Postmortem Alkol Seviyeleri Değişiklikleri (+4° C de Uygulanan Bir Çalışma) Uzm. Dr. Gürol CANTÜRK*, Uzm. Dr, Hüseyin SARI*, Yrd. Doç. Dr. Mahmut AŞIRDİZER**. M.Sc. Z a fe r GÜRPINARLI*, Yrd. Doç. Dr. M. Sunay YAVUZ*** * A d a le t B akan lığı, A d li Tıp K u ru m u B a şk a n lığ ı, C e rra h p a şa , İsta n b u l • • C e la l B a y a r Ü n iv e rsite s i. T ıp F a k ü lte si A dlı T ıp A ııa h ılim D a lı, M a n isa **• S ü leym a n D e m ir e l Ü n iv e rsite s i, T ıp F a k ü ltesi A d li T ıp A n a b ilim D a lı, İsp a rta Ö zet Postmortem alkol seviyelerinin belirlenmesi adli tıp uygulamalarında önem li bir yer tutar Postmortem alkol seviyesi çürümeye bağlı olarak artabilm ekte ya da invifro ortamda azalahilmektedir. Böylece eğer bir ülkede toksikoloji laboratuarları sayısı yetersiz ise ve kan uzak merkezlere taşınıyorsa. alkol seviyesinin tayini bir sorun o la bilmektedir. Çalışmamızda, sodyum flo rü r katkı maddesi katılarak +4 "C de saklanan kanlarda, postmortem etanol değişik liklerinin saptanması amaçlandı. Bu amaca uygun olarak. 20 otopside, fem oral velilerden, birinde katkı maddesi olmayan, diğerinde i mglml olacak şekilde sodyum flo rü r bulunan tüplere kan örnekleri alındı. Alınan hu kan ör neklerinde H ead Space Gaz Kromatograflsi kullanılarak yapılan etanol tayini sonucu ilk giin değerlerinin, İÜ ce sede ait örneklerde 0 mglml, 10 cesede ait örneklerde ise > 0 mgl mİ olduğu belirlendi vr böylece örnekler dört gruba ayrıldı. Bu gruplar, sodyum floriirsüz ilk gün ölçümleri =0 olanlar, sodyum florürlii ilk gıin ölçümleri =ü olanlar, sodyum floriirsüz ilk gün ölçüm leri >0 olanlar, sodyum florürlü ilk gün ölçüm leri >() olanlar olarak isim lendirildi. Bütün kan örnekleri +4QC de ağızları kapalı cam tüplerde saklandı ve ilk gün ölçümlerinden sonra 7 net giin. 14 üncü gün. 28 nci gün kan- etanol seviyeleri belirlendi. İlk ölçümlerinde kan etanol düzeyi 0 olan, sodyum Jlorürsiiz ve sodyum florürlü örneklerde belirgin değişiklik ler saptanmadı. Ancak, ilk ölçümlerinde kan etanol düzeyi 0 dan hiiyük olan her iki grupta geçen zamanla doğru orantılı belirgin etanol kayıpları izlendi. Sodyum floriirsüz kan örneklerinde, sodyum floriirlii kan tü neklerine göre etanol kaybı daha fazlaydı. Çalışmamızın sonucu, sodyum floriiriin postmortem alkol kaybının önlenmesinde gerçekten çok etkin bir koru yucu olmadığım on a ya koydu. A nahtar Kelimeler: Etanol, postm ortem kan alkol seviyeleri, sodyum florür. Changes o f Postm ortem A lcohol Levels: A Study Was Perform ed lnvitro At The C°+4 Summary The evaluation o f postmortem alcohol levels is important in the procedure o f forensic medicine. Postmortem a l cohol level could he increase because o f putrefaction or could be decrease in the invitro means. Thus, evaluation of alcohol level could be a problem i f numbers o f toxicology laboratories have been insufficient and if blood has been transported to this distance central. In present study, we aim ed to determ ine to change o f ethanol level in the postm ortem blood samples maintained at +4‘-’C. For this aim. we aspirated blood samples from fem oral veins o f autopsied 20 corpses and n r filled blood AJIi Tıp Derç . Cı/ı 17. Savı I . Yıl JlMJJ. Suvfa / M y C aniürk C . Sarı H. A^ırdizer M . G ürpınarlı Z. Y a v u z M S sam ples 10 tubes with I mg! m l o f sodium flo u r a nd without sodium flo u r, h irst day levels of ethanol were fo u n d 0 mg!m l in the bloods o f 10 corpses and >0 m g/ m l in the bloods o f other 10 corpses by using H ead Space Gas C hrom atography. Thus, blood sam ples were divided to fo u r groups. Those groups were entitled that: without so d i um flour a n d fir st day levels o f ethanol was fo u n d =0, with sodium flo u r and fir s t day levels of ethanol was fo u n d =0. without sodium flo u r a n d fir st day levels o f ethanol was fo u n d >0. with sodium flo u r and fir s t day levels o f et■hanol was fo u n d >0. A ll o f blood sam ples were m aintained at +4-C in the closed m ounts o f glass tubes and ethanol levels were re currently determ ined 7th day. 14th day, and 28th day after first day m easurement. In the blood sam ples with sodium flo u r and w ithout sodium flo u r and first day levels of ethanol w as found = 0. were not m eanly changes. Rut, In the both o f blood sam ples with sodium flour a nd without sodium flour and fir s t day levels o f ethanol was fo u n d upper 0, were seem ed m eanly ethanol decrease parallel with time. E thanol d ecre asing was the more in blood sam ples without sodium flo u r than with sodium flour. Consequences o f our study were clarified that, sodium flo u r was not the best protective fo r preventing fo r d ec reasing o f postm ortem ethanol. K ey W ords: E thanol, postm ortem blood alcohol levels. (îiriş Etanolun postm ortem tayini; artm akta olan taşım acılık, ev ve iş kazaları sonucu ya da cinayetlere bağlı ölüm ler de sorum lu bir etken olması ve bireyin ölm eden önce alkol alıp alm adığının ya da öliim sırasında alkol etkisi altın da olup olm adığının belirlenm esi yasa! olarak önem taşır. Bundan dolayı, adli otopsilerde postm ortem alkol düzeyi nin tespiti ve kişinin ölm eden önce alkol alıp alm adığının belirlenm esi oldukça önem lidir. O ysa postm ortem alkol tayini üzerinde etkili pek çok faktör vardır. B unlar, örneğin alınm asında ve/ veya analizinde gecikm e, alman örne ğin hava ile tem ası, şiddetli travm alara bağlı kontam inasyonlar, uygun olm ayan (yanlış) örneklerin loplanm ası veya steril olm ayan tekniklerin kullanılm ası ve en önem lisi endojen alkol oluşum udur (1). Otopside temel ilke, Örneklemenin en kısa zam anda, doğru olarak, doğru bölgelerden yapılm ası vc alınan ö r neklerin en uygun şartlarda saklanm asıdır. Postm ortem alkol tetkiklerinde'alınacak vücut sıvılarının, hangileri olduğu ve nereden alınacakları konusunda tartışm alar süregelm ektedir (2-7). Her ne kadar yapılm ış çalışm alarda, perikardial boşluktan alınan kan örneklerin de ösafajial reflüyc bağlı olarak m idedeki etanolun diffüzyonu veya travm alar sonucu perikard yırtıkları sonucu kan alkol değerlerinin yüksek çıktığı, buna karşın vitreus hum orun, safranın, idrarın ve trans-torasik olarak intakı kalp odacıklarından temin edilen kan örneklerinin postm ortem etanol tayininde güvenilir olduğu belirtilm iş ise de en güvenilir kan örneğinin fem oral venden iğne aspirasyonu ile yapılabileceği ve kan örneklerinin alınabildiği d u rum larda m utlaka kan örneklerinin alınm ası gerektiği vurgulanm ıştır (8-21). Bugün itibariyle Türkiye sınırları içersinde 7 coğrafi bölgeye dağılm ış 82 il bulunm asına karşın Adli Tıp K uru mu Başkanlığı ve bağlı olan Adli Tıp G rup B aşkanlıklarından 7 sinde postm ortem alkol tayini yapılm aktadır. P ost m ortem alkol tayini için İstanbul’da bulunan Adli Tıp Kurumu B aşkanlığı ile A nkara ve İzm ir’ de bulunan Adli Tıp G rup B aşkanlıkları’ nda H ead Space G az K rom atografisi kullam lırken;A dana, Bursa, Trabzon, M alatya ve D i yarbakır illerinde bulunan diğer 5 adli tıp m erkezinde TD X - RIA etanol testi kullanılm akta veya U U -vis spekırofotom etresi kullanılarak C onw ay yöntem i ile alkol tayini yapılm aktadır. Adli tıp m erkezi bulunm ayan diğer illerde uygulanan otopsiler sırasında alınan m ateryaller toksikolojik incelem e ve etanol tayini için bu m erkezlere ulaştırıl m aktadır. Bu nedenle alm an kan Örneklerinin herhangi bir postm ortem değişikliğe m aru 2 kalm adan m erkezlere ta şınm ası önem taşır. Bu çalışm ada transport sırasında +4 -’C de saklanan kandaki etanol düzeyinin postm ortem sak lanm a koşullarından etkilenm e düzeyini ortaya koym ayı am açladık. Postmortem Alkol Seviyeleri Değişiklikleri (+4° C de Uygulanan Bir Çalışma) M ateryal ve M etod Ç alışm am ızda, Adli Tıp K urum u O topsi S alo n u ’nda otopsisi yapılan ve alkol entoksikasyonu dışında diğer ölüm sebeplerine bağlı olarak ölm üş, vücut bütünlüğü bozulm am ış ve çürüm e başlam am ış olgular arasından alkolü olm a ya da olm am a olasılığı da öngörülerek rastgele olarak seçilen, 18 i erkek, 2 si kadın, toplam 20 olgu değerlen dirilmiştir. Bu olgularda kan örnekleri, en güvenli y e r olarak belirtildiği üzere belirtilen yöntem lere uygun olarak, femoral ven disseksiyonu ile ortaya çıkartılıp, vena cava inferior klem plendikten sonra femoral venden iğne aspirasyonu ile alındı. D isseksiyon öncesi ise, cilt dokusu serum fizyolojik ile yıkandı (2,6.7,22). Vural ve ark. ve Brown ve ark .’nın bu konuda yapm ış oldukları çalışm alarında vurguladıkları kontam inasyonun önlenm esine yöne lik olarak bölge tem izliğine ilişkin önlem ler ve H arper ve ark. ve T oseland’ın koruyucu m adde olarak 1 mg/ml lik sodyum florür ya da sodyum azid kullanılabileceği şeklindeki önerileri dikkate alınıp, daha ekonom ik ve temini ko lay olması nedeniyle sodyum florür tercih edilerek; kan alımı sırasında, birinde katkı m addesi olm ayan diğerinde koruyucu olarak 1 m g/ml lik sodyum florür bulunan iki adet 10 m l’lik enjektör kullanılm ıştır (22-25). Alman kan örnekleri, S m alldon ve ark .’nın alkol kaybının derecesinin örnek kabındaki hava m iktarına bağlı ol duğu ve oksihem oglobinin örnek kabındaki hava boşluğunda yer alan oksijenden oluşarak, etanol ok.sidasyonunda kullanılabileceği tezi dikkate alınarak, laboratuarda 2.5 mİ lik cam tüplere bölündü ve tüplerin ağzı polypropilen kapaklar ile kapatıldı (12). Kan örnekleri H eadspace G az K rom atografisi’ ndeki ölçüm öncesi, iyice karıştırılarak örneklem enin kanın tüm elem anlarını içerm esi am açlandı. Ölçüm ler, innowax (polyetilen glikol) tam polar kolon ve 0,53 mm iç çapında (=ID) 60(30+30) m kapiller ko lon kullanılarak, 7694 H ew lett Packard H ead-Space S am pler ve Flame İzolasyon D etektörlü 5890 G C Capillary G az K rom otografısi kullanılarak yapıldı. Ç alışm am ızda, O ’N eal ve a rk /n ın belirttiği üzere, internal standart olarak n-propanol kullanım ından kaçınılarak, M ER C K firm asının n-butanol (80 m g/dl.lik çözeltiden 0.5 mİ) kullanıldı (26). İlk gün yapılan ölçüm lerde kullanılanlar dışında kalan kan örnekleri Brown ve ark., Sm alldon vc ark.. Stone ve ark., Prouty ve ark .’nın önerdikleri gibi, +4 -C de saklandı (23,27-29). Ö lüm den sonraki 7 inci gün, 14 üncü gün ve 28 nci gün olm ak üzere aynı m etod kullanılarak ölçüm ler tekrar landı. Elde edilen sonuçlar korelasyon testleri ile değerlendirildi. Bulgular Çalışm a grubum uzdaki 20 olgunun 18 i ( 90 %) erkek, 2 si ( 10 %) kadındı. Yaşları 21-60 arasında değişm ekle olup, ortalam a 42.6 idi. Ölüm sebepleri; 4 olguda ( 20 %) ateşli silah yaralanm ast, 3 olguda (1 5 % ) ası, 2 olguda (10 %) yüksekten d ü ş me, 2 olguda (10 %) karbonm onoksit entoksikasyonu, 2 olguda (10 %) künl kafa travm ası, 1 olguda (5 %) p ato lo jik intraserebral k an am a.*1 olguda ( 5 %) gastro-intestinal sistem kanam ası, I olguda (5 %) boyuna bası, I olguda (5 %) elektrik çarpm ası. I olguda (5 % ) kalp yetm ezliği, 1 olguda (5 %) kesici-delici alet yaralanm ası. I olguda (5 %) uyuşturucu m adde entoksikasyonu idi. Bu olgulardan ası sonucu ölen 24 yaşındaki bir kadının kanında etanol oranı 0 m g/ dİ iken, 1147 ng/ml benzodiazepam tespit edilm işti. U yuşturucu m adde entoksikasyonu sonucu ölen 39 yaşındaki erkek olgunun kanında etanol oranı 0 mg/dl olup, kanda 55300 ng/ mİ m etabolit olarak m orfin, idrarda 1254 ng / mİ m etabolit olarak m orfin ve 177 ng/ mİ benzodiazepam tespit edilm işti. En yüksek kan-alkol düzeyi 608 m g/dl olup, bu olguda patolojik intra serebral kanam a saptanm ıştı. O lguların ölüm lerinden otopsi uygulam asına kadar geçen süre, ortalam a 18 ± 1 saatti. Kanın ilk ölçüm leri en geç bir saat içersinde gerçekleştirildi. A ncak olgularda alkol ahm m dan ölüm anm a kadar geçen süreyi belirlem ek m üm kün olm adı. Cantiirk G, Sarı H, A şırd ızer M G ürpınarlı Z. Y a v u z M S Ç alışm am ızda saptanan, poslm ortem kan etanol düzeyleri T a b lo -1 de gösterilm ekte olup, kan örnekleri; Ij İlk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g/dl olup içinde sodyum florür bulunm ayanlar ( S e r i l i - 10). 2) İlk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g/dl olup içinde sodyum floriir bulunanlar (S eri=l 1-20). 3) İlk ölçümlerinde kan-etanol düzeyi 0 m g/dl’ den büyük olup içinde sodyum flüorür bulunm ayanlar (Seri=2l-30) 4) İlk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g /d l’ den büyük olup içinde sodyum florür bulunanlar (S cri= 3 1-40) olarak dört seriye ayrılarak inelendiğinde ; T ab lo 1: O lgularım ızda saptanan kan alkol düzeyleri (m g/dl) 28 nci Gün 14 ncü Gün 7 nci Gün İnci G ün Ö rııek No 0 ).!'*&.:*«■»w -'-ıb- ji ..a sta * gjg& j, o o 0 10 '. / f f . y j . y ı iB tı n u ı ı ı o , 1 m ıj ır. o >'•.*£»ut ı■ 11 l U . ' yÇt ■ ■ 0 jy ^ M ıy ı « i ı p ^ i f l l ■ W g i Ş i ş p » I C ll . ' «WJİW11 :•'.mü*-XüP4y12 13 14 11 ■tÎ'r1* 'VT>'11 r.■'r'. i ¿■r<r- 12 24 60 60 88 ■ : 88 16 139 17 336 296 519 & tdi^£3&5âfii5i 379 19 522 20 522 608 «-T 56 fîjfrtffes 15 65 .V-'Ta-g^T^iN -- . ..vT^ r ' , Ç - i f ; . O r !•" *W’î ■«'-.r ıvyroy 85 STRT! 367' — i « 1 ■■■■■w ■ m ı '."'"'■T fi-;" 18 •. jT f\ 7,V 18 o o T .- wı ı ı ı ı ı ■ 498 60 TP. .61 58 49 73 86 22 262 59 229 35^ T ^ g ] : ;; y r : , . . 5 0 r u ~ 10 13 371 Ji 476 B :T 3 3 8 .y ^ :. 320 5 409 * 270 458 335 612 □ Sodyum florürsüz seriler El Sodyum florürlü seriler tct «" Postmorlem Alkol Seviyeleri Değişiklikleri (+43 C de Uygulanan Bir Çalışma) İlk ölçüm lerinde kan-elanol düzeyi O mg/dl olup içinde sodyum florür bulunm ayanlara ail 1-10. .seride, yedinci gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik 0,3 ± 0.9 mg/dl ; on dördüncü gün d e ğerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik 0,9 ± 2,8 m g/dl; yirmi sekizinci gün değerle ri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik 0,7 ± 2.2 mg/dl idi ve ilk gün elde edilen değerler ile 7 nci, 14 üncü, 28 nci gün elde edilen değerler arasında istatistiksel yönden anlam lı bir farklılık yoktu. (p>0.05) (Tablo 2). T ab lo 2: İlk ölçümlerinde kan-etanol düzeyi 0 mg/dl olup içinde sodyum florür bulunmayanlara ait 1-10. seride, ortalama kan etanol değerleri vc standart sapması, ilk gün değerleri ile yedinci, on dördüncü ve yirmi sekizinci gün değerleri arasında saptadığımız değişiklikler ve standart sapması. Örnekler in ci Gün 7 nci Gün 14 ncü Gün 28 nci G ün Örnekler 0 mg/dl 0,3 m g/dl 0,9 mg/dl (1-10) ±0 ±0,94 ±2.85 0,7 mg/dl ±2.21 O rtalam a D eğişiklik - +0,3 mg/dl +0,9 mg/dl +0,7 mg/dl - ±0,9 ±2,8 ±2,2 İlk ölçüm lerinde kan-elanol düzeyi 0 m g/dl olup içinde sodyum florür bulunanlara ait 11-20. seride, yedinci gün değerleri ve on dördüncü gün değerlerinde herhangi bir değişiklik gözlenm ezken; yirm i sekizinci gün değerle ri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik 1,7 ± 5,3 mg/dl idi ve ilk gün elde edilen değerler ile 7 nci. 14 üncü, 28 nci gün elde edilen değerler arasında istatistikse] yönden anlam lı bir farklılık yoktu. (p>0.05) (Tablo 3). T ab lo 3: İlk ölçümlerinde kan-etanol düzeyi 0 mg/dl olup içinde sodyumflorür bulunanlara ail 11-20. seride, ortalama kan etanol değerleri ve standart sapması, ilk gün değerleri ile yedinci, on dördüncü ve yirmi sekizinci gün değerleri arasında de ğişiklikler ve standart sapması. Ö rnekler İnci Gün 7 nci Gün 14 ncü Gün 28 nci Gıiıı Ö rnekler 0 m g/dl 0 mg/dl 0 mg/dl 1,7 mg/dl (11-20) ±0 ±0 +0 ±5.38 - - - + 1,7 mg/dl - - - ±5.3 O rtalam a Değişiklik İlk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g /d l' den büyük olup içinde sodyum flüorür bulunm ayanlara ait 2130.seride, yedinci gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik -52.6 ± 61.9 mg/dl ; on dördüncü gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik - 63,5 ± 65.8 mg/dl; yir mi sekizinci gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik - 8 1 + 81.2 mg/dl idi vc değerler arasındaki bu farklılık istatistiksel yönden anlamlı idi (pcO.OOI) ( Tablo 4). T ab lo 4: İlk ölçümlerinde kan-etanol düzeyi 0 mg/dl' den büyük olup içinde sodyumflorür bulunmayanlara ail 21-3ö.seride, ortalama kan etanol değerleri ve standart sapması, ilk gün değerleri ile yedinci, on dördüncü ve yirmi sekizinci giirı de ğerleri arasında değişiklikler ve standart sapması. Ö rnekler İnci Gün 7 nci Gün 14 ncü Gün 28 nei Gün Ö rnekler (21-30) 0 mg/dl 0 mg/dl 1.7 mg/dl ±0 ±0 0 mg/dl ±0 - . - - - - O rtalam a Değişiklik Etanol Azalma Yüzdesi 22.86% 27.61% ±5.38 + 1.7 mg/dl ±5,3 35.22% Cantiirk G. Sarı H. A şırdizer M . Gürpınarlı Z. Y a v u z M S İlk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g/dl’den büyük olup içinde sodyum florür bulunanlara ail 31-40. seride, yedinci gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik -7 ,4 ±10.6 m g/dl ; on d ö rd ü n cü gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik -25.5 ± 42,8 mg/dl; yirmi sekizinci gün değerleri ile ilk gün değerleri arasında saptadığım ız ortalam a değişiklik -43.8 ± 83,2 m g/dl idi ve değerler ara sındaki bu farklılık istatistiksel yönden anlam lı idi (pcO.OOl) ( T ablo 5). T ab lo 5: İlk ölçümlerinde kan-elanol düzeyi 0 mg/dl' den büyük olup içinde sodyumflorür bulunanlara ait 31 -40, seride, ortalama kan etanol değerleri ve standart sapması, ilk gün değerleri ile yedinci, on dördüncü ve yirmi sekizinci gün değerle ri arasında değişiklikler ve standart sapması. Ö rn e k le r İn c i G ü n 7 nci G ü n 14 n cü G ü n 28 nci G ün Ö rn e k le r (31-40) 230 mg/dl ±241,84 222,6 mg/dl 204,5 mg/dl ±222.12 186,2 mg/dl - -7,4 m g/dl ±10,6 -25,5 m g/dl -43 m g/dl ±42,8 ±83,2 3.22% 11.07% 19.04% O rta la m a D eğişiklik Etanol Azalma Yüzdesi - ±236.88 ±210.06 Kan etanol düzeyi 0 m g/dl olan örnekler, +4 °C’de saklandıklarında, içinde sodyum florür bulunsa da. bulunm a sa da yedinci, on dördüncü ve yirm i sekizinci günlerde ortalam a oranlarda anlamlı olm ayan yükselm eler saptandı. Kan-elanol düzeyinin 0 m g/dl!den büyük olduğu durum larda, aynı şartlarda. 7 nci günden itibaren kan etanol düzeylerinde azalm a m eydana gelm ekte idi. Sodyum florür konulanlarda, konulm ayanlara oranla kan etanol düze yindeki kayıp daha azdı. i * Şekil 1 : Kan etanol düzeylerinin ilk gün değerleri ile yedinci gün değerlerinin karşılaştırılm ası. Postmortem Alkol Seviyeleri Değişiklikleri (+4® C de Uygulanan Bir Çalışma) 20 O -20 -40 -60 Y -80 -100 -120 -140 -160 -180 İZ aı z tc İZ m z cc İZ aı z tc T— evi ra o O o İZ aı z ÛC O ¥ uı z tc 0 iri y aı z tr o o İZ LU z cc 0 h> İZ LU Z CC o d İZ aı z cc İZ UJ z cc 0 od o ar. m İLK Ö L Ç Ü M = 0 N A F SIZ □ İLK Ö L Ç Ü M =0 NAFLI a İLK Ö L Ç Ü M >0 N A F S IZ □ İLK Ö L Ç Ü M >0 NAFLI Şekil 2: Kan etanol düzeylerinin ilk gün değerleri ile ondördüncü gün değerlerinin karşılaştırılm ası. 50 -50 -100 -150 -200 -250 -300 İZ LU z ÛC o 1- İZ aı z cc q ei İZ LU Z e o ra y aı y LU z q 0 iri cc D İLK Ö L Ç Ü M = 0 N A F S IZ O İLK Ö L Ç Ü M >0 N A F S IZ y UJ z cc o (D y ui z CC 0 r>i y al z ÛC 0 00 y uı z cc O d D İL K Ö L Ç Ü M =0 NAFLI O İLK Ö L Ç Ü M >0 NAFLI Ş ekil 3: Kan etanol düzeylerinin ilk gün değerleri ile yirmi sekizinci gün değerlerinin karşılaştın İm ası. y UJ z ÛC O d Cantiirk G . Sarı H. A şırd ize r M . G ürpm arlı Z. Y a v ıız M S Tartışm a Bogusz ve ark. tarafından yapılan çalışm ada; postm ortem kan num unesi alınıp koruyucu m adde konulm adığı d u rumlarda, başlangıçla postm ortem alkol oluşum u gözlenm ese de, 5 ııct ve 15 nci günler arasındaki ölçüm lerde etanol düzeyinin pik yaptığı; B row n ve ark. tarafından yapılan çalışm ada; 5 gün sonra kan-alkol oksidasyon kaybının % I3 t mg olduğu ve kan num unelerinde alkol kaybının zam anla doğru orantılı olarak arttığı belirtilm iştir (23,30). Kan örneklerinde 7 nci, 14 üncü, 28 inci gün tekrarlanan ölçüm ler sonucu ilk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 mg/dl olup içinde sodyum florür bulunan veya bulunm ayan postm ortem kan serilerinde belirgin olm ayan hafif bir artm a gözlenirken, ilk ölçüm lerinde kan-etanol düzeyi 0 m g/dl den büyük olup içinde sodyum florür bulunm ayan larda. bulunanlara göre daha fazla olm ak üzere zam anla doğru orantılı olarak kan alkol seviyesinde belirgin azal m alar görüldü. Böylece, +4° C de irw itro ortam da saklanılan kan örneklerinde, koruyucu konulsun ya da konulm a sın postm ortem etanol oluşum unun etkin olm adığı, ancak özellikle ilk ölçüm lerinde kan etanol düzeyi yüksek bu lunan örneklerde postm ortem etanol kaybının belirgin olduğu saptandı. Brown ve ark, polipropilen kaplarda saklanan postm ortem kan-alkol seviyesinde, % 5.6 oranında diffüzyon ile kayıp olacağını belirtm iştir. Y ine az da olsa m ikroorganizm aların etanolü kullanm ası ve saklam a tüplerinde kanın üzerinde kalan oksijene bağlı oksidasyon sonucu etanol düzeyinde kayıplar olabileceği bildirilm iştir (23.24.26). Ç alışm am ızda, cam tüpler kullanılm asına rağm en tüp kapaklarının polipropilen olm asının ve tüplerin içindeki kanın üzerinde m uhtem el hava boşluklarının bulunm asının, postm ortem etanol kaybının nedeni olduğu düşünüldü. Bizim çalışm am ızın sonuçlarıyla, V ural ve ark. tarafından m ikrodiffüzyon yöntem i ile benzer şekilde yapılm ış olan çalışm anın sonuçlan karşılaştırıldığında; ilk ölçüm lerinde kan-alkol düzeyi sıfır bulunan örneklerde, bizim ça lışm am ızda postm ortem etanol oluşum unda belirgin artışlar gözlenm ez iken, diğer çalışm ada belirgin artışlar izlen miş; ilk ölçüm lerinde kan-alkol düzeyi sıfırdan büyük olan örneklerde postm ortem etanol kaybının, bizim çalışm a m ızdaki sodyum florürsüz ve sodyum florürlü grubun her ikisinde, diğer çalışm ada örneklenm iş olanlardan daha düşük kaldığı gözlenm iştir (22). Stone ve ark. kan örneklerinin saklanm asında sodyum florürün çok uygun bir koruyucu olm adığını belirtm iş olup, çalışm am ızın sonucunda da , gerçekten sodyum florürün alkol kaybının önlenm esinde çok etkin bir koruyucu olm adığı saptanm ıştır (28). S onuç Ç alışm am ızda, +4 l’C de ve ağzı polipropilen kapaklar ile örtülm üş cam tüplerde saklanan postm ortem kan ör neklerinde etanol düzeyinde belirgin artışlar olm adığı belirlenm iş, m üm kün olduğu kadar literatürde belirtilen uy gun ortam lar oluşturulm aya çalışılsa da postm ortem alkol tetkiklerinde alkol kaybının önem li bir sorun olduğu or taya konulm uştur. Bu sorunun aşılm ası için, postm ortem alkol incelem elerindeki temel ilke, otopsiler sırasında elde edilen kan ör neklerinin olay yerine en yakın toksikoloji laboratuarlarına en kısa sürede ulaştırılm ası gerekliliğidir. Eğer bu im kan tüm zorlam alara rağm en elde edilem iyor ise, ölüm -ölçüm arası süre dikkate alınmalı ve alkol kaybının olabile ceği m iktar saptanılarak bulunan değerlerin üzerine eklenm elidir. Saklam a koşullarının yeterince elverişli olm adığı durum larda ise postm ortem alkol oluşabileceği hususu göz ardı edilm em elidir. Kasnaklar 1. 2. 3. 4. 5. 6. İnamcı MA, B irgen N, A ksoy M E , G ürpınarlı Z. K okuşm uş C esetlerde Saptanan Etanol Seviyesinin Y orum lanm ası. A dli Tıp Dergisi. 2001: 15(1): 10-8. Pounder D J, Sm ith DR. Postm ortem diffusion o f alcohol from the stom ach, Am J Forensic Med- Pathol. 1995; 16(2): 89-96, O ’Neal C. Poklis A. Postm ortem production o f ethanol and factors that influence interpretation. Am J Forensic M ed- Pathol. 1996; 17(1): 8-20; Prouty RW , A nderson W H . A com parison o f p ostm ortem heart blood and ethyl alcohol concentration. J A nal T oxicol. 1987: I I : 191-7. W igm ore JG, T he distribution o f ethanol in postm ortem blood sam ples. J Forensic Sci. 1993; 38: 1019-20. A liustaoğlu FS. Etil A lkolün P ostm ortem Ö lçüm lerde V ücut S ıvılarında D ağılım ı A dalet B akanlığı- Adli T ıp K urum u B aşkanlığı. Uzm anlık Tezi, 1998: 36-40. Postmortem Alkol Seviyeleri Değişiklikleri (+4” C de Uygulanan Bir Çalışma) I Erturk S, Ege B. Otopsilerde Kan Alkol Düzeyini Belirlemek Üzere Kan Örneklerinin Alınabileceği Kaynakların Saptanması, Adli Tıp İ Dergisi. 1988; 4 (1-2): 19-24, Chao TC, Danny ST. Relationship Between Postmortem Blood and Vilrcus Humor Ethanol Levels. Am J Forensic Med and Pathol. ) F e r n a n d e z P. Rivadulla MP, Linares JM , Tato F. Bcrmejo AM. A Comparative Pharmocokinetic Study of Ethanol in the Blood, Vitreus 1993; 14(4): 303-8. H u m o u r and Aqueous Humour of Rabbits. Forensic Sei Int. 1989;41:61-5. 10 P ounder DJ. Kurado N. Vilrcus Alcohol is of Limited Value in Predicting Blood Alcohol, Forensic Sei Int. 1994; 65: 73 80 II |J Çaplan YH, Levine B. Vitreus Hum our in the Evaluation o f Postmortem Blood Ethanol Concentration. J Anal Toxicol. 199f): 14: 305-7. Stone BE, Rooney PA. A Study Using Body Fluids to Determine Blood Alcohol. J Anal Toxicol. 1984: 8; 95-6. Kuroda N. W illiams K, Pounder DJ, Estimating Blood Alcohol from Urinary Alcohol at Autopsy. Am J Forensic Med and Pathol. 14. 1993: 16(3): 219-22. Winek Cl Jr. W inck CL, W ahba WW. The Role of Trauma in Postmortem Blood Alcohol Determ ination. Forensic Sei Int. 12 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 1995; 71: 1-8. Maraccini JV, Carroll T, Grant S, Halleran BS, Benz JA. Differences Between Multisite Postmortem Ethanol Concentrations asRelated to Agonal Events. J Forensic Sei. 1990: 35(6): 1360-6. Plucrkhaha VD. Ballard B. Diffusion of Stom ach Alcohol and Heart Blood Alcohol Concentration at Autopsy. J Forensic Sei. 1967; 2: 327-31. Winek CL. Carfagna M. Comparison of Plasma, Serum, and Whole Blood Ethanol Concentrations, J Anal Toxicol. 1987: 11: 267-8. Charlebois RC, Corbett MR, W igm ore JG. Com parison of Ethanol Concentrations in Blood, Serum, and Blood Cells for Forensic Application. J Anal Toxicol. 1996: 20; 171-8. Macchia T, Mancinelli R, Gentili S. Lugaresi EC, Raponi A. Taggi F. Ethanol in Biological Fluids: Headspace GC Measurement. J Anal Toxicol. 1995: 19: 241-6. Gilliland MGF, Bost RO. Alcohol in Decom posed Bodies: Postmortem Synthesis and Distribution, J Forensic Sei. 1993: 38(6): 1266-70. Backer RC. Pisano RV, Sopher IM. The Com parison o f Alcohol Concentration in Postmortem Fluids and Tissues. J Forensic Sei. 1980; 25(2): 327-31. Vural N, Sayın H. Kan Alkol Düzeyini Etkileyen Faktörlerin Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni. 1996: 1(2). 74-81. Brown GA. Neylan D, Reynold WJ, Smalldon KW. The Stability of Ethanol in Stored Blood Part I. Im portant Variables and Interpretation o f Results. Anal Chim Acta. 1973: 66: 271-83. Harper DR. Corry JEL. Collection and Storage o f Specim ens for Alcohol analysis. Garriott JD cds. M edicolegal Aspects of Alcohol Determination in Biological Specim ens, M assachusetts, PSG Publishing Company. 1987; 145-69. Toscland PA. Samples and Sampling. Muffed AC. Jackson JV , Moss MS. W iddop B eds. C larke's Isolation and Identification o f Drugs, London. The Pharmaceutical Press. 1986; 115-6. O'N eal CL. W olf C E 2nd, Levine B, Kunsman G, Poklis A. Gas Chrom atographic Procedures for Determination of Ethanol in Postmortem Blood Using l-Butanol and Methyl Ethyl Ketone as Internal Standards. Forensic Sei Int. 1996; 83( I ): 31-8. Smalldon KW. Brown GA. The Stability o f Ethanol in Stored Blood Part II. The M echanism of Ethanol Oxidation. Anal Chim Acta. 1973: 66: 285-90. Stone HM, Moorhead JM, Thompson HR. Preservation and Storage o f Blood Samples Containing Alcohol, Stone HM cds. Alcohol. Drugs and the New Zealand. Now Zealand. Science Information Division W ellington. 1982; 29-36. Prouty RW, Anderson WH. A Com parison o f Postmortem Heart Blood and Femoral Blood Ethyl Alcohol Concentration. J Anal Toxicol. 1987: II; 191-7. Bogusa M. Gum inska M, M arkiewicz J. Studies on the Formation of Endogenous Ethanol in Blood Putrefying in Vitro. J Forensic Med. 1970; 17(4): 156-68. İletişim A dresi: Uzm. Dr. Giirol CANTURK. Adalet Bakanlığı. Adli Tıp Kutumu Başkanlığı. Ccrrahpaşa-İstanbul.