İndir - M. Volkan Turker

20.08.2014
11. DERS
İKY - Teknik (Fonksiyonel) Kapsamı
7. Fonksiyon:
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
İŞ DEĞERLEME
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
T.C. Marmara Üniversitesi
İşletme Fakültesi
[email protected]
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
İŞ DEĞERLEMESİ
• İşletme yönetiminin ücret sisteminin belirlenmesinde izlemesi
• Eşit işe eşit ücret ilkesinin uygulamaya aktarılmasındaki en
gereken en önemli ilkelerden birisi, “eşit işe eşit ücret”
önemli araçlardan birisi iş değerlemesi çalışmalarıdır.
ilkesidir. Ancak, organizasyondaki işler, maharet, sorumluluk,
• İş değerlemesi, ücret düzeyini saptamak amacıyla,
çaba ve iş koşulları gibi kriterlere göre sıralanmamış ve eşit
organizasyondaki işlerin birbirleriyle karşılaştırılarak, göreceli
statüde kabul edilecek işler belirlenmemişse, bu ilkenin
değerlerinin sistematik biçimde belirlenmesi ve bir hiyerarşi
izlenmesinden söz etmek yersizdir.
dahilinde sıralanması sürecidir.
3
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
4
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
1
20.08.2014
Ücret sistemine etkisi açısından bakıldığında iş
değerlemesi
• Mevcut işler arasındaki göreceli ilişkiyi sistematik biçimde
saptayarak, işletme için güvenilir ve adil bir ücret yapısının
belirlenmesini ve ücretlendirmede rasyonelliği sağlar.
• Ücretlendirmenin belirli bir sisteme dayandırılması, işçi,
işveren ve sendika arasında olumlu ilişkilerin kurulmasına
yardımcı olduğu gibi; ücretlendirmede adalet, personelin
moral düzeyini olumlu yönde etkiler.
• Çoğu ülkede benzer değerdeki görevleri yapan kişilerin,
benzer biçimde ücretlendirilmesini zorunlu kılan yasal
düzenlemeler bulunmaktadır. Bu açıdan iş değerlemesi, yasal
gerekliliklere uyum sağlama konusunda da katkıda bulunur.
• İş değerlemesi, personeli değil, işi diğer işlerle karşılaştırarak
göreceli bir değerlendirme yapmayı amaçlar. Önemli olan zor
işle kolay işleri doğru biçimde tanımlamak ve ücret
yönetiminde eşitlik ilkesini gerçekleştirmeye yardımcı
olmaktır.
5
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
6
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
İş Değerleme Yöntemleri
İş Değerleme Süreci
1. İşletmede İş Değerlemeye Uygun Ortamın Hazırlanması
A. Sayısal Olmayan Yöntemler
2. İş Değerleme Komitesinin Oluşturulması
1. Sıralama ve İkili Karşılaştırma Yöntemi
3. İş Değerlemesi Kapsamına Alınacak İşlerin Belirlenmesi
2. Sınıflandırma (Dereceleme) Yöntemi
4. İş Değerlemesinde Yararlanılacak Yöntemin Belirlenmesi
B. Sayısal Yöntemler
5. Değerleme Aşaması
1. Faktör Karşılaştırma Yöntemi
6. Değerleme Sonucunda Her İşin Göreceli Değerinin
2. Puanlama Yöntemi
Saptanması
7
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
8
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
2
20.08.2014
Sıralama Yöntemi
İş Değerleme Yöntemlerinin Karşılaştırılması
Sıralama yöntemi; en eski, uygulanması en kolay ve hızlı olan
KARŞILAŞTIRMA ALANI
KARŞILAŞTIRMA
ESASLARI
İş ile İş
İş ile Ölçek
iş değerleme yöntemidir. Bu yöntem;
Bir Bütün Olarak İş İş Öğeleri ve Etmenleri
(Sayısal Olmayan)
(Sayısal)
(1) İşleri öğelerine ve faktörlerine ayırmaması,
Sıralama Yöntemi
Puanlama Yöntemi
(3) İşler arasındaki farklılık derecesini sayısal olarak belirlemeye
Sınıflandırma
Yöntemi
Faktör Karşılaştırma
Yöntemi
(2) İşleri bir bütün olarak ele alması ve
yönelik olmaması
açılarından sayısal olmayan bir iş değerleme yöntemidir.
10
9
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
İş Tanımlarına Göre Basit Sıralama
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
İkili Karşılaştırma
İş Tanımlarına Göre Basit Sıralama Yöntemi
İşler
• İkili karşılaştırma tekniğinde; yine iş tanımlarından
Önem Sırası
yararlanılarak işler tek tek değerlenecek diğer işlerle
Yazı İşleri Müdürlüğü
1
Editörlük
2
Görsel Yönetmenlik
3
açısından önemli olduğunu belirler ve önem derecesine göre
Sayfa Tasarımcılığı
4
üstün olan işi işaretler.
Muhabirlik
5
karşılaştırılır. Değerleyici, ele alınan her iş çiftini inceler ve iki
işten hangisinin diğerinden ölçüt olarak ele alınan etmenler
11
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
12
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
3
20.08.2014
İkili Karşılaştırma Matrisi Uygulaması
Kart Uygulaması İle İkili Karşılaştırma
Tornacılık
X/
Makine
Bakımcılığı
XX
Presçilik
X
Kamyon
Şoförlüğü
/
Ambar
İşçiliği
Ambar
İşçiği
Kamyon
Şoförlüğü
Presçilik
Tornacılık
Makine
Bakımcı.
TOPLAM-I
Ambar İş.
-
1
1
1
1
0
Kamyon Ş.
2
-
1
1
1
1
Presçilik
2
2
-
1
1
2
Tornacılık
2
2
2
-
1
3
Mak.Bak.
2
2
2
2
-
4
TOPLAM-II
4
3
3
1
0
-
13
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
14
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
Sıralanmaların istatistiksel olarak incelenmesi
Sıralama Yönteminde Derecelendiricilerin Yaptıkları
Sıralamaları Bütünleme Tablosu
Derecelendiriciler
İş No.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
D.1
D.2
D.3
D.4
8
3
6
2
4
10
1
5
9
7
8
3
5
2
4
9
1
6
10
7
7
3
5
2
4
9
1
6
10
8
8
2
5
3
4
9
1
6
10
7
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Sıralama Yönteminin Yararları
• Yöntem oldukça basittir, hızlı ve kolayca uygulanabilir.
• Daha az zaman ve kişi ile gerçekleştirilebileceğinden ucuz bir
Toplamlar
Ortalama
Son Sıra
Durumu
31
11
21
9
16
37
4
23
39
29
7.75
2.75
5.25
2.25
4
9.25
1
5.75
9.75
7.25
8
3
5
2
4
9
1
6
10
7
yöntemdir.
• Yöntem ve sonuçlar hem yönetim hem de personel
tarafından kolayca anlaşılabilir.
• Az sayıda işi değerlendirmek için kullanıldığında oldukça iyi
sonuçlar verebilir.
• Çalışmaların ön hazırlıkları dikkatli biçimde yapılırsa, iş
tanımlarına dayanarak yapılan karşılaştırmalardan olumlu
sonuçlar elde edilebilir.
16
15
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
4
20.08.2014
Sıralama Yönteminin Sakıncaları
Sıralama Yönteminin Sakıncaları
• İşleri sıralamada kesin ve somut standartlar bulunmamaktadır.
• Değerleme sonuçları büyük ölçüde değerleyicilerin öznel
• Değerlemeler yapılırken, çalışan kişilerin ve aldıkları ücretlerin
yöneltilen eleştirilere doyurucu yanıtlar verilememektedir.
etkisi altında kalınarak karşılaştırma yapılması, yanlışlıklara
• Değerlenecek işlerin tür ve sayısı artıkça, değerleyicinin tüm
neden olur.
işleri tanıması güçleşeceğinden yöntemin sonuçları
• Ücret yönetimin ilke ve temellerinin kurulmasını
güvenilirliğini yitirebilir.
gerçekleştirecek sonuçlar elde edilemez. İş sıralarının, ücret
• Değerleyiciler işleri değil, işgören personeli değerler duruma
derece veya kademelerine dönüştürülmesinde kullanılacak
düşebilirler.
17
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
veya mevcut işlerdeki değişikliklerin değerlemesinde
güçlüklerle karşılaşılabilir.
yargılarını yansıttığından, yönetim ve personel kesiminden
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
• Değerlemede nesnel ölçütler kullanılmadığı için yeni işlerin
temel ölçütler yoktur.
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
18
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
Bir sonraki dersimizde görüşmek dileğiyle…
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
T.C. Marmara Üniversitesi
İşletme Fakültesi
[email protected]
Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker
©Marmara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
5