóá. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí “Àçÿðáàéúàíëûëàðûí ñîéãûðûìû ùàããûíäà” 1998-úè 26 ìàðò òàðèõëè Ôÿðìàíûíäà áó ùàäèñÿëÿðÿ ñèéàñè ãèéìÿò âåðèëèá âÿ àçÿðáàéúàíëûëàðûí åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí ñîéãûðûìûíà ìÿðóç ãàëäûãëàðû èëê äÿôÿ ðÿñìè ñóðÿòäÿ áÿéàí îëóíóá. Àðòûã îí áåø èëäèð êè, ìàðòûí 31-è Àçÿðáàéúàíëûëàðûí Ñîéãûðûìû Ýöíö êèìè ùÿð èë äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ ãåéä åäèëèð. Àçÿðáàéúàí òÿðÿôè áó ìöíàãèøÿíèí ñöëù éîëó èëÿ ùÿëëèíÿ äàèì ñÿé ýþñòÿðèð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ÿðàçè áöòþâëöéöìöçöí âÿ ñóâåðåíëèéèìèçèí áÿðïàñûíà, ñîéãûðûìûíû ùÿéàòà êå÷èðÿíëÿðèí, èíñàíëàð âÿ õàëãëàð àðàñûíäà íèôàã âÿ äöøìÿí÷èëèê ñàëàíëàðûí èôøàñûíà íàèë îëàúàüûìûçû äÿôÿëÿðëÿ áÿéàí åäèá. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, Àâðîïà Èòòèôàãû Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëèíäÿ, õöñóñèëÿ òÿðÿôëÿð àðàñûíäà åòèìàäûí ãóðóëìàñû ñàùÿñèíäÿ äàùà ôÿàë èøòèðàê åòìÿê èñòÿéèíè äÿôÿëÿðëÿ áÿéàí åäèá. 2012-úè èëäÿ ÀÁØ-ûí Íéó-Éîðê øòàòûíûí ñåíàòû, þòÿí èëèí ìàðòûíäà èñÿ Íéó-Úåðñè øòàòûíûí Áàø Àññàìáëåéàñû 31 ìàðò - àçÿðáàéúàíëûëàðûí ñîéãûðûìûíû òàíûéàí ãÿòíàìÿëÿð ãÿáóë åäèáëÿð. Áÿéàíàòäà ãåéä îëóíóá êè, íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ìÿëóì ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíÿ éþíÿëìèø ñÿéëÿðè èêèëè ñòàíäàðòëàðà éîë âåðìÿäÿí, áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìàëàðû âÿ ïðèíñèïëÿðèíÿ òàì óéüóí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿëèäèð. Èøüàë÷û äþâëÿò îëàí Åðìÿíèñòàí ÿðàçè èääèàëàðûíäàí ÿë ÷ÿêÿðÿê, ìöíàãèøÿ èëÿ áàüëû ãÿáóë åäèëìèø áåéíÿëõàëã ñÿíÿäëÿðèí ìöääÿàëàðûíû éåðèíÿ éåòèðìÿëè, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö òàì áÿðïà åäèëìÿëè, àçÿðáàéúàíëû ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí ïîçóëìóø ùöãóãëàðû áÿðïà åäèëÿðÿê îíëàð þç äîüìà éóðäëàðûíà ãàéûòìàëû, ÿñèð âÿ ýèðîâëàð àçàä îëóíìàëûäûð. Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: “Ìöñàâàò” ãóðóëòàé éîõ, øîó êå÷èðìÿê èñòÿéèð “Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû, ÿñëèíäÿ, éåð èñòÿìèð, ãóðóëòàéäàí øîó äöçÿëòìÿê èñòÿéèð. Áèð âàõòëàð îíëàð áó øîó ÿñíàñûíäà þç ãóðóëòàéëàðûíû Ýöðúöñòàí, Òöðêèéÿ âÿ áèð ñûðà áàøãà éåðëÿðäÿ êå÷èðòìÿê èñòÿéèðäèëÿð”. Áó ñþçëÿðè Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, ìèëëÿò âÿêèëè Ñèéàâóø Íîâðóçîâ äåéèá. Î áèëäèðèá êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí îíëàðà éåð âåðèëìÿìÿñè èëÿ áàüëû èääèàëàðû ÿñàññûçäûð: “Ùÿð-ùàíñû áèð ñèéàñè ãóðóì òîïëàíòû êå÷èðìÿêäÿí þòðö ÁØÈÙ-ÿ ìöðàúèÿò åäèðñÿ, îíëàðà ìöâàôèã éåð àéðûëûð. Áó éåðëÿðèí îíëàðû ãàíå åäèá-åòìÿìÿñè èñÿ ñèéàñè ïàðòèéàëàðûí þç èøèäèð. “Ìöñàâàò”à äà, éÿãèí êè, éåð àéðûëûá. Ñàäÿúÿ, îíëàð áÿùàíÿ àõòàðûðëàð. ×öíêè, ùàçûðäà øÿõñè ìöëêèééÿòè äÿ àéðû-àéðû ïàðòèéàëàð þçëÿðè ö÷öí èúàðÿéÿ ýþòöðöð. Îíà ýþðÿ äÿ Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíà àéûðäûüû éåð îíëàðû òÿìèí åòìèðñÿ, î çàìàí àéðû-àéðû ìöëêèééÿò÷èëÿðëÿ ìöãàâèëÿ áàüëàéûá, þç òîïëàíòûëàðûíû îðàäà êå÷èðÿ áèëÿðëÿð. ÉÀÏ äà þç ãóðóëòàéûíû ìöãàâèëÿ ÿñàñûíäà ìöÿééÿí âÿñàèò þäÿìÿêëÿ êå÷èðäè. Ìÿíèì ìÿëóìàòûìà ýþðÿ, Èúðà Ùàêèìèééÿòè ùÿð çàìàí Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíà þç òÿäáèðëÿðèí êå÷èðìÿñè ö÷öí áèð íå÷ÿ éåð òÿêëèô åäèá. Àììà ïàðòèéà ñþçöýåäÿí éåðëÿðäÿ òîïëàíòûñûíû êå÷èðòìÿê èñòÿìèð”. Ìèëëÿò âÿêèëè ÿëàâÿ åäèá êè, Èúðà Ùàêèìèééÿòè Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíû òÿäáèð êå÷èðìÿëÿðè ö÷öí éåíÿ äÿ ìöâàôèã éåðëÿðëÿ òÿìèí åäÿúÿê: “Îíà ýþðÿ äÿ Ìóñàâàò Ïàðòèéàñûíûí ìÿùêÿìÿ èääèàñû ãåéðè-ãàíóíèäèð âÿ ùå÷ áèð ùöãóãè ÿñàñû éîõäóð”. “Òöðêèéÿäÿ êå÷èðèëÿí ñå÷êèëÿðèí ýåäèøàòûíû ìöòÿìàäè îëàðàã èçëÿéèðèê” “Ìàðòûí 30-äà Òöðêèéÿäÿ êå÷èðèëÿúÿê ñå÷êèëÿðè ìöøàùèäÿ åòìÿêëÿ áàüëû ÉÀÏ-äà ìöâàôèã ãÿðàð ãÿáóë îëóíàúàã”. Áóíó Ïóáëèêà.Àç-à à÷ûãëàìàñûíäà Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, ìèëëÿò âÿêèëè Ñèéàâóø Íîâðóçîâ áèëäèðèá. Ùàçûðäà ÉÀÏ Ýÿíúëÿð Áèðëèéè íöìàéÿíäÿëÿðèíèí Òöðêèéÿäÿ ñÿôÿðäÿ îëäóãëàðûíû âóðüóëàéàí Ñ.Íîâðóçîâ ÉÀÏ-÷û ýÿíúëÿðèí Òöðêèéÿäÿêè ñå÷êè ïðîñåñèíäÿ èøòèðàê åòäèéèíè ñþéëÿéèá: “Òöðêèéÿäÿ êå÷èðèëÿí ñå÷êèëÿðèí ýåäèøàòûíû ìöòÿìàäè îëàðàã áèç èçëÿéèðèê. Ìàðòûí 30-äà Òöðêèéÿäÿ êå÷èðèëÿúÿê áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðè þíúÿñè âÿçèééÿòè äÿ ìöøàùèäÿ åäèðèê. Áèëèðñèíèç êè, Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû èëÿ Òöðêèéÿíèí ßäàëÿò âÿ Èíêèøàô Ïàðòèéàñû (ÀÊÏ) àðàñûíäà äà ãàðøûëûãëû ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà ìöãàâèëÿ ìþâúóääóð”. “Èíäè Àçÿðáàéúàíäà ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí äóðóìó ÷îõ àúûíàúàãëûäûð” “Èíäè Àçÿðáàéúàíäà ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí äóðóìó ÷îõ àúûíàúàãëûäûð”. Áóíó Ïóáëèêà.Àç-à à÷ûãëàìàñûíäà Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, ìèëëÿò âÿêèëè Ñèéàâóø Íîâðóçîâ áèëäèðèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ñîñèàë áàçàñû âÿ åëåêòîðàòû îëìàéàí, úÿìèééÿò òÿðÿôèíäÿí ãÿáóë åäèëìÿéÿí áèð òÿøêèëàòûí àãèáÿòè áóíäàí éàõøû îëà áèëìÿç. Ñ.Íîâðóçîâ äåéèá: “Ìèëëè øóðà”íûí àéðû-àéðû íöìàéÿíäÿëÿðè, î úöìëÿäÿí Åëäàð Íàìàçîâ ýþðäö êè, áóíëàðûí ìöõàëèôÿòëÿ áàüëû îëàí áöòöí ïðîãíîçëàðû áîøà ÷ûõäû. Îíëàð ýþðäöëÿð êè, ìöõàëèôÿò ùåñàá åòäèêëÿðè òÿøêèëàòëàðûí âÿ øÿõñëÿðèí úÿìèééÿòÿ çÿððÿ ãÿäÿð òÿñèð åòìÿê èìêàíû éîõäóð, îíà ýþðÿ äÿ ùÿð êÿñ þç èøè èëÿ ìÿøüóë îëìàüà áàøëàäû. Âàõòèëÿ “Ìèëëè øóðà” âÿ îíóí êîìèññèéàëàðûíû éàðàòìûøäûëàð, èíäè ùàìûñû äàüûëûá ýåäèá. Öìóìèééÿòëÿ, ñå÷êè ÿðÿôÿñè àëäàäûëàí âÿ éîëäàí ÷ûõàðûëàí àäàìëàð äà Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ âåðäèéè áþéöê äÿñòÿéè ýþðäöëÿð âÿ îðàäàí êÿíàðëàøäûëàð”. 4 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè øàíñû: þëêÿíèí äàâàìëû èíêèøàôû áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ýþçö èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ìàðòûí 19-äà Íîâðóç áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ êå÷èðèëÿí öìóìõàëã øÿíëèéèíäÿêè íèòãèíäÿ äåìèøäèð: “Áèç èãòèñàäè ñàùÿäÿ àïàðäûüûìûç èñëàùàòëàðëà äöíéàíûí àïàðûúû èãòèñàäè ãóðóìëàðûíûí äà éöêñÿê ãèéìÿòëÿðèíÿ ëàéèã îëà áèëìèøèê. Áó ýöí äöíéàíûí àïàðûúû èãòèñàäè ãóðóìó îëàí Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìó Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíû ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëèëèéèíÿ ýþðÿ 39-úó éåðÿ ëàéèã ýþðìöøäöð. Áó, èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ ÿëäÿ åäèëìèø óüóðëàðäûð.” Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí íèòãèíäÿ âóðüóëàíìûø áó ùÿãèãÿò àðòûã áèð ÷îõ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàò âÿ åêñïåðòëÿð òÿðÿôèíäÿí ãåéä åäèëèð. Ýþñòÿðèëèð êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû óüóðëà èíêèøàô åòìÿêäÿäèð âÿ áó èíêèøàôûí òåìïè âÿ èñòèãàìÿòè þëêÿíè áèð ÷îõ ñàùÿëÿðäÿ äöíéà âÿ ðåýèîíàë ëèäåðÿ ÷åâèðìèøäèð. Ìöñòÿãèë åêñïåðòëÿðèí âÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ùàçûðëàäûãëàðû ðÿñìè ùåñàáàòëàðäàí àéäûí îëóð êè, Àçÿðáàéúàí ñöðÿòëÿ äÿéèøèð âÿ ìöàñèðëÿøèð, èíñàíëàðûí ùÿéàò òÿðçè äóðìàäàí éöêñÿëèð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí ðåêòîðó, áèð ñûðà íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí åêñïåðòè, àêàäåìèê Óðõàí ßËßÊÁßÐÎÂÓÍ ÀçÿðÒÀú-ûí ñèôàðèøè èëÿ ùàçûðëàäûüû “Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè øàíñû: þëêÿíèí äàâàìëû èíêèøàôû áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ýþçö èëÿ” ìÿãàëÿñè þëêÿíèí ãàçàíäûüû íàèëèééÿòëÿðèí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñèíÿ ùÿñð åäèëìèøäèð. Àçÿðáàéúàíûí óüóðëàðûíû ñÿúèééÿëÿíäèðÿí âÿ ìÿãàëÿäÿ òÿãäèì îëóíìóø áèð ÷îõ ìÿëóìàòëàð áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ðÿñìè ùåñàáàòëàðûíà ÿñàñëàíûð âÿ èíäèéÿäÿê ìèëëè ìÿòáóàòäà àç èøûãëàíäûðûëàí ìÿñÿëÿëÿðè ÿùàòÿ åäèð. ÀçÿðÒÀú ìÿãàëÿíè òÿãäèì åäèð. Óðõàí ßËßÊÁßÐΠÀçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí ðåêòîðó, àêàäåìèê Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàôûíûí ùàçûðêû ìÿðùÿëÿñèíèí þçÿëëèéè îíäàäûð êè, ñîí èëëÿð õöñóñèëÿ èíòåíñèâëÿøÿí âÿ áöòöí þëêÿ áîéó óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðè, éàðàäûëàí éåíè ñÿíàéå, êÿíä òÿñÿððöôàòû âÿ õèäìÿò ìöÿññèñÿëÿðè ÿí ìöàñèð òåõíîëîýèéàëàðà ÿñàñëàíûð. ×îõ þíÿìëèäèð êè, áó èííîâàòèâ òåõíîëîýèéàëàðûí èøëÿíèëìÿñè âÿ òÿòáèãè éàëíûç èñòåùñàë âÿ õèäìÿò ñàùÿëÿðèíè äåéèë, åéíè çàìàíäà, îëäóãúà áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéàí ïëàíëàøäûðìà âÿ èäàðÿåòìÿ ïðîñåñëÿðèíè äÿ ÿùàòÿ åäèð. Áöòöí áóíëàðûí ÿñàñûíäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè óüóðëó èíêèøàô ñòðàòåýèéàñû, áó èñòèãàìÿòäÿ ãÿáóë åäèëÿí âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ãÿðàðëàð äóðóð. Óçóíìöääÿòëè äàâàìëû èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí òÿëÿáëÿðèíÿ úàâàá âåðÿí èíñàí ïîòåíñèàëûíûí ôîðìàëàøìàñû, þëêÿíèí çÿíýèí òÿáèè åùòèéàòëàðûíäàí îëàí “ãàðà ãûçûëûí” èíñàí êàïèòàëûíà ÷åâðèëìÿñè, óüóðëó òÿðÿããèíèí òöêÿíìÿç ìÿíáÿéè îëàí áó ñÿðâÿòèí ôîðìàëàøäûðûëìàñû âÿ ñÿôÿðáÿð åäèëìÿñè éöêñÿê ùÿäÿôëÿðÿ íàèë îëóíìàñûíûí ÿñàñ àìèëè êèìè ÷ûõûø åäèð. Èííîâàòèâ òÿðÿããèíèí ÿñàñûíû òÿøêèë åäÿí èíñàí ïîòåíñèàëûíûí èíêèøàôûíû òÿìèí åäÿí âÿ áó ïðîñåñèí óüóðëó îëìàñûíû äöíéàäà ãÿáóë îëóíìóø ñòàíäàðòëàðà ýþðÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ö÷ ÿí ÿùÿìèééÿòëè ýþñòÿðèúèëÿðèí òÿùëèëè ÿñàñûíäà ãèéìÿòëÿíäèðèðëÿð. ÁÌÒ, Äöíéà Áàíêû, äèýÿð áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð, íöôóçëó åëìè-àíàëèòèê ìÿðêÿçëÿð áó ýþñòÿðèúèëÿðÿ, èëê íþâáÿäÿ, ÿùàëèíèí ñàüëàì âÿ áèëèêëè îëìàñûíû àèä åäèðëÿð âÿ áó èêè àìèëè óüóðëó èíêèøàôûí ÿñàñ øÿðòëÿðè êèìè äÿéÿðëÿíäèðèðëÿð. Ùåñàá åäèëèð êè, éàëíûç áó èêè èñòèãàìÿòäÿ íàèëèééÿòëÿðÿ ìàëèê îëóíäóüó ùàëäà ùÿð ùàíñû áèð þëêÿíèí ÿùàëèñè ö÷öíúö àìèë îëàí óüóðëó âÿ äàâàìëû èãòèñàäè òÿðÿããèéÿ âÿ áóíëàðûí íÿòèúÿñè êèìè ùÿéàò ñÿâèééÿñèíèí éöêñÿê îëìàñûíà, ñîñèàë ïðîáëåìëÿðèí ëàéèãëè ñÿâèééÿäÿ ùÿëëèíÿ íàèë îëà áèëÿðëÿð. Àçÿðáàéúàíäà áó ñèéàñÿòèí àðäûúûë âÿ ìÿãñÿäéþíëö ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí ìöñáÿò íÿòèúÿëÿðè ýþç ãàáàüûíäàäûð. Þëêÿäÿ ñàüëàì âÿ éöêñÿê áèëèê âÿ áàúàðûüà ìàëèê îëàí éåíè íÿñëèí ôîðìàëàøìàñû âÿ åéíè çàìàíäà ôîðìàëàøìûø íÿñëèí, î úöìëÿäÿí äþâëÿò ãóëëóã÷óëàðû âÿ ìöõòÿëèô ñÿâèééÿëÿðäÿ ãÿðàð ãÿáóë åäÿíëÿðèí éåíèäÿí ùàçûðëàíìàñû, îíëàðûí ôàñèëÿñèç òÿäðèñ âÿ òÿëèìëÿðÿ úÿëá åäèëìÿñè áèëèéÿ ÿñàñëàíàí èíêèøàô ñàùÿñèíäÿ äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí ÿñàñ èñòèãàìÿòèäèð. Áóíà áèð ìèñàë êèìè þëêÿäÿ ñîí èëëÿðäÿ ìèíëÿðëÿ éåíè ìÿêòÿáëÿðèí òèêèëìÿñè âÿ éåíèäÿí ãóðóëìàñûíû, îíëàðûí ìöàñèð òÿäðèñ ïðîãðàìëàðû âÿ àâàäàíëûãëà òÿúùèç åäèëìÿñèíè ýþñòÿðìÿê îëàð. Áó èñòèãàìÿòäÿ ôÿàëèééÿòèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ ùÿì äþâëÿò òÿøêèëàòëàðû, ùÿì äÿ âÿòÿíäàø úÿìèééÿòè ôÿàë èøòèðàê åòìÿêäÿäèðëÿð. Èúòèìàè áèðëèêëÿð àðàñûíäà Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ ñèéàñÿòèíè óüóðëà äàâàì åòäèðÿí âÿ Óëó þíäÿðèí àäûíû äàøûéàí Ôîíäóí ôÿàëèééÿòè õöñóñè ãåéä åäèëìÿëèäèð. Ôîíäóí ïðåçèäåíòè, ÓÍÅÑÚÎ-íóí âÿ ÈÑÅÑÚÎ-íóí õîøìÿðàìëû ñÿôèðè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí ðÿùáÿðëèéè èëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí “Éåíèëÿøÿí Àçÿðáàéúàíà éåíè ìÿêòÿá”, õöñóñè ãàéüûéà åùòèéàúû îëàí ÿùàëè ãðóïëàðûíûí èíêèøàôûíà éþíÿëäèëìèø òÿäáèðëÿð, äèýÿð ìÿãñÿäëè ëàéèùÿëÿð áó èñòèãàìÿòäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ôÿàëèééÿòèí éàëíûç áèð íå÷ÿ íöìóíÿñèäèð. Òÿùñèë èëÿ áÿðàáÿð, þëêÿíèí áöòöí ÿéàëÿòëÿðèíäÿ éàðàäûëìûø âÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ÷îõñàéëû îëèìïèéà êîìïëåêñëÿðè, ñòàäèîíëàð âÿ äèýÿð èäìàí îáéåêòëÿðè, åéíè çàìàíäà, òèáá ñàùÿñèíäÿ õÿñòÿõàíàëàðëà éàíàøû, ñàüëàìëûüûí ãîðóíìàñû ö÷öí äàùà áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéàí ÿí ìöàñèð äèàãíîñòèêà âÿ òèááè-ïðîôèëàêòèê ìöÿññèñÿëÿðèíèí éàðàäûëìàñû âÿ éåíèäÿí ãóðóëìàñû þëêÿäÿ ÿùàëèíèí ñàüëàì âÿ áèëèêëè îëìàñûíà éþíÿëäèëìèø äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí àðäûúûëëûüûíûí âÿ ìÿãñÿäéþíëöëöéöíöí òÿçàùöðöäöð. Áåëÿ áèð øÿðàèòäÿ ñîí îí èëäÿ àäàì áàøûíà öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí (ÖÄÌ) ö÷ äÿôÿäÿí ÷îõ àðòìàñû þëêÿíèí èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí íÿ äÿðÿúÿäÿ óüóðëó îëìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Òÿáèèäèð êè, íÿòèúÿäÿ ÁÌÒ-íèí ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿëÿðèíÿ ýþðÿ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû àðòûã 2010-úó èëäÿí èíñàí ïîòåíñèàëûíûí èíêèøàôû ñàùÿñèíäÿ éöêñÿê íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åäèëìèø þëêÿëÿð ãðóïóíà àèä îëóíìóøäóð. Î çàìàíà ãÿäÿð Àçÿðáàéúàí áó èñòèãàìÿòäÿ îðòà íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åòìèø þëêÿëÿð ãðóïóíà äàõèë èäè. Þëêÿäÿ ãàçàíûëìûø éöêñÿê íàèëèééÿòëÿðèí ÿëäÿ åäèëìÿñèíèí òÿìÿëèíäÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ÿñàñû ãîéóëìóø âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí óüóðëà èíêèøàô åòäèðäèéè èííîâàòèâ èäàðÿåòìÿ òåõíîëîýèéàëàðû äóðóð. Áó òåõíîëîýèéàëàðûí òÿòáèãè íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí äöíéàíûí ÿí ðÿãàáÿòÿäàâàìëû, ñÿìÿðÿëè âÿ ñàáèò èíêèøàô åäÿí äþâëÿòëÿðè àðàñûíäà éåð àëìàãäàäûð, áóíäàí ñîíðà äà êåéôèééÿòëè èãòèñàäè éöêñÿëèøÿ íàèë îëìàüû âÿ âÿòÿíäàøëàð ö÷öí äàùà éöêñÿê ùÿéàò ñòàíäàðòëàðû òÿìèí åòìÿéè ùÿäÿôëÿéèð. Áó ìÿãñÿäëÿðÿ íàèë îëìàã ö÷öí àðòûã þçöíÿìÿõñóñ èíêèøàô ìîäåëè îðòàéà ãîéóëóá. Ùÿìèí ìîäåë èëê íþâáÿäÿ úÿìèééÿòèí áàøëûúà èäåéàñû - äàèì éåíèëÿøÿí èíòåëëåêòóàë èäàðÿåòìÿéÿ ÿñàñëàíàí úÿìèééÿòèí ôîðìàëàøäûðûëìàñû èäåéàñûíà êþêëÿíèá. Äàíûëìàç ôàêòäûð êè, åëìè áèëèêëÿð ýÿëÿúÿéèí à÷àðû, òåõíîëîýèéàëàð èñÿ èãòèñàäè òÿðÿããèíèí ùÿðÿêÿòâåðèúè ãöââÿñèäèð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ñÿìÿðÿëè äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéèíèí òÿìÿëèíäÿ äÿ ìÿùç åëì âÿ òåõíîëîýèéàëàð, áèëèê èãòèñàäèééàòû, åëìòóòóìëó èñòåùñàëûí ùÿâÿñëÿíäèðèëìÿñè, åéíè çàìàíäà, ðÿãàáÿòÿäàâàìëû åëìè-èíòåëëåêòóàë èíñàí ïîòåíñèàëûíûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, áèð ñþçëÿ, èííîâàòèâ ìîäåðíëÿøìÿéÿ òðàíñôîðìàñèéà àìèëè äàéàíûð. Èíêèøàô âåêòîðóíó òÿêìèëëÿøäèðÿí, ùÿãèãè “èííîâàòèâ ñû÷ðàéûø” ýåð÷ÿêëÿøäèðÿí Àçÿðáàéúàíûí ÿí áþéöê òàðèõè øàíñû ñöêàíû àðõàñûíäà þëêÿíèí ïðèîðèòåòëÿðèíè ùÿð áèð çàìàí êÿñèéèíäÿ äöçýöí ñûðàëàéà áèëÿí, ñþçöýåäÿí “èííîâàòèâ ñû÷ðàéûø” ö÷öí âàúèá âàñèòÿ ðîëóíó îéíàéàí äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíû ìèëëè ñÿâèééÿéÿ ãàëäûðìàüà, îíëàðûí èúðàñûíäà âÿòÿíäàø úÿìèééÿòèíèí âÿ ôÿðäè ñåêòîðóí ôÿàë èøòèðàêûíà ìöâÿôôÿã îëàí, ìèëëè ïðîãðàìëàðû ãëîáàë ìàðàãëàðà âÿ öìóìáÿøÿðè ïðèîðèòåòëÿðÿ óéüóí ïëàíëàøäûðàí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ êèìè áèð ëèäåðèí äóðìàñûíäàäûð. Áåëÿ éàíàøìà þëêÿíèí ãûñà ìöääÿòäÿ ñöðÿòëè èíêèøàôûíû òÿìèí åòìèøäèð âÿ ÿëäÿ îëóíìóø íàèëèééÿòëÿð àðòûã áèð ÷îõ íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí ùàçûðëàíìûø ðÿñìè ùåñàáàòëàðäà þç ÿêñèíè òàïìûøäûð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Þçöíöí äÿ äÿôÿëÿðëÿ âóðüóëàäûüû êèìè, Àçÿðáàéúàíäà ñèñòåìëè âÿ àðäûúûë èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ þòÿí èëëÿðäÿ èãòèñàäèééàòûí âÿ èúòèìàè ùÿéàòûí áöòöí ñàùÿëÿðèíäÿ ìöùöì ìÿãñÿäëÿðÿ íàèë îëóíóá, þëêÿ êåéôèééÿòúÿ éåíè ìîäåðíëÿøìÿ ìÿðùÿëÿñèíÿ ãÿäÿì ãîéóá. Áó ìÿðùÿëÿíèí áàøëûúà ïðèîðèòåòëÿðè ÷îõøàõÿëè, ñÿìÿðÿëè âÿ èííîâàòèâ èãòèñàäèééàòûí ôîðìàëàøìàñûíà ÿñàñëàíàðàã ñîñèàë ñàùÿäÿ þíëÿ- Àçÿðáàéúàí ö÷öí áó ýþñòÿðèúè áåééèúè èíêèøàô òðåíäèíèí òÿìèí îëóíìàñû, íÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí ùåñàáëàíûá. ÿùàëèíèí ðèôàùûíûí ãàáàãúûë áåéíÿëõàëã Äöíéà Áàíêû òÿðÿôèíäÿí éàéûëàí ìÿëóñòàíäàðòëàðà ÷àòäûðûëìàñûäûð. ìàòëàðà âÿ äÿðú åäèëìèø ðÿñìè ùåñàáàòëàÀçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëè èíêèøàôûíäà ðà ÿñàñÿí, áèçèì þëêÿäÿ ìèãäàðúà ùÿð 1 Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíêèëîãðàì íåôòäÿ îëàí åíåðæèíèí èñòèôàäÿñè äÿí èðÿëè ñöðöëìöø âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì íÿòèúÿñèíäÿ 2011-úè èëäÿ äÿéÿðè 7,22 ÀÁØ ßëèéåâèí óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðäèéè íåôò ñòðàäîëëàðû îëàí ìÿùñóë èñòåùñàë îëóíóá âÿ òåýèéàñû õöñóñè ÿùÿìèééÿò äàøûéûð. Áåééàõóä õèäìÿò ýþñòÿðèëèá. Î äà ãåéä åäèëíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ðÿñìè ìÿëóìàòëàðûíà ìÿëèäèð êè, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ùåñàÿñàñÿí, 1994-úö èëäÿ “ßñðèí ìöãàâèëÿáàòëàðû áèð ãàéäà îëàðàã ýåúèêèð âÿ áó âÿñè”íèí èìçàëàíìàñûíäàí ñîíðà þëêÿäÿ çèééÿò èñÿ ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèí ìÿëóìàòëàðûàäàìáàøûíà äöøÿí öìóìè äàõèëè ìÿùñóë, íûí òîïëàíìàñû âÿ òÿùëèëè ö÷öí òÿëÿá îëóàëûúûëûã ãàáèëèééÿòè ïàðèòåòè íÿçÿðÿ àëûííàí çàìàí èëÿ ÿëàãÿäàðäûð. Áó ñÿáÿáäÿí ìàãëà, 1995-úè èëäÿêè 250 ÀÁØ äîëëàðûíÀçÿðáàéúàí ö÷öí 2011-úè èëè õàðàêòåðèçÿ äàí Äöíéà Áàíêû òÿðÿôèíäÿí äÿðú åäèëìèø åäÿí ðÿãÿìëÿð ñîí ìÿëóìàòëàðà àèääèð âÿ ñîí ìÿëóìàòëàðà ýþðÿ, 10 900 ÀÁØ äîëëà2013-úö èëèí ñîíóíäà äÿðú åäèëèá. Íÿçÿðÿ ðûíàäÿê àðòûá âÿ ùÿìèí òÿøêèëàòûí ïðîãíîçàëûíñà êè, Äöíéà Áàíêûíûí ðÿñìè ùåñàëàðûíà ýþðÿ, éåíÿ äÿ àðòìàëûäûð. Áó, îëäóãáàòëàðûíäà Àçÿðáàéúàí ö÷öí áó ðÿãÿì úà éöêñÿê ýþñòÿðèúèäèð âÿ íåôò ñàùÿñèíäÿ 2004-úö èëäÿ éàëíûç 2,26 ÀÁØ äîëëàðû òÿøÿëäÿ åäèëìèø íÿòèúÿëÿðÿ ÿñàñëàíàðàã èãòèêèë åäèðäè, àéäûí îëóð êè, þëêÿäÿ ãûñà áèð ñàäèééàòäà ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí ïàéûíûí ìöääÿòäÿ áó ýþñòÿðèúè 3 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòäàèì àðòìàñûíûí ïàðëàã òÿçàùöðöäöð. ×îõ ìûøäûð (Øÿêèë 1). Øÿêèë 1-äÿ ìöãàéèñÿ þíÿìëèäèð êè, áó êÿìèééÿò àðòûìû êåéôèééÿò ö÷öí Àçÿðáàéúàíëà éàíàøû, áó ýþñòÿðèúè àðòûìû èëÿ ìöøàéèÿò îëóíóð. Ùàçûðäà ìîäöíéà ö÷öí äÿ òÿãäèì åäèëìèøäèð. Øÿêèëäåðíëÿøìÿíèí èãòèñàäè áàçèñèíè ôîðìàëàøäÿí ýþðöíäöéö êèìè, ÿýÿð 2004-úö èëäÿ äûðàí Àçÿðáàéúàí ñóâåðåí äþâëÿò êèìè, äàâàìëû èíêèøàôûí âàúèá øÿðòè îëàí áó ýþñàðòûã éåíè òàðèõè âÿ èãòèñàäè øÿðàèòäÿ èãòèñàòÿðèúè áèçèì þëêÿäÿ äöíéàíûí îðòà ýþñòÿðèäèééàòûí èíêèøàôû ïðîáëåìëÿðèíè ùÿëë åäèð, úèëÿðèíäÿí 2 äÿôÿäÿí ÷îõ ýåðèäÿ èäèñÿ, àðïðèíñèïèàë áàõûìäàí éåíè îëàí, èãòèñàäè òûã 2009-úó èëäÿ þëêÿ îðòà äöíéà ýþñòÿðèñÿðáÿñòëèéÿ, äöíéà òÿñÿððöôàò ñèñòåìèíÿ úèëÿðèíè öñòÿëÿäè âÿ ùàçûðäà áó ôÿðã ùÿð èë èíòåãðàñèéàéà éþíÿëìèø èãòèñàäèééàò ãóÀçÿðáàéúàíûí õåéðèíÿ àðòìàãäàäûð. ðóð. Þëêÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí óüóðëó èãòèñàäè øàõÿëÿíäèðìÿ ñèéàñÿòèíèí ïðèîðèòåòëÿðè èííîâàòèâ ìÿùñóëëàðûí èñòåùñàëû âÿ áó ïðîñåñäÿ áÿðïàîëóíàí òÿáèè åùòèéàòëàðûí èñòèôàäÿñèäèð. Ìöõòÿëèô áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ðÿñìè ùåñàáëàìàëàðûíà ýþðÿ, áó ýöí Àçÿðáàéúàí áÿçè ñàùÿëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí ÕÕÛ ÿñðèí ÿñàñ ïðèîðèòåòè îëàí èãòèñàäè âÿ ñîñèàë èíêèøàôûí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ èäàðÿ åäèëìÿñèíèí áèð ñûðà èñòèãàìÿò- Øÿêèë 1. Àçÿðáàéúàí âÿ äöíéàäà ìèãäàðúà 1 êã íåôòäÿ îëàí åíåðæè ùåñàáûíà èñòåùñàë åäèëìèø ÖÄÌ-èí äÿéÿðè, ÀÁØ äîëëàðû ëÿðèíäÿ éöêñÿê íÿòèúÿëÿð âÿ ÀÃÏ (Àëûúûëûã ãàáèëèééÿòè ïàðèòåòè) èëÿ (Ìÿíáÿ: Wîðëä Äåâåÿëäÿ åòìèø áèð ñûðà Àâðîïà ëîïìåíò Ûíäèúàòîðñ & Ýëîáàë Äåâåëîïìåíò Ôèíàíúå, Wîðëäþâëÿòëÿðèíè áåëÿ ýåðèäÿ äáàíê.îðý/äàòà, 2013) ãîéóð. Ãåéä åäèëäèéè êèìè, Äöíéà Áàíêû òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èáó óüóðëàð äöíéàíûí áàøëûúà ïðèîðèòåòè ñàðèëìèø òÿùëèëëÿð âÿ îíëàðûí ÿñàñûíäà ùàçûðéûëàí ÷àüäàø íÿñèëëÿðèí ðèôàùûíû òÿìèí ëàíìûø ðÿñìè ùåñàáàòëàðäà Àçÿðáàéúàíëà åäÿí âÿ ýÿëÿúÿê íÿñèëëÿðèí èíêèøàô èìêàíéàíàøû, äöíéàíûí äèýÿð, î úöìëÿäÿí íåôò ëàðûíû ìÿùäóäëàøäûðìàéàí äàâàìëû èíêèâÿ ãàç èõðàú åäÿí þëêÿëÿðèíèí äÿ ýþñòÿðèøàôûí ïëàíëàøäûðûëìàñûíà âÿ èäàðÿ åäèëìÿúèëÿðè òÿãäèì îëóíóð. Øÿêèë 2-äÿ ìöãàéèñÿ ñèíÿ àèääèð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíö÷öí äàâàìëû èíêèøàôû ñÿúèééÿëÿíäèðÿí áó äà áó èñòèãàìÿòÿ éþíÿëäèëìèø äþâëÿò ñèéàýþñòÿðèúèíèí òÿùëèëè àéðûúà 2003-úö âÿ ñÿòèíèí óüóðëàðû áèð ÷îõ áåéíÿëõàëã òÿøêè2011-úè èëëÿð ö÷öí òÿãäèì îëóíìóøäóð. ëàòëàð òÿðÿôèíäÿí ùàçûðëàíìûø ùåñàáàòëàðäà äà þç ÿêñèíè òàïìûøäûð. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, ñîí îí èëäÿ þëêÿäÿ ÖÄÌèí ùÿð áèð âàùèäèíèí èñòåùñàëû ö÷öí åíåðæè ñÿðôèééàòû ñöðÿòëÿ àçàëûá. Áó èñÿ äàâàìëû èíêèøàô, “éàøûë èãòèñàäèééàò”ûí âÿ åêîëîæè ñèâèëèçàñèéàéà êå÷èäèí ÿí þíÿìëè ýþñòÿðèúèëÿðèíäÿí ñàéûëàí áÿðïà îëóíàí âÿ áÿðïà îëóíìàéàí åùòèéàòëàðûí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿñèíäÿí õÿáÿð âåðèð. Ìÿñÿëÿí, ÁÌÒ òÿðÿôèíäÿí òÿêëèô åäèëìèø âÿ áöòöí äöíéàäà ãÿáóë îëóíìóø äàâàìëû èíêèøàô âÿ èãòèñàäèééàòûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè ñÿâèééÿñèíè ÿêñ åòäèðÿí ýþñòÿðèúèëÿð ìþâúóääóð. Áó ýþñòÿðèúèëÿðäÿí áèðè âÿ ÿí ÿùÿìèééÿòëèñè åíåðæèíèí ùÿð áèð âàùèäèíèí èñòèôàäÿñè íÿòèúÿØÿêèë 2. Íåôò âÿ ãàç èõðàú åäÿí þëêÿëÿðäÿ ìèãäàðúà 1 êã ñèíäÿ ñÿíàéå, êÿíä òÿñÿðíåôòäÿ îëàí åíåðæè ùåñàáûíà èñòåùñàë îëóíìóø ÖÄÌ-èí äÿéÿðöôàòû âÿ õèäìÿòëÿð ñàùÿ- ðè, ÀÁØ äîëëàðû âÿ ÀÃÏ (Àëûúûëûã ãàáèëèééÿòè ïàðèòåòè) èëÿ (Ìÿíñèíäÿ èñòåùñàë îëóíàí áÿ:ùòòï://ñåàðúù.wîðëäáàíê.îðý/äàòà?ãòåðì=ÝÄÏ+ïåð+óíèòìÿùñóëóí äÿéÿðèäèð. Áåé- +îô+åíåðýé+óñå&ëàíýóàýå=ÅÍ&ôîðìàò=) íÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíÄöíéà Áàíêûíûí ìÿëóìàòëàðûíà ÿñàäÿí áåëÿ ýþñòÿðèúèíèí ñå÷èìè áèð òÿðÿôäÿí ñÿí òÿðòèá åäèëìèø áó øÿêèëäÿí àéäûí îëóð òÿáèè åùòèéàòëàðûí íÿ äÿðÿúÿäÿ ñÿìÿðÿëè êè, 2003-úö èëäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàèñòèôàäÿñèíäÿí õÿáÿð âåðèð. Èíêèøàôäà éöêñû åíåðæèíèí äàâàìëû èíêèøàô íàìèíÿ ñÿñÿê íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åòìèø þëêÿëÿðäÿ áó ìÿðÿëè èñòèôàäÿñè ñàùÿñèíäÿ ìöãàéèñÿ ýþñòÿðèúè, åéíè çàìàíäà, èäàðÿåòìÿ âÿ åäèëÿí þëêÿëÿð àðàñûíäà ñîíäàí èêèíúè éåðè èñòåùñàëäà èííîâàòèâ òåõíîëîýèéàëàðûí èñòèòóòóðäó âÿ î çàìàí áó ýþñòÿðèúèéÿ ýþðÿ ôàäÿñèíèí èíäèêàòîðóäóð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, áèçèì þëêÿäÿí ýåðèäÿ éàëíûç Òöðêìÿíèñåíåðæèäÿí äàùà àç èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ äàùà òàí éåð àëìûøäû. Ùàçûðäà äÿðú îëóíìóø éöêñÿê èãòèñàäè íÿòèúÿíèí ÿëäÿ åäèëìÿñè 2011-úè èëÿ àèä ìÿëóìàòëàðà ýþðÿ èñÿ áÿøÿðèééÿò ö÷öí áàøãà ïðèîðèòåò îëàí, Àçÿðáàéúàí ñèéàùûíûí ñîíäàí èêèíúè éåäöíéà þëêÿëÿðèíèí áàø÷ûëàðûíûí èøòèðàêû èëÿ ðèíäÿí ñèéàùûíûí áàøäàí èêèíúè éåðèíÿ ñû÷êå÷èðèëÿí ñàììèòëÿðäÿ ìöçàêèðÿ åäèëÿí ðàìûøäûð. Èíäè Àçÿðáàéúàíäà áó èñòèãàãëîáàë èãëèì äÿéèøìÿëÿðèíèí ãàðøûñûíûí ìÿòäÿ ÿëäÿ åäèëìèø íàèëèééÿò ÿêñÿð íåôò âÿ àëûíìàñû ö÷öí ÷îõ ÿùÿìèééÿòëèäèð. Áåéãàç èõðàú åäÿí þëêÿëÿðèí ýþñòÿðèúèëÿðèíäÿí íÿëõàëã ìöãàéèñÿëÿðèí êå÷èðèëìÿñèíè òÿäàùà éöêñÿêäèð. Ñþçöýåäÿí ýþñòÿðèúèéÿ ìèí åòìÿê, ãàáàãúûë òÿúðöáÿíèí éàéûëýþðÿ, þëêÿìèç éàëíûç Íîðâå÷äÿí ýåðè ãàëûð. ìàñûíà äÿñòÿê âåðìÿê ìÿãñÿäèëÿ áåéÁó þëêÿäÿ ùÿð 1 êèëîãðàì íåôòäÿ îëàí íÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí àïàðûëàí åíåðæè ìèãäàðûíûí èñòèôàäÿñè íÿòèúÿñèíäÿ òÿùëèëëÿðäÿ åíåðæè âàùèäè êèìè áèð êèëîãðàì èñòåùñàë îëóíìóø ìÿùñóë âÿ õèäìÿòëÿðèí íåôòäÿ îëàí åíåðæèíèí åêâèâàëåíòè ýþòöðöäÿéÿðè 10,0 ÀÁØ äîëëàðû òÿøêèë åäèð. ëöð, èñòåùñàë îëóíàí ìÿùñóë âÿ éàõóä õèäÁó ìÿëóìàòëàð ýþñòÿðèð êè, Àçÿðáàéìÿòèí ãèéìÿòè èñÿ ÀÁØ äîëëàðû èëÿ äÿéÿðúàí äàâàìëû èíêèøàô èñòèãàìÿòèíäÿ èíàìëÿíäèðèëèð. Åíåðæè åêâèâàëåíòè êèìè áèð êèëîãëà èðÿëèëÿìÿêäÿäèð. Åíåðæè èñòèôàäÿñèíèí ñÿðàì íåôòèí ñå÷èëìÿñèíèí áèð ñÿáÿáè äÿ îíìÿðÿëèëèéè 2003-úö èëëÿ ìöãàéèñÿäÿ 2011äàäûð êè, áèð áàðåëäÿ òÿõìèíÿí 136 êèëîãúè èëäÿ 3 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòìûøäûð. Ýþñòÿðèðàìà éàõûí íåôò îëóð, îíóí êèëîãðàìûíûí ëÿí äèíàìèêàíû íÿçÿðÿ àëàðàã òàì èíàìëà ãèéìÿòè èñÿ áöòöí äöíéàäà åéíè îëóð âÿ ãåéä åòìÿê îëàð êè, Àçÿðáàéúàíäà åíåðæè ùÿð çàìàí ö÷öí áÿëëèäèð. Áó èñÿ áåéíÿëñÿìÿðÿëèëèéè âÿ äàâàìëû èíêèøàô ïðèíñèïëÿõàëã ìöãàéèñÿëÿð àïàðìàã ö÷öí îëäóãúà ðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ þíÿìëèäèð. ôàèç ÿí çÿíýèí òÿáÿãÿñèíèí íöìàéÿíäÿäàùà éöêñÿê íàèëèééÿòëÿð ãàçàíûëìûøäûð. ëÿðèíèí îðòà àäàìáàøû ýÿëèðè 20 ôàèç ÿí Äàâàìëû èíêèøàô ñàùÿñèíäÿ óüóðëó àøàüû ýÿëèðëÿðè îëàí òÿáÿãÿíèí îðòà ýÿëèèäàðÿåòìÿíèí äèýÿð áèð ýþñòÿðèúèñè äÿ ðèíäÿí éàëíûç 3-4 äÿôÿ ÷îõäóð. ÁÌÒ-íèí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí ýåíèø ùÿìèí ùåñàáàòäà äÿðú åòäèéè ìÿëóìàòëàòÿäãèã åäèëìÿêäÿäèð. Áó ýþñòÿðèúè ÖÄÌðà ýþðÿ, Àçÿðáàéúàíäà áó ðÿãÿì 5,3 äÿ ùÿð áèð ìèí ÀÁØ äîëëàð äÿéÿðè îëàí òÿøêèë åäèð âÿ þëêÿäÿ ýöúëö ñîñèàë ñèéàñÿìÿùñóë âÿ éà õèäìÿòèí èñòåùñàëûíà ñÿðô òèí îëìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Áó èñòèãàåäèëìèø åíåðæèíèí ìèãäàðûäûð. Ìàùèééÿòúÿ ìÿòäÿ Àçÿðáàéúàí ýþñòÿðèëÿí Øèìàëè Àâåéíè ìÿíà äàøûéàí áó ýþñòÿðèúè ÖÄÌ-èí ðîïà þëêÿëÿðèíäÿí ýåðèäÿäèðñÿ, åéíè çààðòìàñû øÿðàèòèíäÿ èííîâàòèâ èíêèøàôûí íÿ ìàíäà, áèð ñûðà äèýÿð èíêèøàô åòìèø þëêÿäÿðÿúÿäÿ òÿìèí îëóíìàñûíäàí õÿáÿð âåëÿðè öñòÿëÿéèð (Øÿêèë 3). Áó þëêÿëÿð àðàñûíðèð. Úÿäâÿëäÿ áó ýþñòÿðèúè Õÿçÿðéàíû þëäà Àâðîïà þëêÿëÿðèíè (Èòàëèéà, Èñïàíèéà, êÿëÿð ö÷öí äÿéÿðëÿíäèðèëìèøäèð. ÌöãàéèÉóíàíûñòàí âÿ ñ.), áÿçè ÌÄÁ öçâëÿðèíè, ñÿëÿð èêè äþâðö ÿùàòÿ åäèð: 2000-úè âÿ Èñðàèëè, ÀÁØ-û ýþñòÿðìÿê îëàð. ßí éîõñóë 2010-úó èëëÿðè. Úÿäâÿëäÿí ýþðöíöð êè, áó âÿ ÿí âàðëû êâèíòèëèí ýÿëèðëÿðèíèí íèñáÿòèíÿ ýþñòÿðèúèéÿ ÿñàñÿí, Àçÿðáàéúàí 2010-úó ýþðÿ, Àçÿðáàéúàí øÿêèëäÿí äÿ ýþðöíäöèëäÿ Õÿçÿðéàíû äþâëÿòëÿð àðàñûíäà äàâàìéö êèìè, ÿùàëèíèí ùÿéàò ñÿâèééÿñèíèí éöêëû èíêèøàôûí áó ýþñòÿðèúèñèíÿ ýþðÿ øÿðòñèç ñÿê îëäóüó þëêÿëÿðëÿ ðÿãàáÿòÿ ýèðÿ áèëÿëèäåðëèéÿ íàèë îëóá âÿ áó ëèäåðëèéè ñàõëàúÿê äóðóìäàäûð. ìàãäàäûð. Î äà ãåéä åäèëìÿëèäèð êè, 2000-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàíäà áó ýþñòÿðèúè ÿêñÿð Õÿçÿðéàíû þëêÿëÿðäÿí ýåðèäÿ èäè. Î çàìàí Àçÿðáàéúàí äàâàìëû èíêèøàôûí áó ÿí ÿùÿìèééÿòëè ýþñòÿðèúèñèíÿ ýþðÿ éàëíûç Òöðêìÿíèñòàíäàí èðÿëèäÿ èäè. Úÿäâÿëäÿ òÿãäèì îëóíìóø ìÿëóìàòëàð 2010-úó èë èëÿ ìÿùäóäëàøñà äà, ÁÌÒíèí âÿ Äöíéà Áàíêûíûí ñîí ìÿëóìàòëàðûíû ÿùàòÿ åäèð âÿ 2013-úö èë 1 èéóë Øÿêèë 3. Ìöõòÿëèô þëêÿëÿðäÿ êâèíòèë ýÿëèðèíèí ÿìñàëû òàðèõèíÿ îëàí âÿçèééÿòè (Ìÿíáÿ: Ùóìàí Äåâåëîïìåíò Ðåïîðò, Íåw Éîðê, ÓÍÄÏ, 2013) ñÿúèééÿëÿíäèðèð. Î äà Þëêÿ äàõèëèíäÿ ýÿëèðëÿðèí ÿäàëÿòëè áþãåéä åäèëìÿëèäèð êè, ìöãàéèñÿ åäèëÿí áöëöíìÿñè ñÿâèééÿñè âÿ äàâàìëû èíêèøàôûí òöí Õÿçÿðéàíû þëêÿëÿð íåôò âÿ ãàç èõðàú÷ûòÿëÿáëÿðèíÿ úàâàá âåðìÿñè äèýÿð öñóëëàðëàðû êèìè ìÿëóìäóðëàð âÿ áó ìÿùñóëëàðûí ëà ãèéìÿòëÿíäèðèëÿ áèëÿð. Áó öñóëëàðäàí ãèéìÿòëÿðèíèí äöíéà áàçàðûíäà äÿéèøìÿáèðè âÿ ýåíèø èñòèôàäÿ åäèëÿíè Úèíè ßìñàñè áöòöí áó þëêÿëÿðÿ òÿõìèíÿí åéíè äÿðÿëûíûí ùåñàáëàíìàñûíà ÿñàñëàíûð. Úèíè úÿäÿ òÿñèð åäèð. Úÿäâÿë. Õÿçÿðéàíû þëêÿëÿðäÿ 2000-úè âÿ 2010-úó èëëÿðäÿ äÿéÿðè ßìñàëû þëêÿ äàõèëèí1000 ÀÁØ äîëëàðû îëàí ÖÄÌ-èí èñòåùñàëûíà ñÿðô åäèëÿí åíåðæè (íåôò äÿ ýÿëèðëÿðèí àéðû-àéðû øÿõñëÿð, éàõóä åâ òÿåêâèâàëåíòè, êã, ìÿëóìàò 1 èéóë 2013 èëÿ àèääèð) ñÿððöôàòëàðû àðàñûíäà Þëêÿ 2000-úè èë 2010-úó èë Ñÿìÿðÿëèëèéèí ÿäàëÿòëè ïàéëàíìàñûàðòûìû, % íû õàðàêòåðèçÿ åäèð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû 570 147 387 Áó ÿìñàëûí ãèéìÿòè Èðàí Èñëàì Ðåñïóáëèêàñû 251 278 0 (òàì áÿðàáÿðëèê) Ãàçàõûñòàí 443 421 105 100 àðàñûíäà (êÿñÐóñèéà Ôåäåðàñèéàñû 491 348 141 êèí ãåéðè-áÿðàáÿðëèê) Òöðêìÿíèñòàí 808 575 140 äÿéèøÿ áèëÿð. Úèíè ßìñàëûíûí ãèéìÿòè Ìÿíáÿ: ìäýñ.óí.îðý/óíñä/ìäý/ÑåðèåñÄåòàèë.àñïõ?ñðèä=648 íÿçÿðè áàõûìäàí ìöìêöí îëàí òàì áÿðàáÿðëèê ýþñòÿðèúèÚÿäâÿëäÿí ýþðöíäöéö êèìè, îí èë ÿðëÿðè èëÿ ýÿëèðëÿðèí ôàêòèêè ìöøàùèäÿ åäèëÿí çèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà åíåðæè èñòèôàäÿñèíèí ïàéëàíìàñû ÿñàñûíäà ìöÿééÿí åäèëèð. ñÿìÿðÿëèëèéè 3,5 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòìûøäûð. ÁÌÒ-íèí áåéíÿëõàëã åêñïåðòëÿð òÿðÿôèíÁó àðòûì òåìïè ðåýèîíóí ùå÷ áèð þëêÿñèíäÿí ùàçûðëàíìûø âÿ 2013-úö èëÿ àèä îëàí äÿ ìöøàùèäÿ åäèëìÿìèøäèð. Àçÿðáàéúàíùåñàáàòûíäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàäàí ñîíðà ýþñòÿðèëÿí èñòèãàìÿòäÿ ÿí áþñûíäà Úèíè ßìñàëûíûí ãèéìÿòè 33,7 ýþñéöê èðÿëèëÿéèøÿ Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñû âÿ òÿðèëìèøäèð. Ìöñòÿãèëëèéèíè òÿõìèíÿí 22 èë Òöðêìÿíèñòàí íàèë îëìóøëàð êè, áó þëêÿþíúÿ áÿðïà åòìèø þëêÿ ö÷öí áó, êèôàéÿò ëÿðäÿ àðòûì òåìïè, ìöâàôèã îëàðàã, 141 äÿðÿúÿäÿ éöêñÿê ýþñòÿðèúèäèð. Àçÿðáàéâÿ 140 ôàèç òÿøêèë åòìèøäèð. Àçÿðáàéúàíúàíäà Úèíè ßìñàëûíûí äÿéÿðè Èòàëèéà äà èñÿ Äöíéà Áàíêûíûí ãèéìÿòëÿíäèðìÿ(36,0), Èñïàíèéà (34,7), Èñðàèë (39,2), ëÿðèíÿ ýþðÿ, áó ðÿãÿì 387 ôàèç òÿøêèë åòÒöðêèéÿ (39,0), Éóíàíûñòàí (34,3) âÿ áèð ìèøäèð. ñûðà èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðäÿ ìöøàùèäÿ Þëêÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ñèéàñÿòèí ñîåäèëÿí ðÿãÿìëÿðÿ éàõûíäûð (Ìÿíáÿ: ñèàëéþíöìëö îëìàñû Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèùòòï://www.óíäï.îðý/úîíòåíò/äàì/ïùèéåâ òÿðÿôèíäÿí ùÿð çàìàí ãåéä åäèëìÿêëèïïèíåñ/äîúñ/ÙÄÐ/ÙÄÐ2013%20Ðåäÿäèð. Þëêÿíèí àðòàí èãòèñàäè èìêàíëàðû ïîðò%20Åíýëèñù.ïäô). Ëàêèí Àçÿðáàéúàñîñèàë ñèéàñÿòèí ýöúëÿíìÿñèíÿ éþíÿëäèíûí áó ðÿãÿìè äàùà äà àçàëòìàã âÿ ýÿëèð. ßùàëèíèí ðèôàùûíûí àðòìàñû ýþç ãàáàëèðëÿðèí ïàéëàíìàñû ýþñòÿðèúèëÿðèíÿ ýþðÿ üûíäàäûð âÿ þç ÿêñèíè ÿìÿê ùàãëàðûíûí, äöíéàíûí ÿí ãàáàãúûë þëêÿëÿðè ñûðàñûíà åâ òÿñÿððöôàòëàðûíûí ýÿëèðëÿðèíèí, ïåíñèéà÷ûõìàã ö÷öí ðåàë èìêàíëàðû ìþâúóääóð. ëàðûí âÿ äèýÿð ìöàâèíÿòëÿðèí àðòìàñûíäà Ðåýèîíëàðûí âÿ ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí èíòàïìûøäûð. Éîõñóëëóüóí 49 ôàèçäÿí 5,3 êèøàôûíà éþíÿëäèëìèø ïðîãðàìëàð, þëêÿäÿ ôàèçÿ åíìÿñè äÿ áó ñèéàñÿòèí íÿ äÿðÿúÿÿìÿê ùàãëàðûíûí, òÿãàöä âÿ ìöõòÿëèô äÿ óüóðëó îëìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Áóìöàâèíÿòëÿðèí ìöòÿìàäè àðòûðûëìàñû áó íóíëà éàíàøû, áèçèì åëìè âÿ äþâðè ìÿòáóìÿãñÿäÿ õèäìÿò åäèð. àòäà àç ìöçàêèðÿ åäèëÿí, ëàêèí áåéíÿëÄþâëÿòèí ýÿëÿúÿê óüóð âÿ èíêèøàô õàëã òÿøêèëàòëàðûí ùåñàáàòëàðûíäà þç ÿêñèíè òàïàí Àçÿðáàéúàíûí óüóðëó ñîñèàë ñèïåðñïåêòèâëÿðè, ãàçàíûëìûø íàèëèééÿòëÿðèí éàñÿòÿ àèä äèýÿð ìÿëóìàòëàðû äà òÿãäèì äàâàìëû îëìàñû, èëê íþâáÿäÿ, îíó éþíîëóíìàãäàäûð. Áóíà ìèñàë îëàðàã, þëêÿëÿíäèðÿúÿê éåíè èäàðÿåòìÿ ïàðàäèãìàñûäÿ óüóðëó ñîñèàë èíêèøàôà éþíÿëäèëìèø ñèíà, ìöàñèð ñîñèàë ðåàëëûãëàðà úàâàá âåéàñÿòäÿí õÿáÿð âåðÿí äèýÿð áèð èíäèêàòîð ðÿí êàäðëàðûí éåòèøäèðèëìÿñèíÿ áàüëûäûð. êèìè “êâèíòèë ýÿëèð ÿìñàëû”íû ýþñòÿðìÿê Ùÿìèí êàäðëàð ùÿéàòäà âÿ èäàðÿåòìÿäÿ îëàð. Êâèíòèë ýÿëèðè ùÿð ùàíñû áèð þëêÿ âÿ éà êþêëö äÿéèøèêëèêëÿðÿ ùàçûð îëìàëû, áèð ÷îõ ÿðàçèíèí ÿùàëèñèíèí áåøäÿ áèðèíèí (20%) ùàëëàðäà äÿéèøèêëèêëÿðè ãàáàãëàìàëû, áèð ýÿëèðëÿðèíè ñÿúèééÿëÿíäèðèð. Ãðóïëàð öçðÿ íþâ “äÿéèøèêëèêëÿðèí áÿëÿä÷èñè” ðîëóíäà ýþñòÿðèúèëÿð àëûíàðêÿí ÿùàëèíèí àäàìáà÷ûõûø åòìÿëèäèðëÿð. Áó ýåð÷ÿêëèêëÿðèí ôîøûíà ñÿðÿíúàìäà ãàëàí ýÿëèðëÿðè àðòàí íóíäà Àçÿðáàéúàíäà èäàðÿåòìÿ èõòèñàñãàéäàäà äöçöëÿðÿê ñàéà ýþðÿ 5 áÿðàáÿð ëàðûíà ìàðàüûí áþéöê îëìàñû, ÿëáÿòòÿ, 20 ôàèçëèê ãðóï éàðàäûëûð. Áó çàìàí áèðèíìöñáÿò ôàêò êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëìÿëèäèð. úè êâèíòèëÿ ÿí àç ýÿëèðëÿðè îëàíëàð, áåøèíúè ×öíêè, ìÿùç ìàðàã âÿ òÿëÿáàòûí éöêñÿê êâèíòèëÿ èñÿ ÿí ÷îõ ýÿëèðëÿðè îëàíëàð äöøöð. îëìàñû ýþñòÿðèëÿí èõòèñàñëàðà ÿí éàõøûëàÑîíðà èñÿ 20 ôàèç ÿí çÿíýèí ãðóïäà îðòà ðûíûí ãÿáóëó èëÿ íÿòèúÿëÿíèð. Ìÿñÿëÿí, àäàìáàøû ýÿëèðèí 20 ôàèç ÿí àøàüû ýÿëèð2013-2014-úö òÿäðèñ èëè ö÷öí Àçÿðáàéëÿðè îëàíëàðûí îðòà ýÿëèðèí íå÷ÿ äÿôÿ öñòÿúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè éàíûíäà ëÿäèéè ìöÿééÿí åäèëèð. Ùåñàá îëóíóð êè, Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí ìöâààðàäà ãàëàí 60 ôàèç ÿùàëèíèí ýÿëèðè îðòà ôèã èõòèñàñëàðûíà ãÿáóë îëóíàí òÿëÿáÿëÿðèí êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèëÿ áèëÿð. ßí çÿíýèí âÿ 9,3 ôàèçè Ïðåçèäåíò òÿãàöä÷öëÿðèäèð. Áó, ÿí àøàüû ýÿëèðëÿðè îëàí 20 ôàèç ÿùàëèíèí ðåñïóáëèêà öçðÿ óéüóí ýþñòÿðèúèäÿí îðòà ýÿëèðëÿðè àðàñûíäà íèñáÿò íÿ äÿðÿúÿ(0,3%) 31 äÿôÿ ÷îõäóð. Ýþðöíäöéö êèìè, äÿ àç îëàðñà, áó, þëêÿíèí èãòèñàäè èìêàíÀçÿðáàéúàíûí “èííîâàòèâ ñû÷ðàéûø” ö÷öí ëàðû èëÿ éàíàøû, ñîñèàë ñèéàñÿòèí éöêñÿê çÿìèí ùàçûðëàéàúàã ïîòåíñèàëû âàðäûð. ñÿâèééÿäÿ îëìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Øÿêèë Îíëàðûí ôîðìàëàøìàñû, ùÿì äÿ ùÿéàòäàí 3-äÿ ÁÌÒ òÿðÿôèíäÿí 2013-úö èëäÿ äÿðú äÿðñ àëìàëàðû ö÷öí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèåäèëìèø ìÿëóìàòëàð òÿãäèì åäèëìèøäèð. éåâèí òèìñàëûíäà ùÿãèãè ëèäåð âÿ ýÿëÿúÿØÿêèëäÿí àéäûí îëóð êè, ùàçûðäà äöíéàäà éè ïðîãíîçëàøäûðàí, éþíëÿíäèðÿí ÿñë ðÿùêâèíòèë ÿìñàëûíûí ÿí àøàüû ýþñòÿðèúèëÿðè, áÿð þðíÿéè äÿ âàðäûð. Áó äà Àçÿðáàéúàíû éÿíè ñîñèàë áàõûìäàí ÿí óüóðëó ñèéàñÿò 2020-úè èëäÿí ñîíðàêû ùÿäÿôëÿðÿ ÷àòäûðàØèìàëè Àâðîïàíûí áèð ñûðà þëêÿëÿðèíäÿ úàã èäàðÿåòìÿ êàäðëàðûíûí òàðèõè øàíñû ìöøàùèäÿ åäèëìÿêäÿäèð. Áó þëêÿëÿðÿ êèìè íÿçÿðäÿí êå÷èðèëìÿëèäèð. ÀçÿðáàéÍîðâå÷, Ôèíëàíäèéà âÿ Èñâå÷ àèääèð êè, úàíûí ñàáàùû íàìèíÿ áó øàíñû äÿéÿðëÿíáóíëàðäà êâèíòèë ÿìñàëû 3 èëÿ 4 àðàñûíäàäèðìÿê çÿðóðèäèð. äûð. Áó î äåìÿêäèð êè, áó þëêÿëÿðèí 20 5 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) Ëà÷ûí ðàéîíóíäàí îëàí ýÿíúëÿð ùÿðáè èõòèñàñëàðà éèéÿëÿíìÿêäÿ ìàðàãëûäûðëàð Ìàðòûí 27-äÿ Ðÿøèä Áåùáóäîâ àäûíà Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Ìàùíû Òåàòðûíäà Ëà÷ûí ðàéîíó èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè, çèéàëûëàð, Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñè èøòèðàê÷ûëàðû, áó ðàéîíóí îðòà öìóìòÿùñèë ìÿêòÿáëÿðèíäÿ òÿùñèë àëàí øàýèðäëÿð âÿ îíëàðûí âàëèäåéíëÿðè èëÿ ýþðöø êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òÿäáèðäÿ Ëà÷ûí ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Àêèô Ñÿëèìîâ ÷ûõûø åäÿðÿê ýþðöøöí øàýèðäëÿðèí ùÿðáè èõòèñàñëàðà éèéÿëÿíìÿëÿðèíÿ ìàðàãëàðûíûí àðòûðûëìàñûíû ñòèìóëëàøäûðìàã ìÿãñÿäèëÿ êå÷èðèëäèéèíè äåéèá. Áèëäèðèëèá êè, ÿðàçèëÿðè èøüàë îëóíìóø ðàéîíëàð öçðÿ îðòà öìóìòÿùñèë ìÿêòÿáëÿðèíèí øàýèðäëÿðèíèí õöñóñè òÿéèíàòëû òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ òÿäðèñ ïðîñåñèíÿ úÿëá îëóíìàëàðûíà öñòöíëöê âåðèëìÿñè áàðÿäÿ Ëà÷ûí ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû òÿðÿôèíäÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíÿ ìöðàúèÿò åäèëèá. Ãåéä îëóíóá êè, ìöðàúèÿòÿ ÿñàñÿí, Áàø íàçèðèí ìöàâèíè, Ãà÷ãûíëàðûí âÿ Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè ßëè Ùÿñÿíîâ àèäèééÿòè öçðÿ ìöâàôèã òÿäáèðëÿðèí ýþðöëìÿñè âÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èøëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàò, ðÿé âÿ òÿêëèôëÿðèí Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíÿ áèëäèðèëìÿñè áàðÿäÿ ýþñòÿðèø âåðèá. Òÿäáèðäÿ Áàø íàçèðèí ìöàâèíè, Ãà÷- ãûíëàðûí âÿ Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè ßëè Ùÿñÿíîâ ÷ûõûø åäÿðÿê áèëäèðèá êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿð íÿòèúÿñèíäÿ áó ýöí Àçÿðáàéúàí Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðè Úÿíóáè Ãàôãàçûí ÿí ýöúëö âÿ ìîäåðí îðäóñóíà ÷åâðèëèá. ß.Ùÿñÿíîâ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèíèí Àëè Áàø Êîìàíäàíû Èëùàì ßëèéåâèí îðäóìóçóí èíêèøàôû ö÷öí éàðàòäûüû øÿðàèò ìöãàáèëèíäÿ ýÿíúëÿðèí ùÿðáè èõòèñàñëàðà éèéÿëÿíìÿëÿðèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûá, èøüàë àëòûíäà îëàí áöòöí òîðïàãëàðûìûçûí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí àïàðäûüû ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ äöøìÿíäÿí àçàä åäèëÿúÿéèíÿ, ÿðàçè áöòþâëöéöìöçöí áÿðïà îëóíàúàüûíà ÿìèíëèéèíè áèëäèðèá. Âóðüóëàíûá êè, Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèìèçèí ìàääè-òåõíèêè áàçàñûíûí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ ìöàñèð ñèëàùëàðëà òÿúùèç åäèëìÿñè áèð äàùà Àçÿðáàéúàí îðäóñóíóí ãàðøûéà ãîéóëàí âÿçèôÿëÿðè ãûñà ìöääÿòäÿ âÿ éöêñÿê êåéôèééÿòëÿ éåðèíÿ éåòèðìÿéÿ ãàäèð îëäóüóíó ñöáóò åäèð. Áàø íàçèðèí ìöàâèíè ýÿíúëÿðèí ùÿðá÷è êèìè éåòèøìÿñè ö÷öí îíëàðà ìèëëè âÿ ùÿðáè-âÿòÿíïÿðâÿðëèê ðóùóíóí àøûëàíìàñûíà ìÿùç îðòà ìÿêòÿá èëëÿðèíäÿí áàøëàìàüûí âàúèáëèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Áèëäèðèá êè, áóíóí ö÷öí ýÿíúëÿð ùÿðáè èõòèñàñëàðà ìàðàã ýþñòÿðìÿëè âÿ Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí áÿðïà åäèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ Âÿòÿíèíÿ áàüëû âÿ ñÿäàãÿòëè çàáèò êèìè éåòèøìÿëèäèðëÿð. Éûüûíúàãäà Ëà÷ûí ðàéîíóíäàí îëàí ìÿúáóðè êþ÷êöí ßëèáÿé Èáðàùèìîâ ùÿðáè òÿùñèë àëìàã àðçóñóíäà îëäóüóíó áèëäèðèá, Àçÿðáàéúàí îðäóñóíóí çàáèòè êèìè øÿðÿôëè áèð ïåøÿíè ñå÷äèéè ö÷öí ôÿõð åòäèéèíè äåéèá. Ýþðöøäÿ “Ãàðàáàü Ìöùàðèáÿñè ßëèëëÿðè, Âåòåðàíëàðû âÿ Øÿùèä Àèëÿëÿðè” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí ñÿäðè, åùòèéàòäà îëàí çàáèò Ìåùäè Ìåùäèéåâ âÿ Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí çàáèòè ßôãàí ßëèéåâ òÿäáèðèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøûá, áåëÿ ýþðöøëÿðèí äàâàìëû êå÷èðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûáëàð. Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí éàðàäûëìàñûíûí 95 èëëèê éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ Áàêûíûí Íÿðèìàíîâ ðàéîíóíäà òÿäáèð êå÷èðèëèá Ìàðòûí 27-äÿ Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí éàðàäûëìàñûíûí 95 èëëèê éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ Íÿðèìàíîâ Ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíäÿ òÿäáèð êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òÿäáèðäÿ ðàéîí èúðà ùàêèìèééÿòèíèí, Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí Íÿðèìàíîâ ðàéîí èäàðÿñèíèí ðÿùáÿðëèéè âÿ ÿìÿêäàøëàðû, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòëàðû, ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíäà õèäìÿò åòìèø âåòåðàíëàð, ðàéîí ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøÿí èäàðÿ âÿ òÿøêèëàòëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè, çèéàëûëàð âÿ ôÿàë ýÿíúëÿð èøòèðàê åäèáëÿð. ßââÿëúÿ ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí èíêèøàô òàðèõèíäÿí, îíëàðûí ñÿìÿðÿëè ôÿàëèééÿòèíäÿí, þëêÿìèçÿ ãàðøû äàõèëè âÿ õàðèúè òÿùäèäëÿðèí äÿô åäèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ãàáàãëàéûúû òÿäáèðëÿðäÿí áÿùñ åäÿí ñÿíÿäëè ôèëì íöìàéèø îëóíóá. Íÿðèìàíîâ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Àáäèí Ôÿðçÿëèéåâ òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿðÿê ðåñïóáëèêàìûçûí èúòèìàèñèéàñè ùÿéàòûíäà, äþâëÿò÷èëèéèí ãîðóíìàñûíäà, þëêÿìèçäÿ ñàáèòëèéèí áÿðãÿðàð îëóíìàñûíäà Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí ðîëóíäàí äàíûøûá. Ãåéä îëóíóá êè, þòÿí ÿñðèí îðòàëàðûíäàí áàøëàéàðàã òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíäà Âÿòÿíÿ, äþâëÿòÿ âÿ õàëãà ÿñë ñÿäàãÿò èäåéàëàðûíû ôîðìàëàøäûðàí Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ ÿíÿíÿëÿðè áó ýöí äÿ éàøàäûëûð, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí áþéöê ÿçì âÿ óüóðëà äà- âàì åòäèðèëèð. Ñîí èëëÿð Àçÿðáàéúàí ñîñèàë-èãòèñàäè, èúòèìàè-ñèéàñè ùÿéàòûí áöòöí ñàùÿëÿðèíäÿ äàùà äèíàìèê øÿêèëäÿ èíêèøàô åäèð. Áöòöí áó óüóðëàð þëêÿäÿ áÿðãÿðàð îëìóø èúòèìàè-ñèéàñè âÿ ñîñèàë-èãòèñàäè ñàáèòëèêäÿí èðÿëè ýÿëèð. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíäÿ, õàðèúè õöñóñè õèäìÿò îðãàíëàðûíûí êÿøôèééàò ôÿàëèééÿòèíèí àøêàðëàíìàñû âÿ ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà, áåéíÿëõàëã òåððîð÷óëóãëà âÿ òðàíñìèëëè ìöòÿøÿêêèë úèíàéÿòêàðëûãëà ìöáàðèçÿäÿ éöêñÿê ïåøÿêàðëûã âÿ ãÿùðÿìàíëûã íöìàéèø åòäèðÿí òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðû ÿìÿêäàøëàðûíûí ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðè âàðäûð. Ñîíðà ÷ûõûø åäÿí Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí Íÿðèìàíîâ ðàéîí èäàðÿñèíèí ðÿèñè, ïîëêîâíèê Èëùàì Áàáàéåâ ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí áöòöí øÿõñè ùåéÿòèíè âÿ âåòåðàíëàðû, Óëó þíäÿðèí øÿðÿôëè ìÿêòÿáèíèí äàâàì÷ûëàðûíû ïåøÿ áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèê åäèá. Î ãåéä åäèá êè, Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí ãàðøûñûíäà äóðàí âÿçèôÿëÿð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ñó- âåðåíëèéèíÿ, Êîíñòèòóñèéà ãóðóëóøóíà, èãòèñàäè, ìöäàôèÿ, åëìè-òåõíèêè ïîòåíñèàëûíà, äèýÿð ùÿéàòè ÿùÿìèééÿòëè ìàðàãëàðûíà ãàðøû õàðèúè õöñóñè õèäìÿòëÿðèí âÿ òÿøêèëàòëàðûí, úèíàéÿòêàð ãðóïëàðûí âÿ àéðû-àéðû øÿõñëÿðèí êÿøôèééàò âÿ äèýÿð òÿõðèáàò-ïîçóúóëóã ôÿàëèééÿòèíèí ãàðøûñûíû àëìàãäàí èáàðÿòäèð. È.Áàáàéåâ èíêèøàô èñòèãàìÿòëÿðè Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìèø Àçÿðáàéúàíûí èúòèìàè-ñèéàñè, ñîñèàë-èãòèñàäè âÿ ìÿäÿíè ùÿéàòûíäà áó ýöí þíÿìëè óüóðëàðûí ãàçàíûëäûüûíû âóðüóëàéûá, þëêÿíèí áåéíÿëõàëã íöôóçóíóí äàùà äà àðòäûüûíû áèëäèðèá. Ãåéä îëóíóá êè, ãàçàíûëìûø áöòöí áó óüóðëàðäà Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéè äÿ éàõûíäàí èøòèðàê åäèð, ñàáèòëèéèí âÿ òÿùëöêÿñèçëèéèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ àðäûúûë ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòëàðû Àäèë ßëèéåâ, Ðàñèì Ìóñàáÿéîâ âÿ äèýÿðëÿðè ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí éàðàíìà òàðèõèíäÿí, èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíäÿí âÿ êå÷äèéè éîëäàí ñþùáÿò à÷ûáëàð. Þëêÿíèí ìöñòÿãèëëèéè ÿëåéùèíÿ éþíÿëìèø ãÿñäëÿðèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíûí äàèì éöêñÿê ñàéûãëûã âÿ ïåøÿêàðëûã ýþñòÿðäèéè õöñóñè ãåéä åäèëèá. Ñîíäà Ìèëëè Òÿùëöêÿñèçëèê Íàçèðëèéèíèí Íÿðèìàíîâ ðàéîí Èäàðÿñèíèí õèäìÿòäÿ ôÿðãëÿíìèø áèð ñûðà ÿìÿêäàøëàðûíà Íÿðèìàíîâ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè òÿðÿôèíäÿí ôÿõðè ôÿðìàí âÿ ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì îëóíóá. ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáè Àçÿðáàéúàíà äÿâÿò åäèëèá Àçÿðáàéúàíûí ýÿíúëÿð âÿ èäìàí íàçèðè Àçàä Ðÿùèìîâ ÀÁØ-à ñÿôÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáèíèí ìöàâèíè Éàí Åëèàññîí èëÿ ýþðöøöá. Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Íàçèðëèéèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, íàçèð úàðè èë îêòéàáðûí 28-äÿí 30äÿê Áàêûäà êå÷èðèëÿúÿê èëê “Ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè öçðÿ Ãëîáàë Ôîðóì”à ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáè Ïàí Ýè Ìóíóí äÿâÿò îëóíìàñûíà äàèð ðÿñìè ìÿêòóáó É.Åëèàññîíà òÿãäèì åäèá. Ñÿôÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÁÌÒ-íèí áàø êàòèáèíèí èúòèìàè ÿëàãÿëÿð âÿ ìÿëóìàò öçðÿ ìöàâèíè Ïèòåð Ëàóíñêè-Òèåôôåíòùàëëà ýþðöøÿí Àçàä Ðÿùèìîâ îíà Àçÿðáàéúàí ùþêóìÿòèíèí ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè ùàãäà ìÿëóìàò âåðèá âÿ áó ìîäåëèí äèýÿð þëêÿëÿð ö÷öí äÿ þðíÿê îëà áèëÿúÿéèíè ãåéä åäèá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàíûí ÁÌÒ-íèí ìöõòÿëèô ãóðóìëàðû, î úöìëÿäÿí áåéíÿëõàëã ãóðóìóí áàø êàòèáèíèí ýÿíúëÿð öçðÿ õöñóñè åë÷èñèíèí îôèñè èëÿ àïàðäûüû ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðè ìöñáÿò ãèéìÿòëÿíäèðèëèá. “Ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè öçðÿ Ãëîáàë Ôîðóì”ëà áàüëû ùàçûðëûã ýþðöøöíäÿ äÿ èøòèðàê åäÿí íàçèð Ôîðóìóí ÿùÿìèééÿòèíäÿí ñþç à÷àðàã äåéèá: “Àçÿðáàéúàíûí ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè ñàùÿñèíäÿ áþéöê òÿúðöáÿñèíè âÿ óüóðëàðûíû íÿçÿðÿ àëñàã, ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè òàðèõèíäÿ èëê äÿôÿ îëàðàã êå÷èðèëÿúÿê âÿ äöíéà ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè åêñïåðòëÿðèíè áèð àðàéà ýÿòèðÿúÿê Ãëîáàë Ôîðóìà ìÿùç þëêÿìèçèí åâ ñàùèáëèéè åòìÿñè òÿñàäöôè äåéèë”. Ýÿíúëÿð âÿ èäìàí íàçèðèíèí ìöàâèíè Èíòèãàì Áàáàéåâ èñÿ Ôîðóìà ùàçûðëûã èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëìöø èøëÿðäÿí ñþç à÷àðàã, áó ìþòÿáÿð òÿäáèðèí Áàêûäà éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ êå÷èðèëìÿñè ö÷öí áöòöí øÿðàèòèí éàðàäûëäûüûíû ãåéä åäèá. Òÿäáèðäÿ, ùÿì÷èíèí ÁÌÒ áàø êàòèáèíèí ýÿíúëÿð öçðÿ õöñóñè åë÷èñè ßùìÿä ßëùÿíäàâè, ÁÌÒ-íèí èúòèìàè ìÿëóìàò øþáÿñè âÿ Àâðîïà Øóðàñûíûí íöìàéÿíäÿëÿðè Ìàùåð Íàññåð âÿ Ðóè Ýîìåñ äÿ ÷ûõûø åäèáëÿð. Àçÿðáàéúàí ùþêóìÿòèíèí ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíÿ éåòèðäèéè äèããÿòè õöñóñè âóðüóëàéàí íàòèãëÿð, Ôîðóìà åâ ñàùèáëèéè åòìÿê òÿêëèôèíè äÿñòÿêëÿäèéè ö÷öí þëêÿìèçÿ òÿøÿêêöðëÿðèíè áèëäèðèáëÿð. Ãåéä åäÿê êè, áó, “Ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè öçðÿ Ãëîáàë Ôîðóì”ëà áàüëû èêèíúè ùàçûðëûã ýþðöøöäöð. Èëê ýþðöø 2013-úö èëèíèí íîéàáðûíäà Ôðàíñàíûí Ñòðàñáóðã øÿùÿðèíäÿ êå÷èðèëèá. Òîâóçäà Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ èðñèíèí þéðÿíèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ à÷ûã äÿðñëÿð äàâàì åäèð Òîâóç øÿùÿðèíäÿêè Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí Öìóììèëëè ëèäåðèíèí èðñèíèí äàùà äÿðèíäÿí þéðÿíèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ ðàéîíóí îðòà ìÿêòÿáëÿðèíèí ÕÛ ñèíèô øàýèðäëÿðè ö÷öí “Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíûí ìåìàðû âÿ ãóðóúóñóäóð”, “Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí èäåéàëàðû ìöàñèð Àçÿðáàéúàíûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí òÿìèíàò÷û- ñûäûð” ìþâçóëàðûíäà à÷ûã äÿðñëÿð äàâàì åäèð. Ðàéîí òÿùñèë øþáÿñèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ìàðòûí 27-äÿ êå÷èðèëÿí íþâáÿòè à÷ûã äÿðñäÿ ×àòàõ, Ñÿôÿðëè, Áþéöê Ãûøëàã âÿ Ùàúûùÿñÿíëè êÿíäëÿðè òàì îðòà ìÿêòÿáëÿðèíèí ÕÛ ñèíèô øàýèðäëÿðè èøòèðàê åäèáëÿð. Òàðèõ ìöÿëëèìè Öëâèééÿ Àëûéåâà òÿðÿôèíäÿí êå÷èðèëÿí äÿðñäÿ øàýèðäëÿðÿ Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ùÿéàò âÿ ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà ýåíèø ìÿëóìàò âåðèëèá. Áóíäàí ÿëàâÿ, øàýèðäëÿð Öìóììèëëè ëèäåðèí êå÷äèéè øÿðÿôëè ùÿéàò éîëóíó ÿêñ åòäèðÿí ñÿíÿäëè ôèëìÿ áàõûá, Àçÿðáàéúàíà ðÿùáÿðëèéèíèí ùÿð èêè äþâðöíö, Òîâóç ðàéîíóíà ñÿôÿðëÿðèíè ÿêñ åòäèðÿí ôîòîøÿêèëëÿðëÿ, áþéöê øÿõñèééÿò ùàããûíäà éàçûëìûø êèòàáëàðäàí èáàðÿò ýóøÿ èëÿ äÿ òàíûø îëóáëàð. Ùààãàäà Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí ñÿäðèíÿ ãîíøó çàëäà ÿéëÿøÿí ïîòåíñèàë åðìÿíè “ìöøòÿðèñè” õàòûðëàäûëûá Ìàðòûí 24-äÿ Ùààãàäà ÛÛÛ Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Ùààãà - ñöëù âÿ ÿäàëÿò ïàéòàõòû” ìþâçóñóíäà ìÿòáóàò êîíôðàíñû êå÷èðèëèá. Ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí (ÛÚÚ) ñÿäðè Ñîí Ñàíõåí, ÁÌÒ-íèí Áåéíÿëõàëã Ìÿùêÿìÿñèíèí (ÛÚÆ) ñÿäðè Ïèòåð Òîìêà, “Åóðîæóñò” ãóðóìóíóí áàø÷ûñû Ìèøåë Êîíèíñ âÿ “Åóðîïîë” ãóðóìóíóí äèðåêòîðó Ðîá Óåéíðàéò èøòèðàê åäèáëÿð. Òÿäáèðèí ìîäåðàòîðó Ùààãà øÿùÿðèíèí ìåðè Éîçèàñ âàí Àðòñåí èäè. Ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà ÀçÿðÒÀúûí ìöõáèðè Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí ñÿäðè Ñîí Ñàíõåíÿ áåëÿ áèð ñóàëëà ìöðàúèÿò åäèá: - Ìÿëóì îëäóüó êèìè, ÛÚÚ-íèí Ðîìà Íèçàìíàìÿñèíÿ ÿñàñÿí, ñèçèí ìÿùêÿìÿ 2002-úè èë éàíâàðûí 1-äÿí ñîíðà òþðÿäèëìèø ñîéãûðûìû, èíñàíëûüà ãàðøû úèíàéÿò, ùÿðáè úèíàéÿò âÿ òÿúàâöçöí àêòû êèìè àüûð úèíàéÿòëÿðè àðàøäûðûð. Ëàêèí òÿÿññöô êè, äöíéàäà Ðîìà Íèçàìíàìÿñèíäÿ ýþñòÿðèëìèø òàðèõÿ ãÿäÿð áåëÿ úèíàéÿòëÿð òþðÿòìèø, ùÿëÿ äÿ àçàäëûãäà îëàí øÿõñëÿð âàðäûð. Áó ãÿáèëäÿí, ÿí àüûð úèíàéÿòëÿðäÿí áèðè 1992-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàíûí Õîúàëû, Ãàðàäàüëû âÿ áàøãà éàøàéûø ìÿíòÿãÿëÿðèíäÿ äèíú Àçÿðáàéúàí ÿùàëèñèíèí åðìÿíè ñèëàùëû ãöââÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìÿùâ åäèëìÿñèäèð. Öñòÿëèê, áó úèíàéÿòêàðëàðäàí áÿçèëÿðè áó ýöí ùÿòòà ùþêóìÿòëÿðäÿ éöêñÿê âÿçèôÿ- ëÿð òóòóðëàð. Ìÿñÿëÿí, áó äÿãèãÿëÿðäÿ ãîíøó çàëäà ÿéëÿøÿí âÿ ùÿìèí ñîéãûðûìû àêòëàðûíäà øÿõñÿí èøòèðàêûíû Áðèòàíèéà æóðíàëèñòèíÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ åòèðàô åòìèø Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàí. Ìÿí ñèçÿ áó äÿùøÿòëè úèíàéÿò íÿòèúÿñèíäÿ ÷îõñàéëû ãîùóìëàðûíû èòèðìèø áèð èíñàí êèìè ìöðàúèÿò åäèðÿì: Åðìÿíèñòàíûí ùàçûðêû ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàí, ìöäàôèÿ íàçèðè Ñåéðàí Îùàíéàí, áó þëêÿíèí ñàáèã ïðåçèäåíòè Ðîáåðò Êî÷àðéàí êèìè úèíàéÿòêàðëàðûí âÿ îíëàðûí úèíàéÿò îðòàãëàðûíûí ÿìÿëëÿðè 2002-úè èëÿ ãÿäÿð òþðÿäèëìèøäèðñÿ, îíëàðûí Ùààãàäà Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí ìöãÿññèðëÿð ñêàìéàñûíà ýÿòèðèëìÿñè ìåõàíèçìè íÿäÿí èáàðÿòäèð? Ñîí Ñàíõåí áó ñóàëà úàâàá âåðÿðÿê, äåéèá êè, Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòèíèí áó ñàììèòèí èøèíäÿ èøòèðàê åòìÿñè îíà ìÿëóìäóð. ÛÚÚ ñÿäðè äåéèá: - Úèíàéÿòëÿð, èëê íþâáÿäÿ, îíëàðûí òþ- ðÿäèëäèéè ÿðàçèëÿð î âàõò ùàíñû äþâëÿòëÿðèí éóðèñäèêñèéàñûíà äàõèë èäèñÿ, ùÿìèí äþâëÿòëÿðèí ìèëëè ìÿùêÿìÿëÿðèíäÿ àðàøäûðûëìàëûäûð. Áåëÿ ùàëëàðäà ÛÚÚ èñòèíòàãà âÿ ìèëëè ìÿùêÿìÿéÿ êîìïëèìåíòàð, éÿíè òþâñèéÿ âÿ òåõíèêè õàðàêòåðëè êþìÿê åäÿ áèëÿð. Ëàêèí áÿçè ùàëëàðäà áó âÿ éà äèýÿð ìÿãàìëàð, ìÿñÿëÿí, äþâëÿòèí èøüàë åäèëìÿñè ñÿáÿáèíäÿí îíóí þç ñóâåðåí ÿðàçèñèíèí áèð ùèññÿñè öçÿðèíäÿ íÿçàðÿòè îëìàäûãäà, áó àðàøäûðìàëàð ÷îõ âàõò ãåéðèìöìêöí îëóð. Äöíéàäà áåëÿ ùàëëàð ÷îõ îëìóøäóð. Áåëÿ ïðîáëåìëè âÿçèééÿòëÿðäÿ áöòöí òÿðÿôëÿðèí ÿìÿêäàøëûüûíûí äåôèñèòè ìöøàùèäÿ îëóíóð. Ñèçèí ñóàëûíûçäà õàòûðëàòäûüûíûç ùàäèñÿ áóíà ìèñàë îëà áèëÿð. Áó ùàëäà äþâëÿò ùÿìèí ìÿñÿëÿíè áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðäà, ìÿñÿëÿí, ÁÌÒ-äÿ ãàëäûðà áèëÿð, î äà þç íþâáÿñèíäÿ, àðàøäûðìàéà áàøëàìàã òÿêëèôè èëÿ ÛÚÚ-ÿ ìöðàúèÿò åäÿ áèëÿð. Ñèçèí äþâëÿòèíèç ìÿùç áó éîëëà ýåòìÿëèäèð. Êàø ùÿìèí àíäà Íöâÿ Òÿùëöêÿñèçëèéè Ñàììèòèíäÿ äöíéà ëèäåðëÿðèíèí àðàñûíäà ÿëëàìÿ ýþðêÿìëÿ îòóðàí Ñåðæ Ñàðêèñéàí áèëÿéäè êè, îíóí ëàï ãóëàüûíûí äèáèíäÿ, äèâàðûí î òàéûíäà, îíóí òþðÿòäèéè úèíàéÿòëÿðÿ ýþðÿ áèàáûð÷û øÿêèëäÿ ìöãÿññèðëÿð ñêàìéàñûíà ýÿòèðèëìÿñè éîëëàðû äöíéà õÿáÿð àýåíòëèêëÿðèíè òÿìñèë åäÿí éöçëÿðëÿ æóðíàëèñòèí èøòèðàê åòäèéè ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà Áåéíÿëõàëã Úèíàéÿò Ìÿùêÿìÿñèíèí ñÿäðè èëÿ ìöçàêèðÿ îëóíóð. 6 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) Ìÿãàëÿ ÊÈÂÄÔ-íèí ìàëèééÿ äÿñòÿéè èëÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè” èñòèãàìÿòè öçðÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûøäûð Àçÿðáàéúàí èëÿ Èòàëèéà àðàñûíäà ÿëàãÿëÿð éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàô åäèð Õÿáÿð âåðèëäèéè êèìè, Àçÿðáàéúàíûí Èòàëèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí, áó þëêÿíèí “Âîõ Ïîïóëè” âÿ “Èë Íîäî äè Ýîðäèî” àïàðûúû åëì ìÿðêÿçëÿðèíèí áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ Òðåíòî øÿùÿðèíäÿ “Ìóõòàðèééÿò âÿ õàëãëàð àðàñûíäà áèðýÿéàøàéûø. Àçÿðáàéúàíäà äèíè åòèãàäûí, äèëèí âÿ ñèâèëèçàñèéàíûí éåíè ñÿðùÿäëÿðè” ìþâçóñóíäà åëìè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá. Òÿäáèðèí ìîäåðàòîðó, “Èë Íîäî äè Ýîðäèî” åëì ìÿðêÿçèíèí ðÿùáÿðè Äàíèåëå Ëàäçåðè äöíéàäà ñèâèë áèðýÿéàøàéûø âÿ ÿìÿêäàøëûã ïðèíñèïëÿðèíèí ýåíèø éàéûëäûüû áèð çàìàíäà ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí Àçÿðáàéúàíäà ìþâúóä îëàí åòíèê-äèíè òîëåðàíòëûüûí, ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí ìöçàêèðÿñè áàõûìûíäàí êîíôðàíñûí éàõøû èìêàí éàðàäàúàüûíû âóðüóëàéûá. Òÿäáèðäÿ ÿââÿëúÿ Òðåíòèíî Àëòî Àäèýå ðåýèîíóíóí Ðåýèîíàë Øóðàñûíûí ïðåçèäåíòè Äèåãî Ìîëòðåð àäûíäàí ìÿêòóá îõóíóá. Ìÿêòóáäà êîíôðàíñûí èøèíÿ óüóðëàð àðçóëàéàí Ä.Ìîëòðåð Àçÿðáàéúàíûí âÿ Èòàëèéàíûí ðåýèîíëàðû àðàñûíäà ìþâúóä éöêñÿê ñÿâèééÿëè ÿëàãÿëÿðäÿí ìÿìíóíëóüóíó áèëäèðèá, áåëÿ áèð òÿäáèðèí ìÿùç Òðåíòîäà êå÷èðèëìÿñèíè áó ñûõ ìöíàñèáÿòëÿðèí áàðèç ýþñòÿðèúèñè êèìè ãèé- ìÿòëÿíäèðèá. Àçÿðáàéúàíûí Èòàëèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí ÿìÿêäàøû Ñàìèð Àëëàùâåðäèéåâ þëêÿìèçèí ÿëâåðèøëè úîüðàôè ìþâãåéè âÿ ñöðÿòëè èíêèøàôû èëÿ áàüëû òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðûíà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Áèëäèðèëèá êè, Àçÿðáàéúàí 1991-úè èëäÿ ìöñòÿãèëëèéèí áÿðïàñûíäàí ñîíðà ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäèá, áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ áþéöê íöôóç ãàçàíûá. Äèïëîìàò äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, þëêÿìèç 2012-2013-úö èëëÿðäÿ ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí ãåéðè-äàèìè öçâö ñå÷èëèá, áèð ñûðà äèýÿð íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà âÿ äöíéàíûí àïàðûúû äþâëÿòëÿðè èëÿ ñûõ ÿëàãÿëÿð ãóðóá. Áó äà Àçÿðáàéúàíûí ãëîáàë àðåíàäà þçöíÿìÿõñóñ éåð òóòìàñûíà øÿðàèò éàðàäûá. Àçÿðáàéúàíûí Èòàëèéà èëÿ ÿëàãÿëÿðÿ õöñóñè þíÿì âåðäèéèíè äåéÿí Ñ.Àëëàùâåðäèéåâ âóðüóëàéûá êè, áó ìöíàñèáÿòëÿðèí äÿðèí òàðèõè êþêëÿðè âàð. Þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäàêû ÿëàãÿëÿðèí éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè áèëäèðÿí äèïëîìàò äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, Èòàëèéà Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè òèúàðÿò òÿðÿôäàøëàðûíäàíäûð. ÒÀÏ ëàéèùÿñèíèí ðåàëëàøìàñû èëÿ ÿëàãÿëÿðèìèç äàùà äà äÿðèíëÿøÿúÿê. Î, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäà, õöñóñèëÿ òèêèíòè, êÿíä òÿñÿððöôàòû, òóðèçì, ìÿäÿíèééÿò âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ äÿ áèðýÿ èøëÿð ýþðìÿê ö÷öí éöêñÿê ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó âóðüóëàéûá. Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíàí Ñ.Àëëàùâåðäèéåâ áèëäèðèá êè, áó ìÿñÿëÿ þëêÿìèç ö÷öí ïðèîðèòåò ïðîáëåìäèð. Åðìÿíèñòàíûí ùÿðáè òÿúàâöçö íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíûí 20 ôàèçè èøüàë îëóíóá, áèð ìèëéîíäàí àðòûã ñîéäàøûìûç ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöí âÿçèééÿòèíÿ äöøöá: “Áèð ÷îõ íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ìöíàãèøÿíèí Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëèíÿ äàèð ñÿíÿäëÿðè ìþâúóä îëñà äà, ïðîáëåì ùÿëÿ äÿ ùÿëëèíè òàïìàìûøäûð”. Àçÿðáàéúàíäà ìþâúóä îëàí éöêñÿê òîëåðàíòëûã ìöùèòèíäÿí áÿùñ åäÿí äèïëîìàò þëêÿìèçäÿ ùÿð çàìàí áöòöí ìèëëÿòëÿðèí, äèíëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðèíÿ áÿðàáÿð ùöãóãëàðûí âåðèëäèéèíè, îíëàðûí ñöëù âÿ äîñòëóã øÿðàèòèíäÿ éàøàäûãëàðûíû áèëäèðèá. Âóðüóëàéûá êè, Àçÿðáàéúàí äèíëÿðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿðèí òÿíçèìëÿíäèéè þíÿìëè áèð ìÿêàíà ÷åâðèëèá. ÀÒßÒ Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñûíûí Èòàëèéàäàí îëàí êå÷ìèø ïðåçèäåíòè Ðèêêàðäî Ìèëéèîðè, Èòàëèéàíûí ìöõ- òÿëèô þëêÿëÿðäÿêè ñàáèã ñÿôèðëÿðè Úóëèî Ïðèúèîíè âÿ Ãóèäî Ëåíçè, Òðåíòèíî Àëòî Àäèýå ðåýèîíóíóí äèë àçëûãëàðû âÿ ñöëù ö÷öí ÿäàëÿò öçðÿ êîíñóëó Úóçåïïå Äåòîìàñ ÷ûõûø åäÿðÿê ìöàñèð äöíéàíûí ýåîñèéàñè äóðóìó êîíòåêñòèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ýåòäèêúÿ ãëîáàë èøòèðàê÷ûéà ÷åâðèëìÿñèíäÿí äàíûøûáëàð. Áèëäèðèëèá êè, áó ýöí ñöðÿòëè èíêèøàôû èëÿ ôÿðãëÿíÿí Àçÿðáàéúàíäà ìþâúóä ñàáèò ñèéàñè äóðóì áèð ÷îõ þëêÿëÿð ö÷öí íöìóíÿ îëà áèëÿð. Ñîíðà äèíëÿðàðàñû ìÿñÿëÿëÿðÿ äàèð ïàíåë èúëàñû êå÷èðèëèá. Èúëàñäà ÷ûõûø åäÿí äèíëÿðàðàñû äèàëîã öçðÿ ìöòÿõÿññèñ Àëåññàíäðî Ìàðòèíåëëè, “Èë ñîëå 24 îðå” ãÿçåòèíèí ÿìÿêäàøû Àóãóñòî Ãðàíäè, Áîëçàíî ìóõòàðèééÿòèíèí ÿéàëÿò ïðåçèäåíòè Àðíî Êîìïàòøåð âÿ äèýÿðëÿðè ìöõòÿëèô äèíëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðè àðàñûíäà îðòàã ìàðàãëàðûí ìþâúóäëóüó, äàùà òÿùëöêÿñèç âÿ ñöëù èëÿ äîëó áèð äöíéàéà íàèë îëìàã ö÷öí îíëàðûí ñÿé ýþñòÿðìÿëÿðèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûáëàð. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, Àçÿðáàéúàí áó èñòèãàìÿòäÿ öçÿðèíÿ ýþòöðäöéö ìèññèéàíû óüóðëà éåðèíÿ éåòèðìÿêäÿäèð. Àçÿðáàéúàí àðòûã Àâðîïàíûí òÿðêèá Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäà èíäèéÿäÿê 30 ñÿíÿä èìçàëàíûá. Èêè þëêÿ àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ðÿñìè ñÿôÿðëÿð ñàéÿñèíäÿ äàùà äà ìþùêÿìëÿíèá. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñûíà èëê ðÿñìè ñÿôÿðè 2427 ñåíòéàáð 1997-úè èëäÿ áàø òóòóá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ èñÿ 2005-úè èëèí 24-26 ôåâðàë òàðèõëÿðèíäÿ Èòàëèéàäà ðÿñìè ñÿôÿðäÿ îëóá. Åéíè çàìàíäà, 2 èéóí 2011-úè èë òàðèõèíäÿ Èòàëèéàíûí áèðëÿøäèðèëìÿñèíèí 150 èëëèéè ìöíàñèáÿòèëÿ, Ðîìàäà òÿøêèë åäèëìèø ðÿñìè òÿäáèðäÿ èøòèðàê åòìÿê ìÿãñÿäèëÿ, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ùÿìèí þëêÿéÿ ñÿôÿð åäèá. Îíó äà ãåéä åäÿê êè, 2013-úö èëèí 5-6 ìàðò òàðèõèíäÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè, ÓÍÅÑÚÎíóí âÿ ÈÑÅÑÚÎ-íóí õîøìÿðàìëû ñÿôèðè Ìåùðèáàí ßëèéåâà Èòàëèéàäà ñÿôÿðäÿ îëóá âÿ “Ðîìàäà Áàêûéà ó÷óø. Ìöàñèð Àçÿðáàéúàí èíúÿñÿíÿòè” ñÿðýèñèíèí à÷ûëûøûíäà èøòèðàê åäèá. Ãàðøû- ÿìÿêäàøëûüû ôîðìàòû ýÿëÿúÿêäÿ äàùà ýåíèø úîüðàôè ìèãéàñ àëàúàã. Àçÿðáàéúàíûí ìöÿëëèôè îëäóüó, Áàêû-Òáèëèñè-ßðçóðóì (ÁÒß) êÿìÿðèíèí úîüðàôèéàñû äàùà äà ýåíèøëÿíÿúÿê âÿ Áàëêàíëàðà ãÿäÿð óçàíàí ãàç õÿòòèíèí áèðëÿøäèðèëìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ Àâðîïàäà ÿí íÿùÿíý ãàç øÿáÿêÿñè éàðàíìûø îëàúàã. Éàíàúàüûí Àçÿðáàéúàíäàí Òöðêèéÿ âÿ Éóíàíûñòàíà, îðàäàí èñÿ Èòàëèéàéà, Áàëêàí éàðûìàäàñûíà âÿ áàøãà Àâðîïà þëêÿëÿðèíÿ èõðàúû ö÷öí ðåýèîíäà ÿí èðè ãàç ìàðøðóòó ìþâúóä îëàúàã. Åéíè çàìàíäà, áó åíåðæè ñèñòåìè øàõÿëÿíÿðÿê Ìÿðêÿçè Àâðîïàíûí áèð ÷îõ äþâëÿòëÿðèíè ÿùàòÿ åäÿúÿê. Éàíàúàüûí ñþçöýåäÿí ìàðøðóò öçðÿ Õÿçÿð ùþâçÿñèíäÿí, Îðòà Øÿðãäÿí âÿ Ìÿðêÿçè Àñèéàäàí Àâðîïàéà ÷àòäûðûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Ýÿëÿúÿêäÿ, ùÿì÷èíèí, Ãàçàõûñòàíûí âÿ Òöðêìÿíèñòàíûí äà ãàç ðåñóðñëàðûíûí áó äÿùëèçëÿ íÿãëè ìöìêöí ñàéûëûð. Áó àìèë Èòàëèéà èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà èãòè- ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí ùÿìèí ôîðóìäà 130-äàí àðòûã èòàëèéàëû èø àäàìû èøòèðàê åäèá. Öìóìèééÿòëÿ, èòàëéàíëàð ðåñïóáëèêàìûçäà êÿíä òÿñÿððöôàòû, ãèäà ñÿíàéåñè, òóðèçì, éåéèíòè ñÿíàéåñè, õèäìÿò, ìÿèøÿò àâàäàíëûãëàðû, ýåéèì, ìåáåë âÿ äèýÿð ñàùÿëÿð öçðÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðëÿð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, äèããÿòè ÷ÿêÿí ìÿãàìëàðäàí áèðè äÿ îíäàí èáàðÿòäèð êè, Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñû Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ äàèð äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ õöñóñè îëàðàã, Àçÿðáàéúàíûí ÿäàëÿòëè ìþâãåéèíè äÿñòÿêëÿéèð. Ôàêòëàðà äèããÿò éåòèðÿê. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, áèð íå÷ÿ èë þíúÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâóí áàø÷ûëûüû èëÿ Àçÿðáàéúàí ïàðëàìåíò íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Èòàëèéàäà ðÿñìè ñÿôÿðäÿ îëóá. Ñÿôÿð çàìàíû Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâóí èëê ðÿñìè ýþðöøö Èòàëèéà Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñûíûí ñÿäðè Úèàíôðàíêî Ôèíè èëÿ îëóá. Ýþðöø çàìàíû Àçÿðáàéúàí ïàðëàìåíòèíèí ñïèêåðè áèëäèðèá êè, þëêÿëÿð àðàñûíäà ñèéàñè äèàëîãóí äàâàì åòäèðèëìÿñè áàõûìûíäàí éöêñÿê ñÿâèééÿëè ñÿôÿðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè îëäóãúà âàúèáäèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, Àçÿðáàéúàí èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíäÿ, èãòèñàäè ìöíàñèáÿòëÿðèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíäÿ ìàðàãëûäûð. Ðåýèîíäà áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ àïàðûúû ðîë îéíàéàí Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïàíûí åòèáàðëû ñòðàòåæè òÿðÿôäàøûíà ÷åâðèëìÿñè Èòàëèéà òÿðÿôèíäÿí äÿ éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèëèð. Àçÿðáàéúàíëà Èòàëèéà áèð ñûðà áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ âÿ åëÿúÿ äÿ, îíëàðûí ïàðëàìåíò àññàìáëåéàëàðû ñÿâèééÿñèíäÿ ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûã åäèðëÿð âÿ áó ÿìÿêäàøëûüû ýÿëÿúÿêäÿ äàùà äà äÿðèíëÿøäèðìÿê ìÿãñÿäÿóéüóí ùåñàá îëóíóð. Öìóìèééÿòëÿ, ùàçûðäà èêè þëêÿíèí ãàíóíâåðèúèëèê îðãàíëàðû àðàñûíäà ÿëàãÿëÿð äÿ éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàô åòìÿêäÿäèð. Ãåéä åäÿê êè, Èòàëèéà Ñåíàòûíäà Àçÿðáàéúàí öçðÿ äîñòëóã ãðóïóíà îëàí äèããÿòèí âÿ ìàðàüûí àðòìàñûíûí øàùèäè îëóðóã. Ñåíàò öçðÿ äîñòëóã ãðóïóíóí ñàéû 32 íÿôÿðäÿí èáàðÿòäèð. Èòàëèéà ùÿì÷èíèí, Àâðîïà Èòòèôàãûíäà äà ñþç ñàùèáëÿðèíäÿí áèðèäèð. 2006-úû èëèí íîéàáð àéûíäà Àçÿðáàéúàí âÿ Àâðîïà Èòòèôàãû àðàñûíäà ãÿáóë åäèëìèø Ôÿàëèééÿò Ïëàíû âÿ 2009-úó èëèí ìàðò àéûíäà Àâðîïà Èòòèôàãû Øóðàñûíûí Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû ùàããûíäà áÿ- Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ þëêÿëÿðèìèç âÿ õàëãëàðûìûç àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíÿ áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèð. Ùÿìèí ýþðöø çàìàíû Àçÿðáàéúàíûí íå÷ÿ èëëÿðäÿí áÿðè öçëÿøäèéè ÿí àüðûëû ïðîáëåìè-Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿ, õöñóñèëÿ, äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëóá. Èòàëèéà Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñûíûí ñÿäðè Úèàíôðàíêî Ôèíè èñÿ áèð äàùà þëêÿñèíèí áó ñàùÿäÿêè ìþâãåéèíè îðòàéà ãîéàðàã ãåéä åäèá: “Àçÿðáàéúàí èêèãàò ùàãñûçëûãëà öç-öçÿ ãàëûá. Ùÿì òîðïàãëàðû èøüàë îëóíóá, ùÿì äÿ áåéíÿëõàëã áèðëèê ïðîáëåìèí ÿäàëÿòëè ùÿëëèíÿ äÿñòÿê âåðìèð”. ßëáÿòòÿ, áó ôàêò îíó ýþñòÿðèð êè, Èòàëèéà òÿðÿôè áó ïðîáëåìÿ ùàãã âÿ ÿäàëÿò ìöñòÿâèñèíäÿ ÷îõ ùÿññàñëûãëà éàíàøûð. Õàòûðëàäàã êè, Èòàëèéà Ñåíàòû Úÿíóáè Ãàôãàçäà âÿçèééÿòëÿ áàüëû ãÿòíàìÿ ãÿáóë åäèá. Áó ãÿòíàìÿäÿ Úÿíóáè Ãàôãàçäà ñöëùöí áÿðãÿðàð îëìàñûíäà, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëèíäÿ þëêÿëÿðèí ÿðàçè áöòþâëöéö ïðèíñèïèíÿ áþéöê þíÿì âåðèëäèéè þç ÿêñèíè òàïûá. Ñåíàò Éåíè Àâðîïà õàðòèéàñûíäà äà òÿñáèò îëóíäóüó êèìè, ñÿðùÿäëÿðèí òîõóíóëìàçëûüû ïðèíñèïèíÿ óéüóí îëàðàã Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö áèð äàùà äÿñòÿêëÿéèá. Ãÿòíàìÿäÿ áöòþâ áèð ðåýèîíóí èíêèøàôûíà ìàíå÷èëèê òþðÿäÿí Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí òåçëèêëÿ ñöëù éîëó èëÿ ùÿëëèíèí Àâðîïà ìÿêàíû ö÷öí ÿùÿìèééÿòëè îëäóüóíà äèããÿò éåòèðèëèð. Áó ãÿòíàìÿ èëÿ Èòàëèéà Ñåíàòû Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ äàèð ÁÌÒ, ÀÒßÒ âÿ Àâðîïà Øóðàñûíûí áöòöí ãÿòíàìÿëÿðèíèí, ãÿðàðëàðûíûí òàì øÿêèëäÿ éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè ãåéä åäèð. Éÿíè, Àçÿðáàéúàíëà Èòàëèéà àðàñûíäà éàõûíëûüûí, ÿëàãÿëÿðèìèçèí èíêèøàôûíà áþéöê òÿêàí âåðÿí ìÿãàìëàðûí ìþâúóäëóüóíó øÿðòëÿíäèðÿí õåéëè ñàéäà íöìóíÿëÿð ýþñòÿðìÿê ìöìêöíäöð. Ñåâèíäèðèúè ùàëäûð êè, èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿð ìöêÿììÿë ùöãóãè áàçàéà ìàëèêäèð. Ãåéä åòäèéèìèç êèìè, áó âàõòà ãÿäÿð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûüà äàèð òÿõìèíÿí 30 ñÿíÿä èìçàëàíûá. Áó èñÿ ìöíàñèáÿòëÿðèìèçèí éöêñÿëÿí õÿòëÿ èíêèøàôûíà ýåíèø çÿìèí éàðàäûð. Àçÿðáàéúàí âÿ Èòàëèéà éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ ñèéàñè äèàëîãóí éàííàìÿñè ñòðàòåæè ïðèîðèòåòëÿðèìèç ñûðàñûíäàäûð âÿ áó áàõûìäàí, Àçÿðáàéúàí Àâðîïà Èòòèôàãûíûí öçâö îëàí þëêÿëÿðëÿ, î úöìëÿäÿí, Èòàëèéà èëÿ äàùà ñûõ ÿìÿêäàøëûã åòìÿéÿ âÿ îíóí Àâðîïà Èòòèôàãûíà èíòåãðàñèéà òÿúðöáÿñèíäÿí ôàéäàëàíìàüà ìàðàãëûäûð. Ãåéä îëóíìàëûäûð êè, ùÿãèãÿòÿí, Èòàëèéà çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòÿ, áþéöê äþâëÿò÷èëèê òàðèõèíÿ, ýöúëö èãòèñàäèééàòà, äöíéà ñèéàñÿòèíäÿ þçöíÿìÿõñóñ éåðÿ ìàëèê îëàí áèð þëêÿ êèìè ùÿìèøÿ ìöùöì ìàðàã êÿñá åäèð. Àçÿðáàéúàíäà äà áó þëêÿéÿ õöñóñè ìàðàã ìþâúóääóð. Ñèéàñè âÿ èãòèñàäè úÿùÿòäÿí äÿ ìàðàãëàðûìûçûí öñò-öñòÿ äöøäöéö ìÿãàìëàð ÷îõäóð. Èòàëèéàíûí èø àäàìëàðû, øèðêÿòëÿðè, Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíà ñÿðìàéÿ ãîéóëóøó ùÿéàòà êå÷èðèð, Õÿçÿðèí êàðáîùèäðîýåí åùòèéàòëàðûíûí èñòèñìàðûíäà éàõûíäàí èøòèðàê åäèðëÿð. Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè ñèéàñÿòèíèí áàøëûúà ïðèîðèòåòëÿðèíäÿí îëàí Àâðîïà âÿ Àâðîàòëàíòèê ãóðóìëàðà èíòåãðàñèéà, î úöìëÿäÿí, Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ÿëàãÿëÿðèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè, åëÿúÿ äÿ, Àçÿðáàéúàíûí Öìóìäöíéà Òèúàðÿò Òÿøêèëàòûíà öçâ îëìàñû ïðîñåñèíäÿ Èòàëèéàíûí þëêÿìèçÿ äÿñòÿéè øöáùÿ äîüóðìóð. Õöñóñèëÿ, Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðû âÿ ïðèíñèïëÿðèíÿ óéüóí øÿêèëäÿ ùÿëëè èëÿ áàüëû Àçÿðáàéúàíûí ÿäàëÿòëè ìþâãåéèíèí Èòàëèéà òÿðÿôèíäÿí äÿñòÿêëÿíìÿñè ïðîñåñÿ þç ìöñáÿò òÿñèðèíè ýþñòÿðÿúÿê. Áèð ñþçëÿ, Èòàëèéàíûí Òðåíòèíî Àëòî Àäèýå ðåýèîíóíóí äèë àçëûãëàðû âÿ ñöëù ö÷öí ÿäàëÿò öçðÿ êîíñóëó Úöçåïïå Äåòîìàñûí äà âóðüóëàäûüû êèìè, Àçÿðáàéúàí èëÿ Èòàëèéàíû äÿðèí êþêëÿðÿ ÿñàñëàíàí ìöíàñèáÿòëÿð áèðëÿøäèðèð. Áó éàõûíëàðäà ÀçÿðÒÀú-ûí õöñóñè ìöõáèðèíÿ ìöñàùèáÿñèíäÿ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäàêû éöêñÿê ñÿâèééÿëè ÿëàãÿëÿðäÿí äàíûøàí Ú.Äåòîìàñ äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, áó ñûõ ÿìÿêäàøëûüû áèð ÷îõ ñàùÿëÿðäÿ ìöøàùèäÿ åòìÿê ìöìêöíäöð. Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíàí Ú.Äåòîìàñ ïðîáëåìèí òåçëèêëÿ òÿíçèìëÿíÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè áèëäèðèá. Âóðüóëàéûá êè, Èòàëèéà ìöíàãèøÿíèí ñöëù éîëó èëÿ ùÿëëèíèí òÿðÿôäàðûäûð. Ïðîáëåìèí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëè äöíéàíûí áèð ñûðà áþëýÿëÿðèíäÿ äàâàì åäÿí ìöíàãèøÿëÿðÿ ñîí ãîéóëìàñû ö÷öí íöìóíÿ îëà áèëÿð. Èòàëèéàíûí Òðåíòî øÿùÿðèíäÿ “Ìóõòàðèééÿò âÿ õàëãëàð àðàñûíäà áèðýÿéàøàéûø. Àçÿðáàéúàíäà äèíè åòèãàäûí, äèëèí âÿ ñèâèëèçàñèéàíûí éåíè ñÿðùÿäëÿðè” ìþâçóñóíäà åëìè êîíôðàíñ êå÷èðèëèá ùèññÿñèíÿ ÷åâðèëèá. Áó áàõûìäàí áó þëêÿíèí Àâðîïà äÿéÿðëÿðèíè áþëöøìÿñè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿëèäèð. Äàùà ñîíðà “Àçÿðáàéúàíûí ðÿìçëÿðèíäÿí áèðè îëàí Àëáàí Àïîñòîë êèëñÿñèíèí òàðèõè êþêëÿðè” êèòàáûíûí òÿãäèìàòû îëóá. Íÿøðèí ùÿììöÿëëèôëÿðè, ïðîôåññîðëàð Ïàîëî Çàììàòòåî, Åðìàííî Âèçèíòàèíåð, Àíýåëî Ìåêêà âÿ Àíäðåà Ìàð÷èëèàíî êèòàáûí þëêÿìèçèí ÿðàçèñèíäÿ éàøàìûø åòíîñëàðûí äèíè åòèãàäëàðû, ìÿäÿíè äÿéÿðëÿðè èëÿ éàõûíäàí òàíûø îëìàã ö÷öí éàõøû èìêàí éàðàòäûüûíû áèëäèðèáëÿð. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûáëàð êè, íÿøðäÿ Ãàôãàç Àëáàíèéàñûíûí õðèñòèàí àëÿìè èëÿ ÿëàãÿëÿðè, ÂÛÛ âÿ ÂÛÛÛ ÿñðäÿ ÿðÿáëÿð òÿðÿôèíäÿí áó ÿðàçèëÿðèí ÿëÿ êå÷èðèëìÿñè, Èñëàì äèíèíèí éàéûëìàñû êèìè ìöùöì òàðèõè ìÿðùÿëÿëÿð éåð àëûá. Êèòàáäà, ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ éàøàéàí åòíèê ãðóïëàð ùàããûíäà äà ìÿëóìàò âåðèëèð. Âóðüóëàíûá êè, Ãàôãàçäà õðèñòèàíëûüû èëê äÿôÿ ãÿáóë åäÿí åòíîñëàðäàí áèðè îëàí óäèëÿðèí òàðèõè âÿòÿíè Àçÿðáàéúàíäûð. Áó ýöí óäèëÿð Àëáàí Àïîñòîë êèëñÿñèíèí çÿíýèí äèíè-ìÿäÿíè èðñèíèí âàðèñëÿðè ùåñàá îëóíóðëàð. Ãàôãàç Àëáàíèéàñûíûí ìåìàðëûã èðñè Àçÿðáàéúàí ìÿäÿíèééÿòèíèí ìöùöì õÿçèíÿëÿðèíäÿí ùåñàá îëóíóð âÿ ìèëëè òàðèõèí ðÿìçëÿðèíäÿí áèðèíÿ ÷åâðèëèá. Òÿäáèðäÿ Èòàëèéàíûí àêàäåìèê, äþâëÿò âÿ èøýöçàð äàèðÿëÿðèíèí òÿìñèë÷èëÿðè, Òðåíòî øÿùÿðè èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè âÿ áàøãàëàðû èøòèðàê åäèáëÿð. Áåëÿëèêëÿ, ñþçöýåäÿí òÿäáèðäÿ âóðüóëàíäûüû êèìè, Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäà ñûõ äÿðèí äîñòëóã òåëëÿðè, ýåíèø ÿìÿêäàøëûã ìöíàñèáÿòëÿðè âÿ ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò äàøûéàí ìþùêÿì ñèéàñè-èãòèñàäè òÿðÿôäàøëûã ìþâúóääóð. Ðåñïóáëèêàìûçûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè áÿðïà åòìÿñèíäÿí ñîíðà Àâðîïà þëêÿëÿðè è÷ÿðèñèíäÿ ÿí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ èãòèñàäè ÿìÿêäàøëûüû âÿ ñèéàñè ìöíàñèáÿòëÿðè ýöúëÿíäèðÿí èëê äþâëÿòëÿðäÿí áèðè, ìÿùç Èòàëèéà îëóá. Õàòûðëàäàã êè, Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñû Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìöñòÿãèëëèéèíè 1 éàíâàð 1992-úè èë òàðèõèíäÿ òàíûéûá. Åéíè çàìàíäà, 8 ìàé 1992úè èë òàðèõèíäÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà äèïëîìàòèê ÿëàãÿëÿð éàðàäûëûá. 1997-úè èëèí ìàðò àéûíäà Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí Àçÿðáàéúàíäà, 2003-úö èëèí äåêàáð àéûíäà èñÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Èòàëèéàäà ñÿôèðëèéè òÿñèñ åäèëèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Èòàëèéà ëûãëû ñÿôÿðëÿð ïàðëàìåíò âÿ ùþêóìÿò íöìàéÿíäÿëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ äÿ äàâàì åòäèðèëèá. Áöòþâëöêäÿ, áèðýÿ ÿìÿêäàøëûüà äàèð ìöùöì ðàçûëàøìàëàðûí ÿëäÿ îëóíìàñû òÿðÿôëÿð àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ìöíàñèáÿòëÿðèí ýöúëÿíìÿñèíÿ ÿëâåðèøëè çÿìèí éàðàäûá. “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí èìçàëàíìàñû âÿ Àçÿðáàéúàíûí íåôò åùòèéàòëàðûíûí èøëÿíìÿñèíäÿ Èòàëèéà øèðêÿòëÿðèíèí òÿìñèë îëóíìàñû èñÿ þëêÿëÿð àðàñûíäà èãòèñàäè-ñèéàñè ÿëàãÿëÿðèí éåíè ìÿðùÿëÿäÿ èíêèøàôûíà òÿêàí âåðèá. Åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãëà éàíàøû, ñèéàñè, èãòèñàäè, ñîñèàë, ùóìàíèòàð, åëìè-ìÿäÿíè, òÿùñèë, ñÿùèééÿ, òóðèçì âÿ äèýÿð áþëìÿëÿðäÿ èíòåíñèâ ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôû Èòàëèéà-Àçÿðáàéúàí ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ éåíè äèíàìèêàéà ñÿáÿá îëóá. Èòàëèéà èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà éàðàäûëìûø ùþêóìÿòëÿðàðàñû êîìèññèéàíûí èíòåíñèâ ôÿàëèééÿòè ùÿð èêè äþâëÿòèí ñèéàñè-èãòèñàäè ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ éåíè äèíàìèçì åëåìåíòëÿðè ÿëàâÿ åäèá. Ñîí èëëÿðäÿ ìþùêÿì òÿìÿëëÿð öçÿðèíäÿ äÿðèíëÿøÿí Àçÿðáàéúàí-Èòàëèéà ÿëàãÿëÿðè þç íþâáÿñèíäÿ, èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿí êÿíàðà ÷ûõàðàã Àâðîïà ðåýèîíóíó ÿùàòÿ åäÿí áþéöê ÿìÿêäàøëûã ôàçàñûíà ãÿäÿì ãîéóá. Ùÿð èêè äþâëÿò Òðàíñ-Àâðîïà åíåðæè øÿáÿêÿñèíèí ôîðìàëàøìàñûíäà ùÿëëåäèúè ðîëà ìàëèê îëìàãëà ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò êÿñá åòìÿéÿ áàøëàéûá. Ãåéä åòäèéèìèç êèìè, Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñû èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäà èãòèñàäè ìöíàñèáÿòëÿðèí ÿñàñ ïðèîðèòåòè íåôò âÿ ãàç ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãëà áàüëûäûð. Áåëÿ êè, Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí (ÁÒÚ) êÿìÿðè èëÿ íÿãë îëóíàí íåôòèí ÿñàñ àëûúûëàðûíäàí áèðè Èòàëèéàäûð. Ùàçûðäà Àâðîïà áàçàðëàðûíà íÿãë îëóíàí íåôò ðåñóðñëàðûíûí áþéöê áèð ùèññÿñè ìÿùç Èòàëèéà ëèìàíëàðû âàñèòÿñèëÿ Àâðîïà Èòòèôàãû (ÀÈ) þëêÿëÿðèíÿ ÷àòäûðûëûð. Áó äþâëÿò þëêÿìèçÿ ìÿõñóñ íåôòèí 40 ôàèçèíè þç ÿðàçèñè èëÿ Àâðîïàéà òðàíçèò åäèð. Èòàëèéà Àâðîïà Èòòèôàãûíäà éöêñÿê íöôóçà ìàëèê äþâëÿò êèìè ðåýèîíäà Àçÿðáàéúàíëà åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ òþùôÿ âåðìÿñè èëÿ äèããÿòè úÿëá åäèð. Ðÿñìè Ðîìà þç åíåðæè ñèéàñÿòèíè ùÿéàòà êå÷èðÿðêÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ óçóíìöääÿòëè âÿ äàâàìëû õàðàêòåðÿ ìàëèê ñòðàòåæè ëàéèùÿëÿðè ïðèîðèòåò êèìè ãÿáóë åäèð. Èòàëèéà íåôòëÿ áÿðàáÿð, ãàç ðåñóðñëàðûíûí äà ÿñàñ àëûúûñûäûð. Õàòûðëàäàã êè, ùÿëÿ 2007-úè èëèí äåêàáð àéûíäà Àçÿðáàéúàíëà Èòàëèéà àðàñûíäà ãàç ñåêòîðóíäà ÿìÿêäàøëûüà äàèð ïðîòîêîë èìçàëàíûá. ßëàâÿ åäÿê êè, “Øàùäÿíèç” êîíñîðñèóìó 28 èéóí 2013-úö èëäÿ åëàí åäèá êè, “Øàùäÿíèç-2” ëàéèùÿñèíäÿí ùàñèë åäèëÿúÿê ãàç ùÿúìëÿðèíè Éóíàíûñòàí, Èòàëèéà âÿ úÿíóá-øÿðãè Àâðîïàäàêû ìöøòÿðèëÿðÿ ÷àòäûðìàã ö÷öí Òðàíñ-Àäðèàòèê áîðó êÿìÿðèíè (ÒÀÏ) ñå÷èá. 13 ôåâðàë 2013-úö èëäÿ Éóíàíûñòàí, Èòàëèéà âÿ Àëáàíèéà ùþêóìÿòëÿðè Òðàíñ-Àäðèàòèê áîðó êÿìÿðè öçðÿ ùþêóìÿòëÿðàðàñû ñàçèø èìçàëàéûáëàð. Áèð ñþçëÿ, Èòàëèéà Àçÿðáàéúàíûí øàõÿëÿíäèðìÿ ñèéàñÿòèíè äÿñòÿêëÿéÿðÿê ðåýèîíäà èðè éàíàúàã-êîììóíèêàñèéà äÿùëèçëÿðèíèí éàðàäûëìàñûíäà òÿøÿááöñ ýþñòÿðÿí ÿñàñ äþâëÿòëÿðäÿí áèðèäèð. Âÿ ýþðöíÿí îäóð êè, åíåðæè ñàäè òÿìàñëàðû äÿðèíëÿøäèðìÿêëÿ éàíàøû, ìÿùç ðåñïóáëèêàìûçûí åíåðæè ñòðàòåýèéàñû íÿòèúÿñèíäÿ áó þëêÿíèí äÿ ðåýèîíäà òðàíçèò äþâëÿòÿ ÷åâðèëìÿñèíÿ ñÿáÿá îëà áèëÿð. Éÿíè, Èòàëèéà òÿêúÿ Àçÿðáàéúàí ãàçûíûí àëûúûñû äåéèë, ùÿì äÿ éàíàúàüûí äèýÿð Àâðîïà äþâëÿòëÿðèíÿ èõðàúû ö÷öí òðàíçèò þëêÿ ðîëóíó îéíàìûø îëàúàã. Àçÿðáàéúàí ãàçû Àâñòðèéàéà, Áîëãàðûñòàíà, Ìàúàðûñòàíà, ùÿì äÿ áó þëêÿíèí ÿðàçèñèíäÿêè ìàðøðóòëàðëà ÷àòäûðûëàúàã. Áó ñòðàòåæè àääûì, åéíè çàìàíäà, ðåñïóáëèêàìûçûí Àâðîïà ðåýèîíóíäà ÷îõâåêòîðëó åíåðæè ñèñòåìëÿðè éàðàòìàã ýöúöíö îðòàéà ãîéóð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, Àçÿðáàéúàíëà Èòàëèéà àðàñûíäà èãòèñàäè ÿìÿêäàøëûã åíåðæè ðåñóðñëàðû èëÿ ìÿùäóäëàøìûð. Ãåéä îëóíäóüó êèìè, ùÿð èêè òÿðÿô íåôòäÿí êÿíàð ñàùÿëÿðëÿ áàüëû áèð ñûðà ëàéèùÿëÿðè ìöçàêèðÿ åäèá. Èíäèéÿäÿê êå÷èðèëÿí Àçÿðáàéúàí-Èòàëèéà áèçíåñ-ôîðóìëàðûíäà ìöçàêèðÿ îëóíàí ÿñàñ ìÿñÿëÿëÿð íåôò âÿ ãàç ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãäàí áàøãà, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäà ÿìÿêäàøëûüû äà íÿçÿðäÿ òóòóð. Òÿðÿôëÿð èãòèñàäèééàòûí áèð ÷îõ ñàùÿëÿðè öçðÿ ýåíèø ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíè ýöúëÿíäèðìÿê íèééÿòèíäÿäèðëÿð. Îíó äà áèëäèðìÿê éåðèíÿ äöøÿð êè, ùàçûðäà ùÿð èêè þëêÿ ÷îõ ñûõ òèúàðè-èãòèñàäè ÿìÿêäàøëûüà ìàëèêäèð. Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí þëêÿëÿð öçðÿ ñòðóêòóðóíäà Èòàëèéà þíúöë ñûðàëàðäà ãÿðàðëàøûá. Ìÿñÿëÿí, 2010úó èëäÿ Àçÿðáàéúàíëà Èòàëèéà àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè 5,3 ìèëéàðä àâðî îëóá. Èêè þëêÿ àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè 2011-úè èëäÿ 9,6 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðû òÿøêèë åäèá. Áó ðÿãÿì Èòàëèéàíûí Àâðîïà Èòòèôàãûíà äàõèë îëàí 11 þëêÿ èëÿ ìàëèê îëäóüó òèúàðÿò äþâðèééÿñèíäÿí äàùà éöêñÿêäèð. Áöòþâëöêäÿ Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè òèúàðÿò äþâðèééÿñèíäÿ èõðàúàòäà 35,2 ôàèçëÿ Èòàëèéà, èäõàëäà èñÿ 16,8 ôàèçëÿ Ðóñèéà þíäÿ äóðóð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, 2010úó èëäÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿí áèçíåñ ôîðóìäà ùÿð 2 þëêÿíèí äþâëÿò ðÿñìèëÿðè, êÿíä òÿñÿððöôàòû, ãèäà ñÿíàéåñè, ëîãèñòèêà, èíøààò, òèêèíòè, õèäìÿò, íÿãëèééàò, åíåðæè âÿ ñ. ñàùÿëÿðè òÿìñèë åäÿí 60äàí ÷îõ øèðêÿòèí íöìàéÿíäÿñè èøòèðàê åäèá âÿ òÿäáèðäÿ èøýöçàð ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èìêàíëàðû ìöçàêèðÿ îëóíóá. Èøýöçàð ýþðöøëÿðëÿ äàâàì åòäèðèëÿí òÿäáèðèí éåêóíó îëàðàã, Èòàëèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí Èãòèñàäè Èíêèøàô Íàçèðëèéè èëÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Èãòèñàäè Èíêèøàô Íàçèðëèéè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüà äàèð ñÿíÿä èìçàëàíûá. Ùÿìèí ñÿíÿääÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà òèúàðÿòèí èíêèøàôû, èãòèñàäèééàòûí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðè öçðÿ áèðýÿ ìöÿññèñÿëÿðèí éàðàäûëìàñû, Àçÿðáàéúàíäà Èõðàúûí âÿ Èíâåñòèñèéàëàðûí Òÿøâèãè Ôîíäó âÿ Èòàëèéàíûí Õàðèúè Òèúàðÿò ßëàãÿëÿðè öçðÿ Ìèëëè Òÿøêèëàòû, åëÿúÿ äÿ, ñàùèáêàðëàð àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, ãàðøûëûãëû èíâåñòèñèéàëàðûí úÿëá åäèëìÿñè âÿ ñ. ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôû íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Þòÿí ìöääÿò ÿðçèíäÿ Èòàëèéàíûí Àçÿðáàéúàíäà äàùà áèð íå÷ÿ øèðêÿòè ôÿàëèééÿòÿ áàøëàéûá. Áó ìÿãàì þòÿí èë íîéàáðûí 13-äÿ Áàêûäà êå÷èðèëìèø ÀçÿðáàéúàíÈòàëèéà áèçíåñ ôîðóìóíäà áèð äàùà âóðüóëàíûá. Ìÿëóìàò ö÷öí áèëäèðÿê êè, ùÿð èêè þëêÿíèí øèðêÿòëÿðè àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ãóðóëìàñû áàõûìûíäàí áþéöê Íàäèð ÀÇßÐÈ 7 www.yeniazerbaycan.com 28 ìàðò 2014-úö èë, úöìÿ / ¹ 051 (4210) “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”: ïåðñïåêòèâ ýÿëÿúÿéèí òÿìèíàòû Áó ýöí äöíéàäà óüóðëó ñèéàñè âÿ èãòèñàäè èíêèøàôà, ÷îõÿñðëèê çÿíýèí òàðèõè ÿíÿíÿéÿ, ìöõòÿëèô õàëãëàðûí öìóìè éàøàéûøûíûí òÿùëöêÿñèç òÿìèíàòûíûí òîëåðàíò ìöùèòèíÿ ìàëèê îëàí Àçÿðáàéúàí ö÷öí ìöàñèð òåõíîëîýèéàëàðäàí èñòèôàäÿ àêòóàëäûð. Ðåñïóáëèêàìûçäà ðåàëëàøàí ìÿãñÿäéþíëö èíêèøàô ìîäåëè íåôò àìèëèíäÿí àñûëûëûüûí ëÿüâèíÿ, àëòåðíàòèâ ìÿíáÿëÿðäÿí èñòèôàäÿéÿ éþíëÿíìèøäèð. Áó ñòðàòåæè õÿòòèí ÿñàñ ãîëóíó ÈÊÒ ñåêòîðóíóí ñöðÿòëè èíêèøàôû, íåôò ýÿëèðëÿðèíèí ÈÊÒ ýÿëèðëÿðè èëÿ ÿâÿçëÿíìÿñè òÿøêèë åäèð. Ãåéðè-íåôò êàïèòàëûíûí äèíàìèê èíêèøàôûíà èñòèãàìÿòëÿíìèø ïðàãìàòèê ñèéàñÿò éåíè èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí òÿìÿëèíäÿ äàéàíûð. Àðòûã áó èñòèãàìÿòäÿ ÷åâèê àääûìëàð àòûëìûø, ìÿðùÿëÿëÿð öçðÿ íÿòèúÿâè èøëÿð ýþðöëìöøäöð. Ñîí èëëÿð Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà èíôîðìàñèéà êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðûíûí èíêèøàôû, ìþâúóä ïîòåíñèàëäàí ìàêñèìóì øÿêèëäÿ èñòèôàäÿ îëóíìàñû âÿ ðåñïóáëèêàíûí èíôîðìàñèéà ïîòåíñèàëûíûí áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ òàíûíìàñû, åéíè çàìàíäà, äöíéàíûí èíêèøàô åòìèø äþâëÿòëÿðèíèí òÿúðöáÿñèíè åùòèâà åäÿí àðäûúûë, ìÿãñÿäéþíëö, ñòðàòåæè “åëåêòðîí èíêèøàô ìîäåëè” ùÿéàòà êå÷èðèëìÿêäÿäèð. Áó þùäÿëèêëÿð èñÿ èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðû ñàùÿñèíäÿ äþâëÿò ñèéàñÿòèíè ùÿéàòà êå÷èðÿí Ðàáèòÿ âÿ Éöêñÿê Òåõíîëîýèéàëàð Íàçèðëèéèíäÿ òÿúÿññöì îëóíìóøäóð. Éåíè òåõíîëîýèéàëàðûí òÿòáèãè âÿ èíêèøàôû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ãÿáóë åäèëÿí ÷îõñàéëû ùöãóãè-íîðìàòèâ àêòëàð ìÿùç þëêÿíèí åëåêòðîí èìêàíëàðûíäàí ñÿìÿðÿëè øÿêèëäÿ éàðàðëàíìàñû ìÿãñÿäèíè äàøûéûð. Ùàçûðäà äöíéàäà “Åëåêòðîí ùþêóìÿò ùàããûíäà” ãàíóíóí ãÿáóë åäèëäèéè ÷îõ àç þëêÿ (òÿãðèáÿí 7 þëêÿ) âàð êè, Àçÿðáàéúàí áó ñèéàùûäà ñàäàëàíàí þëêÿëÿðäÿí îëàí Àâñòðèéàíûí òÿúðöáÿñèíèí éàõûíäàí þéðÿíèëìÿñèíäÿ ìàðàãëûäûð. Àçÿðáàéúàí ÌÄÁ ìÿêàíûíäà “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” ëàéèùÿñè öçÿðèíäÿ èøëÿðèí àïàðûëäûüû 4-úö þëêÿäèð. “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí èíêèøàôû íàìèíÿ èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéà òåõíîëîýèéàëàðû öçðÿ Ìèëëè Ñòðàòåýèéàéà (2003-2012-úè èëëÿð)” ÿñàñÿí èøëÿíèá ùàçûðëàíìûø “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” ëàéèùÿñè “Åëåêòðîí Àçÿðáàéúàí” Äþâëÿò Ïðîãðàìû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Ëàéèùÿ Àçÿðáàéúàí úÿìèééÿòè ö÷öí íèñáÿòÿí éåíè âÿ ôÿðãëè ôîðìàòëû îëñà äà, úÿìèééÿòèí ãÿáóëó âÿ óéüóíëàøìàñû áàõûìûíäàí àðçóîëóíàí íÿòèúÿëÿðè äîüðóëòìàãäàäûð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ôîðìàëàøìàñû, èúòèìàè øöóðäà ìÿíèìñÿíèëìÿñè ö÷öí ÿââÿëúÿ ëàéèùÿíèí òþùôÿëÿðè, éåíèëèêëÿðè, ñîñèàë-èãòèñàäè öñòöíëöêëÿðèíèí ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè âÿ þòöðöëìÿñè çÿðóðèäèð. Ñîñèóìó òÿøêèë åäÿí ùÿð áèð âÿòÿíäàø ëàéèùÿäÿí õÿáÿðäàð îëìàëû, åëåêòðîí õèäìÿòäÿí èñòèôàäÿéÿ áèýàíÿ éàíàøìàìàëûäûð. Íÿçÿðÿ àëìàã ëàçûìäûð êè, ëàéèùÿíèí ÿñàñ ìÿãñÿäè âÿòÿíäàø àêòèâëèéèíèí àðòûðûëìàñûíà, âÿòÿíäàø ïðîáëåìëÿðèíèí ñÿìÿðÿëè ùÿëëèíÿ, äþâëÿò ãóðóìëàðû èëÿ úÿìèééÿò àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí ìöòÿíàñèáëèéèíÿ, øÿôôàôëûüûíà íàèë îëóíìàñûíà èñòèãàìÿòëÿíìèøäèð. Éÿíè åëåêòðîí õèäìÿò èäàðÿåòìÿíèí îïåðàòèâëèéèíÿ, ÷åâèêëèéèíÿ âÿ äöçýöíëöéöíÿ òÿìèíàò éàðàòìàãëà, âÿòÿíäàø-äþâëÿò òÿìàñûíûí ýåíèøëÿíìÿñèíÿ èìêàí âåðèð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ôÿàëèééÿò ïðèîðèòåòëÿðèíè áèð-áèðè èëÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿäÿ îëàí, èíôîðìàñèéàäàí äöçýöí èñòèôàäÿ åòìÿ ìöìêöíëöéöíö åùòèâà åäÿí “åäåìîêðàòèê þçÿê” øÿêëèíäÿ õàðàêòåðèçÿ åòìÿê ìöìêöíäöð. Áó äåéèëÿíëÿðè ñõåìàòèê øÿêèëäÿ: “ãàíóíâåðèúè çÿðóðÿò ìèëëè ìàðàãëàð èíôîðìàñèéà îáéåêòèâëèéè” êèìè èôàäÿ åòìÿê îëàð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò” äþâëÿòèí êîððóïñèéàéà ãàðøû ìöáàðèçÿ öñóëóíóí òÿñèðåäèúè ôàêòîðó ðîëóíäà ÷ûõûø åäÿ áèëÿð. Áåëÿ êè, áó ãóðóì äþâëÿò îðãàíëàðû èëÿ âÿòÿíäàøëàð àðàñûíäà ñÿìèìè òÿìàñ éàðàòìàãëà äþâëÿòèí àäûíäàí ñóè-èñòèôàäÿ ùàëëàðûíû, âÿòÿíäàø ùöãóãëàðûíûí ïîçóëìàñûíû ìöìêöíñöç åäèð. Êîððóïñèéàéà ãàðøû ìöáàðèçÿíè äþâëÿòèí ùÿéàòè ìÿãñÿäëÿðèíäÿí áèðèíÿ ÷åâèðÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí áó öñòöíëöéöíäÿí èñòèôàäÿ åòìÿê íèééÿòèíèíäÿäèð. Ìöàñèð äþâðöí àïàðûúû àìèëè ãèñìèí- äÿ ÷ûõûø åäÿí “Åëåêòðîí-ùþêóìÿò”èí ðåàëëàøìàñû áèð ñûðà àñïåêòäÿí ýÿòèðäèéè öñòöíëöêëÿðè âÿ ñÿìÿðÿëèëèéè èëÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿúÿê. 20 èëëèê òàðèõè ÿùàòÿ åäÿí ãûñà äþâðè òÿúðöáÿñèíÿ áàõìàéàðàã, àðòûã ÈÊÒ ñàùÿñèíäÿ íöôóç ñàùèáè îëàí þëêÿëÿð ñûðàñûíäà ñå÷èëÿí, ìèëëè ïåéêÿ ìàëèê àçñàéëû äþâëÿòëÿð è÷ÿðèñèíäÿ âóðüóëàíàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ö÷öí “Å-ùþêóìÿò” ëàéèùÿñè ïåðñïåêòèâ ýÿëÿúÿéèí ãàðàíòû ðîëóíäà ÷ûõûø åäèð. Ðåñïóáëèêàìûçûí èëê ïåéêèíèí îðáèòÿ ÷ûõàðûëìàñû, èãòèñàäèééàòûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè âÿ éåíè ñÿíàéå ñàùÿëÿðèíèí èíêèøàôû, èííîâàñèéà éþíöìëö èãòèñàäèééàòûí ôîðìàëàøäûðûëìàñû, î úöìëÿäÿí Àçÿðáàéúàíûí ðåýèîíàë âÿ áåéíÿëõàëã íöôóçóíóí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, þëêÿìèçèí ÈÊÒ öçðÿ ðåýèîíàë ìÿðêÿçÿ ÷åâðèëìÿñèíè òÿìèí åòìèø îëäó. Ïåéê ñÿíàéåñè èííîâàòèâ âÿ òåõíîëîæè úÿùÿòäÿí èíêèøàô åòìèø âÿ äöíéà öçðÿ ÿí ýÿëèðëè ñÿíàéå ñàùÿëÿðèíäÿí áèðè ùåñàá åäèëèð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, 2015-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàíûí èêèíúè ïåéêèíèí îðáèòÿ éåðëÿøäèðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð. Áó èñÿ þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí òåëåêîììóíèêàñèéà õèäìÿòëÿðèíÿ îëàí åùòèéàúûíûí þäÿíèëìÿñèíèí òÿìèí åäèëìÿñè âÿ òåëåêîììóíèêàñèéà èíôðàñòðóêòóðóíóí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, èãòèñàäè ñÿìÿðÿëèëèê áàõûìûíäàí ÿùÿìèééÿòëè ðîë îéíàéàúàã. Òÿáèè êè, áó àìèë þëêÿäÿ èíôîðìàñèîí úÿìèééÿò ãóðóúóëóüó èñòèãàìÿòèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ïðîñåñëÿðÿ äàùà ñöðÿòëè øÿêèëäÿ òÿêàí âåðìÿêëÿ, åëåêòðîí ùþêóìÿò ãóðóúóëóüóíóí áàçèñè ðîëóíäà ÷ûõûø åäèð. “Åëåêòðîí ùþêóìÿò”èí ñÿìÿðÿëè òÿøêèëè, ìàùèééÿò âÿ ìÿçìóíóíóí à÷ûãëûüû âÿ àéäûíëûüû, âÿòÿíäàøëàðûí åëåêòðîí ðåæèìÿ àäàïòàñèéàñû âÿ äþâëÿòèí àéðûëìàç áèð ãîëóíà ÷åâðèëìÿñè åëåêòðîí-äåìîêðàòèéàíûí ìþâúóäëóüóíà ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàã. Àçÿðáàéúàí ùàçûðäà øöóðëàðà ìöùöì òÿñèð ýþñòÿðÿí ãëîáàë òðàíññÿðùÿä èíôîðìàñèéà-òåëåêîììóíèêàñèéà øÿáÿêÿñèíèí ôîðìàëàøìàñû äþâðöíö - èíôîðìàñèéà úÿìèééÿòèíèí éàðàíìàñû ìÿðùÿëÿñèíè éàøàéûð. Áóíà áàõìàéàðàã, Àçÿðáàéúàí éåíè èíôîðìàñèéà ìÿêàíûíäà þç ìþâãåéèíè ìþùêÿìëÿíäèðìèø, èíôîðìàñèéà ÿìÿêäàøëûüûíûí öçâöíÿ ÷åâðèëìèøäèð. Íàèëÿ ÌßÌÌßÄÎÂÀ, “Àçåðáàèæàí Ðåàëèòèåñ” ëàéèùÿ ãðóïóíóí öçâö ÀÕÚÏ “Ìöñàâàò”à “ìöùàðèáÿ” åëàí åòäè Ìÿëóìäóð êè, ðàäèêàë äöøÿðýÿäÿ, íåúÿ äåéÿðëÿð, 1 íþìðÿëè ôèãóðà ÷åâðèëìÿê èääèàëàðû ÀÕÚÏ èëÿ Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí òÿìñèë÷èëÿðèíèí áèð-áèðèëÿðèíÿ ãàðøû ãàíëû-áû÷àã ìöíàñèáÿòëÿðè ñÿðýèëÿìÿëÿðèíÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðûá. ×îõ òåç-òåç “úÿáùÿ÷èëÿð”äÿí âÿ “Ìöñàâàò”÷ûëàðäàí ãàðøû òÿðÿôè ìÿãñÿäëè øÿêèëäÿ àøàüûëàìàüà, íöôóçäàí ñàëìàüà ùåñàáëàíàí à÷ûãëàìàëàð Èêè ðÿãèá åøèäèëèð. Ùå÷ áèð ìÿíÿâè ùàãëàðû îëìàäàí þçëÿðèíè “ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí ÿñàñ ýöú ìÿðêÿçè” ñàéàí ÀÕÚÏ âÿ “Ìöñàâàò” òÿìñèë÷èëÿðè, äåìÿê îëàð êè, áöòöí ìÿñÿëÿëÿðäÿ ôèêèð àéðûëûüû, ãàðøûëûãëû ãÿçÿá âÿ íèôðÿò íöìàéèø åòäèðèðëÿð. “Úÿáùÿ÷èëÿð”èí âÿ “Ìöñàâàò”÷ûëàðûí þëêÿìèçäÿ þòÿí èë îêòéàáðûí 9-äà êå÷èðèëÿí ñîí ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðè ÿðÿôÿñèíäÿ ñÿðýèëÿäèêëÿðè íöôóç ñàâàøûíû õàòûðëàìàã êèôàéÿòäèð êè, èêè ðÿãèá ïàðòèéà àðàñûíäà ÿäàâÿòèí, àíòàãîíèñò ìöíàñèáÿòëÿðèí êþêëÿðèíèí ÷îõ äÿðèíÿ èøëÿäèéè áàðÿäÿ êîíêðåò òÿñÿââöð éàðàíñûí. Áóäóð, ñþçöýåäÿí èêè ðÿãèá ïàðòèéà àðàñûíäà íèñáè ñàêèòëèê éåíèäÿí ïîçóëóá. Áó äÿôÿ “àòÿøêÿñèí” ïîçóëìàñû òÿøÿááöñö èëÿ ÀÕÚÏ-íèí ôóíêñèîíåðè Ôóàä Ãÿùðÿìàíëû ÷ûõûø åäèá. ÀÕÚÏ ñÿäðèíèí ìöàâèíè “Ìöñàâàò” òÿìñèë÷èëÿðèíÿ àúûã âåðèðìèø êèìè, ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”äàí êÿíàð ãöââÿëÿðè ìöõàëèôÿò ñàéìàäûãëàðûíû áÿéàí åäèá. “Àçÿðáàéúàíûí ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíäÿ éåýàíÿ ýöú ìÿðêÿçè “Ìèëëè øóðà”äûð âÿ áóíó ùå÷ êÿñ èíêàð åäÿ áèëìÿç”. Ñèéàñè ìöøàùèäÿ÷èëÿð Ô.Ãÿùðÿìàíëûíûí áó à÷ûãëàìàñûíû ÀÕÚÏ èëÿ “Ìöñàâàò” àðàñûíäàêû êþùÿ äöøìÿí÷èëèéèí éåíè òÿçàùöðö êèìè äÿéÿðëÿíäèðèðëÿð. Áèëäèðèëèð êè, áóíóíëà ÀÕÚÏ ôóíêñèîíåðè àðòûã “Ìöñàâàò”ûí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíäÿ ùàíñûñà áèð þíÿì äàøûìàäûüûíû íÿçÿðÿ ÷àðïäûðìàã èñòÿéèá. ïàðòèéà àðàñûíäà “àòÿøêÿñ” éåíèäÿí Èíäèêè ìÿðùÿëÿäÿ ÀÕÚÏ-íèí “Ìöñàâàò”à ãàðøû éåíèäÿí ñàâàø à÷ìàã úÿùäèíèí ìîòèâëÿðè äÿ ìöçàêèðÿ ìþâçóñóäóð. Ìÿëóìäóð êè, áèð ãÿäÿð áóíäàí ÿââÿë “Ìöñàâàò” ÀÕÚÏ-íèí þçöñàéàüû ìàíåâðëÿð èøëÿòìÿêëÿ “Ìèëëè øóðà”íû áöòöíëöêëÿ ÿëÿ êå÷èðìÿñèíè, éóìøàã äåñÿê, ñèíèðÿ áèëìÿéÿðÿê ãîíäàðìà ãóðóìëà éîëëàðûíû àéûðäû. Ëàêèí “Ìöñàâàò”ûí “Ìèëëè øóðà”äàí ýåäèøè ñàêèò îëìàäû. ÀÕÚÏ “Ìöñàâàò”û áÿùàíÿëÿð ýÿòèðìÿêäÿ, ãîíäàðìà ãóðóìäàí ýåòìÿêëÿ ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí “áèðëèéè”íÿ çÿðáÿ âóðìàãäà èòòèùàì åòäè. “Ìöñàâàò”÷ûëàð èñÿ ßëè Êÿðèìëèíèí ðÿùáÿðëèê åòäèéè ÀÕÚÏ èëÿ éîë ýåòìÿéèí ìöìêöí îëìàäûüûíû à÷ûã ìÿòíëÿ äèëÿ ýÿòèðäèëÿð. Áóíóí àðäûíúà “Ìöñàâàò” ðàäèêàë äöøÿðýÿäÿ ÀÕÚÏ-éÿ ãàðøû êîàëèñèéà éàðàòìàã ïëàíûíû èøÿ ñàëûá. Áåëÿ áèð êîàëèñèéàíû ôîðìàëàøäûðìàã ö÷öí “Ìöñàâàò”÷ûëàð ÀÕÚÏ-éÿ ãàðøû äóðàíëàðû, åëÿúÿ äÿ, ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”äàí ýåäÿíëÿðè þçëÿðèíèí ïîòåíñèàë òÿðÿôäàøëàðû ãèñìèíäÿ ýþðöðëÿð. Èëê ìÿðùÿëÿäÿ “Ìöñàâàò” ðàäèêàë äöøÿðýÿäÿêè ïàðòèéàëàðëà âÿ ñèéàñè ãðóïëàðëà èêèòÿðÿôëè ÿìÿêäàøëûã òÿêëèôèíè ýöíäÿìÿ ýÿòèðäè. Ñîí ýöíëÿðäÿ èñÿ “Ìöñàâàò” ÀÕÚÏ-íè òÿêëÿìÿê ïëàíûíû ýåð÷ÿêëÿøäèðìÿê èñòèãàìÿòèíäÿ ÿìÿëè ôÿàëèééÿòÿ êå÷èá. Ìÿñÿëÿí, “Ìöñàâàò” áàøãàíûíûí ìöàâèíè Ýöëàüà Àñëàíëû ùÿäÿôëÿðè áÿëëè îëàí à÷ûãëàìà èëÿ ÷ûõûø åäèá. “Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû âÿ “Åë” ùÿðÿêàòû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ñàçèøèíèí èìçàëàíìàñû èëÿ áàüëû ïðèíñèïèàë ðàçûëûã ÿëäÿ îëóíóá”. Ïàðòèéà ôóíêñèîíåðè áèëäèðèá êè, ùàçûðäà ùÿð èêè òÿðÿôèí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí èøòèðàêû èëÿ ÿìÿêäàøëûã ñàçèøèíèí ëàéèùÿñè ùàçûðëàíûð. Ñàçèøèí éàõûí âàõòëàðäà èìçàëàíìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóá. Õàòûðëàäàã êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñû “Åë” ùÿðÿêàòûíà ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè èìçàëàìàüû ùÿëÿ áèð íå÷ÿ àé áóíïîçóëóá äàí ÿââÿë òÿêëèô åòìèøäè. Ëàêèí î äþâðäÿ “Ìèëëè øóðà” èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ òàì àéäûíëûã ýÿòèðìÿéÿí “Åë” ùÿðÿêàòû Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíà úàâàá âåðìÿéè ìöõòÿëèô áÿùàíÿëÿðëÿ òÿõèðÿ ñàëûðäû. “Åë” ùÿðÿêàòûíûí ñÿäðè Åëäàð Íàìàçîâ “Ìèëëè øóðà”íû òÿðê åäÿíäÿí ñîíðà “Ìöñàâàò” âàõòû ôþâòÿ âåðìÿäÿí èêè ãóðóì àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ñàçèøèíèí èìçàëàíìàñû ìÿñÿëÿñèíè éåíèäÿí ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûá âÿ àðòûã èñòÿéèíÿ ÷àòìàüà éàõûí ýþðöíöð. Ñèéàñè ìöøàùèäÿ÷èëÿðèí ãÿíàÿòëÿðèíÿ ýþðÿ, “Ìöñàâàò”ûí “Åë” ùÿðÿêàòû èëÿ ÿìÿêäàøëûã ñàçèøè èìçàëàìàñû ÀÕÚÏéÿ âÿ îíóí áàøãà àä àëòûíäàêû îõøàðû îëàí “Ìèëëè øóðà”éà ãàðøû ðåâàíø úÿùäëÿðèíèí éàëíûç áèð ìÿðùÿëÿñèäèð. Éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ “Ìöñàâàò”÷ûëàðûí “ÿìÿêäàøëûã ÷åâðÿñè”íè ýåíèøëÿíäèðìÿéÿ ñÿé ýþñòÿðÿúÿêëÿðè èñòèñíà îëóíìóð. Áåëÿ áèð ìÿãàìäà ÀÕÚÏ äÿ áîø îòóðìàã ôèêðèíäÿ äåéèë âÿ “Ìöñàâàò”ûí ÿçÿëè âÿ ÿáÿäè ðÿãèáèíè òÿêëÿìÿ ïëàíûíà ãàðøû “ÿí éàõøû ìöäàôèÿ ùöúóìäóð” òàêòèêàñûíû ñå÷èá. Áóíà ýþðÿ äÿ, ïàðòèéà ôóíêñèîíåðè Ô.Ãÿùðÿìàíëû ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”äàí êÿíàðäà ìöõàëèôÿò éîõäóð” ôèêðèíè îðòàéà àòûá. Øöáùÿ éîõäóð êè, ñîí âàõòëàð ÀÕÚÏ-íèí ðóïîðó ðîëóíäà ÷ûõûø åäÿí Ô.Ãÿùðÿìàíëûíûí áó à÷ûãëàìàñû èêè áàðøìàç ðÿãèá ïàðòèéà àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí äàùà äà ýÿðýèíëÿøìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàúàã. Ìöáàðèç ÀÁÄÓËËÀÉÅ ð ÿ òë éÿ èé ä ä çè âÿ à ðì ó ûä ðø à ã ñè éà ñè î Ýå è ä ëÿ ê ðö ñö ðó ü î ä éà à ì í ëà à ð÷ à ï û í à Óêðàéí Ãàçûí âÿ íåôòèí ýåòäèêúÿ òöêÿíÿúÿéè ôàêòû áó êèìè òÿáèè åùòèéàòëàðëà çÿíýèí îëàí þëêÿëÿð öçÿðèíäÿ òÿñèð ìåõàíèçìëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè ýåð÷ÿêëèéèíè ýöíäÿìÿ ýÿòèðèð êè, áó äà äöíéà ñèéàñÿòèíäÿ ìöùöì ðîëà ìàëèê îëàí áþéöê äþâëÿòëÿðè ùÿðÿêÿòÿ êå÷èðèð. Îäóð êè, íåôò âÿ ãàçëà çÿíýèí þëêÿëÿðÿ ãàðøû ÀÁØ âÿ Àâðîïà Èòòèôàãûíûí (ÀÈ) ñèéàñÿòè äàùà äèíàìèêäèð. Ñîí âàõòëàð èñÿ Óêðàéíàäà - Ìàéäàíäà áàø âåðÿí ïðîñåñëÿð, Êðûì ìÿñÿëÿñè, Àâðîïàíûí âÿ Ðóñèéàíûí Óêðàéíà óüðóíäà àïàðäûüû ìöáàðèçÿ áèð äàùà éåíè äöíéà äöçÿíè ôîðìàëàøäûðìàã úÿùäèíèí îëäóüóíó ýþñòÿðìÿêäÿäèð. Ìöáàðèçÿíèí íèéÿ ìÿùç Óêðàéíà óüðóíäà àïàðûëìàñûíà ãûñà àéäûíëûã ýÿòèðÿê. Óêðàéíà Àâðîïàíûí úîüðàôè ìÿðêÿçèíäÿäèð âÿ ÿðàçèñèíÿ ýþðÿ Àâðîïàäà ÿí áþéöê þëêÿäèð. ßñàñ ñÿíàéå âÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû èñòåùñàë÷ûëàðûíäàí áèðèäèð. Èãëèì øÿðàèòè âÿ ìöíáèò ãàðà òîðïàãëàð Óêðàéíàäà êÿíä òÿñÿððöôàòû ñàùÿñè ö÷öí ÿëâåðèøëèäèð. Óêðàéíà øÿêÿð èñòåùñàëûíäà äöíéàíûí ÿí áþéöê ìÿðêÿçëÿðèíäÿí áèðèäèð. Þëêÿ äÿìèð ôèëèçè, êþìöð, ÿëâàí ìåòàë, íåôò, ãàç, ìèíåðàë äóçëàð, ýèë êèìè òÿáèè åùòèéàòëàðëà çÿíýèíäèð. Ùÿðáè ñÿíàéåñè ýöúëöäöð âÿ êîñìèê ñÿíàéå ñàùÿñèíäÿ áåø þëêÿäÿí áèðèäèð. Îäåññà, Ñåâàñòîïîë, Íèêîëàåâ, Êùåðñîí âÿ Êåð÷ êèìè ÿñàñ ëèìàíëàðà ìàëèêäèð. Óêðàéíà ùþêóìÿòè þëêÿíèí éåðàëòû âÿ éåðöñòö ñÿðâÿòèíè ìöìêöí ãÿäÿð þç íÿçàðÿòèíäÿ ñàõëàéûá âÿ áóðàéà áèðáàøà èíâåñòèñèéàëàð ãîéìàã ìöìêöí îëìàéûá. ÀÈ-éÿ äàõèëåäèëìÿ èñÿ Óêðàéíàéà ãàðøû éîë âåðèëìèø áó “áîøëóüóí” àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíäà Ãÿðá ö÷öí òþùôÿ îëàðäû. Ýþìðöê Èòòèôàãû èëÿ þç ìàðàãëàðûíû èôàäÿ åäÿí âÿ èääèà- ëàðûíû îðòàéà ãîéàí Êðåìë úèääè ðåâàíøëà éåíè ñèéàñè âÿçèééÿò éàðàòìàãëà áÿðàáÿð, ùÿì äÿ êþùíÿ ñòàòóñ-êâîíó áÿðïà åòìÿê èñòÿéèðäè. Ðÿñìè Êèéåâè áó ñå÷èì ãàðøûñûíäà ãîéìàã èñÿ âÿçèééÿòè ÷ÿòèíëÿøäèðäè. Àâðîïà Èòòèôàãû Ðóñèéàíû çÿèôëÿäÿðÿê “ôþâãÿëýöú”ëÿðèí ñûðàñûíäàí ÷ûõàðìàãäà èñðàðëûäûð âÿ áó ìÿãñÿä îíëàðû Óêðàéíàéà éàõûíëàøäûðìàãäàäûð. Óêðàéíàíûí çÿèôëÿìèø âÿçèééÿòäÿ Àâðîïà Èòòèôàãûíà äàõèë îëìàñû ÀÈ ö÷öí àðçóåäèëÿíäèð. Ñÿáÿá èñÿ Óêðàéíàíûí éóõàðûäà ãåéä åòäèéèìèç ìþâúóä ÿëâåðèøëè ïîòåíñèàëû îíó ýÿëÿúÿêäÿ ýöúëö áèð äþâëÿòÿ ÷åâðèëÿðÿê Àëìàíèéà âÿ Ôðàíñàíû ýåðèäÿ ãîéà áèëìÿ åùòèìàëûíäàäûð. Ùÿì÷èíèí, Óêðàéíàíûí Ðóñèéàäàí óçàãëàøàðàã ÀÈ-éÿ äàõèë îëìàñû Ðóñèéàíûí ìþâãåëÿðèíè çÿèôëÿòìèø îëóð âÿ áó áèëàâàñèòÿ ÀÈ-íèí ìàðàãëàðûíû ÿùàòÿ åäèð. Óêðàéíàíû áó âÿ éà äèýÿð éîëëà íÿçàðÿòäÿ ñàõëàìàã Ðóñèéà ö÷öí ÿëàùÿääÿ ÿùÿìèééÿò äàøûéûð: - áèðèíúèñè, Óêðàéíàñûç Ðóñèéàíûí Ãàðà äÿíèçÿ ÷ûõûøû çÿèôëÿéèð, Óêðàéíà èëÿ ñÿðùÿääèíÿ íÿçàðÿòè ÿëäÿí ÷ûõàðûð; - èêèíúèñè, Êðûì Ðóñèéà ö÷öí ÿñàñëû ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò äàøûéûð âÿ îíóí èòèðèëìÿñè Ðóñèéàíûí ùÿðáè òÿùëöêÿñèçëèéèíè çÿèôëÿäÿðäè; - ö÷öíúöñö, çÿíýèí éåðàëòû ñÿðâÿòëÿ Óêðàéíà ÀÈ ö÷öí áþéöê áàçàðäûð âÿ îíóí ÀÈ-éÿ äàõèë îëìàñû èëÿ Ðóñèéà áó þëêÿäÿêè áàçàðûíû, äåìÿê îëàð êè, èòèðèð. Éåðàëòû âÿ éåðöñòö òÿáèè åùòèéàòëàðëà çÿíýèí îëàí Óêðàéíà èëÿ ÿñàñëû òÿðÿôäàø ÿëàãÿëÿðèíè ìþùêÿìëÿíäèðìÿê ÀÈ ö÷öí ÷îõ âàúèáäèð. Îäóð êè, ÀÈ Óêðàéíàíû àññîñèàòèâ öçâ åòìÿê âÿ ýÿëÿúÿêäÿ áó þëêÿíèí ÍÀÒÎ-éà âÿ ÀÈ-éÿ äàõèë îëìàñûíû òÿìèí åòìÿê íèééÿòèíäÿäèð. Ëàêèí Óêðàéíà ùþêóìÿòèíèí Ðóñèéàíûí òÿñèðè èëÿ Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ àññîñèàòèâ ñàçèø ëàéèùÿñè èìçàëàíìàñûíà ùàçûðëûã ïðîñåñèíè äàéàíäûðìàñû þëêÿäÿ úèääè íàðàçûëûãëàðûí áàø ãàëäûðìàñûíà ñÿáÿá îëäó. Éàíóêîâè÷èí ðÿùáÿðëèê åòäèéè Óêðàéíà èãòèäàðû Àâðîïà Èòòèôàãûíà äàõèë îëìàã èñòÿìèðäè âÿ îíëàðûí ôèêðèíúÿ, èí- äèêè ùàëäà Óêðàéíàíûí ãóðóìà äàõèë îëìàñû ïðàêòèêè îëàðàã áó þëêÿíèí úèääè êàòàêëèçìëÿðëÿ ãàðøû-ãàðøûéà ãàëìàñûíà ñÿáÿá îëàúàã, ÁÂÔ âÿ Äöíéà Áàíêû åíåðæè äàøûéûúûëàðûíûí ãèéìÿòèíèí êÿñêèí àðòìàñûíû òÿëÿá åäÿúÿê âÿ èíñàíëàðûí ñîñèàë âÿçèééÿòè êÿñêèíëÿøÿúÿê, èøñèçëèê àðòàúàã, âÿòÿíäàø ìöùàðèáÿñè áàøëàíàúàã âÿ þëêÿ ïàð÷àëàíàúàã. Ëàêèí Ìàéäàíäà ñèéàñè èðàäÿ êöòëÿâè èðàäÿéÿ ÷åâðèëäè âÿ äþíìÿç õàðàêòåð àëäû. Óêðàéíàäà ìöõàëèôÿò ãàëèá ýÿëäè. Àëè Ðàäà Êîíñòèòóñèéàéà 2004úö èëäÿ äÿéèøèêëèêëÿðè ëÿüâ åòäè, ùþêóìÿòè ôîðìàëàøäûðìàã ôóíêñèéàñû ïðåçèäåíòäÿí ïàðëàìåíòÿ êå÷äè, ÿôâ áàðÿäÿ ãàíóí ãÿáóë åäèëäè, Óêðàéíàíûí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ éàõûíëàøìàñûíà ÿñàñëàíàí õàðèúè ñèéàñÿò êóðñó áÿðïà åäèëäè. Áöòöí áó áàø âåðÿíëÿðäÿí ñîíðà Óêðàéíà ÿòðàôûíäà Ãÿðá âÿ Ðóñèéàíûí ãàðøûäóðìàñû êÿñêèíëÿøÿðÿê áèð ÷îõ ìÿñÿëÿëÿðÿ àéäûíëûã ýÿòèðäè. Ìàðòûí 16-äà Êðûìäà êå÷èðèëÿí ðåôåðåíäóìäà ÿùàëèíèí 93 ôàèçè ðåýèîíóí Óêðàéíàäàí àéðûëàðàã Ðóñèéàíûí òÿðêèáèíÿ êå÷ìÿñèíèí ëåùèíÿ ñÿñ âåðäè. Ýþðöíÿí îäóð êè, Ñóðèéàäà îëäóüó êèìè, Óêðàéíàäà äà Ãÿðáëÿ úèääè ìöáàðèçÿ àïàðàí Ðóñèéà Ñóðèéàäàí ôÿðãëè îëàðàã Óêðàéíàäà ìþâãåéèíè äàùà à÷ûã øÿêèëäÿ îðòàéà ãîéäó. Êðûì ìÿñÿëÿñè ÿòðàôûíäà áàø âåðÿíëÿð ýþñòÿðäè êè, Ðóñèéà Ãÿðáëÿ ìöáàðèçÿäÿí ýåðè ÷ÿêèëìÿäè âÿ áó úÿáùÿäÿ ãÿëÿáÿ ãàçàíäû. Ãåéä åòäèéèìèç êèìè, Êðûìûí Ðóñèéà ö÷öí ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿòè íÿ ãÿäÿð þíÿìëèäèðñÿ, Êðûìûí Óêðàéíàíûí òÿðêèáèíäÿ ãàëìàñû èñÿ ÀÈ âÿ ÀÁØ ö÷öí áèð î ãÿäÿð ÿùÿìèééÿòëè èäè. Ëàêèí Ðóñèéà áó ìÿñÿëÿäÿ þçöíöí ñòðàòåæè ìàðàãëàðûíû òÿìèí åäÿ áèëäè. Áåëÿëèêëÿ, ýåîñèéàñè ãàðøûäóðìà âÿ çèääèééÿòëÿð Óêðàéíàíû ïàð÷àëàíìàéà äîüðó ñöðöêëÿäè. “Êðûì” ìÿñÿëÿñè ùàäèñÿëÿðèí ýåäèøèíÿ ÿñàñëû òÿñèð ýþñòÿðäè. Çÿííèìèçúÿ, ìþâúóä âÿçèééÿò áöòþâëöêäÿ áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿð ñèñèòåìèíèí áþùðàíûäûð. Áåëÿëèêëÿ, Óêðàéíà ÿòðàôûíäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿð ÀÁØ âÿ ÀÈ ö÷öí çÿèôëÿìÿ, Ðóñèéà ö÷öí “ôþâãÿë ýöú îëìàã” êèìè ÿçÿìÿòëè áèð ãÿëÿáÿ, Óêðàéíà õàëãû ö÷öíñÿ áèð ôàúèÿ êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèëÿ áèëÿð. Ýöëçàð ÈÁÐÀÙÈÌÎÂÀ, ñèéàñè åëìëÿð äîêòîðó Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí ãóðóëòàéû éåíèäÿí òÿõèðÿ ñàëûíûð Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí ñÿäðè Èñà Ãÿìáÿð ìàé àéûíäà êå÷èðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëàí ãóðóëòàéëà áàüëû éåíèäÿí ñïåêóëéàñèéàëàðà áàøëàéûá. Áåëÿ êè, ãóðóëòàéûí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí òÿêëèô îëóíàí ìÿêàíëàðû “áÿéÿíìÿéÿí” ïàðòèéà ðÿùáÿðëèéè íþâáÿòè äÿôÿ ãóðóëòàéûí “áàø òóòìàìà” åùòèìàëûíû ýöíäÿìÿ ýÿòèðèá. Öìóìèééÿòëÿ, ïàðòèéà ñÿäðè áó ìÿñÿëÿíè ôÿðãëè èñòèãàìÿòëÿðÿ éîçìàüà ÷àëûøñà äà, ãóðóëòàéûí òÿõèðÿ äöøìÿ åùòèìàëûíûí îðòàéà ÷ûõìàñûíûí ÿñë ñÿáÿáëÿðè áÿëëèäèð. Éÿíè, áó, îíëàðûí èääèàëàðûíûí ÿêñèíÿ îëàðàã, ùå÷ äÿ éåð ïðîáëåìè èëÿ áàüëû äåéèë. Áèëèíäèéè êèìè, ãóðóëòàéäà ïàðòèéàéà éåíè ñÿäð ñå÷êèñè áàø òóòìàëû èäè âÿ ìÿùç áó àìèë òÿäáèðèí òÿõèðÿ ñàëûíìà ìÿñÿëÿñèíèí éåíèäÿí ìöçàêèðÿ îáéåêòèíÿ ÷åâðèëìÿñèíèí ÿñàñ ìîòèâèäèð. Äàùà äÿãèã äåñÿê, àðòûã óçóí ìöääÿòäèð êè, äàâàì åäÿí ñÿäðëèê ãîâüàñû, äåéÿñÿí, þç êóëìèíàñèéà íþãòÿñèíÿ ÷àòìàãäàäûð. Èñà Ãÿìáÿðèí êöðñöñöíö ÿëäÿí âåðìÿê èñòÿìÿìÿñè, ãàðøû òÿðÿôèí (áÿëêÿ äÿ òÿðÿôëÿðèí) èñÿ áó ìÿñÿëÿäÿ äèðÿíèø ýþñòÿðÿðÿê îíó ñÿäðëèêäÿí óçàãëàøäûðìàã èñòÿéè Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíäà ÿìÿëëèáàøëû ãàëìàãàë éàðàäûá. Ñèðð äåéèë êè, áó ïàðòèéàíûí äàõèëèíäÿ îëàí ãðóïëàøìàëàð áèðìÿíàëû øÿêèëäÿ áèð-áèðèëÿðèíè ãÿáóë åòìèðëÿð. Áöòöí äþâðëÿðäÿ áó ãàðøûäóðìàëàð ãàðøûëûãëû èòòèùàìëàðëà ìöøàéèÿò îëóíóá. Áó ýöí èñÿ ÿëÿ äöøÿí ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿí ãðóïëàøìàëàð þç ìöíàñèáÿòëÿðèíÿ áèðäÿôÿëèê àéäûíëûã ýÿòèðìÿê èñòÿéèðëÿð. Éÿíè, ñå÷êè áàø òóòàúàüû òÿãäèðäÿ ìÿüëóá òÿðÿôèí ïàðòèéàäàí óçàãëàøäûðûëàúàüû ùÿð êÿñÿ áÿëëèäèð. Áó ñÿáÿáäÿí äÿ ùàçûðêû ãàðøûäóðìà äàùà ÷îõ þç “àìàíñûçëûüû” èëÿ äèããÿòè úÿëá åäèð. Ãðóï ñàâàøû ùÿì äÿ “Ìöñàâàò”ûí ðàéîí òÿøêèëàòëàðûíäà, ìÿðêÿçè ñòðóêòóðóíäà äà à÷ûã âÿ ãàáàðûã øÿêèëäÿ äàâàì åòäèðèëèð. Áåëÿ êè, ïàðòèéàíûí ýÿíúëÿð òÿøêèëàòûíäà ñÿäð ñå÷êèñè çàìàíû áàø âåðÿí íèçàìíàìÿ ïîçóíòóëàðû, ãðóïëàøìà ðÿùáÿðëÿðèíèí áó ñå÷êèéÿ ãåéðè-ãàíóíè ìöäàõèëÿñè ÷îõ øåéëÿðäÿí õÿáÿð âåðèð. Áóíäàí áàø- ãà, ïàðòèéà ñÿäðëèéèíÿ ñå÷êè ìàðàôîíóíäà àðòûã óçóí ìöääÿòäèð ðÿãèá îëàðàã äÿéÿðëÿíäèðèëÿí Àðèô Ùàúûëû, Ñÿõàâÿò ßëèñîé, Ãóáàä Èáàäîüëó âÿ äèýÿðëÿðèíèí ýöçÿøòÿ ýåòìÿê ôèêðèíäÿ îëìàìàñû, È.Ãÿìáÿðèí áó ïîñòäàí óçàãëàøäûðûëìàñûíûí âàúèáëèéèíèí à÷ûã øÿêèëäÿ áÿéàí åäèëìÿñè ïàðòèéà äàõèëèíäÿ ïðîñåñëÿðèí ùàíñû èñòèãàìÿòäÿ èíêèøàô åòìÿñèíèí ÿñë ñöáóòóäóð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, éóõàðûäà àäû ÷ÿêèëÿí ùÿð áèð ãðóïëàøìà ðÿùáÿðè áó ñå÷êèäÿ È.Ãÿìáÿðèí éåíèäÿí ñÿäð ñå÷èëìÿñèíÿ ãàðøû îëäóüóíó à÷ûã äèëëÿ áÿéàí åäèáëÿð. Áó ýöí ìöúÿððÿä áèð ôèêðè îðòàéà àòÈ.Ãÿìáÿðèí éåíèäÿí ìèí ìàñûíûí ñàäÿúÿ çàìàí Èñà Ãÿìáÿð áó áèð ìàíåâðëÿ ãóðóëòàéãàçàíûëìàñûíà õèäìÿò äàí “éàõà ãóðòàðìàã” äÿôÿ äÿ éåð ìÿñÿëÿñè èëÿ åòäèéèíÿ øöáùÿ éîõäóð. èñòÿéè äÿ ìÿùç áó ôàê- áàüëû ñïåêóëéàñèéàëàðà Î êè ãàëäû, Ìöñàâàò òûí îðòàéà ÷ûõàðäûüû íÿÏàðòèéàñûíûí éåð äàâàñû áàøëàéûá òèúÿäèð. Áóíó, ýóéà ãóðóëìÿñÿëÿñèíÿ, ÿñëèíäÿ, áóðòàéûí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí éåð äà äà ùÿð øåé ýöí êèìè àéàéðûëìàìàñû ìÿñÿëÿñè èëÿ ÿëàãÿëÿíäûíäûð. Áèð çàìàíëàð éàëàíäàí “êöòëÿâè àêñèéà” êå÷èðìÿê ö÷öí éàëíûç äèðìÿéÿ ÷àëûøàí È.Ãÿìáÿð ãóðóëòàéûí øÿùÿðèí ìÿðêÿçèíè öíâàí ýþñòÿðìÿê áàø òóòàúàüû òÿãäèðäÿ íÿëÿðÿ “ÿëâèäà” íèééÿòè åéíèëÿ áó äÿôÿ äÿ áó ïàðòèéàäåìÿê ìÿúáóðèééÿòèíäÿ ãàëàúûüûíû íûí ùàíñû ìÿãñÿäèí àðõàñûíäà ýèçäà äöøöíöð... ëÿíäèéèíè àøêàðà ÷ûõàðûð. Éÿíè, íåúÿ Áèðèíúèñè, ïàðòèéàäà ùàíñû òÿðÿôèí êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí òÿìñèë÷èëÿãÿëÿáÿ ÷àëìàñûíäàí àñûëû îëìàéàðàã ðè, ÿñëèíäÿ, àêñèéà êå÷èðìÿìÿê ö÷öí äèýÿð ãðóïëàøìà “Ìöñàâàò” ñûðàëàðûíû òÿêëèô îëóíàí éåðëÿðÿ ýåòìèðäèëÿðñÿ, òÿðê åäÿúÿê. Áó èñÿ, ðàäèêàë äöøÿðýÿèíäè äÿ ãóðóëòàé êå÷èðìÿìÿê ö÷öí äÿ ìîíîïîëèñò èääèàëàð îðòàéà ãîéàí áó éîëó òóòóáëàð. È.Ãÿìáÿð èñÿ áó Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí äöøÿðýÿäàõèëè ìàíåâðäÿí íþâáÿòè äÿôÿ èñòèôàäÿ åòìöáàðèçÿäÿ ìÿüëóáèééÿòèíè øÿðòëÿíìÿê íèééÿòèíäÿäèð. Éÿíè, ãóðóëòàéûí äèðÿúÿê. Áó ìÿüëóáèééÿò èñÿ ìàðàãëû “áàø òóòìàìàñû” ö÷öí àðòûã áöòöí õàðèúè ãöââÿëÿðèí âåðÿúÿéè ïóëëàðûí ÿëïëàíëàð ùàçûðëàíûá, èíäè äÿ ùÿéàòà äÿí ÷ûõìàñû äåìÿêäèð. È.Ãÿìáÿð èíêå÷èðèëèð. äèêè ùàëäà áó ìàëèééÿíèí ÿëäÿí ÷ûõÁöòöí áóíëàð ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí ìàìàñû ö÷öí ùÿòòà êèìè äåñÿí ýöäàéàëíûç øÿõñè ìàðàãëàðà éþíÿëÿí áèð çà âåðìÿéÿ ùàçûðäûð. ßñëèíäÿ, ìöáàéîëäà îëäóüóíó íþâáÿòè äÿôÿ îðòàéà ðèçÿ àïàðàí ãðóïëàðûí äà ÿñàñ ìÿããîéóð. Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè ìàðàãëàðûñÿäè ìÿùç áó ìàëèééÿíè ÿëÿ êå÷èðíû íÿçÿðÿ àëìàéàí, ÿêñèíÿ áó ìàìÿêäèð. Èñà Ãÿìáÿð äÿ áó ìÿñÿëÿíè ðàãëàðà çÿðáÿ âóðìàã ö÷öí íþâáÿ áèëäèéè ö÷öí êöðñöñöíö ÿëäÿí âåðìÿê ýþçëÿéÿí äöøÿðýÿ òÿìñèë÷èëÿðè éàëàíèñòÿìèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, È.Ãÿìáÿð äàí àäëàðûíû äåìîêðàò ãîéñàëàð äà, ÿìèíäèð êè, ãóðóëòàé êå÷èðèëÿúÿéè òÿãáó ýöí éàëíûç êîðïîðàòèâ ìàðàãëàðà äèðäÿ íàìèçÿäëÿðèí ùå÷ áèðè íèçàìíàõèäìÿò ýþñòÿðèðëÿð. Þç ìàðàãëàðûíûí ìÿéÿ äÿéèøèêëèêëÿðè äÿñòÿêëÿìÿéÿòÿìèíè ö÷öí èñÿ áöòöí íþâ éàëàíëàðû úÿê. Áó äÿéèøèêëèêëÿð èñÿ È.Ãÿìáÿðèí äàíûøìàüà ùàçûðäûðëàð. Íåúÿ êè, ãóéåíèäÿí ñÿäð ïîñòóíäà ãàëìàñûíû ðóëòàéûí éåðè èëÿ áàüëû ïëàíëû éàëàíëàð øÿðòëÿíäèðìÿëèäèð. Áó íþãòåéè-íÿçÿðäàíûøûðëàð... äÿí È.Ãÿìáÿðèí áèð ìöääÿò ÿââÿë “ìÿíèì þç íàìèçÿäèì îëàúàã” êèìè Ïÿðâèç ÑÀÄÀÉÎÜËÓ http://www.yeniazerbaycan.com Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð “Áàùàð Ñåâèíúëÿðè” ùÿäèééÿ êàìïàíèéàñû! Ìîáèë òåëåôîíó ùÿäèééÿ! Ñàáèðàáàäûí òèáá ìöÿññèñÿëÿðè ýöúëÿíäèðèëìèø èø ðåæèìèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð ßçèç îõóúóëàð! “Éåíè Àçÿðáàéúàí” ãÿçåòèíèí “Íàð Ìîáèëå” ìîáèë îïåðàòîðó èëÿ áèðýÿ òÿøêèë åòäèéè “Áàùàð Ñåâèíúëÿðè” àäëû ùÿäèééÿ êàìïàíèéàñûíûí áèðèíúè ìÿðùÿëÿñè áàøà ÷àòäû. Õÿáÿð âåðäèéèìèç êèìè, êàìïàíèéàíûí ñîíóíäà 10 øàíñû îõóúóìóçà “Íàð Ìîáèëå”íèí òÿãäèì åòäèéè “Ñàìñóíã” ìàðêàëû ìîáèë òåëåôîíó ùÿäèééÿ îëóíàúàã. Áóíóí ö÷öí ñèçäÿí ñàäÿúÿ ôåâðàë àéûíûí 20-äÿí ìàðò àéûíûí 20-äÿê íÿøð îëóíàí “Éåíè Àçÿðáàéúàí” ãÿçåòëÿðèíè êþøêäÿí àëìàã, ãÿçåòèí ñîíóíúó ñÿùèôÿñèíäÿ, éóõàðû ñîë êöíúäÿ éåðëÿøÿí 01-äÿí 20-äÿê àðäûúûë êóïîíëàðû ñÿëèãÿ èëÿ êÿñèá çÿðôèí è÷èíÿ ãîéàðàã ïî÷ò âàñèòÿñèëÿ ðåäàêñèéàìûçà ýþíäÿðìÿê òÿëÿá îëóíóðäó. Áèð äàùà òÿêðàð åäèðèê êè, êàìïàíèéàäà éàëíûç âÿ éàëíûç ìÿòáóàò éàéûìû øèðêÿòëÿðèíèí êþøêëÿðèíäÿí àëûíìûø ãÿçåòëÿðäÿí êÿñèëÿí êóïîíëàð èøòèðàê åäÿúÿêëÿð. Áåëÿëèêëÿ, “Áàùàð Ñåâèíúè” êàìïàíèéàñûíûí èêèíúè ìÿðùÿëÿñè áàøëàéûð âÿ êÿñèá ñàõëàäûüûíûç êóïîíëàðû àïðåëèí 4-äÿê ðåäàêñèéàìûçà ýþíäÿðìÿéÿ òÿëÿñèí. Ùÿìèí ýöí àðòûã “Íàð Ìîáèëå”äÿí ùÿäèééÿ ãàçàíìûø øàíñëû íàìèçÿäëÿðèí àäëàðû áÿëëè îëàúàã. Êóïîíëàðû ðåäàêñèéàìûçà ýþíäÿðìÿéÿ òÿëÿñèí! “Ñàìñóíã” ìàðêàëû ìîáèë òåëåôîíà ñàùèá îëìàã øàíñûíûçû ÿëäÿí âåðìÿéèí! Õÿçÿð ðàéîíóíóí 28 ìèíÿ éàõûí ñàêèíè òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ôåâðàëûí 17-äÿí ìàéûí 1-äÿê áöòöí þëêÿ âÿòÿíäàøëàðûíûí ïóëñóç òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû òàïøûðûüû õÿñòÿëèêëÿðèí ïðîôèëàêòèêàñû èñòèãàìÿòäÿ àòûëàí óüóðëó àääûìëàðäàíäûð. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, äþâëÿò áàø÷ûñûíûí òàïøûðûüûíà óéüóí îëàðàã Áàêûíûí Õÿçÿð ðàéîíóíäà äà ñàêèíëÿðèí òèááè ìöàéèíÿñè óüóðëà àïàðûëûð. Áèíÿ ãÿñÿáÿñèíäÿêè 29 íþìðÿëè áèðëÿøìèø øÿùÿð õÿñòÿõàíàñûíäà ðàéîí ñàêèíëÿðè ìöòÿøÿêêèë ñóðÿòäÿ òèááè ìöàéèíÿëÿðÿ úÿëá îëóíóáëàð. Ðàéîí èúðà ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Ëàëÿ ßùìÿäîâà áèëäèðèá êè, ÿñàñ âÿçèôÿ þëêÿ áàø÷ûñûíûí òàïøûðûüûíà óéüóí îëàðàã ÿùàëèíèí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñèíè òÿìèí åòìÿêäÿí èáàðÿòäèð. Èíäèéÿäÿê ðàéîíóí 27 ìèí 446 ñàêèíè òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èá. Îíëàðäàí 3 ìèí 226 íÿôÿðè Àüäàøäà 15 ìèíÿ éàõûí ñàêèí ùÿêèì ìöàéèíÿñèíäÿí êå÷èá Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûüûíà ÿñàñÿí þëêÿ ÿùàëèñèíèí ïóëñóç òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè êàìïàíèéàñû Àüäàø ðàéîíóíäà äà óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð. Àüäàø ðàéîí Ìÿðêÿçè Õÿñòÿõàíàñûíäà ñàêèíëÿðèí êöòëÿâè ìöàéèíÿñè ö÷öí ùÿð úöð øÿðàèò éàðàäûëûá. ßùàëèíèí ñàüëàìëûüûíûí ãîðóíìàñû ìÿãñÿäè èëÿ áó ìöùöì àêñèéàíûí óüóðëà òÿøêèëè ö÷öí ðàéîíäà õöñóñè êîìèññèéà éàðàäûëûá, òèáá îúàãëàðûíäà ìöâàôèã èø ãðàôèêè òÿðòèá îëóíóá. Õÿñòÿõàíàíûí áàø ùÿêèìè Íóðó Íóðèéåâ ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèá êè, ÿùàëèíèí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòèíèí âåðäèéè ýþñòÿðèø õàëãûìûçûí ñàüëàìëûüûíà, óçóíþìöðëöëöéöíÿ äþâëÿò ãàéüûñûíûí òÿçàùöðöäöð. Áó äèããÿò âÿ ãàéüûíûí ñàêèíëÿð òÿðÿôèíäÿí ôÿðÿùëÿ ãàðøûëàíäûüûíû ãåéä åäÿí áàø ùÿêèì äåéèá êè, ôåâðàëûí 17-äÿí ìàðòûí 25- äÿê Àüäàøäà êå÷èðèëÿí ñÿùèééÿ àêñèéàñû çàìàíû 15 ìèíÿ éàõûí ñàêèí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëèá. Âÿòÿíäàøëàðäàí 34 íÿôÿðè ñòàñèîíàð, 720 íÿôÿðè àìáóëàòîð ìöàëèúÿéÿ úÿëá åäèëèá, 11 íÿôÿð ìöàëèúÿ ö÷öí Áàêû øÿùÿðèíÿ ýþíäÿðèëèá. Áÿçè ñàêèíëÿðÿ 6 àéäàí ñîíðà òÿêðàð òèááè ìöàéèíÿ ö÷öí õÿñòÿõàíàéà ýÿëìÿñè òþâñèéÿ åäèëèá. Ðàéîí ñàêèíè Àêèô Ùàúûçàäÿ ìöàéèíÿëÿðèí òÿøêèëèíÿ, õÿñòÿõàíàäà éàðàäûëàí øÿðàèòÿ ýþðÿ ÷îõ ñåâèíäèéèíè áèëäèðèá. “Ìÿí òèááè éîõëàìàäàí êå÷äèì âÿ ãûñà âàõò ÿðçèíäÿ ìöàéèíÿíèí úàâàáûíû äà àëäûì. Ñÿùùÿòèìëÿ áàüëû ñóàëëàðûìà ùÿêèìëÿð ÿòðàôëû úàâàá âåðäèëÿð. ßùàëèíèí ñàüëàìëûüûíà ýþñòÿðèëÿí äèããÿò âÿ ãàéüûéà ýþðÿ äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíà ìèííÿòäàðàì”. Òèááè ìöàéèíÿ îëóíàí ðàéîí ñàêèíè Ëÿòèô Ìóñòàôàéåâ äåéèá. “Áó ìöàéèíÿëÿ- Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûüûíà ÿñàñÿí ðåñïóáëèêàíûí ùÿð éåðèíäÿ îëäóüó êèìè, Ñàáèðàáàä ðàéîíóíäà äà ÿùàëèíèí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè óüóðëà äàâàì åäèð. Áó ìÿãñÿäëÿ éàðàäûëìûø êîìèññèéàíûí ñÿäðè, ðàéîí èúðà ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Øàùíàç Áàáàéåâà ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèá êè, ùóìàíèòàð àêñèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ìÿðêÿçè ðàéîí õÿñòÿõàíàñû èëÿ éàíàøû, àëòû êÿíä õÿñòÿðèí àïàðûëìàñû ÿùàëèíèí ñàüëàìëûüûíûí õàíàñû âÿ áèð òèáá ìÿíòÿãÿñè ýöúëÿíäèðèëìèø èø ðåæèìèíãîðóíìàñûíà, õÿñòÿëèêëÿðèí åðêÿí àøäÿ ÷àëûøûð. Àêñèéà áàøëàíàíäàí áó ýöíÿäÿê 49 ìèí êàðëàíìàñûíà õèäìÿò åäèð. Ìÿí éöê217 ðàéîí ñàêèíè òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èá. Õÿñòÿëèê àøñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿøêèë îëóíàí òèááè êàð åäèëÿí øÿõñëÿð ðàéîí õÿñòÿõàíàëàðûíäà ìöàëèúÿ ìöàéèíÿ àêñèéàñûíäàí ÷îõ ðàçû ãàëîëóíóðëàð. Éåðëè øÿðàèòäÿ ìöàëèúÿñè ìöìêöí îëìàéàí äûì. Ùÿêèì âÿ òèáá èø÷èëÿðèíèí ðÿôòàðû, õÿñòÿëÿð èñÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿêè ìöàëèúÿ îúàãëàðûíà ýþíáèëèê âÿ áàúàðûãëàðû ìÿíäÿ õîø òÿÿññöäÿðèëèð. ðàò éàðàòäû. Èíñàíëàðûí ñàüëàìëûüûíà õèäìÿò åäÿí áó òÿäáèðÿ ýþðÿ äþâëÿò Ìÿðêÿçè ðàéîí õÿñòÿõàíàñûíäà ìöàéèíÿäÿí êå÷ÿí áàø÷ûñûíà òÿøÿêêöðöìö áèëäèðèðÿì”. ðàéîí ñàêèíè Ôàèã Ùöñåéíîâ ÀçÿðÒÀú-à ìöñàùèáÿñèíäÿ éåðëè òèáá ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ éàðàäûëàí øÿðàèòäÿí, ìöàéèíÿíèí òÿøêèëèíäÿí ðàçûëûüûíû áèëäèðÿðÿê äåéèá: “Ùÿêèìëÿð ìÿíè äèããÿòëÿ âÿ ùÿðòÿðÿôëè ìöàéèíÿ åòäèëÿð. Ìöàéèíÿ çàìàíû ìÿíäÿ ùå÷ áèð õÿñòÿëèê àøêàð îëóíìàäû. Èíäè ñÿùùÿòèìäÿí òàì àðõàéûíàì. Þëêÿ âÿòÿíäàøëàðûíà ýþñòÿðäèéè ùÿðòÿðÿôëè ãàéüûéà ýþðÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ ùàìûëûãëà ìèíÞëêÿìèçèí ùÿð éåðèíäÿ îëäóüó êèìè, Ãàçàõ ðàéîíóíäà äà ÿùàëèíèí íÿòäàðûã”. Ïðåçèäåíòèí þëêÿ ÿùàëèñèíèí ïóëñóç òèááè ìöàéèíÿäÿí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè óüóðëà äàâàì åäèð. êå÷èðèëìÿñèíÿ äàèð òàïøûðûüû Ýÿíúÿäÿ äÿ ìöâÿôôÿãèéÁó ìÿãñÿäëÿ éàðàäûëìûø êîìèññèéàíûí ñÿäðè, ðàéîí èúðà ùàêèìèééÿòè éÿòëÿ èúðà îëóíóð. ßùàëèíèí òèááè ìöàéèíÿñè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Ýöëàéÿ Ùÿñÿíîâà ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèá êè, ìöàéèíÿëÿð ÃàØÿùÿð ñÿùèééÿ èäàðÿñèíèí ðÿèñ ìöàâèíè Àêèô Çÿðçàõ Ìöàëèúÿ Äèàãíîñòèêà Ìÿðêÿçèíäÿ, øÿùÿð ïîëèêëèíèêàñûíäà, ùàáåëÿ õöñóñè úÿáùÿ áþëýÿñèíäÿ áÿëèéåâ ÀçÿðÒÀú-à äåéèá êè, âÿòÿíäàøëàð òÿðÿôèíäÿí ùÿêèì áðèãàäàëàðû òÿðÿôèíäÿí êÿíäëÿðäÿ àïàðûëûð. áþéöê ðàçûëûã âÿ ìèííÿòäàðëûãëà ãàðøûëàíàí áó ùóìàéåðëÿøÿí Ôöçóëè ðàéîíóíäà Ìàðò àéûíûí 27-äÿê 20 ìèí 820 íÿôÿð ðàéîí ñàêèíè òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èá. íèñò àêñèéàéà ÷îõ ìÿñóëèééÿòëÿ éàíàøûëûð. Ôåâðàëûí Ìöàéèíÿ çàìàíû õÿñòÿëèê àøêàðëàíìûø 1499 íÿôÿð àìáóëàòîð, 51 íÿôÿð èñÿ ñòà- 17-äÿí áàøëàéàí àêñèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ñàêèíëÿð ãðàôèê äà óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí þëêÿ âÿòÿíäàøëà- ñèîíàð ìöàëèúÿéÿ úÿëá îëóíóá. Áóíäàí ÿëàâÿ, 12 ñàêèí ìöàëèúÿ ö÷öí Áàêû øÿ- ÿñàñûíäà ÿðàçè ïîëèêëèíèêàëàðûíà ýÿëèð, þçëÿðèíèí ñàüëàìëûã äóðóìó áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò ÿëäÿ åäèðëÿð. ðûíûí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû ùÿðèíÿ ýþíäÿðèëèá. Ãàçàõ Ìöàëèúÿ Äèàãíîñòèêà Ìÿðêÿçèíèí áàø ùÿêèìè Êàìàíäàð ÈáðàùèÑÿùèééÿ îúàãëàðûíà ýÿëìÿê èìêàíû îëìàéàí âÿòàïøûðûüû ðåñïóáëèêàìûçûí ùÿð éåðèíäÿ îëäóüó êèòÿíäàøëàðûí òèááè ìöàéèíÿñè ö÷öí èñÿ õöñóñè ñÿééàð ìîâ áèëäèðèá êè, ìÿðêÿçäÿ áó ýöíÿäÿê 4 ìèí ñàêèí ìöàéèíÿ åäèëèá. Îíìè, úÿáùÿ áþëýÿñèíäÿ éåðëÿøÿí Ôöçóëè ðàéîíóíäà ùÿêèì áðèãàäàëàðû éàðàäûëûá. Ùÿìèí áðèãàäàëàð ñàêèíëÿëàðûí 600 íÿôÿðèíÿ àìáóëàòîð, 350 íÿôÿðèíÿ èñÿ ñòàñèîíàð ìöàëèúÿ òÿäà óüóðëà èúðà îëóíóð. ðèí åâëÿðèíÿ ýåäèð, îíëàðû ìöàéèíÿ åäÿðÿê ëàçûìè ìÿñëÿéèí îëóíóá. Ðàéîí èúðà ùàêèìèééÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèëèá ùÿòëÿð âåðèðëÿð. Ðàéîí ñàêèíè Ñÿôóðÿ Âÿëèéåâà àêñèéàíûí éöêñÿê ñÿâèéêè, ÿùàëèíèí ñàüëàìëûüûíûí ãîðóíìàñûíà éþíÿëÿí àêñèÒèááè ìöàéèíÿëÿð óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð. éÿäÿ êå÷äèéèíè ãåéä åäèá, áó äèããÿò âÿ ãàéüûéà ýþéàíûí éöêñÿê ìöòÿøÿêêèëëèêëÿ êå÷èðèëìÿñèíè òÿìèí åòìÿê ðÿ ñàêèíëÿð àäûíäàí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûö÷öí õöñóñè êîíà ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá. ìèññèéà éàðàäûëûá, òèáá îúàãëàðûíäà èø ãðàôèêè òÿðòèá åäèëèá. Ðàéîí ñàêèíëÿðè Ùîðàäèç øÿùÿð, ßùìÿäÈòàëèéàíûí “Íîòèçèå Ýåîïîïëèòèúùå” õÿáÿéëè âÿ Ãàéûäûø “Àçÿðáàéúàí ñÿðìàáÿð ïîðòàëûíäà “Àçÿðáàéúàí Íîâðóçó õÿñòÿõàíàëàðûíäà, ãåéä åäèð” ñÿðëþâùÿëè ìÿãàëÿ éåðëÿøäèðèëèá. éÿ éàòûðìàã ö÷öí îëäóãÉàçûäà áèëäèðèëèð êè, ãûø ìþâñöìöìÿðêÿçè ðàéîí úà ìöíàñèá þëêÿäèð”. íöí áàøà ÷àòìàñûíû âÿ éàçûí ýÿëèøèíè õÿñòÿõàíàñûíäà âÿ Ôöçóëè Ìöàëèúÿ Äèàãíîñòèêà ÌÿðêÿÁó ñþçëÿðè Èòàëèéà Ðåñáèëäèðÿí Íîâðóç áàéðàìû ýåúÿ-ýöíäöç çèíäÿ ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëèð. Ñÿééàð ùÿêèì áðèãàäàëàðû ïóáëèêàñûíûí Ôðèóëè-Âåíåòáÿðàáÿðëèéè ýöíöíäÿ êå÷èðèëèð. Áó áàéèñÿ ìöàéèíÿéÿ ýÿëìÿê èìêàíëàðû îëìàéàí ñàêèíëÿðÿ åâñèéà-Úóëèéà ðåýèîíóíóí ðàì òÿêúÿ Àçÿðáàéúàíäà äåéèë, äèýÿð ëÿðäÿ õèäìÿò ýþñòÿðèðëÿð. Ôåâðàëûí 17-äÿí èíäèéÿäÿê 46 Ðåýèîíàë Øóðàñûíûí ïðåçèáèð ñûðà øÿðã þëêÿëÿðèíäÿ äÿ òÿíòÿíÿ èëÿ ìèí 616 íÿôÿð ñàêèí òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëèá. Îíëàðäåíòè õàíûì Äåáîðà Ñåãåéä îëóíóð. äàí 736 íÿôÿðè àìáóëàòîð, 167 íÿôÿð ñòàñèîíàð ìöàëèúÿðàêêèàíèíèí áàø÷ûëûã åòäèéè Ìÿãàëÿäÿ “Íîâðóç” ñþçöíöí ìÿíéÿ úÿëá åäèëèá, 58 íÿôÿð ìöàëèúÿ ö÷öí ðåñïóáëèêàìûçûí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí òÿðêèáèíäÿ úàðè èëèí ìàðòûíäà Àçÿðøÿéè, áàéðàìûí ìàùèééÿòè, ãÿäèì òàðèèõòèñàñëàøìûø õÿñòÿõàíàëàðûíà ýþíäÿðèëèá. áàéúàíà ñÿôÿð åäÿí, Èòàëèéàäà ìàíóôàêòóðà âÿ õèäìÿòëÿð õÿ ìàëèê îëìàñû èëÿ áàüëû ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèá. Äèããÿòÿ ÷àòäûÔöçóëè Ìöàëèúÿ Äèàãíîñòèêà Ìÿðêÿçèíèí áàø ùÿêèìè ñàùÿñèíäÿ òàíûíìûø ãóðóìëàðäàí áèðè îëàí “Úîíôèíäóñòðèà ðûëûð êè, åëìè àðàøäûðìàëàðà ÿñàñÿí, Íîâðóç áàéðàìûíûí êå÷èðèëÚöìøöä Ìÿììÿäîâ áèëäèðèá êè, àêñèéà õÿñòÿëèêëÿðèí åðìÿñè åðàìûçäàí ÿââÿë 505-úè èëÿ Óäèíå” òÿøêèëàòûíûí ïðåçèäåíêÿí àøêàðëàíìàñûíà âÿ ÿùàëèíèí ñàüëàìëûüûíûí ãîðóíìàòÿñàäöô åäèð. òè Ìàòòåî Òîíîí äåéèá. ñûíà õèäìÿò åäèð. Îäóð êè, ÷àëûøäûüû òèáá îúàüûíûí ùÿêèìÌöÿëëèô éàçûð êè, ÀçÿðáàéúàíÀçÿðáàéúàíà ñÿôÿðè èëÿ ëÿðè áó íÿúèá àêñèéàéà ùÿâÿñëÿ ãîøóëóáëàð. Ìöàéèíÿëÿðè äà Íîâðóç áàéðàìûíà ùàçûðëûãëàáàüëû ìÿãàìëàðà òîõóíàí ðà àäÿòÿí áèð àé ÿââÿëúÿ áàøëàÿñàñÿí, úÿððàù, òåðàïåâò, îôòàëìîëîã, íåâðîïàòîëîã, øöàÌ.Òîíîí þëêÿìèçäÿ áèçíåñ íûëûð. Ùÿð ùÿôòÿíèí ÷ÿðøÿíáÿ àõäèàãíîñòèêà, êàðäèîëîã âÿ äèýÿð òèáá ìöòÿõÿññèñëÿðè àïàãóðìàã ö÷öí ÷îõ ýåíèø èìðûðëàð. Âÿòÿíäàøëàð êîìïéóòåð òîìîãðàôèéàñû, êàðäèîãðàì, Àâðîïà Èòòèôàãûíûí ÿñàñ åíåðæè ìÿíáÿéè êèìè Àçÿðáàé- øàìû ýöíö Ñó, Îä, Òîðïàã âÿ êàíëàðûí òÿêëèô îëóíäóüóíó Éåë ÷ÿðøÿíáÿëÿðè ãåéä åäèëèð. óëòðàñÿñ, ðåíòýåí, ëàáîðàòîð âÿ ñàèð ìöàéèíÿëÿðäÿí êå÷èâóðüóëàéûá. Î äåéèá: “Àçÿð- úàíû ñå÷ìÿñè Ìàëòà ö÷öí äÿ ÷îõ ÿùÿìèééÿòëèäèð. Éàçûäà Íîâðóç áàéðàìû ÿðÿðèëèð. Ñàêèíëÿð äàùà ÷îõ áþéðÿê, öðÿê-äàìàð, ùÿçì, ãàí Áó ñþçëÿðè Ìàëòàíûí Áàø íàçèðè Úîçåô Ìóñêàò Áðöññåëÿ áàéúàí áàçàðû éöêñÿê àðòûôÿñèíäÿ - ìàðòûí 20-äÿí 27-äÿê òÿçéèãè, øÿêÿðëè äèàáåò âÿ ðåâìàòèê õÿñòÿëèêëÿðäÿí ÿçèééÿò ìûí ìöøàùèäÿ îëóíäóüó ñÿôÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ æóðíàëèñòëÿðÿ à÷ûãëàìàñûíäà äåéèá. Àçÿðáàéúàíäà ãåéðè-èø ýöíëÿðèíèí Ìàëòàíûí Áàø íàçèðè þëêÿñèíèí èøòèðàê÷ûñû îëäóüó áèð ñûðà îëìàñû, èíñàíëàðûí áó ýþçÿë áàé÷ÿêäèêëÿðèíè áèëäèðèðëÿð. Èíäèéÿäÿê ìöàëèúÿ äèàãíîñòèêà âÿ ìöùöì ïåðñïåêòèâëÿð ìÿðêÿçèíäÿ 6369 íÿôÿð âÿòÿíäàø ìöàéèíÿ îëóíóá. âÿä åäÿí áèð ìÿêàíäûð. Ñÿ- åíåðæè ëàéèùÿëÿðè èëÿ áàüëû ìÿãàìëàðà äà òîõóíóá. Î, Àçÿð- ðàìû ñåâèíúëÿ ãàðøûëàìàñû õöñóñè áàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äþâëÿò Íåôò Øèðêÿòèíèí (ÀÐÄÍØ) Ìàë- âóðüóëàíûð. Áèëäèðèëèð êè, àçÿðáàéÏðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàíûí ùÿð âÿòÿíäàôÿð ÷îõ ìöñáÿò ÿùâàë-ðóòàäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí åíåðæè ëàéèùÿëÿðèíäÿ èøòèðàêûíû éöêñÿê úàíëûëàð áàéðàì ñöôðÿñèíè çþâãëÿ øûíûí ñàüëàìëûüûíà äèããÿòè âÿ ãàéüûêåø ìöíàñèáÿòè ñàùèééÿäÿ äàâàì åòäè. ×öíêè ãèéìÿòëÿíäèðèá. áÿçÿéèðëÿð. Ñöôðÿäÿ “ñ” ùÿðôè èëÿ êèíëÿð òÿðÿôèíäÿí ìèííÿòäàðëûãëà ãàðøûëàíûá. Òèááè ìöàéèáèç ÷îõ áþéöê èñòèãàíëûëûãëà Ãåéä åäÿê êè, “Åíåìàëòà” Êîðïîðàñèéàñû éåíè åëåêòðèê áàøëàéàí éåääè íåìÿò îëìàëûäûð. íÿäÿí êå÷ÿí Ùîðàäèç øÿùÿð ñàêèíè Èáðàùèìîâà Øÿùëà ãàðøûëàíäûã. Àçÿðáàéúàí- ñòàíñèéàñûíûí òèêèëìÿñè ö÷öí “Åëåúòðî Ýàñ” Êîíñîðñèóìóíó Íîâðóçóí þçöíÿìÿõñóñ âÿ ôÿðãëè ÀçÿðÒÀú-à ìöñàùèáÿñèíäÿ äåéèá: “Äèýÿð ñàêèíëÿð êèìè, äàêû áèçíåñ èìêàíëàðûíû ñå÷ìèøäèð. Êîíñîðñèóìóí ïàé÷û øèðêÿòëÿðèíäÿí áèðè äÿ àäÿòëÿðè, þëêÿìèçäÿ áó áàéðàìûí ùÿêèìëÿð ìÿíè äÿ áó ýöí ùÿðòÿðÿôëè ìöàéèíÿ åòäèëÿð. òÿäãèã åòìÿê íèééÿòèíäÿ ÀÐÄÍØ-äèð. Áó ëàéèùÿíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èëÿ “Åíåìàë- ìþùòÿøÿì êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû Ìöàéèíÿ çàìàíû ñÿùùÿòèìäÿ ùå÷ áèð ïðîáëåì àøêàðîëàí øèðêÿòëÿðèìèç áó þëêÿ- òà” Êîðïîðàñèéàñû 18 èë ìöääÿòèíäÿ åëåêòðèê åíåðæèñè âÿ ìà- ìÿëóìàò âåðÿí ìöÿëëèô Àçÿðáàéëàíìàäû. Ãàéüûìûçà áåëÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ ãàëäûüû äÿ ÷îõ áþéöê äÿñòÿê ùèññ éå ãàçëà òÿúùèç îëóíàúàã. úàíûí ãÿäèì òàðèõÿ ìàëèê áèð þëêÿ ö÷öí äþâëÿòèìèçÿ âÿ Ïðåçèäåíòèìèçÿ ìèííÿòäàðûã”. îëäóüóíó áèð äàùà âóðüóëàéûá. åòäèëÿð”. Ýÿíúÿ ñàêèíëÿðè ùÿì ïîëèêëèíèêàëàðäà, Ãàçàõäà ÿùàëèíèí òèááè ùÿì äÿ ñÿééàð ùÿêèì áðèãàäàëàðû ìöàéèíÿñè óüóðëà äàâàì åäèð òÿðÿôèíäÿí ìöàéèíÿ åäèëèðëÿð Èòàëèéàíûí “Íîòèçèå Ýåîïîïëèòèúùå” õÿáÿð ïîðòàëûíäà “Àçÿðáàéúàí Íîâðóçó ãåéä Ìàòòåî Òîíîí: Àçÿðáàéúàí ñÿðìàéÿ åäèð” ñÿðëþâùÿëè ìÿãàëÿ éåðëÿøäèðèëèá éàòûðìàã ö÷öí îëäóãúà ìöíàñèá þëêÿäèð Úîçåô Ìóñêàò: Àâðîïà Èòòèôàãûíûí ÿñàñ åíåðæè ìÿíáÿéè êèìè Àçÿðáàéúàíû ñå÷ìÿñè Ìàëòà ö÷öí äÿ ÷îõ ÿùÿìèééÿòëèäèð Òÿñèñ÷è Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Áàø ðåäàêòîð: Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ www.yeniazerbaycan.com ìàèë@yeniazerbaycan.úîì Öíâàí: Áàêû - AZ-1000, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ - 66 Òåëåôîíëàð: 498-78-03, 498-82-21 498-81-24, 498-19-84 Èndeks: 67100 Lisenziya: N-B-317 Òèðàæ: 6074 “Êàïèòàë Áàíê”ûí Íÿðèìàíîâ ðàéîí ôèëèàëû ù/ù - 33080019443900419109 êîä - 200093 ÂÞÅÍ - 1500486601 àìáóëàòîð, 346 íÿôÿðè èñÿ ñòàñèîíàð ìöàëèúÿéÿ úÿëá îëóíóáëàð. Õÿñòÿõàíàíûí áàø ùÿêèìè Ùàôèç Òàüûéåâ ðÿùáÿðëèê åòäèéè òèáá ìöÿññèñÿñèíèí ÿí ìöàñèð àâàäàíëûãëàðëà òÿúùèç îëóíäóüóíó äåéèá. Áèëäèðèá êè, ùÿêèìëÿðäÿí èáàðÿò ñÿééàð áðèãàäàëàð éàðàäûëûá. Áó áðèãàäàëàð èñÿ ìÿêòÿáëÿðäÿ, óøàã áàü÷àëàðûíäà ìöàéèíÿëÿð àïàðûð. Ùÿì÷èíèí, ïîëèêëèíèêàéà ýÿëÿ áèëìÿéÿí éàøëû èíñàíëàðà åâëÿðèíäÿ òèááè õèäìÿò ýþñòÿðèðëÿð. Åéíè çàìàíäà, ãðàôèê ÿñàñûíäà èäàðÿ âÿ òÿøêèëàòëàðûí ÿìÿêäàøëàðû äà ìöàéèíÿ îëóíóðëàð. Àøêàðëàíàí õÿñòÿëèêëÿð öçðÿ ìöàëèúÿ êóðñëàðû òÿéèí åäèëèð. Ðàéîí ñàêèíëÿðè õÿñòÿõàíàíûí ùÿêèì ùåéÿòèíäÿí, áóðàäà éàðàäûëàí øÿðàèòäÿí ðàçûëûã åäèáëÿð. Ìöàéèíÿäÿí êå÷ÿí Àäèëÿ Øèðÿëèéåâà ðàéîí ñàêèíëÿðè àäûíäàí îíëàðûí ñàüëàìëûãëàðûíûí ãåéäèíÿ ãàëäûüûíà ýþðÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá. Àüñó ðàéîíóíóí 42 ìèíäÿí ÷îõ ñàêèíè ìöàéèíÿ îëóíóá Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí þëêÿ ÿùàëèñèíèí ùàìûëûãëà ïóëñóç òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè èëÿ ÿëàãÿäàð âåðäèéè òþâñèéÿ âÿ òàïøûðûãëàð Àüñó ðàéîíóíäà äà óüóðëà èúðà îëóíóð. Áåëÿ êè, èíäèéÿäÿê ðàéîí öçðÿ 75 ìèí 85 íÿôÿðäÿí 42 ìèí 13 íÿôÿðè ìöàéèíÿ îëóíóá, 168 íÿôÿð ñòàñèîíàð ìöàëèúÿéÿ úÿëá åäèëèá, 67 íÿôÿð èñÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿêè èõòèñàñëàøäûðûëìûø õÿñòÿõàíàëàðà ýþíäÿðèëèá. Òèááè ìöàéèíÿëÿð ìÿðêÿçè ðàéîí âÿ Êàëâà êÿíä õÿñòÿõàíàëàðûíäà, ùàáåëÿ 7 êÿíä ùÿêèì ìÿíòÿãÿñèíäÿ àïàðûëûð. Ãàðàãîéóíëó êÿíä ùÿêèì ìÿíòÿãÿñèíèí ìöäèðè Ôàèã Óìáàéåâ ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèá êè, àéðû-àéðû èõòèñàñëàð öçðÿ òÿúðöáÿëè ùÿêèìëÿðäÿí èáàðÿò áðèãàäà ìöòÿìàäè îëàðàã ìÿíòÿãÿäÿ âÿ éà åâëÿðäÿ ñàêèíëÿðè ùÿðòÿðÿôëè éîõëàìàäàí êå÷èðèð, åùòèéàú îëäóãäà ìöàëèúÿéÿ úÿëá åäèð. Ãðàôèê öçðÿ Ãàðàãîéóíëó âÿ ÿòðàôäàêû 6 êÿíäèí 3500 ñàêèíè áóðàäà òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷ìÿëèäèð. Àðòûã îíëàðäàí 2500 íÿôÿðè ìöàéèíÿ îëóíóá. Ñàêèíëÿð àêñèéàíûí òÿøêèëèíäÿí îëäóãúà ðàçûäûðëàð. Ãàðàãîéóíëó êÿíä ùÿêèì ìÿíòÿãÿñèíÿ ìöàéèíÿ îëóíìàüà ýÿëìèø Ìóðàäëû êÿíä ñàêèíè Ñåùðàéÿ Ùöìáÿòîâà ÿùàëèíèí ñàüëàìëûüûíûí ãîðóíìàñûíà éþíÿëìèø êàìïàíèéàíûí òÿøÿááöñêàðû Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ äÿðèí ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðÿðÿê, áóíó âÿòÿíäàøëàðà ýþñòÿðèëÿí äèããÿò âÿ ãàéüûíûí íþâáÿòè òÿçàùöðö êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèá. Áåéíÿëõàëã Ìóüàì Ìÿðêÿçèíäÿ ôðàíñûç õîðåîãðàôëàðûíûí éàðàäûúûëûüûíäàí ýåíèø ñþùáÿò à÷ûëûá Õÿáÿð âåðäèéèìèç êèìè, “ÉÀÐÀÒ” Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò Ìÿêàíûíûí “ÉÀÉ!” Ãàëåðåéàñûíäà âÿ Ìóçåé Ìÿðêÿçèíäÿ ôðàíñûç õîðåîãðàôëàðû Åííè Âèãéåíèí âÿ Ôðàíê Àïåðòåòèí (áèðëèêäÿ “ëåñ ýåíñ ä’Óòåðïàí” êîëëåêòèâè) éàðàäûúûëûüû òÿãäèì îëóíóá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Ôðàíê Àïåðòåòèí, ùÿì÷èíèí Áåéíÿëõàëã Ìóüàì Ìÿðêÿçèíäÿ ñÿíÿòñåâÿðëÿðëÿ ýþðöøö êå÷èðèëèá. Òÿäáèð Àçÿðáàéúàíäà Ôðàíñûç Èíñòèòóòóíóí äÿñòÿéè âÿ áèëàâàñèòÿ èøòèðàêû èëÿ “ÉÀÐÀÒ” Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò Ìÿêàíû òÿðÿôèíäÿí òÿøêèë îëóíóá. Áó ïðîãðàìûí òÿøêèëèíäÿ Àâðîïà Ìÿäÿíèééÿò Ôîíäóíóí õöñóñè äÿñòÿéè äÿ ãåéä åäèëìÿëèäèð. Ïàðèñäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí õîðåîãðàôëàð Åííè Âèãéå âÿ Ôðàíê Àïåðòåò “ÚÀÚ Áðåòèýíé” òÿøêèëàòû èëÿ ÿìÿêäàøëûã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Õ-Åâåíò” àäëû ñèëñèëÿ ïåðôîðìàíñëàð éàðàäûá ïîïóëéàðëàøäûðûáëàð. Îíëàðûí éàðàäûúûëûüû òàìàøà÷ûíû ðÿãñ âÿ ïëàñòèêà ñÿíÿòè àðàñûíäà ñÿðùÿäèí ùàðàäàí êå÷ìÿñè öçÿðèíäÿ äöøöíäöðöð. Åííè Âèãéå âÿ Ôðàíê Àïåðòåò ÿíÿíÿâè õîðåîãðàôèéàíûí ÷ÿð÷èâÿëÿðèíè àøàðàã èôà÷û, ãóðóëóø÷ó âÿ òàìàøà÷û àðàñûíäàêû ðîëëàðûí éåíè òÿðçäÿ èíòåðïðåòàñèéàñûíû òÿãäèì åäèðëÿð. Êîëëåêòèâèí ëàéèùÿëÿðè “Ïðîæåúò Àðò Úåíòåð” (Äóáëèí, Èðëàíäèéà), Òàòå Ìîäåðí Ãàëåðåéàñû âÿ Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò Èíñòèòóòó (Ëîíäîí, Áèðëÿøìèø Êðàëëûã), Êóíñòùàëëå (Áàçåë, Èñâå÷ðÿ), Êàëè Ïåðôîðìàíñ Ôåñòèâàëû (Êîëóìáèéà), Âåðìåëëî Ãàëåðåéàñû (Ñàí Ïàóëî, Áðàçèëèéà), Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò Ìóçåéè (Âàðøàâà, Ïîëøà), Ìóñåóì Æîàííåóì (Àâñòðèéà), Áåðëèí Ìöàñèð Èíúÿñÿíÿò Áèåííàëåñè (Àëìàíèéà), ùÿì÷èíèí Ñåóë, Íéó-Éîðê, Øàíõàé, Çàãðåá, Âèëíöñ, Ëèîí, Ïàðèñ âÿ Òîêèîäà íöìàéèø îëóíóá. Éàðàäûúû êîëëåêòèâ ùàããûíäà äàùà ýåíèø ìÿëóìàòû www.ëåñýåíñäóòåðïàí.úîì ñàéòûíäàí ÿëäÿ åòìÿê ìöìêöíäöð. Áåéíÿëõàëã Ìóüàì Ìÿðêÿçèíäÿ òÿøêèë îëóíàí ìöçàêèðÿ 2008-úè èëäÿ éàðàäûëàí âÿ “Õ-Åâåíò” òñèêëè èëÿ íÿòèúÿëÿíÿí “ðåæàúòèîí” ïðîñåñè ÿñàñûíäà àïàðûëûá. Ôðàíê Àïåðòåò 17 éàðàäûúû ñòðàòåýèéàäàí íöìóíÿ ýÿòèðÿðÿê ðåàêñèéà ïðîñåñè, îíóí ÿñàñû âÿ ìÿãñÿäëÿðè áàðÿäÿ ñþùáÿò à÷ûá. Òàìàøà÷ûëàð õîðåîãðàôà ñóàë âåðèá âÿ áó ñÿíÿò áàðÿäÿ ìöçàêèðÿ àïàðûáëàð. Àëëàù ðÿùìÿò åëÿñèí! Èãòèñàä öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó, äîñåíò Ìöðñÿë Èñìàéûëîâ ÀÌÅÀ-íûí Èãòèñàäèééàò Èíñòèòóòóíóí Ðåýèîíàë èíêèøàô âÿ òÿáèè ñÿðâÿòëÿðäÿí èñòèôàäÿ ïðîáëåìëÿðè øþáÿñèíèí ìöäèðè, èãòèñàä åëìëÿðè äîêòîðó, ïðîôåññîð Ðÿíà Ñóëòàíîâàéà àòàñû ÏÎËÀÄ ÑÓËÒÀÍÎÂÓÍ âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöçíëÿ áàøñàüëûüû âåðèð. Èíôîðìàñèéà ìÿíáÿëÿðèìèç: “ÀçÿðÒÀú”, “ÀÏÀ”, “Àçàäèíôîðì”, “ÀññÀ-Èðàäÿ”, “ÑÈÀ” Ãÿçåò “Éåíè Àçÿðáàécàí”ûí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëûá, ñÿùèôÿëÿíèá âÿ “Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá. Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð Áóðàõûëûøà ìÿñóë: Çàùèä ÈËÙÀÌÎÜËÓ
© Copyright 2024 Paperzz
