ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
sd Σάββατο 15 - Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014
Αφιέρωμα στην ιερή μνήμη των νεκρών μας
2
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΕΡΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΜΑΣ
Εις τιμή και μνήμη των αγαπημένων μας νεκρών ........................Σελίδα 3
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013 ..............Σελίδα 4
Ο πλήρης κατάλογος των ομογενών που «έφυγαν» το 2013 ......Σελίδα 18
Περί Θανάτου ..........................................................................Σελίδα 20
ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ,
Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ ............................................Σελίδα 21
Ταφή, καύση, μακαρία και μνημόσυνα ....................................Σελίδα 22
Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτου ..........................................Σελίδα 24
Κηδεία και Πένθος:
Από το αρχικό σοκ έως την αποδοχή ........................................Σελίδα 28
Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Ξέρει κανείς; ..........................Σελίδα 30
Γέροντας Παΐσιος: Η μετά θάνατον ζωή ....................................Σελίδα 32
Οταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του ..........................................Σελίδα 34
Πώς να μιλήσεις σε έναν γονιό που έχασε το παιδί του ............Σελίδα 36
Δοξασίες και πραγματικότητες για το θάνατο............................Σελίδα 37
Τα αρχαία νεκρικά έθιμα και η ενσωμάτωσή τους
στο χριστιανικό εορτολόγιο ......................................................Σελίδα 38
Ο θησαυρός
της Ελληνικής γής
[\ NATIONAL HERALD
37-10 30th Street, Long Island City, N.Y. 11101-2614
ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ: ∆ηµοκρίτου 1 & Ακαδηµίας Τ.Κ. 106 71
Krinos Foods, LLC., 47-00 Northern Blvd. LIC, NY 11101 • www.krinos.com
ΕΤΟΣ Ι∆ΡΥΣΕΩΣ 1915
FOUNDED 1915
Ιδρυτής ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΑΝΗΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
είναι φίλος
το βιβλίο
(718) 784-5255
ΒΕΤΑ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Βοηθός Εκδότη - Υπεύθυνη Διαφημιστικού Τμήματος
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΓΑΛΙΟΣ Υπεύθυνος Εκδοσης
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ Υπεύθυνη Παραγωγής
ΑΝΝΑ ΑΓΓΕΛΙΔΑΚΗ Marketing-Kαλλιτεχνική Διεύθυνση
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 3
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Εις τιμή και μνήμη των αγαπημένων μας νεκρών
...η θύμηση των νεκρών μας δεν είναι και δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας μόνο μέρας, αλλά κάθε μέρας.
Αλλωστε, η Ορθόδοξη παράδοσή μας αυτό διδάσκει και βιώνει όχι μόνο με τα Ψυχοσάββατα, αλλά και σε κάθε Θεία Ευχαριστία...
Του Θεοδώρου Καλμούκου
Το σημερινό «Περιοδικό» είναι
σίγουρα αλλιώτικο από τα άλλα
διότι είναι αφιερωμένο εις τιμή και
μνήμη των αγαπημένων μας νεκρών.
Δεν νομίζω πως υπάρχει οικογένεια
ή σπιτικό που να μην έχει γευθεί
την πίκρα και τον καημό του θανάτου, αυτής της τραγικής πραγματικότητας και πραγματικής τραγικό-
τητας επειδή ακριβώς είναι αναπόφευκτη για όλους και σε ακαθόριστο
ή προβλέψιμο χρόνο.
Καθιερώσαμε αυτή την αφιερωματική έκδοση πριν από ένα χρόνο
εις τιμή και μνήμη των νεκρών,
αλλά και για τη δική μας την προσωπική ευεργεσία που μας παρέχει
η θύμηση ή ακόμα καλύτερα η αίσθηση του θανάτου.
Νομίζω πως χωρίς αυτή την αίσθηση του θανάτου, αυτό που αυτό
το βιολογικό μας επεισόδιο μετρητής
χρονικότητας και διάρκειας από τη
γέννα μας μέχρι το κατέβασμά μας
μέσα στον τάφο τον σκιερό «νεκροίς
συνθαπτόμενοι», το οποίο συνηθίσαμε να ονομάζομε ζωή, είναι σίγουρα ακατανόητο και ανεξήγητο
και σ’ αυτούς ακόμα τους ειδήμονες
της Βιολογίας και της Ιατρικής. Κι
όταν κάποια στιγμή τελέψουν τα
βιολογικά συστατικά της ύπαρξής
μας ή αν επισυμβεί κάποιο ατύχημα,
μια αρρώστια και επέλθει το βιολογικό τέλος λέμε «πέθανε». Δηλαδή;
Τι πάει να πει πέθανε; Τι συνέβη;
Τι είναι ζωή και τι είναι θάνατος; Τι
είναι το κορμί μας, ο νους μας, ο
συναισθηματισμός μας, η διάνοιά
μας που ήθελε σώνει και καλά να
διανύει τον χρόνο, την ύπαρξή μας,
τη σκέψη μας, τα ένδον και σώψυχα
μας;
Σύμφωνα με το εκκλησιαστικό
εορτολόγιο βρισκόμαστε στην προ
της Σαρακοστής περίοδο, η οποία
σημαδεύεται από τα Ψυχοσάββατα
τα οποία είναι αυτό ακριβώς που
λέγει η ονομασία τους Σάββατα των
ψυχών.
Να υπογραμμίσουμε όμως, ότι η
ημέρα του Σαββάτου γενικώς είναι
αφιερωμένη στους νεκρούς. Ας μου
επιτραπεί η υπέρβαση αλλά έχω
την αίσθηση ότι δεν χρειάζεται κανείς μία συγκεκριμένη μέρα για να
θυμάται τους αγαπημένους του ανθρώπους που έχουν φύγει για «χώρα
μακρινή και αρυτίδωτη», όπως θα
έλεγε κι ο ποιητής, διότι η θύμησή
τους είναι διηνεκής και ατέλεστη
μέσα στο νου και την καρδιά μας.
Οσο πολυάσχολος κι αν είναι κάποιος, είναι αδύνατο να μη θυμηθεί
και μάλιστα πολλές φορές την ημέρα
πως δυο μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, είτε εδώ, είτε στην
Ελλάδα, έχουν ενταφιασθεί δικοί
του άνθρωποι σεβαστοί και αγαπημένοι.
Δεν νομίζω πως έχει ισχύ το κοινώς λεγόμενο και ακουόμενο, πως
η παρέλευση του χρόνου θα απαλύνει τον πόνο και θα επουλώσει
την πληγή της καρδιάς από τον
χαμό του αγαπημένου προσώπου.
Απεναντίας, θαρρώ πως η παρέλευση
του χρόνου επιτείνει τον πόνο και
κάνει πιο αισθητή την απουσία της
μητέρας λόγου χάρη ή του πατέρα.
Γι’ αυτό ας μου επιτραπεί να πω
πως η θύμηση των νεκρών μας δεν
είναι και δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας μόνο μέρας, αλλά κάθε
μέρας.
Αλλωστε, η Ορθόδοξη παράδοσή
μας αυτό διδάσκει και βιώνει όχι
μόνο με τα Ψυχοσάββατα, αλλά και
σε κάθε Θεία Ευχαριστία, στην οποία
τους μνημονεύουμε στην προσκομιδή των Τιμίων Δώρων και αργότερα
στην Αναφορά. Στην Ευχαριστία,
τη Θεία Λειτουργία δηλαδή, έχομε
τη φανέρωση της Εκκλησίας ως κοινωνίας αγίων, ζώντων και τετελειωμένων, αείζωων όμως, καθότι βρί-
σκονται πλησίον της πηγής της ζωής,
τον αείζωο Χριστό, ο Οποίος είναι
«η Χώρα των ζώντων».
Η μνήμη λοιπόν και οι επιμνημόσυνες προσευχές και δεήσεις, τα
κόλλυβα από τον κόκκο του σίτου,
είναι όχι απλώς συμβολισμοί και
τυπικότητες, αλλά μία βιωματική
ενότητα και κοινωνία με εκείνους
οι οποίοι έχουν διαπλεύσει το πέλαγος του βίου και βρίσκονται ήδη
στην αντίπερα όχθη. Εκεί δηλαδή
που οδεύομε κι εμείς κάθε μέρα
που περνά.
ΕΦΥΓΑΝ ΟΜΩΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΤΟΥΝ
«Ας είναι οι χαρές τόσο μεγάλες όσο
ο ωκεανός και οι λύπες τόσο ελαφριές
όσο και ο αφρός». - Ανώνυμος
Τίποτα δεν είναι πιο όμορφο από τα γαλάζια κύματα του Αιγαίου.
Οπως κοιτάζουμε τον ορίζοντα, σκεφτόμαστε τι είναι η ζωή.
Τις πολλές αναμνήσεις κι αυτούς που χάσαμε.
Σαν παλιοί φίλοι και γείτονες είμαστε εδώ, για να βοηθήσουμε
στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής. Επισκεφθείτε το facebook
μας και γραφτείτε για να λαμβάνετε το μηνιαίο φυλλάδιο
(newsletter) μας και να μαθαίνετε τρόπους που θα σας
βοηθήσουν να ξεπεράσετε τη λύπη και πως να επικοινωνήσετε με
άλλα άτομα μετά από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.
Είμαστε οικογενειακή επιχείρηση και θεωρούμε τιμή μας να σας
εξυπηρετούμε. Ζωή σ’ εμάς.
4 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Του Θεοδώρου Καλμούκου
Συναξάρι ιερό μνήμης και θύμησης θα μπορούσε
να χαρακτηριστεί η παρούσα έκδοση γιατί
κρατά ζωντανή στο νου και στις καρδιές μας
τους αγαπημένους μας νεκρούς.
Κι είναι αλήθεια πως πεθαίνουν όσοι ξεχνιούνται, ενώ η θύμηση είναι ο απέθαντος δεσμός
ο οποίος διατηρεί την κοινωνία και επικοινωνία
ημών που βρισκόμαστε ακόμα «επί γης», με
εκείνους οι οποίοι βρίσκονται «υπό γη», δηλαδή
έχουν εξέλθει από τον χρόνο.
Ιωάννης Μπούρας
Απεβίωσε σε ηλικία 91 ετών ο
Ιωάννης Μπούρας, από το Σουάμσκοτ της Μασαχουσέτης, ο οποίος
επί μισό και πλέον αιώνα γέμιζε με
τη φωνή του τους αιθέρες της Μασαχουσέτης με το Ελληνικό Ραδιοφωνικό Πρόγραμμα, «Ελληνική
Ηχώ», αντάμα με τον αδελφικό του
φίλο και συνέταιρο Ορέστη Δημητριάδη.
Ο αείμνηστος γεννήθηκε στις 16
Ιουνίου του 1922 στην πόλη Ντόβερ
του Νιου Χαμσάιρ. Υπηρέτησε στον
αμερικανικό στρατό από τον οποίον
έλαβε υψηλές στρατιωτικές διακρίσεις και παράσημα ένα εκ των οποίον
ήταν το γνωστό purple heart.
Από νέος ακόμα έδειξε να έχει
μεράκι και κλίση στη ραδιοφωνία
γι’ αυτό και άρχισε να συνεργάζεται
με το ραδιοφωνικό πρόγραμμα του
αείμνηστου Γεωργίου Παναγιωτόπουλου προφανώς από το 1947.
Ιατρός Χριστίνα
Κοντομέρκου-Φερέιρα
Απεβίωσε σε ηλικία 34 ετών στις
3 Ιανουαρίου 2013, η ιατρός Χριστίνα Κοντομέρκου-Φερέιρα, σύζυγος αγαπημένη του Τόνι Φερέιρα
και στοργική μητέρα του Αϊντεν Φερέιρα.
Η αείμνηστη αποφοίτησε από το
Λύκειο Τράμπουλ του Κονέκτικατ.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της
Βοστώνης από το οποίο έλαβε δύο
διπλώματα Μπάτσελορ ταυτόχρονα,
ένα στη Βιολογία και το άλλο στη
Φιλοσοφία.
Επειτα από τις ιατρικές της σπουδές στο πανεπιστήμιο του Γέιλ στο
Κονέκτικατ και συγκεκριμένα στο
Boyer Center for Molecular Medicine
and Department of Cardiothoracic
Research αφιέρωσε πολλούς μήνες
στη Νότιο Αμερική μελετώντας τις
αρχαίες και τις σύγχρονες χρήσεις
ιατρικών φυτών με τους ντόπιους
κατοίκους στα δάση του Αμαζονίου
μαθητεύοντας τις παραδόσεις και
την Ιατρική της.
Αγγιξε τη ζωή πολλών ανθρώπων
στην κοινωνία μέσω της ειλικρινούς
φροντίδας και ενδιαφέροντός της,
πείθοντας τους να ζουν μία πιο υγιεινή ζωή.
Η μνήμη και η θύμησή τους διατηρεί την
«μεταξύ μας» σχέση σε διαφορετική, ωστόσο,
δομή και με αλλιώτικο «τρόπο».
Και σ’ αυτό ακριβώς συμβάλλει η ανά χείρας
έκδοση, η οποία υποστασιάζει και ιστορεί με
χαρτί και με μελάνι στο διηνεκές, τα πρόσωπα
που πριν λίγο ήταν μαζί μας ως φυσικές παρουσίες με όλες τις εκφράσεις και εκφάνσεις
της ζωής και σήμερα υπάρχουν «εν ετέρα μορφή».
Κι ακόμα είναι μια υπενθύμιση για μας τους
επιζώντες πως η κλεψύδρα του χρόνου μας
Ντίνος Μπακάκος
«Τι άλλο μπορώ να σας προσφέρω» ρωτούσε ο Ντίνος Μπακάκος,
ο πολυτάλαντος άνθρωπος, ο παραγωγός ταινιών κι ο θαυμάσιος Σπαρτιάτης εστιάτορας, κάθε φορά που
διοργάνωνε κάποια εκδήλωση για
την ενίσχυση της Ελλάδος, της Εκκλησίας ή της Ελληνοαμερικανικής
Κοινότητας.
Το αγαπημένο του εστιατόριο
«Lafayette Grill & Bar» έκλεισε καθότι είχε λήξει το ενοικιοστάσιο,
ενώ στις 13 Ιανουαρίου η γενναιόδωρη καρδιά του ανθρώπου που
αγαπούσε τους ανθρώπους και τις
τέχνες τόσο πολύ έκανε τον τελευταίο της χτύπο.
Ο Ντίνος Μπακάκος διακομίσθηκε στο νοσοκομείο με αιμορραγία
στον εγκέφαλο και εξέπνευσε το
πρωί της επόμενης μέρα από ανεύρυσμα.
Δημήτρης Καστανάς
Απεβίωσε σε ηλικία 70 ετών ο
ιδρυτής του εθνικού ελληνικού καναλιού NGTV, Δημήτρης Καστανάς.
Ο εκλιπών, υποβλήθηκε σε δεύτερη,
μετά από 16 χρόνια, εγχείρηση ανοικτής καρδιάς σε καρδιοχειρουργικό
κέντρο του Μανχάταν.
Ο θάνατός του οφείλεται σε μετεγχειρητικές επιπλοκές. Ο θάνατός
του καταλύπησε την σύζυγό του
Νομική Παπαμιχαήλ-Καστανά, τα
παιδιά του Ματίνα και Γιώργο, την
εγγονή Μαρία και τους λοιπούς συγγενείς εδώ και στην Ελλάδα.
τελεύει όλο και πιο πολύ και κάθε μέρα που
περνά ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στον τάφο
μας, αφού έσχατος εχθρός όλων μας είναι ο
θάνατος, αυτή η ακραία κοινή μας τραγικότητα,
η οποία είναι τόσο πραγματική, όσο πραγματική
είναι και η ζωή.
Η αίσθηση του θανάτου είναι και ευεργετική
υπόθεση για τον καθένα μας επειδή ακριβώς
μας φέρνει αντιμέτωπους με την πραγματικότητά μας, αρκεί να μη ξεχνούμε πως είμαστε
«στιγμιαίες αιωνιότητες».
Ακολουθεί το συναξάρι των ονομάτων:
πηγαίες σκέψεις και ιδέες περί Τέχνης.
Το 1967, κατά τη χούντα, ο Ανδρέας μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη.
Από τότε ζούσε μεταξύ Ουάσιγκτον
και Νέας Υόρκης.
Μία πιο κοντινή ματιά στην Τέχνη
του, την τελευταία δεκαετία, αποκαλύπτει πως είχε εξερευνήσει, ξανά
και ξανά, παρόμοιες ιδέες στους πίνακές του, πάντα εμβαθύνοντας, διευρύνοντας και βάζοντας περισσότερη ένταση. Αντίθετα με το τι πράττουν εξπρεσιονιστές, νεο-εξπρεσιονιστές, μινιμαλιστές, ποπ καλλιτέχνες
και μεταμοντερνιστές.
Γιώργος Ανδρέας
Ο Γιώργος Ανδρέας, (Ανδρεόπουλος), ο φημισμένος καλλιτέχνης και
επιχειρηματίας, απεβίωσε, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο John Hopkins της Βαλτιμόρης σε ηλικία 75
ετών.
Ο Ανδρέας έπασχε από καρκίνο
στο πάγκρεας τον τελευταίο χρόνο.
Ηταν από τους 50 πλουσιότερους
ομογενείς, σύμφωνα με την ετήσια
έκδοση του «Εθνικού Κήρυκα» «The
Fifty Wealthiest Greek Americans».
O Γιώργος Ανδρέας γεννήθηκε
στην Αθήνα το 1938. Το 1952, σε
ηλικία 14 ετών, άρχισε να σπουδάζει
δίπλα στον ζωγράφο Κωνσταντίνο
Αρτέμη, ο οποίος ειδικευόταν στα
πορτρέτα και στα τοπία.
Εκείνο το διάστημα ο Αρτέμης
αποκαθιστούσε το εσωτερικό της
εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου στο
κέντρο της Αθήνας. Ο Ανδρέας εργάστηκε κοντά του για 4 χρόνια,
αλέθοντας χρωστικές ουσίες, μαθαίνοντας τεχνική και μελετώντας σύνθεση.
Ενώ μάθαινε κοντά στον Αρτέμη,
ο Ανδρέας ανακάλυψε τα έργα του
Κωνσταντίνου Παρθένη, ενός προοδευτικού καλλιτέχνη, ο οποίος
απαρνήθηκε τις παραδοσιακές τεχνικές.
Ο Παρθένης ήταν εξπρεσιονιστής,
αφαιρετικός ζωγράφος, γνήσιος στοχαστής και βοήθησε τον Ανδρέα να
επεκτείνει περαιτέρω τις δικές του
χανικού.
Το 1952 επέστρεψε στην Ελλάδα,
και ασχολήθηκε με την εταιρεία
αγροτικών μηχανημάτων που είχε
ξεκινήσει ο πατέρας του. Εισήγαγε
μικρά τρακτέρ από τη Γερμανία με
τις μάρκες Χόλντερ και Χάνομακ
και κατέστη μια από τις μεγαλύτερες
εταιρείες μικρών γεωργικών μηχανημάτων. Με την πάροδο του χρόνου
επέκτεινε την εταιρεία και εισήγαγε
μηχανήματα οδοποιίας από την Αμερική.
Το 1986 ήρθε στην Αμερική και
Ευρυδίκη Βλαχάκη
Ηταν μια από τις ελάχιστες ομογενείς που κατάφερε να περάσει το
κατώφλι του δεύτερου αιώνα έχοντας
πλήρη υγεία.
Τα δύο τελευταία χρόνια η κατάσταση της υγείας της άρχισε να
παίρνει την κάτω βόλτα. Τους τελευταίους μήνες η κατάσταση επιδεινώθηκε και το Σάββατο 12 Ιανουαρίου άφησε την τελευταία της
πνοή βυθίζοντας σε πένθος τα παιδιά
της, Στυλιανό και Μαρία Βλαχάκη,
τα εγγόνια Ευρυδίκη Βλαχάκη, Νικόλαο και Βαρβάρα Βλαχάκη, Γιάννη
και Τζάκι Βλαχάκη, Αναστασία και
Γεώργιο Γαβαλά.
Γεώργιος Αβράς
Ο λογοτέχνης, ο επιστολογράφος
και φίλος του «Εθνικού Κήρυκα»
Γεώργιος Αβράς (Αβράσογλου) απεβίωσε στην Αθήνα όπου διέμενε τα
τελευταία έξι χρόνια βυθίζοντας σε
πένθος τα παιδιά του, τα εγγόνια
και τους λοιπούς συγγενείς και φίλους.
Η κηδεία του έγινε στο Νεκροταφείο Κηφισίας παρουσία της οικογένειας, πολλών συγγενών και
φίλων του.
Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη, ενώ την περίοδο του Β’
Παγκοσμίου Πολέμου μετακόμισε
στην Αθήνα, συμμετείχε στον αντιφασιστικό αγώνα και είχε τιμηθεί
με το Μετάλλιο της Εθνικής Αντίστασης. Το 1948 μετέβη στη Στουτγάρδη για σπουδές και αποφοίτησε
με το πτυχίο του μηχανολόγου μη-
μαζί με τους δύο γιους του, τον Δημήτρη και τον Νίκο, ίδρυσε εταιρείες
εισαγωγής ενδυμάτων.
Αρχικά στην Αμερική ήρθε ο Δημήτρης (1978) για σπουδές στο Κορνέλ και το 1982 ο Νικόλαος για
σπουδές επίσης στο Κορνέλ. Τέσσερα
χρόνια αργότερα ήρθε ο εκλιπών
με την σύζυγό του Υβόννη, το γένος
Σκαμάγκα.
Το 2006 ήταν ένα από τα πιο
δύσκολα χρόνια για τον Γεώργιο
Αβρά, διότι απεβίωσε η σύζυγός
του. Μετά το θάνατό της αποφάσισε
να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου
ζούσε ο Νικόλαος με τα παιδιά του.
Μενέλαος Μανώλης
Ο Μενέλαος Μανώλης, 54 ετών,
από το Αλεν Παρκ του Ντιτρόιτ του
Μίσιγκαν, βρήκε τραγικό θάνατο
σε αυτοκινητικό ατύχημα όταν συγ-
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 5
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Τζάκι Καστρινέλη
Η ομογενής καλλιτέχνης Τζάκι
Καστρινέλη, 24 ετών, από τη μικρή
πόλη της Μασαχουσέτης, Γκρόβελαντ, βρέθηκε νεκρή μέσα στην
καμπίνα της στο πολυτελές κρουαζιερόπλοιο «Seven Seas Voyager»
στο λιμάνι Ντάργουιν της Βόρειας
Αυστραλίας.
Χρίστος Τσαγκάνης
Απεβίωσε σε ηλικία 87 ετών ο
επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος,
Χρίστος Τσαγκάνης, από την πόλη
Μπρόκτον της Μασαχουσέτης, έπειτα από σύντομη ασθένεια στο νοσοκομείο «Signature Health Care»
του Μπρόκτον.
Ηταν ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης
του ομώνυμου εστιατορίου «Christo’s» στην ανατολική περιοχή του
Μπρόκτον. Ηταν ο πρώτος στη Νέα
Αγγλία ο οποίος καθιέρωσε την ελληνική σαλάτα και μάλιστα στο
εστιατόριό του την καθιέρωσε ως
κύριο πιάτο. Ανθρωποι κάθε εθνικότητας και ηλικίας προσέτρεχαν
στο εστιατόριό του αποκλειστικά
για την ελληνική σαλάτα την οποία
εμπλούτιζε με dressing αποκλειστικά
δικής του παραγωγής. Αργότερα δημιούργησε ξεχωριστή επιχείρηση
εμφιάλωσης του dressing με το όνομα του εστιατορίου του «Christo’s»
στην αρχή και το οποίον μπήκε στο
ευρύτερο εμπόριο στις υπεραγορές
τροφίμων ανάμεσα στα άλλα dressings.
Ιωάννης Κωστούλας
Απεβίωσε σε ηλικία 77 ετών ο
ομογενής επιστήμονας των Μαθηματικών και της Φυσικής Ιωάννης
Κωστούλας στην πόλη Ρετόντο Μπις
της Καλιφόρνιας έπειτα από αποφασιστική μάχη με τον καρκίνο
κατά τα τελευταία δέκα χρόνια.
Γεννήθηκε σ’ ένα μικρό χωριό
πλησίον του όρους Ολυμπος και
ήταν το πρώτο άτομο από την οικογένειά του που απόκτησε πανεπιστημιακή μόρφωση. Εισήχθη με εξετάσεις ανάμεσα στους τρεις πρώτους
στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
όπου σπούδασε ταυτόχρονα Μαθηματικά και Φυσική. Ηλθε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1964 αρχικά με
υποτροφία στο πανεπιστήμιο της
Αλαμπάμα όπου έλαβε το πτυχίο
Μάστερ στη Φυσική. Στη συνέχεια,
πήγε στο πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ όπου έλαβε ένα δεύτερο Μάστερ και το διδακτορικό του δίπλωμα
στη Φυσική. Συνέγραψε πάνω από
80 επιστημονικές μελέτες, ενώ δύο
από τα έργα στα οποία εργάστηκε
προτάθηκαν να το βραβείο Νόμπελ.
Ως επιστημονικός ερευνητής εργά-
σθηκε στο ΜΙΤ, στο πανεπιστήμιο
της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο,
στο Μπέρκλεϊ. Επίσης, έκανε ερευνητική εργασία στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Εργάστηκε
επίσης στα εργαστήρια Φέρμι Λαμπ
και στο Λος Αλαμος Αλμπ από το
1975 μέχρι το 1980.
Μετακόμισε στο Λος Αντζελες
της Καλιφόρνιας στην ηλικία των
40 ετών όπου άλλαξε ακαδημαϊκό
προσανατολισμό και από την υψηλή
ενέργεια, ξεκίνησε από την αρχή
τη μελέτη της αεροναυτικής μηχανικής και εργάσθηκε ως φυσικός
στην εταιρεία Μακντόνελντ Ντάγκλας, καθώς επίσης και για τις εταιρίες TRW, Μπόινγκ και Χιουζ.
Οταν συνταξιοδοτήθηκε επιδόθηκε στο χόμπι του σχεδιάζοντας
και αναπαλαιώνοντας ιστορικά κτίρια
στην πόλη του Λος Αντζελες. Δραστηριοποιείτο στα ομογενειακά κοινά μέσω της AHEPA και της Παμμακεδονικής.
Παναγιώτης Σακελλάρης
Απεβίωσε πλήρης ημερών σε ηλικία 98 ετών, στην πόλη του Κουίνσι
Μασαχουσέτης όπου διέμενε, ο Παναγιώτης Σακελλάρης ή Πάνος όπως
ήταν ευρύτερα γνωστός. Ο αείμνηστος καταγόταν από το χωριό Βασσαρά της Σπάρτης το οποίο λάτρευε
κυριολεκτικά και το επισκεπτόταν
κάθε χρόνο, ήταν ολοκληρωτικά
αφοσιωμένος στην αγαπημένη του
σύζυγο Αρετή, επί 72 χρόνια, στα
τέσσερα παιδιά του, την Ρότα, την
Ελένη, τον Γιώργο και τον Ανάργυρο,
τα εγγόνια και δισέγγονά του, την
Ελλάδα, την Αμερική, την Ορθοδοξία
και ιδιαίτερα την κοινότητά του,
της Αγίας Αικατερίνης στο Μπρέιντρι
της Μασαχουσέτης.
Ιουλία Κοσοβίτσα
Η Ιουλία Κοσοβίτσα έχασε την
πολύμηνη μάχη με την ασθένεια
βυθίζοντας σε πένθος τον σύζυγό
της, Χρήστο Κοσοβίτσα, τα παιδιά
της Δημήτριο Κοσοβίτσα, Αντώνιο
και Σοφία Κοσοβίτσα και τα εγγόνια
της Χρήστο και Βασίλειο, καθώς
επίσης και τους συγγενείς και φίλους
εδώ και στην Ελλάδα.
Η εκλιπούσα ήταν μοναχοκόρη.
Γεννήθηκε στο Τεριάχι του Πωγωνίου της Ηπείρου και μεγάλωσε στα
Ιωάννινα. Μετά την αποφοίτησή
της από το Γυμνάσιο Θηλέων Ιωαννίνων ήρθε με τους γονείς της, Αντώνη και Αφροδίτη Γιώτη, στην Αμερική. Προ πέντε δεκαετιών γνωρίστηκε με τον Χρήστο Κοσοβίτσα,
τον διακεκριμένο χημικό μηχανικό
με τον οποίο έφεραν στον Κόσμο
δύο αγόρια, τον Αντώνη, που ακολούθησε τα χνάρια της μάνας του
και σήμερα είναι υποδιευθυντής δημόσιου σχολείου στο Μπέισαϊντ και
τον Δημήτρη.
Γιώργος Παπαδολιόπουλος
Ο Γιώργος Παπαδολιόπουλος, 20
ετών, ένα πανέξυπνο Ελληνόπουλό
Συνέχεια στη σελίδα 6
Ομορφιά
•
Μεγαλοπρέπεια
•
Ασφάλεια
To Κοιμητήριο St. Michael’s προσφέρει μεγάλο εύρος
επιλογών, περιλαμβανόμενων των προσθηκών του Μαυσωλείου
του Αγίου Ιωσήφ, καθώς επίσης και τάφους, βάσεις για
αγάλματα και αποτέφρωση.
Eνα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείτε να κάνετε σε
αυτούς που αγαπάτε είναι η αίσθηση της ασφάλειας, η γνώση
ότι έχετε φροντίσει για όλα.
Ως θρησκευτικό κοιμητήριο το St. Michaels’s είναι ανοιχτό σε
άτομα όλων των θρησκειών. Με υπερηφάνεια σας γνωρίζουμε
ότι το όμορφα σχεδιασμένο Μαυσωλείο του Αγίου Ιωσήφ είναι
στη διάθεσή σας.
Για περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένου και
ενός δωρεάν Οδηγού (Resource Guide), παρακαλώ καλέστε:
Μαυσωλείο
Αγίου Ιωσήφ
(718) 278-3240
72-02 Astoria Blvd.
East Elmhurst, NY 11370
ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο
www.stmichaelscemetery.com
Με την επίδειξη
Πιστοποιητικού
Καταθέσεων
Θα είστε χαρούμενοι γι’ αυτή σας την κίνηση
δικαιούστε
$1,000
ΕΚΠΤΩΣΗ για την αγορά χώρου για οικογενειακό
τάφο στο μαυσωλείο «St. Joseph’s»
($500 για αγορά χώρου ανά άτομο)
ab
κρούστηκαν ομαδικά τριάντα και
πλέον οχήματα πάνω στον αυτοκινητόδρομο 75 κοντά στη γέφυρα
Rouge River.
Από τα όσα έγιναν γνωστά, ο
άτυχος ομογενής Μενέλαος Μανώλης ήταν αρχιτέκτονας στο επάγγελμα.
O κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ εξακολουθεί να προσφέρει
τις υπηρεσίες του στην Ομογένεια με τον καλύτερο τρόπο
(917) 687-9856
Εκπτωση για αγορά χώρου ταφής στο
Μ αυσωλείο ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ
Μεριμνήστε τώρα για τη μεταθανάτια γαλήνη της ψυχής σας
καθώς και των αγαπημένων σας προσώπων
6 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 5
και πολύ καλός αθλητής πέθανε
ξαφνικά την ώρα που έπαιζε μπάσκεμπολ με την ομάδα του πανεπιστημίου στο οποίο φοιτούσε, βυθίζοντας στον πόνο και το πένθος την
οικογένει;a του, τους συγγενείς, φίλους και συμφοιτητές του.
Ηταν δευτεροετής φοιτητής στο
πανεπιστήμιο Western New England
University στην πόλη Σπρίνγκφιλντ
της Μασαχουσέτης στον κλάδο Βιοϊατρικής Μηχανικής. Η καταγωγή
του ήταν από τη μικρή πόλη Χανόβερ του Νιου Χαμσάιρ όπου οι γονείς
του, Παρασκευάς και Ελένη, οι οποίοι έχουν μεταναστεύσει από την
Ελλάδα, είναι ιδιοκτήτες του εστιατορίου «C&A Pizza».
Δημήτριος Δημητρίου
Ο Δημήτριος Δημητρίου (Τζέι
Τζέι), ένα από τα παλαιά και με μεγάλη προσφορά στελέχη της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Μεί-
ζονος Νέας Υόρκης και γενικότερα
της Ομογένειας. Γεννήθηκε προ 58
ετών στη Χαλκιδική και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην οργάνωση και
αναβάθμιση του Συλλόγου Νομού
Χαλκιδικής «Αριστοτέλης», καθώς
επίσης στην τοποθέτηση του αγάλματος του Αριστοτέλη στην Πλατεία
Αθηνών και στην αδελφοποίηση της
Χαλκιδικής με τη Νέα Υόρκη. Υπήρξε
ένθερμος υποστηρικτής της Ελληνικής Παιδείας και μεγάλος αγωνιστής για την προώθηση των εθνικών
μας θεμάτων.
Η προσφορά στην Ομοσπονδία
Ελληνικών Σωματείων Μείζονος
Νέας Υόρκης είναι μεγάλη, καθώς
είχε διατελέσει γενικός γραμματέας,
αντιπρόεδρος και υπεύθυνος διαφόρων επιτροπών συμπεριλαμβα-
Συνεχίζοντας την παράδοση που εδραιώθηκε από τη
μητέρα μου Σοφία και τον πατέρα μου Γιώργο 80
χρόνια πριν, ο μόνος εν ζωή, του Γραφείου Τελετών
LItrAS FAMILY oF FUNErAL DIrECtorS
δράττομαι της ευκαιρίας για να ευχαριστήσω
τις χιλιάδες των οικογενειών που έχουν εμπιστευθεί
την οικογένειά μας να φροντίσει για τις λεπτομέρειες
της τελετής. Η μεγαλύτερή μας προτεραιότητα είναι
να τηρήσουμε τις ελληνικές παραδόσεις, προσωπικές
προτιμήσεις και αξίες.
Στην υπηρεσία σας
Βασίλειος Λήτρας
Basil (Bill) Litras
Βασίλειος Λήτρας
• ΕξΥΠΗΡΕΤΩ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ WEStChEStEr, BrookLYN
ΚΑΙ ΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
• PrE-PLAN ArrANGEMENtS BY APPoINtMENt
• ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟ ΜΕ ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ
NATIONWIDE TOLL FREE
1-866 B LITRAS
(1-866 725-4872)
117 Washington Avenue, Pleasantville, N.Y. 10570
νομένης και της παρελάσεως.
Ο Δημήτριος Δημητρίου υπήρξε
ο βασικός εκφωνητής των παρελάσεων της Ομογένειας στην Πέμπτη
Λεωφόρο και με στεντόρεια φωνή
παρουσίαζε τα εθνικά μας θέματα,
ξεκινώντας από το Μακεδονικό, το
Κυπριακό, το Βορειοηπειρωτικό, τη
Γενοκτονία των Ποντίων.
Νικόλαος Καλαμπάκας
Απεβίωσε σε ηλικία 78 ετών ο
ομογενής Νικόλαος Καλαμπάκας από
την Καλιφόρνια, ο οποίος καταγόταν
από το Αργος και είχε μεταναστεύσει
στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1972
λόγω της οικονομικής δυσπραγίας
στην Ελλάδα, η οποία τον ανάγκασε
να κλείσει την επιχείρησή του στο
Αργος.
Το 1941 στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι ναζί στρατιώτες
είχαν καταλάβει το σπίτι τους και ο
Νικόλαος έγινε μάρτυρας πολλών
βιαιοτήτων που του σημάδεψαν την
ψυχή με τραύματα και για τα οποία
ακόμα και αργότερα στο βίο του
είχε δυσκολία να μιλήσει γι’ αυτά.
Γιάννης Καμπούρογλου
Απεβίωσε σε ηλικία 77 ετών ο
Γιάννης Καμπούρογλου από την πόλη
Απερ Ντάρμπι της Πενσιλβάνιας. Ο
αείμνηστος γεννήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 1936 στη Δράμα από
τους γονείς Χαράλαμπο και Παρθενόπη, ενώ στην ηλικία των 4 ετών
μετακόμισε στην Αθήνα με την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κι έπειτα από τις βασική του
μαθητεία στα σχολεία της Αθήνας
μετανάστευσε το 1955 στις Ηνωμένες
Πολιτείες. Το 1957 επέστρεψε στην
Ελλάδα για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, ενώ μετά
την αφυπηρέτησή του επέστρεψε
και πάλι στις Ηνωμένες Πολιτείες
όπου άρχισε να οικοδομεί την οικογένειά του αλλά και την κοινότητά
του, υπηρετώντας στην επιτροπή
ανοικοδόμησης του ιερού ναού του
Αγίου Δημητρίου στο Απερ Ντάρμπι.
Το 1966 ίδρυσε τον Ταξιδιωτικό Οργανισμό Apollo Tours, ο οποίος αναδείχθηκε σ’ έναν εκ των πλέον κορυφαίων ταξιδιωτικών Οργανισμών
στην περιοχή της Φιλαδέλφειας.
Υπήρξε ένας οραματιστής ηγέτης
στον ομογενειακό μας χώρο, ενώ
βοήθησε καθοριστικά πολλές εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες Ελλήνων
μεταναστών να έλθουν εδώ και να
τακτοποιηθούν σε εργασίες.
Ηταν από τα πλέον δραστήρια
μέλη της AHEPA και διετέλεσε πρόεδρος του 445 Τμήματος της AHEPA
«Θερμοπύλες» του Ντελαγουέαρ, ενώ
κατά τα έτη 2011-2012 είχε εκλεγεί
κυβερνήτης της AHEPA για ολόκληρη
την πολιτεία της Πενσιλβάνιας. Συμμετείχε σε πολλές επιτροπές στα
Εθνικά Συνέδρια της Οργάνωσης.
Γιώργος Καπετανάκης
Kατά τη διάρκεια της χιονοθύελλας γλίστρησε σε ένα από τα παγωμένα πεζοδρόμια στο Μπέιριτζ του
Μπρούκλιν και τραυματίστηκε. Ο
49χρονος ομογενής διακομίστηκε
στο Νοσοκομείο «Lutheran Medical
Center», όπου έγιναν οι πρώτες εξετάσεις και τους παρείχαν τις πρώτες
βοήθειες για το κάταγμα που είχε
υποστεί στο πόδι. Στη συνέχεια, διακομίστηκε για περαιτέρω παρακολούθηση και θεραπεία στο Νοσοκομείο «NY Medical Center», όπου
υπάρχει καλύτερο τραυματολογικό
κέντρο. Την παραμονή των Χριστουγέννων πήρε εξιτήριο και επέστρεψε
στο σπίτι του, όπου τον περίμενε η
σύζυγός του Ασπασία και τα τέσσερα
ανήλικα παιδιά τους ο Τζέιμς (Δημήτρης) 12 ετών, οι δίδυμες Νιόβη
και Ελευθερία 11 χρονών και ο Γρηγόρης, 9 χρονών, καθώς επίσης και
οι γονείς του Δημήτριος και Νιόβη
Καπετανάκη, οι πεθεροί Γρηγόρης
και Ελευθερία Τζάβα και οι λοιποί
συγγενείς.
Το πρωί της Πέμπτης, όπως επεσήμαναν στον «Εθνικό Κήρυκα» ο
Δημήτριος και ο Βασίλειος Καπετανάκης (πατέρας και θείος αντίστοιχα)
αισθάνθηκε δυσφορία και λιποθύμησε. Κάλεσαν το ασθενοφόρο το
οποίο τον διακόμισε στο νοσοκομείο
«Lutheran Medical Center», όπου
τρεις περίπου ώρες αργότερα άφησε
την τελευταία του.
Ευθυμία (Θέμη) Νάνου
Μέχρι και την ύστατη στιγμή σκεφτόταν τα καρκινοπαθή παιδιά και
έλεγε στον σύζυγό της Παναγιώτη
Νάνο «μας περιμένουν τα παιδιά στο
αεροδρόμιο, πάμε να φύγουμε». Η
καλή Σαμαρείτης, η οποία για τρεις
περίπου δεκαετίες μαζί με τον σύζυγό
της έπαιρνε τα άρρωστα παιδιά και
τις οικογένειές τους από το αεροδρόμιο «Κένεντι» και τα μετέφερε
στο «Ρόναλντ ΜακΝτόναλντ Χάουζ»,
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 7
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
ενώ τις μεγάλες γιορτές τα φιλοξενούσε στο σπίτι τους στο Κονέκτικατ
έχασε την πολύμηνη μάχη με την
ασθένεια και ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της αιωνιότητάς.
Γεννήθηκε προ 73 ετών στο Πορτ
Τσέστερ της Νέας Υόρκης, ενώ οι
γονείς της κατάγονταν από τον Αγιο
Πέτρο Αρκαδίας. Τα Χριστούγεννα
του 1959 αρραβωνιάστηκε με τον
Παναγιώτη Νάνο και στις 3 Ιουλίου
1960 παντρεύτηκαν στον Ιερό Ναό
των Ταξιαρχών στο Στάμφορντ του
Κονέκτικατ και έκαναν τον μήνα του
μέλιτος στην Ελλάδα.
Τάκης Παραλίκας
Από τους ραδιοπαραγωγούς της
δεκαετίας του ‘70 και του ‘80 απεβίωσε την Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου σε
ηλικία 77 ετών. Ο εκλιπών είχε γεννηθεί στις 18 Οκτωβρίου 1936 στη
Ρούμελη και ήρθε για μια καλύτερη
τύχη στη Νέα Υόρκη και διέμενε στο
Μπίτσχερστ. Στα τέλη της δεκαετία
του ‘70 ασχολήθηκε με τη ραδιοφωνία και εξέπεμπε στα FM, στον σταθμό WHBI που αργότερα μετονομάστηκε σε WNWK και με την πάροδο
του χρόνου κατάφερε να δημιουργήσει και ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες λόγω
υγείας αποσύρθηκε από την ενεργό
δράση.
Ιωάννης Γανιάρης
Επίτιμος πρόεδρος του Αλληλοβοηθητικού Συλλόγου Καλλιμασιάς
«Αγιος Αιμιλιανός» και ένας από τους
μεγάλους αγωνιστές του Δευτέρου
Παγκοσμίου Πολέμου. Ο εκλιπών
γεννήθηκε το 1925 στο χωριό Καταρράκτη της Χίου, όπου πέρασε τα
παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Το
1941, σε ηλικία 16 ετών πήγε εθελοντής να πολεμήσει κατά του φασισμού. Εντάχτηκε στον Ιερό Λόχο
και αγωνίστηκε με απαράμιλλο ηρωισμό και έγινε επιλοχίας.
Στο πιστοποιητικό το οποίο έδειχνε πάντα με υπερηφάνεια στα παιδιά
του και στα εγγόνια του αναφερόταν:
«Ο επιλοχίας Ιωάννης Γανιάρης δικαιούται να φέρει το σήμα του Ιερολοχίτου δια την ανδρείαν, την καρτερίαν και την προθυμίαν του εις
τον πόλεμον δια την ελευθερία.
Γρηγόρης Κατσαλίδας
Ηταν από τους πιο αξιόλογους
λόγιους της Βορείου Ηπείρου ο Γρηγόρης Κατσαλίδας και έφυγε από
την ζωή σε ηλικία 90 ετών.
Η θλιβερή αυτή είδηση προκάλεσε
ιδιαίτερη συγκίνηση και στους Βορειοηπειρώτες της τριπολιτειακής περιοχής της Νέας Υόρκης, διότι εδώ
διαμένει η κόρη του Ολγα Γκούντα
και πολλοί άλλοι συγγενείς, μεταξύ
των οποίων και ο πρώην πρόεδρος
της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας
Αμερικής. Βασίλειος Μικέλης.
Ο αξιόλογος αυτός ελληνοδιδάσκαλος, διανοούμενος και λαογράφος, με πλούσιο συγγραφικό έργο,
άφησε πίσω του μια ανεκτίμητη
κληρονομιά στον Βορειοηπειρωτικό
Ελληνισμό. Κείμενά του φιλοξενήθηκαν και στις σελίδες του «Πρωινού
Λόγου», αλλά και στις εφημερίδες
«Λαϊκό Βήμα», «Φωνή της Ομόνοιας»,
«Οραμα» και «Φωνή του Πωγωνίου».
Σπύρος Κουτσουμπίνας
Πρώην πρόεδρος της Νεολαίας
της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας
και για πολλά έτη λειτουργός στο
Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη
Νέα Υόρκη και σε άλλες διπλωματικές υπηρεσίες στην Ουάσιγκτον και
στην Ατλάντα, απεβίωσε σε ηλικία
89 ετών.
Ο εκλιπών υπήρξε ηγετικό στέλεχος του Συλλόγου Βορειοπειρωτών
«Πύρρος» και ήταν κεντρικός ομιλητής σε αρκετές εκδηλώσεις για
την επέτειο της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου.
William C. kallinikos
krissie kallinikos
George Frangiadakis
FUNErAL DIrECtorS
kallinikos Funeral Services, Inc.
Τοwers Funeral home, Inc.
2681 Long Beach Road, Oceanside, New York 11572
Τel: (516) 764-5191 • Fax: (516) 766-9454
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΛΕΤΩΝ
ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΤΟΥ NASSAU
καθώς και των περιοχών
Brooklyn, Queens και Suffolk
Συνέχεια στη σελίδα 8
Στην υπηρεσία της Ομογένειας
από το 1994
John G. Litras
FUNErAL DIrECtor CorP.
GEorGE t. LItrAS, PrESIDENt
ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ
MAIN OFFICE
Dahill Funeral home
2525 65th Street, Brooklyn, N.Y. 11204
24 HOUR PHONE
(718) 336-2900
EDWARD SPARACIO, MANAGER
ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΤΕΛΕΤΩΝ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ BROOKLYN
ΧΑΜΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΡΚΙΝΓΚ
SERVICES AVAILABLE IN ALL COMMUNITIES
Τοll free 1-877-324-4551
2454
8 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 7
Γεννήθηκε στις 27 Νοεμβρίου
1924 στον Παλαιόπυργο του ακριτικού Πωγωνίου της Ηπείρου. Τα
παιδικά του χρόνια έζησε στους Αγίους Σαράντα της Βορείου Ηπείρου
και στην Κέρκυρα, καθώς ο πατέρα
του Γεώργιος Κουτσουμπίνας ήταν
προξενικός υπάλληλος εκεί.
Εξάλλου γι’ αυτό και ο αείμνηστος
ήταν από τα κύρια και από τα πλέον
δραστήρια στελέχη της Εθνικής Νεολαίας της Βορείου Ηπείρου Ιωαννίνων. Την περίοδο εκείνη αρθρογραφούσε στην εβδομαδιαία εφημερίδα Ιωαννίνων «Βόρειος Ηπειρος».
Ο εκλιπών είχε σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και ήταν κάτοχος
πτυχίου του Παντείου Πανεπιστήμιου και μάστερ από το Georgetown
School of Foreign Service.
νοτήτων της Βαλτιμόρης εξέφραζε
με την ίδια παρρησία και τόλμη και
τις απόψεις του για την πορεία της
Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής.
Παναγιώτης Λάτος
Ο γνωστός στην Ομογένεια δικηγόρος και συνιδιοκτήτης του ομογενειακού καναλιού «New Greek
TV», Παναγιώτης Λάτος, άφησε την
τελευταία του πνοή στο αντικαρκι-
Λούης Χατζημιχάλης
Ο Λούης Χατζημιχάλης, ο φλογερός πατριώτης της Βαλτιμόρης,
απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών, βυθίζοντας σε πένθος, την οικογένειά
του, τους συγγενείς και φίλους του.
Ο εκλιπών δεν ήταν γνωστός μόνο
στη Βαλτιμόρη και στην παροικία
των Νισυρίων της Αμερικής, αλλά
και στο ευρύτερο κοινό του «Εθνικού
Κήρυκα», διότι οι επιστολές του και
τα ποιήματά του που κατά καιρούς
φιλοξενούνταν στις στήλες του «Εθνικού Κήρυκα» μοσχοβολούσαν Ελλάδα. Κι αυτό διότι με την πένα
του κατάφερνε να εκφράσει με παρρησία τις σκέψεις του για την Ελλάδα
και την Ομογένεια, τους προβληματισμούς και την αγωνία για το
μέλλον της ελληνικής γλώσσας, της
ελληνικής παιδείας. Ως ιεροψάλτης
και υπηρέτης των ελληνικών κοι-
νικό νοσοκομείο «Sloan Memorial»
έχοντας στο προσκεφάλι του τα παιδιά, την οικογένειά του και πολλούς
φίλους.
Το καλοκαίρι του 2010 ανέλαβε
εκστρατεία ενημέρωσης της Ομογένειας για την πρόωρη διάγνωση
του καρκίνου του προστάτη. Συμμετείχε σε πλείστες ομογενειακές
εκδηλώσεις και σε τηλεοπτικές εκπομπές και προσπαθούσε να ενημερώσει την Ομογένεια για τα θέματα υγείας και το πιο σημαντικό
για τα οφέλη της πρώιμης διάγνωσης
και θεραπείας.
Δρ. Νικόλαος Ζύμαρης
Ο Δρ. Νικόλαος Λυγερής-Ζύμαρης
άφησε την τελευταία του πνοή σε
ηλικία 85 ετών στο Νοσοκομείο
Ελμχερστ του Κουίνς, όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες εβδομάδες
λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου που
υπέστη.
Ο εκλιπών ήταν ένας από τους
πιο πιστούς αναγνώστες και φίλους
του «Εθνικού Κήρυκα», και έστελνε
συχνά επιστολές και ποιήματα τα
οποία δημοσιεύονταν στις αντίστοιχες στήλες.
Ηταν επίκουρος καθηγητής Οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου της
Νέας Υόρκης και διατηρούσε το δικό
του ιατρείο το οποίο στεγάζονταν
στον πρώτο όροφο του τριώροφου
σπιτιού του στο Ελμχερστ του Κουίνς.
Διακρινόταν για την ευρυμάθειά
του και διατηρούσε μια από τις μεγαλύτερες ατομικές βιβλιοθήκες, η
οποία καταλάμβανε σχεδόν ολόκληρο τον τρίτο όροφο του σπιτιού του.
Γεώργιος Ζαχαριάδης
Ο Γεώργιος Ζαχαριάδης, Αρχων
Πρωτοψάλτης της Αρχιεπισκοπής
Αμερικής, άφησε την τελευταία του
πνοή, σε ηλικία 77 ετών, έχοντας
στο πλευρό του την σύζυγο του
Βούλα, τα παιδιά του Αννα και Ανδρέα Λοϊζίδη, Καλλιόπη και Γιάννη
Καλαντζόπουλο, Κώστα και Σοφία
Ζαχαριάδη, Αλέκα και Νικόλαο Κάρμη, τα εγγόνια, τα αδέλφια, τους
κουνιάδους και τους λοιπούς συγγενείς και φίλους εδώ και στη Νίσυρο.
Γεννήθηκε το 1935 στα Νικειά
της Νισύρου. Μετά την αποφοίτησή
του από το Γυμνάσιο της Ρόδου
σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Βυζαντινή Μουσική στο Ωδείο Αθηνών.
Το 1961 ήρθε στην Αμερική και
δίδαξε στο Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο του Μπρονξ και στο σχολείου του Ευαγγελισμού της Νέας
Υόρκης. Το 1967 προσελήφθη σε
χρηματιστηριακή εταιρεία στη Wall
JIMBOS B
A
R
RESTAURANT
30-05 Astoria Blvd., Astoria, NY 11102
Mας καθιερώσατε ως το πρώτο ελληνικό BAR-RESTAURANT της Αστόριας
ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣ για 100 άτομα
και CATERING
Η νέα μας ελληνική κουζίνα
ικανοποιεί και τα πιο δύσκολα γούστα.
Λαχταριστά φαγητά μαγειρεμένα από το νέο μάγειρά μας.
Καθημερινά σερβίρουμε φρεσκότατα ψάρια
ψημένα στα κάρβουνα, παϊδάκια, μπριζόλες.
Ανοιχτά 7 ημέρες την εβδομάδα
το πρωί
από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 4
με FULL κουζίνα
O Jimbos σας προσφέρει
oικογενειακή και ζεστή
ατμόσφαιρα
Τηλεφωνήστε για κρατήσεις (718) 204-2087
2819 Hylan Blvd., Staten Island, NY 10306
Τηλ.: (718) 351-5858 • Fax: (718) 351-8270
www.colonialfuneralhomesi.com
Eξυπηρετούμε την ελληνική παροικία
με σεβασμό
Για την καλύτερη εξυπηρέτησή σας
είμαστε ανοιχτά 7 ημέρες την εβδομάδα,
24 ώρες το 24ωρο
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 9
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Street και από το 1980 - 2002 ανέλαβε τα καθήκοντα στο γραφείο
της κοινότητας του Αγίου Δημητρίου
Αστόριας.
Παναγιώτης Χαλιγιάννης
Ο διάσημος κλαρινίστας άφησε
την τελευταία του πνοή βυθίζοντας
σε πένθος τον γιο του Χρήστο, τα
αδέλφια του Μιχάλη Χαλιγιάννη
και Αθηνά Βροχοπούλου, καθώς επίσης και τους μουσικούς και τραγουδιστές που συνεργάστηκαν μαζί του
για πολλά χρόνια.
Γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1935
στον Παρακάλαμο νομού Ιωαννίνων
σε μια οικογένεια μουσικών. Ο πατέρας του Χρήστος Χαλιγιάννης από
την ηλικία των έξι ετών τον έμαθε
να παίζει κλαρίνο και τον προετοίμασε για τη βιοπάλη, διότι ήταν ο
μεγαλύτερος από τα έξι παιδιά.
Η Χριστίνα Σερέτη
Από τις πιο δραστήριες γυναίκες
της Ελευθεριανής Ναυπακτίας απεβίωσε σε ηλικία 100 ετών στο νοσοκομείο «St. Clare’s» στη Νέα Ιερσέη.
Εμμανουήλ Λυδάκης
Ο Εμμανουήλ Λυδάκης άφησε
την τελευταία του πνοή σε ηλικία
77 ετών έχοντας στο πλευρό του
την σύζυγό του Ελένη Λυδάκη τα
παιδιά και τα εγγόνια του.
Ο εκλιπών ανήκει στη δεύτερη
γενιά των ομογενών και καταγόταν
από τα Μάλια της Κρήτης και ήταν
μεγάλος πατριώτης και εραστής των
Ελληνικών Γραμμάτων και της Ελληνικής Παιδείας.
Η σύζυγός του Ελένη Λυδάκη
ήταν δασκάλα και για δύο και πλέον
δεκαετίες διετέλεσε διευθύντρια
του Ημερήσιου Σχολείου της Με-
• Τοιχογραφίες • Αγιογραφίες • Φορητές εικόνες
• Mεγάλη εμπειρία στο στιλβωτό χρυσό
Βασίλης Μάνεσης
011 30 22610 94029
www.agiografos-manesisb.gr
Funeral Homes
Serving the Bay Ridge Community
for Five Generations
We are the only Establishment in Bay Ridge
that does all preparations here, at our Funeral Home
1-800-640-3772
Guaranteed PrePlan
Call us toll-free at
and ask about our
We accept Credit Cards and Insurance • FDIC Insured • Medicaid Protected
9620 Third Avenue
Brooklyn, New York 11209 • (718) 238-3600
PRIVATE ATTENDED PARKING LOT
www.mclaughlinandsons.com
ταμορφώσεως του Σωτήρος στην
Κορώνα.
Νικόλαος Βρεττός
Επιφανής επιχειρηματίας και
ευεργέτης της κοινότητας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην
Κορώνα και συνάμα ένα από τα στελέχη που είχε καταδικάσει σε αφορεσμό ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος.
Ο αείμνηστος είχε επαναπατριστεί λίγους μήνες μετά τον αφορισμό
του. Το επιχειρηματικό του δαιμόνιο
και η ανυπόκριτη αγάπη για τη Λευκάδα σε συνδυασμό με το ανήσυχο
πνεύμα δεν του επέτρεπαν να κάνει
ό,τι έκαναν όλοι οι συνομήλικοί
του. Γι’ αυτό εξάλλου και επένδυσε
στην αγορά ακινήτων της Λευκάδας,
έφτιαξε εμπορικό κέντρο και μια
από τις καλύτερες καφετέριες στο
κέντρο της πόλης.
Γεννήθηκε το 1933 στα Κολυβάτα
Λευκάδας και ήταν πρωτότοκος γιος
του Ηλία και της Αθηνάς Βρεττού
και λάτρευε τα μικρότερα αδέλφια
του, τον Τάσο, τον Χριστόφορο και
την Πολυξένη.
Δέσποινα Τάτση
Πάγωσαν οι καρδιές των στελεχών και των μελών του Παγχιακού
Συλλόγου «Κοραής» Νέας Υόρκης
και των μελών της χορωδίας της
κοινότητας του Αγίου Νικολάου του
Φλάσινγκ, όταν έμαθαν ότι η Δέσποινα (Νίνα) Τάτση έχασε την πολύμηνη μάχη με την επάρατη νόσο.
Η εκλιπούσα γεννήθηκε προ 75
ετών στον Πειραιά με καταγωγή
από το χωριό Κοχύλου της Ανδρου
και ήρθε στην Αμερική το 1947 σε
ηλικία εννέα περίπου ετών με τους
γονείς της Ειρήνη και Σταύρο Βολτή
και με την αδελφή της Χαρίκλεια.
Προ 49 ετών παντρεύτηκε με
τον κάπτεν Στέλιο Τάτση με τον
οποίο έφεραν στον κόσμο δύο παιδιά, την Ειρήνη και τον Μιχάλη.
Η Δέσποινα αφιέρωσε όλη της
τη ζωή στην οικογένειά της και
διαπαιδαγώγησε τα παιδιά της με
τις καλύτερες αρετές της φυλής μας.
Συνέχεια στη σελίδα 10
10 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 9
Νίνα Λάζου
Δεκάδες συγγενείς και φίλοι συγκεντρώθηκαν στο Στάνφορντ του
Κονέκτικατ, απηύθυναν το ύστατο
χαίρε στην Νίνα (Κωνσταντίνα) Λάζου, και εξέφρασαν τα ειλικρινή και
εγκάρδια συλλυπητήρια στον σύζυγό
της Σεραφείμ, στα παιδιά της Θανάση και Σούζαν Λάζου, Βασιλική
και Αλέξανδρο Πετρίδη, στον εγγονό
της Δημήτρη, καθώς επίσης και στα
αδέλφια της Ανδρέα και Ρόζαλι
Μπουλιέρι, που είχαν έρθει από το
Σιάτλ, και Χρήστο και Αθανασία
Μπουλιέρι από το Τορόντο του Καναδά.
Είχε γεννηθεί το 1947 στον Κάλαμο της Ιθάκης. Σπούδασε Οικονομικά στην Πάντειο Σχολή. Τον
Φεβρουάριο του 1970 παντρεύτηκε
με τον Σεραφείμ Λάζο και την ίδια
χρονιά ήρθαν για μια καλύτερη τύχη
στην Αμερική.
Για ένα διάστημα έμειναν στο
Σιάτλ με τον αδελφό της και στη
συνέχεια ήρθαν στην Αστόρια όπου
ο Σεραφείμ ασχολήθηκε με τη μουσική και «ψυχαγωγία» των συνανθρώπων και η Νίνα με την ανατροφή
και τη διαπαιδαγώγηση των δύο
της τέκνων του Θανάση και της Βασιλικής (Βίκυς).
Τζορτζ Μίτσελ
Ο ομογενής δισεκατομμυριούχος
και φιλάνθρωπος Τζορτζ-Φειδίας Μίτσελ πέθανε σε ηλικία 94 ετών. Ο
Τζορτζ Φειδίας Μίτσελ συμπεριλαμβανόταν στον κατάλογο των 50
πλουσιότερων Ελληνοαμερικανών
που δημοσιεύει κάθε χρόνο ο «Εθνικός Κήρυκας» και μάλιστα κατείχε
την 4η θέση.
Ολα τα μεγάλα αμερικανικά Μέσα
Ενημέρωσης αναφέρθηκαν στον θάνατό του. Αλλοι τον χαρακτήρισαν
μεταμορφωτή της βιομηχανίας φυσικού αερίου, άλλοι «σκαπανέα»,
άλλοι «πρωτοπόρο» και άλλοι ως
λιφόρνια, ο οποίος καταγόταν από
το Αργος και είχε μεταναστεύσει
στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1972
λόγω της οικονομικής δυσπραγίας
στην Ελλάδα η οποία τον ανάγκασε
να κλείσει την επιχείρηση του στο
Αργος.
Το 1941 στη διάρκεια του Β παγκοσμίου Πολέμου οι ναζί στρατιώτες
είχαν καταλάβει το σπίτι τους και ο
Νικόλαος έγινε μάρτυρας πολλών
βιαιοτήτων που του σημάδεψαν την
ψυχή με τραύματα και για τα οποία
ακόμα και αργότερα στο βίο του
είχε δυσκολία να μιλήσει γι’ αυτά.
μεγάλο φιλάνθρωπο.
Ολες οι εφημερίδες αναφέρθηκαν
στην ελληνική του καταγωγή, ενώ
η εφημερίδα «New York Times» τον
αναφέρει ως γιο του Ελληνα γιδοβοσκού. Γεννήθηκε στο Γκάλβεστον
του Τέξας.
Ο πατέρας του, Σάββας Παρασκευόπουλος, είχε γεννηθεί στην
Ελλάδα και ήρθε το 1901 σε ηλικία
είκοσι ετών στο Ellis Island.
Ηταν πρόεδρος και διευθύνων
σύμβουλος της εταιρείας Mitchell
Energy & Development Corp, η
οποία πωλήθηκε στην Devon Energy
Corp έναντι 3,5 δισ. δολάρια το
2002.
Πασχάλης Ζιούλης
Ενας από τους αιωνόβιους Ηπειρώτες της Αμερικής απεβίωσε τέσσερις
περίπου μήνες μετά τη μεγάλη γιορτή
για τα 100ά γενέθλια που διοργάνωσαν τα παιδιά του Θάλεια Παντελή,
Ελένη Παππά, Δήμητρα Ζιούλη, τα
εγγόνια και τα δισέγγονά του.
Γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1913
στο Κεράσοβο των Ιωαννίνων και η
ζωή του είναι ταυτόσημη με τη ζωή
χιλιάδων Ελλήνων μεταναστών που
πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν μεταναστεύσει στην
πόλη, στην Αίγυπτο, στην Περσία
και αλλού, ενώ μετά τη λήξη του
Εμφυλίου πήραν και πάλι τον δρόμο
της ξενιτιάς σε ηλικία 40 και 50
ετών και άρχισαν και πάλι από το
μηδέν. Πίστευαν σε ένα καλύτερο
μέλλον για τα παιδιά και τα εγγόνια
τους και κατάφεραν να ζήσουν το
αμερικανικό όνειρο.
Μενέλαος Μανώλης
Ηταν 54 ετών από το Αλεν Πάρκ
του Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν και βρήκε
τραγικό θάνατο σε αυτοκινητιστικό
ατύχημα όταν συγκρούστηκαν ομαδικά τριάντα και πλέον οχήματα
πάνω στον αυτοκινητόδρομο 75
κοντά στην γέφυρα Rouge River.
Η καραμπόλα συνέβη λόγω της
ολισθηρότητας του δρόμου από χιονόπτωση στην οποία ενεπλάκησαν
επιβατηγά αυτοκίνητα παντός τύπου,
καθώς επίσης και φορτηγά μεγάλου
κυβισμού.
Το αυτοκίνητο του άτυχου ομογενή συνθλίφτηκε ανάμεσα σε δύο
νταλίκες κοντά στην αρχή της καραμπόλας.
Σοφία Νίμπι
Απεβίωσε έπειτα από αποφασιστική μάχη με την επάρατη ασθένεια
τον καρκίνο, η Σοφία Νίμπι, η οποία
υπηρέτησε την Μητρόπολη Βοστώνης από τη θέση της Εκτελεστικής
Γραμματέως επί 28 ολόκληρα χρόνια.
Η αείμνηστη σημάδευσε με την άοκνη εργασία και προσφορά της όλες
τις εκφάνσεις της ζωής της Μητρόπολης Βοστώνης της οποίας ήταν
ουσιαστικά, κατά κοινή ομολογία,
η κινητήρια δύναμη και το πρόσωπο
με την ανθρωπιά και την αγάπη
προς όλους, καλύπτοντας πλείστα
όσα κενά.
Η Σοφία Νίμπι άρχισε να εργάζεται στη Μητρόπολη Βοστώνης από
τον Απρίλιο του 1984, λίγες μέρες
μετά τον διορισμό του Μητροπολίτη
Μεθοδίου στην τότε Επισκοπή Βοστώνης επί Αρχιεπισκοπίας του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Αμερικής
Ιακώβου, σε διαδοχή του Επισκόπου
Ανθίμου (Δρακονάκη).
Πριν από την πρόσληψή της στη
Μητρόπολη εργάσθηκε επί σειρά
ετών στη Θεολογική Σχολή ως βοηθός του τότε προέδρου της Τόμας
Λέλον και μάλιστα είχε αρχίσει την
έκδοση του περιοδικού της Σχολής,
«Κοινωνία».
Φρόντιζε τους ασθενείς-φιλοξενούμενους στον Οίκο Φιλοξενίας,
συντόνισε τους εθελοντές και εθελόντριες, διεκπεραίωνε την αλληλογραφία της Μητρόπολης και της
Φιλοξενίας, οργάνωνε και προετοίμαζε τις τοπικές Κληρικολαϊκές Συνελεύσεις, τις συνεδριάσεις της Φιλοπτώχου, τις συναντήσεις και ακροάσεις του Μεθόδιου.
Ηταν γενικά αγαπητή και έχαιρε
της εκτίμησης τόσο των κληρικών,
όσο και των λαϊκών στη Μητρόπολη
Βοστώνης.
Ειρήνη Γκολιά
Απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών η
Ειρήνη Γκολιά, από το Τούξμπερι
της Μασαχουσέτης, στο γενικό νοσοκομείο του Λόουελ όπου νοσηλεύθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα.
Γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου
του 1926 στο Κλίβελαντ του Οχάιο
από τους γονείς Τρύφωνα και Κλάρα
Βονοφώρτη και μεγάλωσε στο
Ντίαρμπορν του Μίσιγκαν, όπου με
τον σύζυγο της τον αείμνηστο Ιωάννη Γκολιά είχαν εστιατόριο επί οκτώ
χρόνια, ενώ το 1962 μετακόμισαν
στο Τούξμπερι,
Νικόλαος Καλαμπάκας
Απεβίωσε σε ηλικία 78 ετών ο
Νικόλαος Καλαμπάκας από την Κα-
Τεντ Πάστρας
Απεβίωσε σε ηλικία 69 ετών στο
νοσοκομείο Σίνταρς-Σάιναϊ ο Τεντ
Πάστρας πρώην πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου του Καθεδρικού
Ναού της Αγίας Σοφίας του Λος Αντζελες. Ο αείμνηστος ήταν επίσης
πρόεδρος του Βυζαντινο-Λατινικής
Περιφέρειας Επιχειρηματικής Ανάπτυξης. Καταλείπει την αγαπημένη
του σύζυγο Τζέιν.
Ρόμπερτ Ντάνος
Απεβίωσε σε ηλικία 79 ετών ο
Ρόμπερτ Ντάνος στην πόλη Μπρέντγουντ του Νιου Χαμσάιρ. Ο αείμνηστος γεννήθηκε στις 28 Απριλίου
του 1933 στο Μάντσεστερ του Νιου
Χαμσάιρ και ήταν γιος του Ιωάννη
και της Εύας Ντάνου, αποφοίτησε
από το Λύκειο Σέντραλ, καθώς επίσης κι από το κολέγιο του Αγίου
Ανσελμου. Ηταν απόμαχος του Αμερικανικού Ναυτικού, ενώ διετέλεσε
πρόεδρος της Επιτροπής Αστυνομίας
στο Χούκσετ. Ηταν συνιδιοκτήτης
του εργοστασίου υποδηματοποιίας
Indian Head στο Μάντσεστερ. Ο
πρώην κυβερνήτης του Νιου Χαμσάιρ, Τζον Σουνούνου, τον διόρισε
διευθυντή στο Τμήμα Υπηρεσιών
Ασφάλειας.
Ανδρέας Α. Αθενς
Ο Ανδρέας Α. Αθενς (Αθανασούλας) γεννήθηκε το 1922 στο Σικάγο
των ΗΠΑ από γονείς Ελληνες μετανάστες. Το πλούσιο σε προσφορά
έργο του προς τον Ελληνισμό και
την Ορθοδοξία επάξια τον κατατάσσει στις εξέχουσες ηγετικές προσωπικότητες του Ελληνισμού της
Διασποράς.
Διατέλεσε πρόεδρος του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού
(ΣΑΕ) από την ίδρυσή του (1995)
μέχρι το Δεκέμβριο του 2006, όταν
η 6η Παγκόσμια Συνέλευση τον
ανακήρυξε ομόφωνα επίτιμο Πρόεδρο.
Ο Ανδρέας Αθενς αποτελεί υπόδειγμα ανδρός με όραμα, αφοσίωση
και αυτοθυσία, που ξέρει να εμπνέει
και να συμπαρασύρει σε αγώνες για
τα δίκαια των Ελλήνων. Εχει προσεγγίσει κάθε έργο στη ζωή του με
απόλυτη αφοσίωση και σκληρή ερ-
γασία, πάντα ακούραστος και γεμάτος ζωντάνια, μα πάνω απ’ όλα
διακρίνεται για την ακλόνητη πίστη
του στα ιδανικά και τους στόχους
του.
Διακρίθηκε στα πεδία της μάχης
κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,
όσο και στην πορεία της ανοικοδόμησης της Ευρώπης. Με το βαθμό
του Λοχαγού στον Στρατό Πεζικού
των ΗΠΑ έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις των συμμαχικών δυνάμεων
στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή.
Μετά τον πόλεμο τιμήθηκε με το
Χάλκινο Αστέρα και το παράσημο
Επιδοκιμασίας του Αμερικανικού
Στρατού, όπως και με Εύφημο Μνεία
από την ουγγρική κυβέρνηση για
την συνεισφορά του στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Την επιτυχημένη επιχειρηματική
του πορεία ο Ανδρέας Αθενς ξεκίνησε
το 1950 με την ίδρυση της Χαλυβουργίας Metron Steel Corporation,
μία ιδιαίτερα επιτυχημένη βιομηχανική μονάδα, η οποία και σήμερα
αποτελεί σημαντικό κέντρο επεξεργασίας χάλυβα των ΗΠΑ στην περιφέρεια Midwest.
Η ανάμειξή του στα κοινά της
Ομογένειας ξεκίνησε από πολύ νωρίς. Ολες οι σημαντικές πρωτοβουλίες
υποστήριξης του Ελληνισμού και
τις Ορθοδοξίας στις ΗΠΑ, και όχι
μόνο, έχουν τη δική του σφραγίδα.
Αλλοτε ως ιδρυτικό Μέλος, άλλοτε
ως πρόεδρος οργανώσεων και ιδρυμάτων, ηγήθηκε των προσπαθειών
και των επιτυχιών του Ελληνισμού
της Διασποράς.
Ο Ανδρέας Αθενς πρωτοστατούσε
σε κάθε αγώνα για τα δικαιώματα
των Ελλήνων, για δικαιοσύνη και
ειρήνη, για την Ελλάδα και την Κύπρο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο
και των άλλων Ορθοδόξων Πατριαρχείων, για τους Ελληνες που χρίζουν
άμεσης βοήθειας, όπως στις χώρες
της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, στην
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 11
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Αλβανία και αλλού. Κατείχε ηγετικές
θέσεις σε περισσότερους από 50
ομογενειακούς οργανισμούς και Εμπορικά Επιμελητήρια στις ΗΠΑ, την
Ελλάδα, το Βέλγιο και άλλες χώρες.
Οι υπηρεσίες του Ανδρέα Αθενς
είχαν αναγνωριστεί παγκοσμίως.
Είχε λάβει περισσότερα από 42 βραβεία, μετάλλια και τιμητικές διακρίσεις από κυβερνήσεις σε όλο τον
κόσμο, Ορθόδοξα Πατριαρχεία, Φιλανθρωπικούς Οργανισμούς και παραγωγικούς φορείς σε κάθε ήπειρο.
Ανδριάνα Τσάκα
Απεβίωσε το βράδυ της Κυριακής
21 Απριλίου σε ηλικία 70 ετών, η
Ανδρονίκη Τσάκα, μητέρα σεβαστή
και αξιαγάπητη τού επί μακρά σειρά
ετών εξαιρετικού συνεργάτη του
«Εθνικού Κήρυκα», Δημήτρη Τσάκα.
Η αείμνηστη έδωσε αποφασιστική
μάχη έξι εβδομάδων στα καλύτερα
νοσοκομεία της Νέας Υόρκης και
με τη φροντίδα των πλέον κορυφαίων ιατρών, αλλά τελικά υπέκυψε,
έχοντας στο πλευρό της τον αγαπημένο της σύζυγο Αναστάση, τα
αδέλφια της, τα παιδιά και τα εγγόνια της, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια της κλινήρους δοκιμασίας της
βρίσκονταν διαρκώς κοντά της δίνοντάς της αγάπη, στοργή, κουράγιο,
κι εκείνη έδινε διαρκώς σε όλους
την ευχή της.
Το σκήνωμά της τέθηκε σε κοινό
προσκύνημα στο Γραφείο Τελετών
Αντωνοπούλου στη διεύθυνση 3808 Ditmars Blvd., στην Αστόρια,
από τις 4 το απόγευμα έως τις 9 το
βράδυ, ενώ η Νεκρώσιμη Ακολουθία
της τελέστηκε στον ιερό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Κορόνα.
Κατέλειπε τον σύζυγό της Αναστάση, τα παιδιά της Δημήτρη και
Ελλη Τσάκα, Χαρίκλεια και Ανέστη
Ντόκο, τα εγγόνια Αναστάση και
31-14 Broadway, Astoria, NY 11106
Tel.: (718) 204-8968 • Fax: (718) 204-8964
www.bahariestiatorio.com
Ανοικτά καθημερινά
για μεσημεριανό
και βραδινό
ab
ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ
ΜΑΚΑΡΙΕΣ
Αννα Τσάκα, Γιάννη και Μαρίνα
Ντόκου, Ελενα και ζωγράφο Μπαρκούρα, τα δισέγγονα Ανδρέα-Αναστάση και Ιλιάνα Μπαρκούρα, τα
αδέλφια Γενοβέφα Σουλιώτη, Βασίλειο και Ολγα Γκούντα, Αθανάσιο
και Ανθούλα Γκούντα, Ανθούλα Γκαμπέση, Κωνσταντίνο Τσάκα, καθώς
επίσης συμπεθέρους, ανίψια, εξαδέλφια και λοιπούς συγγενείς στις
Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ελλάδα
και τη Βόρειο Ηπειρο.
Η αείμνηστη γεννήθηκε στην
Ανω Επισκοπή του νομού Αργυροκάστρου της Βορείου Ηπείρου. Οι
γονείς της Αγαθάγγελος και Αλεξάνδρα Γκούντα έκαναν το παν για
να γαλουχήσουν την αείμνηστη και
τα λοιπά αδέλφια της για την αγάπη
και την υπερηφάνεια για τον Ελληνισμό.
Η μεταστάσα παντρεύτηκε σε
ηλικία 16 ετών με τον Αναστάσιο
Τσάκα και απέκτησαν δύο παιδιά,
τον Δημήτριο και την Χαρίκλεια.
Το 1993 που αποκαταστάθηκαν
οι διπλωματικές Ηνωμένων Πολιτειών με την Αλβανία εξασφάλισαν
τη θεώρηση και ήλθαν ως Αμερικανοί πολίτες στην Αμερική καθότι ο
πατέρας και ο αδελφός του Αναστασίου Τσάκα ήταν Αμερικανοί πολίτες.
Ο αδελφός του Αναστασίου, ονόματι Σπυρίδων, είχε δραπετεύσει
από το κομμουνιστικό καθεστώς της
Αλβανίας και είχε έλθει στην Αμερική
για σπουδές. Πέρασε διάφορες δυ-
σκολίες στη ζωή του, αρρώστησε
και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής
το πέρασε σε μία κλινική. Η Ανδριάνα και ο σύζυγός της Αναστάσης
ήλθαν εδώ με αρχικό στόχο να
βρουν τον αδελφό τους, πράγμα
που το πέτυχαν, του συμπαραστάθηκαν όσο μπορούσαν και ο οποίος
γεύθηκε επί δέκα χρόνια την ζεστασιά της οικογένειας.
Ο Δημήτρης Τσάκας σε σχετική
ερώτηση έκδηλα συγκινημένος είπε
πως «η μητέρα μου ήταν μία ηρωίδα
Ελληνίδα, η οποία όλη της τη ζωή
αγωνίστηκε, κατάφερε να έλθει στην
Αμερική, να προσκαλέσει τρεις οικογένειες και να τους δώσει τη δυνατότητα να προοδέψουν και να
σπουδάσουν τα παιδιά και τα εγγόνια της».
Ολόκληρη η οικογένεια του
«Εθνικού Κήρυκα» συμμετέχει στο
πένθος του αγαπητού φίλου και συνεργάτη της, Δημήτρη Τσάκα. Ο
Εκδότης - Διευθυντής του «Ε.Κ.»,
Αντώνης Η. Διαματάρης, σε δήλωσή
του για την αείμνηστη είπε ότι «αφήνει πίσω της την πιστότερη απόδειξη
μιας ευλογημένης ζωής, την ποιότητα
και αξία του γιου της και στενού
συνεργάτη μου, Δημήτρη».
Οι συμβουλές της, ευχές προς
όλους μέχρι την τελευταία στιγμή
που έβγαινε η φωνή της, ήταν να
είναι υγιείς, να έχουν αγάπη και
ομόνοια μεταξύ τους, επαναλαμβάνοντας πως «με την αγάπη νικάς».
Νίκος Χάμουργκας
Απεβίωσε την Τρίτη 23 Απριλίου
σε ηλικία 63 ετών ο Νίκος Χάμουργκας στην πόλη του Λόουελ, έπειτα
από γενναία και αποφασιστική μάχη
με καρκίνο στο πάγκρεας. Η διάγνωση ξεκίνησε τον περασμένο Ιούνιο, υποβλήθηκε σε εγχείρηση και
μετεγχειρητική θεραπεία και για
διάστημα μερικών μηνών όλα έδειχναν ότι έβαιναν καλώς και όδευε
προς την αποθεραπεία. Ομως, η κατάσταση της υγείας του έδειξε σημάδια αιφνίδιας επιδείνωσης, εισήχθη στο νοσοκομείο και παρά τις
εντατικές προσπάθειες των θεραπόντων ιατρών του, έχασε τη μάχη,
βυθίζοντας στη θλίψη και τον πόνο
την καλή του οικογένεια, την σύζυγό
του Παναγιώτα, και τις κόρες του
Πηνελόπη, η οποία είναι οικονομολόγος εργαζόμενη για κορυφαία
εταιρεία στη Βοστώνη, και την μικρούλα του Ευθυμία μαθήτρια στο
Ελληνικό Ημερήσιο Σχολείο του Λόουελ, αλλά και τους χιλιάδες φίλους
και θαυμαστές του διότι ήταν ένας
εξαίρετος μουσικός και καλλιτέχνης.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις
15 Ιουλίου του 1949, και ήταν γιος
των αείμνηστων Ευθυμίου και Πηνελόπης Χάμουργκα. Επειτα από τη
βασική του εκπαίδευση στην Ελλάδα
ήλθε για σπουδές στις Ηνωμένες
Πολιτείες όπου αποφοίτησε από το
Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Λόουελ
Συνέχεια στη σελίδα 12
ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
Funeral Home Inc.
5044 Broadway, New York, N.Y. 10034
Catering Available
Η αίθουσα διατίθεται για πάρτι,
ιδιωτικά και επαγγελματικά, συλλόγων,
γενέθλια, sweet sixteen, shower parties,
επετείους, ονομαστικές εορτές, βαπτίσεις, μακαρίες και
οποιαδήποτε άλλη κοινωνική εκδήλωση.
Πάρκινγκ όπισθεν του εστιατορίου
www.bahariestiatorio.com
Ευχαριστούμε τους πελάτες μας για τη συνεχή τους υποστήριξη και εμπιστοσύνη
(212) 942-4000
TOLL FREE 1-888-GAPOSTLE
Funeral Parlor Co.
(718) 745-1010
SERVICES IN ALL LOCALITIES - LOW COST SHIPPING TO GREECE
Το αρχαιότερο ελληνικό νεκροπομπείο στην υπηρεσία
της Ομογένειας με ειλικρίνεια και αξιοπρέπεια από το 1921.
GREGORY, NICHOLAS & ANDREW Directors
12 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 11
στους τομείς των οικονομικών και
της μουσικής για την οποία είχε
ιδιαίτερη αγάπη και μεράκι. Επίσης,
ήταν άριστος γνώστης της εκκλησιαστικής Βυζαντινής μουσικής την
οποία μαθήτευσε στο Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και
πλησίον του Πρωτοψάλτη Χαρίλαου
Ταλιαδώρου.
Περικλής Διαμαντόπουλος
Απεβίωσε αιφνίδια στην πόλη
Λέξιγκτον της Μασαχουσέτης ο Περικλής Διαμαντόπουλος, ο οποίος
υπήρξε επί μακρά σειρά ετών ιδιοκτήτης του Ταξιδιωτικού Γραφείου
«Odyssey Travel» κι έχει εξυπηρετήσει δεκάδες χιλιάδες ομογενείς
ταξιδιώτες ιδιαίτερα προς την Ελλάδα.
Επίσης, επί πολλά έτη με την
σύζυγό του Σουζάνα διατηρούσαν
το ελληνικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα «Λίγο απ’ όλα», το οποίο μεταδιδόταν τις Κυριακές. Καταλείπει τη
σύζυγό του Σουζάνα, τα παιδιά του,
τα εγγόνια και τα δισέγγονά του.
Γιώργος Χρύσης
Νεκρός βρέθηκε στο σπίτι του,
την Παρασκευή 31 Μαΐου, κάτω
από αδιευκρίνιστες συνθήκες και
αιτίες ο επιφανής ομογενής επιχειρηματίας, συγγραφέας και ποιητής,
Γιώργος Χρύσης. Τον βρήκε νεκρό
η σύζυγός του Μάργκο όταν επέστρεψε στο σπίτι. Ο αείμνηστος, ο
οποίος ήταν 66 ετών, ήταν κατά τα
δυόμισι προηγούμενα χρόνια πρόεδρος του Τεχνολογικού Ινστιτούτου
Benjamin Franklin της Βοστώνης,
από το οποίο είχε ξεκινήσει τις
σπουδές του το 1966-1967. Στη
συνέχεια, σπούδασε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Wentworth της Βοστώνης από το 1967 μέχρι το 1969,
ενώ από το 1969 μέχρι το 1972
σπούδασε Ηλεκτρολογία Μηχανολογία στο Πανεπιστήμιο Northeastern.
Η Νεκρώσιμη Ακολουθία του τελέστηκε στις 9 στον ιερό ναό του
Αγίου Δημητρίου της πόλης Γουέστον.
Ο αείμνηστος γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης το 1947 και μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες
και συγκεκριμένα στη Βοστώνη στην
ηλικία των 18 ετών για σπουδές.
Ο Γεώργιος Χρύσης αναδείχθηκε
κορυφαίος στον κλάδο του και ίδρυσε αρκετές εταιρείες μερικές εκ των
οποίων στον τομέα εφεύρεσης και
κατασκευής λογισμικών προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Το βιβλίο του «High Frequency Switching Power Supplies» έγινε εγχειρίδιο διδασκαλίας σε κολέγια και
πανεπιστήμια ανά την Αμερική, ενώ
μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.
Αναστασία Καραβέλλα
Απεβίωσε η Αναστασία Καραβέλλα, σεβαστή και αγαπημένη μητέρα της πρεσβυτέρας Ξανθής Καρλούτσου, πεθερά του πρωτοπρε-
σβυτέρου Αλέξανδρου Καρλούτσου
και επίσης μητέρα του πρωτοπρεσβυτέρου Κοσμά Καραβέλλα, ιερατικού προϊσταμένου της κοινότητας
των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
στην πόλη Ανάπολις του Μέριλαντ.
Κλάρα Τσάκου-Νάικον
Απεβίωσε πλήρης ημερών σε ηλικία 99 ετών η Κλάρα Τσάκου-Νάικον
μητέρα αγαπημένη της πρεσβυτέρας
Φωτεινής Στυλιανοπούλου συζύγου
του πρωτοπρεσβύτερου καθηγητή
της Θεολογικής Σχολής Θεοδώρου
Στυλιανόπουλου.
Η αείμνηστη γεννήθηκε στη μικρή πόλη Εβερετ της πολιτείας Ουάσιγκτον. Αποφοίτησε από το Λύκειο
Λίνκολν του Σιάτλ το 1932 και παντρεύτηκε με τον Σπύρο Νάικον το
1934. Η ζωή της περιστρεφόταν
γύρω από την ανατροφή των παιδιών της, την εργασία της στα εστιατόρια της οικογένειας και την προσφορά εθελοντικής υπηρεσίας στην
εκκλησία. Ολόκληρη η οικογένεια
περιόδευσε το 1951 με αυτοκίνητο
τις Ηνωμένες Πολιτείες, καλύπτοντας απόσταση εφτά χιλιάδων μιλίων.
Ιατρός Γεώργιος Μουτούσσης
Απεβίωσε σε ηλικία 65 ετών στο
Μανχάταν της Νέας Υόρκης όπου
διέμενε ο επιφανής ομογενής ιατρός
Γεώργιος Μουτούσσης, ο οποίος
έχαιρε ευρέως σεβασμού και εκτίμησης από τους ασθενείς του και
γενικότερα από την κοινωνία. Ο
αείμνηστος ειδικευόταν στη Γηριατρική και τη Νεφρολογία. Γεννήθηκε
στις 13 Μαρτίου του 1948 και ήταν
γιος του στρατηγού Παναγιώτη και
της Αγγελικής Μουτούσση.
Αρχικά σπούδασε την ιατρική
επιστήμη στην Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών από την
οποία απεφοίτησε το 1972. Ελαβε
υποτροφία για πρακτική εξάσκηση
στο νοσοκομείο στο νοσοκομείο
«Mount Sinai» της Νέας Υόρκης,
γεγονός το οποίο τον έφερε στις
Ηνωμένες Πολιτείες όπου γνωρίσθηκε με την σύζυγό του Κάθριν
με την οποία νυμφεύθηκε το 1979.
Η δήλωσή του που υπήρχε στο ιατρικό του γραφείο στο Μανχάταν
έλεγε τα εξής: «Εξασκώ την Ιατρική
κατά τον παλιό παραδοσιακό τρόπο,
τότε που ο γιατρός δεν ήταν προμηθευτής και ο ασθενής δεν ήταν
πελάτης».
Στίβεν Αντωνάκος
Πέθανε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία
87 ετών ο διεθνούς φήμης Eλληνας
εικαστικός, Στίβεν Αντωνάκος.
Τα φωτεινά του σινιάλα από νέον
LITRAS
FUNERAL HOME
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΛΕΤΩΝ
Καθιερωμένο από την Οικογένεια LITRAS
Για τις πιο δύσκολες στιγμές της Ζωής.
Οταν φεύγουν για το αιώνιο ταξίδι τα αγαπημένα πρόσωπα,
αποταθείτε στο Litras Funeral Home,
που για περισσότερα από 80 χρόνια εξυπηρετεί τον Ελληνισμό, με πιστότητα και αξιοπρέπεια,
ακολουθώντας με κάθε λεπτομέρεια τις ελληνοχριστιανικές μας παραδόσεις.
MAIN OFFICE 24 Hour
1(718) 658-4434
Το πιο χαμηλό κόστος μεταφοράς στην Ελλάδα και Κύπρο.
Οι προσωπικές υπηρεσίες της οικογένειας Λήτρα,
στην περιοχή σας, χωρίς επιπλέον επιβάρυνση.
1-800-BGLITRA
83-15 Parsons Blvd., Jamaica, NY 11432
MORMILE FLORIST
239 N Long Beach Rd., Rockville Centre, NY 11570 • Τel.: (516) 766-7000
ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ • ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ
ΑΝΟΙΚΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ
NATIONWIDE DISTRIBUTION
ΔΕΚΤΕΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ
www.mormileflorist.com
www.ekirikas.com
φιλοδοξούμε,
με υπευθυνότητα και σοβαρότητα,
να είμαστε ο διαδικτυακός τόπος
του Ελληνισμού των ΗΠΑ σε όλο τον Κόσμο
ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ
37-10 30th Street, Long Island City, New York 11101
Tel: (718) 784-5255 • Fax: (718) 472-0510
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 13
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
είχαν λάμψει σαν «Φάρος» στη λεωφόρο Συγγρού, στην έκθεση «Πολυγλωσσία» της Στέγης Γραμμάτων
και Τεχνών το 2011, ενώ είχε εντυπωσιάσει με την εγκατάσταση «Search», ειδικά σχεδιασμένη για την
έκθεσή του στο Παλαιό Ελαιουργείο
της Ελευσίνας, στα πλαίσια των Αισχυλείων. Ηταν η τελευταία του έκθεση στην Ελλάδα.
«Το μόνο που θέλω στη ζωή μου
και στην τέχνη μου είναι να βρω τα
απλούστερα μέσα για να μιλήσω για
πιο πολύπλοκα πράγματα» είχε πει
τότε.
Γεννήθηκε στον Αγιο Νικόλαο
στο Γύθειο Λακωνίας το 1926. Το
1930 η οικογένειά του μετανάστευσε
και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη.
Εκεί έζησε και εργάστηκε έως το
τέλος του.
Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους Ελληνες καλλιτέχνες
με διεθνή καταξίωση, που ασχολήθηκε από νωρίς με τη ζωγραφική,
θέτοντας διαρκή ερωτήματα μέσω
της χρήσης ευτελών υλικών για τη
σύνδεση του χρώματος με το χώρο.
Γεώργιος Κάπος
Απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών ο
Γεώργιος Κάπος από την πόλη Κλίβελαντ του Οχάιο, καταλείποντας
την αγαπημένη του σύζυγο Δωροθέα,
τους γιους του Αλεξ, Ντένη και Γεώργιο τον νεότερο, εγγόνια και δισέγγονα.
Ηταν εκ των μεγάλων ευεργετών
και πρώην πρόεδρος του κοινοτικού
συμβουλίου του Καθεδρικού ναού
των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
του Κλίβελαντ. Είχε τιμηθεί επίσης
με το οφίκιο του Αρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ηταν συνιδρυτής και εκτελεστικός
διευθυντής της εταιρείας Erieview
Metal Treating Co και μέλος του
Αθλητικού Τμήματος του πολιτειακού
πανεπιστημίου του Κλίβελαντ.
Μενέλαος Τσούμπανος
Απεβίωσε στην πόλη Μάντσεστερ
του Νιου Χαμσάιρ ο Μενέλαος
Τσούμπανος σε ηλικία 94 χρονών,
ένα χρόνο έπειτα από τον θάνατο
της αγαπημένης του συζύγου Γλυκερίας με την οποία ήταν νυμφευμένος επί 70 χρόνια. Ο αείμνηστος
γεννήθηκε στο χωριό Κεράσοβο της
Κόνιτσας στις 26 Ιουλίου του 1919.
Υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό
κατά την Ιταλική Κατοχή το 1940 1941 ενώ εκλήθη και πάλι να υπηρετήσει κατά τον Εμφύλιο πόλεμο
από το 1946 μέχρι το 1949, ενώ
στη συνέχεια έγινε αστυνομικός και
υπηρέτησε δύο χρόνια.
Πολλές φορές ο αείμνηστος αναπολούσε και διηγούνταν εμπειρίες
και ιστορίες από τον πόλεμο, πράγμα
το οποίο άφηνε άφωνο το ακροατήριό του. Το 1943 νυμφεύθηκε με
την Γλυκερία Κοταδήμου, η οποία
καταγόταν επίσης από το χωριό Κεράσοβο. Επειτα από την αφυπηρέτησή του στον Αστυνομία επέστρεψε
TAVERNA RESTAURANT/πρώην ΒΡΑΚΑ
23-15 31st Street, Astoria, NY 11105
Τηλ.: (718) 932-3220 - Fax: (718) 932-3230
Special Meze - $22/άτομο
16 διαφορετικοί μεζέδες
ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣ ΜΕΧΡΙ 90 ΑΤΟΜΑ
επίσης και CATERING
Οι δύο αίθουσές μας διατίθενται για όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις,
γενέθλια, sweetsixteen, βαπτίσεις, engagement/bridal showers,
επετείους, ονομαστικές εορτές, ιδιωτικές και επαγγελματικές εκδηλώσεις,
εκδηλώσεις συλλόγων, μακαρίες κ.ά.
στο χωριό και έγινε κτίστης αλλά
ήταν δύσκολο να στηρίξει την οικογένειά του κι έτσι το 1956 μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες με
την σύζυγό του και τα τρία τους
παιδιά, διότι ο αγώνας και η αγωνία
του ήταν να σπουδάσουν τα παιδιά
του.
Κωνσταντίνος Βουτσέλης
Απεβίωσε σε ηλικία 84 ετών ο
χαρισματικός ομογενής μυθολόγος
Κωνσταντίνος Βουτσέλης από το Λόουελ της Μασαχουσέτης. Ο αείμνηστος είχε μία καταπληκτική μνήμη
και διηγείτο ιστορίες πολλές από τις
οποίες ήταν γύρω από την Ελλάδα
από την οποία κατάγονταν οι γονείς
του και την οποία επισκεπτόταν.
Μιλούσε απταίστως την ελληνική
γλώσσα και αφιέρωνε πολύ χρόνο
στα ελληνικά ιδρύματα του Λόουελ,
όπως ήταν η κοινότητα της Αγίας
Τριάδος και ο Ελληνικός Πολιτιστικός
Σύνδεσμος.
Παντελεήμων Τουρνάς
Απεβίωσε αιφνιδίως ο Παντελεήμων Τουρνάς, αγαπητός αδελφός
του Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθοδίου και της Φωτεινής Τουρνά.
Την αναγγελία του θανάτου έκανε ο πρωτοσυγκελεύων της Μητρόπολης Βοστώνης, π. Θεόδωρος
Μπάρμπας, με σύντομο μήνυμα που
έστειλε με e-mail στις κοινότητες
και σε μέλη της Ομογένειας της
Βοστώνης.
Ο αείμνηστος Παντελεήμων δραστηριοποιήθηκε επί σειρά ετών ως
επιχειρηματίας στην περιοχή Νέας
Υόρκης - Νέας Ιερσέης.
Συνέχεια στη σελίδα 14
S. Templeton Tuttle Founder - Dover
Dean T. Tuttle Founder - Randolph Twp., N.J. Lic. 2405
Dean G. Tuttle Manager NJ Lic. No. 3987
Todd M. Tuttle Director NJ Lic. No. 4344
Ralph S. D'Agostino Jr. Director NJ Lic. No. 4329
272 Route 10, Randolph Twp., N.J. 07869
Tel.: (973) 366-7400 • Fax (973) 366-3262
www.Tuttlefh.com
E-mail: [email protected] Η μοναδική ταβέρνα με ελληνική ζωντανή μουσική
κάθε Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο.
Ανοιχτά καθημερινά για μεσημεριανό και βραδινό.
Τηλεφωνήστε εγκαίρως για κρατήσεις στο (718) 932-3220
www.kopiastetaverna.com
Serving the Greek American community
with respect and dignity.
14 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 12
Σπυρίδων Οικονόμου
Απεβίωσε αιφνίδια σε ηλικία 52
ετών ο Σπυρίδων Οικονόμου έπειτα
από ολική καρδιακή προσβολή που
υπέστη στην οικία του στην πόλη
Γούστερ της Μασαχουσέτης, από
όπου διακομίστηκε στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Μασαχουσέτης όπου εξέπνευσε.
Ο αείμνηστος Σπυρίδων απεφοίτησε από το Λύκειο Ντόχερτι και
στη συνέχεια φοίτησε στο Κολέγιο
Assumption του Γούστερ προτού
αναλάβει την επιχείρηση του πατέρα
του Προκοπίου το εστιατόριο πίτσας
στην πόλη Γουέστμπορο της Μασαχουσέτης.
Ο Σπύρος με την ευγενική και
προσηνή προσωπικότητά του και
το πηγαίο χιούμορ του τον έκανε
αγαπητό σε όλους τους πελάτες,
στους οποίους συμπεριφερόταν ως
μέλη της οικογένειάς του.
Πίτερ Χαρτοκόλης
Απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών
στην πόλη Mount Airy ο ομογενής
Πίτερ Χαρτοκόλης, ψυχίατρος και
ακαδημαϊκός, από επιπλοκές της
ασθένειας πάρκινσον.
Ο αείμνηστος μοιραζόταν τον
χρόνο του μεταξύ Αθηνών και Ηνω-
μένων Πολιτειών, ενώ θεωρείτο
ένας εκ των κορυφαίων ειδημόνων
στον τομέα διαταραχής της προσωπικότητας, που είναι μία μακρόχρονη πορεία ασταθούς και
προβληματικής συμπεριφοράς, η
οποία μπορεί να οδηγήσει σε χαοτικές σχέσεις με τους άλλους. Συνεργάτης του ήταν ο Otto Kernburg,
ο οποίος είναι σήμερα στέλεχος
στο Ιατρικό Κέντρο του πανεπιστημίου Κορνέλ.
Ο αείμνηστος Δρ. Χαρτοκόλης
ήταν γνωστός στην Ελλάδα ως ο
σύγχρονος πατέρας της ψυχανάλυσης και είχε καθιερώσει τη χρήση
της εκεί σύμφωνα με την κόρη του
Λίνα, όπως αναφέρθηκε σε σχετικό
δημοσίευμα για τον θάνατό του στην
αμερικανική εφημερίδα «Philly
News».
Ηταν ηγέτης, στοχαστής και δόκιμος συγγραφέας και είχε εκπαιδευτεί στην ανάλυση του Φρόιντ.
Γεννήθηκε στην Ελλάδα και ήλθε
στις Ηνωμένες Πολιτείες ως φοιτητής
όπου σπούδασε Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο «Κλαρκ» του Γούστερ από
το οποίο έλαβε τα πτυχία Μπάτσελορ
και Μάστερ. Μετέβη στην Ελβετία
όπου έκανε το διδακτορικό του στην
Κλινική Ψυχολογία, καθώς επίσης
και στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του
Μίσιγκαν.
Χάρης Μάρκος
Απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών ο
ομογενής Χάρης Μάρκος ο οποίος
ήταν κορυφαίος αρχιμάγειρας και
είχε μαγειρέψει πολλές φορές για
τον αείμνηστο Αμερικανό πρόεδρο
Ρόναλντ Ρίγκαν, την τηλεπαρουσιάστρια Μπάρμπαρα Γουόλτερς, τον
εκτελεστικό διευθυντή του CBS Λες
Μούνβες και άλλους διάσημους και
επίσημους. Γεννήθηκε στο χωριό Σωτήρα στην Ελλάδα και έζησε στο
Κουίνς της Νέας Υόρκης και στην
Καλιφόρνια.
Μερικές από τις συμβουλές και
προτροπές που συνήθιζε να λέγει
ήταν και οι εξής: «Μην αναβάλλεις
κάτι για αύριο που μπορείς να κάνεις
σήμερα. Να φυλάγεις τα χρήματά
σου για ώρα ανάγκης. Μη δανείζεσαι
ποτέ χρήματα. Δεν έχω δανειστεί
ποτέ στη ζωή μου».
Αναστασία Γιαννούλη
Απεβίωσε η Αναστασία Γιαννούλη
το βράδυ της Παρασκευής 18 Οκτωβρίου πλήρης ημερών στην ηλικία
των 100 ετών.
Η αείμνηστη γεννήθηκε στο Επταχώρι της Καστοριάς και μετανάστευσε
στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1979 και
έκτοτε έζησε μέσα στη ζεστασιά, τη
φροντίδα και την αγάπη των καλών
παιδιών της, του γιου της Μιχάλη
A. K. MACAGNA
Funeral Home
495 Anderson Avenue, Cliffside Park, NJ 07010
Tel.: (201) 945-7100
MIChAEL P. oNorAto
ANthoNY S. MACAGNA Jr.
Funeral Director, N.J. Lic# 4177
N.J. Lic# 3242
staurant και στο Venus Pizza με τον
σύζυγο της και άλλα μέλη της οικογένειας.
Καταλείπει τα παιδιά της Λεωνίδα
Ραπτάκη και την σύζυγό του Ντόνα
και τα εγγόνια της, Αλεξάνδρα και
Νικόλαο Ραπτάκη, από το Ροντ Αϊλαντ
και τον Δημήτριο Ραπτάκη και την
σύζυγο του Κάρεν από την πόλη East
Stroudsburg της Πενσιλβάνιας.
Γιαννούλη και της νύμφης της, Λίτσας,
οι οποίοι της προσέφεραν πολλή περιποίηση, αγάπη και θαλπωρή, πράγμα το οποίο συντέλεσε καθοριστικά
στη μακροβιότητα της.
Μέχρι και την τελευταία στιγμή
ήταν υγιής κατ’ άμφω και διέθετε
μία καταπληκτική διαύγεια πνεύματος
και μνημονικό που άφηνε έκπληκτο
τον συνομιλητή της.
Καθισμένη στη μόνιμη δική της
πολυθρόνα, είχε επί χρόνια καθημερινή της συντροφιά τον «Εθνικό Κήρυκα» και γνώριζε όλα που γίνονται
στην Ομογένεια, στην Ελλάδα και
τον κόσμο.
Η αείμνηστη Αναστασία Γιαννούλη
ήταν μία αρχόντισσα Ελληνίδα, βασανισμένη και χτυπημένη από τη
ζωή στην οποία η λέξη ήθος βάραινε
στην καρδιά της. Μέχρι και την τελευταία στιγμή θυμόταν τα πάντα,
ιδιαίτερα των πρώτων δεκαετιών της
ζωής της και μάλιστα με λεπτομέρειες,
ενώ διέθετε κι ένα πηγαίο χιούμορ.
Το επαινούσε πολύ το χωριό της
το Επταχώρι και συνήθιζε να λέγει
«είχαμε χωριό με όλα τα καλά, δεύτερο δεν υπήρχε».
Θυμόταν συχνά τον αείμνηστο
σύζυγό της, τον Γιάννη, που τον
έχασε μόλις στα 45 του χρόνια, κι
εκείνη ήταν 40.
Ευαγγελία Ραπτάκη
Απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών η
Ευαγγελία Ραπτάκη στην πόλη Κόβεντρι του Ροντ Αϊλαντ, αγαπημένη
και σεβαστή μητέρα του ομογενή
πολιτειακού γερουσιαστή του Ροντ
Αϊλαντ, Λεωνίδα Ραπτάκη, και σύζυγος
του αείμνηστου Παρασκευά Ραπτάκη.
Η αείμνηστη γεννήθηκε στο νησί
της Ανδρου και ήταν η θυγατέρα του
Λεωνίδα και Φραντζέσκας Βάλμα.
Μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1958 και εργάστηκε στις οικογενειακές επιχειρήσεις εστιατορίων
και συγκεκριμένα στο Three Star Re-
Αθανάσιος Λάλος
Απεβίωσε στη Φλόριδα σε ηλικία
103 ο Αθανάσιος Λάλος, ένας από
τους λίγους επιζώντες πρωτοπόρους
Ελληνες μετανάστες, ο οποίος ήταν
ο βαθύς γνώστης της καθότι είχε εργαστεί επί δεκαετίες ως εκτελεστικός
γραμματέας της. Είχε εργαστεί επίσης
επί πολλά χρόνια για τη Γενική Υπηρεσία Πληροφοριών - CIA - στη Νέα
Υόρκη, Αθήνα και Βιρτζίνια. Ηταν
μέλος της κοινότητας του Αγίου Γεωργίου στην πόλη Μπεθέσδα του
Μέριλαντ όπου διηύθυνε τα τελευταία
χρόνια το βιβλιοπωλείο της.
Γεννήθηκε στη Βόρειο Ηπειρο την
1η Ιανουαρίου του 1910 και στην
Αμερική ήλθε στην ηλικία των 8 ετών
και εγκαταστάθηκαν στο Γούστερ της
Μασαχουσέτης που ήταν εξ αρχής η
πόλη των Ηπειρωτών.
Κέον Ιωάννου
Ο Κέον Ιωάννου, 48 ετών, από
την πόλη Κιν του Νιου Χαμσάιρ βρήκε
τραγικό θάνατο όταν τον χτύπησε
αυτοκίνητο ενώ επέβαινε στο ποδήλατό του τις πρωινές ώρες στον αυτοκινητόδρομο 101 ανατολικά της
οδού Γκρέιβς του Κιν.
Τονίζεται ότι ο οδηγός του οχήματος δεν σταμάτησε, αλλά συνελήφθη από την Αστυνομία η Τρέισι
Μπούρουχς, 41 ετών, με την κατηγορία ότι εγκατέλειψε αβοήθητο το
θύμα της και εξαφανίστηκε, ενώ η
Αστυνομία ισχυρίζεται ότι οδηγούσε
υπό την επήρεια οινοπνευματωδών.
Μαργαρίτα Περβανά
Η Μαργαρίτα Περβανά απεβίωσε
το βράδυ στη Νάσουα Νιου Χαμσάιρ
σε ηλικία 70 ετών έπειτα από σύντομη
ασθένεια.
Η αείμνηστη ήταν αγαπημένη σύζυγος του Βασιλείου Περβανά επί 52
χρόνια. Αγαπούσε πολύ την Ελλάδα
και τελευταία φορά πήγε τον περασμένο Αύγουστο όπου επισκέφθηκε
συγγενείς και φίλους στο Φιλίσι της
Λακωνίας.
Εργάσθηκε επί μακρά σειρά ετών
στην εταιρεία Fashion Neckwear στην
πόλη Χάτσον του Νιου Χαμσάιρ. Επίσης, εργάσθηκε στην εταιρεία
BAE/Sanders στη Νάσουα και αργότερα στην εταιρεία Benchmark Electronics μέχρι και τη συνταξιοδότησή
της το 2005. Ηταν μέλος της κοινότητας του Αγίου Φιλίππου και της
Συνέχεια στη σελίδα 16
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 15
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Οργάνωσης Κυριών «Αγάπη» της κοινότητας, ενώ με προθυμία συμμετείχε
σε κάθε προσπάθεια εθελοντισμού
της κοινότητας ιδιαίτερα στο Ελληνικό
ετήσιο φεστιβάλ.
Ευθύμιος Μανώλης
Απεβίωσε ο Ευθύμιος Μανώλης
από την πόλη Ντρέικετ της Μασαχουσέτης, την Κυριακή 24 Νοεμβρίου
σε ηλικία 92 ετών.
Ο αείμνηστος γεννήθηκε χωριό
Εκκλησιές των Γρεβενών στις 28 Σεπτεμβρίου του 1921. Ηταν νυμφευμένος με την Παρασκευή Κόκκινου,
η οποία απεβίωσε το 1995. Εζησε τα
πρώτα χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα όπου υπηρέτησε στον στρατό
επί 7 χρόνια και στη συνέχεια εργάσθηκε σε δικά του αγροκτήματα. Το
1966 μετανάστευσε με την οικογένειά
του στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχικά
στο Νέο Μεξικό όπου ήταν εκεί ο
αδελφός του και δύο χρόνια αργότερα
μετακόμισαν στο Λόουελ. Στην αρχή
εργάσθηκε ως οδηγός μικρού εσωτερικού γερανού για την εταιρεία χαρτικών ειδών Σονόκο, ενώ το 1978
μαζί με τον γιο του, Νίκο Μανώλη,
άνοιξαν την οικογενειακή επιχείρηση
Dracut House of Pizza.
Ηταν πιστός και αφοσιωμένος
αναγνώστης του «Εθνικού Κήρυκα»
επί σαράντα επτά χρόνια τον οποίο
λάμβανε καθημερινώς με το σύστημα
της κατ’ οίκον διανομής. Με επιθυμία
του, το φύλλο του «Εθνικού Κήρυκα»
είχε μπει μέσα στο φέρετρό του.
Ο γιος του Νίκος Μανώλης είπε
ότι «ήταν πολύ καλός πατέρας, εργατικός, τίμιος, ευθύς άνθρωπος. Ολα
τα άλλα παιδιά έπαιζαν κι εμένα με
έπαιρνε μαζί του και μου έλεγε μόνο
με την εργασία θα πας μπροστά».
Νικόλαος Μπούρας
Επιφανής επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος Νικόλαος Μπούρας από
τη Νέα Ιερσέη, ο οποίος απεβίωσε
σε ηλικία 93 ετών. Η Νεκρώσιμη
Ακολουθία τελέστηκε στον ιερό ναό
της Αγίας Τριάδας στο Ουέστφίλντ
της Νέας Ιερσέης.
Ο αείμνηστος ήταν υποδιοικητής
του Τάγματος των Αρχόντων του Αγίου Ανδρέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μέλος της Εκτελεστικής
Επιτροπής του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου, της «Ηγεσίας των 100» και
επίσης εκ των ιδρυτικών μελών του
Ταμείου «Πίστη: Για τον Ελληνισμό
και την Ορθοδοξία». Επίσης, ήταν
από τα ιδρυτικά στελέχη της κοινότητας Αγίας Τριάδος στην πόλη Γουέστφιλντ της Νέας Ιερσέης, καθώς
και της κοινότητας της Αγίας Αννας
στην πόλη Φλέμιγκτον της Νέας Ιερσέης εις μνήμη της αείμνηστης συζύγου του Αννας, ενώ ήθελε να παραμείνει ανώνυμος, όπως άλλωστε
για πολλές άλλες δωρεές και ευεργεσίες που έκανε. Συνέβαλλε γενναιόδωρα για την απόκτηση του Μητροπολιτικού Κέντρου που για πρώτη
φορά στην ιστορία της απόκτησε η
Μητρόπολη Νέας Ιερσέης με ενέργειες του Μητροπολίτη Ευάγγελου,
ο οποίος συμπλήρωσε δέκα χρόνια
ποιμαντορίας στη Μητρόπολη.
Ο αείμνηστος έφτανε στο σημείο
να πληρώνει πολλές φορές και τους
μισθούς των υπαλλήλων της Αρχιεπισκοπής κληρικών και λαϊκών, ενώ
πρόσφερε αφειδώλευτα οικονομική
βοήθεια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού Βοστώνης, στο Τάγμα
των Αρχόντων και χρηματοδοτούσε
πολλές δραστηριότητες του.
Χρίστος Οικονόμου
Ο Χρίστος Οικονόμου, 81 ετών,
από την πόλη Γούστερ της Μασαχουσέτης, βρήκε τραγικό θάνατο
όταν τον χτύπησε διερχόμενο αυτοκίνητο καθώς είχε βγάλει περίπατο
τον σκύλο του στην οδό Grafton
του Γούστερ όχι πολύ μακριά από
το σπίτι του.
Οδηγός του οχήματος ήταν μία
48χρονη γυναίκα τα λεπτομερή στοιχεία της οποίας δεν είχαν ανακοινωθεί. Ωστόσο, σταμάτησε στον τόπο
του ατυχήματος και συνεργάστηκε
με τις αρμόδιες αρχές που ερευνούσαν το ατύχημα όπως αναφέρθηκε
Συνέχεια στη σελίδα 16
28-13 23rd Avenue, Astoria, NY 11105
• Διαλέξτε από τη μεγάλη ποικιλία
των φαγητών μας και της ώρας
JohN A. GoLDEN
thoMAS A. GoLDEN III
• Ανοιχτά καθημερινά για βραδινό
Εξυπηρετούμε την Ελληνοαμερικανική Κοινότητα
με σεβασμό και αξιοπρέπεια
ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΑΚΑΡΙΕΣ
149-20 Northern Blvd., Flushing, NY 11354
Tel.: 718-359-6300 • Fax (718) 358-1309
Catering available για κάθε περίσταση
36-46 Bell Blvd., Bayside, NY 11361
Tel.: (718) 428-2210
ab
10-25 150th St., Whitestone, NY 11357
Tel.: (718) 359-1122
• Σε όλα μας τα γραφεία διαθέτουμε δωρεάν
μεγάλο χώρο πάρκινγκ
νεργαστεί με τη γιγαντιαία φωτογραφική εταιρεία «Kodak», από την
οποία εισέπραττε οκτώ εκατομμύρια
δολάρια το χρόνο. Τονίζεται ότι τα
προϊόντα του σιδήρου χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή πολλών
κιτίων και ουρανοξυστών στη Νέα
Υόρκη ανάμεσα στα οποία είναι ο
πύργος αριθμός 4 του Παγκόσμιου
Κέντρου Εμπορίου.
Σε αναγνώριση των δωρεών και
ευεργεσιών του τιμήθηκε από πολλούς Οργανισμούς και Ιδρύματα
όπως το Ελληνικό Κολέγιο και τη
Θεολογική Σχολή, το Τάγμα των
Αρχόντων, ενώ έλαβε και το μετάλλιο του Ελις Αϊλαντ.
TELLY’S TAVERNA
MARTIN A. GLEASON
FUNERAL ΗOME, LLC
• 24ώρη λειτουργία
Γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ της πολιτείας Μίσιγκαν, από γονείς οι
οποίοι κατάγονταν από την Αρκαδία.
Το 1928 ο πατέρας του είχε για την
επιχείρησή του τέσσερα αυτοκίνητα.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η επιχείρηση έπαθε καταστροφή, γιατί
κάηκε το μαγαζί. Ο ίδιος πήγε στο
Σικάγο, όπου εργάστηκε για την
U.S. Steal, τη μεγαλύτερη αμερικανική εταιρεία σιδήρων. Στη συνέχεια,
υπηρέτησε στην Αεροπορία, όπου
εκπαιδεύτηκε ως πιλότος, ενώ συμμετείχε σε 44 αποστολές για βομβαρδισμούς στη Γερμανία. Σε μία
από τις αποστολές εκείνες χτυπήθηκε
το αεροσκάφος του, αλλά ο ίδιος
κατάφερε να σωθεί.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
επέστρεψε στην Αμερική και ως
αξιωματικός πληρωνόταν με 600
δολάρια το μήνα. Τελικά, ζήτησε
και επέστρεψε στην παλαιά του εργασία στην U.S. Steal, με πολύ μικρότερο μισθό. Η εταιρεία του ανέθεσε υπεύθυνες εργασίες στη Μινεσότα, στη Νέα Ιερσέη και σε άλλες
περιοχές.
Αργότερα, δημιούργησε δική του
επιχείρηση. Σε κάποια στιγμή ο επιχειρηματικός του όμιλος είχε τέσσερις διαφορετικές εταιρείες που
ασχολούνταν με το σίδερο και τα
προϊόντα του, απασχολούσε 700
και πλέον ανθρώπους, ενώ δραστηριοποιήθηκε και στον τομέα των
ακινήτων . Μεταξύ άλλων, είχε συ-
Η αίθουσα διατίθεται
για τις κοινωνικές σας εκδηλώσεις
βαπτίσεις, γενέθλια,
baby/wedding shower, business meeting
αλλά και κάθε κοινωνική σας εκδήλωση
σε ένα πολιτισμένο,
άνετο και ρομαντικό περιβάλλον
Τηλεφωνήστε εγκαίρως (718) 728-9194 • (718) 728-9056
16 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Συναξάρι μνήμης ιερής κεκοιμημένων του έτους 2013
Συνέχεια από τη σελίδα 15
στο ανακοινωθέν της Αστυνομίας.
Γεννήθηκε στο χωριό Μπαμπούρι
της Ηπείρου και διέμενε επί πολλά
χρόνια στους Φιλιάτες της Ηπείρου.
Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο της
Ηγουμενίτσας και υπηρέτησε στην
Ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Μετανάστευσε το 1956 στις Ηνωμένες
Πολιτείες και συγκεκριμένα στην
πόλη Γούστερ.
Νικόλαος Κεφαλίδης
Απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών στο
Μέριον της Πενσιλβάνιας ο κορυφαίος ομογενής γιατρός, ερευνητής
και καθηγητής Νικόλαος Κεφαλίδης
από επιπλοκές ασθένειας των πνευμόνων. Ο αείμνηστος ήταν επίτιμος
καθηγητής της Ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας και παρέμεινε δραστήριος μέχρι και τις τελευταίες μέρες του βίου του ως μέλος
της επιτροπής εισακτέων φοιτητών
του πανεπιστημίου.
Το 1970 ξεκίνησε την 43χρονη
καριέρα του στο πανεπιστήμιο ως
ένας εκ των ειδημόνων για τη μελέτη
των κυττάρων την οποία ονόμασε
Type IV.
Ο αείμνηστος Νικόλαος Κεφαλίδης
έχει κάνει διαλέξεις σε ολόκληρο
τον Κόσμο διεθνώς. Γεννήθηκε και
μεγάλωσε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη κάτω από
δύσκολες συνθήκες λόγω των πολέμων, ενώ μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με τον θείο του
το 1947 και εγκαταστάθηκαν στο
Σικάγο.
Ιωάννης Τσάκαλος
Ο Ιωάννης Τσάκαλος, 87 ετών,
βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του με μία
σφαίρα στο κεφάλι το πρωί της Παρασκευής 20 Δεκεμβρίου από μία
από τις κόρες του. Ζούσε στην πόλη
Γουίνσδορ του Κονέκτικατ ενώ είχε
και σπίτι στην πόλη Τσέστερφιλντ
του Νιου Χαμσάιρ.
Οπως προκύπτει από τα αρχεία
του «Εθνικού Κήρυκα», ο αείμνηστος
ήταν αναγνώστης της εφημερίδας
μας μέχρι το έτος 2000.
Ο αείμνηστος ήταν γνωστός στο
Νιου Χαμσάιρ και για το λόγο ότι
και φέτος είχε στολίσει και φωταγωγήσει το σπίτι του και τον περίβολο
χώρο στο Τσέστερφιλντ του Νιου
Χαμσάιρ με ένα εκατομμύριο λαμπιόνια, όπως συνήθιζε να κάνει επί
πολλά χρόνια, ενώ συνέλλεγε τρόφιμα από τους επισκέπτες και δωρεές
για τις ανάγκες των ανθρώπων που
έχουν ανάγκη στη μικρή πόλη, η
οποία αποτελείται από περίπου 3.600
κατοίκους. Τα τρόφιμα και οι δωρεές
διανέμονταν μέσω της τράπεζας τροφίμων γνωστή ως Joan’s Food Pantry.
Πατήρ Δημήτριος Δόγιας
Απεβίωσε σε ηλικία 74 ετών στην
οικία του στην Καλιφόρνια ο πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Δόγιας
έχοντας στο πλευρό του την αγαπημένη του οικογένεια. Ο αείμνηστος π. Δημήτριος υπήρξε ένας εκ
των πλέον ευλαβών και επιτυχημένων ιερέων της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Υπηρέτησε με ζήλο και ευσυνειδησία την Εκκλησία επί μισό
αιώνα, χειροτονηθείς στις 10 Μαρτίου του 1963 από τον αείμνηστο
Μητροπολίτη Γερμανό Πολυζωίδη
στην πόλη Τρόι της Νέας Υόρκης.
Ο αείμνηστος π. Δημήτριος γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου του 1939
στην πόλη Ελίζαμπεθ της Νέας Ιερσέης και μεγάλωσε στην πόλη Ποκίψι της Νέας Υόρκης. Ηταν ο πρωτότοκος υιός από τους τέσσερις, του
Θαλή και της Μαίρης Δόγια, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει από το νησί
της Ανδρου.
Επειτα από τη Δημοτική και Γυμνασιακή του εκπαίδευση σπούδασε
στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου
Σταυρού Βοστώνης όντας ανάμεσα
στους τρεις πρώτους αριστούχους
της τάξης του. Ελαβε την υποτροφία
Ο αείμνηστος π. Δημήτριος διακρινόταν για τις μουσικές του γνώσεις από τα χρόνια ακόμα της μαθητείας του στη Σχολή όπου είχε
αναδειχθεί σε καλό ψάλτη, γι’ αυτό
και στις κοινότητες που υπηρέτησε
φρόντιζε να προαγάγει τη σωστή
εκκλησιαστική μουσική.
Τέιλορ και έκανε μεταπτυχιακές
σπουδές στο πανεπιστήμιο Fordham
της Νέας Υόρκης στην Μεσαιωνική
Ιστορία με έμφαση στο Βυζάντιο.
Ανάμεσα στις κοινότητες που ιεράτευσε συμπεριλαμβάνονται του
Αγίου Παύλου στο Χέμστεντ του
Λονγκ Αϊλαντ, του Αγίου Γεωργίου
στο Οκλαχόμα Σίτι, της Κοιμήσεως
της Θεοτόκου στο Ντάμπερι του
Κονέκτικτατ, των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην αμερικανική
πρωτεύουσα Ουάσιγκτον, του Αγίου
Γεωργίου του Αμπερκούκι Νέου Μεξικού, του Ευαγγελισμού στο Σακραμέντο της Καλιφόρνιας μέχρι τη
συνταξιοδότησή του το 2006.
Πατήρ Παντελεήμων Φάτσης
Απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών ο
πρωτοπρεσβύτερος Παντελεήμων
Φάτσης, αγαπητός σύζυγος της πρεσβυτέρας Καλλιρρόης, πατέρας, παππούς και πιστός οικονόμος των μυστηρίων του Θεού.
Ο αείμνηστος π. Παντελεήμων
γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου του 1916
στην πόλη Λος Αντζελες της Καλιφόρνιας. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του με τον Παντελεήμονα και τις τρεις αδελφές
του επέστρεψαν στην Ελλάδα και
συγκεκριμένα στον Αλμυρό Θεσσαλίας, ενώ αργότερα μετακόμισαν
στο Βόλο. Από μικρό παιδί εργάστηκε σκληρά σε δύσκολες εργασίες
όπως σε εργοστάσιο κατασκευής
τούβλων, αργότερα σε ασφαλτοστρώσεις δρόμων, στα καπνά, προκειμένου να βοηθήσει τη μητέρα
του και τις τρεις ορφανές αδελφές
του.
Ταυτόχρονα, πήγαινε στο νυχτε-
N.F. Walker, Inc.
Merrick Funeral Home
2039 Merrick Avenue, Merrick, NY 11566-3434
VINCENT B. LANZA
ANNA MARIE LANZA
VINCENT B. LANZA, JUNIOR
Funeral Directors
Tel.: (516) 378-0303
Εξυπηρετούμε
την ελληνική παροικία
με σεβασμό
THADDEUS W. BAxTER • WAYNE C. BAxTER
DANFORD BAxTER • JAMES F. GAvIGAN - MANAGER
ab
ab
PArk FUNErAL ChAPELS
2175 Jericho Turnpike
Garden City Park, NY 11040
Tel.: (516) 747-4300
Generations of Dignified
Personal Service
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 17
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
ρινό σχολείο, έμαθε Αγγλικά και
Γαλλικά και κατόρθωσε να εισαχθεί
στη Στρατιωτική Ακαδημία. Το 1938
εντάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό
και μέσα σε δύο χρόνια έγινε υπαξιωματικός. Πολέμησε εναντίον των
Γερμανών και των χιτλερικών στρατευμάτων. Ως αξιωματικός είχε εσωτερική πληροφόρηση για τις προθέσεις των Γερμανών να πιάσουν
τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης
και να τους εκτελέσουν, οπότε καθιέρωσε μία μυστική αποστολή ειδοποιώντας μέσω έμπιστων φίλων
και γνωστών τους Εβραίους, σώζοντας εκατοντάδες από σίγουρο θάνατο. Το 1955 επέστρεψε στην Αμερική σπούδασε Θεολογία και χειροτονήθηκε ιερεύς υπηρετώντας σε
διάφορες κοινότητες μέχρι το 1994
που συνταξιοδοτήθηκε, αλλά συνέχισε να ιερουργοί στο παρεκκλήσι
των Τριών Ιεραρχών του Κέντρου
«Παιδείας» στο Κονέκτικατ.
Πίτερ Κίκης
Απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών στη
Νέα Υόρκη ο Πίτερ Κίκης, πρόεδρος
και εκ των ιδρυτικών στελεχών του
Κληροδοτήματος «Πίστη: Για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία».
Ηταν απόφοιτος του πανεπιστημίου Πρίνστον και έλαβε μέρος στην
απόβαση της Νορμανδίας ως αξιωματικός. Ηταν αυτοδημιούργητος επι-
χειρηματίας και είχε χτίσει πολλά
σπίτια και διαμερίσματα τα οποία
ενοικίαζε.
Μιλώντας στον «Εθνικό Κήρυκα»
ο Μάικλ Τζαχάρης, ο οποίος ήταν
ένας εκ των πλέον στενών και αγαπητών του φίλων, είπε, ότι «ο Πίτερ
ήταν ένας πολύ καλός φίλος, καλός
Ελληνας και χριστιανός και έπαιξε
καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία
του Ταμείου ‘Πίστη: Για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό’».
Πατήρ Νικόλαος Ανδρέου
Απεβίωσε σε ηλικία 55 ετών ο ιερεύς Νικόλαος Ανδρέου, ο οποίος
ήταν εφημέριος στην κοινότητα του
Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην
πόλη Αναχάιμ της Καλιφόρνιας. Προηγουμένως, είχε ιερατεύσει ως εφημέριος στην κοινότητα του Καθεδρικού Ναού του Ευαγγελισμού στο Χιούστον του Τέξας από το 2000 μέχρι
το 2006 και στη συνέχεια επί ένα
χρόνο από το 2006 μέχρι το 2007
ως προϊστάμενος στην κοινότητα του
Αγίου Νεκταρίου στην πόλη Κοβίνα
της Καλιφόρνιας.
Μιλώντας για τον αείμνηστο π.
Νικόλαο, ο Μητροπολίτης Αγίου
Φραγκίσκου Γεράσιμος είπε πως «ήταν
ένας πολύ ευγενικός και εξαίρετος
ιερέας, ο οποίος έθετε τις ανάγκες
των άλλων πριν από τις δικές του.
Θα τον θυμόμαστε ως τον ιερέα εκείνον ο οποίος επεδείκνυε φροντίδα
και συμπόνια στους ασθενείς συνανθρώπους μας τους επισκεπτόταν στο
σπίτι τους και προσευχόταν εκεί μαζί
τους επειδή δεν μπορούσαν να μεταβούν στην εκκλησία».
Ο αείμνηστος π. Νικόλαος γεννήθηκε στην πόλη Οντάριο του Καναδά
στις 21 Απριλίου του 1958, έζησε
για λίγο στο Μίσιγκαν και στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα με την
οικογένειά του όπου υπηρετούσε
εκεί ο πατέρας του ως ιερεύς, ο π.
Απόστολος Ανδρέου, ενώ σημειώνεται
ότι και ο παππούς του ήταν επίσης
ιερεύς. Στην Αθήνα έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές ενώ σπούδασε
στο πανεπιστήμιο LaVerne στην Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Παιδαγωγικά. Ελαβε υποτροφία από το
υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος
και σπούδασε Θεολογία στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, ενώ το έτος 1978
επανήλθε στις Ηνωμένες Πολιτείες
ενεγράφη στη Θεολογική Σχολή του
Τιμίου Σταυρού Βοστώνης από την
οποία έλαβε το δίπλωμα Μάστερ τον
Μάιο του 1979.
Χειροτονήθηκε Διάκονος στις 20
Αυγούστου του 2000 στον ιερό ναό
του Αγίου Ιωάννη στην πόλη Λας
Βέγκας της Νεβάδα από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Αγίου Φραγκίσκου
Αντώνιο, ενώ στις 24 Σεπτεμβρίου
του ιδίου έτους χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Δημήτριο στον Καθεδρικό Ναό
του Ευαγγελισμού στο Χιούστον του
Τέξας. Ηταν νυμφευμένος με την
πρεσβυτέρα Τόνι.
Πρωτοπρεσβύτερος Χρίστος
Σταυρόπουλος
Απεβίωσε την Κυριακή 11 Αυγούστου πλήρης ημερών σε ηλικία 96
ετών στο χωριό Βαλτέτσι της Κυνουρίας ο πρωτοπρεσβύτερος Χρίστος
Σταυρόπουλος, σεβαστός πατέρας
του πρωτοπρεσβυτέρου Ανάργυρου
Σταυρόπουλου, ο οποίος είναι επί
σειρά ετών ιερατικός προϊστάμενος
στην κοινότητα του Αγίου Αθανασίου
στην πόλη Παράμους της Νέας Ιερσέης.
Ο αείμνηστος ήταν εκ των πλέον
πνευματικών αγαπητών κληρικών της
Εκκλησίας της Ελλάδος και υπηρέτησε
με ζήλο και ευδοκίμηση ως εφημέριος
του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βαλτετσίου Μαντινείας.
Η Νεκρώσιμη Ακολουθία του τελέσθηκε την Τρίτη 13 Αυγούστου
2013 στον ως άνω ναό όπου υπηρέτησε. Τελέσθηκε Ορθρος και Θεία
Λειτουργία και στη συνέχεια η Νεκρώσιμη Ακολουθία προεξάρχοντος
του Μητροπολίτου Μαντινείας και
Κυνουρίας Αλέξανδρου παρουσία και
του Μητροπολίτου Πατρών Χρυσοστόμου. Οπως μετέδωσε ο π. π. Ιωάννης Σουρλίγγας στο Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων AMEN της
Ελλάδος παρευρέθησαν πολλοί ιερείς
εκ των Ενοριών της Τριπόλεως των
περιχώρων και όχι μόνο, ιεροψάλτες
και πλήθος ενοριτών και συμπολιτών
της Τριπόλεως, μοναχές και μοναχοί
εκ των Μοναστικών Αδελφοτήτων
της Μητροπόλεως Μαντινείας και
Κυνουρίας, παροικούντες Βαλτετσιώτες στην Αργολίδα και συγκεκριμένα
εκ της Ερμιόνης, του Κρανιδίου, του
Γαλατά, του Πόρου, συγγενείς και
φίλοι του μακαριστού εκ της Λακωνίας
και του Μυστρά.
Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε ο
Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος,
ο οποίος έκανε εκτενή αναφορά στον
βίο και την πολιτεία του αείμνηστου
π. Χρίστου φέρνοντας στην επιφάνεια
όλα τα χαρίσματα που είχε ένας ταπεινός φιλάνθρωπος και φιλακόλουθος Ιερέας. Ομίλησαν επίσης εκπρόσωποι του χωριού, ο αντιπεριφερειάρχης Αρκαδίας, ενώ αναγνώστηκε
ψήφισμα εκ του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας Βαλτετσίου δια
στόματος του εφημερίου της Ενορίας
Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βαλτετσίου.
Ο αείμνηστος π. Χρίστος Σταυρόπουλος, γεννήθηκε στο χωριό Βαλτέτσι Μαντινείας το έτος 1917 και
ήταν απόφοιτος του Εκκλησιαστικού
Φροντιστηρίου Κορίνθου.
Ενυμφεύθη τη Σωτηρία Μπόλα,
επίσης εκ Βαλτετσίου, με την οποία
απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Χειροτονήθηκε από τον μακαριστό Μητροπολίτη Μαντινείας και Κυνουρίας
(μετέπειτα Κορίνθου) Προκοπίου Διάκονος την 12ην Δεκεμβρίου 1950
στον Ιερόν Ναόν Αγίας Φωτεινής Κορίνθου και Πρεσβύτερος την 27ην
Μαΐου 1951 υπό του ιδίου Αρχιερέως
στον ίδιο Ναό.
Συνέγραψε τρεις τόμους πονημάτων ποιητικών συλλογών με την ονομασία «Αρκαδική Ανθοδέσμη», «Κοχύλια και βότσαλα απ’ τη θάλασσα
της ζωής» μεστά εκκλησιαστικού και
πατριωτικού ενδιαφέροντος.
Διακρινόταν για τα οικολογικά
του αισθήματα, μιας και απ’ άκρη
σ’ άκρη στο όμορφο Βαλτέτσι είχε
φυτέψει λογιών - λογιών δέντρα τα
οποία συμπληρώνουν μέχρι την σήμερον το καταπράσινο όμορφο περιβάλλον του χωριού.
«Σκοπός της αγιογραφίας είναι η αναγωγή από τα αισθητά στα νοητά,
από τα υλικά στα πνευματικά και από τα εφήμερα στα αιώνια.
Με την αγιογραφία όλα απεικονίζονται, όχι σαν θέαμα αλλά σαν μυστήριο».
Φώτης Κόντογλου
• ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ • ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ
• ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ • ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
ΘΩΜΑΣ ΡΑΠΤΗΣ
ΑΝΩ ΤΟΥΜΠΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
(011-30) 231-500-5353 • (011-30) 697-742-3190
www.e-agiografies.gr
18 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Ο πλήρης κατάλογος των ομογενών που «έφυγαν» το 2013
Αναλυτικά όλοι οι Ελληνες ομογενείς που «έφυγαν» μέσα στο 2013 ανά μήνα με ονοματεπώνυμα, τόπο γέννησης, ετών και ημερομηνία που απεβίωσε
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΚΑΡΟΥΜΠΑ
ΙΩΑΝΝΗ ΑΓΓΕΛΑΚΗ
ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΛΙΝΟΓΛΟΥ
ΣΟΦΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤΟΥ
(το γένος Συνοδινού)
JOHN STRATIGEAS
ΙΩΑΝΝΗ ΣΙΔΕΡΗ
ΜΑΡΙΑ ΣΚΟΥΦΑΡΑ
CALLIE MANOS (Wife of the late
James of Nafpaktos)
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΠΟΛΑΝΟΥ
ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΟΥ
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΠΟΛΑΝΟΥ
ΑΛΕΞΙΟ ΛΑΜΠΡΑΚΟΠΟΥΛΟ
ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗ
ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΒΛΑΧΑΚΗ
ΣΤΕΛΛΑ ΡΟΖΑΚΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΠΑΚΑΚΟ
(BAKAKOS)
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΠΟΛΛΑΤΟ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ MADSEN
ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΣΤΑΝΑ
ΑΝΝΑ ΠΑΠΠΑ
αδελφή της ΤΕΡΕΖΑΣ ΚΟΛΑΪΤΗ
ΙΩΑΝΝΗ ΓΑΣΠΑΡΗ
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝH ΜΙΚΕΛΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΑΣΤΟΡΗ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΟΥΡΑΚΗ
ΕΥΓΕΝΙΑ ΓΙΑΝΤΣΕΛΛΗ
ΧΡΗΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡΑ
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΚΑΤΑΚΑΛΙΔΗ
ηλια μιχαλτση
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΚΑΤΣΑΡΟ
ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ
ΕΤΩΝ
ΑΠΕΒΙΩΣΕ
Ιανουάριος
Πυργί, Κεφαλληνίας
Kουρνά, Χανιά Κρήτης
Κωνσταντινούπολη
85
78
96
Πέμπτη 3
Τετάρτη 2
Πέμπτη 3
Ληξούρι Κεφαλληνίας
Μαγούλα Σπάρτης, Λακωνίας
Αθήνα
Νεοχώρι Χίου
71
81
84
Marlborough, Massachusetts.
Δολό Πωγωνίου, Ηπείρου
Κόκκινον Μεσσηνίας
Δολό Πωγωνίου, Ηπείρου
Νέα Υόρκη
Κουρούνια Χίου
Βάμο Χανίων, Κρήτης
Brooklyn, NY
97
82
81
45
83
102
94
Παρασκευή
Σάββατο
Σάββατο
Δευτέρα
4
5
5
7
Δευτέρα 7
Τρίτη 8
Τρίτη 8
Τρίτη 8
Τετάρτη 9
Πέμπτη 10
Σάββατο 12
Κυριακή 13
Πετρίνα Λακωνίας
από τα Φαρακλάτα Κεφαλλονιάς
Κωνσταντινούπολη
Μώλο Λαμίας
63
75
73
70
Κυριακή
Κυριακή
Κυριακή
Δευτέρα
13
13
13
14
Κομιτάτα Κεφαλληνίας
Νέα Ερυθραία, Αθήνα
από τα Ιωάννινα
Κύμη Εύβοιας
Ρόδο
Μυτιλήνη
Βόρειο Βροντάδο Χίου
Ιθάκη
Ποντοκώμη Κοζάνης
Καστοριά
Αθήνα
86
74
73
76
98
82
77
93
87
85
78
Πέμπτη
Σάββατο
Δευτέρα
Τρίτη
Τρίτη
Τετάρτη
Κυριακή
Κυριακή
Τετάρτη
Τετάρτη
Πέμπτη
17
19
21
22
22
23
27
27
30
30
31
Φεβρουάριος
Οθος Καρπάθου
Bronx, NY
Πούλιθρα, Κυνουρίας
Δερβιτσιάνη της Β. Ηπείρου
Περουλάδες Κερκύρας
Παρίσι
Κατερίνη
από τα Χανιά Κρήτης
ΟΔΥΣΣΕΑ ΛΑΓΟΝΙΚΟ
DIANA MAGIAS
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΒΟΥΔΟΥΡΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΑΝΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΚΟΥΦΑΛΗ
ΙΩΑΝΝΗ ΚΥΡΙΑΖΗ
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΛΛΑ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΑΧ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
ΕΙΡΗΝΗ ΒΙΝΟΥ (ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ)
ΔΗΜ. (JIMMY) KELEMBELIDIS
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΓΚΙΚΑ
ΙΟΥΛΙΑ ΚΟΣΟΒΙΤΣΑ
ΖΑΜΠΕΤΑ ΤΣΑΠΟΥ
ΕΥΑΝΘΙΑ ΠΑΠΠΑ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΧΡΗΣΤΟ ΖΗΚΟΠΟΥΛΟ
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΜΙΤΣΚΑΡΗ
ΓΚΛΟΡΙΑ ΚΑΘΡΕΠΤΗ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ Ι. ΟΡΦΑΝΟΥ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΛΛΑ
ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΑΚΟΥ
ΕΙΡΗΝΗ ΤΑΤΣΗ
Κιάτο Κορίνθου
Μοσχάτο Αθηνών
Τεριάχι Πωγωνίου Ιωαννίνων
Πειραιά
από τα Αργίνια Κεφαλονιάς
Καβάλα
Πουρνιά Ηπείρου
Βέρροια
Αστόρια, Νέα Υόρκη
Ερείκουσα Κέρκυρας
Jersey City N.J.
Αναβρυτή Σπάρτης
Καστοριά
ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΑΡΙΝΟ
ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΑΒΑΡΗ
ΠΑΝΑΓ. (ΠΟΤΗ) ΚΟΛΟΚΥΘΑ
Μάρτιος
Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου
Πειραιά, με καταγωγή Σύμη
Βορδόνια Λακωνίας
84 Παρασκευή 1
80
Τρίτη 5
77 Παρασκευή 8
Παρασκευή 8
65 Παρασκευή 8
87
Κυριακή 10
67
Δευτέρα 11
78
Τρίτη 12
Κυριακή 17
69
Κυριακή 17
78
Τρίτη 19
74
Δευτέρα 18
76
Τρίτη 19
90
Τετάρτη 20
58
Τετάρτη 20
81 Παρασκευή 22
73 Παρασκευή 22
86 Παρασκευή 22
88
Σάββατο 23
90
Σάββατο 23
98
Τετάρτη 27
91
Πέμπτη 28
67 Παρασκευή 1
86 Παρασκευή 1
87
Σάββατο 2
ΑΡΓΥΡΙΟ ΜΙΧΑΛΟ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΙΔΕΡΙΑ
Καπετα Ιωάννη-Θωμά Καστάνη
ΜΑΡΙΑ ΔΡΑΓΩΝΑ
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Ν. ΧΟΛΕΒΑ
το γένος ΦYΚΑΡΗ
ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΒΕΝΤΟΥΡΗ
DIONYSIOS VENTOURIS
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑ
KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΠΟΥΛΟΣ
ΕΥΑΓΓΕΛΟ Π. ΓΑΤΑΝΑ
ΕΜΜΑΟΥΗΛ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ
KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Σ. ΠΟΥΛΟ
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΒΟΝΩΡΤΑ
ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΦΡΑΔΕΛΑΚΗ
ΕΥΑΝΘΙΑ ΚΟΥΤΣΑΚΟΥ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ N. ΛΥΔΑΚΗ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΟΥΤΣΟΥΔΗ
ANDREW A. ATHENS
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΕΡΕΤΗ
το γένος ΚΟΥΡΟΥΜΟΥΣΗ
ΕΥΘΥΜΙΑ ΟΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΤΕΦΑΝΟ ΧΑΣΟΥΛΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΛΙΓΙΑΝΝΗ
ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
GABRIEL LEANDROU
ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ΠΕΤΣΙΛΑ
JAMES N. KAVOURIAS
ΔΗΜΗΤΡΗ Ν.ΚΑΒΟΥΡΙΑ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΛΑΝΤΖΟΣ
JAMES ELIOPOULOS
ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΑΡΑΜΕΡΗ-ΜΑΤΡΑΚΑ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΖΙΟΥ
ΙΩΑΝΝΗ ΝΤΑΒΑΡΗ
HARRIET VARELAS
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΤΣΟΧΑΤΑΡΙΔΟΥ
JOSEPH S.MOORE, Esquire
THEODOROS TRIANTAFILIAS
ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΑΣΤΑΚΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Μ. ΚΟΝΤΟΚΩΣΤΑ
ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΖΑΟΥΤΗ
ΜΑΡΚΟ ΚΟΥΤΣΟΦΤΑ
ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΜΑΥΡΟΥΔΗ
ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΣΕΛΕΜΕΝΑΚΗ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΜΠΟΥΚΑ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Γ. ΒΟΥΒΟΥΔΑΚΗ
το γένος Λαγού
ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΑΣΗΜΑΚΗ
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΛΟΥΡΗ
ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΟΤΣΟΓΙΑΝΝΗ
ΕΥΣΤΑΘΙΑ Γ.ΣΙΑΡΡΕ
Παντελή Κωνσταντίνου Φακίρη
PANTELIS KONSTANT. FAKIRIS
ΝΙΚΟΛΑΟ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟ
ΦΩΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΙΑΡΙΚΟ
ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ ΜΟΥΖΑΛΑ
(GAVALEY MOUZALAS)
ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΓΟΥΝΑΡΗ
ΣΠΥΡΟ ΜΠΕΛΕTΣΗ
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟ
ΓΕΩΡΓΙΟ Λ. ΘΕΟΦΑΝΗ
ALISON J. MOORE
Καταρράκτη Χίου
Καμπιά Χίου
Πρέβεζα
Σάμο
83
88
96
74
Δευτέρα 4
Τρίτη 5
Τρίτη 5
Τετάρτη 6
Παντούκιος Χίου
67
Τετάρτη 6
Μπόχαλη Ζακύνθου
Μαλώνα Ρόδου
Dix Hills NY, Greenpoint Brook.
Φυτά Χίου
Νέα Υόρκη
Αγιο Ανδρέα Κυνουρίας
Ναύπακτο
Ανώπολη Σφακίων, Χανιά Κρ.
Λεμεσό Κύπρου
Νέα Υόρκη
Βροντάδο Χίου
Chicago, Illinois
84
92
Πέμπτη 7
Τρίτη 5
Παρασκευή 8
Παρασκευή 8
Παρασκευή 8
Παρασκευή 8
Σάββατο 9
Κυριακή 10
Κυριακή 10
Τετάρτη 13
Τετάρτη 13
Πέμπτη 14
Ελευθέριανη Ναυπακτίας
Νέα Σινασός Ευβοίας
Γραικό Αρκαδίας
Παρακάλαμο Ιωαννίνων
Αστόρια
Kato Drys, Cyprus
Nashua New Hampshire
83
92
92
87
93
93
77
88
91
101
Σάββατο
Σάββατο
Κυριακή
Δευτέρα
Τρίτη
Τρίτη
Τρίτη
16
16
17
18
19
19
19
Νέα Υόρκη
Θάνος Λήμνου
Born in Sparti, Greece
Καστοριά
Σιάτιστα Κοζάνης
Γούμερο Ηλείας
Λεμεσό Κύπρου
Αμυγδαλεώνα Καβάλας
Long Island City
New York
Δολιανά Ευρυτανίας
Νικειά Νισύρου
Νέα Υόρκη
60
82
92
76
87
67
44
78
76
91
65
77
82
Πέμπτη
Παρασκευή
Παρασκευή
Παρασκευή
Σάββατο
Πέμπτη
Πέμπτη
Πέμπτη
Τετάρτη
Παρασκευή
Κυριακή
Κυριακή
Κυριακή
21
22
22
22
23
28
28
28
27
29
31
31
31
Απρίλιος
Ικαρία
Παραλίμνι Κύπρου
Καϊμακλί Λευκωσίας Κύπρου
Βαβύλοι της Χίου
Δωδώνη Ιωαννίνων
72
62
87
79
77
Πισπιλούντα Χίου
Κομποθέκλα Αμφιλοχίας
Καμαριώτισσα Σαμοθράκης
Βροντάδο Χίου
Δομβραίνα Βοιωτίας
Νυμφασία Αρκαδίας
87
Πέμπτη 4
69 Παρασκευή 5
60
Σάββατο 6
85
Σάββατο 6
85
Κυριακή 7
99
Κυριακή 7
Χίο
Αγία Ευφημία Κεφαλονιάς
Θεόκτιστο Αρκαδίας
100
80
77
77
78
Δευτέρα
Δευτέρα
Τρίτη
Τετάρτη
Τετάρτη
1
1
2
3
3
70
Δευτέρα 8
82
Τετάρτη 10
88 Παρασκευή 12
Λέσβο
102
Συνετί Ανδρου
99
Bronx της Νέας Υόρκης
89
Αγιο Βασίλειο Τρίπολης
81
Χόμορη Ναυπακτίας
83
Librarian at St. Demetrios School 78
Σάββατο
Σάββατο
Σάββατο
Δευτέρα
Δευτέρα
Τρίτη
13
13
13
15
15
16
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΒΟΣΚΑΚΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟ
ΜΙΡΕΛΛΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ
ΚΑΤΙΝΑ ΜΟΥΧΟΥΡΤΗ
ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ
ΣΤΕΦΑΝΟ ΖΩΤΟ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΑΤΤΩΝΗ
ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΤΣΑΚΑ
ΠΕΡΙΚΛΗ Α. ΑΛΕΞΙΟΥ
ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΣΕΡΡΑ (JER SERRAS)
ΑΓΛΑΪΑ ΝΑΠΟΛΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΟΥΛΙΜΗ
ΛΑΖΑΡΟ ΚΩΣΤΙΝΟ
BESSEY (ΒΑΣΙΛΙΚΗ) ΚΑΒΑΚΟΥ
ΠΑΥΛΟ Ν. ΠΑΡΚΑ
ΛΕΩΝΙΔΑ ΜΑΤΘΑΙΟ
PETER J. STRATIS
ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΕΖΟΥΛΑ
ΕΛΕΝΗ ΝΙΚΟΛΑΣ
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΜΙΧΑΗΛ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΤΣΙΚΗ
ΣΤΑΥΡΟ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗ
ΕΡΜΙΟΝΗ ΒΕΝΕΤΗ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΙΛΙΟΥ
ΠΑΤΡΟΚΛΟ ΧΙΟΝΗ
ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΒΕΝΕΤΗ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΓΕΡΗΣ-ΖΥΜΑΡΗΣ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
ΠΑΝΤΕΛΗ ΓΕΩΡΓΑΛΟ
ΧΡΗΣΤΟ ΤΣΟΥΚΑΛΑ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΑΤΣΙΟ
CATHERINE (KAY) HATGIL
ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΙΝΤΖΕΡΗ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΠΛΙΖΙΩΤΗ
ΚΑΛΛΙΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗ
ΑΝΤΩΝΙΟ ΣΑΡΛΑΝΗ
Iερέα και Aγιογράφο
ΙΩΑΝΝΗ ΣΠΗΛΙΟ
ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΔΡΙΒΑΚΟ
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΓΚOYΒΟΥΣΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ Ν. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ
JAMES N. APOSTLE
ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΑΣΧΑΛΗ
ΣΠΥΡΟ ΜΙΣΕΤΖΗ
ΜΑΡΙΑ Ν. ΜΠΟΥΡΝΙΑ
ΣΤΑΜΑΤΙΟ ΣΤΑΜΟΥΛΗ
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΟΥΛΑΚΑ
christina Poulakas
ΜΑΤΡΩΝΑ ΤΣΑΜΠΑ
ΗΛΙΑ ΠΑYΛΟΥΝΗ/L. PAVLOUNIS
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΟΠΑΡΝΟΥ
ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΤΘΑΙΟ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
ΒΕΡΒΕΝΙΩΤΗ-ORTHOS
ΓΕΩΡΓΙΟ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ
(MAΣΤΡΟ-ΓΙΩΡΓΗ)
AΠΟΣΤΟΛΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗ
Κωνσταντινο Καφεντζη
ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ
Νίθαυρη Ρεθύμνου Κρήτης
Κωνσταντινούπολη
Αθήνα
Gary Indiana
Οθος Καρπάθου
Θεσσαλονίκη
Αγιο Γεώργιο Συκούσης Χίου
Ανω Επισκοπή,
ν. Αργυροκάστρου, Β. Ηπείρου
Μερκάδα, Φθιώτιδος
Σβωρονάτα Κεφαλληνίας
Κωνσταντινούπολη
Βαλσαμάτα Κεφαλληνίας
Λιτόχωρο Πιερίας
Manhattan, NY
Λεβίδι Αρκαδίας
BELLVILLE ΝΕΑΣ ΙΕΡΣΕΗΣ
Ανδρο
Φτελιά Ευρυτανίας
Ασγάτα της Κύπρου
Μάιος
Φάρσαλα
Πυργί Χίου
Καλύβες Χανίων Κρήτης
Θυμιανά Χίου
Καλαμάτα
Βαλεριάνο Κεφαλληνίας
Αργος
Αθήνα
Κηπουριές Χίου
Ανω Χώρα, Ναυπακτίας
Ιωάννινα
Mασαχουσσέτη
Αναβρυτή Λακωνίας
Ανδρο
Μαλώνα Ρόδου
Αθήνα
92
Τρίτη 16
61
Τρίτη 16
87
Τρίτη 16
93
Τετάρτη 17
91 Παρασκευή 19
74
Σάββατο 20
93
Σάββατο 20
70
Κυριακή 21
83
Κυριακή 21
84
Δευτέρα 22
82
Δευτέρα 22
81
Τετάρτη 24
93
Τετάρτη 24
90
Τετάρτη 24
79
Πέμπτη 25
42
Πέμπτη 25
91 Παρασκευή 26
67
Σάββατο 27
85
Σάββατο 27
91 Μ. Πέμπτη 2
79 Μ. Πέμπτη 2
66Μ. Παρασκευή 3
72 Μ. Σάββατο 4
85
Τρίτη 7
69
Τετάρτη 8
94
Τετάρτη 8
Σάββατο 11
Κυριακή 12
83
Δευτέρα 13
82
Τετάρτη 15
53
Τετάρτη 15
88
Τετάρτη 15
87
Πέμπτη 16
81 Παρασκευή 17
44 Παρασκευή 17
65 Παρασκευή 17
Πειραιά
Μαυροβούνι Γυθείου
Μονεμβασία Λακωνίας
81
Νέα Υόρκη
Ρατζακλί Κεφαλληνίας
Χώρα Χίου
Σπαρτούντα Χίου
Καλλιμασιά Χίου
68 Παρασκευή 24
61 Παρασκευή 24
86
Τετάρτη 22
90
Σάββατο 25
77
Τρίτη 28
Ασγάτα Λεμεσού Κύπρου
Βόρειο Βροντάδος Χίου
Αναβρυτή Λακωνίας
86
Τρίτη 28
81
Πέμπτη 30
85 Παρασκευή 31
Ιούνιος
Αυγώνυμα Χίου
Καρδάμυλα Χίου
80
76
Σάββατο 1
Δευτέρα 3
Μπρούκλιν Νέας Υόρκης
Καστορία
44
83
Δευτέρα 3
Τρίτη 4
ΛΑΡΔΙΑ ΚΟΡΘΙΟΥ ν. Ανδρου
Καστοριά
Παπαρούσι Καρπενησίου
Κλεισορρεύματα Αγρινίου
Κωνσταντινούπολη
82
Τετάρτη 5
88 Παρασκευή 7
76
Σάββατο 8
81
Σάββατο 8
91
Δευτέρα 10
78
Κυριακή 19
Δευτέρα 20
Δευτέρα 20
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 19
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
GABRIEL KOUNAS
ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΡΟΥΦΑΝΗ
ΑΘΗΝΑ ΒΑΛΚΩΝΗ
ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΪΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΥΓΟΥΣΤΑΤΟΥ
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΓΑΒΡΙΗΛ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΕΣ
ΘΕΟΔΩΡΟ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ
ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗ
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΑΡΡΑΣ
(STEVE KARRAS)
ΦΙΛΑΡEΤΗ ΠΑΠΠΑ
ΜΑΤΙΝΑ ΚΑKΟΜΑΝΩΛΗ
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΠΑΘΙΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠIΛΙΑ
(yiota belleas)
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΖΟΥΜΑ
ΟΡΕΣΤΗ ΛΥΚΟΚΑ
AΝΑΣΤΑΣΙΑ ΦΡΑΓΓΑ
ΕΙΡΗΝΗ ΜΙΧΕΛΑΚΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ Α. ΠΟΥΡΑΚΗ
Ιατρό ΣΤΑΥΡΟ ΜΠΕΝΤΕΒΗ
WILLIAM BASIL JR.
ΜΙΧΑΗΛ ΣΟΛΩΝ ΞΕΝΙΑ
ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΤΟ
PETER LATOS
ΜΟΝΑΧΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ,
JULIANA RUEDA
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΕΥΓΕΝΙΟ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΑΦΙΤΗ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΝΤΟΝΩΤΑ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΛΑΓΩΝΙΚΟ,
DEMETRIOS LAGONIKOS
ΜΑΡΘΑ ΑΒΔΑΛΑ ΣΤΑΥΡΑΚΟΥΛΗ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΣΦΙΚΤΕΛΛΗ
ΠΑΣΧΑΛΗ ΖΙΟΥΛΗ
ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣIΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΑΙΡΗ ΜΕΤΑΞΑ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Π. ΚΑΡΔΑΡΑΣ
ΑΝΤΩΝΙΑ ΓΚΙΚΑ
ΑΝΝΑ Π. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ
ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
ΝΙΚΟΛΑΟ Δ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟ
ΑΝΔΡΕΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟ
ΣΤΑΥΡΟ ΠΑΝΑΓΟ
ΜΑΡΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΞΟΥ
ΣΤΡΑΤΟ ΧΑΤΖΙΚΟΝΤΟ
KATHERINE SKAPERDAS
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΙΔΗ,
γένος ΣΑΒΟΥΛΙΔOY
ΓΕΩΡΓΙΟ Κ. ΚΟΥΤΡΑ
ΧΡΥΣΟΥΛΑ Γ. ΖIΑΓΚΟY
ΤΙΝΑ ΡΩΜΑΙΟΥ
ΜΟΣΧΟΥΛΑ ΣΤΕΝΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΣΟΜΕΝΑΚΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ Ι. ΜΠΟΥΤΣΙΚΟ
ΠΑΥΛΟ ΚΟΚΟΡΩΝΗ
ΣΤΥΛΙΑΝΟ Γ. ΚΑΤΣΑΡΟ
ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΤΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΝΑΝΗ
ΑΝΔΡΕΑ ΤΣΑΝΤΕ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΑΜΕΡΑ
ΕΛΕΝΗ ΚΑΤΣΑΝΟΥ
ANASTASIA TZOROS
KARAVELLAS
CATHERINE TSAKETAS
Νέα Υόρκη, καταγωγή από Κύπρο
Τρίτη 11
Αθήνα, καταγωγή από τη Νάξο 75
Τρίτη 11
Αργυροχώρι Πωγωνίου Ηπείρου 81
Τετάρτη 12
Νικειά Νισύρου
93
Πέμπτη 13
Αγίους Πάντες Φωκίδος
65 Παρασκευή 14
Τήλο Δωδεκανήσου
95 Παρασκευή 14
Σύμη Δωδεκανήσου
75
Τετάρτη 12
Επιτάλιο Ηλείας
96
Σάββατο 15
Μαντράκι Νισύρου
95
Κυριακή 16
Κομοτηνή
Καστοριά
Νέα Υόρκη
Θεσσαλονίκη
78
91
64
60
Πλάτανο Ναυπακτίας
Κύπρο
Χειμάρρα Βορείου Ηπείρου
Σπάρτη Λακωνίας
Νέα Υόρκη, καταγωγή Κρήτη
Νέα Υόρκη
Περθώρι Αρκαδίας
92
65
91
69
84
83
Akron Ohio
Ελληνόκαστρο Καρδίτσης
Σάββατο 15 .
Δευτέρα 17
Δευτέρα 17
Τετάρτη 19
Πέμπτη
Πέμπτη
Παρασκευή
Παρασκευή
Παρασκευή
Σάββατο
Κυριακή
Κυριακή
Σάββατο
Σάββατο
20
20
21
21
21
22
23
23
29
29
Ν. Υόρκη, κατ. Ρεζεκλή Κεφαλλ. 48
Σάββατο 29
Νέα Υόρκη
Wheatley Heights, ΝΥ,
καταγωγή την Αθήνα
Σάββατο 29
Ιούλιος
Αγιο Δημήτριο Μονεμβασίας
Χανιά Κρήτης
Σμύρνη
Γύθειο
Νέα Υόρκη
Καρδάμυλα Χίου
Κεράσοβο Ιωαννίνων
Πλάτανο Ναυπακτίας
Νέα Υόρκη
κάτοικ. Mamaroneck Ν. Υόρκης
Ορεινό Πωγωνίου Ηπείρου
Νικιά Νισύρου
Θήβα, κάτοικος Jersey City, NJ
Τρίπολη Αρκαδίας
Καπελέτο Ηλείας
Ελατού Ναυπακτίας
Καμπιά Χίου
Θεσσαλονίκη
Bronx, Νέα Υόρκη
24
Σάββατο 29
91
93
Τετάρτη 3
Τετάρτη 3
Κυρακή 7
82
85
93
100
85
83
83
90
89
69
65
80
86
49
87
Σάββατο 6
Κυριακή 7
Πέμπτη 11
Σάββατο 13
Σάββατο 13
Σάββατο 13
Τρίτη 16
Τετάρτη 17
Παρασκευή 19
Σάββατο 20
Κυριακή 21
Τρίτη 23
Τετάρτη 24
Σάββατο 27
Κυριακή 28
Δευτέρα 29
Rostof Ρωσίας
91
Philadelphia, κάτοικος Brooklyn 85
Τρίτη 30
Τρίτη 30
Αύγουστος
Αργυροχώρι Πωγωνίου Ιωανν.
Τήλο
Ικαρία
Αγιο Κωνσταντίνο Αγρινίου
Κονιάκο Φωκίδος
Παπαρούσι Ευρυτανίας
Κουρούνια Χίου
Καστοριά
Αργυροχώρι Ηπείρου
Καραβόσταμο Ικαρίας
Σπάρτη
Αγία Βλαχέρνα Καρπενησίου
87
Πέμπτη 1
63
Τρίτη 6
76 Παρασκευή 9
80
Τρίτη 13
91
Τετάρτη 14
61
Σάββατο 17
53 Παρασκευή 16
56
Κυριακή 18
79
Δευτέρα 19
84
Τετάρτη 20
68 Τετάρτη 21
94
Πέμπτη 22
Northern Epiros
Νέα Υόρκη
81
98
Σάββατο 24
Σάββατο 24
ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΙΡΚΑ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΙΔΕΡΙΑ
ΕΛΕΝΗ ΚΑΛΛΗΒΩΚΑ
ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΤΣΟΥΚΑΡΗ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ
ΜΑΡΙΑ Μ. ΚΑΛΥΜΝΙΟΥ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΙΑΣΣΩΝΙΔΗ
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΒΑΖΙΝΤΑΡΗ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΛΥΜΠΕΡΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ Ν. ΜΟΣΧΟΥΡΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΥΜΠΑ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΦΥΓΕΤΑΚΗ
GEORGE ECONOMOS
ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ
ΟΛΥΜΠΙΑ ΑΓΓΕΛΗ
ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΤΣΙΓΙΩΡΓΗ
KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΛΙΝΤΖΕΡΗ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΜΙΧΑ
ΝΙΚΟΛΑΟ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ Θ. ΜΟΥΤΑΦΗ
ΑΝΔΡΕΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΚΑΛΛΙΡΟΗ ΛΩΛΗ
ΙΩΑΝΝΗ ΜΥΡΙΣΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡ. ΒΟΞΑΚΗ
ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΡΗΤΙΚΟ
(Γιάννης ο Στάνης)
FRANK ROUSSIS
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΚΟ
ΣΤΕΡΓΙΟ ΣΧΟΙΝΑ
ΕΛΕΝΗ ΜΟΡΦΩΓΕΝΗ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (PAT) ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ (ΝΙΝΑ) ΤΑΤΣΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΕΡΔΙΚΗ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ
PETER A. CHARLAY
ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΠΑΠΠΑ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΔΗΜΑΚΟ
MICHAEL FRANK PARLAMIS
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΡΓΑΡΩΝΗ
ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΑΪΔΑΤΖΗ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΕΤΡΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΔΟΥΠΗ
STAVRO TSAPOGA
ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΣΤΑΦΥΛΙΑ
ΑΝΔΡΕΑ ΕΥΚΛ. ΤΖΑΝΑΚΑΚΗ
ΕΥΜΕΝΙΑ ΝΑΝΗ
JOHN A. KATHREPTIS
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΣΙΜΗ
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΡΑΠΤΑΚΗ
PETER N. CHRISTOFER
ΔΗΜΗΤ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟ
ΜΕΛΕΝΙΑ ΓΙΑΚΟΥΜΗ
SOPHIE PAPAVASILIOU
ΓΕΩΡΓΙΟ ΒΙΤΑΛΙΩΤΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΣΦΥΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΑΙΝΑ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΜΠΕΛΙΤΣΗ
ΑΡΓΥΡΩ ΤΣΙΝΤΖΕΛΗ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΡΑΚΑΚΗ
MARGARITA MARATHEFTIS
ΕΥΣΤΡΑΤΙΟ ΑΠΙΚΟ
ΣΤΥΛΙΑΝΟ ΡΑΛΛΗ
Πειραιά
Καμπιά Χίου
Ρεντίνα Καρδίτσας
83
84
70
Δευτέρα 26
Τρίτη 27
Τετάρτη 28
Σεπτέμβριος
Αγιο Δημήτριο Ναυπακτίας
100
Δαφνώνα Χίου
83
Σταυροδρόμι Ιωαννίνων
91
Εμποριό Νισύρου
78
Καστοριά
81
Κουρουνιού Αρκαδίας
74
Χόμορη Ναυπακτίας
74
Λεπτόποδα Χίου
83
Τρίκορφο Ναυπακτίας
77
Νίσυρο
87
Ζαραφώνα Σπάρτης
86
Λακωνία
79
Τρίκαλα Θεσσαλίας
92
Χίο
87
Σπάρτη Λακωνίας
89
Θίσβη Βοιωτίας
77
Μέγαρα Αττικής
68
Λατόμι Χίου
67
Λεμεσό Κύπρου
72
Πολύτσανη Βορείου Ηπείρου
Αγιο Γεώργιο Συκούσης Χίου
52
Μυρμήγκι Χίου (καταγ. Δίδυμα) 79
Δευτέρα 2
Πέμπτη 5
Πέμπτη 5
Δευτέρα 9
Τρίτη 10
Τρίτη 10
Τρίτη 10
Τετάρτη 11
Τετάρτη 11
Πέμπτη 12
Κυριακή 15
Δευτέρα 16
Τρίτη 17
Τετάρτη 18
Παρασκευή 20
Κυριακή 22
Κυριακή 22
Τρίτη 24
Πέμπτη 26
Παρασκευή 27
Παρασκευή 27
Παρασκευή 27
Αθήνα
Σωτήρα Βορείου Ηπείρου
Οκτώβριος
Φράγκα Λακωνίας
Βόλο
Νέα Υόρκη
Αμαλιάδα Πύργου
Ανδρο, γεννημένη Πειραιά
Σέρρες
74
79
81
78
83
78
75
89
Σάββατο 28
Τετάρτη 25
Τρίτη
Τρίτη
Τετάρτη
Πέμπτη
Σάββατο
Σάββατο
1
1
2
3
5
5
Θεσσαλονίκη
80
Σάββατο 5
Κρεμαστή Λακωνίας
80
Σάββατο 5
Καλύβια Σοχάς Λακωνίας
82
Σάββατο 5
Brooklyn
73
Κυριακή 6
Θεσσαλονίκη
89
Κυριακή 6
Δαδιά Σουφλίου
75
Δευτέρα 7
Χίο
68
Τρίτη 8
Ζαραβίνα Πωγωνίου Ηπείρου 96
Τρίτη 8
Bronx, New York
82
Τρίτη 8
Ποντικάτες Πωγωνίου Ιωαννίνων 85
Πέμπτη 10
Ηράκλειο Κρήτης
57
Πέμπτη 10
Kαλλικράτη, Σφακιά, Κρήτης
70 Παρασκευή 11
Port Said Egypt
84
Τρίτη 15
Μαθράκι Κερκύρας
80
Τρίτη 15
Αποίκια Ανδρου
83
Τετάρτη 16
Αστόρια Νέας Υόρκης
61
Πέμπτη 17
Πολυνέρι Φαρσάλων
78
Πέμπτη 17
Ελάτα Χίου
85
Δευτέρα 21
Youngstown, Ohio
89
Τρίτη 21
Ανδρο
72
Τετάρτη 23
Επάνω Ελούντα Λασιθίου Κρήτης 73
Πέμπτη 24
Θήβα Βοιωτίας
77
Δευτέρα 28
Κεφαλλονιά
99
Δευτέρα 28
Ναύπακτο
92
Τρίτη 29
Μάλεμε Χανίων Κρήτης
82
Τρίτη 29
Lefkara Cyprus
82
Τρίτη 29
Ατσική Λήμνου
84
Τετάρτη 30
Στιλούντα Χίου
87
Πέμπτη 31
Νοέμβριος
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΔΗ
Ζυγό Καβάλας
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΓΕΡΟΣΑΒΒΑ
Ρόδο
ΜΑΙΡΗ ΦΙΛΙΠΠΗ
Αστόρια, Νέας Υόρκης
ΘΕΟΔΩΡΟ ΚΑΡΑΜΠΙΝΑ
Ιωάννινα
ΓΕΩΡΓΙΟ Β. ΤΖΩΡΤΖΟΠΟΥΛΟ,
GEORGE W. GEORGES, Bayside, New York
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΖΑΣ
Πειραιά
ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΜΑΡΚΟΥΛΑΤΟ
Σάμη Κεφαλληνίας
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΛΙΑΠΗ
Κουρούνια Χίου
JOHN LAMBRIANAKOS
Brooklyn
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
THOMAS J. LUKAS
Τυρό Αρκαδίας
ΓΕΩΡΓΙΟ ΔΗΜΗΤ. ΤΣΕΛΕΠΟΝΗ Νέα Υόρκη
DIMITRIOS GERONTAKOS
Bethpage, NY
ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΝΩΡΙΟ
Μήλο
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ Γ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ Διπλάτανο
ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΤΣΑΤΟ
Κουρούνια Χίου
MARY CARAVAKIS
Νέα Υόρκη, από τη Νίσυρο
ΒΕΝΙΖΕΛΟ (BILL) ΔΕΜΙΡΗ
Φλώρινα
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΣΟΥ
Καμπιά Χίου, γεννήθηκε στο Βίκι
ΜΑΝΘΟ ΙΩΑΝΝΟΥ
Θεσπρωτία Ηπείρου
ΒΑΣΙΛΕΙΟ (BILLY) ΚΟΒΟΡΟ
Long Island ΝΥ, καταγωγή
από Βίκι και Τρύπες Χίου
George Koufos (Koufopoulos),
Northridge, CA
ΕΛΕΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΤΟΥ
Νέα Υόρκη, από Κυθρέα Κύπρου
ΣΠΥΡΟ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΙΝΑ
Παλαιόπυργο, Πωγωνίου Ηπείρ.
ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
Αθήνα, καταγωγή Μικρά Ασία
ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΛΕΖΑΚΟ
Γύθειο Λακωνίας
ΙΩΑΝΝΗ ΓΑΝΙΑΡΗ
Καταρράκτη Χίου
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΚΟΥΤΣΟΜHΤΗ
Καλαμάτα
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ
Πωγωνιανή Ηπείρου
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟ
ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΤΣΟΥΔΑ
Ιατρό ΒΛΑΣΗ ΠΙΤT
(ΠΙΤΣΑΔΙΩΤΗΣ)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ (CONNIE)
ΚΟΛΟΒΟΥ
ΣΟΦΙΑ ΓΙΑΜΠΙΛΗ
ΕΥΘΥΜΙΑ (THAMIE) ΝΑΝΟΥ
ΚΑΠΤΑΙΝ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ
ΝΕΟΚΛΗΣ ΜΕΪΜΑΡΗΣ
ΧΡΗΣΤΟ Κ. ΜΑΡΓΙΩΤΗ,
CHRISTOS K. MARGIOTIS
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΑΓΑΚΟ
ΠΑΥΛΟ ΜΠΟΥΖΑΛΑ
ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ
GEORGIA PAPAIOANNOU
ΝΙΚΟΛΑΟ ΚOYΤΣΙΔΗ
CHRISTINA BREWSTER
MONACO
ΝΙΚΟΛΑΟ ΚOYΤΣΙΔΗ
ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΝΤΡΙΩΤΗ
ΔΙΟΝΥΣΙΟ (ΣΑΚΗ) ΜΑΦΡΕΔΑ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΟΥΤΥΡΑ
γένος Κατσικάρη
ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΚΩΣΤΑΡΙΔΗ
ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗ
ΣΩΤΗΡΙΟ Δ. ΓΚΟΥΡΝΕΛΟ
ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΜΑΛΛΙΟ
ΛΕTΤΗ-ΡΑΜΟΝΑ
ΚΟΚΚIΝΟΓΟΥΛΗ-ADLER
ΧΡΗΣΤΟ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΑΛΑΠΑTAΝΗ
ΙΩΑΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΕΣ
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΕΡΛΕΤΖΗ
Δεκέμβριος
Κάτω Βασιλική Ναυπακτίας
Καλεσμένο Ευρυτανίας,
γεννηθείς Παπαρούσι
Παναρίτι Κορινθίας
69 Παρασκευή 1
51
Σάββατο 2
82
Σάββατο 2
77
Πέμπτη 7
78
67
89
90
45
Πέμπτη 7
Δευτέρα 11
Τρίτη 12
Τετάρτη 13
Πέμπτη 14
87
Πέμπτη 14
53 Παρασκευή 15
65 Παρασκευή 15
67 Παρασκευή 15
57
Σάββατο 16
81
Τρίτη 19
84
Κυριακή 24
85
Κυριακή 24
89
Κυριακή 24
78
Κυριακή 24
37
65
89
74
73
88
92
Σάββατο
Κυριακή
Τετάρτη
Τετάρτη
Πέμπτη
Παρασκευή
Σάββατο
Σάββατο
Σάββατο
23
24
27
27
28
29
30
30
30
58
Δευτέρα 2
66
Τρίτη 3
87
Τρίτη 3
Καλαμάτα
70 Παρασκευή 6
Καμπιά Χίου
93
Δευτέρα 9
Port Chester ΝΥ,
καταγωγή Αγιο Πέτρο Αρκαδίας 73
Πέμπτη 12
Πειραιά
82
Πέμπτη 19
Σελλά Καρπενησίου
Γοράνους Λακωνίας
Περθώρι Τριπόλεως Αρκαδίας
66
82
73
Πέμπτη 12
Πέμπτη 12
Πέμπτη 12
Ασπρόπυργο
Καστοριά
88
78
Πέμπτη 12
Κυριακή 15
Long Island Νέας Υόρκης
Καστοριά
Χίο
Λεχαινά Ηλείας
29
78
78
86
Δευτέρα
Κυριακή
Σάββατο
Σάββατο
Πειραιά
Κουρουνιό Αρκαδίας
Brooklyn από τη Σπάρτη
Διπλάτανο Τριχωνίδος
Κωσταράζι Καστοριάς
82
Σάββατο 21
68
Δευτέρα 23
49
Πέμπτη 26
53 Παρασκευή 27
86
Κυριακή 29
Καλαμάτα
Τρικέρι Βόλου
Αστόρια Ν Υόρκης από Σάμο
Σύμη Δωδεκανήσου
Νεάπολη Λακωνίας
83
58
68
81
Κυριακή
Κυριακή
Τρίτη
Τρίτη
Τρίτη
16
15
21
21
29
29
31
31
31
20 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Περί Θανάτου
• «Ο Θάνατος δεν είναι όταν σβήνουν τα φώτα. Είναι το σβήσιμο της λάμπας επειδή
ήρθε η αυγή». - Ταγκόρ (1861-1941), Ινδός λογοτέχνης.
• «Το μόνο πράγμα που μας διδάσκει ο θάνατος είναι πως είναι επείγον να αγαπήσουμε». - Eric Emmanuel Schmit, 1960-, Γάλλος δραματουργός & συγγραφέας.
• «Μη φοβάστε το θάνατο. Του δίνετε υπερβολική αξία» - Graham Green, 19041991, Βρετανός συγγραφέας.
• «Ο θάνατος δεν θα πρέπει να μας απασχολεί, επειδή όταν εμείς υπάρχουμε, ο θάνατος δεν είναι παρών και όταν ο θάνατος είναι παρών, εμείς δεν υπάρχουμε» Επίκουρος, 341-270 π.Χ., Αρχαίος φιλόσοφος.
• «Μη φοβάστε τόσο πολύ το θάνατο, όσο μια ανεπαρκή ζωή» - Bertolt Brecht,
1898-1956, Γερμανός συγγραφέας.
• «Οι επιτύμβιες επιγραφές πολλών ανθρώπων θα έπρεπε να γράφουν: «Πέθανε
στα 30. Τον έθαψαν στα 60» - Nicholas Butler, 1862-1947, Αμερικανός πανεπιστημιακός.
• «Απέναντι σε κάποιον που πέθανε υιοθετούμε μια ιδιαίτερη στάση: Κάτι σαν θαυμασμό για κάποιον που τελείωσε μια πολύ δύσκολη δουλειά» - Ζίγκμουντ
Φρόυντ, 1856-1939, Αυστριακός ψυχίατρος.
• «Δεν έχει σημασία πώς πεθαίνει κανείς, αλλά πώς ζει. Το γεγονός του θανάτου
δεν έχει καμιά σπουδαιότητα, διαρκεί τόσο λίγο» - Samuel Johnson, 1709-1784,
Αγγλος συγγραφέας.
• «Πρέπει να στοχάζεται κανείς πολύ σοβαρά γύρω από το θάνατο. Οχι για να πάθει
κατάθλιψη, αλλά για να μπορέσει να απολαύσει τη ζωή» - Μανώλης Δουκίδης,
Συγγραφέας.
• «Λαός που βαδίζει προς το θάνατο τραγουδώντας, βαδίζει προς τη ζωή» Πολύβιος Δημητρακόπουλος, 1864-1922, Ελληνας θεατρικός συγγραφέας.
• «Για αυτούς που προσπαθούν να τον κατανοήσουν, ο θάνατος είναι μια
μεγαλειώδης δύναμη δημιουργίας. Οι πιο υψηλές πνευματικές αξίες της ζωής
μπορεί να προέλθουν από τη σκέψη και τη μελέτη του θανάτου» - Elisabeth
k?bler-ross, 1926-2004, Ελβετο-αμερικανίδα ψυχολόγος.
• «Ολοι σε αγαπούν, όταν είσαι δύο μέτρα μέσα στη γη» - Τζον Λένον.
• «Το χρέος προς το θάνατο χρωστιέται ακόμα κι από εκείνον που μένει μακριά από
κάθε κίνδυνο μέσα στο σπίτι του» - Ευριπίδης.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 21
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Η
μοίρα όλων των ανθρώπων στη Γη -μοίρα αναπόφευκτη για οποιονδήποτε άνθρωπο- είναι ο θάνατος. Τον φοβόμαστε σαν τον πιο
σκληρό εχθρό, κλαίμε πικρά για όσους
αρπάζει από μας, αλλά περνάμε τη
ζωή μας λες και θάνατος δεν υπάρχει
διόλου, λες και είμαστε αιώνιοι πάνω
στη Γη.
Γιατί σε ξεχνώ, τάφε μου; Εσύ με
περιμένεις, περιμένεις - κι εγώ σίγουρα
θα κατοικήσω (σωματικά) μέσα σου.
Γιατί, λοιπόν, σε ξεχνώ και συμπεριφέρομαι σάμπως κι ο τάφος είναι
κλήρος μονάχα των άλλων ανθρώπων
και διόλου δικός μου;
Η αμαρτία μου αφαίρεσε και μου
αφαιρεί τη γνώση και την αίσθηση
της αλήθειας, μου κλέβει και σβήνει
από τη σκέψη μου τη θύμηση του
θανάτου, του γεγονότος αυτού του
τόσο σημαντικού για μένα, του τόσο
απτά βέβαιου κι αναμφίβολου.
Για να θυμόμαστε τον θάνατο,
πρέπει να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού. Οι εντολές του
Χριστού καθαρίζουν τον νου και την
καρδιά, τα καθιστούν νεκρά για τον
κόσμο και τα αναζωογονούν για τον
Χριστό. Ο νους, που έχει απαλλαχθεί
από τα γήινα πάθη και τις ροπές προς
τα γήινα, αρχίζει να στρέφει συχνά
τα βλέμματά του προς το μυστικό
πέρασμά του στην αιωνιότητα, δηλαδή
προς το θάνατο, κι η καρδιά, που
έχει καθαρθεί, αρχίζει να τον προαισθάνεται.
Νους και καρδιά, πού έχουν απαλλαχθεί από τη δουλεία στα γήινα,
ποθούν την αιωνιότητα. Εχοντας αγαπήσει τον Χριστό, με άσβεστο πόθο
διψάνε να παρουσιαστούν ενώπιόν
Του, μολονότι με ιερό ρίγος τρέμουν
την ώρα του θανάτου θεώμενοι το
μεγαλείο του Θεού και τη μηδαμινότητα και αμαρτωλότητά τους. Γι’ αυτούς ο θάνατος παρουσιάζεται συνάμα
και σαν άθλος τρομερός και σαν περιπόθητη λύτρωση από τη γήινη αιχμαλωσία.
«Αν εμείς είμαστε ανίκανοι να ευχόμαστε την έλευση του θανάτου
εξαιτίας της ψυχρότητάς μας προς
τον Ιησού Χριστό και της αγάπης μας
προς τη φθορά, ας καταφεύγουμε
τουλάχιστον στη μνήμη του θανάτου
χρησιμοποιώντας την σαν πικρή γιατρειά ενάντια στην αμαρτωλότητά
μας, γιατί η μνήμη θανάτου - έτσι
αποκαλούν αυτή τη θύμηση οι Αγιοι
Πατέρες - σαν γίνει κτήμα της ψυχής,
κόβει τη φιλία της με την αμαρτία
και μ’ όλες τις αμαρτωλές ηδονές.
«Μονάχα όποιος έχει εξοικειωθεί
με τη σκέψη περί του τέλους του»,
καθώς είπε κάποιος Οσιος Πατέρας,
«μπορεί να θέσει τέρμα στις αμαρτίες
του» (Αγ. Ισαάκ του Σύρου, Λόγος
21ος). «... Μιμνήσκου τα έσχατά σου,
και εις τον αιώνα ουχ αμαρτήσεις»
(Σ. Σειράχ ζ’ 36).
Να σηκώνεσαι από το κρεβάτι
σου, σαν να ανασταίνεσαι από τους
νεκρούς και να πλαγιάζεις στο κρεβάτι
σου ωσάν να κατακλίνεσαι σε τάφο.
Ο ύπνος είναι απεικόνιση του θανάτου,
ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ
Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ
ενώ το σκοτάδι της
νύχτας είναι προάγγελος του σκότους
μέσα στον τάφο, μετά
το όποιο θα λάμψει
το χαρμόσυνο για
τους δούλους του Χριστού και φοβερό για
τους εχθρούς του φως
της αναστάσεως.
Ενα πυκνό σύννεφο, μολονότι αυτό συνίσταται μόνο από λεπτούς ατμούς, σκεπάζει το φως του ηλίου,
ενώ οι σωματικές ηδονές, ο διασκορπισμός
του νου και οι ασήμαντες, οι μηδαμινές
γήινες μέριμνες, φράζουν και σκεπάζουν
κι εμποδίζουν να ιδωθεί από το βλέμμα της
ψυχής η μεγαλόπρεπη
αιωνιότητα.
Μάταια κι ανώφελα λάμπει ο ήλιος από
τον καθαρό ουρανό
για τα μάτια εκείνα,
που έχουν προσβληθεί από τύφλωση. Το
ίδιο κι η αιωνιότητα
σάμπως να είναι ανύπαρκτη για την καρδιά που έχει δολωθεί
στην προσήλωση και
το πάθος για τα γήινα,
όσα μεγάλα, όσα ένδοξα, όσα ηδονή γεμάτα κι ευχάριστα.
«Θάνατος αμαρτωλών πονηρός» (Ψαλμ. λγ’ 22): Τους
έρχεται την ώρα που καθόλου δεν
τον περιμένουν τους έρχεται, μα αυτοί
(οι αμαρτωλοί) δεν έχουν ακόμη
κάνει καμιά προετοιμασία γι’ αυτόν,
ούτε για την αιωνιότητα ακόμη και
τούτο: Δεν έχουν καν σχηματίσει
σαφή ιδέα ούτε γι’ αυτόν, ούτε για
άλλο αντικείμενο. Και αρπάζει ο θάνατος τους απροετοίμαστους αμαρτωλούς από προσώπου της Γης, πάνω
στην οποία μόνο δυσαρέστησαν κι
εξόργισαν τον Θεό, και τους παραδίνει
για πάντα στις φυλακές του Αδη.
Θέλεις να θυμάσαι το θάνατο; Να
κρατείς αυστηρή λιτότητα στο φαγητό
και στα ρούχα σου και σ’ όλα τα αντικείμενα του σπιτιού σου; να προσέχεις
έτσι που τα αντικείμενα της ανάγκης
να μη καταστούν αντικείμενα πολυτελείας, να διδάσκεσαι μελετώντας
το θείο νόμο μέρα και νύκτα ή κατά
το δυνατόν συχνά και θα σου θυμίζετε
ο θάνατος. Η μνήμη του θανάτου θα
σμίγει με ποτάμια δακρύων, με μετάνοια για τις αμαρτίες και με την
πρόθεση για διόρθωση, με πολλές
και θερμές προσευχές.
Ποιος από τους ανθρώπους έχει
μείνει στη Γη να ζει για πάντα; Κανείς.
Και θ’ ακολουθήσω κι εγώ τα ίχνη
των πατέρων, των προπατόρων, των
αδελφών και όλων των συνανθρώπων
μου. Το σώμα μου θα απομονωθεί
στον σκοτεινό τάφο και της ψυχής
μου ή τύχη για τους απομείναντες
κατοίκους της Γης θα σκεπαστεί από
μια αδιαπέραστη μυστικότητα.
Θα κλάψουν για μένα συγγενείς
και φίλοι, ίσως να κλάψουν πικρά κι
ύστερα θα ξεχάσουν. Ετσι κλάφτηκαν
και ξεχάστηκαν αμέτρητες χιλιάδες
ανθρώπων. Τους μέτρησε και θα τους
θυμάται μονάχα ο Θεός ο παντέλειος.
Μόλις γεννήθηκα, μόλις έγινε η σύλληψή μου στη μήτρα της μητέρας
μου, ο θάνατος τύπωσε απάνω μου
τη σφραγίδα του. «Δικός μου είναι»,
είπε ο θάνατος, κι αμέσως ετοίμασε
δρεπάνι για μένα. Από την αρχή
κιόλας της ύπαρξής μου απειλεί και
φοβερίζει μ’ αυτό το δρεπάνι. Μπορώ
-στο κάθε λεπτό της ύπαρξής μουνα γίνω θύμα του θανάτου! Αστοχίες
υπήρξαν πολλές, το αληθινό, όμως,
κούνημα του χεριού και το αληθινό
πλήγμα είναι αναπόδραστα κι αναπότρεπτα.
Με το ψυχρό χαμόγελο της καταφρόνησης κοιτάει ο θάνατος τα γήινα
έργα των ανθρώπων. Ο αρχιτέκτονας
κτίζει ένα κολοσσιαίο κτίριο, ο ζωγράφος δεν έχει ακόμη τελειώσει τον
περικαλλή του πίνακα, κι η μεγαλοφυία του έχει καταρτίσει γιγάντια
σχέδια και θέλει να τα εκτελέσει,
επέρχεται ο απρόοπτος και αδυσώπητος θάνατος και ρίχνει στην ανυπαρξία τον ένδοξο της γης κι όλα του
τα σχέδια.
Μονάχα μπροστά στον δούλο του
Χριστού φοβάται κι εκδηλώνει σεβα-
σμό ο αυστηρός και
τραχύς θάνατος.
Νικημένος καθώς
είναι από τον Χριστό σέβεται ο θάνατος μονάχα την
εν Χριστώ ζωή. Συχνά ο ουράνιος αγγελιοφόρος αναγγέλλει σε υπηρέτες
και διακόνους της
αλήθειας πως σύντομα θα συμβεί η
μετοίκησή τους και
η μακάρια ζωή τους
μέσα στην αιωνιότητα. Προετοιμασμένοι καθώς είναι
με τη ζωή τους για
τον θάνατο, και παρηγορούμενοι και
από τη μαρτυρία
της συνείδησής τους
και από την άνωθεν
επαγγελία, ήσυχα
και με χαμόγελο
στα χείλη αποκοιμούνται τον παντοτινό ύπνο του θανάτου.
Είδε κανείς σας
σώμα ανθρώπου δικαίου, που έχει εγκαταλειφθεί από
την ψυχή; Απ’ αυτό
δεν αναδίδεται δυσοσμία και η προσέγγιση σ’ αυτό δεν
προκαλεί φόβο
κατά δε τον ενταφιασμό του η λύπη
έχει διαλυθεί από κάποια ακατανόητη
χαρά. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου, που πάγωσαν ακίνητα στην
έκφραση που είχαν τις στιγμές της
εξόδου της ψυχής, μερικές φορές
αναπαύονται σε βαθύτατη γαλήνη,
μερικές όμως, φορές, σ’ αυτά φέγγει
η χαρά συνάντησης και ασπασμού
χαροποιού - βέβαια με αγγέλους και
με τις μορφές αγίων, που αποστέλλονται από τον Ουρανό για τις ψυχές
των δικαίων.
Θάνατέ μου, θύμησέ μου την ύπαρξή σου! Ας έρθει σε μένα πικρή, αλλά
ολότελα δίκαιη και επωφελής θύμηση!
Κι απόσπασέ με από την αμαρτία!
Δίδαξέ με και οδήγησέ με στην οδό
του Χριστού! Είθε, εξαιτίας της μνήμης
του θανάτου να εξασθενήσουν τα χέρια μου και ν’ αποτραβηχτούν από
κάθε κούφιο και μάταιο και αμαρτωλό
έργο. Θύμησέ μου, θάνατέ μου, την
ύπαρξή σου και θα απομακρυνθούν
από μένα η κενοδοξία και η ηδυπάθεια, που μ’ αιχμαλωτίζουν. Θα απομακρύνω από το τραπέζι μου τα αχνιστά, πλούσια εδέσματα, θα αφαιρέσω
από πάνω μου τα λαμπρά, πλούσια
ενδύματα και θα ντυθώ ρούχα θρήνου
και ενόσω ζω θα κλαίω τον εαυτό
μου, που από τη γέννησή μου επονομάστηκα νεκρός.
«Ετσι, λοιπόν! Ενθυμού (τον θάνατο) και κλαίε ο ίδιος τον εαυτό
σου ενόσω ζεις, λέει ή μνήμη του θανάτου. Εχω έρθει για να σε λυπώ
ευεργετικά κι έχω φέρει μαζί μου
(για σένα) πλήθος από σκέψεις, τις
πιο ψυχωφελείς. Πώλησε όσα σου
πλεονάζουν και το αντίτιμο δώσε το
στους φτωχούς, πρόπεμψε τους θησαυρούς σου στον Ουρανό σύμφωνα
με του Σωτήρα μας Χριστού τη Διαθήκη. Οι θησαυροί αυτοί θα συναντήσουν τον κύριό τους αυξανόμενοι
στο εκατονταπλάσιο. Ξέχυσε για τον
εαυτό σου θερμά δάκρυα και ολόθερμες προσευχές. Ποιος μετά τον
θάνατό σου θα σε θυμάται με τόση
προθυμία και ζήλο, όσο μπορείς εσύ
ο ίδιος να θυμάσαι τον εαυτό σου
πριν από τον θάνατό σου; Μην εμπιστεύεσαι τη σωτηρία της ψυχής σου
σε άλλους, τη στιγμή που μπορείς
εσύ ο ίδιος να κάνεις αυτό το ουσιαστικά αναγκαίο για σένα έργο! Γιατί
εσύ να κυνηγάς τη φθορά, όταν ο
θάνατος οπωσδήποτε θα αφαιρέσει
από σένα κάθε τι το φθαρτό; Ο θάνατος είναι εκτελεστής των προσταγών
του πανάγιου Θεού -μόλις ακούσει
την προσταγή- και ορμάει με ταχύτητα
αστραπής να την εκτελέσει. Δεν θα
δίστασε από αιδημοσύνη ούτε μπροστά στον ζάπλουτο ούτε μπροστά
στον ευπατρίδη, τον ήρωα ή τον μεγαλοφυή και δεν θα χαριστεί ούτε
στη νεότητα, ούτε στην ομορφιά,
ούτε στη γήινη ευτυχία προεγκατοικίζει τον άνθρωπο στην αιωνιότητα
και (σαν αποτέλεσμα) με τον θάνατο
εισέρχεται ο δούλος του Θεού μέσα
στη μακαριότητα της αιωνιότητας,
ενώ ο εχθρός του Θεού εισέρχεται
στον αιώνιο πόνο».
«Η μνήμη θανάτου είναι δωρεά
του Θεού», είπαν οι Πατέρες: Η δωρεά
αυτή δίνεται σ’ εκείνον που εκτελεί
τις εντολές του Θεού έτσι, που εκείνος
να την τελειοποιήσει στην ιερή άθληση της μετάνοιας και της σωτηρίας.
Της χαριτόβρυτης μνήμης θανάτου
προηγείται η δική μας προσπάθεια
να θυμόμαστε τον θάνατο. Ανάγκαζε
τον εαυτό σου να θυμάται συχνά τον
θάνατο, πείσε τον εαυτό σου για την
αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οπωσδήποτε - το πότε είναι άγνωστο - θα
πεθάνεις και (τότε) θ’ αρχίσει να έρχεται και να παρουσιάζεται στον νου
σου ή θύμηση του θανάτου, μια θύμηση βαθιά και ισχυρή κι αυτή η θύμηση, η μνήμη θανάτου, θα κτυπά
με θανατηφόρα πλήγματα όλα τα
αμαρτωλά σου διαβήματα και έργα.
Είναι ξένος προς αυτή την πνευματική δωρεά ο εραστής της αμαρτίας,
αυτός ακόμη και πάνω στους ίδιους
τους τάφους δεν σταματάει να παραδίδεται σε αμαρτήματα ευάρεστα
προς τη σάρκα, χωρίς να θυμάται καθόλου το θάνατο, που στέκει μπροστά
του πρόσωπο προς πρόσωπο ως επικείμενος. Σ’ αντίθεση μ’ αυτό, ο υπηρέτης και διάκονος του Χριστού ακόμα
και ζώντας σε μεγαλόπρεπους νυμφώνες, θα θυμηθεί τον τάφο που τον
περιμένει και θα χύσει σωτηριωδέστατα δάκρυα για την ψυχή του.
Αμήν.
Μετάφραση από τα Ρωσικά:
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΑΣΣΙΩΤΗΣ
Θεολόγος
22 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Ταφή, καύση, μακαρία και μνημόσυνα
Του Θεοδώρου Καλμούκου
Οχι λίγες φορές γίνεται λόγος ή
εγείρονται ερωτηματικά γύρω από
την καύση των νεκρών, ενώ υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι κακίζουν
την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία
αντιτίθεται στην καύση του ανθρώπινου σώματος. Οι λόγοι τους οποίους επικαλούνται συνήθως οι υπερασπιστές της καύσης των νεκρών
είναι η έλλειψη χώρων για καθιέρωση καινούργιων κοιμητηρίων ή
για επέκταση των υπαρχόντων, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις. Κι ακόμα
προσπαθούν να αποφύγουν τη διαδικασία του προσκυνήματος του νεκρού, τη Νεκρώσιμη Ακολουθία, τον
ενταφιασμό και τα λοιπά της κηδείας
όχι τόσο για οικονομικούς, όσο για
συναισθηματικούς λόγους, ενώ λανθασμένα ανάγουν το θέμα «σε κοινωνικό».
εναρμονισμένα και συγχρονισμένα
τα βιολογικά του όργανα και συστατικά, αλλά κι όταν ο άνθρωπος
πεθαίνει, δηλαδή όταν βγαίνει από
τον χρόνο, αλλά δεν βγαίνει από
την ύπαρξη ως οντολογικό είναι και
υπάρχειν.
Η καύση του ανθρώπινου σώματος θα μπορούσε να λογιστεί και ως
μία κατά πρόσωπο εναντίωση ή και
βλασφημία του Θεού-Δημιουργού,
αφού το έχει μέσα του τη δική Του
«πνοή ζώσα».
Επίσης, η ανάσταση των νεκρών,
η οποία αποτελεί βασική πίστη μας,
προϋποθέτει είδος τι σώματος «τεθεωμένου», απαλλαγμένου από οποιαδήποτε μορφή φθαρτότητας και
αναγκαιοκρατίας. Τα άφθαρτα και
αδιάφθορα ιερά λείψανα των αγίων,
όχι μόνο τα οστά αλλά και τα ολόσωμα μετά της σαρκός αυτών, είναι
μία θεατή απόδειξη της ιερότητας
Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε
ότι πρόκειται κατ’ ουσία για καθαρώς
θεολογικό, ανθρωπολογικό και πνευματικό θέμα. Κατ’ αρχήν ο λόγος
εδώ είναι για την ιερότητα του σώματος ως έργον και είδος του Δημιουργού Θεού και το οποίο δεν είναι
ένα απλό περιχάραγμα πηλού, αλλά
το ένζωο μυστήριο, ανεξήγητο ακόμα και ως βιολογικό σύνολο και μηχανισμός και σ’ αυτούς ακόμα τους
ειδικούς της Βιολογίας και της Ιατρικής.
Η τοποθέτηση της Χριστιανικής
πίστης είναι ξεκάθαρη για το ανθρώπινο σώμα, το οποίο δεν είναι
ένα απλό πήλινο σκεύος, ούτε μία
περιοριστική φυλακή της ψυχής
κατά τους Πλατωνικούς, αλλά είναι
«ναός του ενοικούντος εν ημίν Αγίου
Πνεύματος». Μ’ άλλα λόγια, το σώμα
μας δεν είναι μια χούφτα γης, αλλά
είναι «κατοικητήριο του Θεού» το
οποίο ως δημιούργημά Του το κατασκεύασε «καλώς λίαν» και ως τέτοιο, δηλαδή ως «Θεϊκό είδος», του
αξίζει κάθε τιμή, σεβασμός και φροντίδα όχι μόνο όταν λειτουργούν
ή κι ακόμα θα τολμούσα να πω της
θεϊκότητας του ανθρώπινου σώματος.
Και κάτι άλλο ακόμα, με τη σάρκωση του Θεού-Λόγου, το κορμί του
ανθρώπου απόκτησε μία άλλη διάσταση, ασύλληπτη ενδεχομένως στο
περατό μυαλό μας.
Τα μνημόσυνα
Αναπόσπαστο στοιχείο της Ορθόδοξης Πίστης και Παράδοσής μας
είναι η τέλεση των μνημοσύνων.
Στο ερώτημα γιατί κάνουμε τα μνημόσυνα, η βασική απάντηση είναι
διότι με αυτά βρισκόμαστε σε επικοινωνία με τα αγαπημένα μας πρόσωπα που έφυγαν από κοντά μας,
αλλά και διότι τα μνημόσυνα παρέχουν ένα είδος ανακούφισης, «ώνησιν τινά», στους νεκρούς, όπως λέγει
ο Αγιος Νικόλαος Καβάσιλας.
Ο δίσκος με τα κόλλυβα από το
σιτάρι είναι το ορατό σημείο αναφοράς και ενότητας ημών των ζώντων με τους κεκοιμημένους, ενώ ο
σίτος έχει εσχατολογική σημασία
διότι όταν φυτεύεται στη γη αναζωογονείται και βλαστάνει, κι έτσι
το σώμα του ανθρώπου θα αναστηθεί
και θα αναζωογονηθεί εν τη αναστάσει.
Τα μνημόσυνα τελούνται «τριήμερα» αναγωγικά για την Αγία Τριάδα, αλλά και συμβολικά για την
τριήμερο ταφή και ανάσταση του
Χριστού. Επίσης, τελούνται τα «εννιάμερα» επειδή στις εννιά μέρες
αρχίζει πλέον να προχωρεί η αποσύνθεση του σώματος. Στη συνέχεια,
τελούμε τα σαράντα, τα τρίμηνα,
τα εξάμηνα, τα εννεάμηνα και τα
ετήσια.
Η κατ’ εξοχήν ημέρα των μνημοσύνων είναι το Σάββατο το οποίο
το έχει καθιερώσει η Εκκλησία ως
ημέρα μνημοσύνης των κεκοιμημένων διότι η Κυριακή είναι χαρμόσυνη
και αναστάσιμη ημέρα.
Κατ’ οικονομία τελούνται σήμερα
τις Κυριακές τα μνημόσυνα και βασικώς για πρακτικούς λόγους επειδή
το Σάββατο λόγω των απασχολήσεων
οι συγγενείς και οι φίλοι του τεθνεώτος δυσκολεύονται να μεταβούν
στο ναό για το μνημόσυνο.
Μνημόσυνα δεν τελούνται από
το Σάββατο του Λαζάρου μέχρι την
Κυριακή του Θωμά, καθώς επίσης
και κατά τις Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές.
Υπογραμμίζεται ότι η Εκκλησία
έχει θεσπίσει τα Ψυχοσάββατα τα
οποία είναι αφιερωμένα στους κεκοιμημένους και κατά τα οποία γίνονται τα μνημόσυνα.
Η μακαρία
Το γεύμα που προσφέρεται έπειτα
από τον ενταφιασμό, γνωστό ως μακαρία, έχει συμβολικό χαρακτήρα
και προσφέρεται από τους συγγενείς
για την ψυχή του κεκοιμημένου.
Σήμερα προσφέρεται ψάρι αλλά παλιότερα χρόνια προσφερόταν φασολάδα, ενώ όσοι συμμετέχουν σ’
αυτό «συγχωρούν» τον απελθόντα
επαναλαμβάνοντας τη γνωστή ευχή
«ο Θεός να τον συγχωρήσει ή ο
Θεός να τον αναπαύσει». Να τονίσουμε ότι δεν ήταν εξ’ αρχής Χριστιανική συνήθεια και παράδοση
το γεύμα της μακαρίας, αλλά την
υιοθέτησε η Χριστιανική παράδοση
από την ελληνική αρχαιότητα, όπως
άλλωστε και πολλές άλλες συνήθειες
και έθιμα. Συγκεκριμένα, το έθιμο
του γεύματος της μακαρίας συναντάται στον Ομηρο, αλλά και στους
Ρωμαίους, τους Βαβυλωνίους και άλλους λαούς, οι οποίοι όχι μόνο ετοίμαζαν «νεκρικά γεύματα», αλλά συνέτρωγαν κοντά ή ακόμα και πάνω
στους τάφους των αγαπημένων τους
νεκρών πιστεύοντας πως και ο νεκρός συμμετέχει στο σύνδειπνο.
Ακόμα, οι Αιγύπτιοι αλλά και άλλοι
λαοί όπως οι Ιάπωνες, άφηναν φαγητά πάνω στους τάφους πιστεύοντας ότι η ψυχή θα πήγαινε στον
τάφο έστω και υπό μορφή πτηνού
για να φάγει.
Η τοποθέτηση της Χριστιανικής πίστης είναι ξεκάθαρη
για το ανθρώπινο σώμα, το οποίο δεν είναι ένα απλό
πήλινο σκεύος, ούτε μία περιοριστική φυλακή της
ψυχής κατά τους Πλατωνικούς, αλλά είναι «ναός του
ενοικούντος εν ημίν Αγίου Πνεύματος»
23
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ...
Ο «ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ»
ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ...
Συνεχή πληροφόρηση μέσα
από τις ιστοσελίδες του
www.thenationalherald.com
www.ekirikas.com
Διαφημιστικές ευκαιρίες
και προβολή.
Κατ’ οίκον διανομή.
Για πληροφορίες συνδρομής στις
ιστοσελίδες του ή στην εφημερίδα:
718-784-5255, ext.108 or
email: [email protected]
E
NA
TIO
LD
TH
τελειότητα
Αδέσμευτη ενημέρωση σε
ομογενειακές και διεθνείς
ειδήσεις.
E
N AL H
RA
ab
www.ekirikas.com
24 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτου
Ανδρέας Θεοδώρου,
τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου
Αθηνών
Τις πιο πάνω περί θανάτου διαπιστώσεις καταφάσκει πλήρως και η
χριστιανική, περί θανάτου, φιλοσοφία. Εδώ όμως υπεισέρχεται ένα
καινούργιο στοιχείο πρωτόγνωρο
για τον άνθρωπο, η μυστηριακή
διάσταση του θανάτου, την οποία
φωτίζει η χριστιανική πίστη. Το φαινόμενο του θανάτου είναι μυστήριο,
όσο μυστήριο είναι και το φαινόμενο
της ζωής. Ποιος είναι ο βαθύτερος
λόγος τους; Γιατί υπάρχουμε και
γιατί πεθαίνουμε; Από πού ξεκινάμε
και πού πορευόμαστε; Στα ερωτήματα αυτά, τα τόσο σημαντικά, ανέκαθεν προσπαθούσαν να δώσουν
απάντηση ο ανθρώπινος λόγος και
τα διάφορα θρησκεύματα. Ψελλίσματα κατά κανόνα αδύναμα, στο
μέτρο που αδύναμος είναι και ο
ίδιος ο άνθρωπος. Η φλόγα του ανθρώπινου λόγου, και στο πιο φουντωμένο της λαμπάδιασμα, δεν μπορεί
να εισδύσει στο σκοτάδι του τάφου,
να τρυπήσει την παγερή πλάκα του,
να φωτίσει ½αμυδρά έστω½ τα συμβαίνοντα μέσα και πέρα από την
ψυχρή του παγερότητα. Με την πίστη, όμως, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι πιστοί δεν βασανίζονται από πιεστικά ερωτηματικά. Δεν σαλεύει το μυαλό τους
μπροστά στη μυστηριακή τραγικότητα του θανάτου. Αυτοί έχουν και
υπακούουν σε άλλους ρυθμούς.
Αφουγκράζονται άλλες φωνές. Ζουν
σε αποκαλύψεις Θεού. Απολυπραγμόνητα δέχονται το θείο φανέρωμα
με την πίστη τους, το θείο αυτό και
θεοποιό φτερούγισμα. Ακούουν το
περί θανάτου αποκαλυπτικό μήνυμα,
το εμπιστεύονται και το ζουν βιωματικά στις ήσυχες και αναπαυμένες
καρδιές τους. Θλίβονται βέβαια για
το φρικτό και αποτρόπαιο γεγονός
όμως δεν ταράζονται, δεν λιποψυχούν, δεν κυριεύει απελπισμός την
ψυχή τους, δεν εποδύρονται. Εχουν
την ελπίδα τους αγκυροβολημένη
στην αλήθεια που σφράγισε ο Θεός.
Στην υπαρξιακή καταιγίδα που ανελέητα σαλεύει το ον, η καρδιά τους
είναι πιασμένη από το δέντρο της
θείας ζωής. Τα παραρρέοντα ύδατα
δεν την αγγίζουν, οι άνεμοι την αντιπαρέρχονται. Αντιμετωπίζουν το
τέλος με τη βεβαιότητα που τους
παρέχει ο λόγος του Θεού. Τι περισσότερο μπορούν να επιζητήσουν;
Η χριστιανική πίστη επικροτεί
την ιδέα ότι ο θάνατος είναι ένα
σύμβαμα. Οτι δεν έχει δική του αυτόνομη οντότητα, είναι σύμπτωμα
της απουσίας τής ζωής. Ο Θεός δεν
έπλασε το θάνατο. Επλασε μόνον
τη ζωή. Επλασε τα λογικά όντα για
να ζουν αιώνια, όπως αιώνια ζει και
ο ίδιος. Ο άνθρωπος δεν θα πέθαινε,
αν ζούσε τη φυσική του συνέπεια,
στο μέτρο της πιστότητός του στο
θέλημα του Θεού, που ήταν ο λόγος
τής υπάρξεώς του. Ηταν δηλαδή
υπό όρους αθάνατος. Μπορούσε και
να μη αποθάνει. Δείκτης δε και μέτρο της δυνητικής αυτής αθανασίας
ήταν η ηθική δοκιμασία που του
έδωσε στον αρχαίο κήπο της
Εδέμ ο Θεός, η απαγόρευση
της βρώσεως εκ του
ξύλου γνώσεως του
καλού και του κακού.
Ο άνθρωπος όμως
αντίθετα προς την
πνευματική του νομοτέλεια, παρέβη ασυλλόγιστα την εντολή του Θεού. Στοχάστηκε την
απαγόρευση και θέλησε να τη δοκιμάσει. Γεύτηκε θεληματικά από
τον καρπό. Με τον τρόπο όμως αυτό
βρέθηκε έξω από το Θεό, έξω από
τους αυθεντικούς λειτουργικούς του
ρυθμούς. Ξεστράτισε. Ακολούθησε
άλλους δρόμους, άλλα μονοπάτια,
επικίνδυνα και καταστροφικά. Ψεύτισε τη φύση του. Εγινε ένα
λάθος, μία παραφωνία. Εγινε
εχθρός του Θεού. Κυριεύτηκε
από την αμαρτία. Εχασε την
ταυτότητά του. Εμεινε έρημος στον
Κόσμο, ένας ξένος στην πλάση,
ένας παρίας και αλήτης. Το ξέφτισμα όμως αυτό της φύσεως
του παραβάτη είχε σαν αποτέλεσμα και την καταστροφή της. Η
ζωή δεν μπορούσε να υποφέρει το
αγριεμένο και σαλεμένο πλάσμα. Ο
θάνατος που καραδοκούσε τη δική
του στιγμή, εισώρμησεν ακάθεκτος
στην πλάση. Ο Θεός προειδοποίησε
τον άνθρωποΖ «την ημέρα που θα
φάγετε απ’ αυτό, θα αποθάνετε».
Και ο άνθρωπος δεν έμεινε κοντά
στο Θεό και απέθανε. Εχασε τη δυνητική αθανασία του. Εκτοτε όλοι
οι άνθρωποι πεθαίνουν. Οι καρποί
τού γενάρχη ακολουθούν πιστά τα
ίχνη τής φθαρμένης ρίζας τους. Ο
θάνατος σφηνώθηκε έτσι στη φύση
σαν ένα επεισόδιο, σαν ένα σύμπτωμα, σαν μια ακολουθία τής αλόγιστης συμπεριφοράς του πρώτου
ανθρώπου. Εκτοτε σε κάθε αμαρτία
είναι ριζωμένος ο θάνατος: «Τα γαρ
οψώνια της αμαρτίας θάνατος».
Με ποια όμως συλλογιστική επέβαλε το θάνατο ο Θεός; Για να εκδικηθεί μήπως το πλάσμα του; Ασφαλώς όχι. Τέτοια κινήματα χαμηλά
δεν υπάρχουν στη φύση του Αγίου.
Βέβαια η διακοπή τής ζωής ήταν
μια δίκαιη τιμωρία για το επαναστατικό τόλμημα. Συνάμα όμως ήταν
και μια άκρα παιδαγωγία για τον
παραβάτη άνθρωπο. Πρώτον, γιατί
η τραγική του κατάληξη στο θάνατο
θα του θύμιζε το θλιβερό του κατάντημα, με τι πενιχρά στοιχεία αντάλλαξε την αρχέγονή του ευγένεια
και έτσι να συντρίβεται, να παιδαγωγείται και να οδηγείται σε μετάνοια για το μέγεθος της απονοίας
του. Κατόπιν ο θάνατος, ως κατά-
λυση της ζωής, είναι πραγματική
ευεργεσία για τον άνθρωπο. Η πρόταση μπορεί να φαίνεται παράδοξηΖόμως είναι πέρα ως πέρα αληθινή. Με το θάνατο κόβεται η νομή
της αμαρτίας, αφανίζεται το προσάναμμα της φθοράς. Σε μια παράδοξη σχέση αμοιβαιότητος, η αμαρτία γεννά το θάνατο και ο θάνατος
τρώγει την αμαρτία. Ετσι το κακό
δεν παραμένει αθάνατο, δεν διαιωνίζεται, περατούται. Μέσα στον τάφο
ο νεκρός δεν έχει τη δυνατότητα
να αμαρτάνει. Δεν μπορεί να είναι
παραβάτης και αποστάτης. Ησυχάζει
στην ηρεμία της σήψεώς του. Ακάθαρτες σκέψεις και λογισμοί, πονηρές επιθυμίες και πάθη, ασχήμιες
και αθλιότητες, σκληρότητες και
απανθρωπίες, όλα τα σκύβαλα της
φθοράς που κουβαλάει μέσα του ο
ζωντανός άνθρωπος, δεν μπορούν
να τον αγγίζουν. Τα αισθητήριά του
αδρανούν στη νεκρική τους κατή-
φεια. Τελεία και παύλα στην αμαρτία. Ετσι, ό,τι δεν μπορούν να κατορθώσουν οι ζώσες (την αποφυγή
δηλ. της αμαρτίας) το καταφέρνουν
οι νεκρές σάρκες, τα οστά τα γεγυμνωμένα. Δεν είναι αυτό μια κάποια
ευεργεσία; Για φανταστείτε, να ήμασταν αμαρτωλοί, δυστυχισμένοι και
άθλιοι και να διαιωνίζαμε
την
αθλιότητά μας! Να
σέρναμε τη δυστυχία μας χωρίς σταμάτημα και τελειωμό! Ο Θεός, πιο σοφός από μας,
γνωρίζει ποιο είναι το πραγματικό
συμφέρον μας. Απαντά στη δική
μας αθλιότητα με τη στοργή και
την πατρική παιδαγωγία του. Αραγε
συναισθανόμαστε το μέγεθος της
δωρεάς;
Κατά τη χριστιανική πίστη ο θάνατος είναι χωρισμός ψυχής και σώματος. Ο άνθρωπος είναι ον σύνθετο.
Αποτελείται από σώμα και ψυχή.
Είναι διφυής και δισυπόστατος. Η
ψυχή του είναι ουσία πνευματική,
άυλη και αθάνατη. Είναι το θείο
εμφύσημα, που έδωσε ζωή στο
σώμα, η πνοή τού Θεού. Σ’ αυτή
καθρεφτίζεται ο Θεός. Είναι η
εικόνα τού Θεού, στην οποίαν ανακλώνται οι χαρακτήρες τού θείου
αρχετύπου. Δια της εικόνος (συνεκδοχικώς της ψυχής), που είναι
ουσία θελητική και ελεύθερη, ο άνθρωπος φέρεται προς τον Θεό, έχει
θεοδυναμία και υπέρτατο προορισμό, εξελικτική ανοδικότητα προς
το αγαθό, στο τέρμα τής οποίας η
εικόνα γίνεται «ομοίωση», ή άνθρωπος «κατά χάριν» Θεός. Η εικόνα
τού Θεού είναι το ηγεμονικό εκείνο
στοιχείο που εκφράζει κατ’ εξοχήν
την ανθρωπινότητα του ανθρώπου
και τον εξυψώνει πέρα και πάνω
από κάθε άλλη άλογη και άψυχη
ζωική ύπαρξη. Το σώμα αφ’ ετέρου
είναι φθαρτό και υλικό (τη φθαρτότητά του την απέκτησε μετά την
αμαρτία). Το έπλασε ο Θεός από το
χώμα. Το μαστόρεψε με τα δικά
του χέρια. Το έκανε ένα θαυμάσιο
αρχιτεκτόνημα. Κατόπιν το έδεσε
στενά με την ψυχή, αφού φύσηξε
μέσα του τη δική του πνοή. Στο
σύνδεσμο αυτό η ψυχή είναι η ηγεμονίδα, η ζωογονούσα και κατευθύνουσα αρχή, ενώ το σώμα είναι
το ενδιαίτημα της ψυχής. Με την
αρμονική αυτή σύνδεση, ο άνθρωπος
απλώνει τις ρίζες του βαθιά σ’ ολόκληρη την πλάση. Με το πνεύμα
του αγκαλιάζει τον ουράνιο πνευματικό κόσμο (τους αγγέλους), ενώ
το σώμα του τον συνάπτει με την
υλική κτίση.
Ετσι: συνδέοντας μέσα του τους
δύο διαφορετικούς κόσμους (πνευματικό και υλικό) είναι ο ίδιος ένας
«μικρός κόσμος» («μικρόκοσμος»),
μια επιτομή και περίληψη της δημιουργίας. Με την ομορφιά δε και
το δυναμισμό του δίκαια χαρακτηρίζεται ως η κορωνίδα, το στεφάνι
τής κτίσεως.
Ο θάνατος επιφέρει τη διάλυση
τού δεσμού, την καταστροφή τής
αρμονικής συζυγίας. Η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα, αδειάζει το σπίτι
της, μετακομίζει. Το σώμα εγκαταλείπεται νεκρό και άψυχο. Χάνει
το σφριγηλό κάλλος του, σβήνει η
φυσική του ομορφιά, παραμορφώνεται. Η συνέχεια είναι γνωστή. Στο
μνήμα διαλύεται και αποσυντίθεται.
Λίγα οστά μαρτυρούν το αλλοτινό
σπίτι τού θείου εμφυσήματος. Τι
απογίνεται όμως η ψυχή; Ποια είναι
η τύχη της; Η ψυχή φυσικά, ως
ουσία άυλη και πνευματική, δεν πεθαίνει. Ετσι την έπλασε ο Θεός, να
είναι αθάνατη και άφθαρτη, εικόνα
αληθινή δική του. Τι συμβαίνει λοιπόν; Επιχωριάζει στο λείψανό της
η ψυχή τουλάχιστο για ένα χρονικό
διάστημα; Αλητεύει στον αέρα;
Μπαίνει σε άλλο σώμα; Περιπίπτει
σε λήθαργο; Τελειοποιείται ηθικά,
αναπτύσσοντας τα αγαθά σπέρματα
που είχε στον επίγειο βίο της; Διατηρεί τέλεια και ζωντανά τα φυσικά
της αισθητήρια; Στα ερωτήματα
αυτά δεν μπορεί να δώσει απάντηση
ο ανθρώπινος νους, απλούστατα
γιατί ανάγονται σε σφαίρα εντελώς
ανέφικτη σε κάθε ζωντανό άνθρωπο.
Η περί ψυχής διδασκαλία ανήκει
στο πεδίο τής πίστεως, επομένως η
πίστη είναι εκείνη που μπορεί να
δώσει απάντηση στα σχετικά ερωτήματα. Κατά την Ορθόδοξη εσχατολογία, η ψυχή μετά την απόθεση
του υλικού σκήνους της παραλαμβάνεται υπό πνευμάτων αγαθών αν
υπήρξε στη ζωή της αγαθή, κακών
δε, αν υπήρξε κακή. Ο φύλακας άγγελος ½που έχει κάθε άνθρωπος½
την οδηγεί στο αγαθό, μάχεται το
διάβολο που θέλει την καταστροφή
της και την προστατεύει από κινδύνους και συμφορές. Είναι δε φυσικό να έχει πρωτοβουλίες και να
επιστατεί κατά την κρίσιμη ώρα τού
θανάτου.
Στο σημείο αυτό εκφραστική είναι η προς τον άγγελο ευχή τής Εκκλησίας μας. Αφ’ ετέρου είναι γνωστή και η αίτηση που απευθύνεται
στον Κύριο σε κάθε λειτουργία της:
«Αγγελον ειρήνης, πιστόν οδηγόν,
φύλακα των ψυχών και των σωμάτων
ημών παρά του Κυρίου αιτησώμεθα».
Παράλληλα, τα πονηρά πνεύματα
που μισούν θανάσιμα τον άνθρωπο
και προσπαθούν να τον απομακρύνουν από τον Θεό, καραδοκούν τη
στιγμή του θανάτου για να επιπέσουν ακάθεκτα και να συλλάβουν
τις ψυχές εκείνες που θεωρούν δικές
τους, δηλαδή όσες στην επίγεια ζωή
τους ακολούθησαν τις εισηγήσεις
και την κακία τους. Η παρέμβαση
αυτή των πνευμάτων είναι φυσικό
να συμβαίνει. Κάθε ψυχή, ανάλογα
με την πνευματική της ποιότητα,
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
φέρει χαραγμένη επάνω της μια ειδική σφραγίδα: το φωτεινό χρίσμα
του Θεού, οι θεοφιλείς και ενάρετες,
και το σκοτεινό στίγμα τού διαβόλου
οι μοχθηρές και φαύλες. Ανάλογα
δε με τη σφραγίδα αυτή γίνεται και
η αντίστοιχη διεκδίκηση και παραλαβή τους από τα πνεύματα, τους
αγγέλους δηλαδή και τους δαίμονες.
Ως προς τους τελευταίους αυτούς,
είναι χαρακτηριστική η προς την
Θεοτόκον ευχή τής ακολουθίας τού
μικρού Αποδείπνου: «Και εν τω καιρώ τής εξόδου μου την αθλίαν μου
ψυχήν περιέπουσα και τας σκοτεινάς
όψεις των πονηρών δαιμόνων πόρρω
αυτής απελαύνουσα». Στο πλαίσιο
αυτό διαφωτίζονται αντίστοιχα τόσον
η ηρεμία και γαλήνη, όσο και η
φρικώδης αγωνία των ψυχών κατά
την ώρα του επιθανάτιου ρόγχου
τους.
Σε ποιο τόπο μεταφέρονται οι
ψυχές παραλαμβανόμενες από τα
πνεύματα; Η απάντηση είναι δύσκολη. Βέβαια η ψυχή, ως ουσία
άυλη, δεν περιορίζεται ασφυκτικά
από τον υλικό χώροΖ δεν είναι όμως
και πανταχού παρούσα. Η ιδιότητα
αυτή ανήκει μονάχα στο Θεό, που
είναι η απόλυτη αϋλότητα. Στην
αρχαία θεολογία διατυπώθηκε η
ιδέα, ότι η αϋλότητα των πνευμάτων
είναι σχετική, σε σύγκριση με την
απόλυτη αϋλότητα του Θεού, επομένως τα πνεύματα πρέπει να περιβάλλονται από κάποια λεπτή και
αιθέρια ύλη. Ποιος όμως μπορεί να
είναι ο χώρος των ψυχών; Να είναι
άραγε ο φυσικός έκτατος χώρος που
προσιδιάζει στα ένυλα όντα; Να βρίσκονται δηλαδή κάπου στον πλανήτη
μας ή σε κάποιο άλλο σημείο τού
φυσικού σύμπαντος; Η, αφού εισήλθαν σε μια νέα οικονομία υπάρξεως, να κινούνται σε ένα άλλο ιδιότυπο «μυστηριακό» χώρο ½ όπως
συμβαίνει και με τα άλλα πνεύματα½ σε ένα «τόπο» πνευματικό,
όπως θα λέγαμε το χώρο τής θείας
βασιλείας ή του μεταρρυθμισμένου
μετά την ανάσταση κόσμου; Ερωτήματα φοβερά δύσκολα και φυσικά
αδιάγνωστα στη δική μας ένυλη οικονομία υπάρξεως. Η Εκκλησία μας
τον μετά θάνατο κλήρο και τον
«τόπο» των ψυχών ονομάζει μέση
κατάσταση. Η φράση χαρακτηρίζει
τρόπο, είδος ζωής. Δεν αναφέρεται
στο πού, αλλά στο πώς των ψυχών.
Ο άνθρωπος μετά θάνατον εξακολουθεί να ζει μόνο κατά το ένα του
ήμισυ. Το άλλο, το σώμα, απόκειται
νεκρό στο χώμα. Αυτό φυσικά δεν
πρέπει να είναι ευχάριστο στην
ψυχή, που από την πρώτη στιγμή
φυτεμένη βαθιά στο σώμα της διαμοιράστηκε τη ζωή με αυτό, όλες
τις περιπέτειες, θλιβερές και ευχάριστες, του βίου. Είναι δε φυσικό
να ποθεί και πάλιν την ένωσή της
με το σύντροφο και ομόζυγο. Ονομάζεται δε η κατάσταση αυτή μέση,
διότι σημαίνει το ενδιάμεσο διάστημα, το οποίον μεσολαβεί μεταξύ
του θανάτου (του τέρματος της
ζωής) και της δευτέρας παρουσίας
τού Χριστού.
Απόλυτα βέβαιο είναι ότι στη
μέση κατάσταση οι ψυχές διασώζουν
πλήρως την αυτοσυνειδησία τους.
Εχουν πλήρη συναίσθηση της καταστάσεώς τους, θυμούνται περιστατικά, πρόσωπα και πράγματα
της επίγειας ζωής, διατηρούν ζωντανές και ακέραιες τις πνευματικές
λειτουργίες και δυνάμεις τους. Περί
αυτού μας ομιλεί σαφώς ο Κύριος
στην πολύ διδακτική παραβολή του
πλουσίου και του Λαζάρου. Μετά
θάνατον ο πλούσιος ετιμωρείτο για
τη ματαιότητα, την κακότητα και
τη σκληράδα του. Ριγμένος στη φλόγα της κολάσεως, διψούσε φοβερά.
Ζητούσε λίγες σταγόνες νερού για
να δροσίσει τη γλώσσα του στο πυρωμένο καμίνι που τον έζωνε. Θυμήθηκε το Λάζαρο, τον απόκληρο
επαίτη που ήταν ριγμένος στον πυλώνα του, στον οποίον συμπεριφέρθηκε τόσο άπονα και απάνθρωπα. Θυμόταν και τους αδελφούς
του, για χάρη των οποίων παρακάλεσε τον Αβραάμ να στείλει το Λάζαρο στη Γη να τους συμβουλεύσει
να μη καταντήσουν κι αυτοί στο
φοβερό τόπο τής βασάνου. Από την
άλλη μεριά ο Λάζαρος, το φτωχό
και πληγωμένο πλάσμα που με μαρτυρική υπομονή ζούσε αγόγγυστα
τη φτώχεια, την εγκατάλειψη και
την αρρώστια του, ήταν αναπαυμένος στους κόλπους του Αβραάμ,
ντυμένος στο φως και την απέραντη
χαρά κοντά στο στεφανοδότη του
Κύριο. Και όλα αυτά φυσικά στη
μέση κατάσταση των ψυχών στην
οποία εισήλθαν και οι δύο μόλις
απέθαναν.
Στη βάση αυτής της αυτοσυνειδησίας των ψυχών στηρίζεται και
το δόγμα τής μερικής κρίσεως αυτών.
Οι ψυχές μετά θάνατον συναποκομίζουν ζωντανές και ανεξάλειπτες
όλες τις πράξεις τους, τα οποιαδήποτε ενεργήματά τους, τις αρετές
και τις κακίες τους. Επί τη βάσει δε
αυτών θα κριθούν από τον Θεό σε
μια πρώτη φάση ευθύς μετά το θά-
νατο. Το δόγμα αυτό της πίστεως
είναι πολύ σημαντικό διά τον άνθρωπο. «Απόκειται τοις ανθρώποις
αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις»,
λέγει η Γραφή. Ψευδαισθήσεις και
στρουθοκαμηλικοί βαυκαλισμοί στο
σημείο αυτό είναι πολύ επικίνδυνοι.
Η κρίση αυτή είναι βέβαιη και αναπόφευκτη, έχουσα αφετηρία της το
θάνατο. Μόλις κλείσει δηλαδή τα
μάτια του ο άνθρωπος, τη στιγμή
ακριβώς που θα χωρισθεί η ψυχή
από το σώμα, θα κριθεί μερικώς
από τον Θεόν ανάλογα με το πνευματικό περιεχόμενο του βίου της.
Αποτέλεσμα της κρίσεως αυτής θα
είναι διά μεν τους δικαίους η μερική
απόλαυση της χαράς τής θείας βασιλείας, δια δε τους ασεβείς η μερική
πρόγευση των δεινών τής κολάσεως.
Η κρίση αυτή που είναι απόρροια
της αγιότητος και της δικαιοσύνης
τού Θεού στηρίζεται στην ηθική
ελευθερία τού λογικού όντος, του
οποίου η ζωή δεν είναι αυθαίρετη
αλλ’ υπόλογη στον πλάστη της, απο-
25
τελεί θεμελιακό δόγμα τής πίστεως.
Περί κρίσεως γενικότερα ομιλεί το
ιερό Σύμβολο της Πίστεώς μας: «Και
πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι
ζώντας και νεκρούς», σχετικά δε μίλησε και ο Κύριος. Λέγεται δε μερική
η κρίση αυτή σε αντιπαραβολική
σχέση προς την καθολική και τελειωτική κρίση που θα γίνει κατά
τη δευτέρα παρουσία τού Χριστού,
οπότε θα κριθεί ολόκληρη η ανθρωπότητα και θ’ αποδοθεί το πλήρες μέτρο τής θείας δικαιοσύνης,
έτσι δε θα οριοθετηθούν οριστικά
και αμετάκλητα οι δυο αιώνιοι και
αντίθετοι μεταξύ τους κόσμοι, η βασιλεία των ουρανών και η αιώνια
κόλαση.
Ο θάνατος, λοιπόν, δεν είναι
οριακό σημείο μονάχα για τη ζώσα
ύπαρξη, την οποία και καταστρέφει,
αλλ’ είναι σημείο οριακό ως αφετηρία μιας άλλης καινούργιας ζωής,
άυλης και πνευματικής στην απεραντοσύνη της αιωνιότητος. Τη μεγάλη αυτή αλήθεια συνήθως δεν τη
φιλοσοφούμε, πνιγμένοι στο θόρυβο
και τη σύγχυση της καθημερινής
μας ζωής. Συνήθως μας φοβίζει και
μας τρομάζει ο θάνατοςΖδε συνειδητοποιούμε όμως ότι εκείνο που
πραγματικά μετράει στη μεγάλη
αυτή υπόθεση δεν είναι απλώς το
φέρετρο, ο τάφος και τα νεκρικά
στέφανα, αλλ’ ο τρόπος και η ποιότητα ζωής στο καινούργιο σκαλοΣυνέχεια στη σελίδα 26
ΞΕΝΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ
ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ
Περί των κεκοιμημένων
Στην Α’ επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Θεσσαλονικείς 4: 13, 14, 18 λέει: «Δεν θέλω δε να αγνοήτε, αδελφοί, περί των κεκοιμημένων,
διά να μη λυπήσθε, καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα. Διότι εάν πιστεύωμεν ότι ο Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός
τους κοιμηθέντας διά του Ιησού θέλει φέρει μετ’ αυτού. Λοιπόν παρηγορείτε αλλήλους με τους λόγους τούτους».
Εφυγε ο άνθρωπός μας, έφυγε για πάντα. Ο θάνατος πάλι νίκησε. Μαύρα φορέματα, μαύρες γραβάτες, μαύρες κορδέλες στα μανίκια. Πένθος.
Πρόσωπα σκυθρωπά και απελπισμένα, κουρασμένα μάτια με στεγνά δάκρυα, είναι η μερική μόνο εξωτερική εικόνα που αντιπροσωπεύει
τη θλιβερή εσωτερική κατάσταση αυτών που πενθούν. Ο πόνος θρόνιασε οριστικά και μόνιμα, στην κάθε καρδιά που σηκώνει το αβάστακτο βάρος
του πένθους. Οσο και να ακούμε το «ζωή σε μας», «αυτά έχει η ζωή», «έφυγε και ξεκουράστηκε», αν και είναι αληθινές εκφράσεις, είναι ρηχά
φιλοσοφικά πορίσματα, που μάλλον μας ενοχλούν, διότι είναι ανικανοποίητα. Ο άνθρωπος που πονά λόγω πένθους, χρειάζεται κάτι ελπιδοφόρο
και αληθινό. Χρειάζεται λόγια θεϊκά και αιώνια για παρηγοριά και θεραπεία. Μακάριοι οι πενθούντες, διότι αυτοί θα παρηγορηθούν, είναι
τα λόγια του Χριστού στους Μακαρισμούς. Ο Χριστός που γνωρίζει κάθε πόνο μας και αναλύει κάθε δάκρυ και στεναγμό, μας μιλάει στην Καινή
Διαθήκη και τα λόγια Του είναι βάλσαμο σε κάθε πονεμένη και θλιμμένη καρδιά. Είναι λόγια ελπίδας αιωνίου ζωής. Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον
5: 24, 25 λέει: «Σας βεβαιώνω πως όποιος δέχεται τα λόγια μου και πιστεύει σ’ Αυτόν που με έστειλε, έχει κιόλας την αιώνια ζωή και δεν
θα αντιμετωπίσει την τελική κρίση, αλλά έχει κιόλας περάσει από το θάνατο στη ζωή. Να είστε βέβαιοι πως πλησιάζει ο καιρός, έφτασε κιόλας,
που οι νεκροί θ’ ακούσουν τη φωνή του Υιού του Θεού, κι όσοι την ακούσουν θα ζήσουν». ...όποιος ακούσει τη φωνή του Χριστού θα ζήσει.
Αυτά ακριβώς τα λόγια τα εφάρμοσε ο Χριστός στην ανάσταση του Λάζαρου. Η φωνή Του έφτασε στα έγκατα του Αδη και επέστρεψε η ψυχή στο
σάπιο σώμα του Λάζαρου και αμέσως άρχισε να αναπνέει και να ζει.
Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο 11: 25, 43, 44 λέει: «Τότε ο Ιησούς της είπε: «Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή, εκείνος που πιστεύει σ’ εμένα,
και αν πεθάνει, θα ζήσει». Κι όταν τα είπε αυτά, κραύγασε με φωνή δυνατή: «Λάζαρε, έλα έξω!». Βγήκε ο νεκρός με δεμένα τα πόδια και τα χέρια
σε πάνινες λουρίδες, και το πρόσωπό του περιτυλιγμένο με το σουδάριο. Τους λέει τότε ο Ιησούς: «Λύστε τον κι αφήστε τον να περπατήσει».
Ο απόστολος Παύλος, με θεϊκή σοφία, απλοποιεί το θαύμα της ανάστασης ως εξής στην Α’ Επιστολή προς Κορινθίους 15: 42, 43, 44:
«Το ίδιο θα συμβεί και με την ανάσταση των νεκρών: Οταν το σώμα σαν το σπόρο μπαίνει στη γη, είναι φθαρτό, θα αναστηθεί όμως άφθαρτο.
Θάβεται άδοξο, θα αναστηθεί όμως ένδοξο, ενταφιάζεται ανίσχυρο, θα αναστηθεί όμως δυνατό. Ενταφιάζεται σώμα που ήταν εμψυχωμένο
από ζωική φυσική δύναμη, θ’ αναστηθεί όμως ζωοποιημένο από το Πνεύμα του Θεού. Οπως υπάρχει φυσικό σώμα, υπάρχει και πνευματικό».
Και επίσης στην Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους 2: 9 επαναλαμβάνει την ομορφιά της αιωνίου ζωής: «Αλλά, όπως λέει η Γραφή, μάτι δεν τα είδε
κι ούτε τ’ άκουσε αυτί κι ούτε που τα ’βαλε ο λογισμός του ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για κείνους που τον αγαπούν». Μόνο ο Λόγος του Θεού
μας παρηγορεί με λόγια θεϊκά και αληθινά. Μας λέει πως ο θάνατος δεν είναι τελεία της ύπαρξης, αλλά παύλα που ανοίγει την ζωή για την αιώνια
πατρίδα.
Λοιπόν αγαπητοί μου, ας μη λυπούμεθα καθώς οι μη έχοντες ελπίδα, διότι έχομεν ελπίδα αιώνια και λέγεται Ιησούς Χριστός.
Γι’ αυτό ευχαριστήστε Τον.
Σας στέλνουμε δωρεάν μια Καινή Διαθήκη εάν μας το ζητήσετε.
Τηλ. επικοινωνίας: 866 960 2140
Πέτρος Φιλακουρίδης
26 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Χριστιανικές σκέψεις περί θανάτου
Συνέχεια από τη σελίδα 25
πάτι τής ζωής μας, στη μέση κατάσταση των ψυχών. Οτι ευθύς μετά
το θάνατο υπάρχει κρίση δίκαιη και
αμείλικτη. Κρίση ανταποδοτική στο
οποιοδήποτε περιεχόμενο της ζωής
μας. Οτι μετά το «δεύτε τελευταίον
ασπασμόν» δεν τίθεται απλώς επίλογος στο επίγειο δράμα τής ζωής
μας στο οποίο πρωταγωνιστές είμαστε εμείς με τις πρωτοβουλίες και
τις ελευθερίες μας, με τους καημούς
και τα βάσανά μας, με τις φωτεινές
στιγμές και τις σκοτεινές ώρες μας,
άνθρωποι συνάμα και απάνθρωποι,
παλιάτσοι σ’ ένα θέατρο παράλογο
με τους φαιδρούς και θλιβερούς ρόλους του, με τα πολλά και αλλόκοτα
προσωπεία του. Αλλ’ είναι ταυτόχρονα και το άνοιγμα μιας καινούργιας αυλαίας, το στήσιμο ενός νέου
θεάτρου που πρωταγωνιστές θα είμαστε και πάλι εμείς, με τη διαφορά
ότι αυτή τη φορά ο ρόλος μας θα
είναι καθαρά στατικός και παθητικός.
Η λειτουργικότητα της ελευθερίας
θα μας αφαιρεθεί οριστικά. Οι οποιεσδήποτε πρωτοβουλίες ως δραστηριότητες που είχαμε στον κόσμο,
θα σταματήσουν. Τα ενδεχόμενα
επιλογής θα περικοπούν. Οι ψυχές
θα τελούν κάτω από το κράτος μιας
κλειστής αναγκαιότητος, κάτω από
μια κρίση που θα τους επιβληθεί
έξωθεν και παρά τη θέλησή τους.
Την ανάγκη αυτής της κρίσεως κανείς ½μα απολύτως κανείς½ δεν θα
μπορέσει ν’ αποφύγει. Οι ψυχές θα
είναι δέσμιες, οι μεν δίκαιες κάτω
από την επιτήρηση των αγαθών
πνευμάτων με τη χαρά και την προσμονή τής τελειωτικής τους δικαιώσεως να τις φλογίζει, οι δε φαύλες
κάτω από την φρικώδη θηριωδία
των δαιμόνων, με το φρικτό συνειδησιακό μαρτύριο και με το φόβο
των επερχομένων ολοκληρωμένων
δεινών να τις διακατέχει. Αλλο ενδεχόμενο δεν υπάρχει. Αυτό δε το
οποιοδήποτε ενδεχόμενο το χαλκεύουμε εμείς με τις ελεύθερες επιλογές, τον τρόπο ζωής και τη συμπεριφορά μας γενικά πάνω στη Γη.
Ιδού λοιπόν το βαθύτερο νόημα του
θανάτου, το οποίο δεν πρέπει επιπόλαια να παρερχόμαστε. Από το
χέρι μας εξαρτάται η τύχη μας, θετική ή αρνητική, στην άλλη ζωή,
είτε η χαρά κοντά στον Θεό είτε ο
απελπισμός στα βασανιστήρια της
κολάσεως. Οι λαμπροί και εξωραϊσμένοι τάφοι, καθώς και οι θορυβώδεις εκδηλώσεις του κόσμου, σε
τίποτα δεν πρόκειται να μας ωφελήσουν. Αυτό που κυρίως μετράει
είναι η ψυχή μας μετά την έξοδό
της από το σώμα να βρει γαλήνη
και ανάπαυση κοντά στο δημιουργό
και πλάστη της.
Στη χριστιανική πίστη ο θάνατος
έχει χάσει την ωμή σημασία του ως
καταστροφή και αφανισμός της
Η χριστιανική πίστη επικροτεί την ιδέα ότι ο θάνατος είναι ένα σύμβαμα.
Οτι δεν έχει δική του αυτόνομη οντότητα, είναι σύμπτωμα της απουσίας τής ζωής.
Ο Θεός δεν έπλασε το θάνατο. Επλασε μόνον τη ζωή.
Επλασε τα λογικά όντα για να ζουν αιώνια, όπως αιώνια ζει και ο ίδιος
υπάρξεως. Το γεγονός αυτό συντελέστηκε στην πάλη που έδωσε ο
Θεάνθρωπος ενάντια στην αμαρτία
επάνω στο σταυρό. Ετσι, όπως στο
ξύλο της Εδέμ η αρχαία Εύα με την
παρακοή της έφερε το θάνατο στον
Κόσμο, έτσι και ο Χριστός στο ξύλο
του σταυρού με την υπέρτατη υπακοή του συνέτριψε το κράτος του
θανάτου και άνοιξε διάπλατα την
πύλη που οδηγεί στον ουρανό και
την αιώνια ζωή. «Θανάτω θάνατον
πατήσας», ψάλλει με ρίγη πανηγυρικής χαράς η Εκκλησία μας. Ναι,
στο θάνατο του Ιησού Χριστού θανατώθηκε ο θάνατος. Γιατί ο θάνατος
αυτός δεν ήταν ο θάνατος ενός κοινού ανθρώπου, αλλά του ίδιου του
Θεού που τον γεύτηκε, από άκρα
συγκατάβαση, στην προσληφθείσα
σάρκα του. Ο Χριστός, ο σαρκωθείς
Λόγος τού Θεού, έπαθε και απέθανε
«σαρκί» (= στη σάρκα του), διότι η
θεία φύση του ήταν άγευστη θανάτου, ως απαθής και αδιάφθορη. Η
φύση τού Χριστού που πέθανε ήταν
η καθαρή και άσπιλη σάρκα του, η
οποία βρισκόταν έξω από κάθε αμαρτία κληρονομική και επίκτητη. Ως
αγία η σάρκα εκείνη κανένα χρέος
δεν είχε προς το απόκριμα της αμαρτίας, το θάνατο. Ο θάνατος του Κυρίου ήταν ελεύθερος και θεληματι-
κός. Δεν ήταν η αναγκαία απότιση
του χρέους τής ξεπεσμένης φύσεως.
Δεν ήταν υποχρεωμένος να αποθάνει
ο Θεάνθρωπος. Ο θάνατός του ήταν
η έκφραση της άπειρης αγάπης του
«υπέρ της του κόσμου ζωής». Απέθανε για να ζήσουμε εμείς. Στο
σταυρό ο θάνατος (εδώ προσωποποιείται ο διάβολος), κτύπησε τον
αναμάρτητο. Αυτό ήταν το μεγάλο
λάθος του. Αντίπαλος της ζωής, κτύπησε και «την των απάντων ζωήν».
Κτύπησε τον ίδιο τον Θεό, που ήταν
κρυμμένος κάτω από τη ζωοποιό
σάρκα του. Μπήκε αναιδώς σε ξένη
και άσχετη προς αυτόν περιοχή. Το
τόλμημα αυτό, η αυθαίρετη υπέρβαση αρμοδιότητος, επέφερε τη δίκαιη συντριβή και την εκπόρθησή
του. Το νίκος του θανάτου σκυλεύτηκε από το νικητή της ζωής, ο
οποίος με τη θεανδρική του δύναμη,
αφού έδεσε τον εχθρό, διήρπασε
την οικία και τα σκεύη του. Ο σταυρός τού Χριστού ήταν η πανηγυρική
κατάλυση του θανάτου που περνά
μέσα από το μαρτύριο και τη θυσία,
το άνοιγμα προς τη συμφιλίωση με
το Θεό, την υιοθεσία και τη ζωή.
Αυτό ήταν το μεγάλο μήνυμά του!
Περαιτέρω η κατάλυση του θανάτου ως φθορά της φύσεως πετυχαίνεται σε δεύτερη φάση στη ζωη-
φόρο ανάσταση του Χριστού. Στην
Ορθόδοξη παράδοση, Σταυρός και
Ανάσταση αποτελούν ενότητα αδιαχώριστη και αδιάσπαστη. Χρονικά
βέβαια ο σταυρός προηγείται της
αναστάσεως. Σημασιολογικά όμως
αποτελούν σύζευξη στην οποία το
ένα εμπεριχωρεί το άλλο, ως δύο
σκέλη μιας και της αυτής ενότητος.
Ο σταυρός προηγείται της αναστάσεως, η ανάσταση σφραγίζει το
σταυρό. Το Πάσχα, ως διάσωσή μας
από τη δουλεία της αμαρτίας, είναι
Πάσχα σταυρώσιμο συνάμα και αναστάσιμο (σταυρο-αναστάσιμο). Σταυρός και τάφος είναι τα δύο μεγάλα
φωτεινά σύμβολα, οι δύο περίλαμπροι δείκτες της σωτηρίας του ανθρώπου. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το ένα από το άλλο. Είναι
αλληλένδετα και αναπόσπαστα. Η
ανάσταση αρχίζει κατ’ ουσίαν από
την κάθοδο του Χριστού στον Αδη.
Ως άδη δε, νοούμε σχηματικά το
χωρίο του θανάτου. Εκεί, ο Χριστός,
ασκώντας συνδεδυασμένα το προφητικό και το βασιλικό του αξίωμα,
κατέβηκε με τη θεόληπτη ψυχή του,
και, αφού κήρυξε λύτρωση στα πεπεδημένα πνεύματα, συνέτριψε «πύλας χαλκάς» και «μοχλούς προαιώνιους» (του Αδη), επάτησε το θάνατο
και ανέστη εκ των νεκρών τροπαι-
ούχος και ένδοξος, αναλαβών και
πάλιν το αποκείμενο στον τάφο
σώμα του, ανακαινισμένο και άφθαρτο.
Με την ανάσταση του Χριστού
καταργείται ο θάνατος όχι απλώς
σαν καταλύτης της ζωής, αλλά με
την έννοιαν ότι η φθορά, που είναι
το ειδικό τίμημα της αμαρτίας, αφανίζεται. Το σώμα τού Χριστού, αν
και πραγματικά νεκρό μέσα στο
μνήμα, όμως, επειδή ήταν σώμα θεοφόρητο, δηλαδή αναπόσπαστα ενωμένο με τη θεότητα, ήταν αδιάφθορο, δεν μπορούσε δηλαδή να υποβληθεί στον καθολικό νόμο τής φθοράς και της σήψεως. Ετσι δε, την
τρίτη ημέρα από της ταφής του και
όταν ο Θεάνθρωπος, σκυλεύσας τον
Αδη, ανέστη εκπορθητής του θανάτου, ενώθηκε και πάλι με τη θεοδύναμη ψυχή του πνευματοποιημένο
και ένδοξο, για να αποκατασταθεί
και πάλιν στην ολοκληρία της η ανθρωπότητα του Σωτήρος, η προσωρινώς διασπασθείσα διά του θανάτου. Με την ανάσταση του Χριστού
τα πάντα είναι φως και διαφάνεια,
αφθαρσία και αθανασία. Δεν υπάρχουν πια σκιερές ρωγμές στην κτίση,
σκοτεινά καταχθόνια. Ολα είναι ντυμένα στο τριαδικό φως, στην άδυτη
φωτοχυσία της θείας ενέργειας, στην
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 27
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
ανέσπερη μαρμαρυγή της άφθαρτης
θείας φλόγας. Αρκεί μονάχα από το
ελεύθερο λογικό πλάσμα να υπάρξει
η κατάλληλη προσωπική συνθήκη
για τη λειτουργία του άφθαρτου
θείου δώρου: η κάθαρση εκ της
αμαρτίας και η εν αρεταίς ανάβαση
προς το μακάριο φως της αναστάσιμης
δόξας. Διότι, δυστυχώς, «ου πάντων
η θεοποιός ανάβασις». Πολλοί προτιμούν θεληματικά την παραμονή
τους στην παγερότητα του πνευματικού θανάτου, στις σκοτεινές ρωγμές
της παλαιάς πλάσεως, δέσμιοι της
σκοτεινότητος της αμαρτίας και δούλοι τής φθοράς. Η ανάσταση γι’ αυτούς δεν θα λειτουργήσει λυτρωτικά,
αλλά μόνο καταδικαστικά και κατακριτικά: ο αιώνιος πνευματικός θάνατος μακριά από την πηγή τής ζωής,
τον Θεό!
Η Ορθόδοξή μας λειτουργική παράδοση εκφράζει κατά τρόπο υπέροχο τον άμεσο συσχετισμό και τη
σύνδεση σταυρικού πάθους και αναστάσεως στο λυτρωτικό έργο του
Χριστού, στο ωραίο ανάγνωσμα του
όρθρου ευθύς μετά το εωθινό Ευαγγέλιο.
Στο ανάγνωσμα αυτό εκφράζονται
με λιτή ιεροπρέπεια η μυστική θέαση
της αναστάσεως που φλογίζει την
Ορθόδοξη ψυχή, η χαρά για το συγκλονιστικό της Πίστεως γεγονός που
περνά απαραίτητα από το σταυρό
και η δοξολογική προσκύνηση του
Χριστού, της χαράς όλου του κόσμου,
ο οποίος είναι ο μόνος αναμάρτητος
Θεός και Κύριος:
«Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι,
προσκυνήσωμεν άγιον, Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον. Τον
σταυρόν σου Χριστέ προσκυνούμεν
και την αγίαν σου ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν. Συ γαρ ει ο Θεός
ημών, εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν,
το όνομά σου ονομάζομεν. Δεύτε
πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν
την του Χριστού αγίαν ανάστασιν.
Ιδού γαρ ήλθε διά του σταυρού χαρά
εν όλω τω κόσμω. Διά παντός ευλογούντες τον Κύριον, υμνούμεν την
ανάστασιν αυτού. Σταυρόν γαρ υπομείνας δι’ ημάς θανάτω θάνατον ώλεσεν».
Μετά τα όσα ανωτέρω είπαμε, ο
θάνατος λαμβάνει, στην περιοχή τής
πίστεως, νέο περιεχόμενο και νέους
προσανατολισμούς. Χωρίς βέβαια να
χάσει τη φυσική του τραγικότητα
ως φαινόμενο άδοξο και θλιβερό
που πλήττει κάθε ανθρώπινη σάρκα
και προκαλεί οδύνη και δάκρυα
(αφού και ο Κύριος εδάκρυσε για το
θάνατο του φίλου του Λαζάρου),
όμως από το βάθος της χριστιανικής
πίστεως αναδύεται μετασχηματισμένος σε κάτι ολότελα καινούργιο, αναδομημένος στο μυστήριο της θείας
περί τον άνθρωπον οικονομίας και
εξυπηρετικός της ηθικής τελειώσεως
και σωτηρίας τού ανθρώπου. Ο θάνατος δεν θεωρείται πια ως η ανεπανόρθωτη καταστροφή τής υπάρξεως. Το σώμα στον τάφο δεν είναι
καταδικασμένο σε αιώνιο αφανισμό.
Η διάλυσή του είναι προσωρινή. Τα
οστά και οι σάρκες, που διαλύθηκαν
ή εξαφανίστηκαν με οποιοδήποτε
τρόπο, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος θα ζωοποιηθούν και πάλιν και
θα ανασυνδεθούν για να γίνει εκ
νέου το φθαρέν ζώον σε νέα πνευματική και άφθαρτη γένεση. Αυτό
είναι το μεγάλο μήνυμα της αναστάσεως. Σε μια τέτοια προοπτική ο
θάνατος έχει επεισοδιακό χαρακτήρα.
Δεν είναι κάτι μόνιμο και σταθερό,
αλλά προσωρινό, μια φάση τής ζωής.
Μια αλλαγή σκηνικού στην πορεία
τής υπάρξεως. Οι νεκροί στα μνήματα
δεν αφανίζονται, κοιμούνται. Γι’ αυτό
και τα χριστιανικά νεκροταφεία καλούνται κοιμητήρια. Και όπως όποιος
$208
ΣΥΝΔΡΟΜEΣ ΕΝOΣ EΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕIΟ
κοιμάται τη νύκτα ξυπνά το πρωί
στη δροσιά τής καινούργιας ημέρας
τής ντυμένης στη χαρά και το φως,
έτσι και οι νεκροί που κοιμούνται
στους τάφους τη βαθιά νύκτα του
θανάτου, θα ξυπνήσουν το πρωί της
αναστάσεως, ντυμένοι στο φως της
καινούργιας αδιάδοχης ημέρας τού
Θεού. Το μήνυμα αυτό είναι πραγματικά χαρμόσυνο κι ελπιδοφόρο.
Οι τάφοι είναι σημεία, σύμβολα.
Πίσω τους υποφώσκει η αληθινή
ζωή. Με το θάνατο ραγίζει βέβαια η
καρδία τού ανθρώπου, και αυτού
ακόμη του πιστού, όμως ο σκοτεινός
απελπισμός δεν κυριεύει τη ψυχή
του, δεν θολώνει το μυαλό και τη
διάνοιά του. Πιστεύει και ελπίζει.
Βλέπει το θάνατο στην πραγματική
του διάσταση. Βγάζει τα συμπεράσματά του και ετοιμάζεται για το αιώνιο ταξίδι του γεμάτος γαλήνη και
ελπίδα. Διδάσκεται για τη ματαιότητα
της ζωής και την αστάθεια των ανθρωπίνων πραγμάτων, προσπαθεί ν’
αποκολλήσει τον εαυτό του από τα
ποικίλα είδωλα της αμαρτίας και,
στολισμένος με την πίστη και το
νόμο τού Θεού, βαδίζει το δρόμο
του ατάραχος προς το μεγάλο αίνιγμα
που χλευάζει τη ζωή, διαβλέπων
πέρα της παγερότητός του την άυλη
φωτεινότητα της αναστάσεως, το
γλυκύ όραμα της πίστεως με το οποίο
εκοιμήθησαν μυριάδες πιστοί, περιμένοντας τη δική τους ανάσταση
ζωής, την είσοδό τους στους κόλπους
τής απεραντοσύνης τού Θεού!
Source: alopsis
Πηγή: «ΑΜΩΜΟΙ ΕΝ ΟΔΩ
ΑΛΛΗΛΟΥΙΑ»
Εκδόσεις Αποστολικής
Διακονίας της Εκκλησίας της
Ελλάδος
Εσωκλείστε επιταγή ή money order πληρωτέες στη διεύθυνση:
National Herald, Inc.
37-10 30th street, L.I.C, NY 11101-2614
ΣΥΝΔΡΟΜΗ
ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
o 1 χρόνος ............................. $208.00
o 6 Μήνες .............................. $120.00
o 3 Μήνες ............................... $83.00
o 1 Μήνας ............................... $33.00
o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνο ... $82.00
o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες .... $47.00
o Έκδοση Σαβ/κου 3 μήνες .... $26.00
www.ekirikas.com
www.thenationalherald.com
ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ:
ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ:
o 1 χρόνο ................................... $64.35
o 6 μήνες .................................... $38.60
o 3 Mήνες .................................. $26.00
o 1 χρόνο ..................................$57.60
o 6 μήνες ..................................$39.50
o 3 Mήνες ................................ $25.00
o 1 χρόνος ............................... $322.00
o 6 Μήνες ................................ $189.00
o 3 Μήνες ................................ $125.00
o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνος .. $274.00
o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες .... $165.00
ΑCCOUNT
ΕxPIRATION DATE
ΟΝΟΜΑ-ΕΠΩΝΥΜΟ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΟΛΗ
ΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
o 1 χρόνος ............................... $184.50
o 6 μήνες .................................. $120.00
o 3 Mήνες .................................. $77.00
o 1 χρόνο ................................. $90.00
o 6 μήνες ................................. $45.50
o 3 Mήνες ................................ $22.50
ab
TH
E
NA
TIO
LD
ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΧΩΡΕΣ ΕΚΤΟΣ Η.Π.Α
ή με χρέωση στην πιστωτική κάρτα o American Express o Master Card o Visa o Discover
E
N AL H
RA
www.ekirikas.com
ΠΟΛΙΤΕΙΑ
zIP CODE
CELL:
E-MAIL:
TΗΛΕΦΩΝΟ
FAx
SIGNATURE
Tηλέφωνο 718-784-5255 • Fax 718-472-0510 • Toll free: 1-888-KHRYKAS ext. 108
[email protected]
28 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Κηδεία και Πένθος: Από το αρχικό σοκ έως την αποδοχή
Η ζωή είναι ένας κύκλος ο οποίος
ξεκινάει από την -έστω φυσική- ανυπαρξία και καταλήγει και πάλι πίσω
σε αυτήν. ‘Η, για να το θέσω όπως
το είπε και ο Καζαντζάκης στην εισαγωγή της «Ασκητικής» του, «ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο
και καταλήγουμε σε μια σκοτεινή
άβυσσο, το μεταξύ φωτεινό διάστημα
το λέμε ζωή». Από τα πιο σημαντικά
γεγονότα σε αυτόν τον κύκλο της
ζωής είναι η έναρξη και το τέλος
της. Η γέννηση δημιουργεί προσδοκίες για το μέλλον, ελπίδες για
κάτι καλύτερο, χαρά για την «μετάβαση» στην επόμενη γενιά. Από την
άλλη, το τέλος της ζωής δημιουργεί
μια γκάμα ανάμεικτων συναισθημάτων τα οποία μπορεί να εκτείνονται -εννοείται- από τη θλίψη για
τον χαμό του δικού μας ανθρώπου
και τον συμβολικό θάνατο των προσδοκιών μας γι’ αυτόν, έως την ελπίδα
για μια καλύτερη -μετα θάνατονζωή... Ολα αυτά τα συναισθήματα
διαγράφονται μέσα από τα διάφορα
στάδια του πένθους, όπως τα περιέγραψε η πρωτοπόρος ψυχολόγος
του πένθους Kubler-Ross. Θα δούμε
αυτά τα στάδια αναλυτικά λίγο αργότερα.
Ο θάνατος και η διαδικασία του
πένθους σίγουρα δεν είναι ένα εύκολο θέμα προς ανάπτυξη, μιας και
οι παράγοντες που
επηρεάζουν αυτού του είδους τα
βιώματα είναι πολλοί. Θα ξεκινήσουμε την ανάλυσή μας από το δύσκολο έργο της ανακοίνωσης του
θανάτου προς τους συγγενείς και
την ετοιμότητά τους να τον δεχτούν.
Οι συνθήκες του θανάτου παίζουν
σημαντικό ρόλο στην ετοιμότητα
των συγγενών και των φίλων του
αποθανόντα να δεχτούν το μοιραίο
γεγονός. Ο πιο «ήπιος» θάνατος,
από άποψη αντιστάσεων στην αποδοχή του- είναι ο φυσιολογικός θάνατος. Ο θάνατος δηλαδή που προέρχεται από φυσιολογικά αίτια κυρίως λόγω γηρατειών (καρδιακή
ανεπάρκεια, αναπνευστικά σύνδρομα κ.τ.λ.). Η ηλικία του αποθανόντος
είναι φυσικά εξίσου σημαντική με
το αίτιο του θανάτου. Ο χαμός ενός
νέου ανθρώπου είναι πάντοτε δυσκολότερος από τον χαμό ενός ηλικιωμένου, μιας και στην περίπτωση
του νέου τερματίζονται και όλες οι
φιλοδοξίες και τα όνειρά μας γι’
αυτόν. Ολα όσα θέλαμε να ζήσουμε
μαζί του και δεν προλάβαμε θα παραμείνουν ανεκπλήρωτες επιθυμίες.
Το πένθος σε αυτή την περίπτωση
αναμένεται να είναι δυσκολότερο
και πιο μακροχρόνιο.
Μια περίπτωση δύσκολη μεν,
αλλά «διευκολυντική» όσον αφορά
το πένθος, είναι όταν ο θάνατος
επέρχεται ως αποτέλεσμα ανίατης
ασθένειας, κυρίως ο καρκίνος ή
AIDS (κυρίως το πρώτο, μιας και οι
οροθετικοί έχουν πολύ μεγαλύτερο
προσδόκιμο ζωής που μπορεί να
φτάσει τις δεκαετίες). Με τον όρο
«διευκολυντική» εννοούμε πως η
διαδικασία του πένθος ουσιαστικά
ξεκινάει από τη στιγμή της διάγνωσης της μη αναστρέψιμης
κατάστασης. Από το
πρώτο λεπτό οι συγγενείς και οι φίλοι αρχίζουν να αγγίζουν
την ιδέα του θανάτου, παρά τον αμυντικό μηχανισμό της
άρνησης που συνήθως αναπτύσσεται.
Καθώς περνάει ο καιρός και ο ίδιος ο
ασθενής, -περνώντας
συνήθως από μια μακροχρόνια, επίπονη
και πολύ δύσκολη διαδικασία- αποδέχεται
τελικά τον ίδιο τον
θάνατό του, ο κοινωνικός του περίγυρος εξοικειώνεται σταδιακά. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως
όταν επέλθει
το μοιραίο γεγονός δεν θα αναπτυχθεί πένθος! Απλά, αναμένεται
πως αυτό θα εξελιχθεί ομαλά. Μια
παρόμοια περίπτωση είναι και αυτή
που ο φυσικός θάνατος επέρχεται
μετά από διαγνωσθέν εγκεφαλικό
θάνατο. Και πάλι -αναλόγως του
διαστήματος κατά το οποίο ο ασθενής παραμένει εγκεφαλικά νεκρόςο περίγυρός του αρχίζει και εξοικειώνεται με την ιδέα του θανάτου.
Οταν αυτός επέλθει, το αρχικό σοκ
θα είναι μικρότερο, αλλά ο πόνος
του χαμού φυσικά θα είναι πάντοτε
ο ίδιος.
Τέλος, ο πιο δύσκολος θάνατος,
υπό όρους αποδοχής του πένθους,
είναι ο αιφνίδιος. Τη μια στιγμή κάποιος μπορεί να είναι καλά, και την
επομένη να χαθεί ως αποτέλεσμα
ξαφνικής αρρώστιας ή άλλης μη
προδιαγνωσθέντας πάθησης, ατυχήματος κτλ. Τέτοιες περιπτώσεις
είναι για παράδειγμα τα αεροπορικά
ατυχήματα, οι ξαφνικές λοιμώξεις,
τα εργατικά ατυχήματα ή τα ατυχήματα στο σπίτι. Και πάλι η ηλικία
παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά σε γενικές γραμμές ο αιφνίδιος θάνατος
προκαλεί πιο δύσκολο πένθος, μιας
και η διαδικασία αυτή ξεκινάει εντελώς απρόσμενα.
Ελπίζω να έγινε κατανοητό πως
όταν μιλάμε για «εύκολο» και «δύσκολο» πένθος ή για «διευκολυντικές» περιπτώσεις, δεν προσπαθούμε
να μειώσουμε το ψυχολογικό κόστος
του θανάτου κανενός. Σίγουρα κάθε
άτομο είναι ξεχωριστό και ο θάνατος
του καθενός είναι ένα τραγικό γεγονός που άλλοι μπορεί να το περάσουν ευκολότερα και άλλοι δυσκολότερα, ή να μην το ξεπεράσουν
καθόλου. Οι παραπάνω περιγραφές
αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο
στην ευκολία με την οποία κάποιος
αναμένεται να βαδίσει στη διαδικασία του πένθους, ανάλογα με τα
γεγονότα που πλαισιώνουν έναν θάνατο.
Τα στάδια του πένθους
Το πένθος είναι μια προσωπική
υπόθεση και σίγουρα ο καθένας το
βιώνει με διαφορετικό τρόπο, σε
διαφορετικά χρονικά πλαίσια και
με διαφορετική ένταση. Εννοείται
πως ανάλογα με την ποιότητα της
σχέσης που έχουμε με τον θανόντα
(κοντινός ή μακρινός συγγενής, φίλος, γνωστός κ.ά.) αλλάζει και ο
τρόπος βίωσης του πένθους. Παρόλα
αυτά, έχει παρατηρηθεί ότι η διαδικασία του πένθους αποτελείται
κυρίως από πέντε διαδοχικά στάδια,
κάθε ένα από τα οποία μας εφοδιάζει
με σημαντικά συναισθήματα και
γνωστικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για να εκδηλωθεί και να
βιωθεί ομαλά το πένθος. Η πρώτη
ψυχολόγος που ασχολήθηκε αποκλειστικά με το θέμα του θανάτου
και του πένθους ήταν η Δρ. Kubler
Ross, η οποία κατά τη διάρκεια της
καριέρας της ήρθε σε επαφή με
πολλά άτομα που έπασχαν από τερματικές ασθένειες συνοδεύοντάς τα
έως την τελευταία τους πνοή...
Η Δρ. Ross παρατήρησε πως τα
άτομα αυτά περνούσαν από πέντε
στάδια από τη στιγμή που τους ανακοινώνονταν η ασθένεια έως την
αποδοχή της κατάστασής τους. Τα
στάδια αυτά παρουσιάζονται επίσης
και στους πενθούντες από τη στιγμή
της ανακοίνωσης του θανάτου (ή
της ασθένειας) έως την αποδοχή
του.
Επιγραμματικά, η θεωρία της Δρ.
Ross αναφέρεται στα ακόλουθα στάδια: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. Φυσικά
δεν περνάνε όλοι επιτυχώς από όλα
τα στάδια. Μάλιστα μερικοί δεν
φτάνουν ποτέ έως την αποδοχή,
και μένουν σε προηγούμενα στάδια
(κυρίως αυτό της κατάθλιψης και
της άρνησης). Ο ρόλος του ψυχολόγου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι
να στηρίξει και να βοηθήσει το
άτομο να βιώσει όλα τα συναισθήματα, να το συνοδέψει καθώς οδεύει
προς αποδοχή της κατάστασης (είτε
αυτή είναι ασθένεια, είτε θάνατος)
ή ακόμη και να το κατευθύνει προς
τα εκεί.
Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά
αυτά τα στάδια, για να κατανοήσουμε καλύτερα το τι σημαίνει το
κάθε ένα από αυτά. Εχετε στο νου
σας πως παρόλο που η αναφορά γίνεται στη βίωση του πένθους, αυτά
τα στάδια έχουν εφαρμογή και στην
ανακοίνωση μιας ανίατης ασθένειας
σε εμάς ή σε κοντινά μας πρόσωπα.
1. Αρνηση (Denial)
Η πρώτη αντίδραση μετά το
άκουσμα των τραγικών ειδήσεων
του χαμού του δικού μας ανθρώπου
είναι η άρνηση. Ο όρος άρνηση περιγράφει την γνωστική εκείνη κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσεται μια είδους αντίσταση απέναντι
στον γεγονός του θανάτου, απορρίπτοντάς το ως μη αληθές. Με πιο
απλά λόγια, κάποιος που βρίσκεται
σε αυτό το στάδιο απλά δεν θα
μπορεί να πιστέψει ότι το κοντινό
του πρόσωπο έχει πεθάνει. Για να
καταλάβουμε την άρνηση αρκεί να
σκεφτούμε την παρακάτω χαρακτηριστική στιχομυθία μεταξύ του γιατρού και ενός συγγενή που μαθαίνει
τα τραγικά νέα: «Λυπάμαι, κάναμε
ό,τι μπορούσαμε, αλλά δυστυχώς
τα εσωτερικά τραύματα ήταν πολλά.
Δυστυχώς τον χάσαμε». «Είστε σίγουρος γιατρέ πως μιλάμε για τον
Γιώργο μας; Δυο μέτρα παλληκάρι
είναι ο Γιώργος μας! Δεν μπορεί,
κάποιο λάθος θα έγινε!».
Φυσικά η άρνηση τις περισσότερες φορές δεν είναι ουσιαστική. Δηλαδή ο συγγενής δεν χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, νομίζοντας ότι ο αποθανών είναι ζωντανός. Αντίθετα, επειδή ακριβώς έρχεται σε επαφή με την σκληρή πραγματικότητα, ενεργοποιείται αυτόματα αυτός ο μηχανισμός άμυνας,
ο οποίος συνήθως (για το πένθος)
κρατάει από λίγα δευτερόλεπτα έως
λίγα λεπτά και σκοπό έχει να προστατεύσει το άτομο από την συναισθηματική καταρράκωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις ισχυρού σοκ η
άρνηση μπορεί να είναι βαθιά και
ουσιαστική και το άτομο να χάσει
την επαφή με την πραγματικότητα
για μεγαλύτερο διάστημα. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να συνεχίσει να είναι ήρεμος, καθησυχάζοντας τον εαυτό του, επαναλαμβάνοντας φράσεις όπως «Δεν συμβαίνει αυτό. Ο Γιώργος φυσικά και
είναι ζωντανός. Είναι ζωντανός.
Είναι ζωντανός». Εχουν υπάρξει και
ακραίες περιπτώσεις στις οποίες ολόκληρες οικογένειες συνέχισαν να
ζουν κανονικά τη ζωή τους ακόμη
και μετά το άκουσμα του θανάτου
του δικού τους ανθρώπου έως ότου
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 29
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
δουν το νεκρό του σώμα για να πειστούν (π.χ. οικογένειες στρατιωτών
σε διεθνείς αποστολές).
2. Θυμός (Aggression)
Μετά το πρώτο σοκ, ο πόνος του
θανάτου μετατρέπεται σε θυμό και
επιθετικότητα, στρεφόμενη κατά δικαίων και αδίκων. Σε αυτή τη φάση
ο πενθών προσπαθεί να βρει κάποια
υπαιτιότητα πίσω από τον θάνατο,
κάτι για να ρίξει το βάρος της ευθύνης. Αλλωστε, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι έτσι κατασκευασμένος
ώστε να ψάχνει δεσμούς αίτιου-αιτιατού πίσω από τα φαινόμενα με
τα οποία έρχεται αντιμέτωπος. Το
στάδιο αυτό είναι ιδιαίτερα συναισθηματικά φορτισμένο και οι συναισθηματικές εκρήξεις είναι κάτι
περισσότερο από αναμενόμενες. Ο
θυμός όμως μπορεί να μην στρέφεται
αποκλειστικά εναντίον κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου (π.χ.
τον οδηγό που έκανε το ατύχημα,
το κράτος για την ανεπαρκή συντήρηση του οδοστρώματος, αυτόν που
φόρτισε συναισθηματικά τον αποθανόντα με αποτέλεσμα την αυτοκτονία κ.τ.λ.). Κάποια αόρατη ανώτερη δύναμη μπορεί να γίνει δέκτης
όλου αυτού του θυμού. Είναι γνωστή
η αγανάκτηση του Δαρβίνου με τον
Θεό που «του πήρε» την κορούλα
του, η οποία τον οδήγησε στην
αθεΐα (ή τον αγνωστικισμό όπως
ισχυρίζονται κάποιοι άλλοι) και έδωσε ώθηση στη θεωρία του περί εξέλιξης του ανθρώπινου είδους.
3. Διαπραγμάτευση (Bargaining)
Το τρίτο στάδιο της θεωρίας της
Δρ. Ross είναι ένα μεταβατικό στάδιο
μεταξύ του πρώτου σοκ και της αποδοχής του θανάτου. Σε αυτή τη
φάση το άτομο αρχίζει να συνειδητοποιεί τον θάνατο, ο οποίος αυτός
καθαυτός γίνεται αντικείμενο γνωστικής επεξεργασίας. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως αυτό που
διαχωρίζει αυτό το στάδιο από τα
δύο προηγούμενα είναι πως η προσοχή του ατόμου στρέφεται στο γεγονός του θανάτου και όχι στα συναισθήματα που αυτός πυροδότησε.
Κάποιος που διαπραγματεύεται τη
μη αντιστρεψιμότητα του θανάτου
για πρώτη φορά αρχίζει να συνειδητοποιεί πως δεν υπάρχει κάτι που
μπορεί να κάνει για να αλλάξει αυτή
την κατάσταση και πως σε αυτή τη
χρονική στιγμή δεν έχει ιδιαίτερο
νόημα να ψάχνει για το ποιος ευθύνεται. Αυτές οι δύσκολες στιγμές
οδηγούν σταδιακά το άτομο στο
προ-τελευταίο επίπεδο του πένθους,
αυτό της κατάθλιψης.
4. Κατάθλιψη (Depression)
Εχοντας ξεσπάσει συναισθηματικά και αφού έχει συνειδητοποιήσει
την σκληρή πραγματικότητα η οποία
δεν αλλάζει, ο πενθών νιώθει αδύναμος να επέμβει στο οτιδήποτε.
Οπως και σε κάθε στιγμή κατά την
οποία δεν έχουμε τον έλεγχο, έτσι
και τώρα το αίσθημα του αβοήθητου
αρχίζει να κάνει την εμφάνισή του.
Η φάση της κατάθλιψης μπορεί να
διαρκέσει από λίγες ώρες/ημέρες,
έως και μερικούς μήνες. Πρόκειται
φυσικά για μια ψυχοφθόρα διαδικασία, η οποία όμως είναι ιδιαίτερα
σημαντική στη βίωση του πένθους.
Για όσο χρονικό διάστημα κρατάει
αυτό το στάδιο το άτομο βρίσκει το
χρόνο να πενθήσει για το θάνατο
του κοντινού του ανθρώπου και για
όλα όσα δεν θα μπορέσει να μοιραστεί πλέον μαζί του. Οι μορφές που
μπορεί να πάρει η κατάθλιψη είναι
πολλές, αλλά η πιο συνηθισμένη
είναι η κατατονία, η απόσυρση από
τις κοινωνικές εκδηλώσεις και το
της. Ιδιαίτερα δε στις μη αστικές
περιοχές, όπου οι σχέσεις μεταξύ
των κατοίκων είναι πιο στενές εν
συγκρίσει με αυτές των κατοίκων
αστικών κέντρων, η κηδεία αποτελεί
μια μεγάλη και ιδιαίτερης βαρύτητας
είδηση. Ολοι σπεύδουν να σταθούν
στο πλευρό της οικογένειας για συμπαράσταση, βοηθώντας έτσι στη συναισθηματική αποφόρτιση που είναι
απαραίτητη. Από τη μία πλευρά,
σαφώς και η οικογένεια βιώνει το
δικό της πένθος και κανείς δεν μπορεί να το βιώσει με τον ίδιο τρόπο,
που θα ακολουθήσουν.
Αυτού του είδους τα ερωτήματα
έρχεται να απαντήσει η συνήθης
παρουσία των εκπροσώπων των θρησκειών σε αυτού του είδους τα σημαντικά γεγονότα. Η ανάδειξη του
θρησκευτικού στοιχείου μπορεί να
αποδειχτεί ιδιαίτερα καταπραϋντική
για την ομάδα των πενθούντων, καθώς η θρησκεία δίνει μια πρώτη
απάντηση στα ερωτήματα περί υπαιτιότητας, αναγκαιότητας και νοήματος του θανάτου, ερωτήματα που
πάντα είναι αλληλένδετα με αυτά
κλείσιμο στον εσωτερικό κόσμο για
όσο καιρό χρειαστεί.
5. Αποδοχή (Acceptance)
Οπως στο τέλος κάθε αρχαιοελληνικής τραγωδίας υπάρχει η λύτρωση, έτσι και η διαδικασία του
πένθους -όταν κινηθεί σε φυσιολογικά επίπεδα- καταλήγει στην αποδοχή του θανάτου. Φυσικά το ότι
αποδέχομαι ότι κάποιος έχει φύγει
από την ζωή σε καμία περίπτωση
δεν σημαίνει ότι αυτόματα σβήνω
κάθε συναίσθημα για τον θάνατό
του ή ότι βάζω ένα μεγάλο Χ σε
όλα όσα έχουμε ζήσει μαζί. Οι αναμνήσεις θα μείνουν για πάντα, όπως
άλλωστε πρέπει. Απλά, σε αυτό το
στάδιο ο θάνατος ως γεγονός έχει
περάσει από επεξεργασία και έχει
γίνει κτήμα μας. Μπορούμε να συνεχίσουμε να πενθούμε το αγαπημένο μας πρόσωπο, αλλά έχοντας
αποδεχτεί τον θάνατό του και έχοντας ρίξει τα συναισθηματικά τείχη
που μας εμπόδιζαν από το να βιώσουμε το γεγονός στην ολότητά του.
Κηδεία: ένα πολυφασματικό
κοινωνικό φαινόμενο
Σε όλες τις κοινωνίες του κόσμου,
από τις πιο «πρωτόγονες» έως τις
πιο «ανεπτυγμένες», ο θάνατος είναι
ένα σημαντικό γεγονός στο οποίο
καλείται να συμμετέχει ολόκληρο
το κοινωνικό περιβάλλον της οικογένειας που έχασε τον άνθρωπό
αλλά η κοινωνική υποστήριξη είναι
μείζουσας σημασίας, καθώς και μόνο
το γεγονός ότι δεν είσαι μόνος σε
αυτόν τον δύσκολο αγώνα που έχεις
να κάνεις λειτουργεί ως κάποιο
ηθικό στήριγμα.
Ενας από τους πιο δημοφιλείς
τρόπους κοινωνικής συμμετοχής στις
κηδείες ανά το παγκόσμιο είναι τα
μοιρολόγια. Τα μοιρολόγια φυσικά
δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό
φαινόμενο, καθώς συναντώνται σε
πάρα πολλές περιοχές του πλανήτη,
κυρίως στις ανατολικές και αφρικανικές κουλτούρες. Οι δυτικές κοινωνίες δεν έχουν τόσο έντονα τα
στοιχεία συμμετοχικής συναισθηματικής εκτόνωσης στις κηδείες,
κάτι το οποίο αποτελεί επέκταση
του ατομικιστικού στοιχείου που
έχει κυριαρχήσει τους τελευταίους
αιώνες. Το μοιρολόι, έτσι όπως έχει
διαμορφωθεί στα ελληνικά δεδομένα, παίζει έναν διττό ρόλο: αυτόν
της συναισθηματικής εκτόνωσης,
αλλά και αυτόν της πνευματικής
εμβάθυνσης. Για την ακρίβεια, θα
μπορούσαμε να πούμε πως είναι
ένας συνδετικός κρίκος μεταξύ του
θρησκευτικού και του λαϊκού στοιχείου των κοινωνιών. Η ομάδα πενθεί το μέλος που χάθηκε, προσφέρει
υποστήριξη στην οικογένεια, προετοιμάζει το έδαφος για την κηδεία
και θέτει τα υπαρξιακά ερωτήματα
περί του νοήματος της ζωής. Η συνειδητοποίηση του κύκλου της ζωής
και η αλληλένδετη σχέση της με
τον κύκλο του θανάτου είναι μια
πρώτη σημαντική διαπίστωση που
κάνουν οι πενθούντες, στην οποία
η θρησκεία αναμένεται να βοηθήσει
ιδιαίτερα. Φυσικά, όλα τα παραπάνω
ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για
τις θρήσκες ομάδες, καθώς διαφορετικά οι ετοιμοπαράδοτες απαντήσεις των θρησκειών στα υπαρξιακά
ερωτήματα μπορεί είτε -στην καλύτερη περίπτωση- να μην έχουν κανένα αποτέλεσμα, είτε -στη χειρότερη των περιπτώσεων- να πληγώσουν συναισθηματικά και ηθικά τους
πενθούντες.
Αυτό το οποίο πρέπει να κρατήσουμε από το τεράστιο κεφάλαιο
που λέγεται κοινωνική συμμετοχή
είναι πως η έκφραση των συναισθημάτων είναι σημαντική, όπως
επίσης και ο υποστηρικτικός ρόλος
των φίλων και συγγενών των πενθούντων.
Οταν πέσει η αυλαία
Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε μια πολύ σημαντική παράμετρο του πένθους: τι γίνεται όταν
τελειώσουν οι επίσημες τελετές ταφής; Μπορεί τη μια στιγμή ολόκληρο
το χωριό να είναι μαζεμένο στο
σπίτι του εκλιπόντα, αλλά την επόμενη οι συγγενείς μένουν μόνοι
τους. Πόσο καλό και πόσο κακό
μπορεί να τους κάνει αυτή η απομόνωση; Σίγουρα οι στιγμές μοναξιάς
είναι απαραίτητες για να μπορέσει
το άτομο να ορθοποδήσει και να
φύγει από τον κύκλο του θρήνου.
Αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει
να φτάσουμε στο άλλο άκρο, αυτό
της κοινωνικής απομόνωσης των
πενθούντων. Η υποστήριξη εκτός
το ότι συνεχίζει να βοηθάει στην
άμβλυνση του πόνου, εκλαμβάνεται
και ως ένδειξη σεβασμού προς τον
νεκρό.
Αυτό που πρέπει να προσέξουμε
μετά από μια κηδεία είναι η πορεία
του πένθους. Υπάρχουν περιπτώσεις
χρόνιου πένθους, όπου το άτομο
συνεχίζει να πενθεί με έναν σταθερό
συναισθηματικό παλμό για μεγάλα
διαστήματα. Εάν προσέξουμε πως
το πένθος κρατάει για περισσότερο
από 6 μήνες, καλό θα ήταν να συζητήσουμε με το άτομο για το γεγονός αυτό και -εάν είναι απαραίτητο- να δει και κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας που θα τον βοηθήσει
να εκφράσει τον πόνο του και να
τον κάνει κτήμα του, ξεπερνώντας
τον. Στο άλλο άκρο βρίσκεται το
λεγόμενο καθυστερημένο πένθος.
Κάποιος με καθυστερημένο πένθος
μπορεί αρχικά να δείχνει ήπιες συναισθηματικές αντιδράσεις απέναντι
στον θάνατο του ανθρώπου του,
αλλά αργότερα -συνήθως μετά από
ένα διάστημα της τάξεως των 6 μηνών έως 2 χρόνων- λαμβάνει χώρα
η αναμενόμενη συναισθηματική
έκρηξη του πένθους. Οι δύο παραπάνω λόγοι καθιστούν σχεδόν απαραίτητη την κοινωνική υποστήριξη
των πενθούντων.
Κλείνοντας, καλό είναι να τονίσουμε πως είναι χρήσιμο να έχουμε
το νου μας στις ημερομηνίες αυξημένης «επικινδυνότητας», όταν το
άτομο δηλαδή είναι πιο ευάλωτο
και πιο πιθανό να έχει συναισθηματικά ξεσπάσματα. Αυτές οι ημερομηνίες περιλαμβάνουν όλες τις
επετείους, όπως είναι τα 40μερα,
τα 3μηνα, ο χρόνος, και γενικά η
ημερομηνία του θανάτου. Αυτές τις
ημέρες οι πενθούντες χρειάζονται
ακόμη περισσότερο την υποστήριξη
και την κατανόησή μας.
Ο θάνατος είναι μία από τις πιο
δύσκολες πραγματικότητες που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στη ζωή μας.
Δυστυχώς είναι -σχεδόν- αναπόφευκτο πως κάποια στιγμή θα βρεθούμε
στη δύσκολη θέση τού να χάσουμε
έναν δικό μας άνθρωπο. Είναι καλό
εκείνες τις στιγμές που δεν θα μπορούμε να σκεφτούμε νηφάλια, να
έχουμε γύρω μας άτομα που είναι
σε θέση να το κάνουν για εμάς. Δεν
πρέπει να ξεχνάμε όμως πως οι δύσκολες καταστάσεις μας κάνουν ακόμη δυνατότερους ως χαρακτήρες.
Ολα τα δύσκολα έχουν διδάγματα
που μπορούμε να πάρουμε, αρκεί
να είμαστε ανοικτοί σε αυτά.
Αναδημοσίευση από
http://psychologein.sciblogs.net
30 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Ξέρει κανείς;
Το αιώνιο ερώτημα της ζωής μετά
θάνατον είναι πάντα καίριο. Ενα
από τα μεγαλύτερα μυστήρια που
απασχόλησαν και απασχολούν τους
ανθρώπους ανά τους αιώνες είναι
το τι συμβαίνει μετά. Ταινίες έχουν
γυριστεί εμπνευσμένες από τη μετάβαση στην «άλλη ζωή» και ποίηση
έχει γραφτεί.
Η αναζήτηση μιας λύσης στις
θρησκείες είναι ένας τρόπος δοθεί
μια φαινομενικά λογική απάντηση,
ενώ η επιστήμη επιχειρεί να δώσει
τις δικές της εξηγήσεις. Οπως και
να έχει, όμως, είτε είναι ο φόβος
για το οριστικό τέλος, ή η γοητεία
του αγνώστου, ή ακόμα η ελπίδα
ότι τίποτα δεν τελειώνει όταν φτάσει
εκείνη η στιγμή, οι συζητήσεις και
κυρίως οι πραγματικές μαρτυρίες
όσων έφτασαν κοντά, έχουν πάντα
εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Μεταθανάτιες εμπειρίες
και... μαρτυρίες
Τι είναι η επονομαζόμενη near
death experience ή out-of-body experience; Η μεταθανάτια εμπειρία
συναντάται σε ανθρώπους που φτάσανε στο θάνατο και ενώ θεωρήθηκαν κλινικά νεκροί «επέστρεψαν»
τελικά στη ζωή.
Αρκετοί από αυτούς, μάλιστα,
περιγράφουν περιστατικά που βίωσαν ενώ ήταν νεκροί. Δεν πρέπει
να μπερδεύουμε την μεταθανάτια
εμπειρία με την μετά θάνατο ζωή,
η οποία (σύμφωνα με τις θρησκείες)
είναι η συνέχιση της ζωής του πνεύματος -ψυχής, ενώ το βιολογικόυλικό σώμα έχει πεθάνει, δε λειτουργεί. Ισως, όμως, οι εμπειρίες
αυτές να είναι μια πρόγευση του τι
συμβαίνει μετά τον θάνατο. Με την
πρόοδο των τεχνικών ανάνηψης οι
περιπτώσεις αυτών των εμπειριών
έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια, καθώς οι γιατροί καταφέρνουν συχνά πλέον να επαναφέρουν ασθενείς των οποίων η γραμμή ζωής στο μόνιτορ του νοσοκομείου ήταν για κάποια λεπτά της
ώρας... επίπεδη.
Επίσης, πρέπει να διαχωρίσουμε
και την περίπτωση της νεκροφάνειας. Κατά την οποία οι βιολογικές
λειτουργίες του οργανισμού αναστέλλονται σε τέτοιον βαθμό, ώστε
να μην γίνονται αισθητές, με αποτέλεσμα ο ασθενής να δίνει την εντύπωση ότι είναι νεκρός, χωρίς όμως
να είναι.
Ετσι, μπορεί όσοι επιστρέφουν
από κατάσταση νεκροφάνειας να
μιλούν για την εμπειρία τους, αυτή
όμως δεν είναι εξωσωματική και
δεν σχετίζεται με τον θάνατο.
Επιστρέφοντας στις μεταθανάτιες
εμπειρίες, πρωτοπόρος στις έρευνες
ήταν η Elisabeth Kϋbler-Ross, Αμερικανίδα ψυχίατρος ελβετικής καταγωγής, η οποία όχι μόνο έγραψε
πολύτιμα βιβλία γύρω από το θέμα
αυτό (On Death and Dying, Life
Lessons και On Life After Death),
αλλά είχε και η ίδια -είτε προσωπικά
ή μέσω των ασθενών της- βιώσει
τέτοιες συναρπαστικές εμπειρίες.
Αυτές και η μελέτη της επιστήμης,
την ώθησαν στην πίστη ότι ο θάνατος
είναι απλά ένα από τα πολλά στάδια
της ζωής, το οποίο όλοι θα πρέπει
να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και αξιοπρέπεια.
- Εξω-σωματική εμπειρία
- Αίσθημα ότι ταξιδεύεις μέσα
από ένα τούνελ
- Αίσθημα ότι ανυψώνεσαι στα
ουράνια
- Εικόνες ατόμων, συχνά νεκρών
συγγενών
- Συνάντηση με ένα πνευματικό
ον, π.χ. τον Θεό
- Αποσπασματικές εικόνες ανα-
στον τομέα αυτόν.
Πού κλίνουν οι επιστημονικές
(και μη) έρευνες
για την στιγμή του θανάτου;
Ολοι έχουμε ακούσει ιστορίες
για το μακρύ τούνελ με το φως
στην άκρη του, τη φωτεινή φιγούρα-οδηγό, τη δυνατότητα επιλογής
της αναγέννησης ή του ξυπνήματος
στο ίδιο σώμα, ή ακόμα και της αι-
Ακολούθησε ο Dr. Raymond Moody, ο οποίος επιδόθηκε σε επισταμένη έρευνα πάνω στο φαινόμενο.
Ο Dr. Raymond Moody κατέγραψε
τις μαρτυρίες 150 ατόμων τα οποία
είτε ήρθαν κοντά στον θάνατο ή
πέθαναν και επανήλθαν, ενώ είναι
και αυτός συγγραφέας ενδιαφερόντων βιβλίων (The Light Beyond, Reunions, Life After Loss, Coming
Back, Reflections, The Last Laugh
και κυρίως το Life After Life).
Στην έρευνά του αυτή κατέληξε
στο συμπέρασμα ότι οι πιο συχνές,
κοινές μεταθανάτιες εμπειρίες είναι
οι εξής 9:
- Ακουσμα ήχων, συνήθως βουητό.
- Αίσθημα γαλήνης και έλλειψη
πόνου.
σκόπησης της ζωής του ατόμου που
πεθαίνει
- Αίσθημα απροθυμίας για επιστροφή στην ζωή.
Τέλος, κορυφαία στιγμή στην
έρευνα των μεταθανάτιων εμπειριών
είναι και η ίδρυση της Διεθνούς
Ενωσης Σπουδών στις Μεταθανάτιες
Εμπειρίες (International Association
for Near-Death Studies (IANDS))
το 1978. Η IANDS βασίζει τις μελέτες
της τόσο στους προαναφερθείς πρωτοπόρους επιστήμονες όσο και σε
μαρτυρίες απλών ανθρώπων, οι οποίες φαίνεται να συμφωνούν με τα
συμπεράσματα της έρευνας του Moody. Παράλληλα, η Ενωση δημοσιεύει τριμηνιαίως την Journal of
Near-Death Studies, που αποτελεί
το μοναδικό φιλολογικό περιοδικό
ώρησης, της δυνατότητας του «νεκρού» να μεταφέρεται αστρικά όπου
θέλει και να λαμβάνει γνώση των
πάντων.
Πόσα από αυτά, όμως, είναι αλήθεια και πόσα υπερβολές; Στις μελέτες των φαινομένων οι απόψεις
διχάζονται και ενώ κάποιοι αναφέρουν ότι στην μεταθανάτια εμπειρία
υπήρχε εξέλιξη αυτών που ζούσαν,
άλλοι δηλώνουν να θυμούνται μόνο
κάποια από τα παραπάνω στάδια ή
μόνο ένα.
Οι ψυχολόγοι και ψυχίατροι,
ωστόσο, που έχουν ασχοληθεί με
το θέμα συμφωνούν πως το πρώτο
που παρατηρείται κατά την neardeath experience είναι ένας δυσάρεστος ήχος και μετά η αίσθηση
του θανάτου.
Τα δυσάρεστα συναισθήματα μεταβάλλονται σε μία ευχάριστη αίσθηση της γαλήνης, ηρεμίας. Μετά
παρατηρείται η πρώτη «εξωσωματική
εμπειρία», η αίσθηση μετεώρισης,
σαν αστρική προβολή, κατά την
οποία το άτομο βλέπει το σώμα του
και τους γιατρούς (ή όποιον άλλον)
να προσπαθούν να το επαναφέρουν,
ενώ αιωρείται στον χώρο. Ακολουθεί
η κλασσική ιστορία με το τούνελ
και το φως, στο οποίο εισέρχεται
το άτομο.
Προχωρά σε ένα μακρύ μαύρου
τούνελ, προς ένα μπλε ή λευκό έντονο φως. Συνήθως το τούνελ συμβολίζει τη μετάβαση από την ζωή
στον θάνατο και η ύπαρξη λευκού
φωτός προμηνύει την γαλήνη και
την ηρεμία που επικρατούν στην
άλλη πλευρά.
Εκεί συναντά αποθανόντες συγγενείς, φίλους ή αγαπημένα πρόσωπα γενικά, με τα οποία μιλάει
και έπειτα έρχεται σε επαφή με ένα
ανώτερο ον και βιώνει μία σύντομη
ανασκόπηση της ζωής του. Αυτό είναι το φαινόμενο «περνάει η ζωή
μπρος στα μάτια σου σε δέκατα
δευτερολέπτου». Μετά φτάνει σε
ένα σύνορο και επιστρέφει στο σώμα
του, συνήθως χωρίς να θέλει. Οταν
ξυπνάει έχει την αίσθηση ζεστασιάς
ακόμα και αν σε πολλές περιπτώσεις
είναι γυμνό.
Αυτά σε γενικές γραμμές είναι
τα στάδια που περνάνε όσοι πιστεύουν ότι θυμούνται τι ζήσανε
και ότι οι εμπειρίες αυτές δεν ήταν
παραισθήσεις ή παιχνίδια του μυαλού. Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση όσων λένε ότι επέστρεψαν
με γνώσεις και ικανότητες. Αλήθεια
ή ψέματα; Οι επιστήμονες συνεχίζουν να προσπαθούν να δώσουν
λογικές εξηγήσεις και να επιχειρηματολογήσουν με πραγματικά γεγονότα.
Πέρα, όμως, από τους ερευνητές
που συμφωνούν με τις παραπάνω
απόψεις και με το γεγονός ότι η
near-death experience είναι ένα αμιγώς ψυχολογικό φαινόμενο που
προκύπτει από ένα μυαλό που δεν
οξυγονώνεται, υπάρχει και άλλη μία
ομάδα ερευνητών που είναι κάθετη
στο ότι καμία θεωρία δε μπορεί να
βασιστεί απλά στην λειτουργία του
μυαλού και ότι θα πρέπει να αναλογιστούμε την προοπτική η συνείδηση να υπάρχει ανεξάρτητα από
την λειτουργία του μυαλού ή τουλάχιστον να είναι πιο σύνθετη από
ό,τι φανταζόμαστε. Σε πρόσφατο
συνέδριο σχετικά με τις near-death
experiences, μάλιστα, μία ομάδα
αφοσιωμένων στο θέμα ερευνητών
κατέληξε ότι παρόλο που οι nde
προκύπτουν από βιοχημικές αλλαγές
του εγκεφάλου, «το εκπληκτικά
πλούσιο και σύνθετο περιεχόμενό
τους δε μπορεί παρά να αναχθεί σε
απλές ψευδαισθήσεις». Αν είναι,
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 31
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
όμως, έτσι προς τι όλη αυτή η φασαρία;
Πού... «καταλήγουμε» τελικά;
Το 1901 πρώτος ο φυσικός Duncan MacDougall προσπάθησε να
πείσει για την ύπαρξη της ψυχής
μετρώντας το βάρος ατόμων πριν
και μετά τον θάνατο και βρήκε ότι
αυτοί ζύγιζαν 21 γραμμάρια λιγότερο. Ο Charles Tart ήταν ο πρώτος
που ασχολήθηκε με τα πειράματα
των «εξωσωματικών εμπειριών»,
ώσπου φτάσαμε στις μέρες μας,
στην πρώτη ουσιαστικά μεγάλη έρευνα από τον Σαμ Πέρνια και το επιτελείο του.
Στο Ιατρικό Κέντρο Weill Cornell
της Νέας Υόρκης, ο κορυφαίος γιατρός στην επιστημονική έρευνα του
θανάτου ο δρ. Σαμ Πάρνια, μαζί με
τους συνεργάτες του στο «Σχέδιο
Ανθρώπινης Συνείδησης» ανέλαβαν
να φέρουν εις πέρας μια μεγάλη
τρίχρονη έρευνα για το τι συμβαίνει
στις περιπτώσεις που κάποιος ζει
μια «εξωσωματική» εμπειρία. 25 ιατρικά κέντρα από τον Καναδά, την
Ευρώπη και τις ΗΠΑ θα συνεργαστούν στην εξέταση 1500 ατόμων
που επέζησαν μετά από καρδιακή
ανακοπή. Είναι όμως αυτή η σωστή
προσέγγιση στο φαινόμενο;
Είναι γνωστό ότι όταν κάποιος
παθαίνει καρδιακή προσβολή το
αίμα σταματάει να πηγαίνει στον
εγκέφαλο, ενώ οι γιατροί προσπαθούν να τον επαναφέρουν.
Εκείνα τα δέκα δευτερόλεπτα,
περίπου, που μεσολαβούν, παραδόξως το 10%-20% από όσους έχουν
επιστρέψει στη ζωή μέχρι σήμερα,
αναφέρουν ότι είχαν συνείδηση. Ο
σκοπός είναι να ανακαλύψουν οι
επιστήμονες εάν είναι παραίσθηση
όσα αναφέρουν τα άτομα αυτά ή
πραγματικές μεταθανάτιες εμπειρίες.
Η έρευνα για να ανακαλύψουν
τι πραγματικά συμβαίνει βασίζεται
στο εξής απλό σχέδιο: Οσοι λένε
ότι βλέπουν αιωρούμενοι τους γιατρούς να προσπαθούν να σώσουν
τα σώματά τους, λογικά -εάν υπάρχει
ίχνος λογικής σε όλο αυτό- πρέπει
να είναι σε θέση να δουν και κάποιες
εικόνες που έχουν τοποθετήσει στο
πείραμα οι γιατροί σε τέτοια θέση
ώστε να είναι εμφανείς μόνο σε κάποιον που αιωρείται ψηλά. Σίγουρα
πρόκειται για μια πρωτοποριακή
και τολμηρή έρευνα με αποτελέσματα που θα ιντριγκάρουν και θα
εγείρουν αντιδράσεις. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα περιμένουμε
τα αποτελέσματα αυτά με ανυπομονησία.
Γιατί; Τι θα αλλάξει στην αντίληψή μας ή στην ζωή μας αν ξέρουμε; Ισως την απάντηση να έχουν οι
ίδιοι οι άνθρωποι που επανήλθαν
π.χ. από καρδιακή ανακοπή και
αυτή είναι η θέληση για ζωή, η
αγάπη προς τους άλλους και η αίσθηση ότι τους δόθηκε μια δεύτερη
ευκαιρία την οποία θέλουν να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο.
Ισως, πάλι, η γνώση περί θανάτου
να μας βοηθήσει να γίνουμε λίγο
πιο ανοιχτόμυαλοι απέναντί του.
Οπως λέει και ο κορυφαίος ψυχίατρος Karl Jansen «είναι καλό να
έχει κανείς ανοιχτό μυαλό, αλλά
όχι υπερβολικά ανοιχτό για να μην
πέσει το μυαλό έξω».
Επιστημονικές έρευνες
Υπάρχει άραγε ζωή μετά το θάνατο; Τι συμβαίνει και που πάμε
όταν πεθαίνουμε; Υπάρχει παράδεισος και κόλαση; Το αιώνιο ερώτημα της ζωής μετά θάνατον είναι
πάντα καίριο και αποτελεί ένα μυστήριο που απασχόλησε και απασχολεί εκατοντάδες χρόνια τους ανθρώπους...
Οσες ταινίες και να βλέπουμε,
όσα θρησκευτικά βιβλία και να διαβάζουμε, όσο πίστη και αν διαθέτουμε ο φόβος για το τέλος και το
άγνωστο αλλά και η ελπίδα ότι τίποτα δεν τελειώνει όταν κλείσουμε
για πάντα τα μάτια μας έχουν πάντα
εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Τι ακριβώς όμως συμβαίνει όταν
πεθαίνουμε;
Υπάρχει μεταθανάτιος ζωή;
Ο Δρ. Eben Alexander υπήρξε
νευροχειρουργός και καθηγητής
στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ
για 25 χρόνια. Το 2008, αντιμετώπισε μια εξαιρετικά σπάνια μορφή
βακτηριακής μηνιγγίτιδας και έπεσε
σε βαθύ κόμμα.
Μετά από επτά ημέρες που είχε
πρακτικά εγκεφαλικό θάνατο, ο Δρ.
Alexander συνήλθε από το κώμα,
πραγματικά άθικτος. Οι αναμνήσεις
του από το κώμα ποικίλουν από
ένα όραμα ενός σκοτεινού καφέ μέ-
χρι ένα ταξίδι μέσα από τον «πυρήνα», όπου αντιμετώπισε τη θέα του
Θεού. Οταν ξύπνησε είχε συνειδητοποιήσει πως υπήρχε μια άλλου
είδους ύπαρξη πέρα από αυτή που
ήξερε και μελετούσε.
Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι «όταν ο εγκέφαλος πεθαίνει, αυτό συμβαίνει και στο νου
ή ψυχή ή εαυτό».
Αλλά η εμπειρία του Δρ. Alexander δείχνει ότι αυτό δεν είναι όλη
η αλήθεια, πώς είναι δυνατόν να
πεθαίνει η ψυχή μαζί με τον εγκέ-
φαλο όταν τη στιγμή που κάποιος
είναι εγκεφαλικά νεκρός έχει μια
πλούσια πνευματική εμπειρία;
Ο νους μπορεί να λειτουργήσει
χωρίς το φυσικό σώμα
Ο Δρ. Bruce Greyson, ψυχίατρος
στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια,
είναι ένας από τους σημαντικότερους
ειδικούς στις επιθανάτιες εμπειρίες,
έχοντας μελετήσει πάνω από 100
περιπτώσεις επεισοδίων κοντά στο
θάνατο.
Από τη δουλειά του έμαθε ότι
αρκετοί ασθενείς αφηγούνται τη
βίωση ενός αισθήματος ειρήνης,
αγάπης και αίσθησης αποχώρησης
από το φυσικό σώμα. Κάποιες φορές
υπήρχαν ακόμα και συναντήσεις με
θεότητες ή με αποθανόντα αγαπημένα πρόσωπα.
Αν και οι περισσότεροι επιστήμονες αποπέμπουν τέτοιες «εμπειρίες» ως τίποτε περισσότερο από
ψευδαισθήσεις που πυροδοτούνται
όταν ο εγκέφαλος βρίσκεται κάτω
από φοβερή πίεση, ο Greyson πιστεύει ότι αυτές οι επιθανάτιες εμπειρίες υποδηλώνουν ότι ο νους
μπορεί στην πραγματικότητα να λειτουργήσει χωρίς το φυσικό σώμα.
Οπως και ο Δρ. Alexander, λέει ότι
αυτή η «απίστευτα φωτεινή» εμπειρία συμβαίνει συχνά όταν ο εγκέφαλος κλινικά δεν λειτουργεί.
Δεν πεθαίνουμε
ποτέ πραγματικά
Ο Robert Lanza, ο επιστήμονας
που ανέπτυξε τη θεωρία του Βιοκεντρισμού (Biocentrism), ισχυρίζεται ότι εφόσον ο χώρος και ο χρόνος υπάρχουν μονάχα ως εργαλεία
για να καταλαβαίνουμε τον κόσμο
γύρω μας, χωρίς τη συνείδηση ο
χώρος και ο χρόνος δεν υπάρχει
και συνεπώς στην πραγματικότητα
ποτέ δεν πεθαίνουμε. Χωρίς την
στερεά ύπαρξη του χρόνου, μπορεί
να πάρει κανείς οποιαδήποτε στιγμή
του χρόνου, είτε το παρελθόν είτε
το μέλλον, ως το νέο πλαίσιο αναφοράς. «Ο θάνατος είναι μια επανεκκίνηση που οδηγεί σε όλες τις
λανθάνουσες δυνατότητες».
Οι ιδέες αυτές του Lanza είναι
στενά δεμένες με τη θεωρία που
έχει εισηγηθεί, σύμφωνα με την
οποία, η ζωή και η βιολογία είναι
κεντρικές έννοιες στην ύπαρξη, στην
πραγματικότητα και στον κόσμο και
αυτό που συμβαίνει είναι ότι η ζωή
δημιουργεί το σύμπαν και όχι το
σύμπαν τη ζωή. Σύμφωνα με τον
Βιοκεντρισμό, οι σύγχρονες θεωρίες
για τον φυσικό κόσμο δεν λειτουργούν και δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν εάν δεν εξηγήσουν πλήρως τη ζωή και τη συνείδηση.
Δε συμβαίνει
τίποτε το «φανταστικό»
Οπως πολλοί από την επιστημονική κοινότητα, έτσι και ο Δρ. Wendy
Wright, νευρολόγος από το Πανεπιστήμιο Emory, πιστεύει ότι οι επιθανάτιες εμπειρίες είναι καθαρά ένα
αποτέλεσμα της απελευθέρωσης ενδορφίνης στον εγκέφαλο.
«Ετσι όταν απελευθερώνονται
αυτές οι χημικές ουσίες, αυτά τα
διαφορετικά είδη φαινομένων μπορούν να συμβούν: ένα άτομο μπορεί
να δει ένα φως, ή να βιώσει μια αίσθηση ειρήνης ή ηρεμίας. Να νιώσουν ότι περιβάλλονται από αγαπημένα πρόσωπα».
Τέτοια οράματα, αν και εν δυνάμει ανακουφιστικά για το άτομο,
δεν είναι τίποτε περισσότερο από
κόλπα του εγκεφάλου, σύμφωνα με
τον Δρ. Wright.
Πηγές: ΤΑ ΝΕΑ, in2life, star
32 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Γέροντας Παΐσιος: Η μετά θάνατον ζωή
Οι υπόδικοι νεκροί
Γέροντα, όταν πεθάνει ο άνθρωπος, συναισθάνεται αμέσως
σε τι κατάσταση βρίσκεται;
Ναι, συνέρχεται και λέει «τι έκανα;», αλλά «φαϊντά γιόκ» (έκφραση
της τουρκικής γλώσσας που σημαίνει
«δεν υπάρχει όφελος, δεν υπάρχει
χαΐρι»), δηλαδή δεν ωφελεί αυτό.
Οπως ένας μεθυσμένος, αν σκοτώσει
λ.χ. την μάνα του, γελάει, τραγουδάει, επειδή δεν καταλαβαίνει τι
έκανε, και, όταν ξεμεθύσει, κλαίει
και οδύρεται και λέει «τι έκανα;»,
έτσι και όσοι σ’ αυτήν την ζωή κάνουν αταξίες είναι σαν μεθυσμένοι.
Δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεν
αισθάνονται την ενοχή τους. Οταν
όμως πεθάνουν, τότε φεύγει αυτή
η μέθη και συνέρχονται. Ανοίγουν
τα μάτια της ψυχής τους και συναισθάνονται την ενοχή τους, γιατί η
ψυχή, όταν βγει από το σώμα, κινείται, βλέπει, αντιλαμβάνεται με
μια ασύλληπτη ταχύτητα.
Μερικοί ρωτούν πότε θα γίνει η
Δευτέρα Παρουσία. Για τον άνθρωπο
όμως που πεθαίνει γίνεται κατά κάποιον τρόπο η Δευτέρα Παρουσία,
γιατί κρίνεται ανάλογα με την κατάσταση στην οποία τον βρίσκει ο
θάνατος.
Γέροντα, πως είναι οι κολασμένοι;
Είναι υπόδικοι, φυλακισμένοι,
που βασανίζονται ανάλογα με τις
αμαρτίες που έκαναν και περιμένουν
να γίνει η τελική δίκη, η μέλλουσα
κρίση. Υπάρχουν βαρυποινίτες,
υπάρχουν και υπόδικοι με ελαφρότερες ποινές.
Και οι Αγιοι και ο ληστής;
Οι Αγιοι και ο ληστής είναι στον
Παράδεισο, άλλα δεν έχουν λάβει
την τέλεια δόξα, όπως και οι υπόδικοι είναι στην κόλαση, άλλα δεν
έχουν λάβει την τέλεια καταδίκη.
Ο Θεός, ενώ έχει πει εδώ και τόσους
αιώνες το «μετανοείτε ήγγικε γαρ η
βασιλεία των ουρανών», παρατείνει
- παρατείνει τον χρόνο, επειδή περιμένει εμάς (εννοεί την ανθρωπότητα στο σύνολό της) να διορθωθούμε. Αλλά εμείς παραμένοντας
στις κακομοιριές μας αδικούμε τους
Αγίους, γιατί δεν μπορούν να λάβουν
την τέλεια δόξα, την οποία θα λάβουν μετά την μέλλουσα Κρίση.
Η προσευχή και τα μνημόσυνα
για τους κεκοιμημένους
Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί
μπορούν να προσεύχονται;
Ερχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούν
να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Οσοι
βρίσκονται στον Αδη μόνον ένα
πράγμα θα ήθελαν από τον Χριστό:
να ζήσουν πέντε λεπτά, για να μετανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε
περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν
πια μόνοι τους να καλυτερεύσουν
την θέση τους, αλλά περιμένουν
από μας βοήθεια. Γι’ αυτό έχουμε
χρέος να τους βοηθούμε με την
προσευχή μας. Μου λέει ο λογισμός
ότι μόνον το δέκα τοις εκατό από
τους υπόδικους νεκρούς βρίσκονται
σε δαιμονική κατάσταση και, εκεί
που είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οι
δαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλά
και δεν δέχονται βοήθεια. Γιατί, τί
να τους κάνει ο Θεός; Σαν ένα παιδί
που απομακρύνεται από τον πατέρα
του, σπαταλάει όλη την περιουσία
του και από πάνω βρίζει τον πατέρα
του. Ε, τι να το κάνει αυτό ο πατέρας
η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο
Θεός στους κεκοιμημένους να βοηθηθούν, μέχρι να γίνει η τελική
Κρίση. Μετά την δίκη δεν θα υπάρχει
πλέον δυνατότητα να βοηθηθούν.
Ο Θεός θέλει να βοηθήσει τους
κεκοιμημένους, γιατί πονάει για την
σωτηρία τους, αλλά δεν το κάνει,
γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει να
δώσει δικαίωμα στον διάβολο να
πει: «Πως τον σώζεις αυτόν, ενώ
δεν κοπίασε;». Οταν όμως εμείς
προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους, Του δίνουμε το δικαίωμα
ται πιο πολύ; Να κάνουμε προσευχή
για τους κεκοιμημένους που δεν
ευαρέστησαν στον Θεό, για να κάνει
κάτι και γι’ αυτούς ο Θεός. Ιδίως,
όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν σκληρός -θέλω να πω, ότι φαινόταν σκληρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότι
ήταν σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα να μην ήταν- και είχε και
αμαρτωλή ζωή, τότε να κάνουμε
πολλή προσευχή, Θείες Λειτουργίες,
Σαρανταλείτουργα για την ψυχή
του και να δίνουμε ελεημοσύνη σε
φτωχούς για την σωτηρία της ψυχής
του; Οι άλλοι όμως υπόδικοι, που
έχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονται
την ενοχή τους, μετανοούν και υποφέρουν για τις αμαρτίες τους. Ζητούν
να βοηθηθούν και βοηθιούνται θετικά με τις προσευχές των πιστών.
Τους δίνει δηλαδή ο Θεός μια ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι,
να βοηθηθούν μέχρι να γίνει η Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σ’ αυτήν
την ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με
τον βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήσει
και να βοηθήσει έναν υπόδικο, έτσι
και αν είναι κανείς «φίλος» με τον
Θεό, μπορεί να μεσολαβήσει στον
Θεό με την προσευχή του και να
μεταφέρει τους υπόδικους νεκρούς
από την μια «φυλακή» σε άλλη καλύτερη, από το ένα «κρατητήριο»
σε ένα άλλο καλύτερο. Η ακόμη
μπορεί να τους μεταφέρει και σε
«δωμάτιο» η σε «διαμέρισμα».
Οπως ανακουφίζουμε τους φυλακισμένους με αναψυκτικά κ.λπ.
που τους πηγαίνουμε, έτσι και τους
νεκρούς τους ανακουφίζουμε με τις
προσευχές και τις ελεημοσύνες που
κάνουμε για την ψυχή τους. Οι προσευχές των ζώντων για τους κεκοιμημένους και τα μνημόσυνα είναι
να επεμβαίνει. Περισσότερο μάλιστα
συγκινείται ο Θεός, όταν κάνουμε
προσευχή για τους κεκοιμημένους
παρά για τους ζώντες.
Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας έχει
τα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγόρος
για τις ψυχές των κεκοιμημένων.
Εχουν την δυνατότητα και από την
κόλαση να βγάλουν την ψυχή. Κι
εσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία να
διαβάζετε κόλλυβο για τους κεκοιμημένους. Εχει νόημα το σιτάρι.
«Σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν
αφθαρσία», λέει η Γραφή. Στον κόσμο μερικοί βαριούνται να βράσουν
λίγο σιτάρι και πηγαίνουν στην εκκλησία σταφίδες, κουραμπιέδες, κουλουράκια, για να τα διαβάσουν οι
ιερείς. Και βλέπεις, εκεί στο Αγιον
Ορος κάτι γεροντάκια τα καημένα
σε κάθε Θεία Λειτουργία κάνουν
κόλλυβο και για τους κεκοιμημένους
και για τον Αγιο που γιορτάζει, για
να έχουν την ευλογία του.
Γέροντα, αυτοί που έχουν πεθάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από προσευχή;
Εμ, όταν μπαίνει κάποιος στην
φυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύε-
του, για να ευχηθούν οι φτωχοί «ν’
αγιάσουν τα κόκκαλά του», ώστε
να καμφθεί ο Θεός και να τον ελεήσει. Ετσι, ό,τι δεν έκανε εκείνος,
το κάνουμε εμείς γι’ αυτόν. Ενώ
ένας άνθρωπος που είχε καλοσύνη,
ακόμη και αν η ζωή του δεν ήταν
καλή, επειδή είχε καλή διάθεση,
με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.
Εχω υπ’ όψιν μου γεγονότα που
μαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοι
βοηθιούνται με την προσευχή πνευματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθε
στο Καλύβι και μου είπε με κλάματα:
«Γέροντα, δεν έκανα προσευχή για
κάποιον γνωστό μου κεκοιμημένο
και μου παρουσιάσθηκε στον ύπνο
μου. «Είκοσι μέρες, μου είπε, έχεις
να με βοηθήσεις με ξέχασες και
υποφέρω». Πράγματι, μου λέει, εδώ
και είκοσι μέρες είχα ξεχασθεί με
διάφορες μέριμνες και ούτε για τον
εαυτό μου δεν προσευχόμουν».
Οταν, Γέροντα, πεθάνει κάποιος και μας ζητήσουν να προσευχηθούμε γι’ αυτόν, είναι καλό να
κάνουμε κάθε μέρα ένα κομποσχοίνι μέχρι τα σαράντα;
Αμα κάνεις κομποσχοίνι γι’ αυτόν,
βάλε και άλλους κεκοιμημένους.
Γιατί να πάει μια αμαξοστοιχία στον
προορισμό της με έναν μόνον επιβάτη, ενώ χωράει και άλλους; Πόσοι
κεκοιμημένοι έχουν ανάγκη οι καημένοι και ζητούν βοήθεια και δεν
έχουν κανέναν να προσευχηθεί γι’
αυτούς!
Μερικοί κάθε τόσο κάνουν μνημόσυνο μόνο για κάποιον δικό τους.
Με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθιέται
ούτε ο δικός τους, γιατί η προσευχή
τους δεν είναι τόσο ευάρεστη στον
Θεό. Αφού τόσα μνημόσυνα έκαναν
γι’ αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως και
για τους ξένους.
Γέροντα, με απασχολεί μερικές
φορές η σωτηρία του πατέρα μου,
γιατί δεν είχε καμιά σχέση με
την Εκκλησία.
Δεν ξέρεις την κρίση του Θεού
την τελευταία στιγμή. Πότε σε απασχολεί; Κάθε Σάββατο. Γιατί αυτήν
την ημέρα την δικαιούνται οι κεκοιμημένοι.
Γέροντα, οι νεκροί που δεν
έχουν ανθρώπους να προσεύχονται γι’ αυτούς βοηθιούνται από
τις προσευχές εκείνων που προσεύχονται γενικά για τους κεκοιμημένους;
Και βέβαια βοηθιούνται. Εγώ,
όταν προσεύχομαι για όλους τους
κεκοιμημένους, βλέπω στον ύπνο
μου τους γονείς μου, γιατί αναπαύονται από την προσευχή που
κάνω. Κάθε φορά που έχω Θεία
Λειτουργία, κάνω και γενικό μνημόσυνο για όλους τους κεκοιμημένους και εύχομαι για τους βασιλείς,
για τους αρχιερείς κ.λπ. και στο
τέλος λέω «και υπέρ ων τα ονόματα
ουκ εμνημονεύθησαν». Αν καμιά
φορά δεν κάνω ευχή για τους κεκοιμημένους, παρουσιάζονται γνωστοί κεκοιμημένοι μπροστά μου.
Εναν συγγενή μου, που είχε σκοτωθεί στον πόλεμο, τον είδα ολόκληρο μπροστά μου μετά την Θεία
Λειτουργία, την ώρα του μνημοσύνου, γιατί αυτόν δεν τον είχα ολόκληρο γραμμένο με τα ονόματα των
κεκοιμημένων, επειδή μνημονευόταν
στην Προσκομιδή με τους ηρωικώς
πεσόντες. Κι εσείς στην Αγία Πρόθεση να μη δίνετε να μνημονευθούν
μόνον ονόματα ασθενών, αλλά και
ονόματα κεκοιμημένων, γιατί μεγαλύτερη ανάγκη έχουν οι κεκοιμημένοι.
Το καλύτερο μνημόσυνο
για τους κεκοιμημένους
Το καλύτερο από όλα τα μνημόσυνα που μπορούμε να κάνουμε
για τους κεκοιμημένους είναι η προσεκτική ζωή μας, ο αγώνας που θα
κάνουμε, για να κόψουμε τα ελαττώματά μας και να λαμπικάρουμε
την ψυχή μας. Γιατί η δική μας
ελευθερία από τα υλικά πράγματα
και από τα ψυχικά πάθη, έκτος από
την δική μας ανακούφιση, έχει ως
αποτέλεσμα και την ανακούφιση
των κεκοιμημένων προπάππων όλης
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 33
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
της γενιάς μας. Οι κεκοιμημένοι
νιώθουν χαρά, όταν ένας απόγονός
τους είναι κοντά στον Θεό. Αν εμείς
δεν είμαστε σε καλή πνευματική
κατάσταση, τότε υποφέρουν οι κεκοιμημένοι γονείς μας, ο πάππους
μας, ο προπάππος μας, όλες οι γενεές. «Δες τι απογόνους κάναμε!»,
λένε και στενοχωριούνται. Αν όμως
είμαστε σε καλή πνευματική κατάσταση, ευφραίνονται, γιατί και αυτοί
έγιναν συνεργοί να γεννηθούμε και
ο Θεός κατά κάποιον τρόπο υποχρεώνεται να τους βοηθήσει. Αυτό
δηλαδή που θα δώσει χαρά στους
κεκοιμημένους είναι να αγωνισθούμε
να ευαρεστήσουμε στον Θεό με την
ζωή μας, ώστε να τους συναντήσουμε
στον Παράδεισο και να ζήσουμε
όλοι μαζί στην αιώνια ζωή.
Επομένως, αξίζει τον κόπο να
χτυπήσουμε τον παλαιό μας άνθρωπο, για να γίνει καινός και να μη
βλάπτει πια ούτε τον εαυτό του
ούτε άλλους ανθρώπους, αλλά να
βοηθάει και τον εαυτό του και τους
άλλους, είτε ζώντες είναι είτε κεκοιμημένοι.
Η παρρησία των δικαίων
προς τον Θεό
Γέροντα, στην προς Αρχαρίους
Επιστολή σας γράφετε: «Παρόλο
που καταλαβαίνουν οι αληθινοί
μοναχοί ότι αυτό που απολαμβάνουν σ’ αυτήν την ζωή είναι μέρος
της χαράς του Παραδείσου και
ότι στον Παράδεισο θα είναι περισσότερη, εν τούτοις από πολλή
αγάπη προς τον πλησίον τους θέλουν να ζήσουν επί της γης, για
να βοηθούν τους ανθρώπους με
την προσευχή, να επεμβαίνη ο
Θεός και να βοηθιέται ο κόσμος».
Γράψε: «Θέλουν να ζήσουν επί
της γης, για να συμπάσχουν με τους
ανθρώπους και να τους βοηθούν με
την προσευχή».
Στην άλλη ζωή, Γέροντα, ένας
σωστός μοναχός πάλι δεν θα βοηθάει με την προσευχή του τους
ανθρώπους;
Και στην άλλη ζωή θα βοηθάει
με την προσευχή του, αλλά δεν θα
υποφέρει, ενώ τώρα συμπάσχει δεν
περνάει χαρούμενα εδώ, «με χαρούμενη την όψη και με βλέμμα
λαμπερό»! Οσο όμως υποφέρει για
τον πλησίον του, τόσο ανταμείβεται
με θεία παρηγοριά, και αυτό είναι
κατά κάποιον τρόπο και η πληροφορία ότι βοηθιέται ο άλλος. Αύτη
η παραδεισένια χαρά είναι η θεία
ανταμοιβή για τον πόνο που νιώθει
για τον αδελφό του.
Δηλαδή, Γέροντα, οι Αγιοι που
επικαλούμαστε να μας βοηθήσουν
δεν συμπάσχουν μαζί μας;
Εκεί δεν έχει πόνο, βρε παιδάκι
μου! Στον Παράδεισο υποφέρουν;
«Ενθα ουκ έστι πόνος ου λύπη ου
στεναγμός» δεν λέει;
Υστερα οι Αγιοι έχουν υπ’ όψιν
τους την θεία ανταμοιβή που θα
λάβουν όσοι άνθρωποι βασανίζονται
σ’ αυτήν την ζωή και αυτό τους
κάνει να χαίρονται. Μα και ο Ιδιος
ο Θεός που έχει τόση αγάπη, τόση
ευσπλαχνία, πως αντέχει αυτόν τον
μεγάλο πόνο των ανθρώπων; Αντέχει, γιατί έχει υπ’ όψιν Του την θεία
ανταμοιβή που τους περιμένει. Οσο
δηλαδή βασανίζονται εδώ οι άνθρωποι, τόσο τους αποταμιεύει εκεί
ουράνιο μισθό. Ενώ εμείς αυτά δεν
τα βλέπουμε και συμπάσχουμε με
όσους υποφέρουν. Γι’ αυτό, όταν
κάποιος τα βλέπει λίγο αυτά και
έχει υπ’ όψιν του την ανταμοιβή
που θα λάβουν, δεν υποφέρει τόσο
πολύ.
Οταν, Γέροντα, παρακαλούμε
τον Θεό να βοηθήσει κάποιον κεκοιμημένο που δεν έχει ανάγκη,
πάει χαμένη αυτή η προσευχή;
Πως να πάει χαμένη; Οταν λέμε
«ανάπαυσον τον τάδε» και αυτός
είναι σε καλή θέση στην άλλη ζωή,
δεν παρεξηγείται, ίσα - ίσα συγκινείται. «Για δες, λέει, εγώ είμαι σε
καλή θέση και εκείνοι αγωνιούν»,
οπότε φιλοτιμείται και μας βοηθάει
πιο πολύ, πρεσβεύοντας στον Θεό
για μας. Αλλά που να ξέρεις σε τι
κατάσταση βρίσκεται ο άλλος; Φυσιολογικά κάνεις ευχή πρώτα γι’
αυτούς που γνωρίζεις ότι με την
ζωή τους λύπησαν τον Θεό και εύχεσαι και για άλλες ανάλογες περιπτώσεις και ύστερα εύχεσαι και για
όλους τους κεκοιμημένους.
Η μέλλουσα Κρίση
Γέροντα, πως εξαγνίζεται η
ψυχή;
Οταν ο άνθρωπος εργασθεί τις
εντολές του Θεού, κάνει δουλειά
στον εαυτό του και καθαρισθεί από
τα πάθη, τότε ο νους φωτίζεται,
φθάνει σε ύψος θεωρίας, και η ψυχή
λαμπρύνεται και γίνεται όπως ήταν
πριν από την πτώση των Πρωτοπλάστων. Σε τέτοια κατάσταση θα
βρίσκεται μετά την ανάσταση των
νεκρών. Μπορεί όμως ο άνθρωπος
να δη την ανάσταση της ψυχής του
πριν από την κοινή ανάσταση, αν
καθαρισθεί τελείως από τα πάθη.
Το σώμα του τότε θα είναι αγγελικό,
άυλο, και δεν θα νοιάζεται για τροφή
υλική.
Γέροντα, πως θα γίνει η μέλλουσα Κρίση;
Στην μέλλουσα Κρίση θα αποκαλυφθεί σε μια στιγμή η κατάσταση
του κάθε ανθρώπου και μόνος του
καθένας θα τραβήξει για ’κει που
είναι. Καθένας θα βλέπει σαν σε
τηλεόραση τα δικά του χάλια και
την πνευματική κατάσταση του άλλου. Θα καθρεφτίζει τον εαυτό του
στον άλλον και θα σκύβει το κεφάλι
και θα πηγαίνει στην θέση του. Δεν
θα μπορεί λ.χ. να πει μια νύφη που
καθόταν μπροστά στην πεθερά της
σταυροπόδι και η πεθερά της με
σπασμένο πόδι φρόντιζε το εγγονάκι: «γιατί, Χριστέ μου, βάζεις την
πεθερά μου στον Παράδεισο κι εμένα δεν με βάζεις;», επειδή θα έρχεται
μπροστά της εκείνη η σκηνή. Θα
θυμάται την πεθερά της που στεκόταν όρθια με σπασμένο πόδι και
φρόντιζε το εγγονάκι της και δεν
θα έχει μούτρα να πάει στον Παράδεισο, αλλά ούτε και θα χωράει
στον Παράδεισο. Ή οι μοναχοί θα
βλέπουν τι δυσκολίες, τι δοκιμασίες
είχαν οι κοσμικοί και πως τις αντιμετώπισαν και, αν δεν έχουν ζήσει
σωστά, θα σκύψουν το κεφάλι και
θα τραβήξουν μόνοι τους για εκεί
που θα είναι.
Θα δουν εκεί οι μοναχές, που
δεν ευαρέστησαν στον Θεό, ηρωίδες
μάνες, που ούτε υποσχέσεις έδωσαν,
ούτε τις ευλογίες και τις ευκαιρίες
τις δικές τους είχαν, πως αγωνίσθηκαν και σε τι κατάσταση πνευματική
έφθασαν, και εκείνες, καλόγριες, με
τι μικροπρέπειες ασχολούνταν και
βασανίζονταν, και θα ντρέπονται!
Ετσι μου λέει ο λογισμός ότι θα
γίνει η Κρίση. Δεν θα πει δηλαδή ο
Χριστός: «έλα εδώ εσύ, τι έκανες;»
η «εσύ θα πας στην κόλαση, εσύ
στον Παράδεισο», αλλά ο καθένας
θα συγκρίνει τον εαυτό του με τον
άλλον και θα τραβήξει για εκεί που
θα είναι.
Η μέλλουσα ζωή
Γέροντα, έφερα γλυκά να κεράσετε.
Δες πως χαίρονται! Στην άλλη
ζωή θα λέμε: «Με τι χαζά χαιρόμασταν! Τι μας συγκινούσαν τότε!».
Ενώ τώρα σκιρτάει η καρδιά γι’
αυτά.
Γέροντα, πως θα το καταλάβουμε αυτό από τώρα;
Αμα το καταλάβετε αυτό από
τώρα, δεν θα το πείτε μεθαύριο
στην άλλη ζωή. Πάντως, όσοι βρίσκονται εκεί επάνω, καλά περνούν.
Ξέρεις τι εργόχειρο κάνουν εκεί
στον Ουρανό; Συνέχεια δοξολογούν
τον Θεό.
Γέροντα, γιατί το σώμα Του
νεκρού λέγεται «λείψανο»;
Γιατί είναι ό,τι μένει εδώ στην
γη από τον άνθρωπο μετά τον θάνατο. Ο κυρίως άνθρωπος, που είναι
η ψυχή, φεύγει στον Ουρανό. Στην
μέλλουσα Κρίση θα αναστήσει ο
Θεός και το σώμα, για να κριθή με
αυτό ο άνθρωπος, γιατί με αυτό
έζησε και αμάρτησε. Στην άλλη ζωή
όλοι θα έχουν το ίδιο σώμα -πνευματικό σώμα-, το ίδιο ανάστημα,
και οι κοντοί και οι ψηλοί, την ίδια
ηλικία, και οι νέοι και οι γέροι και
τα μωρά, αφού η ψυχή είναι ίδια.
Θα υπάρχει δηλαδή μια αγγελική
ηλικία.
Γέροντα, στην άλλη ζωή όσοι
θα είναι στην Κόλαση θα βλέπουν
αυτούς που θα είναι στον Παράδεισο;
Κοίταξε, όπως αυτοί που είναι
την νύχτα έξω στο σκοτάδι βλέπουν
όσους είναι μέσα σε ένα δωμάτιο
φωτισμένο, έτσι και όσοι θα βρίσκονται στην κόλαση θα βλέπουν
όσους θα είναι στον Παράδεισο. Και
αυτό θα είναι μεγαλύτερη κόλαση.
Οπως πάλι όσοι την νύχτα είναι στο
φως, δεν βλέπουν αυτούς που είναι
έξω στο σκοτάδι, έτσι και αυτοί που
θα βρίσκονται στον Παράδεισο δεν
θα βλέπουν αυτούς που θα είναι
στην κόλαση. Γιατί, αν έβλεπαν τους
κολασμένους, θα πονούσαν, θα θλίβονταν για την ταλαιπωρία τους,
και δεν θα απολάμβαναν τον Παράδεισο, αλλά εκεί «ουκ εστί πόνος...». Και όχι μόνο δεν θα τους
βλέπουν, αλλά ούτε θα θυμούνται
αν είχαν αδελφό η πατέρα η μητέρα,
αν δεν είναι και εκείνοι στον Παράδεισο. «Εν εκείνη τη ημέρα απολούνται πάντες οι διαλογισμοί αυτού» λέει ο Ψαλμωδός. Γιατί, άμα
τους θυμούνται, πως θα είναι Παράδεισος; Αυτός μάλιστα που θα είναι στον Παράδεισο, θα νομίζουν
ότι δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι, ούτε θα θυμούνται τις αμαρτίες
που είχαν κάνει. Γιατί, αν θυμούνται
τις αμαρτίες τους, δεν θα αντέχουν
από φιλότιμο στην σκέψη ότι λύπησαν τον Θεό.
Η ποσότητα πάλι της χαράς του
καθενός στον Παράδεισο θα είναι
διαφορετική. Αλλος θα έχει μια δαχτυλήθρα χαρά, άλλος ένα ποτήρι,
άλλος μια ολόκληρη δεξαμενή. Ολοι
όμως θα αισθάνονται πλήρεις και
κανένας δεν θα ξέρη το μέγεθος
της χαράς, της αγαλλιάσεως, του
άλλου. Τα κανόνισε έτσι ο Καλός
Θεός, γιατί, αν γνώριζε ο ένας ότι ο
άλλος έχει περισσότερη χαρά, δεν
θα ήταν τότε Παράδεισος, επειδή
θα υπήρχε το «γιατί εκείνος να έχει
περισσότερη χαρά και εγώ λιγότερη;». Δηλαδή καθένας θα βλέπει
στον Παράδεισο την δόξα του Θεού
ανάλογα με την καθαρότητα των
οφθαλμών της ψυχής του. Η ορατότητα όμως δεν θα καθορισθεί από
τον Θεό, άλλα θα εξαρτηθεί από
την δική του καθαρότητα.
Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και
Παράδεισος.
Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πως είναι
δυνατόν οι νεκροί να μείνουν στην
ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο
Θεός είναι αθάνατος και ο άνθρωπος
είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην κόλαση. Υστερα τον Παράδεισο και
την κόλαση τα ζει η ψυχή μας σε
έναν βαθμό και από αυτήν την ζωή,
ανάλογα με την κατάσταση στην
οποία βρίσκεται. Οταν κάποιος έχει
τύψεις συνειδήσεως και νιώθει φόβο,
ταραχή, άγχος, απελπισία, ή είναι
κυριευμένος από μίσος, από φθόνο
κ.λπ., τότε ζει την κόλαση. Ενώ,
όταν μέσα του υπάρχει αγάπη, χαρά,
ειρήνη, πραότητα, καλοσύνη κ.λπ.,
τότε ζει τον Παράδεισο. Ολη η βάση
είναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι που
αισθάνεται και την χαρά και τον
πόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένο
και πες του τα πιο ευχάριστα πράγματα, λ.χ. «ήρθε ο αδελφός σου
από την Αμερική» κ.λπ., δεν θα καταλάβει τίποτε. Αν Του σπάσεις τα
χέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα καταλάβει. Επομένως η ψυχή είναι που
αισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προβληματίζουν; Η, ας υποθέσουμε,
βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστο
όνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά η
καρδιά σου και, δεν θέλεις να τελείωση. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι,
γιατί ξύπνησες. Η βλέπεις ένα άσχημο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπασες τα πόδια σου, και υποφέρεις,
κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάς
με δάκρυα στα μάτια, βλέπεις ότι
δεν έπαθες τίποτε και λες: «Ευτυχώς
όνειρο ήταν!». Δηλαδή συμμετέχει
η ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρο
υποφέρει κανείς περισσότερο από
ό,τι στην πραγματικότητα, όπως και
ο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ την
νύχτα απ’ ό,τι την ημέρα. Ετσι και
όταν πεθάνει ο άνθρωπος, αν πάει
στην κόλαση, θα είναι πιο οδυνηρό.
Σκεφθείτε να ζει κανείς ένα αιώνιο
εφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεται
αιώνια! Εδώ δεν μπορείς να αντέξεις
για λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο,
άντε τώρα αιώνια -Θεός φυλάξοινα είσαι μέσα στην θλίψη. Γι’ αυτό
καλύτερα να μην πάμε στην κόλαση.
Εσείς τι λέτε;
Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνουμε αγώνα να μην πάμε στην κόλαση λέτε, εκεί να καταλήξουμε;
Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θα
πάμε. Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή κανένας στην κόλαση...
Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ,
μετά από όσα έκανε ο Θεός για μας
τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση και να Τον λυπήσουμε. Ο Θεός
να φυλάξει, όχι μόνον άνθρωπος,
αλλά ούτε πουλί να μην πάει στην
κόλαση.
Ο Καλός Θεός ας μας δώσει καλή
μετάνοια, για να μας βρει ο θάνατος
σε καλή πνευματική κατάσταση και,
να αποκατασταθούμε στην Ουράνια
Βασιλεία Του. Αμήν.
Πηγή: Ι.Μ. Παντοκράτορος
34 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Οταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του...
Δεν μπορούμε να απομακρύνουμε
τη θλίψη από τη ζωή των παιδιών
όταν κάποιος πεθαίνει. Αυτό που
μπορούμε όμως να κάνουμε είναι
να τα στηρίξουμε στην οδύνη τους,
αντί να τα απομονώνουμε και να τα
εγκαταλείπουμε στη μοναξιά τους.
Λόγια μητέρας
Θάνατος
αγαπημένου προσώπου
Ο θάνατος ενός γονιού, αδελφού,
παππού, γιαγιάς ή κάποιου άλλου
αγαπημένου προσώπου είναι οδυνηρό γεγονός στη ζωή των παιδιών
και των εφήβων. Οσοι βρισκόμαστε
κοντά τους, συχνά ερχόμαστε σε
δύσκολη θέση καθώς αναζητούμε
τον καλύτερο τρόπο να τα βοηθήσουμε. Αναρωτιόμαστε τι καταλαβαίνει ένα παιδί για το θάνατο, πώς
αισθάνεται όταν χάνει κάποιον που
αγαπά, ποιες επιπτώσεις θα έχει η
σημαντική αυτή απώλεια στην εξέλιξή του και ακόμα τι να πούμε και
πώς να το στηρίξουμε.
Τι καταλαβαίνουν
τα παιδιά για το θάνατο;
Συνήθως τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη εξοικείωση με την έννοια
του θανάτου απ’ όσο νομίζουμε. Ο
θάνατος υπάρχει μέσα στα παραμύθια, στα παιχνίδια τους και στην
καθημερινή τους ζωή.
• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας,
ενώ αντιλαμβάνονται την απουσία
ενός σημαντικού προσώπου από το
περιβάλλον τους, δεν κατανοούν
την οριστικότητα του θανάτου. Πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε μπορεί να γυρίσει ή ότι εξακολουθεί να
ζει, να σκέπτεται, να αισθάνεται
εκεί που βρίσκεται.
• Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμο γεγονός, αλλά πιστεύουν
ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους.
• Οι έφηβοι συνειδητοποιούν
ότι όλοι οι άνθρωποι -όπως και οι
ίδιοι- είναι θνητοί. Επίσης, είναι σε
θέση να δώσουν μεταφυσικές και
συμβολικές ερμηνείες στο θάνατο.
Ομως, εκτός από την ηλικία, σημαντικό ρόλο στην κατανόηση της
έννοιας του θανάτου παίζει η νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη
του παιδιού, η προσωπικότητά του,
το περιβάλλον όπου ζει καθώς και
οι εμπειρίες που είχε στη ζωή του.
Πώς θρηνούν τα παιδιά;
Κάθε παιδί έχει το δικό του τρόπο
να θρηνεί. Δεν υπάρχει σωστός ή
λάθος τρόπος. Ο θρήνος είναι η
απόλυτα φυσιολογική αντίδραση
του παιδιού καθώς προσπαθεί να
αποδεχθεί την πραγματικότητα της
απώλειας και να προσαρμοστεί σ’
αυτήν.
Τα παιδιά θρηνούν κατά διαστήματα: Καθώς δεν μπορούν ν’
αντέξουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα οδυνηρά συναισθήματα,
τα παιδιά θρηνούν με δόσεις. Ετσι,
ενώ τη μια στιγμή μπορεί να είναι
θλιμμένα, την αμέσως επόμενη παίζουν ή γελούν. Αυτό δεν σημαίνει
ότι αδιαφορούν ή ότι το έχουν «ξεπεράσει».
Ο θρήνος είναι μακρόχρονη
διεργασία: Δεν έχει καθορισμένο
χρονικό τέλος. Αναβιώνει σε επόμενα
στάδια της εξέλιξης του παιδιού.
Σημαντικές αλλαγές στη νοητική
ανάπτυξη, στη συναισθηματική και
κοινωνική ζωή, ξαναφέρνουν στην
επιφάνεια το θρήνο, δίνοντας στο
παιδί τη δυνατότητα να βρει νέο
νόημα στην απώλεια που έζησε.
Τα παιδιά εκφράζουν το θρήνο
τους με έμμεσο τρόπο: Στα παιδιά
η ικανότητα του λόγου δεν είναι
τόσο ανεπτυγμένη. Γι’ αυτό εκφράζουν το θρήνο τους κυρίως μέσα
από το παιχνίδι, τις ζωγραφιές και
τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους
στον ύπνο, στο φαγητό, στο σπίτι ή
στο σχολείο.
Τα παιδιά δυσκολεύονται να
ζητήσουν στήριξη: Συνήθως οι
στενοί συγγενείς είναι απορροφημένοι από το δικό τους πόνο και,
κατά συνέπεια, λιγότερο διαθέσιμοι.
Τα ίδια τα παιδιά, σπάνια αναζητούν
στήριξη από τους συνομήλικούς τους
καθώς φοβούνται ότι θα απομονωθούν επειδή διαφέρουν.
Πώς εκδηλώνεται
ο θρήνος στα παιδιά;
Ο θρήνος εκδηλώνεται μέσα από
το σώμα, τη σκέψη, τα συναισθήματα
και τη συμπεριφορά του παιδιού.
Μερικές από τις συχνότερες -και
απόλυτα φυσιολογικές- εκδηλώσεις
θρήνου στα παιδιά τον πρώτο καιρό
μετά την απώλεια είναι:
• η θλίψη
• τα ξεσπάσματα θυμού ή δακρύων
(πολλές φορές για ασήμαντο λόγο)
• διάφοροι φόβοι (φόβος αποχωρισμού από αγαπημένα πρόσωπα, φόβος για το σκοτάδι, κ.τ.λ.)
• αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου
και του φαγητού
• αλλαγές στη συμπεριφορά (απομόνωση, εσωστρέφεια, επιθετικότητα, μείωση της απόδοσης στο σχολείο, ριψοκίνδυνη συμπεριφορά)
• η εκδήλωση συμπεριφορών προηγούμενων σταδίων ανάπτυξης (πιπίλα, ενούρηση, εξάρτηση από ενήλικες)
• η επίμονη αναζήτηση του ατόμου
που πέθανε και συνεχείς σκέψεις
γύρω από το θάνατό του
• ενοχές για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου
• αίσθημα ανακούφισης, όταν έχει
προηγηθεί παρατεταμένη περίοδος
άγχους εξαιτίας του επικείμενου θανάτου
• σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, στομαχικές διαταραχές, αναπνευστικά προβλήματα, έξαρση αλλεργιών, κ.τ.λ.).
Ποιες είναι οι ανάγκες
ενός παιδιού που θρηνεί;
• Να κατανοήσει ακριβώς τι συνέβη
στο αγαπημένο του πρόσωπο.
• Να μπορέσει να εκφράσει τα συναισθήματά του για την απώλεια.
• Να διατηρήσει ζωντανή την ανάμνηση του αγαπημένου του προσώπου.
• Να δέχεται στήριξη από το περιβάλλον του.
Πώς στηρίζουμε
ένα παιδί που θρηνεί;
• Ενημερώνοντάς το έγκαιρα, αξιόπιστα και με απλά λόγια.
• Ενθαρρύνοντάς το να εκφράσει
τα συναισθήματά του.
• Διευκολύνοντάς το να διατηρήσει
την ανάμνηση.
• Ενισχύοντας τη συμμετοχή του
στο οικογενειακό πένθος.
• Εξασφαλίζοντας τη συνέχεια και
τη σταθερότητα στη ζωή του.
• Παρέχοντας υποστήριξη σε σταθερή βάση. Πώς ενημερώνουμε
ένα παιδί για το θάνατο
αγαπημένου προσώπου;
Δεν αποκρύπτουμε το γεγονός:
Η απόκρυψη της πραγματικότητας
ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών,
αντί να προστατεύει τα παιδιά, τους
δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα.
Η σιωπή τα κάνει να αισθάνονται
μόνα και αποκομμένα από την υπόλοιπη οικογένεια, τα αναγκάζει να
κλειστούν στον εαυτό τους και να
δώσουν τις δικές τους ερμηνείες
που, συχνά, είναι πιο τρομακτικές
από την ίδια την πραγματικότητα.
Ενημερώνουμε όσο το δυνατόν
πιο έγκαιρα: Η καθυστέρηση δημιουργεί σύγχυση, παρερμηνείες,
ανασφάλεια και φόβο. Εξηγούμε με
ακρίβεια και ειλικρίνεια τι συνέβη,
πώς συνέβη και προσαρμόζουμε το
λεξιλόγιό μας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού. Ενημερώνουμε
όλα τα παιδιά της οικογένειας ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές
στην ηλικία, χωρίς να αποκλείουμε
κανένα παιδί, όσο μικρό κι αν είναι.
Διαλέγουμε με προσοχή τις λέξεις που χρησιμοποιούμε: Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να κατανοήσουν τις μεταφορικές ή μεταφυσικές ερμηνείες, ούτε
να ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύ
ψυχής και σώματος. Το αποτέλεσμα
είναι να μπερδεύονται περισσότερο,
γεγονός που γεννά διάφορους παράλογους φόβους και συμπεράσματα. Αν, για παράδειγμα, πούμε σε
ένα παιδί 4 ετών «ο παππούς έφυγε»
το πιθανότερο είναι να νομίσει ότι
ο παππούς του έφυγε από το σπίτι
γι’ αυτό που συνέβη: Διαβεβαιώνουμε ότι τίποτα απ’ όσα έκανε,
σκέφτηκε ή είπε (αταξίες, απαγορευμένες πράξεις ή σκέψεις) δεν
προκάλεσαν το θάνατο του αγαπημένου του ανθρώπου. Επίσης, τονίζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που
θα μπορούσε να κάνει για να αποτρέψει αυτόν το θάνατο.
Ακούμε προσεκτικά και απαντάμε στις ερωτήσεις: Δεν... βομβαρδίζουμε το παιδί με πληροφορίες.
Του δίνουμε χρόνο να εκφράσει τα
συναισθήματά του. Απαντάμε στις
ερωτήσεις του και αν δεν γνωρίζουμε
κάτι λέμε απλά «δεν ξέρω». Επαναλαμβάνουμε τις πληροφορίες όταν
ρωτούν επανειλημμένα να μάθουν
τι συνέβη στην προσπάθεια να αφομοιώσουν το γεγονός.
Συζητάμε με το παιδί τι θα
συμβεί από δω και πέρα: Τα παιδιά
ανησυχούν για το μέλλον (ποιος
θα τα φροντίσει, θα τα διαβάσει,
κ.τ.λ.). Ενημερώνουμε για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν
στη ζωή της οικογένειας όπως και
για τις συνήθειες που θα παραμείνουν σταθερές.
Πώς ενθαρρύνουμε ένα παιδί να
εκφράσει τα συναισθήματά του;
Αφήνουμε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του όποια
και αν είναι: Είναι σημαντικό να
το ενθαρρύνουμε να μιλήσει γι’
αυτό που αισθάνεται. Ομως, σεβόμαστε και τη σιωπή του, όταν επι-
και το εγκατάλειψε. Για το λόγο
αυτό, ειδικά στα πολύ μικρά παιδιά
πρέπει να μιλάμε με τρόπο πολύ
απλό, σαφή και κυριολεκτικό. Χρησιμοποιούμε λέξεις όπως «πέθανε»,
«θάνατος» και όχι διφορούμενες,
ασαφείς εκφράσεις όπως «χάθηκε»,
«τον πήρε ο Θεός», κ.τ.λ. Οταν ένα
παιδί είναι λίγο μεγαλύτερο (π.χ.
σχολικής ηλικίας) κάθε οικογένεια
μπορεί να συζητήσει μαζί του τις
δικές της ιδιαίτερες θρησκευτικές,
πνευματικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις γύρω από το θάνατο.
Λέμε στο παιδί ότι δεν φταίει
λέγει να μη μοιραστεί αυτό που
νιώθει.
Δείχνουμε κατανόηση και αποδοχή: Ακούμε με προσοχή χωρίς
να κρίνουμε και χωρίς να λέμε πώς
«πρέπει» ή «δεν πρέπει» να αισθάνεται και να σκέφτεται ένα παιδί.
Δείχνουμε κατανόηση απέναντι σε
συναισθήματα θυμού, ή αρνητικές
σκέψεις που μπορεί να έχει. Τονίζουμε ότι όσα αισθάνεται είναι φυσιολογικά.
Μοιραζόμαστε συναισθήματα
και σκέψεις: Μπορεί να κλάψουμε
μαζί με το παιδί, αν έτσι νιώθουμε.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 35
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Αυτό το μοίρασμα συχνά το βοηθάει
να εκφραστεί και να αισθανθεί ότι
δεν είναι μόνο του. Αναγνωρίζουμε
και το δικό μας πόνο. Παράλληλα
όμως, δίνουμε χώρο και χρόνο στον
εαυτό μας να θρηνήσει, ζητώντας
από συγγενείς, δασκάλους ή φίλους
να στηρίξουν και να ανταποκριθούν
στις ανάγκες του παιδιού.
Επιβεβαιώνουμε στο παιδί ότι
το αγαπάμε: Με λόγια, με μια αγκαλιά ή με ένα χάδι, δείχνουμε το
ενδιαφέρον και την αγάπη μας, σε
όλα τα παιδιά -μικρά και μεγάλα.
Πώς διατηρούμε την ανάμνηση
του αγαπημένου προσώπου;
Αναφερόμαστε στο πρόσωπο
που πέθανε: Καλλιεργούμε ένα κλίμα όπου το παιδί νιώθει ότι μπορεί
να εκφραστεί ελεύθερα. Συζητάμε
τις δικές του και τις δικές μας αναμνήσεις. Μερικές αναμνήσεις μπορεί
να είναι καλές, άλλες άσχημες, όπως
συμβαίνει σε όλες τις σχέσεις. Αποφεύγουμε την υπερβολική εξιδανίκευση του ατόμου που πέθανε.
Επιτρέπουμε στο παιδί αν θέλει
να συμμετέχει σε οικογενειακές
εκδηλώσεις πένθους: Η συμμετοχή
του παιδιού στις εκδηλώσεις πένθους
απαιτεί καλή προετοιμασία. Εξηγήστε με απλό τρόπο τι είναι η κηδεία
ή το μνημόσυνο και τι ακριβώς θα
συμβεί στη διάρκεια της τελετουργίας. Ρωτήστε το αν θα ήθελε να
παρευρεθεί στην τελετή και, σε περίπτωση που το επιθυμεί, φροντίστε
να βρίσκεται μαζί με κάποιον που
θα είναι σε θέση να το στηρίξει και
να ανταποκριθεί σε όποιες ανάγκες
προκύψουν.
Θυμόμαστε τις επετείους και
τις γιορτές: Σε γενέθλια, διακοπές,
γιορτές, ή στην επέτειο του θανάτου,
δημιουργείται συνήθως μεγάλη συναισθηματική φόρτιση στην οικογένεια. Στην περίπτωση αυτή, αποφασίστε από κοινού τι θα κάνετε
μαζί με τα παιδιά.
Πώς προωθούμε
τη σταθερότητα
της οικογενειακής ζωής;
Διατηρούμε όσο μπορούμε
σταθερό το περιβάλλον και τις
συνθήκες ζωής: Αποφεύγουμε την
άμεση αλλαγή σχολείου ή σπιτιού,
καθώς δημιουργεί μια αίσθηση ασυνέχειας στη ζωή του παιδιού και
προκαλεί νέες απώλειες τις οποίες
καλείται να αντιμετωπίσει.
Διατηρούμε τους κανόνες πειθαρχίας και συμπεριφοράς: Οι
κανόνες και τα όρια είναι πηγή
ασφάλειας και σιγουριάς όταν όλα
στη ζωή αλλάζουν.
Υποστηρίζουμε το παιδί σε συνεχή βάση: Επειδή ο θρήνος είναι
μακρόχρονη διεργασία, είναι σημαντικό να υπάρχει διαρκής υποστήριξη, τόσο από τα μέλη της οικογένειας, όσο και από τα άλλα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του παιδιού.
Ενθαρρύνουμε το παιδί να συνεχίσει τη ζωή του: Δεν πρέπει να
πιέζουμε τα παιδιά να ακολουθήσουν
τον «ενήλικο» τρόπο θρήνου, ούτε
να περιμένουμε ότι θα θρηνήσουν
με βάση τους κοινωνικούς κανόνες.
Τα ενθαρρύνουμε να συμμετέχουν
σε κοινωνικές εκδηλώσεις, σε εκδρομές, σε γιορτές, στη σχολική
ζωή, ώστε να ξαναβρούν ένα φυσιολογικό ρυθμό, χωρίς να αισθάνονται ότι προδίδουν αυτόν που
πέθανε. Ο χρυσός κανόνας της στήριξης στις δύσκολες αυτές στιγμές
είναι να ΑΚΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ.
Πως στηρίζουμε
έναν έφηβο που θρηνεί
Οι ίδιες αρχές που ισχύουν για
τα παιδιά ισχύουν και για τους εφήβους. Ωστόσο, οι έφηβοι βοηθιούνται
καλύτερα όταν οι ενήλικοι τούς συντροφεύουν στο ταξίδι του θρήνου αντί να προσπαθούν να τους καθο-
όταν μιλάνε γι’ αυτό που συμβαίνει,
μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και συζητούν γι’
αυτόν που πέθανε.
Ομως, οι αντιδράσεις τους τον
πρώτο καιρό ποικίλουν και συχνά
προκαλούν ανησυχία στους γονείς.
Τις περισσότερες φορές αυτές οι αντιδράσεις υποχωρούν με την πάροδο
του χρόνου. Παρόλα αυτά, αν για
οποιοδήποτε λόγο ανησυχείτε, μη
διστάσετε να αναζητήσετε στήριξη
και συμβουλή πριν προκύψει οποιοδήποτε πρόβλημα ή δυσκολία.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Η συζήτηση με τον ψυχολόγο που ειδικεύεται σε θέματα
πένθους μπορεί να διευκολύνει την
προσαρμογή του παιδιού, του εφή-
δηγήσουν- παίρνοντας ένα ρόλο βου αλλά και ολόκληρης της οικοακροατή και παραμένοντας διαθέ- γένειας.
Σοβαρή αρρώστια
σιμοι απέναντί τους.
μέσα στην οικογένεια
Τι είναι αυτό που πρέπει να
Η σοβαρή αρρώστια αναστατώνει
μας ανησυχήσει στο παιδί ή στον
τη ζωή ολόκληρης της οικογένειας
έφηβο που θρηνεί;
• η παρατεταμένη απουσία οποι- και δημιουργεί ερωτηματικά για το
τι και πόσο τα παιδιά θα πρέπει να
ασδήποτε εκδήλωσης θρήνου
• η παρατεταμένη αποχή από το γνωρίζουν σχετικά με την αρρώστια
παιχνίδι και τις σχέσεις με τους συ- κάποιου αγαπημένου τους προσώπου. Παρόλο που οι γονείς πολλές
νομηλίκους
• οι επίμονες κατηγορίες που απευ- φορές προσπαθούν να κρύψουν τη
θύνονται προς τον εαυτό του ή άλ- σοβαρότητα της αρρώστιας, τα παιλους τους οποίους θεωρεί υπεύθυ- διά αντιλαμβάνονται από το κλίμα
της οικογένειας ότι κάτι σοβαρό
νους για το θάνατο
• τα παρατεταμένα, σοβαρά προ- συμβαίνει. Προσπαθούν να καταβλήματα στη σχολική επίδοση, ή λάβουν τις μεταβολές που συμβαίστη σχέση με τους συμμαθητές και νουν στο σώμα και την εμφάνιση
του αγαπημένου τους, παρατηρούν
τους δασκάλους
• η πλήρης ταύτιση με το άτομο τις διαφορές στη συμπεριφορά των
που πέθανε και η συστηματική προ- οικείων τους και τις αλλαγές στις
σπάθεια να καλύψει το κενό που καθημερινές συνήθειες και συχνά
δημιούργησε ο θάνατος στην οικο- ρωτούν χωρίς όμως να παίρνουν ειλικρινείς απαντήσεις.
γένεια
Είναι σημαντικό οι γονείς να ενη• οι παρατεταμένες διαταραχές στη
διατροφή ή τον ύπνο και οι επανα- μερώνουν τα παιδιά ότι υπάρχει
ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας και
λαμβανόμενοι εφιάλτες
• οι έντονες και παρατεταμένες σω- να προσπαθούν με απλά λόγια να
ματικές ενοχλήσεις ή συμπτώματα εξηγήσουν τι είναι αυτή η αρρώστια,
• η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά πώς επηρεάζουν τα φάρμακα το
(ναρκωτικά, ανορεξία, ροπή για ατυ- σώμα, ποιες αλλαγές θα προκύψουν
χήματα) και οι σκέψεις αυτοκτονίας στη ζωή της οικογένειας και ότι η
αρρώστια δεν είναι μεταδοτική. Τα
Αναζητήστε στήριξη
παιδιά, επίσης, είναι καλό να ενγια το παιδί ή τον έφηβο
Τα περισσότερα παιδιά, οι έφηβοι θαρρύνονται να εκφράζουν την αγάκαι οι οικογένειές τους διαχειρίζονται πη τους και το ενδιαφέρον τους
ικανοποιητικά το θρήνο τους ειδικά προς το άρρωστο μέλος της οικογέ-
νειας και να διατηρούν την επικοινωνία μαζί του ακόμα και όταν νοσηλεύεται. Επειδή η διάγνωση μιας
σοβαρής αρρώστιας σε κάποιο μέλος
της προκαλεί μεγάλη αναστάτωση
σε κάθε οικογένεια, μη διστάσετε
να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού για
να σας συμβουλεύσει στο πώς να
στηρίξετε τα παιδιά στη δύσκολη
αυτή περίοδο.
Οταν συμβαίνει
ένα καταστροφικό γεγονός
Καταστροφικό γεγονός είναι ένα
ακραίο γεγονός που προκαλεί πολλαπλές απώλειες, έντονο τρόπο,
φόβο, αίσθηση αδυναμίας και συχνά
βιώνεται ως τραυματικό (π.χ. σεισμός, πυρκαγιά, πολύνεκρο ατύχημα). Κάθε καταστροφικό γεγονός
επηρεάζει μικρούς και μεγάλους.
Από τι εξαρτάται η αντίδραση
του παιδιού ή εφήβου σε ένα καταστροφικό γεγονός;
Η αντίδραση ενός παιδιού ή ενός
εφήβου εξαρτάται από το:
• πόσο πολύ εκτέθηκε στο γεγονός
• αν απειλήθηκε η ζωή του ή η ζωή
των δικών του (π.χ. αν εγκλωβίστηκε
στη φωτιά)
• αν βίωσε απώλειες (π.χ. αν κάποιος
δικός του πέθανε, αν αναγκάστηκε
να αλλάξει σχολείο, τόπο κατοικίας,
αν αποχωρίστηκε τους φίλους του)
• πόσο διαταράχθηκε η λειτουργία
της οικογένειας και της κοινότητάς
του
• πόσο κατανοεί τι έχει συμβεί και
τι νόημα αποδίδει στο γεγονός
• πώς αντέδρασαν και αντιδρούν
οι σημαντικοί άνθρωποι του περιβάλλοντός του, όπως οι γονείς, ο
δάσκαλος του, κ.τ.λ.
• πόσο και με ποιον τρόπο στηρίζεται από το περιβάλλον του
Ποιες αντιδράσεις πρέπει να
μας ανησυχήσουν;
• Οταν το παιδί ξαναζεί, επανειλημμένα και χωρίς να το θέλει, στιγμές από το τραυματικό γεγονός
(αναμνήσεις, εικόνες, αισθήσεις, συναισθήματα και σκέψεις)
• Οταν αποφεύγει συστηματικά ο,τιδήποτε συνδέεται με το τραυματικό
γεγονός (συζητήσεις, δραστηριότητες, τόπους)
• Οταν βρίσκεται σε υπερδιέγερση,
έχει παρατεταμένο και γενικευμένο
άγχος, φοβίες
• Οταν απομονώνεται και αποσύρεται από το παιχνίδι, τους φίλους
ή το σχολείο
• Οταν έχει σοβαρά προβλήματα
στον ύπνο (επαναλαμβανόμενα όνειρα σχετικά με το γεγονός, εφιάλτες)
ή στη διατροφή (ασυνήθιστη απώλεια ή αύξηση βάρους)
• Οταν έχει αυτοκαταστροφικές
σκέψεις, τάση για ατυχήματα
• Οταν έχει παρατεταμένες σωματικές ενοχλήσεις.
Ενώ τα περισσότερα από αυτά
τα συμπτώματα είναι αναμενόμενα
τον πρώτο καιρό μετά το γεγονός,
όταν η διάρκεια και η έντασή τους
είναι μεγάλη (περισσότερο από ένα
μήνα), τότε θα πρέπει να αναζητηθεί
εξειδικευμένη βοήθεια.
Ποιες είναι οι ανάγκες των
παιδιών και των εφήβων μετά
από ένα καταστροφικό γεγονός;
• να νιώθουν ασφάλεια
• να κατανοήσουν τι συνέβη (ειδικά
τα μικρότερα παιδιά)
• να εκφράζουν τα συναισθήματα,
τις σκέψεις και τις απορίες τους
• να συμμετέχουν ενεργά στην ανασυγκρότηση της οικογενειακής ζωής
και της ζωής της κοινότητάς τους
• να συνεχίσουν τις συνηθισμένες
τους δραστηριότητες
• να δέχονται σταθερή και μακροχρόνια στήριξη
Πώς στηρίζουμε το παιδί και
τον έφηβο μετά από ένα τραυματικό ή καταστροφικό γεγονός;
1. Διατηρούμε τη ψυχραιμία μας.
Αφού πάρουμε τα αναγκαία μέτρα
δίνουμε στο παιδί το μήνυμα ότι είναι ασφαλές.
2. Συζητάμε μαζί του για το γεγονός. Το ακούμε με ιδιαίτερη προσοχή και προσδιορίζουμε τι θα ήθελε
να μάθει.
3. Το ενημερώνουμε απλά και
κατανοητά και με ειλικρινή τρόπο
για το τι έχει συμβεί και διορθώνουμε
τυχόν λανθασμένες αντιλήψεις του.
4. Αποφεύγουμε ή περιορίζουμε
σημαντικά την έκθεση του παιδιού
σε ειδήσεις και σχετικές εκπομπές
στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
5. Το ενημερώνουμε για πιθανές
αλλαγές που αντιμετωπίζει άμεσα
η οικογένεια και η κοινότητα.
6. Το ενθαρρύνουμε να εκφράσει
τα συναισθήματα και τις απορίες
του χωρίς να το λογοκρίνουμε. Δεν
του λένε πώς «πρέπει» ή «δεν πρέπει» να νιώθει (π.χ. οι άντρες δεν
κλαίνε). Παίρνουμε σοβαρά τους
φόβους και τις ανησυχίες του.
7. Μοιραζόμαστε και τα δικά μας
συναισθήματα χωρίς όμως να το κατακλύσουμε με τις προσωπικές μας
ανησυχίες.
8. Θυμόμαστε ότι λειτουργούμε
ως πρότυπο για το παιδί. Η δική
μας στάση θα επηρεάσει τη δική
του.
9. Ενισχύουμε την αίσθηση ότι
έχει κάποιον έλεγχο σε όσα συμβαίνουν, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή του σε δραστηριότητες και
αποφάσεις που αφορούν την ανασυγκρότηση της οικογενειακής ζωής.
10. Προωθούμε όσο είναι δυνατόν τη συνηθισμένη ρουτίνα της οικογενειακής ζωής, όπως, για παράδειγμα, τις συνήθειες φαγητού και
ύπνου, τους κανόνες πειθαρχίας.
11. Δεν παραγνωρίζουμε την ένταση και τη διάρκεια των δυσκολιών
που μπορεί να παρουσιάσει και αναζητούμε συμβουλή όταν παρατηρούμε ανησυχητικές εκδηλώσεις.
12. Ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή
του παιδιού στις εκδηλώσεις μνήμης
ή σε άλλες συλλογικές δραστηριότητες σχετικές με το γεγονός, εφόσον
το επιθυμεί.
Πηγή: Μέριμνα (Εταιρία για τη
φροντίδα παιδιών και οικογενειών
στην αρρώστια και το θάνατο)
36 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Πώς να μιλήσεις σε έναν γονιό που έχασε το παιδί του
Της Σαμάνθα Χάουαρντ*
«Το πόσο ψυχοφθόρο είναι όταν
χάνεις το παιδί σου μπορεί να το
καταλάβει μονάχα κάποιος που υπέφερε από αυτό. Εχουν περάσει τέσσερα χρόνια τώρα, και ακόμη κοιτάζω τον τάφο της κόρης μου, αδυνατώντας να το πιστέψω. Το να επισκέπτομαι τον τάφο του παιδιού
μου είναι κάτι εξωπραγματικό. Νιώθω να βγαίνω από το σώμα μου και
να κοιτάζω κάποια άγνωστη να αφήνει εκεί τα λουλούδια.
Είναι στ’ αλήθεια
η δική μου ζωή;
Μόνο ένας γονιός μπορεί να καταλάβει το δυνατό δεσμό που έχεις
με το παιδί σου - την απόλυτη,
άσβεστη αγάπη που έχεις και την
υπέρμετρη επιθυμία να προστατέψεις το παιδί αυτό με κάθε κόστος
να καίει μέσα σου με πάθος. Πολλοί
λένε πως ένας γονιός θα δώσει και
τη ζωή του για το παιδί του, αλλά
μέχρι να αποκτήσεις το δικό σου
δεν μπορείς να καταλάβεις πραγματικά τα έντονα αυτά συναισθήματα. Το να είσαι γονιός σε κάνει
να φοράς την καρδιά σου έξω από
το σώμα σου. Οπως κι αν φαντάζεστε
πως είναι να χάνεις το παιδί σου,
πολλαπλασιάστε αυτό που νιώθετε
ένα τρισεκατομμύριο φορές και πάλι
δεν είναι αρκετό.
Στην επιφάνεια, η κοινωνία μας
φαίνεται να αποδέχεται αυτή την
ανείπωτη στενοχώρια και οι άνθρωποι δείχνουν να θέλουν να σε στηρίξουν και είναι πρόθυμοι να σε
ακούσουν. Παρ’ όλ’ αυτά, στη δική
μου περίπτωση μου έκανε τόση εντύπωση η ειλικρινής καλοσύνη και
η ενσυναίσθηση των ανθρώπων,
όσο με σόκαρε και με απογοήτευσε
η έλλειψή τους. Είναι απαραίτητο
για τους γονείς που θρηνούν να
μπορούν να μιλήσουν και περισσότερο από όλα, να μπορούν να μιλήσουν ανοικτά. Εμαθα πως αυτό είναι
το μόνο πράγμα που μπορεί να ξεγελάσει τον πόνο.
Σίγουρα, οι φίλοι και η οικογένεια
μού στάθηκαν, αλλά όπως αποδείχτηκε στη δική μου περίπτωση,
υπάρχει ένα όριο στο πόσο χρόνο
θα σου παρέχουν τη στήριξη, την
υπομονή τους, την κατανόηση, την
ανησυχία τους και την ενσυναίσθησή
τους.
Η αλήθεια είναι πως το γεγονός
είναι τόσο τραγικό που μπορεί να
εξαντλήσει ψυχολογικά τον καθένα.
Η συνειδητοποίηση πως δεν μπορούν να σε βοηθήσουν να απαλλαγείς από τη στεναχώρια σου αρχίζει
και γίνεται αντιληπτή, η αγανάκτηση
ολοένα και μεγαλώνει επειδή ούτε
εκείνοι δεν μπορούν να διακρίνουν
ένα τέλος στη δυστυχία αυτή, αρχίζει
σιγά-σιγά να στέκεται εμπόδιο στη
δική τους ευτυχία. Δεν είναι αυτοί
που έχασαν το παιδί τους γιατί λοι-
απόλυτα υγιές να βλέπουν πως είμαι
στεναχωρημένη από το θάνατο της
αδελφής τους. Οταν κάποιος πεθαίνει είναι φυσιολογικό να κλαις. Το
αφύσικο θα ήταν να μεγαλώσουν
τα παιδιά μου και να σκεφτούν ‘Δεν
είδα ποτέ τη μαμά να κλαίει για το
θάνατο της Ella’. Αυτό θα τους μάθαινε πως είναι υγιές να κρύβεις τα
συναισθήματά σου, κάτι που φυσικά
δεν ισχύει.
7. Εχω τέσσερα παιδιά, δεν έχω
τρία. Αν θέλετε να αγνοήσετε την
Ella ως τρίτο μου παιδί επειδή έχει
πεθάνει, κάντε το, αλλά μην το κάνετε για μένα. Εγώ έχω τέσσερα
και όχι τρία παιδιά!
πόν να ξοδέψουν
όλο τους το χρόνο στο να στεναχωριούνται για το
δικό σου;
Θα γράψω παρακάτω
δέκα
πράγματα που θα
ήθελα να γνωρίζουν οι άλλοι για
το πώς είναι να
χάνεις το παιδί
σου. Ισως ένα
από τα δέκα αυτά πράγματα να
βοηθήσει έναν γονιό που θρηνεί
για το παιδί του.
1. Τέσσερα χρόνια έχουν περάσει
και εγώ ξυπνάω κάθε μέρα με την
ίδια στεναχώρια που είχα τη μέρα
που πέθανε η Ella. Η μόνη διαφορά
είναι πως πλέον μπορώ να το κρύψω
καλύτερα και έχω συνηθίσει τον
πόνο της πληγωμένης μου καρδιάς.
Το σοκ έχει κάπως μετριάσει, αλλά
ακόμη πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται πως δεν είναι δυνατόν να
έχει συμβεί. Πίστευα πως συνέβαινε
μονάχα σε άλλους ανθρώπους. Ρώτησες πώς ήμουν στην αρχή και
τώρα δεν με ρωτάς πια, γιατί; Ποιος
σου είπε πότε θα ήταν καλό να σταματήσεις να με ρωτάς αν είμαι καλά;
2. Σας παρακαλώ, μη μου λέτε
πως το μόνο που θέλετε από μένα
είναι να είμαι και πάλι ευτυχισμένη.
Κανείς δεν το θέλει αυτό περισσότερο από μένα, αλλά είναι κάτι που
μπορώ να το καταφέρω μόνο με
τον καιρό. Εκτός αυτού, πρέπει να
βρω μια νέα ευτυχία. Η ευτυχία
που ένιωθα κάποτε, εκείνο το συναίσθημα της ανεμελιάς, δεν πρόκειται ποτέ να επανέλθει αυτούσιο.
Βοηθάει επίσης να δείχνουν υπομονή και κατανόηση οι άνθρωποι
που αγαπάς.
3. Σας παρακαλώ, μη λέτε: ‘Θέλω
πίσω την παλιά Sam!’ ή ‘Νομίζω
πως επιστρέφει η παλιά Sam!’. Η
Sam δεν επιστρέφει. Ετσι είμαι πια.
Αν ξέρατε τον τρόμο που έζησα και
υπέφερα, θα καταλαβαίνατε πως εί-
ναι αδύνατο για έναν άνθρωπο σαν
εμένα να ξαναγίνει αυτός που ήταν.
Το να χάνεις το παιδί σου σε αλλάζει.
Μου έχουν πει πως τα μάτια μου
δείχνουν στοιχειωμένα.
Είναι παράξενο να πει κάποιος
κάτι τέτοιο σε μία μητέρα που θρηνεί, αλλά είναι αλήθεια -είμαι στοιχειωμένη. Εχει αλλάξει η άποψή
μου για τον κόσμο, πράγματα που
κάποτε μου φαίνονταν σημαντικά
άρχισαν να μου φαίνονται ασήμαντα
και το αντίστροφο. Είναι σα να μου
λέτε δύο πράγματα. Πρώτον, δεν
σας αρέσει ο άνθρωπος που είμαι
και δεύτερον, αν δεν επιστρέψει η
παλιά Sam εσείς θα φύγετε. Πιστέψτε με σε κανέναν δε λείπει η
«παλιά Sam» όσο λείπει σε μένα!!
Θρηνώ δύο θανάτους: της κόρης
μου και του παλιού μου εαυτού.
4. Αν θυμήθηκες τα γενέθλια ή
την επέτειο του θανάτου της κόρης
μου τον πρώτο χρόνο, είναι φρικτά
οδυνηρό όταν δεν τα θυμάσαι το
δεύτερο, τον τρίτο ή τον τέταρτο
χρόνο. Νομίζεις πως δε στεναχωριέμαι το ίδιο σε κάθε επόμενο γενέθλιο; Αυτή η στάση μού δείχνει
πως έχεις ήδη ξεχάσει την κόρη
μου και έχεις προχωρήσει παρακάτω.
5. Σταμάτα να σχολιάζεις συνεχώς
το πόσο τυχερή είμαι που έχω τα
άλλα μου παιδιά, ιδιαίτερα την κόρη
μου. Στο λέω εγώ αυτό; Γιατί μου
το λες εσύ; Εχω θάψει την κόρη
μου, λες πως είμαι τυχερή;
6. Δεν είναι υγιές να κλαίω μπροστά στα παιδιά; Κάνεις λάθος. Είναι
8. Υπάρχουν ακόμη ορισμένες
μέρες, ακόμη και τέσσερα χρόνια
μετά, που θέλω να κρυφτώ από
προσώπου γης και να σταματήσω
για λίγο να υποκρίνομαι πως όλα
είναι υπέροχα και πως αισθάνομαι
πολύ καλύτερα.
Μη θεωρείτε πως παρέδωσα τα
όπλα ή, ακόμη χειρότερο, μη σκεφτείτε ασυναίσθητα ποιο είναι το
πρόβλημά μου. Ξέρω και γω πως
ήταν κελεπούρι ο άντρας μου και
πως τα παιδιά μου είναι υπέροχα
και πως έχω ένα πανέμορφο σπίτι,
αλλά θρηνώ.
Είναι τόσο ψυχοφθόρο, ειδικά
να μεγαλώνεις τρία μικρά παιδιά
και να εκτός αυτού να πρέπει να
διατηρήσεις το γάμο σου. Δεν το
ξέρετε, αλλά έχω να διαχειριστώ τη
θλίψη που νιώθει και ο άντρας μου
και τα δύο μου αγόρια.
Θα ήταν καλύτερο αν μου δίνατε
συγχαρητήρια για το πόσο καλά
συντηρείται η οικογένειά μας, για
το πόσο σταθερή και αγαπημένη
είναι, γιατί είναι σκληρή δουλειά
να το καταφέρω αυτό.
9. Και βέβαια το πρόσεξα. Σε
όλους τους συγγενείς και φίλους
που δεν άντεχαν να διαχειριστούν
τη θλίψη μου και που οργάνωναν
διάφορα πίσω από την πλάτη μας,
λέγοντας ψέματα, σε όσους σταμάτησαν να μας καλούν σε εκδηλώσεις
που πάντα μας καλούσαν και έληξαν
σιωπηλά τη σχέση μας πιστεύοντας
πως δεν θα το καταλάβω.
Και βέβαια το κατάλαβα. Ο μόνος
λόγος που δεν είπα ποτέ τίποτα
είναι επειδή δεν θα ήθελα να σπαταλήσω τα λόγια μου στην επαίσχυντη συμπεριφορά τους. Είμαι
ευγνώμων για κάτι όμως - δεν σπατάλησα άλλα χρόνο σε ανθρώπους
τόσο ρηχούς και τόσο σκληρούς.
Μη φοβάστε. Αν συνέβαινε και σε
εσάς κάτι τέτοιο, θα ήμουν η πρώτη
που θα έτρεψε στο πλευρό σας.
Τόσο απαίσιο είναι αυτό που νιώθω.
10. Το να θρηνείς για το παιδί
σου δεν σταματά μέχρι να το ξαναδείς. Κρατάει μια ζωή. Αν αναρωτιέστε πόσο θα πρέπει να θρηνούν
οι φίλοι και η οικογένεια για αυτό,
η απάντηση είναι για πάντα. Μην
τους πιέζετε, μη θεωρείτε τη θλίψη τους
ασήμαντη, μην τους
κάνετε να αισθάνονται ένοχοι που στεναχωριούνται και
όταν σας μιλούν,
ανοίξτε τα αυτιά σας
και ακούστε τους,
ακούστε προσεκτικά
τα όσα έχουν να σας
πουν. Ισως να μάθετε
κάτι. Μην είστε
σκληροί μαζί τους και
μην τους αγνοείτε,
να θυμάστε πως δεν
έχει να κάνει με εσάς
αλλά με αυτούς.
Ενιωσα πολλές φορές πληγωμένη
όταν φίλοι που αγαπούσα πραγματικά και δεν πίστευα ποτέ πως θα
με εγκατέλειπαν με έβαλαν στο περιθώριο, με θεώρησαν τρελή. Τα
τηλεφωνήματα σταμάτησαν, μαζί
με τα μηνύματα, τα σχόλια στο Facebook. Η απάντηση που παίρνω
κάθε φορά είναι η ίδια: ‘Συγγνώμη
γλυκιά μου, είμαι πολύ κουρασμένη’,
‘Να τα πούμε σύντομα’ και ‘Μου
λείπεις’. Ευτυχώς δεν έχω να ζήσω
εγώ με τη δική τους συνείδηση.
Οι περισσότεροι δεν ξέρουν πως
όποτε γνωρίζω κάποιον άνθρωπο
αμέσως αισθάνομαι άβολα και πανικοβάλλομαι. Ξέρω πως κάποια
στιγμή στη συζήτηση θα έρθει η
ερώτηση που φοβάμαι, σχετικά με
την οικογένειά μου και το πόσα
παιδιά έχω. Μακάρι να μη χρειαζόταν να απαντήσω. Η ζωή θα ήταν
πολύ πιο εύκολη αν μπορούσα να
το κάνω. Αλλά έχω ένα ακόμη παιδί.
Το όνομά της είναι Ella. Θα ήταν
τεσσάρων σήμερα αλλά πέθανε όταν
ήταν 19 ημερών. Δεν χάθηκε - ξέρω
ακριβώς πού είναι, είναι νεκρή».
* Η Σαμάνθα Χάουαρντ είναι μητέρα τεσσάρων παιδιών, από την
Αυστραλία. Πριν από 4,5 χρόνια
έχασε την κόρη της Ella σε ηλικία
19 ημερών από μη διαγνωσθείσα
ιογενή μυοκαρδίτιδα. Το κείμενό
της δημοσιεύτηκε στον Αυστραλιανό
γυναικείο ιστότοπο mamamia στις
22 Ιουλίου 2013.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ 37
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Δοξασίες και πραγματικότητες για το θάνατο
Ο θάνατος είναι η μεγάλη αλήθεια
της ζωής. Ο άνθρωπος στάθηκε πάντα
μπροστά σ’ αυτό το σημαντικό γεγονός με δέος και μόνο άνθρωποι βαθιά
θρησκευόμενοι ή άνθρωποι με φιλοσοφικές τάσεις μπόρεσαν να συμφιλιωθούν με αυτή την τραγικότητα
που περικλείει η ζωή.
Ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα
ζωή και ψυχή. Η ψυχή εγκαταλείπει
το σώμα μόνο όταν αυτό πάψει να
είναι ζωντανό.
Η λέξη ψυχή κυριολεκτικά σημαίνει πνοή, διότι προέρχεται από
το ρήμα ψύχω, που σημαίνει πνέω,
δηλαδή είναι η ένδειξη της ζωής στο
σώμα η οποία εκδηλώνεται μέσω της
αναπνοής. Εντούτοις ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει πολύ περισσότερα, ιδίως όσον αφορά τη μετά
θάνατον ζωή, τόσο που κυριάρχησε
στη θρησκεία και τη φιλοσοφία.
Η λέξη θάνατος σημαίνει η παύση
της λειτουργίας ενός οργανισμού. Με
το θάνατο η θερμοκρασία του σώματος πέφτει στους 20 °C, η αναπνοή
μαζί με τους χτύπους της καρδιάς
σταματά και το πρόσωπο κιτρινίζει.
Ορισμένα κύτταρα του σώματος ζουν
και δυο μέρες μετά το θάνατο του.
Επειδή οι άνθρωποι αγαπούσαν
τη ζωή και φοβούνταν τον θάνατο,
για να παρηγορούνται πίστεψαν ότι
υπάρχει η ψυχή που είναι αθάνατη,
γι αυτό κηδεύουν τους πεθαμένους
ανθρώπους με τιμές.
Με τη λέξη κηδεία ονομάζουμε
το σύνολο των τελετών που γίνονται
μετά το θάνατο. Ετυμολογικά η λέξη
προέρχεται από το ρήμα «κήδομαι»
που σημαίνει στη νεοελληνική φροντίζω, επιμελούμαι.
Η τελετή της κηδείας αποτελεί
τρόπο έκφρασης της αγάπης των ζωντανών προς τον εκλιπόντα. Οι χριστιανοί πιστεύοντας ότι το σώμα είναι
προορισμένο να αναστηθεί θάβουν
τον νεκρό με όλες τις τιμές. Για αυτό
το λόγο πριν από την ταφή τον λούζουν, τον στολίζουν, τον ντύνουν με
τη καλή στολή και τον τοποθετούν
ακάλυπτο σε φέρετρο.
Σύμφωνα με τα έθιμα και το νόμο
ο νεκρός θα πρέπει να παραμείνει
άταφος τουλάχιστον 24 ώρες από τη
διάγνωση του θανάτου. Ισως ο λόγος
να είναι για τις περιπτώσεις της νεκροφάνειας, ώστε να μην υπάρχει
περίπτωση να θάψουν κάποιον ζωντανό.
Υπάρχει συνήθεια να φυτεύονται
λουλούδια στο τάφο ώστε να αγαλλιάσει η ψυχή του νεκρού και να
εξαγνιστεί το έδαφος.
Μετά το θάνατο γίνονται μνημόσυνα για να ενθυμούνται τον νεκρό.
Σε αυτά προσφέρονται κόλλυβα στους
παρευρισκόμενους στην εκκλησία.
Η λέξη κόλλυβα προέρχεται από την
αρχαία ελληνική λέξη «κόλλυβος»
που σημαίνει σταθμικό μέτρο για
τον προσδιορισμό του βάρους του
χρυσού, όπως επίσης και κάθε νόμι-
σμα μικρής αξίας, δηλαδή το πολύ
λεπτό σε πάχος και αξία νόμισμα.
Με τη λέξη κόλλυβα εννοείται κάθε
είδος μικρού γλυκού από σιτάρι και
το έθιμο των κολλύβων οφείλεται
στην παλαιά συνήθεια της διανομής
νομισμάτων κατά τα μνημόσυνα. Η
διανομή νομισμάτων - κολλύβων συνδέονταν με την ελεημοσύνη κατά τα
χρόνια του χριστιανισμού. Αυτές τις
ελεημοσύνες ελάμβαναν, από τα
υπάρχοντα του αναπαυομένου, οι
πτωχοί, οι συγγενείς και οι φίλοι του
μεταστάντος, οι πρεσβύτεροι και οι
διάκονοι. Σήμερα το έθιμο της προσφοράς νομισμάτων στους παρευρισκομένους σε κηδεία το έχουν οι
Μουσουλμάνοι.
Σύμφωνα με ...δεισιδαιμονίες του
λαού:
Οταν κάποιοι χαροπαλεύουν ολόκληρες μέρες και δεν βγαίνει η ψυχή
τους και τυραννιούνται, σημαίνει οι
άνθρωποι αυτοί θεωρούνται κριματισμένοι. Αν έχει καμιά μεγάλη έχθρα
με κάποιον, στέλνουν και τον καλούνε
να συγχωρεθούνε και κατ’ αυτόν τον
τρόπο επιταχύνεται ο θάνατος.
Οταν το λείψανο βραχεί κατά την
μεταφορά του στο νεκροταφείο, πιστεύουν ότι κι άλλος θα πεθάνει.
Οι γυναίκες προσέχουν τα μαλλιά
τους να μην ακουμπήσουν στο πρόσωπο του νεκρού, γιατί πέφτουν.
Αν φτερνιστεί κάποιος μπροστά
στο νεκρό, ξηλώνει μια ραφή από
ένα ρούχο, γιατί αλλιώς πεθαίνει.
Σαν βγάλουν το λείψανο, πετάνε
έξω από το παράθυρο διάφορα αντικείμενα όπως πιάτα και ποτήρια, έτσι
πετούν το θάνατο. Η μάνα, που της πεθαίνει το πρώτο
παιδί, δεν κάνει να ακολουθήσει την
κηδεία στην εκκλησία, γιατί υπάρχει
κίνδυνος και για άλλο.
Σαν περνάει η κηδεία από τις γειτονιές, κλείνουν τις πόρτες για να
μην μπει ο χάρος στα σπίτια.
Αλλα νεκρικά έθιμα
Η αγωνία του ετοιμοθάνατου:
Συμβαίνει πολλές φορές ο ετοιμοθάνατος να μην ξεψυχά και να βασανίζεται και να αγωνιά ενώ καταλαβαίνει
ότι θα πεθάνει, αλλά η ψυχή του να
μην βγαίνει, και αυτό αυτό να παρατείνεται για μέρες χωρίς να επέρχεται
το τέλος. Πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει γιατί ο ψυχορραγών αμάρτησεν
και για να επισπεύσουν τον θάνατον,
τοποθετούν στον λαιμόν του το όργανον με το οποίον αμάρτησε. Π.χ.
αν ήταν ζυγιστής και ξεγελούσε τους
πελάτες του στο ζύγισμα, του έβαζαν
το καντάριν (όργανον ζυγίσματος)
στο λαιμό και ευθύς ξεψυχούσε. Αν
ήταν υφασματοπώλης και έκλεβε στο
μέτρημα, του έβαζαν τον πήχη κτλ.
Οταν ο ετοιμοθάνατος αναζητεί
πεθαμένους οικείους του: Κάποιες
φορές ο ετοιμοθάνατος αναζητεί επίμονα να δει κάποιον δικόν του ο
οποίος όμως είναι ήδη πεθαμένος.
Οι συγγενείς για να τον καθησυχάσουν και να τον παρηγορήσουν, τοποθετούν στο στήθος του μικρά κλαδιά λεμονιάς, λέγοντας του ότι του
τα στέλλει αυτός που απουσιάζει. Ή
τον ποτίζουν τρεις γουλιές χλιαρό
νερό λέγοντας του ότι τον ποτίζει ο
αγαπημένος του που απουσιάζει και
επέστρεψε. Μ αυτό τον τρόπο ησυχάζει ο ετοιμοθάνατος, και ξεψυχά
καθησυχασμένος.
Η επιθυμία του ψυχορραγούντος: Πολλές φορές οι ετοιμοθάνατοι
ζητούν επίμονα κάποιο φαγητό το
οποίον όμως τους βλάπτει ένεκα της
καταστάσεως τους, οπότε οι οικείοι
τους δεν εκπληρώνουν την επιθυμίαν
τους. Αν ο ετοιμοθάνατος το επιζητεί
μέχρι της τελευταίας του πνοής, μετά
τον θάνατον του οι συγγενείς του
εναποθέτουν επί των εσταυρωμένων
χεριών του το φαγητό που επιθυ-
μούσε.
Το καντήλι του νεκρού: Πεθαίνοντας ο άρρωστος τοποθετείται από
τους συγγενείς του σε μακρουλό τραπέζι με την κεφαλήν στραμμένην
προς την ανατολή και τον ευπρεπίζουν
και τον μιζαρώνουν με τα σάβανα.
Ο νεκρός και η βλασφημία: Οσο
ο νεκρός μένει άταφος, θεωρείται
κακό να διαπληχτίζονται και να μαλώνουν στην οικία του. Επίσης είναι
κακό κάποιος να βλασφημεί, διότι
αυτό είναι επίκληση του διαβόλου,
και έχει ως αποτέλεσμα το στοίσιωμαν
του νεκρού.
Το κρεβάτι και τα ενδύματα
του νεκρού: Σε ορισμένα μέρη τυλίγουν το κρεβάτι του νεκρού επί
της κλίνης και τοποθετούν πιάτο γεμάτο με λάδι από το ευχέλαιο και
ένα φιτίλι να ανάβει. Μετά από σαράντα μέρες φέρουν το κρεβάτι στην
αυλή και τοποθετούν πάνω τα ρούχα
που φορούσε την ώρα που ξεψυχούσε
ο νεκρός. Τα ραντίζουν με νερό και
ύστερα τα πλένουν και τα δίδουν σε
οποιονδήποτε φτωχό συναντήσουν
πρώτον, ή τα αποστέλλουν σε κάποιον
φτωχό που έχουν υπ όψιν τους.
Αλλοι άνθρωποι καίνε το κρεβάτι
και τα ρούχα από φόβο μεταδόσεως
μικροβίων ή ασθενειών.
Το πόσιμον ύδωρ: Μετά την εκπνοή του αρρώστου, οι νοικοκυραίοι
χύνουν όλα τα πόσιμα ύδατα από τα
οικιακά σκεύη, διότι θεωρείται ότι δι
αυτών ο χάροντας έπλυνε την ρομφαία του (το σπαθί του) με την
οποίαν αφαίρεσε την ψυχή του πεθαμένου. Σε ορισμένους τόπους δεν
χύνουν τα ύδατα μόνο στο σπίτι του
νεκρού, αλλά εις όλην την κοινότητα
και τα αντικαθιστούν με φρέσκα,
διότι θεωρούνται ύδατα του πεθαμένου και ότι είναι μολυσμένα και δεν
είναι πλέον πόσιμα.
Κηδεία: Λέγοντας κηδεία εννο-
ούμε το σύνολο των φροντίδων και
τελετών που γίνονται μετά το θάνατο
κάποιου. Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το ρήμα «κήδομαι» που
σημαίνει φροντίζω, επιμελούμαι.
Δυο μέρες μετά την ταφή οι συγγενείς κάνουν μνημόσυνο που ονομάζονται τριήμερα, ενώ οχτώ μέρες
μετά την ταφή ακολουθούν τα ενιαήμερα. Επιπλέον πραγματοποιούνται
επιμνημόσυνες τελετές στις 40 μέρες,
στους 3, 6 και 9 μήνες και στον
χρόνο, και μετά κάθε χρόνο στην
ημερομηνία του θανάτου. Οι συγγενείς του νεκρού για σαράντα μέρες
βρίσκονται σε πένθος εκδηλώνοντας
το φορώντας οι γυναίκες μαύρα ρούχα
και οι άντρες μένοντας αξύριστοι και
φορώντας μαύρο περιβραχιόνιο.
Οταν περνά κηδεία στο δρόμο, οι
νοικοκυραίοι κλείνουν τις πόρτες των
σπιτιών και των καταστημάτων και
χύνουν νερό στο κατώφλι τους πιστεύοντας ότι έτσι ανακουφίζεται η
ψυχή του πεθαμένου. Οταν επιστρέψουν στα σπίτια των μετά την κηδεία,
έξω από τις πόρτες τους πλένουν τα
χέρια τους πιστεύοντας ότι έτσι διώχνουν τον θάνατον από τες οικίες
των. Αυτό το έθιμο είναι υγιεινό διότι
με το πλύσιμο καθαρίζονται από τα
μικρόβια και τις ασθένειες τα χέρια
τους τα οποία κρατούσαν ή άγγιζαν
τον νεκρόν.
Παρηορκά: Μετά την ταφή, επί
του τάφου οι συγγενείς προσφέρουν
οινοπνευματώδες ποτό μετά προδορπίου (συνήθως χαλούμι, ελιές και
ψωμί). Σε διάφορους Ελλαδικούς χώρους ονομάζεται μακαριά, δηλαδή
παρηγοριά.
Καθαριότης: Μετά την έξοδο του
νεκρού το σπίτι σαρίζεται ολόκληρο
αρχίζοντας το σκούπισμα από την
κύρια είσοδο προς τα εντός της οικίας,
πιστεύοντας ότι έτσι κανείς άλλος
όταν εξέρχεται δεν πεθαίνει. Επίσης
ραντίζουν και καπνίζουν το σημείο
στο οποίο εξέπνευσε ο νεκρός.
Στο χωριό Ζώδκια θεωρείται δυσοίωνο να εκπνεύσει ο ασθενής επί
της κλίνης, γι αυτό τον κατεβάζουν
και τον ξαπλώνουν σε στρωσίδι στο
πάτωμα για να μην αφήσει την τελευταία του πνοή στο κρεβάτι. Στο
τόπο που έστρωσαν και εξέπνευσε
σκουπίζουν, ραντίζουν και θυμιάζουν
επί σαράντα μέρες. Το έθιμο του
ραντίσματος και του θυμιάματος επί
σαράντα μέρες το εφαρμόζουν και
σε τόπους εκτός οικίας όπου εκεί πέθαναν άνθρωποι, πχ. από πτώση δένδρου ή γκρεμού.
Ο νεκρός τη νύχτα: Σε παλαιότερες εποχές, ουδέποτε ο νεκρός
αφηνόταν μόνος και αφύλαχτος τη
νύχτα. Οφειλε κάποιος συγγενής ή
κάποιος επί πληρωμή να αγρυπνήσει
και να φυλάξει το πτώμα να μην το
πλησιάσει γάτος, διότι πίστευαν ότι
στοίσιωνε ή μετενσαρκωνόταν.
Πηγή: chlorakasefimerida
38 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Τα αρχαία νεκρικά έθιμα
και η ενσωμάτωσή τους στο χριστιανικό εορτολόγιο
Κατά τις εποχές που επικρατούσε
το έθιμο της καύσης των νεκρών, τα
προσφερόμενα τρόφιμα καιγόντουσαν
μαζί με τα άλλα αναθήματα και με το
σώμα του νεκρού στην πυρά. Ετσι
πίστευαν ότι ο νεκρός τα έπαιρνε
μαζί του στον άλλο κόσμο. Η αντίληψη
ότι εξακολουθούσε να ζει σε μια άλλη
ζωή και να έχει όλες τις ανάγκες των
ζωντανών ανάγεται σε πανάρχαια
εποχή. Οι αρχαίοι πίστευαν στη μετά
θάνατο επιβίωση των νεκρών, που
απαιτούσαν απ’ τους ζωντανούς όλες
τις φροντίδες που χρειάζεται ο άνθρωπος στη ζωή του: τροφή, νερό
και διάφορα αντικείμενα κοινής χρήσης. Απ’ αυτή την αντίληψη προήλθε
η λατρεία κοντά στο πτώμα και πάνω
στον τάφο. Το ότι έργα ζωγραφικά ή
πλαστικά υποκαθιστούσαν συχνά τα
πραγματικά αντικείμενα είναι κι αυτό
εκδήλωση της ίδιας αντίληψης.
Η συγκριτική έρευνα για τα νεκρικά έθιμα διαφόρων λαών έδειξε
ότι τα έθιμα αυτά πηγάζουν από τα
ίδια πάντα αισθήματα: το φόβο μήπως
ο νεκρός, στερούμενος τα υλικά αγαθά,
εκδικηθεί τους ζωντανούς. Αλλά και
από αισθήματα στοργής προς αυτόν,
που ήταν ένα αγαπητό μέλος της οικογένειας. Πριν απ’ όλα πρέπει να
του προσφερθούν τρόφιμα και ποτά,
γιατί όπως το ανθρώπινο σώμα, έτσι
και το είδωλό του έχει ανάγκη τροφής
για να επιζήσει. Δεν αρκεί, λοιπόν,
κανείς να βάλει μια μόνο φορά στον
τάφο τα απαραίτητα, αλλά πρέπει σε
περιοδικές θυσίες να προσφέρονται
στους νεκρούς τρόφιμα και ποτά, οι
λεγόμενες «χοές» από νερό, κρασί,
γάλα, μέλι και λάδι. Με το έθιμο των
χοών εξηγήθηκε η οπή που παρατηρείται συχνά στο κάλυμμα των τάφων
ή στον πυθμένα του αγγείου που περιείχε τη στάχτη από την καύση του
νεκρού.
Η αντίληψη για τις υλικές ανάγκες
του νεκρού και το έθιμο της απόθεσης
στερεών τροφών (αυγών, ψωμιού,
καρπών) πάνω στον τάφο ανήκουν,
όπως είπαμε, σε πανάρχαιες παραδόσεις. Είναι γνωστό ότι κατά την
αρχαιότητα ήταν ακριβώς καθορισμένες οι μέρες του έτους οι αφιερωμένες
στη λατρεία των νεκρών, όπως λ.χ.
τα νεκρόδειπνα. Γιορτές ανάλογες με
τα δικά μας Ψυχοσάββατα έχουμε
κατά τη ρωμαϊκή εποχή τα Rosalia,
μέρα καθιερωμένη για το στολισμό
των τάφων με λουλούδια, τα
Parentalia, που γιορτάζονταν το Φεβρουάριο, και τα Lemuria, που γιορτάζονταν στις 9-13 Μαΐου. Στην Ελλάδα τα διονυσιακά Αγριόνια είχαν
τον ίδιο χαρακτήρα και γιορτάζονταν
ένα μήνα ύστερα από τα αττικά Ανθεστήρια. Αυτές ήταν μόνον οι επίσημες γιορτές. Γιατί, καθημερινά, οικογένειες και σύλλογοι (θίασοι) συγκεντρώνονταν στους τάφους για να
γιορτάσουν με
δείπνο και άλλες
τελετές κάποια
επέτειο.
Φιλολογικές
πηγές, όπως η
«Περί πένθους»
συγγραφή του
Λουκιανού, μας
διδάσκουν πόσο
η ζωή των αρχαίων ήταν στενά
δεμένη με τη λατρεία των νεκρών
και πόσο πιστά
τηρούσαν τις παραδόσεις αυτές,
που η αρχή τους
χάνεται στη σκοτεινή περίοδο της
προϊστορίας.
Στο τελετουργικό μέρος της
ταφής και της λατρείας των νεκρών ανήκε το
θυμίαμα και ο
καθαρμός. Η τελετή του καθαρμού πήγαζε από
την αντίληψη ότι
το νεκρό σώμα
μπορούσε να μιάνει όσους μετείχαν της κηδείας
ή τους παρόντες
κατά τη διάρκεια
της νεκρικής λατρείας. Οργανο καθαρμού ήταν το
περιρραντήριο, που χρησίμευε για
το ράντισμα. Οπως καταμαρτυρείται
από πολλές πηγές, τα κεριά και οι
λαμπάδες χρησιμοποιούνταν ευρέως
στα νεκρικά έθιμα των αρχαίων. Στους
νεκρούς που κατοικούσαν μέσα στο
σκοτάδι του τάφου, το φως ήταν τόσο
απαραίτητο όσο και η τροφή. Η χρήση
των λαμπάδων εξηγείται από την αν-
τίληψη για την υλική επιβίωση του
ανθρώπου μετά το θάνατο. Αλλά και
άλλες θρησκευτικές αντιλήψεις εξηγούν το έθιμο. Πίστευαν δηλαδή ότι
το φως έδιωχνε τα κακοποιά πνεύματα
και προστάτευε τους νεκρούς εναντίον
τους. Μαρτυρείται, επίσης, η μυστική
πίστη στη δύναμη του φωτός να δώσει
ζωή στο άψυχο σώμα. Μέσα στους
τάφους βρίσκουμε συχνά πήλινους
λύχνους και μετάλλινους λυχνοστάτες. Μόνο το αντικείμενο, η παρουσία του λυχνοστάτη, αρκούσε
στην εκπλήρωση
του σκοπού, δηλαδή να διαλύσει
το σκοτάδι του τάφου. Για τους λύχνους, λοιπόν, και
για τις λαμπάδες
ισχύει ό,τι για τα
ομοιώματα των
προσφορών, υποκατάστατα των
πραγματικών αναθημάτων.
Η Χριστιανική
Εκκλησία στην
αρχή καταπολέμησε τα αρχαία νεκρικά έθιμα ως ειδωλολατρικά, ιδιαίτερα δε τις εκδηλώσεις που πήγαζαν από την αντίληψη για την
υλική επιβίωση
του νεκρού σώματος. Γι’ αυτό είχε
καταδικάσει και τη
χρήση των κεριών
και των λαμπάδων. Μα όταν η
ειδωλολατρία νικήθηκε οριστικά,
οι πατέρες της Εκκλησίας δέχτηκαν
ή ανέχτηκαν πολλά από τα αρχαία
έθιμα, όπως και τη χρήση των κεριών
στην κηδεία και στον τάφο, ερμηνεύοντάς τα βέβαια με το πνεύμα
του Χριστιανισμού. Οι προσφορές
των τροφίμων δεν προορίζονταν πια
για τους νεκρούς, μα ήταν εκδηλώσεις
του πνεύματος της ελεημοσύνης και
της αλληλεγγύης των χριστιανών
προς τους φτωχούς. Παρόλο το διαφορετικό πνεύμα, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι τα αρχαία νεκρικά
έθιμα έχουν επιβιώσει σε μας και σε
άλλους λαούς ως σήμερα.
Προσφορές τροφίμων και ποτών
στους τάφους, που πήραν αργότερα
την έννοια της ελεημοσύνης, νεκρόδειπνα την ημέρα της κηδείας, μνημόσυνα σε καθορισμένες μέρες του
έτους, είναι αρχαία έθιμα που επέζησαν σε πολλούς λαούς ιδιαιτέρως
μάλιστα στον ελληνικό λαό. Εχουν
χάσει βέβαια την προτινή έννοιά
τους.
Οι αντιλήψεις και οι δοξασίες από
τις οποίες πήγασαν ξεχάστηκαν, μα
η δύναμη της παράδοσης διατήρησε
τα έθιμα αυτά ζωντανά μέχρι σήμερα.
Ο καθηγητής Κ. Ρωμαίος στην εργασία
του για τις λαϊκές λατρείες της Θράκης
ασχολείται διεξοδικά με την επιβίωση
των αρχαίων νεκρικών εθίμων. Σημειώνει ότι η αρχαία γιορτή των διονυσιακών Αγριονίων συμπίπτει εποχικά με τα μνημόσυνα των νεκρών
που καθιέρωσε η Ορθόδοξη Εκκλησία,
τα τρία Ψυχοσάββατα, οπότε κάνουν
τα κόλλυβα και άλλες προσφορές:
της Κρεοφάγου, της τελευταίας βδομάδας των Απόκρεω, και των Αγίων
Θεοδώρων, πρώτης βδομάδας των
νηστειών. Εκτός από τα κόλλυβα,
προσφέρονταν και άλλα τρόφιμα:
ψωμί, τυρί, κρέας ψητό, βρασμένα
σκόρδα και ζυμαρικά, που πήραν
την ονομασία «μακαρώνια». Ο Φ.
Κουκουλές πρότεινε την ετυμολογία
της λέξης από τη συνεκφορά μακαρία
+ αιωνία. Μακαρία σήμαινε πρώτα
το μνημόσυνο ως έννοια αφηρημένη,
έπειτα τις προσφερόμενες κατά το
μνημόσυνο τροφές. Μακαρώνια δήλωναν αρχικά τα περίδειπνα, κατά
τα οποία προσφέρονταν συνήθως ζυμαρικά. Τέλος, η λέξη έμεινε μόνο
για τα ζυμαρικά.
Στα μνημόσυνα λοιπόν, προσφέρανε κόλλυβα, μακαρώνια, μα και
άλλα τρόφιμα: στη Σαλαμίνα πρίφτελα, στη Μάνη φάβα, στην Ανδριανούπολη και στη Χίο πιλάφι και υπάρχει μαρτυρία ακόμα και για ψάρια.
Οσον αφορά στη λέξη κόλλυβα
και στη σχέση της με τον αρχαίο κόλλυβο (κόλλυβος: μικρό νόμισμα, κέρμα) διαφωτιστική είναι η εργασία του
Marcus N. Tod, που απέδειξε τη μεταφορά της έννοιας κόλλυβος του
ενικού στη σημασία «τρόφιμα» που
παίρνει ο τύπος του πληθυντικού
κόλλυβα ή κόλλυβοι: «σύγκειται δε
τα κατασχύσματα από φοινίκων, κολλύβων, τρωγαλίων, ισχάδων, και καρύων» και πάλιν «κατέχεον κόλλυβα
και ισχάδας και φοίνικας και τρωγάλια
και άλλα τριγήματα» (Σχόλια στον
«Πλούτο» του Αριστοφάνη, στίχ. 768).
Πηγή: emprosnet
39
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Ε Θ Ν Ι ΚΟΣ Κ Η Ρ Υ Κ Α Σ B O O K C LU B
Προσεχώς από τον «Εθνικό Κήρυκα»
Η Μεγάλη Χίμαιραι
M. Kαραγάτσης
Ο δρόμος του φεγγαριού
Όμηρος Aβραμίδης
Η πρόβα του νυφικού
Ντόρα Γιαννακοπούλου
Το φθινόπωρο της μάγισσας
Καίτη Οικονόμου
$34.99
$28.99
$31.99
$39.99
Το νούμερο 31328
Ηλίας Βενέζης
Χορεύοντας στη σιωπή
Γιώργος Πολυράκης
Το μενταγιόν
Ντόρα Γιαννακοπούλου
Συνταγές με ιστορία
Μαρίκα Μητσοτάκη
$33.99
$34.99
$33.99
$34.99
Δ Ε ΛΤ Ι Ο
Π Α ΡΑ Γ Γ Ε Λ Ι Α Σ
Στην τιμή συμπεριλαμβάνονται έξοδα διεκπεραίωσης και ταχυδρομικά. Εσωκλείστε επιταγή ή money
order πληρωτέες στη διεύθυνση: National Herald, Inc. 37-10 30th street, L.I.C, NY 11101-2614
ή με χρέωση στην πιστωτική κάρτα: o American Express o Master Card o Visa o Discover
ΑCCOUNT
ΕxPIRATION DATE
ΝΑΜΕ
ΑDDRESS
CITY
PHONE
CELL:
SIGNATURE
STATE
zIP CODE
FAx
E-MAIL:
40
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ ΣΑΒΒΑΤΟ 15 - ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014
Το μοναδικό Ελληνικό κοιμητήριο
στη Φλώριδα
Το ελληνικό κοιμητήριο «ΜΟΡΦΕΥΣ» ακολουθεί πιστά την παράδοση
και τα θρησκευτικά πιστεύω των Ελλήνων. Εχει αγιαστεί από τον π. James Rousakis,
Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο της Μητρόπολης Ατλάντα για την περιοχή Tampa Bay.
Διαθέτουμε προνομιούχα και οικογενειακά μνήματα.
Σάββατο 22 Φεβρουαρίου, στις 12 το Μεσημέρι.
Σας προσκαλούμε να συμμετάσχεται στην καθιέρωση της αφιερωματικής αψίδας (Archway)
με αναμνηστική πλακέτα και τις εντυπωσιακές ελληνικές κολώνες.
Θα προσφερθούν αναψυκτικά.
Join us for the Archway Dedication Ceremony Saturday, February 22 at 12 noon
Refreshments will be served

Καλό Πάσχα - The National Herald GR

ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ Θέμα : «Έγκριση σεμιναρίου του ΚΠΕ

Αφιέρωμα στην ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.

Το πέμπτο τεύχος της εφημερίδας «Γραμμή Ζωής

Τελειωμό δεν έχουν

Κατέβασμα - Δήμος Διδυμοτείχου

εδώ - Πεντέλη εν δράσει

Εδώ - Πεντέλη εν δράσει

Στηβ Χριστόπουλος - The National Herald GR

νεολογος

FLINDERS BOOK 13309.indb