ΠΛΗΡΟΦΟΡIΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
Για τη διαχείριση των συνεπειών
της θεραπείας του καρκίνου
Μη
ΜηΚερδοσκοπικό
Κερδοσκοπικό
Σωµατείο
ΣωµατείοΥποστήριξης
Υποστήριξης
Ανθρώπων
Ανθρώπωνµε
µεΚαρκίνο
Καρκίνο
και
καιΧρόνια
ΧρόνιαΝοσήµατα
Νοσήµατα
Το παρόν εγχειρίδιο διατίθεται εντελώς δωρεάν και μόνο σε ενήλικους.
Στο παρόν εγχειρίδιο περιέχονται στοιχεία πληροφοριακού χαρακτήρα που αναφέρονται σε γενικούς κανόνες και γενικές κατηγορίες
και όχι σε ειδικές περιπτώσεις. Οι αναγνώστες που είναι ασθενείς ή θεωρούν ότι παρουσιάζουν οποιοδήποτε σύμπτωμα αποτελούν
ειδικές περιπτώσεις που πρέπει απαραίτητα να απευθύνονται σε ιατρό. Σε καμία περίπτωση οι παρεχόμενες πληροφορίες δε θα πρέπει
να εκλαμβάνονται ως προτροπή σε οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη χωρίς την προηγούμενη συμβουλή ιατρού. Οι ασθενείς πρέπει
οπωσδήποτε να παρακολουθούνται από ιατρό και οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη θεραπεία ή τη
συμβουλή του ιατρού τους.
Η παροχή των συγκεκριμένων γενικών πληροφοριών δε μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι δημιουργεί οποιαδήποτε έννομη
σχέση μεταξύ του παρέχοντος τις πληροφορίες και του λήπτη τους. Ο αναγνώστης του παρόντος εγχειριδίου παραιτείται ρητά και
ανέκκλητα από οποιαδήποτε απαίτηση θετικής ή αποθετικής ζημίας κατά του δημιουργού του εγχειριδίου.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του
περιεχομένου του παρόντος εγχειριδίου με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του δημιουργού.
Μήνυμα από τον Πρόεδρο του I LIVE FOR ME
Στις τρεις δεκαετίες που υπηρετώ την ιατρική επιστήμη, ήμουν μάρτυρας μιας σειράς γεγονότων και εμπειριών σε
σχέση με τον τρόπο που βιώνουν οι ασθενείς τον καρκίνο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πρωταρχικό
μέλημα για τον ασθενή είναι να κερδίσει τη μάχη με τη ζωή. Είναι σημαντικό όμως να γνωρίζει, ότι το διάστημα
που θα χρειαστεί να υποβληθεί σε θεραπευτική αγωγή, η καθημερινότητά του αλλάζει. Απλές και δεδομένες, έως
εκείνη τη στιγμή, πτυχές της καθημερινής ζωής ανατρέπονται και οι ασθενείς έρχονται αντιμέτωποι με μια νέα
καθημερινότητα που θα πρέπει να διαχειριστούν όσο πιο καλά μπορούν. Μέσα από αυτό εγχειρίδιο προσπαθούμε
να μεταφέρουμε πρακτικές συμβουλές για την καθημερινότητα των ασθενών.
Ένα σημαντικό κομμάτι της ασθένειας έχει να κάνει πολλές φορές και με την εικόνα μας. Στα μεγάλα ογκολογικά
κέντρα της Ευρώπης και της Αμερικής, γίνονται συστηματικές προσπάθειες για τη βελτίωση της ψυχολογίας
του ασθενούς, μέσω της βελτίωσης της εικόνας του και για αυτό ένα σημαντικό κομμάτι του εγχειριδίου αυτού
αναφέρεται στο πως μπορεί κάθε άνδρας και κάθε γυναίκα που πάσχει από καρκίνο να προσέχει περισσότερο τον
εαυτό του, να τον περιποιείται περισσότερο, με αποτέλεσμα η καλύτερη εμφάνισή του να τον βοηθά άμεσα και
στην ψυχολογία του. Είναι γεγονός ότι η εμφάνιση συνδυάζεται άμεσα με την ψυχολογία μας. Κι αυτό δεν είναι
θέμα ομορφιάς ή ματαιοδοξίας, αλλά καθαρά θέμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και καλής ψυχολογικής κατάστασης.
Και γνωρίζουμε όλοι ότι όσο καλύτερη είναι η ψυχολογία μας τόσο καλύτερα και περισσότερο αποτελεσματικά
μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες στιγμές της νόσου.
Με αυτά τα δεδομένα αποφασίσαμε να ιδρύσουμε το μη κερδοσκοπικό σωματείο I LIVE FOR ME. Σκοπός του
σωματείου είναι η μέριμνα, στήριξη, εκπαίδευση και φροντίδα των ατόμων με καρκίνο και χρόνια νοσήματα, καθώς
και η ευαισθητοποίηση του κοινού για τα προβλήματα αλλά και τα δικαιώματα των ατόμων αυτών, μεταξύ άλλων,
ως προς την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που η ασθένειά τους έχει στην ποιότητα της καθημερινής τους ζωής.
Το I LIVE FOR ME στελεχώνεται από μια ομάδα επιστημόνων, ιατρών, ψυχολόγων, διατροφολόγων καθώς και
άλλων επαγγελματιών από το χώρο της υγείας και της ομορφιάς, οι οποίοι προσφέρουν γνώσεις και στήριξη στους
ασθενείς και τις οικογένειές τους, ενημέρωση για τα στάδια της ασθένειας και τους τρόπους αντιμετώπισης των
επιπτώσεων στην εξωτερική τους εμφάνιση, μέσα από σεμινάρια και ενημερωτικές εκδηλώσεις.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που έχουν συνεισφέρει αφιλοκερδώς, προσφέροντας απλόχερα το
χρόνο τους για την προώθηση και τη διάδοση του έργου του σωματείου. Η συμβολή και η βοήθειά τους είναι
καταλυτική. Ένα θερμό ευχαριστώ σε όλους τους συνεργάτες του I LIVE FOR ME για την πολύτιμη στήριξή τους
στην υλοποίηση των ενεργειών του σωματείου: Απόστολο Βλαχογιώργο, Χριστίνα Διγενή, Μυρτώ Δραγώνα,
Χριστιάνα Ιωσηφίδη, Λένα Μορφογένη, Στέλλα Παρασκευά, Μαίρη Παρθενίου, Ειρήνη Σταύρακα, Φωφώ Σγόντζου,
Αντώνιο Σερέτη, Άγγελο Τσίπη, Μαρία Φωλά, Ειρήνη Χριστάκη και ιδιαίτερα στη Χριστίνα Μορφογένη.
Νίκος Μεταξωτός MD, PhD, FEBOPRAS
Ιατρός - Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος I LIVE FOR ME
3
Πρόλογος
Μη
ΜηΚερδοσκοπικό
Κερδοσκοπικό
Σωµατείο
ΣωµατείοΥποστήριξης
Υποστήριξης
Ανθρώπων
Ανθρώπωνµε
µεΚαρκίνο
Καρκίνο
και
καιΧρόνια
ΧρόνιαΝοσήµατα
Νοσήµατα
Η μάχη των ασθενών ενάντια στον καρκίνο και τα χρόνια νοσήματα
είναι τις περισσότερες φορές δύσκολη και επώδυνη. Σε αρκετές
περιπτώσεις, οι ασθενείς βλέπουν καθημερινά την εικόνα τους να
αλλάζει, ως αποτέλεσμα των θεραπειών τις οποίες υφίστανται. Εξαιτίας
των δυσκολιών και της νέας καθημερινότητας στην οποία καλούνται
-σχεδόν απροετοίμαστοι- να προσαρμοστούν, αρκετοί χάνουν σταδιακά
την αισιοδοξία, την πίστη, την αυτοπεποίθησή τους. Υπάρχουν μερικά πράγματα για τα οποία ένας
ασθενής με καρκίνο δεν μπορεί να έχει τον έλεγχο,
αλλά σίγουρα μπορεί να έχει τον έλεγχο σε ό,τι
αφορά στην εμφάνισή του.
Δεδομένου ότι ο καρκίνος είναι μια σοβαρή
υπόθεση όμως, γιατί κάποιος να επικεντρωθεί
σε κάτι τόσο ασήμαντο όπως η ομορφιά, σε μια
περίοδο όπως αυτή;
Η εξωτερική εικόνα μας επηρεάζει το πώς
αισθανόμαστε για τον εαυτό μας και αυτό μπορεί
να επηρεάσει εντυπωσιακά το πώς αισθανόμαστε
σωματικά. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από ένα
λογικό επιχείρημα. Είναι ένα αποδεδειγμένο
γεγονός. Η σημασία της σχέσης μεταξύ της
αυτοεκτίμησης και της σωματικής ευεξίας είναι
σημαντική για την ανάκαμψη ενός ασθενούς με
καρκίνο, καθώς η στάση ζωής που υιοθετεί ένας
ασθενής διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην ανάκαμψή
του. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία μπορούν
να έχουν πολλαπλές συνέπειες στο δέρμα, το
μεγαλύτερο όργανο του σώματος, το οποίο
καλύπτει το πρόσωπο, το σώμα και το τριχωτό της
κεφαλής. Ακόμη και τα μαλλιά θεωρούνται μια
τροποποιημένη μορφή του δέρματος.
Οι ασθενείς με καρκίνο οι οποίοι φροντίζουν
την εμφάνισή τους μπορεί να έχουν πολύ
πιο σημαντικά οφέλη, όπως ενίσχυση της
αυτοεκτίμησης, ανακούφιση από την κατάθλιψη,
ανανεωμένο κίνητρο.
Tο μη κερδοσκοπικό σωματείο υποστήριξης
ανθρώπων με καρκίνο και χρόνια νοσήματα I LIVE
FOR ME, έρχεται να συμβάλλει με τη δράση του
στη διαχείριση των καθημερινών επιπτώσεων της
ασθένειας. Στόχος μας είναι να μεταφέρουμε το
μήνυμα ότι, στις δύσκολες στιγμές που περνά
ο ασθενής πρέπει να κάνει τη φροντίδα του
εαυτού του προτεραιότητα, ώστε να υπερνικήσει
την ασθένεια και να επανέλθει δυνατός, υγιής και
θαρραλέος κοντά στην οικογένεια, στους φίλους,
πίσω στη ζωή του. Η ζωή αξίζει κάθε λεπτό. Υιοθετήστε θετική
στάση και αν πάντα θέλατε να διαγράψετε την
αρνητικότητα από τη ζωή σας, τώρα είναι η πλέον
κατάλληλη στιγμή. Επιλέξτε την αγάπη για τη ζωή
και ποτέ μη χάνετε την ελπίδα. Στη διάρκεια αυτής
της πρόκλησης που περνάτε, θα εκπλαγείτε με τη
δύναμη, το θάρρος και την αντοχή σας.
Tο εγχειρίδιο που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί
μια προσπάθεια του σωματείου να παράσχει
συγκεντρωμένες κάποιες πληροφορίες και
πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορεί ο ασθενής
να αντιμετωπίσει τις παράπλευρες συνέπειες της
ασθένειας και της θεραπείας, οι οποίες επηρεάζουν
την καθημερινότητά του, σε επίπεδο αλλαγών στην
εμφάνισή του. Ελπίζουμε να σας φανούν χρήσιμες
και υποστηρικτικές. Το εγχειρίδιο διανέμεται
δωρεάν και έχει καθαρά συμβουλευτικό χαρακτήρα.
Μην ξεχνάτε ότι ο θεράπων ιατρός είναι αυτός που
θα πρέπει να έχει πάντα τον τελευταίο λόγο, καθώς
κάθε περίπτωση ασθενούς είναι διαφορετική.
5
Δέρμα
Κεφάλαιο 1 | Δέρμα
Οι συνέπειες της θεραπείας στο δέρμα
Η χημειοθεραπεία έχει στόχο την καταστροφή των καρκινικών
κυττάρων και την αποφυγή μεταστάσεων του καρκίνου σε άλλα
ζωτικά σημεία του σώματος.Τα διάφορα χημειοθεραπευτικά σχήματα
μπορεί να δημιουργήσουν επιπλοκές σε διάφορα μέρη του ανθρώπινου
σώματος, όπως επίσης και στο δέρμα, το οποίο προστατεύει το σώμα
από τις εξωτερικές επιθέσεις και το οποίο συνεχώς ανανεώνεται,
ξοδεύοντας ενέργεια προκειμένου να το πετύχει. Η χημειοθεραπεία
ξηραίνει την επιδερμίδα κι όσο συμβαίνει αυτό, τόσο το δέρμα
δουλεύει πιο εντατικά. Το ζητούμενο ωστόσο είναι ο οργανισμός
να δουλεύει σκληρά μόνο για ό,τι σχετίζεται με τη θεραπεία του
καρκίνου. Έτσι η εξωτερική ενυδάτωση αποτελεί σημαντική
βοήθεια για την αντιμετώπισή της ξηρότητας. Θα πρέπει λοιπόν
να ενυδατώνετε το δέρμα σας τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.
Αυτό είναι σημαντικό και για έναν ακόμη λόγο. Το ξηρό δέρμα
μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κνησμού και, στη συνέχεια,
ο κνησμός πιθανώς να δημιουργήσει πληγές, προκαλώντας
ενδεχομένως μόλυνση.
Κατά τη διάρκεια των συμπληρωματικών θεραπειών
του καρκίνου μπορεί να παρατηρήσετε αλλαγή
χρώματος σε κάποιες περιοχές του δέρματος, σαν
να δημιουργούνται καφέ κηλίδες. Μην ανησυχήσετε
και μην προσπαθήσετε να τις εξαλείψετε με
χρήση λευκαντικών ουσιών. Οι σκουρόχρωμες
αυτές περιοχές επανέρχονται στο φυσιολογικό
χρώμα μόλις ολοκληρωθεί η θεραπεία. Αν όμως
παρατηρήσετε ότι εμφανίζετε μώλωπες, ελέγξτε
το άμεσα. Ίσως είναι δείγμα ότι τα αιμοπετάλιά σας
είναι χαμηλά και χρειάζεστε ιατρική αντιμετώπιση.
Επιπλέον, αποφύγετε τον ήλιο με κάθε τρόπο,
αφού την περίοδο αυτή είστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι
απέναντι στις βλαβερές συνέπειές του. Καταρχάς,
η χημειοθεραπεία μπορεί να αυξήσει τη
φωτοευαισθησία, δηλαδή την ευαισθησία του
δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία. Είναι πλέον πιο
εύκολο να πάθετε κάποιο έγκαυμα, όπως και να
εμφανιστούν εξανθήματα και φλεγμονή στο δέρμα.
Ένα έγκαυμα μπορεί να προκαλέσει λεμφοίδημα, αν
έχετε αφαιρέσει λεμφαδένες. Επίσης, ένα έγκαυμα
αναγκάζει το σώμα να καταβάλει ενέργεια για
να διορθώσει το σημείο του δέρματος που έπαθε
ζημιά, όπως συμβαίνει και με την ξηρότητα.
7
Κεφάλαιο 1 | Δέρμα
ερεθισμούς. Προτιμήστε να ταμπονάρετε απαλά
το σώμα με μια μαλακή πετσέτα, αφήνοντάς
το ελαφρά νωπό και απλώστε αμέσως μετά το
ενυδατικό προϊόν.
• Απλώστε ενυδατική κρέμα μόλις τελειώσετε το
μπάνιο σας. Αν το δέρμα σας είναι ερεθισμένο,
μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βαζελίνη. Απλώστε
απαλά ένα λεπτό στρώμα στο δέρμα. Μετά από
1-2 λεπτά χρησιμοποιείστε ένα παλιό βαμβακερό
μπλουζάκι για να ταμπονάρετε και να στεγνώσετε
το σώμα, απορροφώντας ταυτόχρονα τυχόν
περίσσευμα του προϊόντος, επιτρέποντας ωστόσο
στην υγρασία να εμποτίσει το δέρμα.
• Μετά από κάθε πλύσιμο των χεριών
χρησιμοποιήστε ενυδατική κρέμα.
Σωστή περιποίηση και
απαραίτητη ενυδάτωση
του δέρματος
• Μπορείτε να κάνετε μπάνιο καθημερινά,
όχι περισσότερο από δύο φορές την ημέρα.
Προτιμήστε τα σύντομα ντους και το νερό σε
χλιαρή θερμοκρασία.
• Μην χρησιμοποιείτε σφουγγάρια που είναι
σκληρά ή άλλα απολεπιστικά αντικείμενα.
• Προτιμήστε καλλυντικά περιποίησης για το μπάνιο
σας με την ένδειξη «για ευαίσθητα δέρματα».
• Ιδανικό σαπούνι είναι αυτό που περιέχει
λάδι ελιάς.
• Αποφύγετε σαπούνια, αφρόλουτρα, σαμπουάν και
κρέμες σώματος με αρώματα και αιθέρια έλαια,
καθώς και τα άλατα μπάνιου.
• Σε περίπτωση που το τραύμα σας δεν έχει
επουλωθεί πλήρως, αποφύγετε να το βρέξετε.
Καλύψτε το με κάτι αδιάβροχο και σε περίπτωση
που βραχεί, στεγνώστε το πολύ καλά και
φροντίστε να μη μείνει καθόλου υγρασία.
• Αποφύγετε καλλυντικά μπάνιου που περιέχουν
οξέα και κόκκους απολέπισης.
• Όταν βγαίνετε από το μπάνιο, μη χρησιμοποιείτε
σκληρή πετσέτα και μην τρίβετε το σώμα σας.
Το τρίψιμο αφαιρεί την ανώτερη στοιβάδα του
δέρματος, κάνοντάς το πιο ευπαθές σε
8
• Σιγουρευτείτε ότι τα καλλυντικά προϊόντα που
χρησιμοποιείτε δεν περιέχουν: αλκοόλ, αρώματα,
αλφα-υδρόξυ οξέα, βήτα-υδρόξυ οξέα, παράγωγα
γλυκολικού οξέος, διάφορες λευκαντικές ουσίες,
sodium lauryl sulfate , παράγωγα ρετινοϊκού
οξέος ή βιταμίνη Α.
• Σε περίπτωση φαγούρας, προστατέψτε το δέρμα
σας από τυχόν μόλυνση, διατηρώντας τα νύχια
σας κοντά και καθαρά. Προτιμήστε να τρίψετε
παρά να ξύσετε το σημείο που νιώθετε φαγούρα.
• Φοράτε άνετα βαμβακερά ή μεταξωτά ρούχα.
• Πλένετε τα εσώρουχα και ρούχα σας με
μωρουδιακά απορρυπαντικά για να αποφύγετε
αλλεργίες και ερεθισμούς του δέρματος.
Κεφάλαιο 1 | Δέρμα
Προστασία από τον ήλιο
• Φοράτε πάντα αντηλιακό με υψηλό δείκτη
προστασίας (τουλάχιστον SPF 30) το οποίο να
παρέχει προστασία τόσο από τις ακτίνες UVA όσο
και από τις UVB.
• Μην παραλείπετε την προστασία των αυτιών.
• Αποφύγετε την ηλιοθεραπεία για τουλάχιστον
2 μήνες μετά το τέλος της χημειοθεραπείας.
Χρειάζονται 1-2 μήνες για να καθαρίσει
ο οργανισμός από την επίδραση των
χημειοθεραπευτικών σκευασμάτων και να
μειώσει τη φωτοευαισθησία του.
• Απαγορεύεται η χρήση λάμπας μαυρίσματος
και solarium.
• Εφαρμόστε το αντηλιακό σας μισή ώρα πριν την
έκθεση στον ήλιο.
• Μη χρησιμοποιείτε αντηλιακό που αγοράσατε
την περασμένη χρονιά, εφόσον δεν διατηρείται
σε κατάλληλες συνθήκες. Ελέγξτε την
ημερομηνία λήξης του προϊόντος και το χρονικό
διάστημα μετά το άνοιγμα (PAO) κατά το οποίο το
αντηλιακό διατηρεί τις προστατευτικές
του ιδιότητες.
• Μη χρησιμοποιείτε προϊόντα που φαίνεται να
έχουν υποστεί αλλοιώσεις στη συσκευασία
ή εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες,
ιδιαίτερα όταν αυτά εκτίθενται προς πώληση σε
εξωτερικούς χώρους καταστημάτων.
• Χρησιμοποιείτε ένα καπέλο για τον ήλιο
ή ακόμη και ομπρέλα.
• Αν η θεραπεία γίνεται κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού, οι επισκέψεις στην παραλία μπορεί
να είναι πολύ σημαντικές για την ψυχική υγεία
σας, αλλά βεβαιωθείτε ότι το σώμα σας δεν είναι
καθόλου εκτεθειμένο στον ήλιο. Εκτός από το
απαραίτητο αντηλιακό στο πρόσωπο, φροντίστε
να φοράτε ρούχα που καλύπτουν τα άκρα καθώς
και ένα πλατύγυρο καπέλο.
Φροντίδα του δέρματος μετά
τη θεραπεία της ακτινοβολίας
• Σχετικά με το χρόνο παραμονής σας στην
παραλία, καλό θα είναι να μην ξεπερνάει τα
10-15 λεπτά κάτω από το φως του ήλιου.
• Αποφύγετε να ξυρίσετε την περιοχή που δέχτηκε
ακτινοβολία έως ότου το δέρμα επουλωθεί.
Αν πρέπει να ξυριστείτε, χρησιμοποιήστε μια
ηλεκτρική μηχανή και όχι ξυράφι.
• Για να απολαύσετε κάθε λεπτό της βόλτας
σας, προτιμήστε τις πολύ πρωινές ώρες ή τις
απογευματινές, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα,
όταν ο ήλιος είναι πιο ήπιος. Εκείνη είναι
και η πιο ωραία ώρα.
• Όταν πλένετε την περιοχή η οποία υποβλήθηκε
σε ακτινοβολία χρησιμοποιείτε χλιαρό νερό
και σαπούνι για πολύ ευαίσθητα δέρματα και
ταμπονάρετε ήπια για να στεγνώσει.
• Μη χρησιμοποιείτε θερμαντικά ή παγοκύστες στη
συγκεκριμένη περιοχή.
• Συμβουλευθείτε το γιατρό σας πριν
χρησιμοποιήσετε καλυπτικά καλλυντικά προϊόντα
για να καλύψετε χρωματικές αλλαγές που
ενδεχομένως εμφανιστούν στο δέρμα κατά τη
διάρκεια της θεραπείας, όπως π.χ. ερυθρότητα.
Το δέρμα σας θα ανακτήσει το χρώμα του μόλις η
θεραπεία τελειώσει.
9
Μαλλιά
Κεφάλαιο 2 | Μαλλιά
Απώλεια μαλλιών
Η απώλεια των μαλλιών είναι μια συνήθης, αναστρέψιμη ωστόσο
στις περισσότερες περιπτώσεις, παρενέργεια της χημειοθεραπείας,
ειδικά μετά από χορήγηση ορισμένων φαρμάκων, αλλά και της
ακτινοβολίας στο κεφάλι.
Η χημειοθεραπεία επηρεάζει όλα τα κύτταρα του
σώματος. Αυτό σημαίνει ότι καταστρέφοντας τα
καρκινικά κύτταρα, μπορεί να επηρεάσει και τα
φυσιολογικά κύτταρα, όπως τα τριχοθυλάκια,
τα οποία παράγουν τις τρίχες, με αποτέλεσμα
την απώλεια των τριχών της κεφαλής αλλά και
ολόκληρου του σώματος. Συνήθως η τριχόπτωση
είναι προσωρινή. Η παρενέργεια αυτή δεν
συμβαίνει σε κάθε περίπτωση. Το κατά πόσο τα
μαλλιά θα παραμείνουν ως έχουν, θα λεπτύνουν
ή θα πέσουν, εξαρτάται από το φάρμακο, το
συνδυασμό με άλλα φάρμακα, τη δοσολογία
και την αντίδραση του οργανισμού. Αν ωστόσο
υπάρξει απώλεια, μπορεί να είναι είτε σταδιακή,
είτε απότομη. Συνήθως τα μαλλιά αρχίζουν να
πέφτουν τούφες, τούφες, κυρίως κατά το λούσιμο
ή το χτένισμα. Μερικά φάρμακα προκαλούν επίσης
πτώση των βλεφαρίδων, των φρυδιών, των τριχών
στο στήθος, στις μασχάλες, στα χέρια, στα πόδια
ή στο εφηβαίο. Σε σπανιότατες περιπτώσεις, σε
συγκεκριμένα φάρμακα και όταν οι δόσεις των
φαρμάκων είναι σημαντικά μεγάλες, η αλωπεκία
μπορεί είναι μόνιμη.
Η απώλεια των τριχών παρατηρείται κατά τον πρώτο
και ως τον δεύτερο κύκλο της χημειοθεραπείας.
Ενδεχομένως να υπάρξει επίσης ερεθισμός του
δέρματος του κεφαλιού. Στην πλειοψηφία των
περιπτώσεων τα μαλλιά αρχίζουν να βγαίνουν
δυο με τρεις εβδομάδες μετά το τέλος της
χημειοθεραπείας ως χνούδι. Στη συνέχεια, στον
πρώτο μήνα αρχίζουν να φαίνονται οι πρώτες
τρίχες και στο τέλος του δεύτερου μήνα μπορεί να
έχουν μήκος μέχρι 1,5 εκατοστό. Ωστόσο τα «νέα»
μαλλιά μπορεί να έχουν ενδεχομένως ένα ελαφρώς
διαφορετικό χρώμα, διαφορετική υφή ή να είναι πιο
σγουρά ή πιο ίσια από ό,τι στο παρελθόν. Αντίθετα
με τη χημειοθεραπεία, η ακτινοβολία προκαλεί
απώλεια τριχών μόνο στην περιοχή που γίνεται.
Δυστυχώς μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία γνωστή
πρόληψη για την τριχόπτωση που οφείλεται στη
χημειοθεραπεία.
Ψυχολογικές επιπτώσεις
Η διάγνωση του καρκίνου ανατρέπει τη ζωή. Φέρνει
αντιμέτωπο τον ασθενή με μια νέα πραγματικότητα,
με την απειλή της απώλειας και της σωματικής
του αρτιμέλειας. Ως σωματική πάθηση επιφέρει
σημαντικές και συνεχείς αλλαγές της εικόνας
του σώματος. Το σώμα γίνεται τόπος έκφρασης
συμπτωμάτων και ψυχικού πόνου. Είναι ο πόνος
που επιφέρουν τα ορατά σημάδια της ασθένειας,
αναγγέλλοντας δημόσια την ασθένεια.
Πολλές φορές οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας
όπως το ενδεχόμενο απώλειας των μαλλιών
βιώνεται πιο τρομακτικά και από αυτήν την ίδια τη
διαδικασία της χημειοθεραπείας, καθώς κάνει τους
ασθενείς να νιώθουν εκτεθειμένοι, αδύναμοι και
ευάλωτοι. Όταν μια γυναίκα βιώνει τη θεραπεία
του καρκίνου και ήδη αισθάνεται φοβισμένη και
εύθραυστη, η δραματική αλλαγή της εμφάνισης
της, όταν όλα τα άλλα στη ζωή της έχουν ανατραπεί
μπορεί να είναι ακόμη πιο συντριπτική για αυτήν. Η
απώλεια των μαλλιών συνοδευόμενη πολλές φορές
από απώλεια των φρυδιών και των βλεφαρίδων
συνιστά πλήγμα για τη θηλυκότητά της.
Οι ψυχολογικές και ψυχοκοινωνικές απηχήσεις
είναι προφανείς και σημαντικές. Η αποδοχή
της νέας πραγματικότητας, η προσαρμογή στα
νέα δεδομένα είναι αναγκαία για την ισορροπία
και τη ψυχοκοινωνική επιβίωση του ασθενή. Σε
συνεργασία με τις σωματικές φροντίδες που
παρέχει η ιατρική ομάδα, ο ψυχοθεραπευτικός
υποστηρικτικός ρόλος είναι κρίσιμος και ουσιώδης.
Η θεραπευτική προσέγγιση εστιάζει στην παροχή
βοήθειας στον άνθρωπο που ασθενεί ώστε να
επιτελέσει όλη αυτήν την επίπονη, εναγώνια και
δύσκολη εργασία σε σχέση με τις απώλειες και
τις προσαρμογές που επιβάλλονται από τη νόσο.
Η ψυχική στήριξη και ενίσχυση στοχεύει στο να
βοηθήσει το άτομο που πάσχει να προσαρμοστεί
11
Κεφάλαιο 2 | Μαλλιά
όσο καλύτερα μπορεί στη νέα εικόνα του
σώματος και εαυτού, στο νέον τρόπο ζωής του,
να δημιουργήσει νέες προοπτικές, ώστε να
αντλήσει ευχαρίστηση μέσα από την αποδοχή των
περιορισμών και των ορίων που επιβάλλει η νέα
πραγματικότητα έχοντας ως ανώτατο σκοπό να
προσδώσει ποιότητα και νόημα στη ζωή.
• Περιποιηθείτε τα μαλλιά σας με ήπια σαμπουάν,
αποφύγετε τις υψηλές θερμοκρασίες στο
σεσουάρ και χρησιμοποιείστε μαλακή βούρτσα.
• Τα σαμπουάν με έλαιο τεϊόδεντρου (tea tree oil)
μπορεί να ανακουφίσουν το αίσθημα φαγούρας
στο τριχωτό της κεφαλής.
• Αποφύγετε προϊόντα με συστατικά όπως
σαλικυλικό οξύ, μινθόλη, καμφορά, ευκάλυπτος
και χένα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν
ερεθισμό.
• Αναβάλλετε τη βαφή των μαλλιών.
• Αν η θεραπεία που ακολουθείτε μπορεί να
προκαλέσει απώλεια μαλλιών, αναζητήστε
εγκαίρως τη σωστή για εσάς περούκα, ώστε
να είναι κοντά στο χρώμα και την υφή των
μαλλιών σας.
• Μπορείτε να κόψετε κοντά τα μαλλιά σας πριν
ξεκινήσετε τη θεραπεία, ώστε να μην είναι τόσο
έντονη η απώλειά τους.
Περιποίηση των μαλλιών
Αν ακολουθείτε μια φαρμακευτική αγωγή που
προκαλεί ολική απώλεια των μαλλιών, μετά την
πρώτη θεραπεία το δέρμα του κρανίου σας μπορεί
να είναι απαλό και ευαίσθητο. Μόλις τα μαλλιά
αρχίσουν να πέφτουν, δώστε 1-2 μέρες χρόνο στον
εαυτό σας να αποδεχτεί τη νέα αυτή κατάσταση
και ζητήστε τη στήριξη των δικών σας ανθρώπων
αν αυτό μπορεί να σας βοηθήσει. Στη συνέχεια
επισκεφθείτε το κομμωτήριό σας για να ξυρίσετε
το κεφάλι σας και φορέσετε την περούκα που
έχετε επιλέξει. Η τακτική αυτή είναι πολύ καλύτερη
και λιγότερο τραυματική από το να χάνετε σιγά,
σιγά τα μαλλιά σας. Στο μεταξύ, φροντίστε να
απομακρύνετε από το μπάνιο σας όλα τα προϊόντα
περιποίησης και styling που χρησιμοποιούσατε
ως τώρα. Τοποθετήστε τα σε ένα κουτί και
αποθηκεύστε το κάπου μέχρι τα φυσικά σας μαλλιά
να αρχίσουν να φυτρώνουν ξανά.
12
• Αν κάνετε ακτινοβολία στο κεφάλι, σκεφτείτε το
ενδεχόμενο να μακρύνετε τα μαλλιά σας ώστε να
καλύπτετε τα σημεία της αραίωσης.
• Αν χάσετε τα μαλλιά σας λόγω της θεραπείας που
ακολουθείτε, θα πρέπει να συνεχίσετε να λούζετε
το κεφάλι σας. Χρησιμοποιήστε ένα ενυδατικό
σαμπουάν 1-2 φορές την εβδομάδα, ώστε να
καθαρίσετε και να ενυδατώσετε το δέρμα του
κεφαλιού. Καθώς δεν θα έχετε τα φυσικά έλαια
των μαλλιών για κάποιο διάστημα, το κεφάλι
χρειάζεται έξτρα τροφή.
• Αν χάσετε τα μαλλιά σας φροντίστε να
χρησιμοποιείτε αντιηλιακό για την προστασία του
κρανίου σας από τον ήλιο.
• Μπορείτε εναλλακτικά να καλύψετε το κεφάλι
σας με ένα ωραίο μαντήλι ή ένα τυρμπάν, ειδικά
κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να αποτρέψετε
την απώλεια θερμότητας από το σώμα.
Κεφάλαιο 2 | Μαλλιά
Πρακτικές συμβουλές
για τα «νέα» μαλλιά
Λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση της
χημειοθεραπείας αρχίζουν να βγαίνουν τα «νέα»
μαλλιά. Προσωρινά η υφή τους μπορεί να είναι
πιο λεπτή και να έχουν ένα ελαφρώς διαφορετικό
χρώμα, συνήθως όμως επιστρέφουν στο αρχικό
τους χρώμα. Για τη σωστή περιποίησή τους,
χρησιμοποιείτε απαλά σαμπουάν για συχνή χρήση
και ενυδατική κρέμα ώστε να μη ξηραίνονται.
Περιορίστε το λούσιμο σε δύο φορές την εβδομάδα.
Κάνετε μασάζ στο τριχωτό της κεφαλής για να
αφαιρέσετε το ξηρό δέρμα και τις νιφάδες.
Αποφύγετε το δυνατό βούρτσισμα. Χρησιμοποιείτε
μια απαλή χτένα με πλατιά, αραιά δόντια.
Αποφύγετε το στέγνωμα σε υψηλή θερμότητα,
το κατσάρωμα ή το ίσιωμα, γενικώς το styling και
τη χρήση χημικών προϊόντων. Αποφύγετε επίσης
τις βαφές και τις λοιπές τεχνικές εργασίες στο
κομμωτήριο, για τουλάχιστον τρεις μήνες μετά τη
θεραπεία. Η νέα τρίχα θα είναι αρχικά πολύ πιο
λεπτή και επομένως πιο ευάλωτη. Ίσως χρειαστεί
να περιμένετε μέχρι και ένα χρόνο προτού να
μπορέσετε να κάνετε μπούκλες ή να ισιώσετε τα
μαλλιά σας, αλλά σίγουρα αυτό δεν είναι το πιο
σημαντικό.
Η λύση της περούκας
Μία από τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας
είναι η απώλεια των μαλλιών. Σε αυτή την
περίπτωση μια προτεινόμενη λύση είναι η χρήση
περούκας, η οποία είναι προτιμότερο να αγοραστεί
πριν την έναρξη της θεραπείας, ώστε να ταιριάξει
με το χρώμα των φυσικών μαλλιών. Υπάρχουν
πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε κάθε τύπο
περούκας. Όσον αφορά στις φυσικές περούκες,
υπάρχουν διαφορετικές ποιότητες, ανάλογα με
τον τόπο προέλευσης της ανθρώπινης τρίχας. Η
Ευρωπαϊκή τρίχα είναι υψηλής ποιότητας, είναι
σπανιότερη και θεωρείται η καλύτερη, λόγω
της σύστασής της. Μερικές ανθρώπινες τρίχες
μπορεί να είναι χονδροειδείς στη σύσταση τους
και πολύ σκληρές στην υφή και για αυτό το λόγο
μπορεί να είναι φθηνότερες. Η συνθετική τρίχα
αποτελείται από πολύ λεπτές πλαστικές ίνες. Τα
συνθετικά προϊόντα μπορούν να συντηρηθούν
ευκολότερα λόγω της δυνατότητάς τους να
κρατήσουν το χτένισμά τους και μετά το λούσιμο.
Είναι δε πιο οικονομικές. Η βάση της περούκας είναι
ρυθμιζόμενη. Για να βρούμε το σωστό μέγεθος,
μετράμε την περίμετρο του κεφαλιού με μια
μεζούρα τοποθετώντας τη στη μέση του μετώπου
στο σημείο που ξεκινούν τα μαλλιά. Περνάμε τη
μεζούρα γύρω από το κεφάλι, πίσω από το ένα αυτί,
γύρω από τον αυχένα, πίσω από το άλλο αυτί και
γυρίζουμε ξανά στο αρχικό σημείο.
Συνθετική τρίχα
Η συνθετική τρίχα είναι οικονομικότερη και
χρειάζεται τη λιγότερη συντήρηση. Γενικά οι
συνθετικές περούκες διατηρούν τη φόρμα και το
χρώμα τους πολύ περισσότερο απ’ ότι οι φυσικές,
και το χτένισμά τους σχεδόν αμετάβλητο. Δείχνουν
δε εξαιρετικά φυσικές καθώς κάθε τρίχα περιέχει
κενό αέρα, κάτι που την κάνει να συμπεριφέρεται
ακριβώς όπως η φυσική, τόσο στην κίνηση όσο
και στο χτένισμα. Η διάρκεια ζωής μιας καλής
συνθετικής περούκας είναι περίπου ένα έτος,
αλλά μπορεί να διαρκέσει και περισσότερο με
την κατάλληλη περιποίηση και φροντίδα. Κάποιες
ποιοτικές συνθετικές περούκες είναι καλύτερες από
τις χαμηλής ποιότητας φυσικές περούκες. Κάποιες
εταιρίες φτιάχνουν υψηλής ποιότητας συνθετικές
περούκες κατόπιν παραγγελίας, ικανοποιώντας
πλήρως τις απαιτήσεις του πελάτη και δίνοντας ένα
13
Κεφάλαιο 2 | Μαλλιά
αποτέλεσμα πολύ κοντά στα πραγματικά
του μαλλιά. Κοστίζουν σαφώς περισσότερο
και προϋποθέτουν κάποιους μήνες για την
παραγωγή τους.
Φυσική τρίχα
Κάθε περούκα φτιαγμένη από ανθρώπινη τρίχα είναι
μοναδική, καθώς το μαλλί προέρχεται από πολλούς
διαφορετικούς ανθρώπους και διαφέρει στο πάχος
και την υφή. Οι περούκες φτιάχνονται από μαλλί
που έχει επεξεργαστεί χημικά για να αφαιρεθεί
η κερατίνη και να βαφτεί. Η επεξεργασία που
υφίσταται του χαρίζει μεταξένια απαλότητα, κι έτσι
οι τρίχες δεν μπλέκονται εύκολα. Μπορεί να βαφτεί
και να χτενιστεί. Αν αποφασίσουμε να βάψουμε
την περούκα, είναι καλύτερο να προτιμήσουμε πιο
σκούρους τόνους, καθώς το άνοιγμα του χρώματος
ταλαιπωρεί περισσότερο την τρίχα. Η χρήση του
ηλεκτρικού ψαλιδιού είναι δυνατή, αλλά πρέπει να
γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και κατά προτίμηση
από ειδικούς. Το ανθρώπινο μαλλί είναι προφανώς
αυτό που δείχνει πιο φυσικό απ’ όλα. Οι περούκες
από φυσική τρίχα είναι ακριβότερες από τις
συνθετικές.
Η σωστή περιποίηση
της περούκας
Η υγρασία, οι ρύποι της πόλης και γενικά οι
εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν την περούκα
όπως και τα φυσικά μαλλιά μας. Το λούσιμο της
περούκας πρέπει να γίνεται κάθε 15-18 χρήσεις
το χειμώνα και κάθε 6-8 χρήσεις το καλοκαίρι.
Διατηρώντας τη σε καλή κατάσταση μεγαλώνει
και η διάρκεια ζωής της. Ακολουθούμε τις οδηγίες
χρήσης του κατασκευαστή ή ρωτάμε για κάθε τυχόν
απορία τον προμηθευτή μας.
Επιλογή και αγορά
περούκας
Κάνουμε αρχικά την έρευνά μας, π.χ. μέσω του
διαδικτύου και επισκεπτόμαστε τα καταστήματα
με κάποιο φίλο ή συγγενή. Η αγορά περούκας
μέσω διαδικτύου, μπορεί να είναι πιο εύκολη και
απρόσωπη, αλλά δεν μας δίνει τη δυνατότητα να τη
δοκιμάσουμε και αυτό είναι πραγματικά σημαντικό.
Παίρνουμε το χρόνο μας, κάνουμε ερωτήσεις και
λύνουμε κάθε απορία μας πριν την τελική επιλογή
μας. Το χρώμα της περούκας είναι καλό να είναι
λίγο πιο ανοιχτό από το φυσικό μας χρώμα, καθώς
σύμφωνα με μαρτυρίες ασθενών, «φωτίζει» το
πρόσωπο και «καλύπτει» αλλαγές του δέρματος.
Συμβουλευόμαστε το γιατρό αν τυχόν το ταμείο μας
ή η ασφάλειά μας δικαιολογεί την αγορά περούκας.
14
Περιποίηση συνθετικής
περούκας
Συνιστώνται ειδικά σαμπουάν και conditioner
για συνθετικές ίνες. Τα συνηθισμένα σαμπουάν
είναι πολύ σκληρά και μπορεί να «στεγνώσουν»
την τρίχα. Τα ειδικά προϊόντα συμβάλλουν
στη διατήρηση της λάμψης της περούκας για
μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προστατεύοντάς την
από φθορές και ξεθώριασμα.
Γεμίζουμε μια λεκάνη ή το νιπτήρα με χλιαρό νερό
και ρίχνουμε 1-2 καπάκια σαμπουάν. Βυθίζουμε
την περούκα και την αφήνουμε να μουλιάσει για
5’. Τρίβουμε πολύ απαλά την περούκα και στη
συνέχεια ξεπλένουμε με χλιαρό νερό μέχρι να
απομακρυνθεί όλο το σαμπουάν. Ξαναγεμίζουμε τη
λεκάνη ή το νιπτήρα με χλιαρό νερό και ρίχνουμε
1-2 καπάκια conditioner. Βυθίζουμε την περούκα
και την αφήνουμε να μουλιάσει για 2’. Στη συνέχεια
Κεφάλαιο 2 | Μαλλιά
την τυλίγουμε με μια καθαρή πετσέτα ώστε να
απορροφήσει το πολύ νερό. Την τοποθετούμε
σε μια βάση για περούκες και την αφήνουμε να
στεγνώσει από τον αέρα. Την χτενίζουμε μόνο όταν
στεγνώσει εντελώς. Στις συνθετικές περούκες δεν
χρησιμοποιούμε πιστολάκι –παρά μόνο κρύο αέρα,
σίδερο ή ψαλίδι διότι η θερμότητα τις καταστρέφει.
Περιποίηση φυσικής
περούκας
Η φυσική περούκα είναι περισσότερο ευαίσθητη
απ’ ό,τι τα μαλλιά μας στη φυσική τους κατάσταση
και απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα για να διατηρηθεί
σε καλή κατάσταση. Η χρήση του conditioner για
βαμμένα και ταλαιπωρημένα μαλλιά είναι αναγκαία
για τη διατήρησή της.
Γεμίζουμε μια λεκάνη ή το νιπτήρα με χλιαρό
νερό και ρίχνουμε περίπου 30ml σαμπουάν
για κάθε λίτρο νερού. Βυθίζουμε την περούκα
και την αφήνουμε να μουλιάσει για 5’. Αν είναι
πολύ βρώμικη, βάζουμε το σαμπουάν πάνω
στην περούκα και την αφήνουμε να μουλιάσει
για άλλα 5’. Αν υπάρχουν υπολείμματα μακιγιάζ
στο μπροστινό μέρος της περούκας, τρίβουμε
πολύ απαλά το σημείο με ένα μαλακό βουρτσάκι.
Ξεπλένουμε με χλιαρό νερό μέχρι να απομακρυνθεί
όλο το σαμπουάν. Στη συνέχεια χρησιμοποιούμε ένα
καλής ποιότητας conditioner ή μάσκα μαλλιών και
αφήνουμε να δράσει για μερικά λεπτά. Ξεβγάζουμε
ξανά. Την τυλίγουμε με μια καθαρή πετσέτα ώστε
να απορροφήσει το πολύ νερό. Την τοποθετούμε
σε μια βάση για περούκες. Χτενίζουμε την περούκα
πολύ απαλά χρησιμοποιώντας χτένα με αραιά
δόντια, για να δώσουμε στις τρίχες τη φυσική φορά
τους. Την τοποθετούμε ξανά στη βάση και την
αφήνουμε να στεγνώσει με τον αέρα. Όταν είναι
σχεδόν στεγνή μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
πιστολάκι. Μόνο αφού στεγνώσει εντελώς
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε βούρτσα ή
ηλεκτρικό / κεραμικό ψαλίδι.
Θυμηθείτε
• Χρησιμοποιούμε προϊόντα styling ειδικά για
συνθετικές περούκες, τα οποία διαλύονται
από μόνα τους μέσα στο νερό όπου πλένουμε
την περούκα. Για επιπλέον λάμψη και πιο
υγιή εμφάνιση της περούκας, μπορούμε να
χρησιμοποιήσουμε σπρέι από απόσταση περίπου
30 εκ.
15
Αξεσουάρ
Κεφάλαιο 3 | Αξεσουάρ
Δοκιμάστε μαντήλια, τυρμπάν και καπέλα
Σε περίπτωση μερικής ή ολικής απώλειας των μαλλιών,
εκτός από τη χρήση περούκας, μπορεί εναλλακτικά κάποια
ασθενής να χρησιμοποιήσει μαντήλια, τυρμπάν ή καπέλα
Μαντήλια
Τα μαντήλια προσφέρουν μια πρακτική λύση, καθώς
καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλιού και
επιτρέπουν στις γυναίκες, κυρίως, να συγκαλύψουν
τα αποτελέσματα της θεραπείας με στυλ. Σας
δίνουν πολλές δυνατότητες για να δημιουργήσετε
διαφορετικά στυλ, τόσο στις καθημερινές
εμφανίσεις όσο και σε μία ιδιαίτερη περίσταση,
καθώς πρόκειται για ένα πολύ κομψό αξεσουάρ.
Επιλέξτε μαντήλια ανάλογα με την εποχή ή τη
διάθεσή σας. Προτιμήστε χρώματα και μοτίβα που
ταιριάζουν με τα ρούχα σας.
Πώς να τα φορέσετε
1 Ο πιο κλασικός και εύκολος τρόπος με τον οποίο
μπορείτε να δέσετε ένα μαντήλι είναι ο εξής.
Πάρτε ένα τετράγωνο μαντήλι και διπλώστε το
στη μέση για να δημιουργήσετε ένα τρίγωνο.
Διπλώστε το ξανά στη μέση αν επιθυμείτε να
κάνετε ένα μικρότερο τρίγωνο. Τοποθετήστε το
μαντήλι στο κεφάλι σας με το μεγάλο μέρος του
κατά μήκος του μετώπου και το μυτερό μέρος
του στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Τραβήξτε τις
άκρες πίσω από τα αυτιά και δέστε τις χαμηλά
πίσω από το κεφάλι.
2 Πάρτε ένα τετράγωνο μαντήλι, διπλώστε το
διαγώνια και τοποθετήστε το στο κεφάλι με το
διπλωμένο άκρο προς τα εμπρός. Οι άκρες θα
πρέπει να είναι μπροστά στο πρόσωπο. Μπορείτε
είτε να δέσετε το μαντήλι κάτω από το πηγούνι,
είτε αν είναι αρκετά μεγάλο να περάσετε τη μια
άκρη πάνω από την άλλη, γυρίζοντάς τις στο
πίσω μέρος του λαιμού, κάνοντας έναν κόμπο και
αφήνοντάς τις να κρέμονται προς τα κάτω στην
πλάτη σας.
3 Θα χρειαστείτε ένα ορθογώνιο μαντήλι.
Ακουμπάτε το μαντήλι στο κεφάλι, έτσι ώστε
η μία άκρη να κρέμεται πιο μακριά από την
άλλη. Μαζεύετε τις άκρες του μαντηλιού και
τις σταυρώνετε στο πίσω μέρος του λαιμού.
Στρίβετε το μακρύτερο άκρο του μαντηλιού
σχηματίζοντας ένα «σχοινί», το οποίο θα πρέπει
να περάσετε κατά μήκος της μπροστινής πλευράς
του μαντηλιού, περίπου 2-5 εκατοστά από το
μέτωπο (πάνω από την κορυφή του κεφαλιού).
Συνεχίστε να στρίβετε μέχρι να συναντήσετε την
άλλη μικρότερη άκρη του μαντηλιού και δέστε τις
δύο άκρες μαζί. Οι άκρες μπορούν να κρέμονται
χαλαρά πάνω ή πίσω από τον ώμο, ή μπορείτε
να τις φέρετε κατά μήκος του πίσω μέρους του
κεφαλιού και να τις βάλετε κάτω από το μαντήλι,
ώστε να μην φαίνονται.
4 Επιλέξτε ένα τετράγωνο μαντίλι και διπλώστε το
διαγώνια έτσι ώστε να μοιάζει με ένα ανάποδο
τρίγωνο. Ανάλογα με το αρχικό μέγεθός τους,
ίσως χρειαστεί να τυλίξετε λίγο τη μεγάλη
πλευρά του τριγώνου, αυτή δηλαδή που μπαίνει
κατά μήκος του μετώπου. Βάλτε τη μεγάλη
πλευρά του τριγώνου στο μέτωπό σας. Φέρτε τα
δύο χέρια σας πίσω από το κεφάλι και δέστε τις
δύο άκρες μαζί. Δέστε το ύφασμα που κρέμεται
χαλαρά στο πίσω μέρος του λαιμού σας σε
ένα σφιχτό κόμπο. Μπορείτε να τραβήξετε το
ύφασμα που περισσεύει μέσα στον κόμπο ή
να το τυλίξετε γύρω από τον κόμπο και να το
καρφιτσώσετε για να στερεωθεί.
5 Πάρτε ένα μακρύ, παραλληλόγραμμο μαντήλι
και απλώστε το σε μια επίπεδη επιφάνεια, όπως
ένα τραπέζι ή το κρεβάτι σας. Διπλώστε το κατά
μήκος στη μέση, μία ή δύο φορές, ανάλογα με
το μέγεθός του, ώστε να μοιάζει με μια μεγάλη
κορδέλα. Τοποθετήστε το στο μέτωπο του
κεφαλιού, φέρνοντάς το πίσω από τα αυτιά.
Πάρτε τις χαλαρές άκρες του μαντηλιού και δέστε
τις στη βάση του λαιμού, σε μονό ή διπλό κόμπο,
αφήνοντας τις άκρες ελεύθερες στην πλάτη σας.
17
Κεφάλαιο 3 | Αξεσουάρ
Θυμηθείτε
• Αν έχετε χάσει τα μαλλιά σας, τα μεταξωτά
μαντήλια δεν ενδείκνυνται, καθώς γλιστρούν
εύκολα από το κεφάλι.
• Αν επιμένετε στο μετάξι, τυλίξτε το μαντήλι γύρω
από ένα βαμβακερό τυρμπάν ώστε να μείνει στη
θέση του.
• Το βαμβακερά μαντήλια είναι μια πολύ καλή
επιλογή, καθώς είναι δροσερά και παραμένουν
στη θέση τους.
• Τα μάλλινα μαντήλια μπορεί να προκαλέσουν
φαγούρα.
Τυρμπάν
Το τυρμπάν είναι ένας ακόμη τρόπος για να
καλύψετε και να προστατεύσετε το κεφάλι σας.
Τις ημέρες που αισθάνεστε λιγότερο δυνατή
χρησιμοποιήστε το τυρμπάν. Φοριέται εύκολα
και πλένεται πολύ εύκολα στο σπίτι. Δεν στοιχίζει
ακριβά και μπορείτε να βρείτε όμορφα σχέδια και
χρώματα. Επιλέξτε χρώματα που κολακεύουν τον
τόνο του δέρματός σας και τονίζουν το στυλ σας.
Για να προσθέσετε ύψος στο τυρμπάν, δοκιμάστε
να καρφιτσώσετε στο εσωτερικό της κορυφής του
μία βάτα, την οποία θα στερεώσετε καλά. Μπορείτε
να τα συνδυάσετε και με μαντήλι για πιο όμορφη
εικόνα. Τους χειμωνιάτικους μήνες, μπορείτε να
φοράτε τα τυρμπάν και το βράδυ στον ύπνο σας για
να μην νοιώθετε το κρύο.
Καπέλα
Ένα καπέλο αποτελεί εξαιρετικό αξεσουάρ για
να καλύψετε την απώλεια των μαλλιών. Και εδώ
υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές. Από καπελάκια
του μπέιζμπολ και τραγιάσκες, μέχρι fedoras και
μπερέδες. Δοκιμάστε όλους τους τύπους μέχρι
να βρείτε εκείνο που ταιριάζει περισσότερο
στο πρόσωπο και γενικότερα στο στυλ σας.
Τους καλοκαιρινούς μήνες και τις μέρες με
ήλιο προτιμήστε καπέλα με γείσο που θα σας
προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία.
Θυμηθείτε
• Η χημειοθεραπεία επηρεάζει και τα μάτια,
κάνοντάς τα πιο ξηρά και ευαίσθητα.
Ολοκληρώστε λοιπόν την εμφάνισή σας
συνδυάζοντας ένα ζευγάρι εντυπωσιακά γυαλιά
ηλίου με το καπέλο, το τυρμπάν ή το μαντήλι σας.
18
Περιποίηση
προσώπου
Κεφάλαιο 4 | Περιποίηση προσώπου
Επωφεληθείτε από την τέχνη του μακιγιάζ
Η θεραπεία και η διαδικασία της χημειοθεραπείας μπορεί να οδηγήσει
σε ένα ξηρό, θαμπό ή χλωμό δέρμα. Πέρα από τη σωστή εσωτερική
ενυδάτωση του δέρματος μέσω της διατροφής και της κατανάλωσης
άφθονου νερού, μια καλή ενυδατική κρέμα μπορεί να βοηθήσει
εξωτερικά στην πρόληψη της απώλειας υγρασίας. Από εκεί και πέρα,
οι λέξεις κλειδιά για το μακιγιάζ είναι «φυσικά» και «υγιεινά». Για να
προβάλετε μια λαμπερή, υγιή εμφάνιση, τονίστε τα θετικά και κρύψτε
τα αρνητικά. Είναι γνωστό ότι το μακιγιάζ μπορεί να κάνει θαύματα
και να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό όπλο στα χέρια μιας γυναίκας,
καθώς αλλάζει αισθητά το πρόσωπό της. Οι γυναίκες που βλέπουν την
εικόνα τους να αλλάζει λόγω των συνεπειών της ασθένειας και της
θεραπείας που ακολουθούν, μπορούν να εκμεταλλευθούν τα μυστικά
της τέχνης του μακιγιάζ, προκειμένου να βελτιώσουν την εικόνα τους,
να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους και έτσι να αισθανθούν καλύτερα.
Τα αγαπημένα σας προϊόντα κατά πάσα πιθανότητα
δεν θα είναι κατάλληλα αυτή την περίοδο.
Χρησιμοποιήστε τα πολύ βασικά προϊόντα, όχι
αντιγηραντικά ή καλλυντικά με οξέα φρούτων και
βέβαια κανένα απολεπιστικό προϊόν. Προτιμήστε
απαλά προϊόντα για μωρά. Μην αμελείτε να πλένετε
τα πινέλα του μακιγιάζ τακτικά. Το σαμπουάν είναι
το καλύτερο και πιο απαλό καθαριστικό. Μετά το
πλύσιμο, αφήστε τα να στεγνώσουν εντελώς πριν
τα αποθηκεύσετε. Δεν υπάρχει λόγος να πλένετε
τα σφουγγαράκια. Εφόσον υπάρχουν μιας χρήσης,
μπορείτε να τα αλλάζετε συχνά.
Πολλές από τις παρακάτω συμβουλές ισχύουν για
όλες τις γυναίκες, αλλά απευθύνονται κυρίως στις
ασθενείς με καρκίνο. Αν δεν έχετε ασχοληθεί ποτέ
με το μακιγιάζ ή η εμπειρία σας είναι μικρή, τώρα
είναι η ευκαιρία να αναπτύξετε νέες δεξιότητες για
μια προσεγμένη, ωραία εμφάνιση.
21
Κεφάλαιο 4 | Περιποίηση προσώπου
Βάση
Πρακτικές συμβουλές
Κονσίλερ
Μικρό αλλά θαυματουργό, το κονσίλερ είναι
ουσιαστικά ένα προϊόν με καλυπτική σύνθεση
που μπορεί ν’ αναδείξει τα χαρακτηριστικά του
προσώπου. Καλύπτει ατέλειες, φωτίζει το βλέμμα,
σβήνει τους μαύρους κύκλους και χρησιμοποιείται
σε διάφορα τρικ του μακιγιάζ. Με ένα κονσίλερ
πιο σκούρο κατά δύο ή τρεις τόνους από τη
βάση, σκιάζουμε τα σημεία που θέλουμε να
σκουρύνουμε. Σε περίπτωση που χρησιμοποιούμε
make up θα πρέπει να απλώσουμε πρώτα την
ανοιχτόχρωμη βάση για όλο το πρόσωπο και μετά
τη σκούρα στα σημεία που χρειάζεται. Αντιθέτως,
όταν χρησιμοποιούμε κονσίλερ ακολουθούμε
αντίθετη διαδικασία. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει
να έχουμε δύο διαφορετικά σφουγγάρια, ένα για
τους ανοιχτούς τόνους και ένα για τους σκούρους.
Τοποθετούμε μικρή ποσότητα κονσίλερ στα σημεία
που χρειάζεται και χρησιμοποιούμε τις άκρες των
δακτύλων προκειμένου να το απλώσουμε στο δέρμα.
Θυμηθείτε
• Το κονσίλερ που τοποθετείται κάτω από τα μάτια,
καλύπτει από τη μία τους μαύρους κύκλους και
από την άλλη, φωτίζει και τονίζει το βλέμμα. Γι’
αυτό η απόχρωσή του πρέπει να είναι ένα με δύο
τόνους πιο ανοιχτή από το make up.
• Το κονσίλερ σε πράσινη απόχρωση καλύπτει
καλύτερα τις κοκκινίλες, ενώ η κίτρινη
έχει καλύτερο αποτέλεσμα στους μπλε
αποχρωματισμούς.
22
Το make up ή βάση, έχει σχεδιαστεί για να
τελειοποιεί την εμφάνιση του δέρματος. Με λίγο
πιο παχιά σύνθεση από τα υγρά, τα κρεμώδη
make up είναι μια καλή επιλογή για τις ασθενείς,
καθώς προσφέρουν μέση αλλά φυσική κάλυψη. Το
φινίρισμά τους είναι πιο ματ από τα υγρά make up
και κάνουν το δέρμα να φαίνεται υγιές και άψογο.
Πολλά make up περιέχουν αντηλιακό φίλτρο, αλλά
συνήθως με χαμηλό δείκτη προστασίας. Για αυτό
είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείτε μια αντηλιακή
κρέμα κάτω από το make up, δεδομένου μάλιστα ότι
η θεραπεία ακτινοβολίας μπορεί να κάνει το δέρμα
πιο επιρρεπές σε ηλιακά εγκαύματα. Η αντηλιακή
κρέμα μπορεί να αντικαταστήσει την ενυδατική,
προκειμένου να αποφύγετε τη λιπαρότητα της
επιδερμίδας.
Για να επιλέξουμε τη σωστή απόχρωση make up
καλό θα είναι να δοκιμάσουμε κάποια προϊόντα
στο λαιμό ή στο πηγούνι και να ελέγξουμε τις
αποχρώσεις στο φως της ημέρας. Επιλέγουμε την
απόχρωση εκείνη που είναι πιο κοντά στο φυσικό
μας χρώμα. Τοποθετούμε μικρή ποσότητα make up
στο μέτωπο, τα μάγουλα, τη μύτη και το πηγούνι. Το
απλώνουμε καλά με τις άκρες των δαχτύλων, με ένα
καθαρό σφουγγαράκι ή με ένα ειδικό πινέλο, ώστε
να φαίνεται φυσικό.
Κεφάλαιο 4 | Περιποίηση προσώπου
Πούδρα
Διάφανη ή ελαφρώς χρωματισμένη, η πούδρα
σταθεροποιεί το make up και περιορίζει την
αντιαισθητική γυαλάδα. Η μπρονζέ πούδρα σε
σκόνη «ζωντανεύει» την επιδερμίδα και χαρίζει
μια φυσική λάμψη. Η πούδρα εφαρμόζεται με
ένα μεγάλο στρογγυλό πινέλο ή με pom pon.
Μπορεί να τοποθετηθεί σε όλο το πρόσωπο, στο
λαιμό και στο ντεκολτέ ή μόνο στα μάγουλα και
τους κροτάφους για να προσθέσει ζεστασιά. Είναι
προτιμότερο να απλώσουμε λιγότερη ποσότητα
αρχικά και αν χρειαστεί να επαναλάβουμε. Για να
ρετουσάρουμε το μακιγιάζ στη διάρκεια της μέρας,
χρησιμοποιούμε pressed powder.
Θυμηθείτε
• Οι πούδρες σε μορφή σκόνης (loose powder)
έχουν πιο απαλό αποτέλεσμα και δείχνουν πιο
φυσικές.
• Οι compact πούδρες δείχνουν πιο έντονες, ειδικά
αν τοποθετηθούν σε σημεία με βαθιές ρυτίδες.
Ρουζ
Το ρουζ προσθέτει ζεστασιά στη χλωμή επιδερμίδα
και τραβά την προσοχή μακριά από τα κουρασμένα
μάτια. Η κρεμώδης υφή κολακεύει το ξηρό, θαμπό
δέρμα. Το ροδακινί είναι μια υπέροχη επιλογή
χρώματος, καθώς προσθέτει ζεστασιά στο ωχρό
δέρμα. Το ρουζ δεν χρειάζεται να είναι έντονο
για να κάνει τη διαφορά. Έχει σχεδιαστεί για να
δίνει φυσική λάμψη και επομένως πρέπει να είναι
καλά αναμεμειγμένο. Τοποθετείται στα σημεία του
προσώπου που φουσκώνουν όταν χαμογελάμε,
ξεκινώντας από τα ζυγωματικά, με κυκλικές
κινήσεις. Το ρουζ σε σκόνη εφαρμόζεται καλύτερα
με πινέλο ή σφουγγαράκι, ενώ τα κρεμώδη και υγρά
με τα δάχτυλά ή ένα σφουγγαράκι.
Βλεφαρίδες-φρύδια
Μία πιθανή παρενέργεια της θεραπείας του
καρκίνου είναι η απώλεια μαλλιών, η οποία
περιλαμβάνει τα φρύδια και τις βλεφαρίδες. Το
μακιγιάζ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει
την τριχόπτωση στις περιοχές αυτές. Ο καθορισμός
ή η δημιουργία φρυδιών γίνεται απλά με ένα
μολύβι φρυδιών. Αν τα φρύδια σας έχουν αραιώσει,
συμπληρώστε τα κενά με ένα χρώμα που είναι λίγο
πιο ανοιχτό από αυτό των φρυδιών. Αν χάσετε τα
φρύδια σας συνολικά, για να φαίνονται πιο φυσικά,
επιλέξτε ένα χρώμα που να είναι όσο το δυνατόν
πλησιέστερο προς το φυσικό σας, ακλουθώντας
το φυσικό τόξο του φρυδιού και στη συνέχεια
περάστε το με λίγη διάφανη πούδρα. Αυτό παίρνει
τη γυαλάδα από το χρώμα και το κάνει πιο απαλό.
Όταν τα φρύδια σας αρχίσουν να μεγαλώνουν και
πάλι, αντισταθείτε στον πειρασμό να τα καθαρίσετε
για να τους δώσετε σχήμα. Περιμένετε μέχρι
να σχηματιστεί μια γραμμή και αφήστε τη να
μεγαλώσει πριν κάνετε οποιαδήποτε παρέμβαση.
Οι ψεύτικες βλεφαρίδες θα μπορούσε να είναι μια
καλή ιδέα, ωστόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας,
το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο ευάλωτο και
είστε περισσότερο επιρρεπείς σε μολύνσεις από την
κόλλα. Γι’ αυτό καλύτερα προτιμήστε τη χρήση του
eye liner, το οποίο τονίζει τα μάτια και δημιουργεί
την αίσθηση παχύτερων βλεφαρίδων. Είναι πιο
εύκολο στη χρήση από ότι πιστεύουν πολλοί και
μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στο πάνω όσο και στο
κάτω βλέφαρο. Προτιμήστε στυλό ή μολύβι που
μένει καλύτερα στο δέρμα απ’ ότι η σκόνη.
23
Κεφάλαιο 4 | Περιποίηση προσώπου
Η γραμμή δεν χρειάζεται να είναι ευθεία.
Αν τη «μουτζουρώσετε» λίγο θα θυμίζει
πραγματικές βλεφαρίδες. Επίσης, για την ενίσχυση
των αραιών βλεφαρίδων, η μάσκαρα μπορεί να
κάνει θαύματα. Πριν από την εφαρμογή της,
καθαρίστε το βουρτσάκι με ένα χαρτομάντιλο,
ώστε να αφαιρεθεί η περίσσεια του προϊόντος
και να αποφύγετε εξογκώματα ή άνιση κατανομή
στις βλεφαρίδες. Ξεκινήστε από τη βάση των
βλεφαρίδων και προχωρήστε προς τις άκρες
κάνοντας κίνηση ζιγκ-ζαγκ σε όλο το μήκος των
βλεφαρίδων, ώστε να τις διαχωρίσετε και να τις
καλύψετε όλες. Η ήπια ανοδική ώθηση βοηθά
τις βλεφαρίδες να σχηματίζουν πιο έντονη
καμπύλη. Εφαρμόστε τη μάσκαρα στις άνω και
κάτω βλεφαρίδες, αφήνοντας κάθε στρώση να
στεγνώσει μεταξύ των εφαρμογών. Επειδή οι
βλεφαρίδες σας είναι ευάλωτες, αποφύγετε την
αδιάβροχη μάσκαρα, καθώς αφαιρείτε δύσκολα και
τις ταλαιπωρεί περισσότερο. Για την αφαίρεση του
προϊόντος, απλώς κρατήστε το βαμβάκι πάνω στις
βλεφαρίδες, χωρίς να τις τρίβετε.
Θυμηθείτε
• Εφαρμόστε το eyeliner με μικρές, απαλές
κινήσεις, ώστε να διατηρήσετε σταθερό το χέρι
σας, κρατώντας ταυτόχρονα την άκρη του ματιού
με το δείκτη του άλλου χεριού.
• Εφαρμόστε το eye liner όσο το δυνατόν πιο κοντά
στις βλεφαρίδες ώστε να αποφευχθεί το κενό
μεταξύ τους.
Χείλη
Η ξηρή επιδερμίδα των χειλιών έχει καταρχήν
ανάγκη από ένα απαλό ενυδατικό προϊόν και ένα lip
balm. Από εκεί και πέρα, ακόμα κι αν δεν φοράτε
συνήθως κραγιόν, θυμηθείτε ότι ένα φωτεινό
χρώμα στα χείλη δίνει λάμψη στο πρόσωπο. Οι
θερμές αποχρώσεις στα χείλη τραβούν την προσοχή
εκεί και «ζεσταίνουν» το πρόσωπο γενικότερα. Με
ένα μολύβι χειλιών σχεδιάστε την εξωτερική άκρη
του στόματος και εν συνεχεία περάστε όλη την
επιφάνεια των χειλιών με αυτό. Απλώστε το κραγιόν
από πάνω, φροντίζοντας να μην ξεπεράσετε το
περίγραμμα που σχεδιάσατε αρχικά. Αν ωστόσο το
χρώμα σας φοβίζει, δοκιμάστε ένα διάφανο gloss.
24
Στοματική
υγιεινή
Κεφάλαιο 5 | Στοματική υγιεινή
Τυχόν παρενέργειες στη στοματική κοιλότητα
Οι περισσότεροι γνωρίζουν τις πιο συνηθισμένες παρενέργειες της
θεραπείας του καρκίνου, όπως η ναυτία και η απώλεια μαλλιών. Ωστόσο
περισσότερο από το 1/3 των καρκινοπαθών που ακολουθούν θεραπεία,
παρουσιάζουν επιπλοκές στη στοματική κοιλότητα, οι οποίες μπορεί να
επηρεάσουν τη θεραπεία αλλά και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Η χημειοθεραπεία σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα,
αλλά επίσης μπορεί να βλάψει τα υγιή κύτταρα,
συμπεριλαμβανομένων αυτών του στόματος,
προκαλώντας προβλήματα στα δόντια, τα ούλα
ή τους αδένες που παράγουν σίελο. Τα προβλήματα
αυτά μπορεί να παρουσιαστούν μόνο κατά τη
διάρκεια της θεραπείας ή για ένα σύντομο χρονικό
διάστημα μετά τη λήξη της.
Τα πιο συνηθισμένα είναι:
• Ευαισθησία/πόνος στο στόμα και τα ούλα
• Ξηροστομία
• Κάψιμο, ξεφλούδισμα ή πρήξιμο της γλώσσας
• Λοίμωξη
• Αλλαγή στη γεύση
Ο οδοντίατρός σας μπορεί να έχει έναν πολύ
σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Μια επίσκεψη σε αυτόν, ένα μήνα πριν την έναρξη
της χημειοθεραπείας, μπορεί να βοηθήσει στην
πρόληψη σοβαρών προβλημάτων του στόματος.
Αν έχετε ήδη ξεκινήσει θεραπεία επισκεφθείτε
τον οδοντίατρο όσο το δυνατόν συντομότερα. Οι
παρενέργειες εμφανίζονται πιο συχνά όταν το στόμα
ενός ατόμου δεν είναι υγιές πριν από την έναρξη της
χημειοθεραπείας. Δεν μπορούν να αποφευχθούν
όλα τα προβλήματα, αλλά όσο λιγότερες είναι
οι παρενέργειες τόσο καλύτερα θα τηρήσετε το
χρονοδιάγραμμα της θεραπείας του καρκίνου.
Υπάρχουν ωστόσο κάποια πράγματα που καλό
είναι να γνωρίζετε και να εφαρμόζετε.
27
Κεφάλαιο 5 | Στοματική υγιεινή
Εξετάζετε το στόμα σας κάθε μέρα για πληγές
ή άλλες αλλαγές και ακολουθήστε τις παρακάτω
συμβουλές που βοηθούν στην πρόληψη:
Εάν το στόμα σας είναι ερεθισμένο, προσέχετε
τι τρώτε και πίνετε:
• Πίνετε πολύ νερό.
• Επιλέξτε τροφές που είναι εύκολο να μασάτε
και να καταπίνετε.
• Χρησιμοποιήστε τσίχλες ή σκληρές καραμέλες
χωρίς ζάχαρη.
• Τρώτε μικρές μπουκιές, μασάτε αργά και
συνοδεύετε τα γεύματά σας με υγρά.
• Χρησιμοποιήστε ένα υποκατάστατο σάλιου για να
υγρανθεί το στόμα σας.
• Προτιμάτε μαλακά, υγρά τρόφιμα, όπως
ζυμαρικά, πουρέ πατάτας και ομελέτα.
• Διατηρήστε το στόμα σας υγρό προσθέτοντας
ελαφριές σάλτσες στα φαγητά και
καταναλώνοντας αρκετά ροφήματα (αφεψήματα,
χυμούς φρούτων).
• Εάν έχετε δυσκολία στην κατάποση, μαλακώστε
το φαγητό σας με σάλτσα, ζωμό, γιαούρτι
ή άλλα υγρά.
Διατηρείστε καθαρό το στόμα, τη γλώσσα και
τα ούλα σας:
• Βουρτσίζετε τα δόντια, τα ούλα και τη γλώσσα
με μια πολύ μαλακή οδοντόβουρτσα μετά από
κάθε γεύμα και πριν τον ύπνο. Αν το βούρτσισμα
σας προκαλεί πόνο, μαλακώστε τις τρίχες της
οδοντόβουρτσας σε ζεστό νερό.
• Χρησιμοποιήστε μια φθοριούχο οδοντόκρεμα.
• Μη χρησιμοποιείτε στοματικά διαλύματα
με οινόπνευμα.
• Χρησιμοποιείστε νήμα καθημερινά, κάνοντας
απαλές κινήσεις. Αν τα ούλα σας αιμορραγούν,
αποφύγετε αυτά τα σημεία και χρησιμοποιείστε
το οδοντικό νήμα στα υπόλοιπα δόντια.
• Ξεπλύνετε το στόμα σας αρκετές φορές την
ημέρα με ένα διάλυμα που περιέχει 1/4
κουταλάκι μαγειρική σόδα και 1/4 κουταλάκι
αλάτι σε ένα λίτρο ζεστό νερό ή διαλύστε ένα
κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε 250ml νερό.
Στο τέλος ξεπλύνετε με σκέτο νερό.
• Οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν καλά
μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Συζητήστε
το με το γιατρό σας.
• Αφαιρέστε τυχόν οδοντοστοιχίες το βράδυ,
καθαρίστε τις καλά με οδοντόβουρτσα και
οδοντόκρεμα και αφήστε τις ως το πρωί σε
ένα ποτήρι με διάλυμα που να περιέχει
υποχλωριώδες νάτριο.
28
• Αποφύγετε αλκοολούχα ποτά, καπνό, καυτερά
καρυκεύματα, σκόρδο, κρεμμύδι, ξύδι και αλάτι.
• Αποφύγετε τροφές με τραχιά επιφάνεια.
• Τρόφιμα και ποτά σε δροσερή θερμοκρασία
μπορεί να καταπραΰνουν ένα ερεθισμένο στόμα.
Δοκιμάστε να προσθέσετε τριμμένο πάγο στα
υγρά που καταναλώνετε ή να τρώτε λίγο παγωτό.
• Τα ζεστά ροφήματα από βότανα μπορεί να είναι
πιο καταπραϋντικά από τα όξινα, όπως οι χυμοί
πορτοκαλιού και γκρέιπφρουτ.
• Προτιμήστε να πίνετε τα υγρά με καλαμάκι.
Μείνετε μακριά από:
• Τραγανά τρόφιμα, που θα μπορούσαν να κόψουν
ή να ξύσουν το στόμα σας.
• Τρόφιμα ζεστά, πικάντικα ή υψηλής
περιεκτικότητας σε οξέα, όπως εσπεριδοειδή,
μπαχαρικά, κρεμμύδι, σκόρδο τα οποία μπορεί
να ερεθίσουν το στόμα, αλλά και από τα γλυκά.
• Οδοντογλυφίδες, επειδή μπορεί να τραυματίσουν
το στόμα σας.
• Όλα τα προϊόντα καπνού.
• Αλκοολούχα ποτά.
Nύχια
Κεφάλαιο 6 | Nύχια
Αλλοιώσεις στα νύχια
Τα νύχια αποτελούν μέρος του δέρματος κι επομένως μπορούν να
επηρεαστούν από τη χημειοθεραπεία κατά πολλούς τρόπους και να
εμφανίσουν αλλοιώσεις όπως ραβδώσεις, ξηρότητα, ευαισθησία,
να γίνουν εύθραυστα ή και να αλλάξουν χρώμα. Η αλλαγή χρώματος
του δέρματος μπορεί για παράδειγμα να προκαλέσει δημιουργία
αποχρωματισμένων οριζόντιων λωρίδων και στα νύχια. Τα συμπτώματα
αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα, αλλά δεν παύουν να είναι ορατά.
Θυμηθείτε ότι κατά τη διαδικασία της περιποίησης των νυχιών δεν
πρέπει να κόβετε τα πετσάκια. Τέλος, είναι απαραίτητη η χρήση ενός
ενυδατικού προϊόντος κάθε βράδυ, πριν κοιμηθείτε, ώστε να δίνετε την
απαραίτητη υγρασία στα χέρια. Υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθούν
φλεγμονές ή λεμφοίδημα μετά από μαστεκτομή και λεμφαδενικό
καθαρισμό της μασχάλης σε γυναίκες.
Πώς η διατροφή επηρεάζει
τα νύχια
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία και
την εμφάνιση των νυχιών. Η έλλειψη βιταμίνης
Α και ασβεστίου προκαλεί ξηρότητα. Η έλλειψη
πρωτεϊνών, φολικού οξέος και βιταμίνης C οδηγεί
σε σταδιακό ξεφλούδισμα. Τα εύθρυπτα νύχια
μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ανεπαρκούς
πρόσληψης σιδήρου, ενώ η έλλειψη βιταμίνης
B12 είναι υπεύθυνη για υπερβολική ξηρότητα
και λεκέδες. Μια ισορροπημένη, ποικίλη δίαιτα
με λαχανικά, φρούτα, πρωτεΐνη και σύνθετους
υδατάνθρακες συμβάλει πέρα από τη γενικότερη
καλή λειτουργία και την υγεία όλου του οργανισμού
και στην καλύτερη εμφάνιση των νυχιών.
Εμπλουτίζοντας τη διατροφή σας με φρούτα και
λαχανικά, λαμβάνετε τις απαραίτητες βιταμίνες,
μεταλλικά ιχνοστοιχεία και ένζυμα. Εντάξτε στο
μενού σας το μπρόκολο, τα κρεμμύδια και τους
φυσικούς χυμούς, ιδίως χυμό καρότου, ο οποίος
έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο και
φώσφορο και ενδυναμώνει τα νύχια.
31
Κεφάλαιο 6 | Nύχια
Σωστή περιποίηση των νυχιών
• Χρησιμοποιείτε πάντα βερνίκι νυχιών χωρίς
φορμαλδεΰδη.
Σε περίπτωση που επιθυμείτε να περιποιηθείτε
μόνη σας τα νύχια σας, ακολουθήστε τις
παρακάτω οδηγίες:
• Επιλέξτε ένα βερνίκι νυχιών σε απαλή απόχρωση.
Στραγγίστε το πινελάκι στο στόμιο και απλώστε
το χρώμα από το κέντρο του νυχιού με μια
ευθεία πορεία προς τα έξω. Κάντε το ίδιο και
στις υπόλοιπες δύο πλαϊνές πλευρές του νυχιού.
Περιμένετε λίγα δευτερόλεπτα πριν τα περάσετε
δεύτερο χέρι χρώματος. Στην πρώτη στρώση
βαψίματος η ποσότητα του βερνικιού θα πρέπει να
είναι λιγότερη από εκείνη της δεύτερης στρώσης.
• Σε περίπτωση που επιθυμείτε να κάνετε μόνη σας
μανικιούρ, ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:
• Βάλτε τα χέρια σας για ένα λεπτό σε χλιαρό
νερό, πλύνετέ τα με σαπούνι, ξεβγάλετε και
ταμπονάρετέ τα απαλά με μια βαμβακερή
πετσέτα.
• Δώστε ελαφρώς τετράγωνο ή οβάλ σχήμα στα
νύχια σας.
• Αποφύγετε να λιμάρετε τα νύχια σας αν έχουν
ραβδώσεις, λεκέδες ή καφέ κηλίδες.
• Σπρώξτε προς τα πίσω τα πετσάκια αντί να
τα κόψετε.
• Πριν ξεκινήσετε τη διαδικασία του βαψίματος
θα πρέπει να αφαιρέσετε κάθε ίχνος από κρέμα
χεριών ή προηγούμενο βερνίκι από τα νύχια.
Χρησιμοποιήστε λίγο βαμβάκι, το οποίο θα
βουτήξετε σε ένα ελαιώδες remover και στη
συνέχεια θα το τοποθετήσετε στην επιφάνεια
των νυχιών. Αποφύγετε χρήση ασετόν ή άλλων
προϊόντων με ακετόνη. Αν έχουν εμφανιστεί
αλλοιώσεις στα νύχια σας ή ευαισθησία,
αποφύγετε να τα βάψετε.
• Περιμένετε μέχρι το βερνίκι να στεγνώσει
τελείως και στη συνέχεια απλώστε από πάνω ένα
γυαλιστικό, το οποίο όχι μόνο προσθέτει λάμψη
αλλά προστατεύει τα νύχια από φθορές και δίνει
μεγαλύτερη διάρκεια στο μανικιούρ.
• Χρησιμοποιείστε ενυδατική κρέμα ή λάδι για να
προστατέψετε τα νύχια από την ξηρότητα, το
ξεφλούδισμα και το σπάσιμο.
• Αποφύγετε τις κρέμες χεριών με άλφα υδροξύ
ή βήτα υδροξύ οξέα.
Θυμηθείτε
• Μη δαγκώνετε τα νύχια και μη τραβάτε τα
πετσάκια γύρω από αυτά.
• Αν σας κάνει μανικιούρ κάποιος επαγγελματίας,
έχετε μαζί σας τα δικά σας αποστειρωμένα
εργαλεία, τα οποία θα απολυμαίνετε με
οινόπνευμα και διάλυμα αποστειρωτικού υλικού
που θα αγοράσετε από το φαρμακείο.
• Αποφύγετε να τοποθετήσετε τεχνητά νύχια κατά
τη διάρκεια της χημειοθεραπείας.
32
Άνδρες
Κεφάλαιο 7 | Άνδρες
Όταν ο καρκίνος είναι «γένους ανδρικού»
Είναι σκόπιμο σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με
εκτιμήσεις της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, οι άνδρες
έχουν 40% περισσότερες πιθανότητες να χάσουν τη μάχη με τον
καρκίνο από ότι οι γυναίκες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι οι άνδρες
είναι περισσότερο διστακτικοί στο να αποταθούν σε κάποιο γιατρό
όταν τα συμπτώματα που τους ταλαιπωρούν δεν είναι πολύ έντονα, με
αποτέλεσμα όταν τελικά επισκέπτονται τον ειδικό να είναι πλέον αργά
για την αντιμετώπιση της νόσου. Παράλληλα, συχνά οι άνδρες είναι
περισσότερο απρόθυμοι από ότι οι γυναίκες στο να ακολουθήσουν
έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, ακόμα και όταν είναι ενήμεροι ότι το
κάπνισμα ή η παχυσαρκία αποτελούν τις δύο μεγαλύτερες αιτίες
εμφάνισης καρκίνου. Σχετικές έρευνες υποστηρίζουν ότι είναι απίθανο
ο ανδρικός οργανισμός να είναι πιο ευάλωτος στον καρκίνο κι ότι δεν
υπάρχει κάποια βιολογική αιτία για την οποία οι άνδρες βρίσκονται σε
μεγαλύτερο κίνδυνο από τις γυναίκες.
Περιποίηση του προσώπου
Οι άνδρες που βιώνουν τη διαδικασία της
χημειοθεραπείας είναι πιθανό να παρατηρήσουν ότι
αλλάζει η όψη και η αίσθηση του δέρματός τους.
Ενδεχομένως να προκαλέσει ξηρότητα, κνησμό,
ξεφλούδισμα ή ερεθισμούς. Υιοθετώντας μερικές
απλές συμβουλές στην καθημερινή ρουτίνα σας, θα
μπορείτε να δείχνετε αλλά και να νιώθετε πιο υγιής.
• Ακόμη και αν χρησιμοποιείτε το ίδιο σαπούνι για
χρόνια, ίσως χρειαστεί να αλλάξετε προϊόν και να
προτιμήσετε μια φόρμουλα ειδική για ευαίσθητα
δέρματα. Ένα υγρό καθαριστικό προσώπου
με βάση το νερό ή ένα απαλό σαπούνι θα σας
φανούν χρήσιμα.
• Ζεστάνετε πρώτα την επιδερμίδα με νερό ή με
μια ζεστή πετσέτα και ξεπλύνετε στη συνέχεια με
δροσερό νερό. Αποφύγετε το αλκοόλ, τη μενθόλη
και το έντονο άρωμα.
• Αν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παρά μόνο
ξυράφι, αφού πρώτα συζητήσετε με το γιατρό
σας, λάβετε υπόψη τα εξής: θα πρέπει η κόψη
του να είναι πάντα αιχμηρή, να ξεπλένεται καλά
μετά τη χρήση του και να τινάζεται για να φύγει
το νερό, χωρίς να το σκουπίζετε.
• Για να μαλακώσετε τους θύλακες των τριχών
χρησιμοποιήστε ένα τζελ ξυρίσματος, το οποίο
θα αφήσετε στο πρόσωπό σας περίπου ένα λεπτό
πριν το πρώτο πέρασμα του ξυραφιού.
• Χρησιμοποιείτε ζεστό και όχι καυτό νερό, ώστε
να ανοίγουν οι πόροι και να προστατεύουν τα
επιφανειακά τριχοειδή αγγεία.
• Μην τρίβετε δυνατά το πρόσωπο και μη
χρησιμοποιήσετε πίλινγκ πριν από το ξύρισμα.
Σε συνδυασμό με τη χρήση ξυραφιού μπορεί να
προκαλέσει έγκαυμα.
• Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, όταν υπάρχει
ο κίνδυνος αιμορραγίας και φλεγμονής, είναι
πιθανό ο γιατρός να σας προτείνει τη χρήση
ηλεκτρικής ξυριστικής μηχανής ώστε να
αποφύγετε τυχόν κοψίματα στο ξύρισμα.
• Για να μειώσετε το τσούξιμο, αφήστε το δέρμα
να «ξεκουραστεί» λίγο από το ξύρισμα, πριν
εφαρμόσετε άλλα προϊόντα.
35
Κεφάλαιο 7 | Άνδρες
• Για να απαλύνετε και να ανακουφίσετε το ξηρό
δέρμα, βρέξτε ένα κομμάτι βαμβάκι με μια
λοσιόν χωρίς οινόπνευμα και περάστε απαλά το
πρόσωπο. Στη συνέχεια, εφαρμόστε μια μικρή
ποσότητα ενυδατικής κρέμας στα μάγουλα, το
μέτωπο και το πηγούνι και απλώστε την απαλά. Αν
αντιμετωπίζετε πρόβλημα με κηλίδες, αποφύγετε
τα προϊόντα με σκληρά απολυμαντικά συστατικά.
• Τα αντιηλιακά δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται
μόνο στη θάλασσα και στο βουνό, αλλά
κάθε μέρα, ειδικά κατά τη διάρκεια της
χημειοθεραπείας, καθώς υπάρχει πιθανότητα
δερματικών αντιδράσεων που σχετίζονται με
την έκθεση στον ήλιο. Τα πιο συχνά ηλιακά
εγκαύματα εντοπίζονται στην περιοχή των
αυτιών, των χειλιών, στο σβέρκο και στα χέρια.
Τόσο τα αντηλιακά όσο και άλλα προϊόντα δεν
πρέπει να χρησιμοποιούνται σε περιοχές που
ακτινοβολούνται.
• Συμβουλευθείτε το γιατρό σας πριν
χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε νέο προϊόν
περιποίησης κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
• Το μαύρισμα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη
διάρκεια της θεραπείας.
• Η χρήση κονσίλερ ίσως είναι μια ξένη έννοια
για την πλειοψηφία των αντρών. Ωστόσο θα
πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό το προϊόν μακιγιάζ
κάνει θαύματα, καθώς καλύπτει τις δυσχρωμίες
και τους μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια.
Κάποιες παρενέργειες της χημειοθεραπείας,
μπορούν να καλυφθούν χρησιμοποιώντας ένα
κονσίλερ. Αφού επιλέξτε αυτό που ταιριάζει στην
απόχρωση του δέρματός σας, τοποθετείτε μικρή
ποσότητα στα σκούρα σημεία και χρησιμοποιείτε
τις άκρες των δακτύλων προκειμένου να το
απλώσετε, μέχρι να γίνει ένα με το χρώμα
του δέρματος. Εναλλακτικά μπορείτε να
χρησιμοποιείτε μια ενυδατική κρέμα με χρώμα,
την οποία θα απλώνετε στο πρόσωπο ακριβώς
όπως κάνετε με οποιοδήποτε άλλη λοσιόν ή
κρέμα προσώπου.
36
Απώλεια μαλλιών
Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας μερικά
φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή
απώλεια μαλλιών. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να
προβλεφθεί αυτή η ανεπιθύμητη παρενέργεια με
απόλυτη βεβαιότητα. Καλό είναι λοιπόν να είστε
προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο.
Να θυμάστε ότι πρέπει πάντα να χτενίζετε τα μαλλιά
απαλά και να χρησιμοποιείτε ένα ήπιο σαμπουάν.
Καθώς οι τρίχες αρχίζουν να αδυνατίζουν,
σκεφθείτε το ενδεχόμενο να τα κόψετε πολύ κοντά
ή σχεδόν να τα ξυρίσετε. Άλλωστε το πολύ κοντό,
σχεδόν ξυρισμένο look είναι δημοφιλές ανάμεσα
στον αντρικό πληθυσμό. Επιπλέον θα σας απαλλάξει
από το άγχος της κατά τόπους τριχόπτωσης. Σε
αυτή την περίπτωση θυμηθείτε ότι οι γιατροί
επισημαίνουν την προσοχή μας για το ξύρισμα του
κεφαλιού με ξυράφι, καθώς μπορεί να προκαλέσει
κοψίματα που είναι δύσκολο να επουλωθούν και να
προκαλέσει κάποια λοίμωξη όταν τα αιμοσφαίρια
είναι χαμηλά.
Σε περίπτωση απώλειας μαλλιών μπορείτε να
χρησιμοποιήσετε ένα καπέλο. Υπάρχουν πολλοί
διαφορετικοί τύποι καπέλων και τόσα στυλ, που
είναι απίθανο να μην βρείτε εκείνο που θα ταιριάξει
στο δικό σας ύφος. Μεταξύ του τζόκεϊ, των
σκούφων, της τραγιάσκας ή οποιουδήποτε άλλου
τύπου καπέλου, είναι μάλλον εύκολο να βρείτε κάτι
που θα σας αρέσει και θα προστατεύει το κεφάλι
σας. Αν η απώλεια των μαλλιών είναι κάτι που σας
ενοχλεί πραγματικά, μην ξεχνάτε ότι υπάρχει η
δυνατότητα της περούκας, που όμως στους άνδρες
αρκετές φορές φαίνεται.
Μερικά φάρμακα επηρεάζουν επίσης τα φρύδια,
τα οποία μπορεί να αρχίσουν να λεπταίνουν.
Δοκιμάστε ένα διαφανές ή χρωματιστό τζελ
φρυδιών, το οποίο θα απαλύνει και θα γεμίσει τη
γραμμή τους. Μπορείτε επίσης να γεμίσετε τα μικρά
κενά με ένα μολύβι φρυδιών. Η χρήση του όμως
για να σχεδιάσετε ολόκληρο το φρύδι είναι μάλλον
πολύ προφανής για τους άνδρες και δεν συνιστάται.
Αντί αυτού, δοκιμάστε να επιλέξετε ένα ζευγάρι
γυαλιά με φαρδύ σκελετό, ορίζοντας έτσι την
περιοχή των φρυδιών.
Πρακτικές συμβουλές
για το σώμα
Σαν αποτέλεσμα της θεραπείας, μπορεί κάποια
στιγμή να παρατηρήσετε ότι η επιδερμίδα στα χέρια
και τα πόδια σας είναι ξηρή και ξεφλουδίζει ή ότι
τα νύχια σας είναι εύθραυστα. Αν οι περιοχές αυτές
αρχίσουν να σας πονούν ή παρουσιάζουν φλεγμονή,
συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Υπάρχουν ωστόσο
κάποιες μικρές συμβουλές τις οποίες μπορείτε να
υιοθετήσετε. Πρώτα απ’ όλα, διατηρείτε τα πόδια
δροσερά, στεγνά και καθαρά και μην τα τρίβετε
πολύ δυνατά. Χρησιμοποιήστε τον νυχοκόπτη
απαλά, ώστε να μην κοπεί το δέρμα. Εάν κάνετε
επαγγελματικό μανικιούρ ζητήστε να μην σας
κόβουν τα πετσάκια. Τέλος, η καλή στοματική
υγιεινή είναι επίσης σημαντική κατά τη διάρκεια της
θεραπείας. Συμβουλευτείτε τον οδοντίατρό σας για
περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την οδοντική
και στοματική φροντίδα.
Διατροφή
Κεφάλαιο 8 | Διατροφή
Διατροφικές συμβουλές για τον ασθενή
με καρκίνο
Η διατροφή σε πολλές περιπτώσεις είναι ένας σημαντικός παράγοντας
για τους ανθρώπους με καρκίνο. Μπορεί να γίνει ένας πολύ καλός
σύμμαχος στη θεραπεία, αλλά και να συμβάλλει στην ανακούφιση
από τα συμπτώματα της ασθένειας. Ένα διαιτολόγιο πλήρες
σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να βελτιώσει την ανάρρωση από
λοιμώξεις ή χειρουργεία, να αποτρέψει την εμφάνιση έλλειψης
θρεπτικών συστατικών, να συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής
και να βοηθήσει τον ασθενή να διατηρήσει το βάρος του. Ένα πολύ
συχνό φαινόμενο, που παρατηρείται σχεδόν στο 50% των ασθενών με
καρκίνο, είναι η κακή κατάσταση θρέψης, καθώς συχνά παρατηρείται
ναυτία και απώλεια της όρεξης, ενώ συχνά συνυπάρχει κακή διάθεση
και κατάθλιψη που οδηγεί τον ασθενή σε μειωμένη πρόσληψη
τροφής. Μια βασική αιτία υποσιτισμού και κακής θρέψης είναι και
η δυσκολία πρόσληψης τροφής λόγω χειρουργείου, ενώ σε κάποιες
περιπτώσεις οι ενεργειακές απαιτήσεις και οι ανάγκες σε πρωτεΐνη
αυξάνονται ιδιαίτερα.
Σίγουρα κάθε περίπτωση ασθενούς με καρκίνο
πέραν της εξειδικευμένης θεραπείας χρειάζεται
και ατομική διατροφική αντιμετώπιση. Υπάρχουν
όμως κάποιες γενικές συστάσεις που μπορούν να
συμβάλλουν στην καλύτερη θρέψη. Και σε αυτή την
περίπτωση το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής
αποτελεί ένα δυναμικό άξονα για να εξασφαλίσετε
καλή θρέψη.
• Συμπεριλάβετε στα περισσότερα γεύματα
τρόφιμα από την ομάδα του ψωμιού και των
δημητριακών με έμφαση στα προϊόντα ολικής
άλεσης, όπως τα ζυμαρικά και τα δημητριακά
ολικής άλεσης και το ανεπεξέργαστο ρύζι.
• Επίσης είναι σημαντικό να καταναλώνετε
φρέσκα φρούτα και λαχανικά, καθώς αποτελούν
εξαιρετικές πηγές αντιοξειδωτικών, όπως είναι η
βιταμίνη C και η Β-καροτίνη.
39
Κεφάλαιο 8 | Διατροφή
Πιθανές επιπλοκές που
σχετίζονται με τη διατροφή
Απώλεια σωματικού βάρους, μειωμένη όρεξη
και υποθρεψία
Η απώλεια σωματικού βάρους και η κακή θρέψη
είναι μια πολύ πιθανή επιπλοκή σε ασθενείς
με καρκίνο. Υπάρχουν κάποια απλά βήματα
που μπορείτε να εντάξετε σταδιακά στην
καθημερινότητά σας για να βελτιώσετε την
κατάσταση θρέψης του οργανισμού.
• Περιορίστε την πρόσληψη κόκκινου κρέατος
ή κιμά σε μια φορά την εβδομάδα και δώστε
έμφαση στην κατανάλωση πουλερικών,
ημιαποβουτυρωμένων γαλακτοκομικών και
ψαριού. Τα πολύτιμα ω-3 λιπαρά οξέα του ψαριού
έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Αξίζει να
σημειωθεί ότι ο λιναρόσπορος περιέχει επίσης
αρκετά ω-3 λιπαρά οξέα, κάτι που τον καθιστά
πολύτιμο συστατικό για τη διατροφή ενός
ανθρώπου με καρκίνο.
• Πολύτιμες πηγές αντιοξειδωτικών είναι και
οι άψητοι ξηροί καρποί, το ελαιόλαδο και
άλλα φυτικά λίπη όπως το αβοκάντο.
Το αβοκάντο αποτελεί πολύ καλή πηγή σεληνίου
και βιταμίνης Ε, συστατικά με σημαντική
αντιοξειδωτική δράση.
• Περιορίστε την πρόσληψη αλατιού. Προτιμήστε
τρόφιμα πλούσια σε κάλιο όπως είναι οι
μπανάνες, το σπανάκι και η πατάτα.
• Μην παραμελείτε την πρόσληψη υγρών. Τα υγρά
είναι πολύ σημαντικά, κυρίως τις ημέρες που δεν
μπορείτε να φάτε κανονικά γεύματα. Να έχετε
διαθέσιμο πάντα ένα μπουκάλι νερό ή κάποιο
χυμό φρούτου. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις
τα υποκατάστατα γευμάτων σε υγρή μορφή
μπορούν να σας παρέχουν αξιόλογες ποσότητες
υγρών, ενέργειας και πρωτεΐνης, όπως επίσης και
βιταμινών και μετάλλων.
40
• Αυξήστε τον αριθμό των γευμάτων στη διάρκεια
της ημέρας και όχι απαραίτητα την ποσότητα που
τρώτε κάθε φορά. Μεταξύ των κυρίως γευμάτων
επιλέξτε θρεπτικά σνακ όπως γιαούρτι με φρούτα
και ξηρούς καρπούς, χυμούς φρούτων, ένα τοστ
με ψωμί ολικής άλεσης ή 2-3 φρούτα και άψητους
ανάλατους ξηρούς καρπούς. Μια πιθανή καλή
επιλογή είναι ένα milkshake από γάλα, μπανάνα
και αχλάδι, ξηρούς καρπούς και κανέλλα, όπως
επίσης και μια μερίδα σπιτικό ρυζόγαλο.
• Προτιμήστε στα γεύματά σας να περιλαμβάνετε
τα αγαπημένα σας φαγητά.
• Αν σας φαίνεται έντονη η μυρωδιά του φαγητού,
προτιμήστε να το καταναλώσετε κρύο και
αποφύγετε τα μυρωδικά, το κρεμμύδι και τα
μπαχαρικά.
• Εντάξτε σαν συνοδευτικό σε κάθε γεύμα
λίγη πατάτα, ζυμαρικά ή ρύζι. Συνήθως δεν
έχουν έντονη μυρωδιά και μπορούν να σας
εξασφαλίσουν αρκετά θρεπτικά συστατικά και
ενέργεια, ενώ απορροφώνται εύκολα από τον
οργανισμό.
• Μια εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης και ενέργειας
είναι τα όσπρια, τα οποία καλό είναι να
συνοδεύετε με ψωμί ή ρύζι, καθώς αυτός
ο συνδυασμός είναι ιδανικός για να παίρνετε
όλα τα απαραίτητα αμινοξέα.
Κεφάλαιο 8 | Διατροφή
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν και
έχετε εμετούς, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον
θεράποντα ιατρό σας και να ακολουθήσετε κάποια
βασικά βήματα:
• Μέχρι να σταματήσουν οι εμετοί μην
καταναλώσετε κάποιο τρόφιμο ή ποτό.
• Όταν αισθανθείτε καλύτερα, καταναλώστε
σταδιακά μικρές ποσότητες υγρών, όπως
αραιωμένους χυμούς φρούτων ή τσάι χωρίς
καφεΐνη, εκτός από νερό.
Τάση προς εμετό
Ένα από τα συμπτώματα των διαφόρων μορφών
θεραπείας του καρκίνου είναι η τάση για εμετό.
Σε αρκετές περιπτώσεις αυτή οφείλεται στη
φαρμακευτική αγωγή ή τη χημειοθεραπεία. Για
να περιορίσετε τα συμπτώματα αυτά, μπορείτε να
ακολουθήσετε κάποιες απλές συμβουλές, όπως:
• Αποφύγετε να μαγειρεύετε ή να τρώτε όταν
αισθάνεστε αδιαθεσία ή ναυτία
• Αποφύγετε τα τρόφιμα με έντονη μυρωδιά,
τα βαριά φαγητά, τα τηγανητά και τις σάλτσες
• Προσπαθήστε να καταναλώνετε τα γεύματα σας
σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Όταν είναι ζεστά
αναδύονται πιο έντονα τα αρώματά τους.
• Αν πίνετε χυμούς, milkshakes ή άλλα ροφήματα,
προτιμήστε να χρησιμοποιείτε καλαμάκι.
• Προσπαθήστε να έχετε μικρά και συχνά γεύματα,
γιατί τα μεγάλα γεύματα ενδέχεται να εντείνουν
τα συμπτώματά σας.
• Μην εκτίθεστε σε χώρους όπου παρασκευάζονται
τρόφιμα και αφήστε τους άλλους να
προετοιμάσουν τα γεύματά σας.
• Φάτε κάτι ελαφρύ πριν τη χημειοθεραπεία, αλλά
όχι αμέσως μετά.
• Πίνετε αρκετά υγρά, γουλιά γουλιά, αλλά όχι
πριν το φαγητό. Αν η τάση για εμετό συνοδεύετε
από ναυτία, χρησιμοποιείστε καλαμάκι για να
καταναλώσετε τα ροφήματα.
• Επειδή υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης, καλό είναι
να καταναλώνετε μικρές ποσότητες ηλεκτρολυτών
μαζί με τα υγρά, δηλαδή κυρίως κάλιο και νάτριο.
Καλές πηγές νατρίου είναι τα αθλητικά ποτά,
οι σούπες και τα αλμυρά κράκερ, ενώ τρόφιμα
πλούσια σε κάλιο είναι η μπανάνα, η πατάτα και τα
αποξηραμένα φρούτα.
• Σταδιακά επανεισάγετε μαλακά και εύπεπτα
τρόφιμα στη διατροφή σας, όπως ζελέ φρούτων,
γιαούρτι, κρέμες και βρασμένα λαχανικά.
Διατροφικές συμβουλές
σε περίπτωση ξηροστομίας
• Συνοδεύετε με υγρά τα γεύματά σας
• Προσθέστε ελαφριές σάλτσες στα φαγητά σας
• Αποφύγετε τη σοκολάτα και τα γλυκά, τα οποία
μπορούν να κολλήσουν στον ουρανίσκο
• Οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη μπορούν να διεγείρουν
την παραγωγή σάλιου
• Διατηρήστε το στόμα σας υγρό μασώντας φρέσκα
κομμάτια ανανά χωρίς ζάχαρη
• Αποφύγετε όξινα φρούτα, όπως το πορτοκάλι
ή το ακτινίδιο, καθώς μπορεί να υπάρχουν ουλές
στη στοματική κοιλότητα που θα επιβαρυνθούν
από όξινες τροφές
• Αποφύγετε τις ξηρές τροφές, όπως μπισκότα
και κράκερ
• Ανακούφιση μπορούν να σας προσφέρουν και τα
παγάκια από χυμούς φρούτων, τα οποία μπορείτε
να καταναλώσετε ως καραμέλες
• Αποφύγετε ξινούς χυμούς (π.χ. πορτοκάλι ή
γκρέιπφρουτ) και προτιμήστε χυμό μήλου ή τσάι.
41
Κεφάλαιο 8 | Διατροφή
Διάρροια
Ένα από τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσετε
κατά τη διάρκεια της θεραπείας είναι διάρροια, η
οποία πολλές φορές προκαλείται από φάρμακα,
τροφικές αλλεργίες, χημειοθεραπεία ή άλλους
παράγοντες. Επειδή μπορεί να έχει πολύ σοβαρές
επιπλοκές, όπως διαταραχές ηλεκτρολυτών και
αφυδάτωση, είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε
τον γιατρό σας. Υπάρχουν και κάποιες μικρές
συμβουλές που μπορούν να σας ανακουφίσουν από
τα συμπτώματα και να μειώσουν την εμφάνισή τους.
• Προσπαθήστε να καταναλώνετε αρκετά υγρά,
νερό, χυμούς φρούτων, γάλα, ή ακόμα και σούπες.
• Φροντίστε να καταναλώνετε τα υγρά σε
θερμοκρασία περιβάλλοντος, καθώς έτσι γίνονται
πιο εύληπτα.
• Τις ημέρες που έχετε έντονα συμπτώματα
διάρροιας αποφύγετε τα ολικής άλεσης
δημητριακά και το ψωμί. Προτιμήστε λευκό ψωμί,
ρύζι ή ζυμαρικά, καθώς περιέχουν λιγότερες
φυτικές ίνες.
• Προτιμήστε φρούτα χωρίς τη φλούδα ή
κομπόστες φρούτων. Μια πολύ καλή επιλογή για
αυτές τις περιπτώσεις είναι η μπανάνα, καθώς
περιέχει αρκετό κάλιο που θα βοηθήσει στην
εξισορρόπηση των ηλεκτρολυτών του σώματος.
• Είναι σημαντικό να ξέρετε ότι η κατανάλωση
γαλακτοκομικών και τα όσπρια μπορεί να
επιδεινώσουν τα συμπτώματα της διάρροιας.
• Προτιμήστε βρασμένα λαχανικά αντί για ωμά,
αποφεύγοντας το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το
καλαμπόκι και το κρεμμύδι.
• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, καφέ,
αναψυκτικών, γλυκών και πολύ λιπαρών φαγητών.
• Αποφύγετε τα μη παστεριωμένα τρόφιμα, τα
αλλαντικά, τα ωμά θαλασσινά, καθώς και τρόφιμα
των οποίων η προέλευση είναι αμφιλεγόμενη.
Τις ημέρες που αισθάνεστε καλύτερα και έχετε
όρεξη, αυξήστε λίγο την ποσότητα που τρώτε.
Αν μπορείτε, κάνετε ήπια άσκηση μεταξύ των
γευμάτων, καθώς θα βελτιώσει και τη διάθεση και
την όρεξή σας. Σίγουρα η καλή διατροφή μπορεί
να είναι για εσάς ένας δυναμικός σύμμαχος στη
θεραπεία του καρκίνου.
42
Άσκηση
Κεφάλαιο 9 | Άσκηση
Η άσκηση στη διάρκεια της θεραπείας
Η άσκηση μπορεί να είναι το τελευταίο πράγμα που έχετε στο
μυαλό σας, αλλά μπορεί να γίνει μία από τις προτεραιότητες και τις
αγαπημένες σας δραστηριότητες στην πορεία. Κι αυτό, γιατί σύμφωνα
με πρόσφατες μελέτες η ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο μπορεί
να βελτιωθεί σημαντικά μέσω της σωματικής δραστηριότητας.
Αν είστε ήδη ενεργό άτομο, χρησιμοποιήστε τη
φυσική σας κατάσταση για να ενισχύσετε τον
εαυτό σας, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τυχόν
προβλήματα ή περιορισμούς που ενδέχεται να
αντιμετωπίσετε.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η ήπια γυμναστική
θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος
της θεραπείας των ατόμων που πάσχουν από
καρκίνο. Συγκεκριμένα, μόλις 2,5 ώρες την
εβδομάδα σωματικής άσκησης μέτριας έντασης,
π.χ. περπάτημα ή κολύμπι, μειώνουν τον κίνδυνο
θανάτου από την ασθένεια. Σχετικές έρευνες έχουν
δείξει ότι η άσκηση στα συνιστώμενα επίπεδα
μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης
καρκίνου. Η άσκηση κατά τη διάρκεια της
θεραπείας έχει θετικές επιδράσεις και στη διάθεση,
ενώ μειώνει παρενέργειες, όπως άγχος, κατάθλιψη,
κόπωση και αλλαγές βάρους. Όταν μιλάμε
για άσκηση, δεν εννοούμε κάτι επίπονο, αλλά
καθημερινές δραστηριότητες όπως η κηπουρική,
ένας σύντομος περίπατος ή μια βουτιά στη
θάλασσα. Όλα θεωρούνται άσκηση.
Η Αμερικανική Ένωση Έρευνας Καρκίνου
αναφέρεται στα πιθανά οφέλη της τακτικής
άσκησης, πάντα με τη συγκατάθεση του
θεράποντος ιατρού, μεταξύ των οποίων είναι:
• Καλύτερη ποιότητα ζωής
• Αύξηση της κοινωνικής δραστηριότητας
και επαφής
• Βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης
και αυτοεκτίμησης
Σε άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ομάδα
επιστημόνων στο Hong Kong με επικεφαλής τον Dr.
J W C Ho, σύμβουλο χειρουργικής του νοσοκομείου
Queen Mary, προέκυψε ότι η σωματική
δραστηριότητα, μπορεί να βελτιώσει -κατά
περίπτωση- την υγεία και την ποιότητα ζωής των
ασθενών, μετά το τέλος της θεραπείας. Η έκθεση
βασίζεται στη μελέτη στοιχείων από 34 έρευνες
για τις επιπτώσεις της σωματικής δραστηριότητας
μεταξύ ενηλίκων που είχαν υποβληθεί σε
θεραπεία για καρκίνο του μαστού, του προστάτη,
του εντέρου, του στομάχου, του πνεύμονα και
γυναικολογικού καρκίνου. Τα είδη της σωματικής
δραστηριότητας που μελετήθηκαν περιελάμβαναν
αερόβια άσκηση, όπως περπάτημα και τζόκινγκ,
ασκήσεις αντίστασης με χρήση λάστιχων και
ασκήσεις ενδυνάμωσης με βάρη.
Όπως διαπιστώθηκε, υπήρξε βελτίωση σε
διάφορους τομείς, η οποία είχε επίσης σχέση με
τον τύπο και την ένταση της άσκησης. Σε ασθενείς
με καρκίνο του μαστού για παράδειγμα, είχε
καλύτερα αποτελέσματα ο συνδυασμός αεροβικής
άσκησης με ασκήσεις αντίστασης, απ’ ότι η αερόβια
δραστηριότητα μόνη της. Η μελέτη κατέληξε
στο συμπέρασμα ότι «η ποιότητα της ζωής ήταν
ένα σαφές σημαντικό όφελος της σωματικής
δραστηριότητας» και τα ευρήματα έδειξαν ότι
«κλινικά, υπήρξαν σημαντικές θετικές επιδράσεις
στη σωματική λειτουργία και την ποιότητα της ζωής».
Οι παραπάνω μελέτες παρέχουν περαιτέρω
ενδείξεις ότι η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη
βελτίωση της ποιότητας της ζωής ασθενών με
καρκίνο. Αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι
υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη καρκίνου και
ότι η διάγνωση μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε
στάδιο. Ασφαλώς πρέπει να λαμβάνονται υπόψη
η κατάσταση και οι ανάγκες του κάθε ασθενή,
ο οποίος θα πρέπει να ζητά τη συμβουλή του
γιατρού του, πριν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα
άσκησης.
45
Κεφάλαιο 9 | Άσκηση
Άσκηση για άτομα με καρκίνο:
τι μπορείτε να κάνετε
Η περίπτωση κάθε ασθενή είναι διαφορετική, γι’
αυτό πριν ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα γυμναστικής,
συμβουλευθείτε το γιατρό σας. Οι ακόλουθοι τύποι
άσκησης μπορεί να βοηθήσουν τους ασθενείς
με καρκίνο - και κάθε άλλον - να βελτιώσουν τη
σωματική τους κατάσταση:
• Ασκήσεις ευλυγισίας (διατάσεις): είναι ένας
εύκολος τρόπος άσκησης. Αν δεν είστε ακόμα
έτοιμοι για πιο έντονη άσκηση, θα πρέπει
τουλάχιστον να παραμείνετε εύκαμπτοι.
Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν ξεκινήστε κάποια
σωματική δραστηριότητα
Ένας ειδικός θα σας βοηθήσει να απαντήσετε στα
εξής ερωτήματα:
• Πώς η άσκηση θα βελτιώσει την υγεία μου;
• Τι είδους άσκηση πρέπει να κάνω;
• Υπάρχουν περιορισμοί στα βάρη ή κάποιες
συγκεκριμένες ασκήσεις που πρέπει να αποφύγω;
• Πόσες φορές την εβδομάδα πρέπει
να γυμνάζομαι;
• Πόση διάρκεια θα πρέπει να έχει κάθε συνεδρία;
• Πόσο έντονη πρέπει να είναι η γυμναστική που θα
ακολουθώ;
• Πρέπει να κάνω περισσότερους από
έναν τύπο άσκησης;
• Ποιος μπορεί να με βοηθήσει να δημιουργήσω
ένα ασφαλές πρόγραμμα άσκησης;
• Αεροβική άσκηση: γρήγορο περπάτημα, τζόκινγκ,
κολύμβηση, ό,τι κι αν επιλέξετε, αυτό το είδος
άσκησης βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία
και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής,
εγκεφαλικού και διαβήτη.
• Ασκήσεις αντίστασης (με βάρη ή λάστιχα): χτίζουν
τους μύες και είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για τους
ασθενείς που χάνουν μυϊκή μάζα αλλά παίρνουν
λίπος μέσω της θεραπείας του καρκίνου.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι 30’-60’ άσκησης,
μεσαίας ως έντονης έντασης, 5 ημέρες την
εβδομάδα, είναι ευεργετική για τους ασθενείς με
καρκίνο. Αν ήσασταν πολύ δραστήριος πριν την
εμφάνιση της νόσου, μην περιμένετε να επιτύχετε
τις ίδιες αποδόσεις. Το κλειδί είναι να θέτετε
μικρούς και εφικτούς στόχους και να φτάσετε
προοδευτικά σε υψηλούς στόχους. Ακόμη κι αν
δεν έχετε γυμναστεί ποτέ πριν, ξεκινήστε κάποια
δραστηριότητα που σας αρέσει. Αν μάλιστα βρείτε
και κάποιο φίλο να σας συνοδέψει, θα έχετε ένα
επιπλέον κίνητρο. Μην απογοητεύστε. Ό,τι κι αν
κάνετε είναι καλύτερο από το να μην κάνετε τίποτα.
Μπορείτε απλά να προσθέσετε λίγη δραστηριότητα
στην καθημερινή σας ρουτίνα:
• Χρησιμοποιείστε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ.
• Προσπαθήστε να αυξήσετε τα βήματά σας
καθημερινά, έστω και μέσα στο σπίτι. Ένας
βηματομετρητής ίσως σας φανεί χρήσιμος σε
αυτή την προσπάθεια.
• Κάντε συχνά διαλείμματα, καθ ‘όλη τη διάρκεια
της ημέρας, για να κάνετε μερικές διατάσεις.
46
Κεφάλαιο 9 | Άσκηση
Μόνο 10 λεπτά άσκηση την ημέρα μπορούν
να μειώσουν την κούραση, να διεγείρουν το
ανοσοποιητικό σύστημα, να θρέψουν το σώμα,
το μυαλό, την καρδιά και το πνεύμα. Αν νιώσετε
εξάντληση ξεκουραστείτε για λίγο και αρχίστε πάλι
σιγά σιγά. Το επίπεδο της ενέργειάς σας θα αυξηθεί
μακροπρόθεσμα. Οι κίνδυνοι για τους επιζώντες του
καρκίνου δεν είναι πολύ διαφορετικοί από αυτούς
για το γενικό πληθυσμό. Οι μυοσκελετικές κακώσεις
-πόνος, διαστρέμματα- είναι οι πλέον συνηθισμένες.
Η γυμναστική μπορεί να έχει για τους καρκινοπαθείς
ένα ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο όσον αφορά
στα καρδιακά προβλήματα. Γι’ αυτό επιβάλλεται
η έγκριση του ογκολόγου σας πριν ξεκινήσετε
οτιδήποτε.
Συμβουλές για άσκηση με ασφάλεια
• Καταρχήν μιλήστε με το θεράποντα ιατρό σας,
προκειμένου να σας δώσει την άδεια να ασκηθείτε
και να σας συμβουλέψει για το τι είδους άσκηση
μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα για εσάς. Αν
λαμβάνετε χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή
ακτινοβολία, μπορεί να υπάρξουν παρενέργειες.
Εάν αντιμετωπίζετε πόνο και ναυτία, είναι
απαραίτητο να ξεπεράσετε πρώτα αυτά τα
συμπτώματα. Ρωτήστε το γιατρό σας για φάρμακα
που μπορούν να βοηθήσουν πριν ξεκινήσετε ένα
πρόγραμμα άσκησης. Εάν τα φάρμακα δεν σας
παρέχουν αρκετή ανακούφιση, δείτε μαζί του
τις πιθανές εναλλακτικές ή συμπληρωματικές
θεραπείες.
• Ξεκινήστε σιγά-σιγά, με ασκήσεις μικρής χρονικής
διάρκειας σε διαφορετικές στιγμές κατά τη
διάρκεια της ημέρας. Χτίστε τη δύναμη και την
αντοχή σας σταδιακά. Αποφύγετε να κάνετε πολλά
και πολύ γρήγορα, ειδικά αν δεν γυμναζόσασταν
στο παρελθόν.
• Αν έχετε προβλήματα ισορροπίας, προτιμήστε την
κολύμβηση, το στατικό ποδήλατο και τις καθιστές
ασκήσεις. Μια άλλη επιλογή για σας μπορεί να
είναι τα όργανα γυμναστικής με λαβές.
• Εάν έχετε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση,
θα πάρει κάποιο χρόνο για να μπορέσετε να
ξεκινήσετε οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα.
Θα εξαρτηθεί από το σημείο όπου βρίσκεται
το χειρουργικό τραύμα και το πώς προχωράει η
θεραπεία. Ρωτήστε το γιατρό σας πριν ξεκινήσετε
οτιδήποτε.
• Αν είστε επιρρεπής στις μολύνσεις, μπορεί να
θέλετε να αποφύγετε τα γυμναστήρια ή άλλους
δημόσιους χώρους. Αν ωστόσο επιλέξετε κάτι
τέτοιο, καλό είναι να πλένετε τα χέρια σας συχνά
και να χρησιμοποιείτε πάντα δική σας πετσέτα,
στρώμα, κλπ. Χρησιμοποιήστε ένα αντιβακτηριακό
σπρέι για να καθαρίζετε τον εξοπλισμό σας πριν
και μετά τη χρήση.
Στη διάρκεια της άσκησης ακολουθήστε τις
παρακάτω συμβουλές για μεγαλύτερη ασφάλεια:
• Φροντίστε να αναπνέετε σωστά, ώστε να μην
προκληθούν αλλαγές στην αρτηριακή σας
πίεση. Θα πρέπει να εκπνέετε όταν οι μύες
δουλεύουν και να εισπνέετε όταν χαλαρώνουν. Για
παράδειγμα, εκπνεύστε όταν σηκώνετε κάτι και
εισπνεύστε όταν σταματήσετε.
• Χρησιμοποιείστε τον απαραίτητο εξοπλισμό που
θα σας κρατήσει ασφαλείς, όπως ένα κράνος για
ποδηλασία ή τα σωστά παπούτσια για περπάτημα
ή ένα μπαστούνι για ισορροπία.
• Φροντίστε να πίνετε άφθονο νερό όταν κάνετε
δραστηριότητες που προκαλούν εφίδρωση,
εκτός κι αν ο γιατρός σας έχει ζητήσει να
περιορίσετε τα υγρά. Ελαχιστοποιήστε την
κατανάλωση ποτών που αφυδατώνουν, όπως ο
καφές και καταναλώστε περισσότερο νερό για να
αντισταθμίσετε τις επιπτώσεις τους.
Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να σας
βοηθήσει, αλλά μόνο όταν γίνεται με τρόπο
κατάλληλο για την κατάστασή σας:
• Αποφύγετε την έντονη άσκηση, αν τα επίπεδα
των αιμοπεταλίων σας είναι χαμηλά και υπάρχει
κίνδυνος για λοίμωξη, αναιμία ή/και αιμορραγία.
Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει για αυτό και
κατά πόσον είναι ασφαλές να ασκήστε.
• Αν έχετε έντονα φαινόμενα εμετού ή διάρροιας,
μπορεί να είναι χαμηλά ορισμένα από τα μέταλλα
στο αίμα σας, όπως το νάτριο και το κάλιο.
Ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με τις επιπτώσεις
της σωματικής δραστηριότητας.
47
Κεφάλαιο 9 | Άσκηση
• Αποφύγετε ασκήσεις που σχετίζονται με
ανισόπεδες επιφάνειες ή άρση υπερβολικού
βάρους, καθώς θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε
πτώση και τραυματισμό. Τα όργανα γυμναστικής
με λαβές μπορεί να σας βοηθήσουν να
ισορροπήσετε καλύτερα.
• Αν η ασθένεια ή η φαρμακευτική αγωγή που
ακολουθείτε επηρεάζουν τους πνεύμονες ή
την καρδιά σας, ρωτήστε τον γιατρό σας πριν
αρχίσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης.
Αναφέρετέ του σημάδια όπως πρησμένοι
αστράγαλοι, ανεξήγητη αύξηση βάρους ή
δύσπνοια, ενώ είστε σε κατάσταση ηρεμίας ή
αφού έχετε κάνει λίγη άσκηση.
• Προσέξτε τον κίνδυνο αιμορραγίας αν παίρνετε
αντιπηκτικά. Αποφύγετε την πτώση ή τους
τραυματισμούς. Αν παρατηρήσετε πρήξιμο, πόνο,
ζάλη ή θολή όραση, καλέστε αμέσως το γιατρό
σας
• Η σωματική δραστηριότητα που πραγματοποιείτε
ενδεχομένως να σας κάνει να νιώσετε μια μικρή
ενόχληση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα
πρέπει να σας κάνει να αισθανθείτε κούραση ή
πόνο. Σκοπός είναι να αισθανθείτε καλύτερα,
λιγότερο κουρασμένοι ή θλιμμένοι και με
περισσότερη ενέργεια.
Μετά τη θεραπεία
Ιδανικά, μετά τον καρκίνο, οι ασθενείς θα πρέπει
να συνδυάζουν την αερόβια άσκηση με τα βάρη.
Και οι δύο τύποι άσκησης είναι σημαντικοί για τη
συνολική υγεία και ευεξία τους. Σχετικές μελέτες
δείχνουν ότι ένα πρόγραμμα αερόβιας άσκησης,
διάρκειας 12-16 εβδομάδων, το οποίο γίνεται είτε
στο γυμναστήριο, είτε στο σπίτι, είτε στη φύση και
βασίζεται στο περπάτημα, μπορεί να έχει τα εξής
αποτελέσματα:
• Βελτίωση της φυσικής κατάστασης
• Εξισορρόπηση βάρους και απώλεια λίπους
• Αύξηση της μυϊκής μάζας
• Μείωση της κόπωσης
• Βελτίωση της διάθεσης
• Βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής
Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν
ολοκληρώσει τη θεραπεία μπορούν να
αρχίσουν σιγά-σιγά και σταδιακά να αυξάνουν την
ένταση και τη συχνότητα της άσκησης. Όσοι ήταν
ενεργοί πριν από τη διάγνωση του καρκίνου, πρέπει
να ξεκινήσουν τη γυμναστική σε χαμηλότερο ρυθμό
από ότι πριν τη διάγνωση. Τα παιδιά και οι έφηβοι θα πρέπει να ακολουθούν
μέτρια ως έντονη άσκηση για τουλάχιστον 60’ τη
μέρα, τουλάχιστον πέντε μέρες την εβδομάδα.
48
Κεφάλαιο 8 | Άσκηση 49
Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε θερμά
την κα Μαρία Χατζηωάννου - Γκίκα
την κα Μίνα Βαλυράκη - Παπαθεοδώρου
τον Δρ. Αλέξανδρο Καρύδη
την Ελληνική Κοινότητα του Μονακό
και τις εταιρείες
Alassia NewShips Management Inc.
Safety Management Overseas
Symmetria
για την υποστήριξή τους στην έκδοση
του παρόντος εγχειριδίου.
Μη Κερδοσκοπικό
Σωµατείο Υποστήριξης
Ανθρώπων µε Καρκίνο
και Χρόνια Νοσήµατα
Εθνικής Αντιστάσεως 66, Χαλάνδρι. Τηλ. 210 6742995. Email: [email protected] www.iliveforme.org
Facebook: www.facebook.com/iliveformeorg Twitter: www.twitter.com/iliveformeorg
50
Μη
ΜηΚερδοσκοπικό
Κερδοσκοπικό
Σωµατείο
ΣωµατείοΥποστήριξης
Υποστήριξης
Ανθρώπων
Ανθρώπωνµε
µεΚαρκίνο
Καρκίνο
και
καιΧρόνια
ΧρόνιαΝοσήµατα
Νοσήµατα
Εθνικής Αντιστάσεως 66, Χαλάνδρι. Τηλ. 210 6742995. Email: [email protected]
www.iliveforme.org

Καλλυντικά Προϊόντα

ΔΙΑΚΥΡΗΞΗ 12-2014 - ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΛΙΒΑΝΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Project ΤΜΗΜΑ : B3

5. ψυχη και σωμα - 1ο Γενικό Λύκειο Σπάτων

Οδηγίες για μια επιτυχημένη συνέντευξη

Special Edition 2014

50 χρόνια υπεροχής

Πακέτο Δραστηριοτήτων - Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού

στο κατώφλι μας

manual

Δείτε/ Ανοίξτε

Ο ρόλος της αποτίμησης των διατροφικών συνηθειών στην ακρίβεια

Προστατευτικά αέρια συγκολλήσεων ανθρακούχων και

καταλογος μανικιουρ & πεντικιουρ