Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz ? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir ? • Çocukluktan yaşlılığa kadar her yaş grubuna • Akut böbrek hastalığından yaşam boyu takip gereken kronik hastalıklara • Kronik böbrek hastalarının bir kısmı hastalık son evresine gelebilir • Son evreye gelindiğinde fiziksel sağlığı ilerletmek ve erken ölümü önlemek için birini hasta ve hekim birlikte seçecektir Uzun dönem hastalık • Periton diyalizi • Hemodiyaliz • Böbrek nakli tedavide gerekebilmektedir Böbrek naklinin psikolojik etkileri • Böbrek verme fedakarlığı vericiye psikolojik fayda sağlar • Vericilerin 5-10 yıl kadar takip edildiği bir çalışmada uygulamanın sonucu ne olursa olsun böbrek vermekle ilgili iyi olumlu duygular taşıdıklarını söylemiştir. • Böbrek verenler kontrollere göre daha uzun yaşamaktadır. • Alıcı için nakil bir operasyondan daha ötededir • Kişisel güçlülük ve uygun başa çıkma stratejileri bireyi olumlu etkilemektedir Psikolojik uyum • Böbrek hastalığının son evresinde kronik bedensel hastalığa uyum sağlamak gerekir • Yaşamak için diyaliz makinasına bağımlılığa uyum sağlanmalıdır • Hastalar ve aileleri uyum sağlamalıdır • Uyum süreci haftalar hatta aylar alabilir • Yas reaksiyonu gelişir • Ortaya çökkünlük belirtileri çıkabilir İnkar mekanizması • Diyaliz tedavisine uyum sağlama sürecinde yas tepkileri ve çökkünlük çıkabilir • İnkar bu durumlarda kullanılabilen bir savunmadır • İnkarın kullanılması tıbbi tedavinin kötüye gitmesiyle sonuçlanabilir • Bu hastalar hastalıklarını olduğundan hafife alırlar ve gerekli ilaçlarını almayabilirler • Düşük engellenme eşiği ve hastalık rolünden kazanç sağlamak inkarı kolaylaştırabilir İnkar kimde çok görülebilir ? • Artmış insanlarası iletişim duyarlılığı • Duygudurumda işlev bozulması • Uyku problemleri varlığı inkarı arttırır İnkar niçin var ? • Kontrolü kaybetmek • Bağımsızlığı yitirmek • Duygulanımda bozulmayı getiriyor • Anlam aramak • Durumu yeniden kontrol altına almak • Durumdan kişisel faydaları algılamaya çalışmak Bilişsel İşlevler • Diyaliz öncesinde performans IQ ve sözel IQ azalır • Kısa dönem bellek diyaliz tedavisinin ardından biraz düzelir • Dikkat işlevleri diyaliz tedavisinin ardından biraz düzelir Üremik ensefalopati • Glomerüler filtrasyon hızının normalden % 10 azalması durumunda görülebilir • Glomerüler filtrasyonun hızının ne oranda azaldığı belirleyici olur • Bilişsel aktivite • Psikomotor aktivite • Kişilik etkilenir • Kusma ,huzursuzluk,miyokloni ve koma Diyaliz disequillibrium sendromu • ilk birkaç diyaliz esnasında veya ardından ortaya çıkar • Her yaşta görülebilir fakat genç hastalarda daha fazla görülür • Bulantı ve kusma • Hipertansiyon • Tremor • Yönelim bozukluğu ve nöbetler Ne zaman ruhsal destek gerekir ? • • • • • Kendini her zamanki kadar iyi hissetmemek Kaygı Öfke Uyum sorunları Altta yatan bir DEPRESYON u düşündürmelidir Böbrek hastalarında en sık görülen ruhsal durumlar • Uyum bozuklukları % 30 • Duygudurum bozuklukları (depresyon veya mani) % 24 • Organik mental bozukluklar % 23 • Kombinasyonları Hangi hastalarda daha kolay depresyon çıkabilir ? • • • • • • Geçmiş depresyon öyküsü Kadın olmak 2 yıldan uzun süre diyaliz olmak Yalnız yaşamak İşsizlik Fakirlik Hangi belirtiler depresyona işaret eder ? Depresyon • Kendini her zamanki kadar iyi hissetmemek • İlgi kaybı • Değersizlik • Aşırı suçluluk • İştahsızlık • Kilo kaybı • Yavaşlamış ya da karmaşık düşünceler Her ikisi (Depresyon ve Böbrek Hastalığı) • Cinsel istek azalması • Enerji azalması • Uykusuzluk Uyum bozukluğu nasıl anlaşılır ? • Hastanın kendisini göz ardı etmesi • Sosyal geri çekilme • Tedavi uyumsuzluğu • Uyum bozuklukları tıbbi tedavinin sonucunu olumsuz olarak etkiler Ruhsal durumlar nasıl tedavi edilir ? • İlaç tedavisi (ilaçların ne kadar böbrek işlevlerini etkilediği ya da bozduğu bilinmektedir ) • Doğru ilaç seçimi böbrek hastalarının böbrek işlevlerini bozmaz • Psikoterapi Psikoterapinin Hedefleri 1. Beden işlevlerinin veya bedenin bir kısmının kaybı tehdidi veya algılanan kayıp 2. Sağlık çalışanları ve makinaya bağımlılık algısı 3. Ölüm tehditi algılamak ve geleceğe yönelik plan yapamamak 4. Öfkenin uygunsuz olarak ifade edilmesi Psikoterapinin güçlükleri 1. Hastalarla ilişki kurma güçlüğü 2. Uygulanan tedavi , bağlantılı tehditler ve stres Psikoloji ve rahatsızlık • Hasta olay üzerinde ne kadar az kontrol hissederse daha depresif olmaktadır • Olumsuz tutumların terapiyle düzeltilmesi bireyin duygudurumunun düzeltilmesi • Terapi sürecinde beden belirtileri , biliş , emosyon ve davranışları bütünleştirilir • Beden durumu üzerinde kontrol duygusu arttırılır Şişli Etfal Örneklemi PsikiyatrikTanı Yok Depresyon Depresyon+YAB Bipolar bozukluk Agorofobi Sosyal fobi YAB Depresyon+OKD Depresyon+agorofobi Depresyon+madde kullanım bozukluğu Bipolar bozukluk+panik bozukluk Sayı 40 22 6 4 2 1 1 1 1 1 Yüzde 49,4 27,2 7,4 4,9 2,5 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1 1,2 Son nokta • • • • • • • • Hemen hergün üzüntü olursa Karar vermekte güçlük Kolayca kızmak / kolayca huzursuz olmak Her zaman yorgunluk Her zamankinden az veya fazla uyumak Erken uyanmak Her zamankinden az veya çok yemek Sürekli olumsuz düşünceler taşımak Ne yapmalıyız • • • • • • • Devlet Hastaneleri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üniversite Hastanesi Tedavi olunan kurum Diğer Psikiyatri uzmanına başvurunuz Psikiyatrist gerekirse sizi bir psikologa yönlendirebilir Son Söz • Dinlediğiniz için teşekkürler • SORU ve • CEVAPLAR
© Copyright 2024 Paperzz
