İçindekiler 04 10 im Yönet Üyeleri lu u Kur n Misyo 11 16 05 n izasyo Organ sı Şema 18 ava Türk H ABOM ıH Yollar Eğitim e d .’ .Ş A arlar Hang g ndin roble ve Bo p o k Boros ri le İşlem 35 46 12 nan İmzala alar m Anlaş k Büyü t ve Ha tleri e iy il b Ka 27 30 21 ve akım Ağır B heck C Letter 40 r ve Fuarla nslar ra Konfe 15 Kalite rimiz ve le Belge larımız ika if t r e S olları ava Y Türk H A.Ş. M ar HABO vdeli Hang ö Dar G 28 33 50 olları ava Y Türk H A.Ş. M ngar HABO övdeli Ha G Geniş 29 rk Atatü manı a Hav li tlerimiz e Kabiliy Proje NDT imi e Yön t ı man Havali n e ç k eleri a Gö Sabih nent Atöly i r o Komp t Kapasitele e y li a Fa 48 Diğer Ülke e Otorit rimiz le e lg e B 22 çen a Gök Sabih anı m Havali tlerimiz e iy il b Ka ve hizat ar Tec izmetleri g n a H H hane Takım anı avalim eleri H k r ü Atöly Atat nent o p leri m Ko pasite a K t e Faaliy 47 14 n Çalışa iz im il f o r P Bakım 23 30 06 n Vizyo 08 Kalite sı a Politik rulu im Ku jı Yönet ı’nın Mesa n a k ş a B Bakım Uçak rı a Sayıl ız ve larım Yatırım rimiz le Proje 42 dışı e Yurt v i iç t iz Yur rilerim Müşte 49 t onen Komp rı Sayıla Bakım etim 51 n sız De Bağım rı rla Rapo Misyon Hava araçları ve komponentlerinin her türlü bakım, onarım, modifikasyon ve tasarım hizmetlerinde; havacılık kuralları ve standartlarına uygun olarak, paydaşlarının beklentilerini en iyi şekilde karşılayarak, optimum kalite-fiyat anlayışı ile yetkinliklerini sürekli geliştirerek, çevre ve sosyal sorumluluk bilinci ile gerçekleştirerek, sektöre yön vermek. Yeni iş fırsatları yaratarak büyüyen, rekabetçi anlayışıyla küresel pazarda tercih edilen ve havacılık sektöründe markalaşma yolunda ilerleyen bir firma olmak. n o y z i V 4 5 ası k i t i l o P Kalite Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Kalite ve Emniyet Politikası müşteri uçak ve uçak parçalarının, SHY/FAA/EASA gerekliliklerine maksimum seviyede uyarak uçuşa hazır hale gelmesini ve aşağıda belirtilen kalite ve emniyet standartlarını dikkate alarak gerçekleştirmeyi taahhüt eder. 01 Emniyeti her zaman ilk hedef kabul etmek. 02 İnsan faktörüyle ilgili prensiplere kurum içerisinde işlerlik kazandırmak. 03 Personelin bakımla ilgili yaşanan yada yaşanması muhtemel hataların/olayların yazılı yada sözlü olarak rapor etmesini teşvik etmek. 04 Bütün personele, kalite ve güvenlik standartlarına, prosedürlere ve kurallara uymanın görevleri gereği olduğunun belirtilmesi. 05 Kalite denetleyicileriyle işbirliği yapmanın, bütün personel için gereklilik olduğunu kabul etmek. 06 Ekip çalışması ile Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’yi geleceğe taşımak. 07 Emniyet standartlarının ticari zorunluluklar sebebiyle azaltılmadığından emin olmak. 10 08 Müşteri ihtiyaç ve beklentileri doğrultusunda bakım hizmetinin gerçekleştirilmesi ve sürekli iyileştirilmesi yoluyla müşteri memnuniyetini ve sadakatini sağlamak. 9 Kaynakların iyi kullanıldığından emin olmak ve ilk girişimde doğru bakımın yapılması için özel olarak dikkat etmek. Tüm personele insan faktörleri farkındalık eğitimi aldırmak ve bu konuda süreklilik eğitim programını kurmak. 11 Türk Hava Yolları HABOM A.Ş., müşterilerinin talep ettiği uçak ve uçak komponenti bakımları ile teknik eğitimleri ilgili havacılık, iş güvenliği kuralları, yasal şartlar ve müşteri şartlarını karşılayarak yapmayı taahhüt eder. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. yönetimi, yaralanma ve hastalıkları önleme konusunda çaba harcamayı, iş sağlığı ve güvenliği yönetimini ve performansını sürekli iyileştirmeyi taahhüt eder. 13 Türk Hava Yolları HABOM A.Ş., OHSAS 18001 şartlarını sağlayacak iş güvenliği yönetim sistemini uygulamakta olup bu sistem için gerekli kaynakları temin eder. 12 Çalışanlara işleriyle ilgili teknik konular, havacılık kuralları ve standartları, şirket prosedürleri ve iş güvenliği konularında gerekli eğitimler verilir. 14 Bu politika gereğince, bütün personelin iş güvenliği standartlarına, prosedürlere ve kurallara uyması görevlerinin bir gereğidir. 15 6 7 urulu ajı K m i t Yöne nı’nın Mes Başka Geleceğe yön verecek en önemli sektörler arasında gösterilen havacılık sektörü tüm hızıyla gelişimini sürdürmektedir. Havacılık sektörünün ülkemizdeki bayrak taşıyıcısı Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı olarak biz de kendimizi sürekli yenileyerek ve geliştirerek daha büyük hedeflere emin adımlarla ilerlemekteyiz. Dünya çapındaki reklam, tanıtım faaliyetleri ve hızla büyüyen uçuş ağımızla, bayrağımızı uzak ülkelere taşımanın ve küresel bir marka olmanın haklı gururu içerisindeyiz. Değerli Çalışma Arkadaşlarım, Türk Hava Yolları Habom A.Ş. genç bir şirket olarak enerjisiyle ve kaliteli hizmet hedefiyle Türk Hava Yolları A.O.’nun bu başarısında büyük bir sinerji oluşturmak üzere yola koyulmuştur. Türk Hava Yolları A.O. olarak 2013 yılı Mayıs ayında satın aldığımız MNG Teknik ile iştiraklerimizden Habom A.Ş. şirketleri Türk Hava Yolları Habom A.Ş. adı altında Eylül ayında birleşmiştir. Genel merkezi Atatürk Havalimanı’nda olan şirketimiz buradaki 64.000 m2’lik alandaki hangarlarında faaliyetlerine devam etmenin yanı sıra Kasım 2013 itibariyle de İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı’nda mükemmeliyet merkezi olarak tasarlanan ve projelendirilen yeni tesislerinde “Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. (Türk Hava Yolları Havacılık Bakım Onarım Merkezi Anonim Şirketi) adıyla uçak bakım faaliyetlerine başlamıştır. Türk Hava Yolları Habom A.Ş., Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı tesislerimizde 2013 sonu itibariyle 2.297 personeli ile aynı anda 11 dar gövdeli 2 geniş gövdeli uçak bakımı gerçekleştirebilmektedir. Uçak bakımlarının yanısıra her iki tesisimizdeki boya hangarlarında uçak boya hizmetleri de verilmektedir. Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki yeni tesisimiz entegre bir yapıya sahip olup, 374.000 m2 kapalı alan içerisinde 11 dar ve 3 geniş gövdeli uçağa aynı anda uçak bakım, onarım ve revizyon hizmeti verebilecek kapasiteye sahiptir. Yaklaşık 500 milyon Dolar değerindeki bu tesisimiz, en son teknolojiler dikkate alınarak tasarlanmış ve sosyal olanakları bulunan modern bir kampüs şeklinde yapılandırılmıştır. 2013 yılı Kasım ayında Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’nin Sabiha Gökçen yerleşkesindeki dar gövdeli hangarında uçak bakımına başlanmış olup, ilk uçak olarak TC-JPR kuyruk tescilli Airbus 320 Kuşadası’nın bakımı tamamlanmış ve 20 Kasım 2013 günü uçağın hangardan çıkışı törenle gerçekleşmiştir. Sabiha Gökçen yerleşkesinde dar gövdeli uçak bakım kapasitesi 2014 yılında aynı anda 6 uçak bakımı yapılacak şekilde öngörülmüştür. Aynı yerleşkedeki geniş gövde hangarının da 2014 sene sonuna doğru açılarak aynı anda 2 uçak bakımı yapılacak kapasiteye ulaşması planlanmaktadır. 2016’dan itibaren ise aynı anda 11 dar ve 3 geniş gövdeli uçağa bakabilecek şekilde tam kapasiteye ulaşılması hedeflenmiştir. 2013 yılında 56 milyar Dolar olan dünya MRO pazarının 2023 yılına kadar 76 milyar Dolar’a yükselmesi beklenirken, sektörün operatör ve MRO alanlarındaki bu pozitif göstergeleri bizlere, büyüme noktasında ilham kaynağı olmuştur. 2023 yılına kadar yıllık ortalama %3 büyüyeceği öngörülen MRO pazarında artan hangar kapasitemiz ve nitelikli insan kaynağımızla uçak bakım pazarından ciddi pay almayı hedefleyen Türk Hava Yolları Habom A.Ş., geleneksel MRO kalıbından çıkarak vitrinine rekabetçi ürünler koyabilen ve sektöre yön verebilecek yeni nesil bir MRO yaklaşımını benimsemiş durumdadır. Türkiye’nin sivil havacılıktaki en büyük avantajı olan coğrafi konumunun farkında olan Türk Hava Yolları Habom A.Ş.’nin hangar kapasitesi ve nitelikli işgücünü arttırmasıyla birlikte, İstanbul bir bölgesel uçak bakım merkezi haline gelmiştir. Ülkemiz 2023 vizyonunu dolaylı ya da direkt besleyen açılımları ile sadece ticari kaygılarla yol alma felsefesinden arınıp, milli kaygıları da önemsemiş bir kurum olarak kurulan Türk Hava Yolları Habom A.Ş.; yatırımları, yeniden yapılanma çalışmaları ve sürekli istihdam sağlayan politikaları ile küresel MRO pazarında tercih edilen bakım merkezlerinden birisi olma vizyonu ile faaliyetlerine devam etmektedir. Bu başarı yolunda katkısı olan herkese teşekkürlerimi sunarım. Hamdi TOPÇU Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Yönetim ve İcra Kurulu Bşk. Türk Hava Yolları Habom A.Ş. uçak bakım ve boya hizmetlerinde olduğu gibi EASA Part-145 ve Part-147 ile SHY-145 ve SHY-147 yetkileri ile eğitim alanında da iddialı bir konumdadır. Şirketimiz EASA Part-147 ve SHY-147 yetkileri kapsamında; Airbus ve Boeing firmalarına ait uçak tiplerinde Uçak Tip Teorik ve Pratik Eğitimlerini icra etmekte olup Türk Sivil Havacılığında EASA Part-147 yetkisi altında uçak tip pratik eğitimini icra eden ilk kuruluş olma unvanına sahiptir. Ayrıca kurumumuz EASA Part-147 kuruluşlarının oluşturduğu ve EASA’nın konu ile ilgili yasama faaliyetlerine yön veren EAMTC (European Aviation Maintenance Training Committee) organizasyonunun aktif bir parçası olmuştur. Part-145 ve Part-147 eğitimleri kapsamında yılda ortalama 3 bin kişiye hizmet verilmektedir. Türk Hava Yolları Habom A.Ş. sektörün bugününü ve yarınını iyi analiz ederek teknik bakım ve onarım alanında gelecekte sektöre yön verecek başrol oyuncularından biri olma hedefi doğrultusunda emin adımlarla ilerlemektedir. Global Bakım Onarım (MRO) pazarının gelecek 10 yılın sonunda 76 milyar Dolar hacime ulaşacağı öngörülmektedir. Türk Hava Yolları A.O. olarak bu dev pastadan büyük bir dilim alabilmek adına MRO faaliyetlerimizin yanı sıra tüm dünyada markamızın farkındalığını arttıracak ve bize rekabet üstünlüğü kazandıracak şekilde fiziki hangar kapasitesini artırmaya ve bu alanda uzman teknisyenler yetiştirmeye yönelik yatırımlarımıza hızla devam etmekteyiz. Orta ve uzun vadede bu yatırımların Türk Hava Yolları Grubu’nun ve ülkemizin 2023 vizyonuna katma değer sağlayacağı aşikardır. 8 9 Yönetim Kurulu Üyeleri erçek İsmail G . Vekili Baş Yön. Kur. opçu Hamdi Trulu ve Ku Yönetim anı itesi Başk İcra Kom Temel Kotil Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Bolat Yönetim Kurulu Üyesi Cemal Ş a nlı Yönetim Kurulu Ü yesi YÖNETİM KURULU Organizasyon Şeması İCRA KOMİTESİ GENEL MÜDÜR BT MD. (AHL) KALİTE BAŞKANLIĞI BT MD. (SAW) KALİTE MD. (AHL) SATIŞ & PAZARLAMA MD. KALİTE MD. (SAW) SMS MD. İNSAN KAYNAKLARI BAŞKANLIĞI MALİ İŞLER BAŞKANLIĞI (CFO) EĞİTİM BAŞKANLIĞI TESİS BAKIM & İDARİ İŞLER BAŞKANLIĞI İNSAN KAYNAKLARI MD. MUHASEBE MD. PART 145 MD. GÜVENLİK MD. İSGÇ ŞF. (AHL) FİNANS VE RAPORLAMA MD. PART 147 MD. TESİS BAKIM & İDARİ İŞLER MD. (SAW) İSGÇ ŞF. (SAV) BÜTÇE VE MALİ KONTROL MD. TESİS BAKIM & İDARİ İŞLER ŞF. (AHL) GENEL MÜDÜR YRD. GENEL MÜDÜR YRD. (AHL) (SAW) UÇAK BAKIM BAŞKANLIĞI UÇAK BAKIM BAŞKANLIĞI UÇAK BAKIM MD. UÇAK BAKIM MD. YAPISAL İŞLER MD. YAPISAL İŞLER MD. UÇAK BAKIM ATÖLYELER MD. UÇAK BAKIM ATÖLYELER MD. MÜHENDİSLİK VE ÜPK BAŞKANLIĞI MÜHENDİSLİK VE ÜPK BAŞKANLIĞI ÜRETİM PLANLAMA MD. ÜRETİM PLANLAMA MD. MÜHENDİSLİK VE ÜRETİM KONTROL MD. MÜHENDİSLİK VE ÜRETİM KONTROL MD. KOMPONENT ATL. MD. KOMPONENT ATL. BAŞKANLIĞI KOMPONENT ATL. MD. MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ MD. MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ MD. İKMAL MD. İKMAL MD. 10 11 Çalışan Profilimiz Çalışan Alt GrubuToplam AVUKAT1 BAŞKAN10 BOYA TEKNİSYENİ35 DESTEK PERSONELİ56 EĞİTMEN14 GENEL MÜDÜR1 GENEL MÜDÜR YRD.2 İŞYERİ HEKİMİ2 KABİN İÇİ TEFRİŞ PERSONELİ22 KISMİ YETKİLİ TEKNİSYEN39 MEMUR54 MÜDÜR23 MÜHENDİS159 ŞEF48 TEKNİK DESTEK PERSONELİ192 UZMAN40 YARDIMCI TEKNİSYEN1478 YETKİLİ TEKNİSYEN (ATL)3 YETKİLİ TEKNİSYEN (CS/SS)118 TOPLAM2297 31.12.2013 itibariyle Türk Hava Yolları HABOM A.Ş toplam personel sayısı 2.297’dir. ÇALIŞAN ÜNVAN DAĞILIMI Diğer %12 Yönetici %4 ÇALIŞAN EĞİTİM DURUMU Mühendis %7 İlköğretim %7 Uzman %2 Memur %2 Üniversite %35 Lise %26 Teknisyen %74 Önlisans %32 ÇALIŞAN KADIN / ERKEK ORANI LİSANS DURUMUNA GÖRE TEKNİSYEN/ŞEF DAĞILIMI Lisanslı %13 Kadın %5 Erkek %95 Lisansız %87 12 13 Kalite Belgelerimiz ve Sertifikalarımız KALİTE BELGELERİ ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi SHGM – EASA – FAA-USA DOT SERTİFİKALARI SHY-145/JAR-145 Onay Sertifikası SHY-147 Onay Sertifikası EASA Part-145 Onay Sertifikası EASA Part-147 Onay Sertifikası FAA FAR-145 Onay Sertifikası Diger Ülke Otorite Sertifikaları DİĞER ÜLKE OTORİTE SERTİFİKALARI Bahrain CAA Onay Sertifikası Bermuda CAA Onay Sertifikası 14 15 Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’de Eğitim EĞİTİM BAŞKANLIĞI 2013 YILI 2013 yılı, Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi (EASA) tarafından teknik eğitim alanında yapılan çok yönlü değişikliklerin yürürlüğe girdiği bir yıl oldu. 2011 yılının sonunda yayımlanan EU1149/2011 ile uçak tip ve temel eğitimlerinde köklü değişiklikler ve uygulamalar 01 Ağustos 2013 itibariyle zorunlu hale getirildi. Eğitim Başkanlığımız, 2013 yılının ilk on ayını bu değişikliklere uyum sağlama çalışmaları yaparak değerlendirdi. Bu çalışmalarımız tamamlanarak EASA’ya onaylanmak üzere gönderildi. Eğitim İhtiyaç Analiz Raporları (TNA) • 8 uçak tipi, • Her tip için 15 ayrı rapor katagorisinde; • Eğitimin dokümanı, sorusu ve içeriği yenilendi, • Eğitim süresi güncellendi, • Pratik eğitim için gerekli işler tanımlandı. Toplam 150 Eğitim İhtiyaç Analiz Raporu hazırlandı. Bu çalışmaların içerisinde eğitimlere ait; doküman, soru ve kurs içerikleri yeniden hazırlandı ve gözden geçirildi. Her bir İhtiyaç Analiz Raporu için eğitmenlerimiz, destek personelimiz ve yöneticilerimiz tam zamanlı bu faaliyette görev aldı. 2013 yılının Ekim ayı itibariyle Eğitim Başkanlığımız EU1149/2011 düzenlemesine uyumlu hale gelerek EASA’dan yetkilerinin devamı için onay almıştır. Eğitmenlerimizin Dil Yeterliliğinin Arttırılması • 8 eğitmenimiz ve 118 personele seviye tespit sınavı koordine edildi, • 8 adet yabancı dil yeterlilik kazandırma sınıfı organize edildi, • %65 başarılı olarak yeterlilik sınavlarını tamamladı. EU1149/2011’e uyumluluk çerçevesinde teknik personel için gerekli İngilizce seviyesini belirlemek ve sonrasında eğitim sağlamak amacıyla yabancı dil sınav/eğitim koordinasyonu yapıldı. Kurallarda yapılan bu değişikliklerden biri eğitmenlerimizin İngilizce seviyesinin Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) ile belirtilen B1 derecesine yükseltilmesidir. 2013 yılı sonu ile eğitmenlerimizin %85’i bu standardı yakalamıştır. Tüm bu çalışmalar eğitim gerçekleştirme oranımızı bir önceki seneye oranla %50 düşürmüştür. MNG / Türk Hava Yolları A.O. - Türk Hava Yolları Habom A.Ş. Birleşmesi • Şirketler arası geçişi sağlamak amacıyla gerekli eğitimler revize edildi, • Toplam 30 eğitim ihtiyaca yönelik güncellendi, • Eğitimler 600 personele hizmet olarak sunuldu. Başkanlığımızın faaliyetlerinden olan SHY-66 modül sınavlarının yapılması, SGHM’nin bu sınavları Mart 2013 tarihinde durdurmasına kadar gerçekleştirilmiştir. EĞİTİM / SINAV KATAGORİLERİ KURS / SINAV ADEDİ HİZMET VERİLEN MÜŞTERİ SAYISI KURSİYER / SAAT 5169 EASA PART-147 22 276 SHY-147 17 17 EASA PART-145 163 1934 29394 4 7 3936 EASA PART-145 (OJT) SHY-66 SINAVLARI TOPLAM 14 955 1432 220 3147 60044 Eğitim hizmetlerimizde kapasite arttırımına yönelik personel istihdamı ve Sabiha Gökçen tesislerimizin faaliyete geçirilmesi için çalışmalarımız 2013 yılında başlamış olup, halen tüm hızıyla devam etmektedir. 2014 yılının eğitim alanında daha rekabetçi ve yoğun geçecek bir yıl olacağı tahmin edilmektedir. Hedefimiz, alt yapımızı personel ve diğer destek alanlarında güçlendirerek daha rekabet edici konuma yükseltmektir. 16 17 Büyük Bakım ve Hat Kabiliyetleri VERİLEN HİZMETLER Ağır Bakım Bir MRO şirketi olarak Mühendislik, Üretim ve Bakım Planlama, Komponent Atölyeleri, Lojistik ve Kalite Güvence birimleri tarafından desteklenen Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. bakım birimleri, kalitenin, iş ve uçuş güvenliğinin ve müşteri memnuniyetinin önemini bilerek, uçak bakımları konusunda dünya standartlarında işçilik, zamanında teslim ve gelişmiş teknolojiyi sunmaktadır. Havacılık sektöründeki tecrübesi ile Türk Hava Yolları A.O. ve diğer müşteri uçaklarına/komponentlerine, son derece ileri teknoloji ile donatılmış, uluslararası standartlardaki hangarlarda SHY/JAA, EASA ve FAA kurallarına uygun kalitede bakım, tamir, kontrol ve modifikasyon işlemleri hizmetleri verilmektedir. HANGARLARIMIZ Türk Hava Yolları HABOM A.Ş., 1 tanesi İstanbul Atatürk Havalimanı’nda, 1 tanesi İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda olmak üzere 2 adet tesisimiz ile uluslararası standartlarda ağır bakım hizmeti vermektedir. 18 19 Büyük Bakım ve Hat Kabiliyetleri Uçak Üreticisi Uçak Tipi Airbus Airbus A300 Ağır Bakım Airbus A310 Airbus A318 Airbus A319 / A320 / A321 Airbus A330 Airbus A340 Boeing Boeing 727 Boeing 737 CL & NG Boeing 757 Boeing 767 Boeing 777 Gulfstream Gulfstream G IV Series Gulfstream GV-SP Series McDonald Douglas MD 80 Series Bae Systems AVRO 146-RJ70/RJ85/RJ100 APU Modelleri Kontrol Honeywell GTCP331-250F Honeywell GTCP331-250H Honeywell GTCP85-129H Honeywell GTCP85-129K Honeywell GTCP131-9B Hamilton Sundstrand APS2000 Hamilton Sundstr and APS3200 İniş Takımları Kabiliyetleri Airbus A300-B4 Airbus A310 Airbus A320 Series Airbus A330 Airbus A340 Boeing 737 CL Boeing 737 NG Boeing 757 Boeing 777 Kontrol Hat Bakım Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Dar Gövdeli Hangar ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. projesi toplamda 380.000 m2 kapalı alana sahiptir. 200.000 m2 oturumu vardır. Dar Gövde Hangar: 24.015,42 m² 116.000 m² Kapalı Alan Kapı yüksekliği 14 metre 11 adet dar gövdeye aynı anda hizmet verebilecek kapasite... Aynı anda 11 adet dar gövdeli uçak bakımı yapılabilir. +20.85 KOTU 5296 m² +15.85 KOTU 16465 m² +10.85 KOTU 37517 m² +6.86 KOTU 36810 m² +3.43 KOTU 1763 m² ZEMİN KAT TOPLAM 36810 m² 134661 m² 20 21 Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Geniş Gövdeli Hangar Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. projesi toplamda 380.000 m2 kapalı alana sahiptir. 200.000 m2 oturumu vardır. Geniş Gövde Hangarı: 14.970,29 m² Geniş Gövde Boya Hangarı: 7.125,53 m² Geniş Gövde Hangarı Toplam: 22.095,82 m² Kapı: 21,36m bakım tarafına 2 adet geniş gövdeli uçak, boya tarafına 1 geniş gövdeli uçak yada 2 adet dar gövdeli uçak yeralacaktır. +22.05 KOTU 4.293 m² +17.05 KOTU 13,649 m² +13.95 KOTU 4,800 m² +10.85 KOTU 34,268 m² +6.86 KOTU 35,371 m² +3.43 KOTU 4,246 m² ZEMİN KAT 35,371 m² TOPLAM 127,752 m² ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER Hangar - 1 ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER 6,164 m2 Kapalı Alan 5,238 m2 Hangar Alanı Uçak Bakım Uçak Boya 22 23 Hangar - 2 6,438 m2 Kapalı Alan 5,344 m2 Hangar Alanı Uçak Bakım Aviyonik Yapısal Tamir NDT ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER Hangar - 3 ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER 7,392 m2 Kapalı Alan 6,501 m2 Hangar Alanı Uçak Bakım Kompozit Kabin İçi 24 25 Hangar - 4 13,449 m2 Kapalı Alan 7,550 m2 Hangar Alanı Uçak Bakım Takımhane Depo Hidrolik, Mekanik ve Pnömatik Oksijen ve Dolum Slayt ÖZELLİKLER VE VERİLEN HİZMETLER Ağır Bakım ve Letter Check Bakımları “Dünya çapında etkin bakım maliyetiyle ticari ve kargo hava yollarının uçaklarına bakım yaptırmak isteyen uçak operatörlerinin yardımcısı, teknik operasyonların ve zengin uçuş noktalarının odağındaki önemli yeri Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’dir.” Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’nin büyük bakım hizmeti verdiği müşterilerden bazıları; Türk Hava Yolları A.O., Pegasus, Midex, Atlas Jet, Onur Air, ULS, Izair, Aerosvit, Bahrain Air, Euro Atlantik, Air Finland, Eastern Sky Jet vs. HAT BAKIM Türk Hava Yolları HABOM A.Ş., İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’na operasyon yapan yerli ve yabancı hava yolu şirketlerinin uçaklarına, söz konusu firmalarla IATA standart Ground Handling Agreement formatında yapılan hat bakım anlaşmaları çerçevesinde hat bakım hizmeti vermektedir. Bu hizmetler genel olarak 3 grupta toplanmaktadır. • Full Technical Handling (Standart olarak yapılan Transit / Prefligth Check, Daily Check, Weekly Check, Arıza Giderme vs. faaliyetler), • Assistance Hizmetleri (Yakıt Alımına Nezaret, Headset, Anti / De-Icing süpervision vs. faaliyetleri), • On-Call Handling (Sadece uçağa çağrıldığımızda giderek verilen arıza giderme hizmetleri). Uçak imalatçıları olan Boeing ve Airbus, uçakların teknik yönden zamanında uçuşa verilebilmeleri değerlendirmesi neticesinde, Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’ye başarı ödülü vermişlerdir. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Hat Bakım Hizmetleri ulaştığı bu değerler ile, Avrupa Hava Yolları Birliği (AEA) üyesi hava yolları içinde en iyi değere sahip olanlar arasındadır. ATP (International Airlines Technical Pool) ve ELMO (European Line Maintenance Organisation) üyesi de olan Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. hat bakım faaliyetleri, diğer hava yolları ile işbirliği içinde olup, 30’dan fazla operatöre hat bakım desteği vermektedir. 26 27 Sabiha Gökçen Havalimanı Kabiliyetlerimiz Kategori Sınırlama A1 5700 Kg Üzeri Uçaklar Airbus A300 Airbus A300 - 600 Airbus A310 Airbus A318 Airbus A319 / A320 / A321 Boeing 727 Boeing 737 - 300 / 400 / 500 Boeing 737 - 600 / 700 / 800 / 900 Boeing 757 - 200 / 300 Boeing 767 - 200 / 300 DC – 9 Series MD - 88 A2 5700 Kg ve Daha Hafif Uçaklar KABİLİYETİMİZDEKİ MOTOR TİPLERİ Kategori Sınırlama B1 Türbin Motorlar CFMI CFM56-3 Series CFMI CFM56-5A/ -5B Series CFMI CFM56 - 5C Series CFMI CFM56 - 7B Series PW 2000 – 4000 – JT8D Series GE CF6 - 80 Series IAE - V2500 -A5 Series Atatürk Havalimanı Kabiliyetlerimiz Bakım Kabiliyetleri - AIRBUS Hat Bakım Üs Bakım Hat Bakım Üs Bakım A 300 A 300 - 600 A 310 A 319/A320/A321 Bakım Kabiliyetleri - BOEING B727 Series B737-300/400/500 B737-600/700/800/900/900ER B757-200/300 B767-200/300 MD 80 Series TESLİM BAKIMLARI, BRIDGING CHECK BAKIMLARI Türk Hava Yolları A.O. ve diğer müşteri uçaklarının geri iade (Redelivery) süreçlerinde, her türlü bakım işlemleri uluslararası standartlar çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Teslim bakımlarında amaç, tüm birimlerin koordinasyonlu bir biçimde çalışarak, gerek uçağı alan gerekse uçağı veren müşterilerin ihtiyaçlarına en hızlı şekilde cevap verilmesi, bakımın zamanında ve güvenilir şeklinde tamamlanmasıdır. TECRÜBE VE YETKİ GEREKTİREN ÖZEL İŞLEMLER VE HİZMETLER Motor/APU değişimi, iniş takımları değişimi, tüm uçuş kumanda yüzeyleri söküm takımı, yüksek takatta motor çalıştırma, kabin basınçlandırma, motor yıkama, tartı, yakıt kaçaklarının giderilmesi, kablo ve boru imalatı vs. gibi özel ekipman ve eğitim gerektiren işlemler gerçekleştirilmektedir. 28 29 Boroskop ve Boreblending İşlemleri BOROSKOP VE BOREBLENDİNG İŞLEMLERİ Boroskop Atölyesindeki tecrübeli ve yetkili boroskop personeli ile aşağıdaki motor tiplerinde video boroskop kontrolü ve boreblending işlemleri yapılmaktadır. Boroskop Boreblending CFM56-3 CFM56-3 CFM56-5 CFM56-5 CFM56-7 CFM56-7 V2500 - CF6-80 A3 CF6-80 A3 CF6-80 C2 CF6-80 C2 CF6-80 E1 CF6-80 E1 CF6-50 CF6-50 GE 90 GE 90 TRENT 700 PW JT9D BR710 LF500 Hangar Teçhizat ve Takımhane Hizmetleri Uçak Bakıma bağlı Hangar Teçhizat Atölyesinde, Uçak Bakım Başkanlığına ait 550 adet ekipman periyodik bakıma tabidir. Bunun dışında hat bakım, dış istasyonlar ve müşteri firmalarına ait olmak üzere yaklaşık 1000 ekipmana da bakım, test ve onarım işlemi yapılmaktadır. İstek durumunda imalat da yapan atölyemizde hizmet verdiğimiz bazı hangar teçhizat ve ekipmanları aşağıda sıralanmıştır. - Uçak etrafında kullanılan sehpa imalatları, - Kuyruk dokları imalatı, - Uçak tiplerine göre towbar imalatları, - Motor sehpaları imalatı, - MLG ve NLG söküm takım ekipmanları imalatları, - IDG söküm takım ekipmanları. UÇAK BAKIM TAKIMHANESİ Uçak Bakım Takımhanesinde, 25.000’den fazla ekipman ve teçhizat bulunmaktadır. Bakım hizmetleri için kullanım haricinde, yoğun şekilde ekipman kiralanması da yapılmaktadır. Ekipman & Teçhizat kiralama için: [email protected] KABİN İÇİ BAKIMLARI UÇAK KOLTUK ATÖLYESİ Türk Hava Yolları Teknik A.Ş., Türk Hava Yolları A.O ve Türk Hava Yolları A.O. uçaklarına ve anlaşmalı müşteri diğer müşteri uçaklarına ait kabiniçi modifikasyon, uçaklarına ait tüm yolcu koltuklarının uçaktan söküm yenileme (refurbishment), belli yetkiler dahilinde imalat, / takımı, bakım ve arıza işlemleri bu atölye tarafından koltuk overhaul hizmetleri ile VIP kabin tasarımları yapılmaktadır. gerçekleştirmektedir. KABİN İÇİ REVİZYON BAKIM VE DEKORATİF KAPLAMA ATÖLYELERİ Kabin içerisindeki hostes koltuğu, galley, lavoba, stowage bin, PSU, oksijen sistemine ait arızalar, söküm B/E AEROSPACE, Sogerma, Recaro, Weber ve Contour firmalarına ait Business Class, Comfort ve Economy Class koltukların bakım ve overhaul işlemleri gerçekleştirilmektedir. - takımı, sidewall kaplama ve taban kaplamalarının söküm - takımı, kontrol, tamir ve yenilenmesi, uçağın izolasyon yorganlarının söküm - takımı ve kontrolü, yolcu camlarının söküm -takımı, polisaj yapılarak çiziklerinin limitler dahilinde temizlenmesi gibi işlemleri gerçekleştirmektedir. KABİN TEKSTİL ATÖLYESİ Kabin Tekstil Atölyemizde onaylı yanmaz ve zehirli duman çıkarmaz özellikteki kumaşlar kullanmak suretiyle ekip ve yolcu koltuk kılıfı, kabin perdesi ve yastık yüzü, izolasyon yorganları imal edilmektedir. İlave olarak, yanmaz ve zehirli duman çıkarmaz özellikteki uçak halıları da kullanım boyutlarına göre kesilip hazırlanmakta ve overlok işlemleri yapılmaktadır. 30 31 Hangar Teçhizat ve Takımhane Hizmetleri YAPISAL VE KOMPOZİT BAKIMLARI KOMPOZİT ATÖLYESİ Türk Hava Yolları A.O. ve müşteri uçaklarına ait tüm Kompozit Atölyesinde Thrust Reverser, Radom, Rudder, yapısal parçalar için imalatçılar tarafından yayınlanmış Elevator ve Spoiler gibi kompozit malzemelerden imal olan onaylı dokümanlara ve limit dışına çıkan hasarlara edilmiş olan uçak parçalarının bakım, onarım, tamir, kontrol, yönelik özel olarak temin edilmiş prosedürlere göre test ve modifikasyon işlemleri gerçekleştirilmektedir. tamir, kontrol ve bakım hizmeti verilmektedir. Ebatları 14 mt. x 4 mt. otoklav siparişi verilmiştir. Otoklav geldiğinde ihtiyaç duyacağımız bütün uçaklara ait kalıp imalatı ve kapsamlı kompozit tamirler de kabiliyetlerimiz arasında yer alacaktır. UÇAK BOYA HİZMETLERİ Tüm uçak tiplerinin boyasının sökülmesi ve tekrar boyanması işlemi Boya Atölyesindeki uzman teknisyenler tarafından yapılır. Boya Atölyesi uçağın boyasının sökümünü kimyasal boya sökücü kullanarak veya zımparalama metodu ile yapar. Uçağın gövde sacı ve kompozit parçaları hasar (korozyon, çatlak) yönünden dikkatlice kontrol edilir ve referans dökümanlara göre gerekli tamir yapılır. YAPISAL TAMİR ATÖLYESİ Yapısal Tamir Atölyemizde, uçaklardaki yapısal parçalara ait bakım, onarım, tamir, kontrol ve modifikasyon Boya Atölyesi hava yolunun renklerine göre uçağın boyanmasını ve yeni logo dizaynlarını yapar. işlemlerinin yanı sıra gövde paneli değişimi gibi Teslim ve müşteri uçakları Jet Airways, Thai Airways, kapsamlı işlemler de gerçekleştirilmektedir. Jeju Air, Air Mediterranee, XL, Oren Air, Donbass Aero, Pegasus, Sun Expres, Midwest, Asiana Airlines, Onur Air, Sky Airlines, Yamal, Saudia Arabian, Saudia Arabian Cargo, Pamir Airways, Neos, Ural Airlines, Kolovia, Ariana Afghan Airlines, Air Astana, BH Airlines, Thomas Cook, Atlas Jet, Corendon, Somon Air gibi farklı hava yollarının logo ve renklerine Boya Atölyesi tarafından boyanmıştır. Uçak Boya Atölyesi aynı zamanda kabin içi parçaları ve bazı uçak parçalarını da boyamaktadır. NDT Proje Yönetimi NTD Tahribatsız Muayene Uygulamaları Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Uçak Bakım Başkanlığı bünyesinde faaliyet gösteren NDT Proje Yönetimi tarafından, son teknoloji ürünleri kullanılarak profesyonel bir anlayışla yürütülmektedir. Tahribatsız Muayene Nedir ve Neden Gereklidir? Tahribatsız Muayene (TM), inceleme yapılacak olan malzeme ya da parçanın bütünlüğüne zarar vermeden yapılan muayene türüdür. Tahribatsız Muayene yöntemleri, malzeme yüzeyindeki veya içerisindeki süreksizliklerin (çatlak, korozyon, yapısal bozukluklar) tespitinde kullanılmaktadır. Tahribatsız Muayene metotlarının kullanıldığı sektörler kısaca; parça imalatı (dövme ve döküm), otomotiv, havacılık (bakım-onarım ve parça imalatında), inşaatyapı, köprü bakımı, boru imalatı, demir yolları, endüstriyel binalar (nükleer reaktörler) olarak sıralanmaktadır. Uçak elemanları, kullanım süreçlerinde yerde ya da havada dinamik yüklere maruz kalmaktadırlar ve bu yapılarda zamana bağlı bazı hatalar oluşmaktadır. Bu hataların başlangıç süreçlerinde kesin olarak saptanması ve gereken işlemlerin yapılması şarttır. Tahribatsız Muayene yöntemleri de bu noktada hataların seri ve hızlı olarak saptanması açısından vazgeçilemez bir öneme sahiptir. Havacılıktaki Tahribatsız Muayene; EASA PART 145.A.45’te uçak, motor veya pervane üreticileri tarafından belirtildiği şekliyle, servisteki hava aracının (uçak, helikopter vb.) veya uçak komponentinin uygunluğunun korunması amacıyla sürdürülen kontroller bütünüdür. Servis sırasında oluşan süreksizliklerin tespitine ek olarak, imalatı gerçekleştirilen uçak ve komponentlerine de üretim tekniğine göre Tahribatsız Muayene yöntemleri uygulanabilmektedir. Kısaca süreksizlik kavramını açıklayacak olursak, bir parçanın normal fiziki yapısı ya da konfigürasyonunda meydana gelen kesintidir. Havacılıkta karşılaşılan süreksizlikler, yorulmaya bağlı çatlaklar (fatigue cracks), korozyon (corrosion), sünme (creep) ve kompozit yapılardaki hasarlar olarak tanımlanır. Aranılan süreksizlik türüne gore Tahribatsız Muayene metotları belirlenir. Örneğin; yorulma süreksizliklerinin aranmasında Sıvı Penetrant Kontrolü (PT), Manyetik Parçacık Kontorlü (MT) ve Girdap Akımları Kontrolü (ET) tercih ediliyorken, yapı içerisinde kalan süreksizliklerin tespitinde hacimsel metotlardan Ultrasonik Kontrolü (UT), X-Işınları Radyografisi (RT) ve Termografi Kontrolü (TT) tercih edilir. Havacılıkta kullanılan Tahribatsız Muayene Metotları ve bunlara ilişkin süreksizlik çeşitleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Tahribatsız Muayene Metodu Kullanım Alanları Liquid Penetrant Bütün metal ve seramik malzemelerdeki yüzey açık süreksizliklerin tespitinde kullanılır. Magnetic Particle Ferromanyetik malzemelerdeki yüzeye açık ve yüzeye yakın süreksizliklerin tespitinde kullanılır. Eddy Current Elektrik iletkenliğine sahip malzemelerdeki yüzeye açık ve yüzeye yakın süreksizliklerin tespitinde kullanılır. Malzeme iletkenlik ölçümleri de bu metodun kapsamındadır. Ultrasonic Malzemelerin yüzeysel ve hacimsel kontrolleri gerçekleştirilir. X-Ray Malzemelerin yüzeysel ve hacimsel kontrolleri gerçekleştirilir. Thermography Honeycomb yapıların hacimsel kontrollerinde kullanılır. 32 33 NDT Proje Yönetimi TAHRİBATSIZ MUAYENE (TM) BAKIM & ONARIM MERKEZİMİZDE PROFESYONEL OLARAK UYGULANIYOR Tahribatsız Muayene uygulamaları, Türkiye’de havacılık bakım onarımı denildiğinde ilk akla gelen Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’nin bünyesinde faaliyet gösteren NDT Proje Yönetimi personeli tarafından, son teknoloji ürünleri kullanılarak profesyonel bir anlayış çerçevesinde yapılmaktadır. İlgili departmanımız, 10 yılı aşkın tecrübesi ve deneyimli personeliyle, uçak üzeri ve komponentlerde 5 farklı yöntem (PT, MT, ET, UT, RT) ile kontrollerini sürdürmektedir. Tecrübeli Seviye 2 ve Seviye 3 NDT uzmanları ve mühendis kadrosuyla üretici firmaların, Ulusal ve Uluslararası Sivil Havacılık Otoritelerinin (SHGM, EASA, FAA) belirlediği standartlarda, müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına karşılık verebilecek kalitede hizmetler sunmaktadır. TAHRİBATSIZ MUAYENE UYGULAMA VE TİP BAZINDA KABİLİYETLERİMİZ Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. bünyesinde faaliyetlerini yürüten NDT Proje Yönetimi Tahribatsız Muayene alanında, üçyüzü aşkın referans standardı ve son teknoloji kontrol cihazları ile, birçok alanda olduğu gibi bu alanda lider uygulayıcı konumundadır. İstenilmesi durumunda dünyanın her yerinde TM uygulamaları için sahip olunan yetkiler kapsamında (D1 Rating) en kısa sürede personel görevlendirilmesi yapılabilmektedir. Yerinde hizmetlerde öne çıkan özel uygulamalar aşağıda gösterilmektedir; • UT Phased Array, • Uçak Motorlarındaki Ultrasonik ve Girdap Akımları Kontrolleri. UT Phased Array Kontrolü, uçak kanatlarındaki muhtemel oluşabilecek korozyonun tespitinde öne çıkan özel bir uygulamadır. Bu kontrol geliştirilmeden önce bölgedeki actuator ve panellerin sökülmesi yüzlerce A/S’e mal oluyorken, Phased Array tekniği bu bölge kontrollerindeki A/S sürelerini minimuma indirmektedir. Uçak Motorlarındaki Ultrasonik ve Girdap Akımları Kontrolleri, özellikle CFM-56 TRF ve 3-8 Drum komponentlerinde talep edilmesi halinde dünyanın her yerinde gerçekleştirilebilmektedir. Atatürk Havalimanı Komponent Atölyeleri Faaliyet ve Kapasiteleri HİDROLİK ATÖLYESİ Hidrolik sistemler, hidroliği basınçlandıran, transfer eden, bir silindire hareket veren, bir motoru döndüren veya uçakların uçuş kumanda yüzeylerini kontrol eden ekipmanlardan meydana gelir. Basınç göstergeleri, switchler, transducerlar ve valfler hidrolik sistemlerin diğer elemanlarıdır. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Hidrolik Atölyesi parça numarası bazında 585 adet kabiliyete sahip olup, atölye bünyesindeki test tezgahları ve özel alet-ekipman ile MD 80, Boeing (B737, B757, B767) ve Airbus (A300, A310,A319, A320 series) uçaklarına geniş kapsamlı bakım hizmetleri vermektedir. BAKIM HİZMETİ SAĞLANAN SERVİSLER • Hidrolik pompalar, • Hidrolik akümülatörler, • Hidrolik fuseler, • Valfler, • Hidrolik aktüatör ve silindirler, • Pressure switchler, • Drain / Pressure filtreler, • Swivels. 34 35 Atatürk Havalimanı Komponent Atölyeleri Faaliyet ve Kapasiteleri LASTİK & JANT ATÖLYESİ Uçakların yerde hareketine imkan veren Lastik & Jant, uçağın en çok baskı gören parçaları arasında yer almaktadır. Bu nedenle periyodik olarak takip edilmeli, düzenli bakımları yapılmalıdır. Öte yandan, Brake Assembly’nin kullanıldığı frenleme sistemi uçağın iniş sonrası uygun zaman ve mesafede durabilmesini, güvenli park etmesini ve kalkıştan vazgeçme sırasındaki ani durabilmesini mümkün kılmaktadır. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Lastik & Jant Atölyesi parça numarası bazında 672 adet kabiliyete sahip olup, Boeing, Airbus ve MD80 uçaklarında Lastik - Jant ve Fren komponentlerine overhaul, tamir, test, modifikasyon servislerini en son teknolojik gereksinimlerini karşılayarak sağlar. BAKIM HİZMETİ SAĞLANAN SERVİSLER • Lastik-Jant; Build up / Onarım / Modifikasyon / Rezervasyon, • Fren, • Steel; Onarım / Modifikasyon / Rezervasyon, • Carbon; Heat Pack Change / Onarım / Modifikasyon Rezervasyon. EMERGENCY EKİPMAN ATÖLYESİ Tüm sivil uçaklarda en önemli güvenlik ekipmanlarından biri olan slidelar, acil bir durumda uçaktan hızlı bir kaçış yöntemi sağlar. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Emergency Ekipman Atölyesi parça numarası bazında 1048 adet kabiliyete sahiptir. Atölyede slideların test, tamir ve overhaulları üretici tamir dökümanlarına göre yapılmaktadır. Airbus, Boeing ve MD80 uçak tiplerinde slide kabiliyetleri mevcuttur. BAKIM HİZMETİ SAĞLANAN SERVİSLER • Slide / Raft; Onarım / Modifikasyon / Rezervasyon, • Life Vest; Rezervasyon. BASINÇLI TÜPLER, VALF & REGULATÖR ATÖLYESİ Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Tüp Atölyesi basınçlandırılmış gaz ihtiva eden komponentlerin tüm hydro test, onarım ve rezervasyon hizmetlerini, sahip olduğu “DOT Approval Station” yetkisiyle vermektedir. (Department of Transportation, Retester Identification Number: G567) Atölye parça numarası bazında toplamda 1293 adet kabiliyete sahiptir. Tüplerin hidrostatik testleri water jacket yöntemi ile US DOT 49 CFR kurallarına göre yapılır. Tüplerin ve yangın söndürücülerin dolumları da tesislerimizde yapılmaktadır. Boeing ve Airbus uçaklarında kullanılan çeşitli tiplerde Crew Oxygen maskelerinin, test, tamir ve overhaul işlemleri de yapılmaktadır. BAKIM HİZMETİ SAĞLANAN SERVİSLER • Basınçlı Tüpler Oksijen Tüpleri Ekip ve Yolcu Oksijen Tüpü Taşınabilir Oksijen Tüpü • Yangın Söndürücüler Motor, Yardımcı Güç Ünitesi, Kargo Yangın Söndürücüler Taşınabilir Yangın Söndürücü • Tahliye Sistemi Tüpü • Valfler • Oksijen Maske & Regülatörleri 36 37 Atatürk Havalimanı Komponent Atölyeleri Faaliyet ve Kapasiteleri ELEKTRİK & ELEKTRONİK ATÖLYESİ Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Elektrik & Elektronik Atölyesi kabiliyet listesinde parça numarası bazında 883 adet kabiliyete sahip olup, Boeing, Airbus ve MD80 uçaklarına ait avionic komponentlerin inspection, test, onarım, modifikasyon, rezervasyon işlemleri yapılmaktadır. BAKIM HİZMETİ SAĞLANAN SERVİSLER • Mutfak Ekipmanları Buharlı Fırın Kahve Makinası Su Isıtıcı Duman Algılayıcı • Bataryalar Ana Batarya Acil Batarya ve Pil Grubu • Yer Bulma ve Haberleşme Sistem Komponentleri Yer Bulma ve Yüksek Frekans Kontrol Paneli Yüksek Frekans Radyo Seyrüsefer Alıcısı Aletli İniş Sistemi Alıcısı • Işıklandırma Sistem Komponentleri • Elektrik Sistemleri Jeneratör Kontrol Ünitesi Hat Koruma Paneli Dönüştürücü Doğrultucu Cam Sıcaklık Kontrolcüsü • Isı Sensörü MAKİNA ATÖLYESİ Uçak bakımı ve komponent overhaulu esnasında gereken takım / teçhizatlar makine atölyesi bünyesinde imal edilmektedir, parça tamirleri yapılabilmektedir. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Atatürk Havalimanı Makine Atölyesi’nde takım / teçhizat imalatında kullanılmak üzere 2 adet üniversal freze, 1 adet üniversal torna, birer adet şerit testere ve dekopaj tezgahı bulunmaktadır. Ayrıca fren rotorlarının taşlama işleminde kullanılan 1 adet hassas satıh taşlama tezgahı bulunmaktadır. 38 39 Sabiha Gökçen Havalimanı Komponent Atölyeleri Faaliyet ve Kapasiteleri SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KABİLİYET LİSTE ATÖLYE MPN RATING LASTİK & JANT ATÖLYESİ C20637000 C14 LASTİK & JANT ATÖLYESİ C20626200 C14 FREN ATÖLYESİ HİDROLİK ATÖLYESİ HİDROLİK ATÖLYESİ HİDROLİK ATÖLYESİ HİDROLİK ATÖLYESİ C20633000 65-2346-1/-3/-4/-5 65-44851-1/-3/-4/-5/ -6/-7/-10/-12/-13/-14 69-69882-1/../-5 3890010-102/-103 C14 C4 C8 C12 C14 KOMPONENT ÜRETİCİ YETKİLİ PERSONEL WHEEL ASSY, SAFRAN MESSIER- UFUK YILMAZ NLG BUGATI ABDULLAH KARACA WHEEL ASSY, SAFRAN MESSIER- UFUK YILMAZ MLG BUGATI ABDULLAH KARACA SAFRAN MESSIER- UFUK YILMAZ BRAKE ASSY GALLEY DOOR SNUBBER GROUND SPOILER ACT SWIVEL PRESSURE RELIEF VALVE BUGATI BOEING BOEING BOEING PNEUDRAULICS, INC. YALÇIN FİLİZ SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS 2-7702-1,-2-7729-1, 2-7734-1, 2-7735-1, 2 HİDROLİK ATÖLYESİ HYDRAULIC -7736-1, 2-7737-1, FUSE 2-7807-1, 2-8020-1..-3, GE SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS -5, -6,-11...-18, -24..29 HİDROLİK ATÖLYESİ QA06753-03 C18 HALON FILTER PALL AEROSPACE SEYFİ AYDIN MEHMET ARAS • 3 Atölye Yetki alınan atölyeler ( HİDROLİK & LASTİK / JANT – FREN & MAKİNA ATÖLYELERİ ), • 5 Rating Kabiliyetteki rating adedi, • 62 PN Kabiliyetteki parça numarası adedi. MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ HAZIRLIKLARI Kalan 12 Rating ile ilgili olarak ; • Atölye fiziksel olarak hazır duruma getirilmiştir. Seçilen komponentlere yönelik. • Düzeltme dosyaları 2013 - Aralık ayında Kalite Başkanlığı’ na teslim edilmiştir. Denetleme devam ediyor. • 5 CC/S’in Yetkilendirme dosyaları 2013 - Aralık ayında Kalite Başkanlığı’ na teslim edilmiştir. İnceleme devam ediyor. ATÖLYE MPN RATING KOMPONENT ÜRETİCİ YETKİLİ PERSONEL KAPSAM MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 970A0000-02 970A0000-03 C1 EXTRACTOR, WATER HONEYWELL BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION / TEST REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 30529-210 C2 LEVER, ROLL TORQUE LIMITER GOODRICH BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION / REPAIR REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ N40-1B10134-101 N40-1B20245-102 N40-1B40204-102 N40-1B40212-102 C3 HANDSET HOLMCO BELGİN MÖKÜKÇÜ MUZAFFER DÖNMEZ INSPECTION TEST REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 10-62 10-62-01 C5 CHARTHOLDER, CONTROL WHEEL MADELEC AERO HALIT BIÇAKÇIOĞLU HAKAN KÖSEM INSPECTION REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ D2511225800000 C6 SLIDING TABLE AIRBUS BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION TEST REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ H2928-11 H2928-5 C7 ADJUSTA-KEEPER ASSEMBLY GOODRICH BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION TEST REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ B97W99-116B D97D00-501 C9 TWIN ACTUATOR INTERTECHNIQUE HALIT BIÇAKÇIOĞLU HAKAN KÖSEM INSPECTION TEST REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ DK120 C13 ULB DUKANE BELGİN MÖKÜKÇÜ MUZAFFER DÖNMEZ INSPECTION / TEST REPAIR / OVERHAUL MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 802642 C15 INDICATOR, OVERBOARD DISCHARGE, OXYGEN KIDDE AEROSPACE &DEFENCE BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION REPAIR MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 11-851433 C17 EXCHANGER, PRECOOLER LIEBHERR BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION TEST MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 141T4004-21 141T4004-22 C19 FIXED WINDOW ASSY BOEING BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION TEST MEKANİK / ELEKTROMEKANİK ATÖLYESİ 96019-01 LM-321-118 C20 FWD. VIBRATION ISOLATOR BARRY BEHAT CANSEVER HARUN ÇAKMAKÇI EMRE AKMAZ INSPECTION REPAIR • Mekanik / Elektromekanik Atölyesi için, 12 Rating , 21 PN kabiliyet başvurusu yapılmıştır. MAKİNA ATÖLYESİ ~300 A/S iş üretildi. ~140 Ekipman - Parça imalatı & tekrar işlemi yapılmıştır. [Uçak Bakım Başkanlığı, Takımhane, Atölyeler, TCI] KURULUMU YAPILAN TEZGAHLAR • DANOBAT TAŞLAMA TEZGAHI • JET YAKITI KOMPONENT TEST TEZGAHI EĞİTİM • LASTİK - JANT & FREN ATÖLYESİ MESSIER A320 serisi, B737-800 serisi 40 41 Yurt İçi ve Yurt Dışı Müşterilerimiz Hava yolu Ülke Kıta Bölge ACT Airlines Türkiye Avrupa Güney Avrupa Aeroflot Russian Airlines Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Aerosvit Airlines Ukrayna Avrupa Doğu Avrupa Afriqiyah Airways Libya Afrika Kuzey Afrika Air Astana Kazakistan Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Air Baltic Litvanya Avrupa Doğu Avrupa Air Berlin Aalmanya Avrupa Batı Avrupa Air Bulgaria (&Hemus Air) Bulgaristan Avrupa Doğu Avrupa Air France Fransa Avrupa Batı Avrupa Air India Hindistan Asya Hint Alt Kıtası Air Moldova Moldova Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Air Via Bulgaristan Avrupa Doğu Avrupa Airblue Pakistan Asya Hint Alt Kıtası Alitalia İtalya Avrupa Batı Avrupa AnexTour Türkiye Avrupa Doğu Avrupa Ariana Afghan Airlines Afganistan Asya Hint Alt Kıtası Astra Airlines Yunanistan Avrupa Doğu Avrupa Atlas jet Türkiye Avrupa Doğu Avrupa Avion Express Litvanya Avrupa Doğu Avrupa Azerbaijan Havayolları Azerbaycan Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Berkut Air Kazakistan Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu BH Air Ltd. Bulgaristan Avrupa Doğu Avrupa Blue Air Transport Aerian Romanya Avrupa Doğu Avrupa Borajet Türkiye Avrupa Doğu Avrupa Brussels Airlines Belçika Avrupa Batı Avrupa Buraq Air Libya Afrika Kuzey Afrika Corendon Airlines Türkiye Avrupa Güney Avrupa Eastok Avia Birleşik Arap Emirlikleri Orta Doğu Orta Doğu Ethiopian Airlines Etiyopya Afrika Doğu Afrika Fly Dubai Birleşik Arap Emirlikleri Orta Doğu Orta Doğu Fly Niki Avusturya Avrupa Batı Avrupa Freebird (Hürkuş Havayolları) Türkiye Avrupa Güney Avrupa Genel Havacılık A.S. Türkiye Avrupa Güney Avrupa Germanwings Almanya Avrupa Batı Avrupa Gulf Air Bahreyn Orta Doğu Orta Doğu HI FLY Portekiz Avrupa Batı Avrupa Iberia İspanya Avrupa Batı Avrupa Iberworld İspanya Avrupa Batı Avrupa IHY İzmir Hava Yolları A.Ş. Türkiye Avrupa Güney Avrupa Iran Aseman İran Orta Doğu Orta Doğu Iraqi Airways Irak Orta Doğu Orta Doğu Jet Airways Hindistan Asya Hint Alt Kıtası KLM Royal Dutch Airlines Hollanda Avrupa Batı Avrupa Kolavia Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Lufthansa Airlines Almanya Avrupa Batı Avrupa Mahan Air İran Orta Doğu Orta Doğu Meridianafly İtalya Avrupa Batı Avrupa Midex Cargo Birleşik Arap Emirlikleri Orta Doğu Orta Doğu MNG Airlines Türkiye Avrupa Güney Avrupa MNG Jet Türkiye Avrupa Güney Avrupa 42 43 Yurt İçi ve Yurt Dışı Müşterilerimiz Hava yolu Ülke Kıta Bölge Neos S.p.A İtalya Avrupa Batı Avrupa Nordwind Airlines Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Onur Air Türkiye Avrupa Güney Avrupa Oren Air (Orenburg Airlines) Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Pegasus Hava Taşımacılık A.Ş. Türkiye Avrupa Güney Avrupa PIA-Pakistan International Airlines Pakistan Asya Hint Alt Kıtası Prima Aviation Services Inc. Türkiye Avrupa Güney Avrupa Privat Air Almanya Avrupa Batı Avrupa Qatar Airways Katar Orta Doğu Orta Doğu Royal Jet Birleşik Arap Emirlikleri Orta Doğu Orta Doğu Royal Jordanian Ürdün Orta Doğu Orta Doğu Safi Airways Afganistan Asya Hint Alt Kıtası Sabena Technic Belçika Avrupa Batı Avrupa Senegal Airlines Senegal Afrika Batı Afrika Shaheen Air Pakistan Asya Hint Alt Kıtası Sr Technics İsviçre Avrupa Batı Avrupa Spice Jet Hindistan Asya Hint Alt Kıtası SunExpress Türkiye Avrupa Güney Avrupa SunExpress Deutschland Almanya Avrupa Batı Avrupa Swiftair İspanya Avrupa Batı Avrupa Tailwind Airlines Türkiye Avrupa Güney Avrupa Transaero Airlines Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Travel Services Hungary Macaristan Avrupa Doğu Avrupa Turkmenistan Airlines Türkmenistan Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Türk Hava Yolları A.O. Türkiye Avrupa Güney Avrupa ULS Kargo Türkiye Avrupa Güney Avrupa Ural Airlines Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu White Airways Portekiz Avrupa Batı Avrupa Windrose Ukrayna Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Yakutia Airlines Rusya Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Yemen Airways Yemen Orta Doğu Orta Doğu Aerosvıt Anextour Ifly Ikar Kam Aır Metrojet Natıonal Legacy Royal Falcon Saga Somon Aır Strong Avıatıon Trans Medıterranean Aırlınes Sky Greece 44 45 İmzalanan Anlaşmalar Üs Bakım Hava yolu Tip Uçak Sayısı AEROSVIT B737-400 1 AEROSVIT B737-300 1 AIR BALTIC B757 3 ANEXTOUR B757 9 ATLAS JET A321 2 AVIONEXPRESS A320 1 IFLY B757 1 IKAR B757 1 KAM AIR MD87 1 METROJET A321 1 MNG AIRLINES A300 2 NATIONAL LEGACY B727 1 NORDWIND B757 1 ONUR AIR A320 1 PEGASUS B737-800 19 ROYAL FALCON A320 1 SAGA A310 1 SOMON AIR B737-900 1 STRONG AVIATION B727 1 SUNEXPRESS B737-800 1 TÜRK HAVA YOLLARI B737-800 1 TÜRK HAVA YOLLARI A320 1 TRANS MEDITERRANEAN AIRLINES A300F 1 TURKMENISTAN B757 1 ULS A310 1 Hava yolu Tip Uçak Sayısı ATLAS JET A321 1 Hava yolu Tip Uçak Sayısı AEROSVIT B737-400 1 IKAR B757 1 MNG AIRLINES A300 1 PEGASUS A320 2 SKY GREECE B767 1 YAKUTIA B757 1 Kabin İçi Boya Fuarlar ve Konferanslar FuarTarihYer MRO EUROPE 2013 25-26 Eylül Londra MRO ASIA 2013 30-31 Ekim Sigapur 17-21 Kasım Dubai DUBAI AIRSHOW 2013 46 47 Uçak Bakım Sayıları Ağır Bakım (Revizyon) Hat Bakım Boya Toplam Türk Hava Yolları A.O. Bakım 6 2 9 17 Diğer Müşter Bakım 71 51 8 130 TOPLAM 77 53 17 147 Komponent Bakım Sayıları Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. ATATÜRK HAVALİMANI KOMPONENT ATÖLYELERİ 2013 YILI KOMPONENT BAKIMI (KAPATILAN İŞ EMRİ) SAYILARI HİDROLİK ATÖLYESİ Toplam: 557 LASTİK & JANT ATÖLYESİ Toplam: 1587 EMERGENCY EKİPMAN ATÖLYESİ Toplam: 1274 BASINÇLI TÜPLER, VALF & REGULATÖR ATÖLYESİ Toplam: 2771 ELEKTRİK & ELEKTRONİK ATÖLYESİ Toplam: 2420 TOPLAM 8609 48 49 Yatırımlarımız ve Projelerimiz Türk Hava Yolları Teknik A.Ş.’nin Sabiha Gökçen Havalimanı’ndaki uzantısı olan Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. Projesi 20 hektarlık alan üzerinde konumlanmakta olup yaklaşık 380.000 m² kapalı alana sahiptir. Tesiste Dar Gövdeli Hangar ve Anneks Binası, Geniş Gövdeli Hangar ve Anneks Binası, Atölye Binası, İdari Bina, Sosyal Bina, Güvenlik – Giyinme - Eğitim Binası, Enerji Binası, Katlı Otopark, Kimyasal Bina, Arıtma Tesisi, Katı Atık Deposu, Açık Otopark yer almaktadır. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. projesinin vaziyet planı Figür 2.’de yer almaktadır. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. binaları iki faz halinde yapılmaktadır. İlk faz Dar Gövdeli Hangar Binası ve Anneksini, Sosyal Binayı, Enerji Merkezini, Kimyasal Depo ve Katı Atık Merkezini kapsamaktadır. Dar Gövdeli Hangar 3 gözlü toplam 24.015 m²’lik ve 11 dar gövdeli uçağa hizmet edebilecek alana sahiptir. Bu üç göz arası alanı daha verimli kullanabilmek için aralarında kolonlar kullanılmamıştır. İkinci faz Geniş Gövdeli Hangar ve anneksi, Yönetim Binası, Atölye Binasını, Katlı Otoparkı kapsamaktadır. Geniş Gövdeli Hangar binası 3 göz olup 22.095 m²’lik alana sahiptir. Bir gözü boya hangarı olarak faaliyet gösterecek hangarın diğer iki gözü bakım için ayrılmıştır. Bakım kısmında aynı anda iki geniş gövdeli uçak, boya kısmında aynı anda bir geniş gövdeli uçak yada iki dar gövdeli uçak yer alabilecektir. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. projesi ayrıca LEED altın sertifikası adayıdır. Yeşil bina konseptine sahip bu kompleks için sürdürülebilir enerji, su tasarrufu, enerji verimliliği, malzeme seçimi ve iç çevresel kalite tasarım aşamasında göz önüne alınmıştır. Türk Hava Yolları HABOM A.Ş.’nin yeşil bina özelliklerinden göze çarpan hususlar; • Tipik enerji verimli bir binaya oranla %30 daha düşük enerji tüketim oranı olacaktır, • Toprak kaynaklı ısı pompaları kullanılarak tesisin ısıtma ve soğutmasına katkı sağlanacaktır. Böylece Türkiye’nin en yüksek kapasiteli toprak kaynaklı ısı pompaları kullanılmış olacaktır. Borular Dar Gövdeli ve Geniş Gövdeli Uçak Bakım Hangarının altındaki kazıklara yerleştirilerek toplamda 1584 kazıkta toplamda 275 kilometrelik bir ağ oluşturulmuştur, • Isıtma, soğutma ve enerji elde edebilmek için 6.000 KW kapasiteli trijenerasyon sistemi kullanılacak, • Yağmur suları ve gri sular geri dönüştürülerek %40 su tasarrufu sağlanacaktır. Yağmur suları çatılardan toplanıp depolanarak toprak sulama amaçlı kullanılacaktır ve gri sular geri dönüştürülerek rezervuar sistemlerinde kullanılacaktır, • İyileştirilmiş hava sistemleri iç mekanlara %30 daha fazla taze hava sağlanacaktır. 2013 yılı Kasım ayı içinde Türk Hava Yolları HABOM A.Ş. projesi 1. fazında yer alan Dar Gövdeli Uçak Bakım Hangarı, Sosyal Bina, Eğitim – Güvenlik - Giyinme Binalarını devreye alınarak uçak bakım faaliyetlerine başlanmıştır. Katlı Otopark hizmete açılmış olup Kimyasal Depo ve Katı Atık Deposu kullanıma hazır haldedir. 2014 yılının ilk yarısında ikinci faz binalarınında devreye alınması planlanmaktadır. İkinci faz binalarından Geniş Gövdeli Uçak Bakım Hangarında ince iş çalışmaları devam etmektedir. Hangar içi teleplatform ve vinç sistemleri hazır halde olup docking sistemleri montajları devam etmektedir. Atölye binasının elektrik, mekanik, ince iş eksiklikleri tamamlanmaktadır. Çatı katında bulunan spor salonları kapalı spor salonunu çalışmalar tamamlanmıştır. Yönetim Binası inşai ve mimari bakımdan hazır durumdadır, elektrik - mekanik çalışmalar devam etmektedir. Çevre ve peyzaj işleri ve 2. faz dahilindeki yol çalışmaları iş programı dahilinde tamamlanmaktadır. GENIŞ GÖVDE HANGARI ÜÇÜNCÜ NESİL ENERJİ MERKEZİ EK BİNA MÜŞTERİ OFİSİ ATIK ARITMA SOSYAL TESİS OTOBÜS PARK ALANI ARAÇ PARK ALANI EĞİTİM AKADEMİ MERKEZİ GENEL MERKEZ DAR GÖVDE HANGARI FIGÜR 2 ATÖLYE EK BİNA OFİSLERİ UÇAK GÖVDE ATÖLYESİ r F gile l i B l a s inan Denetim Raporları 46 51 50 47 Bağımsız Denetim Raporu Türk Hava Yolları Havacılık Ağır Bakım Onarım Merkezi Anonim Şirketi Yönetim Kurulu’na; Türk Hava Yolları Havacılık Ağır Bakım Onarım Merkezi Anonim Şirketi’nin (“Şirket”), 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla hazırlanan finansal durum tablosu ve aynı tarihte sona eren yıla ait kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu, özkaynak değişim tablosu ve nakit akış tablosu ile önemli muhasebe politikalarının özeti ve diğer açıklayıcı notlardan oluşan ilişikteki finansal tablolarını denetlemiş bulunuyoruz. Finansal Tablolarla İlgili Olarak Yönetimin Sorumluluğu Şirket yönetimi, söz konusu finansal tabloların Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na göre hazırlanmasından, dürüst bir şekilde sunulmasından ve finansal tabloların hata veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanmasını sağlamak amacıyla gerekli iç kontrol sisteminden sorumludur. Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak söz konusu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Uluslararası Denetim Standartları’na uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetim, finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak amacıyla, bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların hata veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, Şirket yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bağımsız denetim, ayrıca Şirket yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir. Bağımsız denetimimiz sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, denetim görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz. Görüş Görüşümüze göre, söz konusu finansal tablolar, Şirket’in 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait finansal performansını ve nakit akışlarını Uluslararası Finansal Raporlama Standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır. Diğer Husus Şirket’in 31 Aralık 2012 tarihi itibarıyla hazırlanan finansal tablolarının tam kapsamlı bağımsız denetimi başka bir bağımsız denetim şirketi tarafından gerçekleştirilmiş olup söz konusu bağımsız denetim şirketi 24 Nisan 2013 tarihli bağımsız denetim raporunda, 31 Aralık 2012 tarihli finansal tablolar ü zerine olumlu görüş bildirmiştir. İstanbul, 17 Mart 2014 KPMG Akis Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi 52 53 TÜRK HAVA YOLLARI HAVACILIK AĞIR BAKIM ONARIM MERKEZİ ANONİM ŞİRKETİ 31 Aralık 2013 Tarihi İtibariyle Bilanço (Tutarlar, aksi belirtilmedikçe ABD doları olarak gösterilmiştir.) Dipnot 31 Aralık 2013 (Yeniden Düzenlenmiş) (*) 31 Aralık 2012 Maddi duran varlıklar 13 43,943,445 48,505,146 Maddi olmayan duran varlıklar 13 20,605 -- Peşin ödenmiş giderler 15 5,781,752 6,516,395 49,745,802 55,021,541 16 2,088,991 5,062,303 Ticari ve diğer alacaklar 14 18,615,347 7,642,299 Peşin ödenmiş giderler 15 928,966 748,948 Nakit ve nakit benzerleri 17 3,733,275 405,929 Varlıklar Duran varlıklar Stoklar Dönen varlıklar 25,366,579 13,859,479 Toplam varlıklar 75,112,381 68,881,020 106,632,119 37,085,692 303,677 249,267 (56,697,122) (29,243,782) 50,238,674 8,091,177 Özkaynaklar Sermaye 18 Yasal yedekler Geçmiş yıllar zararları Toplam özkaynaklar Yükümlülükler Finansal borçlar 19 305 28,990,258 Çalışanlara sağlanan faydalar 20 1,479,512 1,285,678 Ticari ve diğer borçlar 21 1,497,483 -- 2,977,300 30,275,936 -- 16,296,159 Toplam uzun vadeli yükümlülükler Finansal borçlar 19 Çalışanlara sağlanan faydalar 20 1,133,372 1,067,346 Ticari ve diğer borçlar 21 18,948,039 11,369,267 Ertelenmiş gelirler 23 1,727,751 1,781,135 Karşılıklar 22 87,245 -- Toplam kısa vadeli yükümlülükler 21,896,407 30,513,907 Toplam yükümlülükler 24,873,707 60,789,843 Toplam özkaynaklar ve yükümlülükler 75,112,381 68,881,020 (*) Yeniden düzenleme için Not 2’ye bakınız. TÜRK HAVA YOLLARI HAVACILIK AĞIR BAKIM ONARIM MERKEZİ ANONİM ŞİRKETİ 31 Aralık 2013 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Kar veya Zarar ve Diğer Kapsamlı Gelir Tablosu (Tutarlar, aksi belirtilmedikçe ABD doları olarak gösterilmiştir.) Dipnot 31 Aralık 2013 (Yeniden düzenlenmiş) (*) 31 Aralık 2012 Hasılat 6 53,055,869 47,072,747 Satışların maliyeti 6 (70,144,822) (51,247,746) (17,088,953) (4,174,999) Brüt zarar Diğer gelirler 7 3,071,819 129,811 Satış ve pazarlama giderleri 8 (926,586) (500,480) Genel yönetim giderleri 9 (9,731,017) (10,197,138) Diğer giderler 7 (257,261) (1,121,321) (24,931,998) (15,864,127) Faaliyet zararı Finansal gelir 11 859,982 5,698 Finansal giderler 11 (1,864,209) (6,217,750) (1,004,227) (6,212,052) (25,936,225) (22,076,179) -- (1,653,086) (25,936,225) (23,729,265) Tanımlanmış emeklilik fayda yükümlülüklerindeki aktüeryal kayıplar (28,156) (185,495) Diğer kapsamlı gelir (28,156) (185,495) (25,964,381) (23,914,760) Net finansal giderler Vergi öncesi zarar Dönem vergi gideri Dönem zararı 12 Diğer kapsamlı gelirler Kar veya zararda yeniden sınıflandırılmayacaklar Toplam kapsamlı gelir (*) Yeniden düzenleme için Not 2’ye bakınız. 54 55 TÜRK HAVA YOLLARI HAVACILIK AĞIR BAKIM ONARIM MERKEZİ ANONİM ŞİRKETİ 31 Aralık 2013 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Özkaynak Değişim Tablosu (Tutarlar, aksi belirtilmedikçe ABD doları olarak gösterilmiştir.) Sermaye Yedekler Geçmiş yıllar Zararları Toplam Özkaynaklar 4,054,388 249,267 (5,329,022) (1,025,367) Dönem zararı -- -- (23,729,265) (23,729,265) Diğer kapsamlı gelir -- -- (185,495) (185,495) Toplam kapsamlı gelir -- -- (23,914,760) (23,914,760) 33,031,304 -- -- 33,031,304 1 Ocak 2012 itibarıyla bakiyeler Toplam kapsamlı gelir Özkaynaklarda kayıtlara alınan, ortaklarla yapılan işlemler Sermaye artırımı Ortaklarla yapılan işlemler 33,031,304 -- -- 33,031,304 31 Aralık 2012 bakiyesi 37,085,692 249,267 (29,243,782) 8,091,177 1 Ocak 2013 itibarıyla bakiyeler 37,085,692 249,267 (29,243,782) 8,091,177 Dönem zararı -- -- (25,936,225) (25,936,225) Diğer kapsamlı gelir -- -- (28,156) (28,156) Toplam kapsamlı gelir -- -- (25,964,381) (25,964,381) Toplam kapsamlı gelir Özkaynaklarda kayıtlara alınan, ortaklarla yapılan işlemler Sermaye artırımı Ortak kontrol altında işletme birleşmeleri etkisi Ortaklarla yapılan işlemler 31 Aralık 2013 bakiyesi (*) Yeniden düzenleme için Not 2’ye bakınız. 69,259,220 -- -- 69,259,220 287,207 54,410 (1,488,959) (1,147,342) 69,546,427 54,410 (1,488,959) 68,111,878 106,632,119 303,677 (56,697,122) 50,238,674 TÜRK HAVA YOLLARI HAVACILIK AĞIR BAKIM ONARIM MERKEZİ ANONİM ŞİRKETİ 31 Aralık 2013 Tarihinde Sona Eren Hesap Dönemine Ait Nakit Akış Tablosu (Tutarlar, aksi belirtilmedikçe ABD doları olarak gösterilmiştir.) Dipnot 31 Aralık 2013 (Yeniden düzenlenmiş) (*) 31 Aralık 2013 (25,936,225) (23,729,265) Operasyonel faaliyetlere ilişkin nakit akışları Dönem zararı Düzeltmeler: Amortisman 13 4,916,297 3,842,416 İtfa payları 13 2,031 -- Karşılıklardaki değişim 22 87,245 -- Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar 20 640,991 699,138 7,14 -- 1,055,734 Net finansal (gelirler)/giderler 11 1,553,281 4,361,375 Ertelenmiş vergi varlığı 12 -- 1,653,086 7 (572,207) -- (19,308,587) (12,117,516) Şüpheli alacak karşılık gideri Maddi duran varlık satış karı Stoklardaki değişim 2,973,312 (1,279,664) (10,423,993) 8,973,625 Peşin ödenen varlıklardaki değişim 554,624 1,115,238 Ertelenmiş gelirlerdeki değişim (53,384) (361,722) 9,076,256 (28,806,358) (17,181,772) (32,476,397) 2,227,094 -(692,499) Ticari ve diğer alacaklardaki değişim Ticari ve diğer borçlardaki değişim Operasyonel faaliyetlerde kullanılan nakit Yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışları: Maddi duran varlık satışından elde edilen nakit Maddi duran varlık alımları 13 (2,009,483) Maddi olmayan duran varlık alımları 13 (22,636) -- Alınan faizler 11 310,928 5,698 505,903 (686,801) 69,546,427 33,031,304 Finansman faaliyetlerindenelde edilen/(kullanılan) net nakit Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları: Sermaye artırımı 18 Kredi alımları Kredi geri ödemeleri -- 7,508,841 (47,269,716) (3,696,466) Çalışan hakları için yapılan ödemeler 20 (409,287) (282,121) Ödenen faizler 11 (1,864,209) (4,367,073) Finansman faaliyetlerinden elde edilen net nakit 20,003,215 32,194,485 Nakit ve nakit benzeri değerlerdeki net artış/(azalış) 3,327,346 (968,713) 405,929 1,374,642 3,733,275 405,929 Dönem başı nakit ve nakit benzerleri Dönem sonu nakit ve nakit benzerleri 17 (*) Yeniden düzenleme için Not 2’ye bakınız. 56 57 TÜRK HAVA YOLLARI HAVACILIK AĞIR BAKIM ONARIM MERKEZİ ANONİM ŞİRKETİ 31 Aralık 2013 Tarihinde İtibarıyla ve Aynı Tarihte Sona Eren Yıla Ait Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Tutarlar, aksi belirtilmedikçe ABD doları olarak gösterilmiştir.) FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR Dipnot Açıklama Sayfa 1 Şirket’in organizasyonu ve faaliyet konusu 6 2 Sunum esasları 6-8 3 Önemli muhasebe politikaları 8-16 4 Gerçeğe uygun değerlerin belirlenmesi 16 5 Ortak kontrol altında işletme birleşmeleri 17 6 Hasılat ve satışların maliyeti 17-18 7 Diğer gelir ve giderler 18 8 Satış ve pazarlama giderleri 18 9 Genel yönetim giderleri 19 10 Niteliklerine göre giderler 19 11 Finansal gelir ve giderler 20 12 Vergi 20-21 13 Maddi duran varlıklar 22-24 14 Ticari ve diğer alacaklar 24 15 Peşin ödenmiş giderler 25 16 Stoklar 25 17 Nakit ve nakit benzerleri 25 18 Özkaynaklar 26 19 Finansal borçlar 27 20 Çalışanlara sağlanan faydalar 28 21 Ticari ve diğer borçlar 29 22 Karşılıklar 29 23 Ertelenmiş gelirler 29 24 Finansal araçlar 30-34 25 Koşullu varlık ve yükümlülükler 34 26 İlişkili taraflar 34-35 27 Operasyonel kiralama 36 28 Raporlama tarihinden sonraki olaylar 36 1. ŞİRKET’İN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU MNG Teknik Uçak Bakım Hizmetleri Anonim Şirketi (“MNG Teknik”), 27 Ekim 2002’de İstanbul Atatürk Havalimanı içerisinde ticari uçaklara hat bakım, üs bakım hizmetleri vermek amacıyla kurulmuştur. MNG Teknik hisselerinin tamamının Türk Hava Yolları Anonim Şirketi (“THY A.O.”) tarafından satın alınmasına ilişkin hisse devir sözleşmesi Rekabet Kurumu’nun onayını müteakiben taraflar arasında 22 Mayıs 2013 tarihinde imzalanmıştır. 29 Mayıs 2014 tarihli Ticari Sicil Gazetesi’nde MNG Teknik’in tek pay sahipli Anonim Şirket olarak faaliyetlerine devam edeceği yayımlanmıştır. MNG Teknik’in 5 Ağustos 2013 tarihli Olağanüstü Genel Kurul toplantısında alınan karar neticesinde, ünvanı Türk Hava Yolları Havacılık Ağır Bakım Onarım Merkezi Anonim Şirketi (“THY Habom” veya “Şirket”) olarak değiştirilmesine karar verilmiştir. Bu değişiklik 27 Ağustos 2013 tarihli Ticari Sicil Gazetesi’nde yer almıştır. THY Habom’un 29 Ağustos 2013 tarihli Olağanüstü Genel Kurul toplantısında alınan karar neticesinde Habom Havacılık Bakım Onarım ve Modifikasyon Merkezi Anonim Şirketi (“Habom”) ile Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) kolaylaştırılmış birleşme hükümlerine göre bütün aktif ve pasifleri ile birlikte bir bütün halinde aynen devir almak suretiyle birleştirilmesine karar verilmiştir. Birleşme THY Habom’un yasal çatısı altında yapılmıştır ve 13 Eylül 2013 tarihli Ticari Sicil Gazetesi’nde yer almıştır. THY Habom Türkiye’de yerleşik olup merkez adresi aşağıdaki gibidir: Atatürk Hava Limanı, Özel Hangarlar Bölgesi Beşyol Mah. İnönü Cd. No: 10 34295 Sefaköy, Küçükçekmece İstanbul / Türkiye 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, Şirket’in ortalama çalışan sayısı 1,262 (31 Aralık 2012: 865), yılsonu itibarıyla 2,297’dir (31 Aralık 2012: 839). 2. Sunum esasları (a) Uygunluk beyanı İlişikteki finansal tablolar, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (“UFRS”) uygun olarak hazırlanmıştır. (b) Ölçüm esasları Finansal tablolar, maliyet esasına göre hazırlanmıştır. (c) Geçerli para birimi ve raporlama para birimi 58 59 İlişikteki finansal tablolar Şirket’in geçerli para birimi olan Amerikan Doları (“ABD Doları”) cinsinden sunulmuştur. Bütün finansal bilgiler aksi belirtilmedikçe ABD Doları olarak gösterilmiştir. (d) Muhasebe tahmin ve varsayımları Finansal tabloların UFRS’ye uygun olarak hazırlanması, yönetimin, muhasebe politikalarının uygulanması ve raporlanan varlık, yükümlülük, gelir ve gider tutarlarını etkileyen mesleki kanaatler, tahminler ve varsayımlar yapmasını gerektirmektedir. Gerçekleşen sonuçlar bu tahminlerden farklılık gösterebilir. Tahminler ve tahminlerin temelini teşkil eden varsayımlar sürekli olarak gözden geçirilmektedir. Muhasebe tahminlerindeki güncellemeler, güncellemenin yapıldığı dönemde ve bu güncellemelerden etkilenen gelecek dönemlerde kayıtlara alınır. Finansal tablolarda kayıtlara alınan tutarlarla ilgili olarak önemli etkisi olan muhasebe politikalarının uygulanmasına ilişkin önemli değerlendirmeler aşağıdaki dipnotlarda açıklanmıştır: • Not 3 (c) – Maddi duran varlıklar Takip eden finansal yılda önemli bir düzeltme gerektirebilecek tahminler ve varsayımlara ilişkin belirsizlikler ile ilgili bilgiler aşağıdaki dipnotlarda açıklanmıştır: • Not 3 (g) – Çalışanlara sağlanan faydalar • Not 3 (h) – Karşılıklar • Not 14 – Ticari ve diğer alacaklar • Not 20 – Çalışanlara sağlanan faydalar (e) İşletmenin sürekliliği varsayımı Finansal tablolar, süreklilik varsayımının devamına ve Şirket’in yükümlülüklerinin yerine getirileceği esas alınarak hazırlanmıştır. Şirket’in 31 Aralık 2013 tarihinde sona eren hesap dönemine ait 24,931,998 ABD Doları tutarında faaliyet zararı bulunmakta olup, rapor tarihi itibarıyla 56,697,122 ABD Doları tutarında geçmiş yıllar zararları bulunmaktadır. Şirket yönetimi, Mayıs 2013 Tarihi itibariyle Şirket ana hissedarı olan Türk Hava Yolları Anonim Şirketi’nin (“THY A.O.”) devam eden desteklerini sürdüreceklerine inanmaktadır. 2 Ekim 2013 tarihinde yapılan Genel Kurul Toplantısı’nda 100,000,000 TL sermaye artırım kararı verilmiştir ve 31 Aralık 2013 tarihine kadar 28,000,000 TL’si nakden ödenmiştir. Dolayısıyla, Şirket yönetimi, yeterli kaynaklara sahip olduğu ve finansal durumun geliştirilmesi hususunda destekleneceği ve operasyonel faaliyetlerini gelecekte devam ettirme hususunda makul bir beklenti içerisindedir. (f) Muhasebe politikalarındaki değişiklikler 31 Aralık 2013 tarihinde sona eren yıla ait finansal tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları 31 Aralık 2012 tarihi itibarıyla hazırlanan finansal tablolar ile tutarlı olarak uygulanmıştır. Muhasebe politikalarında yapılan önemli değişiklikler geriye dönük olarak uygulanmakta ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenmektedir. Şirket, ilk uygulama tarihi olan 1 Ocak 2013 itibarıyla, diğer standartlardaki dolaylı değişiklikler de dahil olmak üzere, aşağıdaki yeni standart ve değişiklikleri kabul etmiştir: (i) TMS 1 Finansal Tabloların Sunumu TMS 1’de yapılan değişiklikler sonucunda, Şirket diğer kapsamlı gelir tablosunun sunumunu değiştirmiştir. Diğer kapsamlı gelir içinde yer alan kalemler gelecekte kar veya zarara yeniden sınıflandırılabilir veya bir daha sınıflandırılamaz olarak sunulmaktadır. Karşılaştırmalı bilgiler de buna uygun olarak yeniden sunulmuştur. TMS 1’e yapılan değişikliklerin Şirket’in kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir ile aktif ve pasifleri üzerinde bir etkisi yoktur. (ii) TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar (2011) TMS 19 (2011) standardındaki değişikliğin uygulanması sonucunda, tüm aktüeryal farklar diğer kapsamlı gelir tablosunda muhasebeleştirilmeye başlanmıştır. Şirket, 31 Aralık 2012 tarihine kadar kıdem tazminatı karşılıklarına ilişkin aktüeryal kar/zararı gelir tablosunda muhasebeleştirmiştir. Şirket, ilgili standardın yeniden düzenlenmesi sebebiyle muhasebe politikasındaki söz konusu değişikliği standardın belirlediği şekilde geçmişe dönük olarak uygulamış ve bu doğrultuda önceki dönemlerde finansal tablolar ve notlarda raporlanmış aktüeryal kar/zararlar, gelir tablolarından çıkarılıp birikmiş karlara yansıtılmak suretiyle yeniden düzeltilmiştir. • Şirket, 31 Aralık 2012 tarihinde sona eren yıla ait kar veya zarar tablosunda satışların maliyeti altında gösterilen 185,495 ABD Doları tutarındaki kıdem tazminatı karşılığına ilişkin aktüeryal kar/zararları, diğer kapsamlı gelir olarak sınıflamıştır. 60 61 3. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARI Aşağıda açıklanan muhasebe politikaları ilişikteki finansal tablolarda sunulan tüm dönemlerde tutarlı bir şekilde uygulanmıştır. Belirli karşılaştırmalı tutarlar cari dönem sunumu ile uyumlu olması için finansal tablolarda yeniden sınıflandırmalara tabi tutulmuştur: • Maddi duran varlıklar altında takip edilen 6,344,963 ABD Doları tutarındaki özel maliyetler finansal durum tablosunda yeni bir mali tablo kalem başlığı olarak açılan “Peşin Ödenmiş Giderler” hesabına sınıflandırılmıştır. • Diğer alacaklar ve dönen varlıklar altında takip edilen 396,450 ABD Doları tutarındaki peşin ödenmiş giderler finansal durum tablosunda yeni bir mali tablo kalem başlığı olarak açılan “Peşin Ödenmiş Giderler” hesabına sınıflandırılmıştır. • İlişkili şirketlerden alacaklar altında takip edilen 1,651,376 ABD Doları tutarındaki ilişkili şirketlerden alacaklar finansal durum tablosunda “Ticari ve Diğer Alacaklar” hesabına sınıflandırılmıştır. • İlişkili şirketlere borçlar altında takip edilen 357,429 ABD Doları tutarındaki ilişkili şirketlere borçlar finansal durum tablosunda “Ticari ve Diğer Borçlar” hesabına sınıflandırılmıştır. • Alınan avanslar altında takip edilen 751,612 ABD Doları tutarındaki alınan depozitolar finansal durum tablosunda “Ticari ve Diğer Alacaklar ” hesabına sınıflandırılmıştır. • Diğer borçlar ve gider tahakkukları altında takip edilen 1,781,135 ABD Doları tutarındaki ertelenmiş gelirler finansal durum tablosunda yeni bir mali tablo kalem başlığı olarak açılan “Ertelenmiş Gelirler” hesabına sınıflandırılmıştır. • Diğer borçlar ve gider tahakkukları altında takip edilen 1,067,346 ABD Doları tutarındaki kullanılmamış izin karşılıkları finansal durum tablosunda kısa vadeli “Çalışanlara Sağlanan Faydalar” hesabına sınıflandırılmıştır. • Finansal kiralama yükümlülükler altında takip edilen 4,186,990 ABD Doları tutarındaki finansal kiralama yükümlülükleri ve banka kredileri altında takip edilen 41,099,427 ABD Doları tutarındaki banka kredileri borçları finansal durum tablosunda yeni bir mali tablo kalem başlığı olarak açılan “Finansal Borçlar” hesabına sınıflandırılmıştır. • Şirket’in satışların maliyeti içerisinde gösterilen 571,503 ABD Doları tutarındaki amortisman giderleri genel yönetim giderlerine, 2,787 ABD Doları tutarındaki amortisman giderleri satış ve pazarlama giderlerine sınıflamıştır. (a) Ortak kontrol altındaki işletme birleşmeleri Şirket’i kontrol eden sermayedarın kontrolü altındaki kuruluşlardaki pay transferlerinden kaynaklı şirket birleşmeleri, eğer birleşme en yakın karşılaştırmalı dönemin başında ya da daha sonra ortak kontrol kurulduğu tarihte muhasebeleştirildi ise karşılaştırmalı veriler güncellenir. Edinilen varlıklar ve yükümlülükler, daha önceki yer aldıkları Şirket’i kontrol eden sermayedarın konsolide finansal tablolarındaki defter değeri ile muhasebeleştirilir. (b) Yabancı para cinsinden yapılan işlemler Yabancı para biriminde yapılan işlemler, işlemin yapıldığı tarihteki kurdan geçerli para birimine çevrilmiştir. Yabancı para cinsinden olan parasal varlık ve yükümlülükler raporlama dönemi sonundaki kurlardan geçerli para birimine çevrilmiştir. Parasal kalemlere ilişkin yabancı para çevrim farkı kar veya zararı, dönem başındaki geçerli para birimi cinsinden tutarının etkin faiz ve dönem içerisindeki ödemelerin etkisi düzeltilerek itfa edilmiş maliyeti ile dönem sonundaki yabancı para birimi cinsinden itfa edilmiş maliyetinin dönem sonu kurundan çevrilmiş tutarı arasındaki farkı ifade eder. Gerçeğe uygun değerleriyle ölçülen yabancı para, parasal olmayan varlıklar ve yükümlülükler, gerçeğe uygun değerin yabancı para cinsinden tespit edildiği tarihteki kurdan geçerli para birimine çevrilir. Yabancı para cinsinden tarihi maliyetleriyle ölçülen parasal olmayan kalemler işlem tarihindeki kurlar kullanılarak geçerli para birimine çevrilir. Yeniden çevrimle oluşan yabancı para kur farkları kar veya zararda muhasebeleştirilir. (c) Finansal araçlar (i) Türev olmayan finansal varlıklar Şirket, kredi ve alacaklarını oluştukları tarihte kayıtlarına almaktadır. Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dahil bütün finansal varlıklar, şirketin ilgili finansal aracın sözleşmeye bağlı koşullarına taraf durumuna geldiği işlem tarihinde kayıtlara alınır. Şirket, finansal varlıklarla ilgili sözleşme uyarınca meydana gelen nakit akışları ile ilgili hakları sona erdiğinde veya ilgili haklarını, bu finansal varlık ile ilgili bütün risk ve getirilerinin sahipliğini bir alım-satım işlemiyle devrettiğinde söz konusu finansal varlığı kayıtlardan çıkarır. Şirket tarafından devredilen finansal varlıklardan yaratılan veya elde tutulan her türlü hak, ayrı bir varlık veya yükümlülük olarak muhasebeleştirilir. Şirket, finansal varlık ve yükümlülüklerini, sadece ve sadece, netleştirme için yasal bir hakkı olduğunda ve işlemi net bazda gerçekleştirmek veya varlığın gerçekleşmesi ile yükümlülüğün yerine getirilmesini eş zamanlı yapma niyetinin bulunması durumunda netleştirmekte ve net tutarı finansal tablolarında göstermektedir. Şirket türev olmayan finansal varlıklarını krediler ve alacaklar olarak sınıflamaktadır. Krediler ve alacaklar Krediler ve alacaklar aktif piyasada kayıtlı olmayan, sabit veya değişken ödemeli finansal varlıklardır. Bu tür varlıklar ilk olarak gerçeğe uygun değerleri ile doğrudan ilişkilendirilebilen işlem maliyetlerinin eklenmesiyle muhasebeleştirilir. İlk kayıtlara alınmalarını takiben, krediler ve alacaklar, gelecekteki anapara ve faiz nakit 62 63 akışlarının etkin faiz oranları kullanılarak itfa edilmiş maliyetleri üzerinden değer düşüklükleri indirilerek gösterilmektedir (bakınız Not 3 (f) (i)). Krediler ve alacaklar, nakit ve nakit benzerleri ve ticari ve diğer alacakları içerir. Nakit ve nakit benzerleri Nakit ve nakit benzerleri, nakit bakiyeler ve alındığı gün vadesi 3 ay veya daha kısa süreli mevduat hesaplarından oluşur. (ii) Türev olmayan finansal yükümlülükler Tüm finansal yükümlülükler Şirket’in ilgili finansal aracın sözleşmeye bağlı koşullarına taraf durumuna geldiği işlem tarihinde kayıtlara alınır. Sözleşmeye dayalı yükümlülüklerinin yerine getirildiği, iptal ya da feshedildiği durumlarda; Şirket, söz konusu finansal yükümlülüğü kayıtlarından çıkarır. Şirket, türev olmayan finansal yükümlülüklerini diğer finansal yükümlülükler kategorisine sınıflamaktadır. Bu tür finansal yükümlülükler, ilk olarak, gerçeğe uygun değerleri ile doğrudan ilişkilendirilebilen işlem maliyetlerinin düşülmesiyle muhasebeleştirilir. İlk kayıtlara alınmalarını takiben finansal yükümlülükler, gelecekteki anapara ve faiz nakit akışları etkin faiz oranları kullanılarak itfa edilmiş maliyetleri üzerinden gösterilmektedir. Şirket’in türev olmayan finansal yükümlülükleri finansal borçlar ve ticari ve diğer borçlardır. (iii) Sermaye Adi hisse senetleri özkaynak olarak sınıflandırılır. Adi hisse ihracı ile doğrudan ilişkilendirilebilen ek maliyetler vergi etkisi düşüldükten sonra özkaynaklarda azalış olarak kayıtlara alınır. (d) Maddi duran varlıklar (i) Muhasebeleştirme ve ölçüm Maddi duran varlıklar, maliyet değerlerinden, birikmiş amortisman ve her türlü değer düşüklüğü karşılığı düşülerek ölçülürler. Maliyet, varlık alımlarıyla doğrudan ilişkilendirilebilen harcamaları içermektedir. Maddi duran varlıkları oluşturan parçalar farklı faydalı ömürlere sahip olduğunda bunlar maddi duran varlığın ayrı kısımları (önemli parçaları) olarak muhasebeleştirilir. Bir maddi varlığın elden çıkartılmasıyla oluşan kazanç ve kayıplar, (söz konusu maddi duran varlığın elden çıkartılmasıyla elde edilen net tutar ile defter değeri arasındaki hesaplanan fark) kar veya zararda muhasebeleştirilir. (ii) Sonradan oluşan maliyetler Sonradan yapılan harcamalar sadece bu harcamalar sonucunda ileride oluşacak ekonomik faydaların Şirket’e aktarılmasının mümkün olduğu durumlarda aktifleştirilebilir. Devam eden onarım ve bakım yapıldıkça gider olarak muhasebeleştirilir. (iii) Amortisman Maddi duran varlık kalemleri, kullanıma hazır hale geldikleri gün itibarıyla veya Şirket tarafından inşa edilen varlıklar için bu varlıkların tamamlandığı ve kullanıma hazır hale geldikleri gün itibarıyla amortismana tabi tutulurlar. Amortisman, maddi duran varlık kalemlerinin maliyetlerinden bunların tahmini faydalı süreleri boyuncadoğrusal yöntem ile tahmini kalıntı değerlerinin silinmesiyle hesaplanmaktadır. Amortisman başka bir varlığın defter değerine dahil edilmediği sürece, genellikle kar veya zarar ile ilişkilendirilir. Kiralanan varlıklar, şirket kiralanan varlığın mülkiyetini kiralama sonunda makul bir kesinlikte üzerine almayacaksa, varlığın kiralama süresi ile faydalı ömürden kısa olanı üzerinden amortismana tabi tutulur. Cari ve karşılaştırmalı dönemlerde önemli maddi duran varlık kalemlerinin tahmin edilen faydalı ömürler aşağıdaki gibidir: AçıklamaYıl Mobilya ve teçhizatlar 5-15 Makine ve ekipmanlar 5-20 Taşıtlar5-10 Amortisman yöntemleri, faydalı ömürler ve kalıntı değerler her raporlama tarihi itibarıyla gözden geçirilir ve gerekli durumlarda yeniden belirlenir. (e) Maddi olmayan duran varlıklar Şirket tarafından satın alınmış ve sınırlı faydalı ömre sahip maddi olmayan duran varlıklar, maliyet değerlerinden birikmiş itfa payları ve kalıcı değer düşüklükleri çıkarılarak ölçülür. (i) Sonradan oluşan maliyetler Sonradan oluşan maliyetler, yalnızca ilişkili oldukları maddi olmayan duran varlıkların gelecekteki ekonomik faydasını arttırıcı bir etkiye sahipse aktifleştirilir. Diğer tüm harcamalar gerçekleştikleri zaman kar veya zararda muhasebeleştirilir. 64 65 (ii) İtfa payları Maddi olmayan duran varlıklar için itfa payları, kullanıma hazır oldukları tarihten itibaren ilgili varlıkların tahmini faydalı ömürleri üzerinden doğrusal itfa yöntemi kullanılarak kar veya zararda muhasebeleştirilir. Cari ve karşılaştırmalı dönemlerde önemli maddi duran varlık kalemlerinin tahmin edilen faydalı ömürler aşağıdaki gibidir: AçıklamaYıl Diğer maddi olmayan duran varlıklar 3-10 İtfa yöntemleri, faydalı ömürler ve kalıntı değerler her raporlama tarihi itibarıyla gözden geçirilir ve gerektiğinde düzeltilir. (f) Stoklar Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanıyla değerlenir. Stok maliyetleri genel olarak ağırlıklı ortalama yöntemiyle belirlenir ve stokların elde etme maliyetini, üretim ya da dönüştürme maliyetlerini ve bunları son hallerine getirmek için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Net gerçekleşebilir değer, işin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından, tahmini satış giderleri toplamının, düşürülmesiyle elde edilen tutarı ifade eder. (g) Varlıklarda değer düşüklüğü (i) Türev olmayan finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlıklarda her raporlama döneminde değer düşüklüğüne dair nesnel bir kanıt olup olmadığı değerlendirilir. Bir finansal varlık eğer ilk kayıtlara alınmasını takiben gerçekleşen bir veya daha fazla olay ile nesnel olarak değer düşüklüğü kanıtı oluşmuş ve bu olayların gelecekte beklenen nakit akışları üzerinde güvenilir bir şekilde belirlenebilir bir etkisi varsa değer düşüklüğü oluştuğu varsayılır. Finansal varlıkların değer düşüklüğüne neden olan nesnel kanıt, borçlunun temerrüdünü veya yükümlülüğünü yerine getirememesi, Şirket’in aksini dikkate alamayacağı koşullara bağlı olarak bir tutarın yeniden yapılandırılmasını, borçlunun veya ihraççının iflas etme ihtimalinin oluşmasını, bu kişilerin ödeme durumlarında negatif durumlar ortaya çıkması veya makul bir kıymetin aktif pazarının ortadan kalkması durumlarını kapsayabilir. İtfa edilmiş maliyetleriyle ölçülen finansal varlıklar Şirket, itfa edilmiş maliyetleri ile ölçülen finansal varlıklardaki (kredi ve alacaklar) değer düşüklüğü göstergelerini hem varlık seviyesinde, hem de topluca değerlendirmektedir. Bütün önemli varlıklar belirgin bir değer düşüklüğü için değerlendirilir. Tek başına ayrı bir varlık olarak önemli değer düşüklüğü tespit edilmeyen varlıklar, gerçekleşmiş ancak henüz belirlenmemiş değer düşüklükleri için topluca değer düşüklüğü testine tabi tutulurlar. Tek başına önemli olmayan varlıklar benzer risk özelliklerine sahip gruplar içinde toplu halde değer düşüklüğü testine tabi tutulurlar. Şirket toplu halde değer düşüklüğü hakkındaki değerlendirmesini; temerrüde düşme ihtimalinin, geri kazanılma zamanlamasının ve oluşan zarar tutarlarının geçmişteki eğilimleri de dikkate alarak gerçekleştirir. Şirket yönetimi, bu değerlendirmeyi yaparken güncel ekonomik durum ve kredi koşullarını dikkate alarak gerçekleşen kayıpların geçmişteki eğilimlere göre ayrılan değer düşüklüğü karşılığndan daha fazla veya az olmasını gerektiği yönünde kanaat kullanarak gerektiğinde düzeltme yapar. İtfa edilmiş maliyetleriyle ölçülen finansal varlıklardaki değer düşüklüğü, finansal varlığın defter değeri ile gelecekte beklenen nakit akışlarının, orijinal etkin faiz oranı ile bugüne değere indirgenmesi arasındaki farkı ifade eder. Zararlar kar veya zararda kayıtlara alınır ve kredi ve alacaklarda bir karşılık hesabı kullanılmak suretiyle gösterilir. Değer düşüklüğü oluşan varlık üzerinden hesaplanan faiz iskonto edilmek suretiyle kayıtlara alınmaya devam edilir. Değer düşüklüğü muhasebeleştirildikten sonra meydana gelen bir olay değer düşüklüğünde azalmaya neden olursa, bu azalış kar veya zararda muhasebeleştirilerek daha önce muhasebeleştirilmiş bulunan değer düşüklüğü zararından iptal edilir. (ii) Finansal olmayan varlıklar Şirket, her bir raporlama döneminde, yatırım amaçlı elde tutulan gayrimenkuller, alım satım amaçlı gayrimenkuller ve ertelenen vergi varlıkları dışında kalan her bir varlık için değer düşüklüğü göstergesi olup olmadığını değerlendirir. Eğer böyle bir gösterge mevcutsa, o varlığın geri kazanılabilir tutarı tahmin edilir. Bir varlığın veya varlıkla ilgili nakit yaratan birimin (“NYB”) defter değeri geri kazanılabilir tutarını aşıyorsa değer düşüklüğü gideri kayıtlara alınır. Bir varlığın veya NYB’nin geri kazanılabilir tutarı satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değeri ile kullanım değerinden yüksek olanıdır. Kullanım değeri, ileride nakit akışlarının ilgili varlık ya da NYB’deki belirli riskleri ve paranın zaman değerini yansıtan cari piyasa değerlendirmelerini göstermek için vergi öncesi iskonto oranı kullanılarak bugünkü değerine indirgenmesi ile bulunur. Değer düşüklüğü testi için, ayrı ayrı test edilemeyen varlıklar, gruplanmak suretiyle, diğer varlıklar ve varlık gruplarından bağımsız olarak sürdürülebilir faaliyetlerden nakit girişi yaratan en küçük birimlere ya da NYB’lere ayrılır. 66 67 Değer düşüklüğü zararları kar veya zararda muhasebeleştirilir. NYB’lerden kaynaklanan ve muhasebeleştirilen değer düşüklüğü karşılığı öncelikle NYB’lerdeki (“NYB gruplarındaki”) diğer varlıkların defter değerlerinden oransal esasa göre düşülür. Bir değer düşüklüğü zararı, bu varlığın değer düşüklüğü kayıtlara alınmasaydı, söz konusu varlık için belirlenecek olan defter değerinin amortisman veya itfa payları düşüldükten sonraki tutarını aşmayacak ölçüde geri çevrilir. (h) Çalışanlara sağlanan faydalar Türk İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı yükümlülüğü, Şirket’in çalışanların emekli olmasından doğan gelecekteki olası yükümlülüğün bugünkü değerinin tahminine göre hesaplanır. Kıdem tazminatı karşılığı tüm çalışanlar bu tür bir ödemeye hak kazanmış gibi hesaplanmış olup finansal tablolarda tahakkuk esası ile yansıtılmıştır. Hesaplama hükümet tarafından duyurulan kıdem tavanı üzerinden yapılmıştır. 31 Aralık 2013 itibarıyla her çalışma yılı için kıdem tavanı 3,438 TL’dir (31 Aralık 2012: 3,129TL). UFRS, Şirket’in yükümlülüklerini tanımlanmış fayda planları kapsamında aktüeryal değerleme yöntemleri kullanılarak hesaplanmasını öngörür. 31 Aralık 2013 tarihlerinde toplam yükümlülüklerin hesaplanmasında kullanılan aktüeryal varsayımlar aşağıda belirtilmiştir: 31 Aralık 2013 31 Aralık 2012 İskonto oranı % 3,96 2,50 Beklenen maaş/limit artışı % 6,00 5,00 Yukarıdaki beklenen maaş/limit artış oranı, hükümetin yıllık enflasyon için gelecekteki hedeflerine göre belirlenmiştir. (i) Karşılıklar Geçmiş olaylardan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün bulunması, yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda çıkışlarının muhtemel olması ve yükümlülük tutarının güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumlarında karşılık ayrılır. Karşılıklar, ilerideki tahmini nakit akışlarının paranın zaman değeri ve yükümlülüğe özel riskleri yansıtan vergi öncesi iskonto oranı kullanılarak bugünkü değerine indirgenmesiyle belirlenir. İskonto tutarı finansal gider olarak muhasebeleştirilir. (j) Hasılat (i) Hizmet sunumu Hasılat, servis hizmetleri gerçekleştiği ve işlemle ilgili ekonomik faydaların Şirket’e akmasının muhtemel olması ve gelir tutarının güvenilir biçimde ölçülebilmesi durumunda gerçeğe uygun değeriyle muhasebeleştirilir. Hasılat, servis sağlandıktan sonra iskonto ve primler düşülerek kayıt edilir. (ii) Mal satışı Asıl faaliyet konusuna ilişkin malların satışından elde edilen hasılat; karşılığında alınan veya alınacak tutardan iadeler, satış iskontoları ve ciro primleri düşüldükten sonraki gerçeğe uygun değeri ile ölçülür. Hâsılat, genellikle yapılan bir satış sözleşmesi suretiyle ürünün teslimi veya hizmetin verilmesi, ürünle ilgili risk ve faydaların satın alana transfer olmuş olması, ödenecek bedelin tahsil edilebilir olması, ilgili maliyet ve muhtemel iade tutarlarının güvenilir şekilde tahmin edilebilmesi, satışa konu mal üzerinde devam eden yönetimsel satıcı lehine bir hak kalmamış olması ve hasılat tutarının güvenilir bir şekilde ölçülebildiği durumlarına ilişkin yeterli kanıt olması durumunda kaydedilir. Bir indirimin kabul edilmesi muhtemel ve tutarı güvenilir bir biçimde ölçülebiliniyorsa hasılat kaydedildiği anda indirim tutarı hasılattan düşülerek kaydedilir. Önemli risk ve getirilerin alıcıya ne zaman devredilmiş sayılacağı satış sözleşmesine ilişkin koşullara bağlıdır. (k) Kiralama işlemleri (i) Kiralanan varlıklar Varlığın sahipliğine ilişkin önemli bütün risk ve getirilerin Şirket’e devrolduğu kiralama işlemleri yoluyla kullanılan varlıklar finansal kiralama olarak sınıflandırılmıştır. İlk olarak finansal kiralama yoluyla elde edilen sabit kıymetler ilgili varlığın gerçeğe uygun değeri ile asgari finansal kiralama ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı üzerinden ölçülür. İlk kayıtlara alınmasını takiben ise ilgili varlık için geçerli olan muhasebe politikalarına göre muhasebeleştirilir. Diğer kiralamalar altında kullanılan varlıklar faaliyet kiralaması olarak sınıflanır ve Şirket’in finansal durum tablosunda muhasebeleştirilmez. (ii) Kira ödemeleri Faaliyet kiralamaları kapsamında yapılan ödemeler kira süresince doğrusal yöntemle kar veya zararda muhasebeleştirilir. Alınan kira teşvikleri kira süresince toplam kira giderlerinin bir parçası olarak muhasebeleştirilir. Finansal kiralama kapsamında yapılan asgari kira ödemeleri, finansal giderler ve kalan yükümlülüğün azaltılması olarak paylaştırılır. Finansal giderler, yükümlülüğün kalan bakiyesi üzerinden sabit dönem faiz oranı belirlenecek şekilde kira süresince her bir döneme dağıtılır. (l) Finansal gelir ve giderler Finansal gelirler, vadeli mevduattan elde edilen faiz gelirlerinden ve kur farkı gelirlerinden oluşmaktadır. Faiz geliri etkin faiz yöntemi kullanılarak tahakkuk esasına göre kar veya zararda muhasebeleştirilir. 68 69 Finansal giderler, finansal borçların faiz giderlerini ve kur farkı giderlerini içerir. Bir özellikli varlık satın alımı, inşası veya üretimiyle doğrudan ilgili olmayan borçlanma maliyetleri etkin faiz yöntemi kullanılarak kar veya zararda muhasebeleştirilir. Finansal varlık ve yükümlülüklerin üzerindeki kur farkı gelir ve giderleri kur farkı hareketlerinin net pozisyonuna göre finansal gelirler veya finansal giderler içerisinde net olarak raporlanır. (m) Vergi Vergi gideri, cari yıl vergisi ve ertelenmiş vergiyi içermektedir. Dönemin vergisi ve ertelenmiş vergi gideri, doğrudan diğer kapsamlı gelir ve özkaynaklar altında kayıtlara alınan kalemlere ilişkin olanlar haricinde kar veya zarara muhasebeleştirilir. (i) Dönem vergisi Dönem vergisi, raporlama dönemi sonu itibarıyla yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları dikkate alınarak hesaplanan cari yılda vergiye konu kar veya zarar üzerinden beklenen vergi yükümlülüğü veya alacağıdır ve geçmiş yıllardaki vergi yükümlülükleri ile ilgili düzeltme kayıtlarını da içerir. (ii) Ertelenmiş vergi Ertelenmiş vergi, varlık ve yükümlülüklerin finansal tablolarda yer alan defter değerleri ile vergi matrahında kullanılan değerleri arasındaki geçici farklar üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi, raporlama dönem sonu itibarıyla geçici farkların geri çevrileceği zamandaki yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranı ile ölçülür. Ertelenmiş vergi varlığı ve ertelenmiş vergi yükümlülüğü, yasal olarak dönem vergi varlıklarını dönem vergi yükümlülüklerine mahsup etme hakkının olması ve aynı vergi mükellefi olması durumunda mahsuplaştırılabilmektedir. Kullanılmamış geçmiş yıl mali zararları, vergi avantajları ve indirilebilir geçici farklar için ilerideki dönemde bunların mahsup edilmesine yeterli olacak tutarda vergilendirilebilir kar elde edileceğinin muhtemel olması halinde ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergi varlıkları her raporlama tarihinde gözden geçirilir ve ilgili vergi avantajının kullanımının muhtemel olmadığı kısımlar için ertelenmiş vergi varlıkları azaltılır. (iii) Türkiye’de vergilendirme Türkiye’de kurumlar vergisi oranı yüzde 20’dir (31 Aralık 2012: yüzde 20). Kurumlar vergisi oranı, kurumların ticari kazancına vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisnaların indirilmesi sonucu bulunacak vergi matrahına uygulanır. Türkiye’de ödenen temettüler üzerinde stopaj vardır ve sadece temettü ödemeleri yapıldığı zaman tahakkuk ettirilirler. Bir işyeri ya da daimi temsilcisi aracılığı ile gelir elde eden dar mükellef kurumlar ile Türkiye’de yerleşik kurumlara yapılanlar dışındaki temettü ödemeleri üzerinde uygulanan stopaj oranı yüzde 15’tir. Dar mükellef kurumlara ve gerçek kişilere yapılan kar dağıtımlarına ilişkin stopaj oranlarının uygulamasında, ilgili Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında yer alan stopaj oranları göz önünde bulundurulur. Geçmiş yıllar karlarının sermayeye tahsis edilmesi, kar dağıtımı sayılmamaktadır, dolayısıyla stopaj vergisine tabi değildir. Transfer fiyatlandırmasına ilişkin hükümler, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13üncü maddesinde, “transfer fiyatlandırması yoluyla gizlenmiş kar dağıtımı” başlığı altında belirtilmiştir. 18 Kasım 2007 tarihli, transfer yoluyla gizlenmiş kar dağıtımına ilişkin genel tebliğ, uygulamayla ilgili hükümler içerir. Eğer bir vergi yükümlüsü ilişkili kuruluşlarla mal ya da hizmet alım satımında bulunursa ve fiyatlar her iki tarafın da bağımsız olduğu ve birbirlerine hakim durumda olmadıkları bir şekilde belirlenmiyorsa, ilgili karların gizli bir biçimde transfer fiyatlandırmasıyla dağıtıldığı varsayılmaktadır. Bu tür gizli kar dağıtımları, kurumlar vergisi hesaplamasında vergiden düşülememektedir. Türk vergi mevzuatına göre mali zararlar, gelecekte oluşacak kurum kazancından mahsuplaştırılmak üzere beş yıl süre ile taşınabilir. Ancak, mali zararlar geriye dönük taşınamazlar. Türkiye’de ödenecek vergiler konusunda vergi yetkilileri ile nihai ve kesin bir mutabakat sağlama gibi bir uygulama yoktur. Kurumlar vergisi beyannameleri hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dört ay içerisinde verilir. Vergi incelemesinde yetkili makamlar, beyannamenin verilişini takip eden yılın başından başlamak üzere beş yıl süresince vergi beyannamelerini ve bunlara temel olan muhasebe kayıtlarını inceleyebilir ve bulguları neticesinde yeniden tarhiyat yapabilirler. (n) Uygulamada olmayan yeni standart ve yorumlar 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla henüz yürürlüğe girmemiş olan ve ilişikteki finansal tabloların hazırlanmasında uygulanmamış olan yeni standartlar, standartlara ve yorumlara yapılan bir takım güncellemeler bulunmaktadır. Henüz yürürlükte olmayan standartlar aşağıdaki gibidir: • TFRS 9 – Finansal Araçlar, TMS 39 – Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme standardı yerine getirilecek yeni düzenlemeler. TFRS 9, 1 Ocak 2015 tarihi itibarıyla veya sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geçerli olacaktır. • TMS 32 – Finansal Araçlar: Sunum (değişiklik): Finansal Varlık ve Finansal Borçların Netleştirilmesi Yapılan değişiklik ile “muhasebeleştirilen tutarları netleştirme konusunda mevcut yasal bir hakkının bulunması” ‘eş zamanlı tahakkuk ve ödeme’ ifadelerine anlamına açıklık getirmekte ve TMS 32 netleştirme prensibinin eş zamanlı olarak gerçekleşmeyen ve brüt ödeme yapılan hesaplaşma sistemlerindeki uygulama alanına açıklık getirmektedir. Değişiklikler 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geriye dönük olarak uygulanacaktır. Eğer işletmeler TFRS 7’deki değişikliklere istinaden gerekli açıklamaları yaptıysa bu değişikliğin erken uygulamasına izin verilmektedir. Şirket, bu değişikliğin erken uygulanmasını planlamamaktadır 70 71 ve söz konusu değişikliğin Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde önemli bir etkisi olması beklenmemektedir. 4. GERÇEĞE UYGUN DEĞERLERİN BELİRLENMESİ Şirket’in çeşitli muhasebe politikaları ve açıklamaları hem finansal hem de finansal olmayan varlık ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerlerinin belirlenmesini gerektirmektedir. Gerçeğe uygun değerler değerleme ve/veya açıklama amacıyla aşağıdaki yöntemlerle belirlenmektedir. Uygulanabilir olması halinde, gerçeğe uygun değerlerin belirlenmesinde kullanılan varsayımlar ilgili ilave bilgiler varlık veya yükümlülüğe özgü dipnotlarda sunulmuştur. (a) Ticari ve diğer alacaklar, ticari ve diğer borçlar Ticari ve diğer alacaklar ve ticari ve diğer borçların gerçeğe uygun değeri gelecekteki nakit akışlarının raporlama dönemindeki piyasa faiz oranları ile indirgenmesiyle bulunacak değer olarak tahmin edilir. (b) Diğer türev olmayan finansal yükümlülükler Açıklama amacıyla belirlenen gerçeğe uygun değerler, gelecekteki anapara ve faiz nakit akışlarının raporlama dönemindeki piyasa faiz oranları ile bugünkü değere indirgenmesi ile hesaplanmaktadır. 5. ORTAK KONTROL ALTINDA İŞLETME BİRLEŞMELERİ Şirket’in, 29 Ağustos 2013 tarihli Olağanüstü Genel Kurul toplantısında alınan karar neticesinde, Habom ile TTK’nın kolaylaştırılmış birleşme hükümlerine göre bütün aktif ve pasifleri ile birlikte bir bütün halinde aynen devir almak suretiyle birleştirilmesine karar verilmiştir. Birleşme THY Habom’un yasal çatısı altında yapılmıştır ve 13 Eylül 2013 tarihli Ticari Sicil Gazetesi’nde yer almıştır. Birleşme tarihi itibarıyla birleşmenin Şirket’in varlık ve yükümlülükleri üzerindeki etkisi aşağıdaki gibidir: Birleşme tarihindeki değerler Maddi duran varlıklar 741,396 Peşin ödenmiş giderler 22,551 Ticari ve diğer alacaklar 18,849 Nakit ve nakit benzerleri Çalışanlara sağlanan faydalar Ticari ve diğer borçlar Birleşme tarihindeki net varlık değeri Hisse transferleri Ortak kontrol altındaki işletme birleşmeleri etkisi 211,799 (402,542) (1,739,395) (1,147,342) (341,617) (1,488,959) Birleşme tarihinden önce Şirket’i ve Habom’u kontrol eden sermayedarın THY A.O. olması nedeniyle birleşme ortak kontrol altındaki işletme birleşmeleri olarak yapılmıştır. 72 73 6. HASILAT VE SATIŞLARIN MALİYETİ 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait hasılat detayı aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Uçak bakım gelirleri 25,878,510 26,359,425 Malzeme satış gelirleri 10,679,490 9,499,180 Teknik işçilik personel tahsis gelirleri * 7,409,827 -- Atölye gelirleri 3,909,530 3,817,955 Taşeronluk gelirleri 1,633,021 3,132,514 150,185 1,153,756 Transit ticaret gelirleri ** Eğitim gelirleri Diğer 267,639 763,987 3,127,667 2,345,930 Hasılat 53,055,869 47,072,747 Satışların maliyeti (-) (70,144,822) (51,247,746) Brüt zarar (17,088,953) (4,174,999) (*) THY Habom’un Türk Hava Yolları Teknik Anonim Şirketi’ndeki (“THY Teknik”) uçak bakım işleri için gönderilen personel tahsisinden elde edilen gelirlerdir. (**) THY Habom aracılığıyla uçak bakımı ile ilgili parçaların alınması için yapılan aracılık gelirlerinden oluşmaktadır. 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait satışların maliyeti aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Personel giderleri* 39,420,628 21,871,211 Malzeme giderleri 14,824,596 11,863,678 Tamir giderleri 4,651,452 4,673,216 Amortisman giderleri 4,308,405 3,365,917 Kira giderleri 3,729,205 4,477,044 Nakliye giderleri 2,629,787 3,066,896 Diğer 580,749 1,929,784 Toplam 70,144,822 51,247,746 Hasılat 53,055,869 47,072,747 Satışların maliyeti (-) (70,144,822) (51,247,746) Brüt zarar (17,088,953) (4,174,999) (*) Şirket’in 13 Eylül 2013 tarihi itibarıyla Habom ile birleşmesi ile 2013 yılı personel giderlerinde artış görülmektedir. 7. DİĞER GELİRLER VE GİDERLER Diğer gelirler 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait diğer gelirler aşağıdaki gibidir: Konusu kalmayan karşılıklar (Not 14) 2013 2012 1,985,504 -- Maddi duran varlık satış karları 572,207 -- Diğer 514,108 129,811 3,071,819 129,811 Toplam Diğer giderler 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait diğer giderleri aşağıdaki gibidir: Karşılık giderleri (Not 22) Şüpheli alacak karşılık giderleri (Not 14) 2013 2012 87,245 -- -- 1,055,734 Diğer 170,016 65,587 Toplam 257,261 1,121,321 8. SATIŞ VE PAZARLAMA GİDERLERİ 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait satış ve pazarlama giderleri aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Personel giderleri 541,699 -- Reklam, tanıtım ve ilan giderleri 250,539 244,406 Temsil ikram giderleri 131,374 253,750 Amortisman giderleri 2,974 2,324 926,586 500,480 Toplam 74 75 9. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait genel yönetim giderleri aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Personel giderleri 6,045,171 5,372,988 Hizmet giderleri 1,071,791 1,114,782 Amortisman giderleri 606,949 474,175 Araç giderleri 556,720 707,823 Aydınlatma, ısıtma ve su giderleri 461,484 777,696 Bilgi işlem giderleri 328,574 260,319 Sigorta giderleri 120,663 559,151 Diğer 539,665 930,204 9,731,017 10,197,138 Toplam 10. NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER Personel giderleri Şirket’in 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait personel giderleri aşağıdaki gibidir: Satışların maliyeti (Not 6) Genel yönetim giderleri (Not 9) Satış ve pazarlama giderleri (Not 8) Toplam 2013 2012 39,420,628 21,871,211 6,045,171 5,372,988 541,699 -- 46,007,498 27,244,199 Amortisman ve itfa payları Şirket’in 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait amortisman ve itfa payları aşağıdaki gibidir: Satışların maliyeti (Not 6) Genel yönetim giderleri (Not 9) Satış ve pazarlama giderleri (Not 8) Toplam 2013 2012 4,308,405 3,365,917 606,949 474,175 2,974 2,324 4,918,328 3,842,416 11. FİNANSAL GELİR VE GİDERLER 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıla ait finansal gelir ve giderler aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Kur farkı gelirleri, net 549,054 -- Banka mevduatı faiz gelirleri 310,928 -- Diğer finansal gelirler Finansal gelir Kur farkı giderleri, net -- 5,698 859,982 5,698 -- (1,850,677) Kredi faiz giderleri (1,732,557) (4,361,535) Diğer faiz giderleri (131,652) (5,538) Finansal giderler (1,864,209) (6,217,750) Net finansal giderler (1,004,227) (6,212,052) 12. VERGİ Gelir vergisi gideri 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait vergi gideri aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Cari dönem vergi gideri -- -- Ertelenmiş vergi gideri -- 1,653,086 Toplam -- 1,653,086 76 77 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıla ait raporlanan vergi gideri, vergi öncesi kar üzerinden yasal vergi oranı kullanılarak hesaplanan tutardan farklı olup mutabakatı aşağıdaki gibidir: 2013 % 2012 Tutar Dönem zararı % Tutar (25,936,225) Vergi geliri Vergi öncesi zarar Yasal vergi oranına göre hesaplanan vergi (23,729,265) -- 1,653,086 (25,936,225) (22,076,179) 20.00 (5,187,245) 20.00 (4,415,236) (26.23) 6,803,428 (18.03) 3,980,724 11.30 (3,212,152) (6.21) 1,370,825 Kanunen kabul edilmeyen giderler (1.41) 365,540 (0.37) 79,966 Diğer (3.66) 1,230,429 (2.88) 636,807 -- -- (7.49) 1,653,086 Ertelenmiş vergi hesaplamasına konu olmayan mahsup edilecek ve kullanılmayan zararlar Ertelenmiş vergi hesaplamasına konu olmayan diğer düzeltmelerin etkisi Vergi gideri Ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü Muhasebeleştirilmemiş ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü: Gelecekte geçici farkların ve mali zararların kullanılabilmesini sağlayacak vergilendirilebilir karların gerçekleşmesinin muhtemel olmaması nedeniyle hesaplanan ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilmemiştir. 2013 Varlık Maddi ve maddi olmayan duran varlıklardaki düzeltmeler Taşınan mali zararlar 2012 Yükümlülük -- 2012 Varlık Yükümlülük (2,056,411) -- (1,002,397) Tutar (23,729,265) 10,124,190 -- 3,980,724 -- 1,653,086 Gelir tahakkukları -- (301,494) 356,227 -- (22,076,179) Şüpheli alacaklar karşılığı -- -- 397,990 -- (4,415,236) Kıdem tazminatı karşılıkları 295,902 -- 257,136 -- 3,980,724 Kullanılmayan izin karşılıkları 226,675 -- 213,469 -- 1,370,825 -- (5,999) 1,148,400 -- 79,966 10,646,767 (2,363,904) 6,353,946 (1,002,397) 636,807 (2,363,904) 2,363,904 (1,002,397) 1,002,397 1,653,086 8,282,863 -- 5,351,549 -- (8,282,863) -- (5,351,549) -- -- -- -- -- Diğer Toplam Vergi netleşmesi Ertelenmiş vergi varlığı Muhasebeleştirilmemiş ertelenmiş vergi varlığı Toplam 31 Aralık tarihleri itibarıyla devreden mali zararların tükenme tarihlerine göre dağılımı aşağıdaki gibidir: Devreden mali zararların tükenme tarihleri 2013 2012 2015 1,078,594 1,291,396 2016 3,856,593 4,664,170 2017 11,668,622 13,948,056 2018 34,017,139 -- 50,620,948 19,903,622 Toplam devreden mali zarar 31 Aralık tarihleri itibarıyla muhasebeleştirilmemiş geçici farkların hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 1 Ocak 2012 Yıl içerisindeki değişim 31 Aralık 2012 Yıl içerisindeki değişim 31 Aralık 2013 Maddi ve maddi olmayan duran varlıklardaki düzeltmeler -- (1,002,397) (1,002,397) (1,054,014) (2,056,411) Taşınan mali zararlar -- 3,980,724 3,980,724 6,143,466 10,124,190 Gelir tahakkukları -- 356,227 356,227 (657,721) (301,494) Şüpheli alacaklar karşılığı -- 397,990 397,990 (397,990) -- Kıdem tazminatı karşılıkları -- 257,136 257,136 38,766 295,902 Kullanılmayan izin karşılıkları -- 213,469 213,469 13,206 226,675 Diğer geçici farklar -- 1,148,400 1,148,400 (1,154,399) (5,999) -- 5,351,549 5,351,549 2,931,314 8,282,863 78 79 13. MADDİ DURAN VARLIKLAR 31 Aralık 2013 tarihinde sona eren yıla ait maddi duran varlık hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Tesis, makine ve cihazlar Taşıtlar Döşeme ve demirbaşlar Yapılmakta olan yatırımlar Özel maliyetler Toplam Maliyet 1 Ocak 2013 bakiyesi 6,835,089 181,096 7,364,202 -- 42,277,402 56,657,789 İlaveler 299,980 -- 876,465 -- 88,883 1,265,328 Çıkışlar (11,804) (63,646) (133,860) (409,929) (1,338,082) (1,957,321) -- -- 13,333 730,822 -- 744,155 7,123,265 117,450 8,120,140 320,893 41,028,203 56,709,951 (1,352,540) (161,522) (2,659,168) -- (3,979,413) (8,152,643) (579,369) (7,361) (1,622,823) -- (2,703,984) (4,913,537) 32,946 64,663 81,427 -- 123,398 302,434 Birleşmeden gelen (*) 31 Aralık 2013 bakiyesi Birikmiş amortisman 1 Ocak 2013 bakiyesi Dönem amortismanı Çıkışlar Birleşmeden gelen (*) 31 Aralık 2013 bakiyesi -- -- (2,760) -- -- (2,760) (1,898,963) (104,220) (4,203,324) -- (6,559,999) (12,766,506) Net Defter Değeri 1 Ocak 2013 bakiyesi 5,482,549 19,574 4,705,034 -- 38,297,989 48,505,146 31 Aralık 2013 bakiyesi 5,224,302 13,230 3,916,816 320,893 34,468,204 43,943,445 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla sabit kıymetler üzerindeki toplam sigorta tutarları 44,834,320 ABD Doları ‘dır (2012: 60,431,705 ABD Doları). 31 Aralık 2012 tarihinde sona eren yıla ait maddi duran varlık hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Tesis, makine ve cihazlar Taşıtlar Döşeme ve demirbaşlar Özel maliyetler Toplam 6,769,390 181,096 6,779,313 42,235,491 55,965,290 65,699 -- 584,889 41,911 692,499 6,835,089 181,096 7,364,202 42,277,402 56,657,789 1 Ocak 2012 bakiyesi (650,670) (156,331) (1,535,111) (1,968,115) (4,310,227) Dönem amortismanı (701,870) (5,191) (1,124,057) (2,011,298) (3,842,416) (1,352,540) (161,522) (2,659,168) (3,979,413) (8,152,643) 1 Ocak 2012 bakiyesi 6,118,720 24,765 5,244,202 40,267,376 51,655,063 31 Aralık 2012 bakiyesi 5,482,549 19,574 4,705,034 38,297,989 48,505,146 Maliyet 1 Ocak 2012 bakiyesi İlaveler 31 Aralık 2012 bakiyesi Birikmiş amortisman 31 Aralık 2012 bakiyesi Net Defter Değeri 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla 22,636 ABD Doları tutarında maddi olmayan duran varlıklar girişi olmuştur. 31 Aralık 2013 tarihinde sona eren yıla ait maddi olmayan duran varlık cari dönem amortisman tutarı 2,031 ABD Doları’dır. 14. TİCARİ VE DİĞER ALACAKLAR 31 Aralık tarihleri itibarıyla ticari ve diğer alacaklar aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Ticari alacaklar 9,423,548 4,612,560 Diğer alacaklar 1,730,907 1,378,363 İlişki taraflardan alacaklar (Not 26) 7,460,892 1,651,376 18,615,347 7,642,299 2013 2012 Ticari alacaklar 9,256,363 7,925,077 Gelir tahakkukları 1,507,471 -- (1,384,309) (3,369,813) Toplam 31 Aralık tarihleri itibarıyla ticari alacaklar aşağıdaki gibidir: Şüpheli alacak karşılığı Diğer Toplam 44,023 57,296 9,423,548 4,612,560 (*) Gelir tahakkukları, Şirket’in 2013 yılı içerisinde hizmetini verip 2014 yılında faturalandırdığı uçak bakım hizmet gelir alacakları ile ilgilidir. 31 Aralık tarihinde sona eren yıla ait ticari alacaklardaki değer düşüklüğü hareketi aşağıdaki gibidir: 1 Ocak bakiyesi Tahsilatlar Dönem içinde ayrılan karşılık 31 Aralık bakiyesi Toplam 2013 2012 3,369,813 2,314,079 (1,985,504) -- -- 1,055,734 1,384,309 3,369,813 9,423,548 4,612,560 80 81 31 Aralık tarihleri itibarıyla diğer alacaklar aşağıdaki gibidir: Diğer katma değer vergisi (“KDV”) 2013 2012 1,647,749 1,211,937 Verilen depozito ve teminatlar 47,827 -- Devreden KDV 16,243 67,968 İş avansları 15,058 9,606 Personelden alacaklar 2,717 88,852 Diğer 1,313 -- 1,730,907 1,378,363 2013 2012 5,781,752 5,992,465 Toplam 15. PEŞİN ÖDENMİŞ GİDERLER 31 Aralık tarihleri itibarıyla peşin ödenmiş giderler aşağıdaki gibidir: Gelecek yıllara ait giderler* Verilen sipariş avansları -- 523,930 5,781,752 6,516,395 Gelecek aylara ait giderler* 739,394 748,948 Verilen sipariş avansları 189,572 -- 928,966 748,948 Uzun vadeli peşin ödenmiş giderler Kısa vadeli peşin ödenmiş giderler (*) Devlet Hava İşletmesi Genel Müdürlüğü (“DHMİ”) arazisini kiralamak amacıyla Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (“KEGM”) adına yapılan maliyetlerden oluşmaktadır. 16. STOKLAR 31 Aralık tarihleri itibarıyla stoklar aşağıdaki gibidir: Ticari mallar 2013 2012 2,088,991 5,062,303 2,088,991 5,062,303 17. NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 31 Aralık tarihleri itibarıyla nakit ve nakit benzerleri aşağıdaki gibidir: Diğer katma değer vergisi (“KDV”) 2013 2012 1,647,749 1,211,937 Verilen depozito ve teminatlar 47,827 -- Devreden KDV 16,243 67,968 İş avansları 15,058 9,606 Personelden alacaklar 2,717 88,852 Diğer 1,313 -- 1,730,907 1,378,363 Toplam 31 Aralık 2013 ve 2012 tarihleri itibarıyla Şirket’in bloke hesabı bulunmamaktadır. 31 Aralık 2013 itibarıyla, ABD Doları ve TL vadeli mevduatların faizleri sırasıyla yüzde 2.60 ve 9.50 ve vadeleri 1 gündür. 18. ÖZKAYNAKLAR Ödenmiş sermaye 31 Aralık tarihleri itibarıyla ortaklık yapısı ve sahiplik yüzdeleri aşağıdaki gibidir: 2013 THY A.O. 2012 Tutar % 195,850,000 100.00 Tutar % -- -- Mapa İnşaat Anonim Şirketi (“Mapa İnşaat”) -- 61,447,260 97.07 Mehmet Nazif Günal -- 1,852,710 2.93 -- Ahmet Berkmen -- 10 Ayşegül Özkaplan -- 10 -- H. Tayyar Arıca -- 10 -- 63,300,000 100.00 Sermaye* 195,850,000 USD tanımlı sermaye tutarı 106,632,119 100.00 37,085,692 82 83 (*) 31 Aralık tarihleri itibarıyla sermaye tutarları TL olarak sunulmuştur. 31 Aralık tarihleri itibarıyla Şirket’in imtiyazlı hissesi bulunmamaktadır. 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, Şirket’in kayıtlı sermayesi her biri 10 TL değerine sahip 19.585.000 adet hisseden oluşan 195,850,000 TL’dir (31 Aralık 2012: her biri 1,000 TL değerine sahip 63.300 adet hisseden oluşan 63,300,000 TL). MNG Teknik hisselerinin tamamının THY A.O. tarafından satın alınmasına ilişkin hisse devir sözleşmesi Rekabet Kurumu’nun onayını müteakiben taraflar arasında 22 Mayıs 2013 tarihinde imzalanmıştır. Mapa İnşaat tarafından elde tutulan 61.447,260 adet hisse, Mehmet Nazif Günal tarafından elde tutulan 1.852,710 adet hisse ve Ahmet Berkmen, Ayşegül Özkaplan ve H. Tayyar Arıca tarafından elde tutulan 0.01’er adet hisseler THY A.O.’ya transfer edilmiştir. 29 Mayıs 2013 tarihinde gerçekleştirilen Olağanüstü Genel Kurul toplantısı uyarınca Şirket’in ana hissedarı olan THY A.O. tarafından Şirket’in ödenmiş sermayesi 104,050,000 TL tutarında artırılmıştır. 2 Ekim 2013 tarihinde gerçekleştirilen Olağanüstü Genel Kurul toplantısı uyarınca Şirket’in ana hissedarı olan THY A.O. tarafından Şirket’in ödenmiş sermayesi 28,000,000 TL tutarında artırılmıştır. 29 Ağustos 2013 tarihinde Şirket’in Habom ile birleşmesi neticesinde Habom’dan transfer olan sermaye tutarı 500,000 TL’dir. 19. FİNANSAL BORÇLAR 31 Aralık tarihleri itibarıyla finansal borçlar aşağıdaki gibidir: 2013 2012 -- 27,187,367 Uzun vadeli yükümlülükler Teminatlı banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri Kısa vadeli yükümlülükler Teminatlı banka kredileri 305 1,802,891 305 28,990,258 2013 2012 -- 5,336,512 Teminatlı banka kredilerinin kısa vadeli kısmı -- 8,575,548 Finansal kiralama yükümlülükleri -- 2,384,099 -- 16,296,159 Şartlar ve kredi geri ödeme planı Banka kredilerinin şartları ve vadeleri aşağıdaki gibidir: 2013 Teminatlı banka kredileri Teminatlı banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri 2012 Para Birimi Faiz oranı% Vade tarihi Defter değeri Kayıtlı değer Defter değeri Kayıtlı değer ABD Doları 5%- 6% 2013 -- -- 5,336,512 5,336,512 2017 -- -- 35,762,915 35,762,915 2017 305 305 4,186,990 4,186,990 305 305 45,286,417 45,286,417 ABD Doları ABD Doları 6,49%7.69% 8% Toplam finansal borçlar 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, Şirket 39,700,000 ABD Doları tutarında ödeme yaparak tüm kredilerini kapatmıştır. Ayrıca aynı yıl içerisinde 3,500,000 ABD Doları tutarında finansal kiralama borcu ödemesi yapmıştır. 20. ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR 19 Nolu “Çalışanlara Sağlanan Faydalar” başlıklı Uluslararası Muhasebe Standardı, organizasyonun çalışanlara sağlanan faydalar adı altındaki yükümlülüklerini öngörebilmesi ve değerlendirebilmesi için istatiksel değerleme metodunu zorunlu kılmaktadır. Şirket’in 31 Aralık tarihleri itibarıyla çalışanlara sağlanan faydaları aşağıdaki gibidir: 2013 2012 1,479,512 1,285,678 Uzun süreli faydalar Kıdem tazminatı karşılığı Kısa süreli faydalar İzin karşılığı Çalışanlara sağlanan faydalar 1,133,372 1,067,346 2,612,884 2,353,024 31 Aralık tarihleri itibarıyla Şirket’in kullandığı temel istatistiksel varsayımlar aşağıdaki şekildedir: Beklenen enflasyon oranı % Beklenen maaş veya limit artış oranı % Emekli olma olasılığına ilişkin beklenen ayrılma oranı % 2013 2012 3,96 2,50 6,00 5,00 10,16 9,88 84 85 Şirket’in 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait kıdem tazminatı karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 2013 2012 1,479,512 1,285,678 Uzun süreli faydalar Kıdem tazminatı karşılığı Kısa süreli faydalar İzin karşılığı Çalışanlara sağlanan faydalar 1,133,372 1,067,346 2,612,884 2,353,024 Şirket’in 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllara ait izin karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 1 Ocak bakiyesi Dönem içerisinde ayrılan karşılık 31 Aralık bakiyesi 2013 2012 1,067,346 829,309 66,026 238,037 1,133,372 1,067,346 21. TİCARİ VE DİĞER BORÇLAR 31 Aralık tarihleri itibarıyla kısa vadeli ticari ve diğer borçlar aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Ticari borçlar 4,684,689 7,602,166 Diğer borçlar 8,896,187 3,409,672 İlişkili taraflara borçlar (not 26) 5,367,163 357,429 18,948,039 11,369,267 Kısa vadeli ticari ve diğer borçlar 31 Aralık tarihleri itibarıyla uzun vadeli ticari ve diğer borçlar aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Ticari borçlar 1,497,483 -- Uzun vadeli ticari borçlar 1,497,483 -- 31 Aralık tarihleri itibarıyla diğer borçlar aşağıdaki gibidir: 2013 2012 Personele borçlar 4,727,757 1,544,086 Alınan diğer avanslar 2,157,945 751,612 Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri 1,228,478 581,450 771,510 532,524 10,497 -- 8,896,187 3,409,672 2013 2012 Dava karşılıkları 87,245 -- Toplam 87,245 -- Ödenecek vergi ve fonlar Diğer Toplam 22. KARŞILIKLAR 31 Aralık tarihleri itibarıyla karşılıklar aşağıdaki gibidir: Dava karşılıkları şirket çalışanlarının Şirket aleyhine açtıkları dava karşılıklarını içermektedir. 23. ERTELENMİŞ GELİRLER 31 Aralık tarihleri itibarıyla, ertelenmiş gelirler aşağıdaki gibidir: Ertelenmiş gelirler Toplam 2013 2012 1,727,751 1,781,135 1,727,751 1,781,135 2011 yılında MNG Havayolları Anonim Şirketi (“MNG Havayolları”), Şirket’e 3 adet yolcu uçağını kargo uçağına dönüştürmesi amacıyla 5,000,000 ABD Doları tutarında ödeme yapmıştır. Dönüştürme işleminin tamamlanma yüzdelerine göre gelir kaydedilmektedir. 24. FİNANSAL ARAÇLAR Finansal risk yönetimi Genel bakış Şirket, finansal araçların kullanımına bağlı olarak aşağıdaki risklere maruz kalmaktadır: • Kredi riski • Likidite riski • Piyasa riski 86 87 Bu not, Şirket’in yukarıda belirtilen risklere maruz kalması durumunda Şirket’in amaçları, politikaları ve riski ölçme ve yönetme süreçleri ile Şirket’in sermaye yönetimine ilişkin bilgi sunmaktadır. Daha detaylı niceliksel açıklamalar ise bu finansal tablolar içerisinde bulunmaktadır. Şirket’in risk yönetim çerçevesinin oluşturulması ve gözetiminden ise tamamen Şirket’in Yönetim Kurulu sorumlu bulunmaktadır. 24.1 Kredi riski Kredi riski, bir müşterinin veya karşı tarafın finansal enstrümanlarla ilgili sözleşmenin şartlarını yerine getirememesinden kaynaklanmakta olup temel olarak, Şirket’in ticari alacaklarından doğabilecek finansal zararlar kredi riskini oluşturmaktadır. Ticari ve diğer alacaklar Şirket’in kredi riskine maruz kalma durumunu temel olarak her bir müşterinin bireysel karakteristik yapısı etkilemektedir. Şirketin müşteri temelinin demografik yapısı ise müşterilerin faaliyette bulunduğu sektörde veya ülkede borcu zamanında ödememe riski ile birlikte kredi riski üzerinde daha az etkiye sahip bulunmaktadır. Şirket, değer düşüklüğü için ticari ve diğer alacaklarına ilişkin yüklenilen kayıpları yansıtan karşılıklar ayırmaktadır. Bu karşılıkların temel bileşeni, Şirket’in yasal olarak takibe başladığı alacaklara ilişkin bireysel nitelikteki önemli risklerle ilişkili bulunan spesifik kayıp ve zararlardır. Maruz kalınan kredi riski Finansal varlıkların kayıtlı değerleri, maruz kalınan azami kredi riskini gösterir. 31 Aralık tarihleri itibarıyla, maruz kalınan azami kredi riski aşağıdaki gibidir: Kayıtlı değeri Dipnot 2013 2012 Ticari alacaklar 14 9,423,548 4,612,560 İlişkili taraflardan alacaklar 14 7,460,892 1,651,376 Nakit ve nakit benzerleri* 17 3,721,489 397,891 20,605,929 6,661,827 (*) Kasa, nakit ve nakit benzerlerine dahil edilmemiştir. 24.2 Likidite riski Likidite riski, Şirket’in ileri tarihlerdeki finansal yükümlülüklerini karşılayamaması riskidir. Şirket’in likidite riski, mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin normal koşullarda veya kriz durumlarında fonlanabilmesi için çeşitli finansal kuruluşlardan Şirket’i zarara uğratmayacak veya itibarını zedelemeyecek şekilde yeterli finansman olanakları temin edilerek yönetilmektedir. Şirket, belirli bir dönemdeki operasyonel giderlerini karşılayacak kadar yeterli likiditeye sahip olduğunu garanti etmektedir. Finansal yükümlülüklerin muhtemel faiz ödemeleri ile birlikte sözleşmelerin netlenmesi etkisinden arındırılmış şekilde sözleşmeye bağlı vade dağılımı aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2013 Türev olmayan finansal yükümlülükler Kayıtlı Sözleşme uyarınca 6 aydan 6-12 Değer nakit çıkışı Kısa Ay 1-2 yıl 2-5 yıl uzun 305 305 -- -- 305 -- -- Ticari borçlar 6,182,172 6,182,172 4,684,689 -- 1,497,483 -- -- İlişkili taraflara borçlar 5,367,163 5,367,163 5,367,163 -- -- -- -- 11,549,640 11,549,640 10,051,852 -- 1,497,788 -- -- Kayıtlı Sözleşme uyarınca 6 aydan 6-12 Değer nakit çıkışı Kısa Ay 1-2 yıl 2-5 yıl uzun 45,286,417 45,286,417 16,296,159 -- 28,990,258 -- -- 7,602,166 7,602,166 6,296,074 1,306,092 -- -- -- 357,429 357,429 357,429 -- -- -- -- 53,246,012 53,246,012 22,949,662 1,306,092 28,990,258 -- -- Finansal borçlar 5 yıldan 31 Aralık 2012 Finansal borçlar Ticari borçlar İlişkili taraflara borçlar 5 yıldan 88 89 Piyasa riski Piyasa riski, döviz kurları, faiz oranları veya özkaynak fiyatları gibi piyasadaki değişikliklerin Şirket’in gelirinin ya da sahip olduğu finansal varlıkların değerini değiştirmesi riskidir. Piyasa riski yönetiminin amacı, kabul edilebilir parametreler içerisinde geri dönüşleri optimize edecek şekilde piyasa riskine maruz kalma durumunu yönetmek ve kontrol etmektir. Şirket, kar veya zarardaki dalgalanmaları yönetmek için ise herhangi bir finansal koruma aracı kullanmamaktadır. Kur riski Şirket işlemlerini ABD Doları, Avro ve TL cinsinden gerçekleştirmektedir. Şirket kur riski, Şirket’in fonksiyonel para birimi olan ABD Doları dışındaki satışlarından ve finansal borçlarından doğmaktadır. Bu işlemlerde kullanılan başlıca para birimleri Avro ve TL’dir. Şirket, fonksiyonel para birimi olan ABD Doları dışındaki para cinsinden ifade edilmiş olan alacak ve borçlarından kaynaklanan kur riskine maruz kalmaktadır. Yabancı paralı diğer parasal varlık ve yükümlülükler açısından ise Şirket, döviz kuru riskini kısa süreli dengesizlikler söz konusu olduğunda spot oranlarda döviz alış satışı yaparak döviz kuru riskini kabul edilebilir bir seviyede tuttuğunu garanti etmektedir. Şirket, döviz kuru riskini varlık ve yükümlülüklerde belirtilmiş yabancı para kurlarının denkleştirilmesinden oluşan doğal finansal koruma yöntemini kullanarak yönetmektedir. Maruz kalınan kur riski Şirket’in 31 Aralık tarihleri itibarıyla maruz kaldığı döviz riskinin dağılımı aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2013 Varlıklar 31 Aralık 2012 Orijinal para birimi ABD Doları Orijinal para birimi ABD Doları 2,147,370 1,006,124 21,553 12,091 Nakit ve nakit benzerleri (Avro) 342,535 471,280 1,223 1,614 Nakit ve nakit benzerleri (GBP) -- -- 1,014 1,633 13,735,027 6,435,378 285,038 159,900 Ticari ve diğer alacaklar (Avro) 460,768 633,953 64 84 Ticari ve diğer alacaklar (GBP) 3,579 5,888 -- Nakit ve nakit benzerleri (TL) Ticari ve diğer alacaklar (TL) 8,552,623 -175,322 Yükümlülükler Finansal borçlar (TL) -- -- (867,256) (486,512) (21,069,711) (9,871,954) (4,321,211) (2,424,106) Ticari ve diğer borçlar (Avro) (384,327) (528,781) (1,200,581) (1,583,870) Ticari ve diğer borçlar (GBP) (29,631) (48,749) (119,796) Ticari ve diğer borçlar (TL) Net pozisyon (192,927) (10,449,484) (4,687,415) (1,896,861) (4,512,093) Dönem içerisinde kullanılan önemli kurlar aşağıdadır: Ortalama kur Dönem sonu kur 31 Aralık 2013 31 Aralık 2012 31 Aralık 2013 31 Aralık 2012 ABD Doları 1.9033 1.7922 2.1343 1.7826 Avro 2.5289 2.3041 2.9365 2.3517 GBP 2.9754 2.8384 3,5114 2.8708 Duyarlılık analizi 31 Aralık 2013 ve 2012 tarihleri itibarıyla ABD Doları’nın Avro, GBP ve TL karşısında yüzde 10 değer kazanması veya değer kaybetmesi durumunda özkaynak ve kar veya zarar aşağıda gösterildiği şekilde etkilenecektir. Bu analiz, Şirket’in raporlama dönemi sonunda maruz kalacağı düşünülen döviz kuru oranlarındaki değişim üzerine temellendirilmiştir. Analiz yapılırken, özellikle faiz oranları olmak üzere diğer tüm değişkenlerin sabit kaldığı varsayılmıştır. Söz konusu analiz, potansiyel döviz kuru oran değişimleri (TL’nin %10 değer kazanması) aşağıda belirtildiği üzere farklı olmasına rağmen 2012 yılı ile aynı temel esas alınarak yapılmıştır: 2013 2012 Özkaynak Kar veya (zarar) Özkaynak Kar veya (zarar) Avro (57,645) (57,645) 158,217 158,217 GBP 4,286 4,286 19,129 19,129 TL 243,045 243,045 273,863 273,863 189,686 189,686 451,209 451,209 Faiz riski Şirket, faizli yükümlülükleri ve varlıkların faiz oranlarındaki değişimlerinin etkisinden kaynaklanan faiz oranı riskine maruz kalmaktadır. 31 Aralık tarihleri itibarıyla, Şirket, faiz oranı risklerinden korunma amaçlı türev enstrümanları bulundurmamaktadır. Profil Şirket’in raporlama tarihi itibarıyla faizli finansal araçlarının faiz oranı pozisyonu aşağıdaki gibidir: Dipnot 31 Aralık 2013 31 Aralık 2012 Vadeli mevduat 17 3,135,188 -- Finansal borçlar 19 (305) (45,286,417) 3,134,883 (45,286,417) Sabit faizli finansal araçlar 90 91 Sabit faizli yatırım araçlarının faiz duyarlılık analizi Raporlama tarihi itibarıyla, faiz oranları 100 baz puan yüksek veya az olsaydı özkaynak ve kar veya zarar aşağıda gösterilen tutarlar kadar artacak veya azalacaktı. Analiz yapılırken özellikle faiz oranları olmak üzere diğer tüm değişkenlerin sabit kaldığı varsayılmıştır ve 2012 yılında yapılan analizle aynı temel üzerine inşa edilmiştir. 31 Aralık 2013 31 Aralık 2012 Kar Zarar Kar Zarar 100 bp artış 100 bp azalış 100 bp artış 100 bp azalış Vadeli mevduat 31,352 (31,352) -- -- Finansal varlıklar 31,352 (31,352) -- -- Değişken faizli yatırım araçlarının faiz duyarlılık analizi Şirket’in gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan herhangi bir değişken faizli finansal varlık veya yükümlülüğü bulunmamaktadır ve Şirket, gerçeğe uygun değer finansal koruma muhasebe modeli altında türev işlem uygulamamaktadır. Bu nedenle, raporlama tarihi itibarıyla faiz oranında meydana gelen bir değişim değişken faizli oranlar üzerinden kar veya zararı etkilememektedir. 24.4 Gerçeğe uygun değerler 31 Aralık 2013 ve 2012 tarihleri itibarıyla finansal araçların gerçeğe uygun değerleriyle karşılaştırmalı olarak defter değerleri aşağıdaki gibidir: 2013 Kayıtlı değer 2012 Gerçeğe uygun değer Kayıtlı Değer Gerçeğe uygun değer Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Ticari alacaklar İlişkili taraflardan alacaklar 3,733,275 3,733,275 405,929 405,929 16,884,440 16,884,440 6,263,936 6,263,936 7,460,892 7,460,892 1,651,376 1,651,376 305 305 45,286,417 45,286,417 11,549,335 11,549,335 7,959,595 7,959,595 5,367,163 5,367,163 357,429 357,429 Finansal yükümlülükler Finansal borçlar Ticari borçlar İlişkili taraflara borçlar Nakit ve nakit benzerleri, ticari alacaklar, ticari borçlar ve ilişkili taraflardan borç ve alacakların defter değerleri, kısa vade sürelerine sahip olmaları nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine yaklaşmaktadır. Kredilerin gerçeğe uygun değerleri ise raporlama tarihi itibarıyla piyasada geçerli olan faiz oranları üzerinden iskonto edilen gelecekteki ödemelerin nakit akışlarına göre hesaplanmıştır. 25. KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, Şirket MNG Teknik’in satın alımında alacaklarını tahsil edememe riskine karşılık Mapa İnşaat’tan 1,000,000 ABD Doları tutarında teminat mektubu ve 5,500,000 ABD Doları tutarında teminat senedi almıştır. Devlet Hava Meydanları İşletme Genel Müdürlüğü’ne (“DHMİ”) 2,754,431 ABD Doları (31 Aralık 2012: 3,135,039 ABD Doları) tutarında teminat mektubu vermiştir. 26. İLİŞKİLİ TARAFLAR Üst yönetim ile yapılan işlemler 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, üst yönetime sağlanan fayda ve hizmetler toplamı 468,067 ABD Doları’dır. (31 Aralık 2012: 620,443 ABD Doları). İlişkili taraf bakiyeleri 31 Aralık tarihleri itibarıyla, ilişkili taraf bakiyeleri aşağıdaki gibidir: 2013 2012 İlişkili taraflardan alacaklar THY Teknik 6,717,852 -- Güneş Ekspres Havacılık Anonim Şirketi (“Sun Ekspres) 549,740 -- THY A.O. 124,669 -- 64,325 -- 4,306 -- MNG Havayolları Taşımacılık Anonim Şirketi (“MNG Havayolları ve Taşımacılık”) -- 1,582,867 MNG Jet Havacılık Anonim Şirketi (“MNG Jet Havacılık”) -- 40,995 MNG Bilgisayar Anonim Şirketi (“MNG Bilgisayar”) -- 27,514 7,460,892 1,651,376 Pratt&Whitney Türk Hava Yolları Teknik Uçak Motoru Bakım Merkezi (“P&W T.T.”) Goodrich Türk Hava Yolları Teknik Servis Merkezi Limited Şirketi (“Goodrich”) 92 93 31 Aralık tarihleri itibarıyla, Şirket ilişkili taraflarla aşağıdaki işlemlerde bulunmuştur: 2013 2012 İlişkili şirketlere borçlar THY Teknik 5,194,208 -- Goodrich 123,243 -- THY A.O. 49,559 -- P&W T.T. 153 -- Mapa İnşaat -- 106,943 MNG Jet Havacılık -- 106,488 MNG Sigorta Aracılık Hizmetleri Ticaret Anonim Şirketi (“MNG Sigorta”) -- 76,769 MNG Targem Anonim Şirketi (“MNG Targem”) -- 27,316 MNG Kargo Yurtiçi Yurtdışı Taşımacılık Anonim Şirketi (“MNG Kargo”) -- 26,730 MNG Turizm Anonim Şirketi (“MNG Turizm”) -- 12,793 Günal İnşaat Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi (“Günal İnşaat”) -- 390 5,367,163 357,429 31 Aralık tarihlerinde sona eren yıllar itibarıyla Şirket’in, ilişkili taraflarla işlemleri aşağıdaki gibidir: 2013 2012 THY Teknik 9,811,948 -- Sun Express 1,112,966 -- THY A.O 453,197 -- P&W T.T. 71,735 -- Goodrich 6,440 -- MNG Havayolları ve Taşımacılık -- 3,059,409 MNG Jet Havacılık -- 1,267,043 MNG Holding Anonim Şirketi -- 8,003 MNG Kargo -- 3,085 MNG Turizm -- 2,564 İlişkili şirketlerden gelirler İlişkili şirketlere giderler THY Teknik 4,618,328 -- THY A.O. 215,473 -- Goodrich 151,160 -- 46,187 -- MNG Havayolları ve Taşımacılık -- 359,559 MNG Jet Havacılık -- 287,926 MNG Turizm -- 172,858 MNG Sigorta -- 119,686 Mapa İnşaat -- 107,174 MNG Kargo -- 97,221 Günal İnşaat -- 494 Sun Express 27. OPERASYONEL KİRALAMA Kiralama sözleşmeleri Kira sözleşmesi, kiralama süresi 20 yıl olup hangar arazisiyle ilgilidir. İlgili sözleşme 24 Eylül 2013 tarihinde revize edilerek kiralama süresi 15 yıl olarak değiştirilmiştir. 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla, 3,066,646 ABD Doları (31 Aralık 2012: 3,118,284 ABD Doları) DHMİ arsa kirası ve 662,559 ABD Doları ( 31 Aralık 2012: 592,662 ABD Doları) teknik malzeme kira gideri olarak gelir tablosunda muhasebeleştirilmiştir. THY Habom’un faaliyet kiralama yükümlülükleri aşağıdaki gibidir: İptal edilemez faaliyet kiralamalarına ilişkin taahhütler 1 yıl içinde 2013 2012 3,286,003 3,066,646 1 ile 5 yıl arasında 15,610,944 17,468,152 5 yıldan sonra 28,658,635 39,469,961 47,555,582 60,004,759 28. RAPORLAMA TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR Yoktur. 94 95 SAW-Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı Pendik 34912 İstanbul/ Türkiye AHL-Atatürk Havalimanı, Özel Hangarlar Bölgesi Beşyol Mah. İnönü Cad. No:10 34295 Sefaköy, K.Çekmece, İstanbul/Türkiye www.turk ishhabom.com
© Copyright 2024 Paperzz