DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL VETERĠNER HĠSTOLOJĠ VE EMBRĠYOLOJĠ KISA ÖZET KOLAYAOF TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 2 TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ içindekiler Histolojiye GiriĢ ve Temel Histoloji Teknikleri.................... 2 Hücre ........................................................................................ 24 Epitel Dokusu ........................................................................... 48 Kıkırdak Doku .......................................................................... 70 Kemik Dokusu.......................................................................... 84 Kan Dokusu ve Hematopoez ................................................. 104 Kas Dokusu............................................................................... 122 Sinir Doku..................................................................................140 Genital Sistem Histoloji.......................................................... 162 Embriyolojinin Tanımı, Döllenme ve Genital Siklus............ 186 Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 3 TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ 1.ÜNĠTE-HĠSTOLOJĠYE GĠRĠġ VE TEMEL HĠSTOLOJĠ TEKNĠKLERĠ HĠSTOLOJĠ TEKNĠĞĠ Histoloji bilimi, rutin incelemelerde ıĢık mikroskopi tekniğini detaylı incelemelerde ise daha yüksek büyütme gücüne sahip elektron mikroskop tekniğini kullanır. Moleküler düzeydeki ayrıntıları ise immunohistokimya, histokimya, otoradyograĢ, hücre ve doku kültürü gibi bazı özel ile inceler Histoloji tekniğinin temelleri ıĢığı geçiremeyecek kadar kalın olan organ ve doku parçalarından ıĢığı geçirebilecek incelikte kesitler almak ve canlıda renksiz olan doku unsurlarını boyayarak mikroskop altında görülebilir hale getirmektir. Kısaca hücre ve hücrelerin oluĢturduğu dokuların yapısal özelliklerinin mikroskop altında incelenebilir hale getirilmesini sağlayan preparat hazırlama yöntemlerine Histoloji Tekniği adı verilir. Hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan iĢleme tespit (Ģkzasyon) denir. Tespit Yöntemleri: I- ġziksel tespit II- Kimyasal Tespit Histoloji Tekniğinde Temel AĢamalar Materyalin alınması: Materyal canlıdan anestezi altında ya da biyopsi ile elde edilir. Doku örnekleri doku türüne göre değiĢmekle birlikte 1 cm3 ebatlarından büyük olmamalıdır. Tespit (Ģkzasyon) ve yıkama: Histoloji tekniğinde hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan iĢlem olarak tanımladığımız tespitin diğer amaçları da vardır. Bu amaçlara ulaĢmak ve tespiti en iyi koĢullarda gerçekleĢtirmek için kullanacağımız kimyasal maddeler ve bu maddelerin karıĢımı olarak hazırlanan solusyonları tanımamız gerekir. Tespit Amacı ile Kullanılan Kimyasal Maddeler: Formaldehid, Glasiyal asetik asit, Etil alkol, Merküri klorür, Pikrik asit, Potasyum dikromat, Aseton, Osmiyum tetraoksit, Potasyum permanganat, Glutaraldehid Formaldehid (formol - H.CHO): Formalin solusyonu formaldehid gazının su içinde eritilmiĢ yaklaĢık %37’lik solusyonudur. %10-15 metanol ilavesi ile polimerize olması önlenir. Doku parçaları uzun yıllar boyanma özelliklerini kaybetmeksizin formolde saklanabilir, diffüzyon gücü fazla ve seridir. Glasiyal asetik asit (CH3COOH): Saf asetik asit 17 °C’de donduğu için glasiyal asetik asit olarak adlandırılır Etil alkol (C2H5OH): Renksiz ve yanıcı bir maddedir, 78 °C’de kaynar. Kullanıldığı solusyondaki yoğunluğuna bağlı olarak dokulara difüzyonu, sertleĢtirmesi ve büzüĢtürmesi farklıdır, yoğunluk arttıkça sertleĢme ve büzüĢme artar. Civa klorür - Civa klorid (HgCl2): Beyaz kristalize bir maddedir. Oda sıcaklığında suda % 7, alkolde % 33 oranında eriyebilir. Doku tespitinde yaygın olarak kullanılan bir tuzdur. Glutaraldehid: Özellikle elektron mikroskop çalıĢmalarında tercih edilir, rutin paraĢn kesitlerde tespit olarak kullanımı kısıtlıdır, Paraformaldehid: Özellikle elektron mikroskop çalıĢmalarında, rutinde cerrahi ve otopsi materyalinin tespitinde tercih edilir. Tespit Amacı ile Kullanılan Solusyonlar: Formol salin, Tamponlu nötr formalin, Formol alkol, Formalin sodyum asetat, Formalin amonyum bromide, Formol kalsiyum, Zenker, Helly, Bouın, Carnoy, Susa, Orth, Newcomer’s gibi. Kimyasal Tespit AĢamasında Üzerinde Durulması Gereken Faktörler Tespit solusyonunun amaca göre seçimi  Tespit solusyonunun miktar  Tespit solusyonunun PH’sı Tespit süresi  Doku parçasının büyüklüğü Ortam ısısı Tespit solusyonunun difüzyon gücü Suyunu giderme: Aynı zamanda dehidrasyon da denir. Parlatma: Dokuları saydam (transparan) hale getirmek için yapılan iĢlemdir Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 4 TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ Emdirme: Suyu giderilmiĢ ve saydam duruma gelmiĢ doku parçalarına gömme materyali olarak kullanacağımız paraĢn veya paraplastın emdirilmesidir Gömme: Bloklama veya blokaj da denir. Dokunun erimiĢ paraĢn (gömme materyali) içine yerleĢtirilmesidir Kesme (kesit alma) ve lama yapıĢtırma: Çevresinde gömme materyali ile birlikte bulunan dokudan çelik bıçaklar ya da disposable bıçaklar aracılığı ile 5-7cm kalınlığında kesitler alınır Boyama ve kapatma: Dokuları oluĢturan hücreler canlıda renksizdir Preperasyon Hataları ve Artefaktlar Tespit aĢamasında tespitin yeterli olmaması ya da uzun süreli tespite bağlı olarak dokuda büzüĢme, sertleĢme buna bağlı olarak dokulardan kesit alınamaması, kesitlerin dağılması gibi durumlarla karĢılaĢılabilir. Dehidrasyon aĢamasında aĢırı dehidrasyon ya da yetersiz dehidrasyon hücreler içinde vakuoller oluĢumuna neden olabilir. SaydamlaĢtırmada doku örnekleri denature olabilir bu durumda kesitlerde farklı renklerde boyanmaya neden olur. Elektron Mikroskobu Tekniği: Transmission elektron mikroskobu tekniği (TEM) ve scanning elektron mikroskobu tekniği (SEM)’de kullanılan metodlar farklılıklar gösterirler. TEM Tekniği: IĢık mikroskopide kullanılan temel basamaklar TEM’de de vardır, ancak daha yüksek büyütme gücü nedeni ile proteinlerin çapraz bağlarının daha spesiĢk olması gerekmektedir Gömme için plastik materyal ya da epoksi rezin tercih edilir. Bu materyaller, elektron demetlerini absorbe etmeyen ultratin kesitler almaya uygun materyaldir. HiSTOLOJiK KESiTLERiN IġIK MiKROSKOBUNDA DEĞERLENDiRiLMESi Doku veya organlardan alınmıĢ parçalara doku takibi uygulanmasından sonra kesitler alınır, lamlara yapıĢtırılır, boyanır ve mikroskopta incelenmeye hazır hale gelir. Bu kesitler dokuları oluĢturan hücresel, ipliksel ve tübüler yapılardan meydana gelir. Hücreler değiĢik Ģekil, büyüklük ve tabakalanmalar gösterir. ipliksel yapılar sıkıdır, bağ doku sinir doku gibi. Tübüler yapıların içi boĢlukludur (kan damarları, bezlerin boĢaltıcı kanalları, sindirim ve solunum yolları gibi) ve lumenleri vardır. Yuvarlak Bir Cismin Kesit Görünümleri Aslında kendisi de gerçek bir hücre olan tavuk yumurtaları yuvarlak bir cismin kesit görünümleri için mükemmel bir örnektir. Katı piĢmiĢ bir yumurtada yumurta sarı sının ortadaki çekirdeği, yumurta akının da çevresindeki sitoplazmayı simgelediğini düĢünelim. Bu yapıları dıĢtan yumuĢak yumurta zarı ve sert yumurta kabuğu çevreler, yumurtanın alt ucunda ise hava boĢluğu bulunur Tübüler Bir Cismin Kesit Görünümleri Histolojik kesitlerde sıklıkla gördüğümüz tübüler yapılar en kolay enine kesitlerde tanımlanırlar. Tübüler yapıdan alınan teğet kesit (b) tüpe benzemeyen içi dolu, çok hücreli oval bir yapı olarak gözlemlenir. Kesitte lumen görülmez. Tüpün keskin dönüĢ yaptığı bir noktadan alınan kesitte birbirine bağlanmıĢ iki oval yapı ortaya çıkar. Histolojik kesitlerde, kesit düzlemine bağlı olarak her bir yapının Ģekil ve büyüklüğü farklılık gösterir. YÖNTEMLERi OtoradyograĢ: Doku içinde yer alan radyoaktif materyali bir doku kesiti aracılığı ile üzerinde yer alan fotoğraf emülsiyonuna aktaran metoddur. Büyük moleküllerin öncüsü olan birçok küçük molekül, proteinleri oluĢturan aminoasitler, nükleik asitleri oluĢturan nukleotidler gibi radyoaktif atomların yapısına bağlanır. HistootoradyograĢ: X ıĢınları yumuĢak dokuların muayenesinde kullanılıyor olmasına rağmen, kemik ya da diğer mineralize dokuların temel maddelerinin incelenmesinde de büyük yararlar sağlamıĢtır. Histokimya: Histolojik kesitlerde doku ve hücre içindeki organik ve inorganik maddelerin varlığını ve yerleĢimini tespit ederek kimyasal yapıyı ortaya koymayı amaçlayan histoloji tekniğidirÇökeltinin durum ve Ģiddeti maddenin miktarı hakkında bilgi verebileceği gibi, mikrospektrofotometrik yöntemlerle daha kesin sayısal veriler elde edilebilir. immunositokimya: iĢaretlenmiĢ antikorlar ile hücre ve doku antijenlerinin gösterilmesini sağlayan tamamen antijen antikor spesiĢkliğine dayanan bir tekniktir. Hücre ve Doku Kültürü: Hücre ve dokuların organizma dıĢında(in vitro) yaĢatılması ve çoğaltılmasını amaçlayan bir metoddur. Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 5