Dı¸s Ticaret Anla¸smaları’nın B¨olgesel ˙Istihdama Etkisi Z¨ umr¨ ut ˙Imamo˘ glu ¨ Bah¸ce¸sehir Universitesi Ekonomik ve Toplumsal Ara¸stırmalar Merkezi (Betam) 5 Haziran 2014 “Kom¸sularla sıfır problem” Yeni dı¸s politika ¸cer¸cevesinde T¨ urkiye 2006-2008 yılları arasında kom¸sularıyla iktisadi ili¸skileri iyile¸stirmek i¸cin bir dizi giri¸simde bulundu. Bazı u ¨lkelerle serbest ticaret antla¸sması imzaladı. • Suriye: 2004 imza, 2006 Resmi Gazete, 2007 y¨ ur¨ url¨ ul¨ uk. • Irak: 2003 ambargo kalktı, 2007 “g¨ uvenlik problemi a¸sıldı”. • G¨ urcistan: 2007 imza, 09-2008 Resmi Gazete, 11-2008 y¨ ur¨ url¨ ul¨ uk. • Ermenistan: Protokol hazırlandı ancak y¨ ur¨ url¨ u˘ge girmedi. “Kom¸sularla sıfır problem” politikasının ihracata etkisi Yeni politika sonrası Suriye ve Irak’a ihracat 3 kattan fazla arttı. Suriye’ye ihracat (milyon dolar) Irak’a ihracat (milyon dolar) Ara¸stırma Sorusu • Sınır kom¸sularıyla yapılan dı¸s ticaret antla¸smalarının etkisi ulusal d¨ uzeyle mi sınırlı? B¨ olgesel da˘ gılım u ¨zerinde etkili mi? • Dı¸s ticaret anla¸smaları sonrası u ¨retim merkezlerinde sınıra yakın b¨olgelere do˘ gru bir kayma ya da bu b¨ olgelerde yeni yo˘gunla¸smalar oldu mu? Yapısal d¨ on¨ u¸su ¨m? • Sınıra yakın b¨ olgelerde istahdam nasıl etkilendi? Sınır b¨olgelerinden Suriye’ye ihracat Sınır b¨olgelerinden Irak’a ihracat B¨olgesel g¨oreli istihdam ve sınıra uzaklık, 2003-2006 B¨olgesel g¨oreli istihdam ve sınıra uzaklık, 2006-2010 Kuramsal ¸cer¸ceve • Uzaklık (Distance to border): Krugman (1991) sınıra yakın b¨olgelerin dı¸s pazarlara eri¸siminin di˘ ger b¨ olgelere kıyasla daha az maliyetli olmasının, bu b¨ olgelerde sanayi merkezlerinin yo˘gunla¸smasına yardımcı olabilece˘ gini g¨ ostermektedir. ˙ • Ileri–geri ba˘ glantılar (backward–forward linkages): sekt¨orlere girdi sa˘ glayan (geri ba˘ g) sekt¨ orler ile sekt¨or¨ un u ¨r¨ un¨ un¨ u satın alan sekt¨ orlerin (ileri ba˘ g) co˘ grafi konumları, firmaların yerle¸sim yeri se¸ciminde ¨ onemli rol oynamaktadır.Krugman & Venables (1995), Venables (1996) Kuramsal ¸cer¸ceve • Toplula¸sma (agglomeration): Sekt¨ orlerin (firmaların) yo˘gunlukla bir arada oldu˘ gu merkezlerde altyapı payla¸sımı, bilgi yaygınla¸sması, teknoloji transferleri gibi nedenlerle pozitif dı¸ssallık etkileri meydana gelebilir. Yeni co˘ grafi merkezler kurulmasındansa, halihazırdaki merkezlerin niye giderek b¨ uy¨ ud¨ u˘gu ¨ne ili¸skin ekonomi yazınındaki ¨ onemli arg¨ umanlardan biridir. Gleaser (1992) Henderson (1995) ˙ • Ilgili ornekler: Nafta sonrası Amerika-Meksika sınırında ¨ b¨olgesel etkiler Hanson (1996) ve (1998) Avrupa entegrasyonu (Portekiz, Fransa-˙Ispanya, Do˘gu Avrupa) Empirik Model ve Veri G¨oreli istihdam de˘gi¸simi= F(G¨ oreli u ¨cret, G¨ oreli firma b¨ uy¨ ukl¨ u˘gu ¨) ˙ + G(Ileri-geri ba˘glantılar, Sekt¨ orel toplula¸sma, Sekt¨orel ¸ce¸sitlilik) + H(G¨oreli ula¸stırma maliyeti) • B¨ olge x Sekt¨or: 26 B¨ olge (Nuts2), 88 Sekt¨ or (Nace 2-dijit), 514 B¨ol¨ um (Nace 4-dijit) • Veri: T¨ uik, Yıllık Sanayi ve Hizmet ˙Istatistikleri 2003-2010 • 2 d¨ onem: 2003-2006 ve 2006-2010 • 2003-2008 verisi Nace Rev 1.1, 2009-2010 verisi Nace Rev 2 • Nace Rev 1.1 ve Nace Rev 2 arasında “transition matrix” De˘gi¸skenler • G¨ oreli istihdam de˘ gi¸simi RLij = log (LijT /Lijt ) − log (LjT /Ljt ) • Ortalama u ¨cret RWij = log (Wij /Wj) Ortalama firma b¨ uy¨ ukl¨ u˘ gu ¨ RSij = log (Lij /Nij) − log (Lj /Nj) • Toplula¸sma Aij = log (Lij /Li ) − log (Lj /L) ˙Ileri-Geri Ba˘glar BFij = log (Likj /Lij ) − log (Lk /Lj ) P P C ¸ e¸sitlilik Dij = log ( l6=j (Lij /Li )2 ) − log( l6=j (Lj /L)2 ) • Uzaklık Tij = log (Ti / P j ωij Ti ), ωij = Lij /Lj i:b¨olge, j:(2)-dijit sekt¨ or, k:(1)-dijit sekt¨ or Sonu¸clar (2003-2006) (2006-2010) Wage -0.0531 (0.049) 0.0109 (0.040) Firm size 0.0101 (0.042) -0.0113 (0.035) Backward-forward linkages 0.0639 (0.058) -0.0145 (0.045) Agglomeration -0.136** (0.058) -0.167*** (0.040) Diversity 0.759 (0.813) 0.112 (0.514) Habur 0.266 (0.302) 0.105 (0.175) Syria 0.227*** (0.078) -0.135** (0.060) 947 0.186 0.160 969 0.140 0.112 Observations R2 Adj. R2 Standart sapmalar parantez i¸cindedir. * p < .10, ** p < 0.05, *** p < 0.01 Sonu¸clar 1. 2006-2010 yılları arasında istihdam Batı’daki alı¸sılagelmi¸s merkezlerden uzak, G¨ uney Do˘ gu sınırına yakın b¨olgelerde g¨orece daha y¨ uksek oranlarda arttı. 2. Toplula¸sma etkisinin b¨ olgesel istihdamı olumsuz etkilemesi bazı sekt¨orlerin yo˘ gunlu˘ gunda doymu¸slu˘ ga i¸saret ediyor. 3. Sınır a¸cılımları, sınırlara yakın b¨ olgelerde, ekonomik canlanma ve istihdam yaratıyor. 4. Sınırın a¸cılması sadece transit ticareti artırmakla kalmayıp, b¨olge ekonomisinde reel etki yapıyor.
© Copyright 2024 Paperzz
