100. Bacak - Ayak Egzersizleri

Bacak–Ayak Egzersizleri
AMAÇ
Ayak, bacak ve eklem egzersizleri, kas zayıflığının önlenmesi, venöz dönüşün arttırılması ve venöz dolgunlukla ilgili komplikasyonların oluşma
riskinin azaltılmasıdır.
TEMEL İLKELER
• Hastanın egzersizleri kolay öğrenebilmesi için video, resim vb. eğitim
materyallerinden yararlanılabilir.
• Başlangıçta egzersizler sırasında yardımcı olunur. Daha sonra hastanın
bunları bağımsız olarak yapması istenir.
• Kronik hastalığı olan yaşlı hastalarda yorulmayı önlemek için egzersizler
iki veya daha fazla oturuma bölünerek yapılabilir.
Dikkat Edilecek Noktalar
• Flebit, derin ven trombozu, yanık, cilt lezyonları ve yaralar, kemik yaraları ve osteoporoz vb. sağlık sorunu olan bireylerin bacak-ayak egzersizleri
yapması uygun değildir.
• Eklem hareketlerinde ağrı olduğunda egzersiz bırakılmalı veya egzersize
ara verilmeli, eklem zorlanmamalıdır.
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1’de yer verilmiştir.
1. Hastanın durumu değerlendirilir ve uygulamaya engel bir durum olup
olmadığı belirlenir.
2. Hastaya ismi ile hitap edilerek işlem hastanın anlayacağı biçimde açıklanır.
563
Hemşirelik Bakım Standartları
3. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
4. Ayak Egzersizleri: Hastanın ayaklarını bilekten ileriye (aşağı) doğru (plantar fleksiyon) ve arkaya (yukarı) doğru (dorsa fleksiyon) pedal
gibi hareket ettirmesi söylenir. Bu egzersizler, her saat başı beş saniyede
çekip, beş saniyede itecek şekilde 20 kez tekrarlanır. Bileklerin dairesel
hareketlerle sağa ve sola doğru döndürülmesi istenir (Bkz. Şekil 1). Bu
egzersizler her saat başı 20 kez yapılır. Ayak başparmağına en büyük
halkayı yaptıracak şekilde ayağa rotasyon yaptırılır. Bu egzersiz beş kez
tekrarlanır.
Şekil 1. Ayak Bileğinin Egzersizi
Kaynak: Grawing P, Tea C. (2005). Brunner and Suddarth’s Textbook of Medical- Surgical Nursing.,
Lippincott Williams Wilkins, 10th Edition p. 409.
5. Bacak Egzersizleri: Hasta semi- fowler pozisyona getirilir. Dizlerini bükerek ve uzatarak hareket ettirmesi ve ayakları dorsa fleksiyonda iken
dizlerinin arka kısımlarını yatak yüzeyine bastırması istenir. Bu egzersiz
bir bacakta üç kez yapıldıktan sonra diğer bacağa geçilir.
Bacaklarını yatak yüzeyinden yükseltmesi, birkaç saniye yukarıda
tutması ve tekrar eski pozisyonuna getirmesi istenir (Bkz. Şekil 2). Bu
egzersiz bir bacakta üç kez yapıldıktan sonra diğer bacağa geçilir.
6. Eklem Egzersizleri: Diz ve kalça eklemlerine ekstansiyon ve fleksiyon
yaptırılır (bir yana yatarak yapılan bisiklete biner tarzda hareketler).
Ayak başparmağına en büyük halkayı yaptıracak şekilde ayağa rotasyon
yaptırılır.
7. Dirsek ve omuz aynı şekilde hareket ettirilir.
8. Hastanın egzersizleri anlayıp anlamadığı belirlenir, istediği egzersizler
tekrar edilir, egzersizle ilgili soruları varsa cevaplandırılır.
9. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
10.Yapılan tüm işlemler kayıt edilir.
564
Bacak–Ayak Egzersizleri
Ayak havada
düz tutulur
Ayak bileği bükülür
Ayak yere uzatılır
Şekil 2. Bacak Egzersizleri
Kaynak: Grawing P, Tea C. (2005). Brunner and Suddarth’s Textbook of Medical- Surgical Nursing.
Lippincott Williams Wilkins, 10th Edition, p. 409.
Kaynaklar
1. Akça Ay F. (2013). Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. Nobel Tıp
Kitabevleri, 4. Baskı, s. 647- 648.
2. Hemşirelik Genel Uygulama Standartları. Gazi Üniversitesi Hastanesi Hemşirelik
Hizmetleri Müdürlüğü. (2012). Ankara, s. 168- 170.
3. Karadakovan A, Aslan FE. (2011). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel Tıp
Kitabevleri, 2. Baskı, Adana, s. 272- 273.
Hazırlayanlar
Uzm. Hem. Esma GÜNEY KIZIL (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.)
Uzm. Hem. Nur ŞAHİN KAYA (İKÇÜ Atatürk EAH Beyin Cerrahi Yoğun Bakım Hemşiresi)
Hem. Nilgün TAN ASLAN (İKÇÜ Atatürk EAH Plastik ve Rekons. Cer. Kliniği Sorumlu
Hemşiresi)
Hem. Hatice ZINGAL (İKÇÜ Atatürk EAH Beyin Cerrahi Kliniği Sorumlu Hemşiresi)
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Medine YILMAZ (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Halk Sağlığı Hemşireliği A.D.)
565

Download Report