ZAVOD ZA FIZIOLOGIJU I RADIOBIOLOGIJU Odjel za temeljne prirodne i pretkliničke znanosti Sveučilište u Zagrebu, Veterinarski fakultet Dišni sustav Spirometrija Jadranka Pejaković Hlede Respiracija VANJSKO DISANJE → ventilacija pluća UNUTARNJE DISANJE → izmjena plinova u plućima STANIČNO DISANJE → intracelularni procesi → oksidiranje organskih molekula → CO2, H2O i ATP. SVE FAZE IZMJENE PLINOVA IZMEĐU ATMOSFERE I STANICA TIJELA ↓ Kisik, ugljikov dioksid disanje, udah, izdah, forsirani izdah Funkcija respiratornog sustava • život • energija stanično disanje Metaboliti … H2O, CO2, ATP Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Plućna cirkulacija S.M.Tur (2011): Fiziologija srca i krvožilnog sustava domaćih životinja Prijenos O2 i CO2 Transport kisika: • OKSIHEMOGLOBIN (97 %) - labava i reverzibilna veza s mol. hema • otopljen u plazmi (3%) Transport ugljikovog dioksida: • HIDROGENBIKARBONATNI ION (70 %) • KARBAMINOHEMOGLOBIN (23 %) • Otopljen u plazmi (7 %) karboanhidraza → ugljična kiselina → hidrogenkarbonatni ion → Anatomija dišnog sustava Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" • koštane i mišićne strukture • nosna i usna šupljina • ždrijelo • grkljan • dušnik • bronhi • bronhioli (do terminalnih) • alveoli Funkcija pojedinih dijelova! Organizacija zračnih puteva http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Respiratory_system_complete_en.svg/528pxRespiratory_system_complete_en.svg.png Organizacija zračnih puteva http://www.virtualmedicalcentre.com/uploads/VMC/DiseaseImages/2293_alveoli_450.jpg Organizacija zračnih puteva Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Alveola • Alveolarne st. tip I • Alveolarne st. tip II • Mikrofagi SURFAKTANT (lipoprotein) Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Regulacija disanja Regulacija disanja KONTROLOR MOZAK PRODUŽENA MOŽDINA Voljna kontrola Automatska kontrola KRALJ. MOŽDINA RESP. MUSKULATURA PROPRIORECEPTORI PLUĆA I RECEPTORI GORNJIH DIŠNIH PUTEVA CENTRALNI I PERIFERNI KEMOECEPTORI VENTILACIJA Pa O2 Pa CO2 pH Tlakovi unutar dišnih puteva i grudne šupljine • Volumen i tlak plina su u korelaciji, pri istoj temeperaturi oni su obrnuto proporcionalni (Boyle-Mariotteov zakon) Zrak ide iz smjera višeg u smjeru nižeg tlaka. Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Tlakovi unutar dišnih puteva i grudne šupljine ATMOSFERSKI TLAK – 760 mmHg (101,3 kPa) ALVEOLARNI TLAK – tlak unutar alveola (inspirij ~ -1 mmHg; ekspirij ~ 1 mmHg) INTRAPLEULARNI TLAK – tlak unutar intrapleularnog prostora; varira; za fiziol. resp. uvijek negativan; dosegne pozitivne vrijednosti za vrijeme forsiranog ekspirija i kašljanja; kraj inspirija -4 mmHg) TRANSPULMONARNI TLAK – razlika između alveolarnog i intrapleuralnog tlaka. Kako intrapleuralni i alveolarni prostori nisu povezani, alveolarni tlak je uvijek viši od intrapleuralnog. On je mjera elastične sile pluća i predstavlja silu koja drži pluća rastegnutim i vezanim za prsni koš, te prevenira bronhiole od kolabiranja (nemaju hrskavičnu osnovu) Tlakovi za vrijeme inspirija i ekspirija • Životinja u galopu naizmjenice komprimira i ekspandira pluća. Taj ciklus prate faze ekspirija i inspirija. • Simboli +/- pokazuju pozitivan i negativan tlak koji se razvija na plućima uz pomoć lokomotornih pokreta. Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Ventilacija pluća •INSPIRIJ + EKSPIRIJ • REGULACIJA (pO2, pCO2, pH) • mozak, produžena i kralj.moždina Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Prijenos O2 i CO2 Difuzija plinova: • • iz smjera veće prema nižoj koncentraciji, iz smjera višeg parcijalnog tlaka u smjeru nižeg parcijalnog tlaka. Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" http://www.youtube.com/watch?v=bwXvqSqAgKc Patologija respiratornog sustava • Na bilo kojoj razini: mozak, moždina, pluća, stanice, krv • Anemija, otrovanja (droge, anestezija, cijanid, CO) • Pneumonija (npr. aspiraciona) • Emfizem, embolija • Pneumotoraks Arhiva vet. ambulante „Fiziovet” http://www.youtube.com/watch?v=oKH7CtsEgHw Spirometrija • metoda kojom se mjeri funkcija pluća • SPIROMETAR • mjeri kapacitet pluća i brzinu protoka zraka kroz dišne puteve. • analizom brzine protoka zraka mogu se utvrditi razna patološka stanja pluća poput astme, cistične fibroze, obstruktivnih bolesti, itd. Øystein V. Sjaastad, Knut Hove, Olav Sand (2003): "Physiology of domestic animals" Spirometrija PhysioEx 7.0 Spirometrija PhysioEx 7.0 Spirometrija PhysioEx 7.0 Respiracijski volumeni i kapaciteti 4 plućna volumena (spirometrija) • RESPIRACIJSKI VOLUMEN (RV): volumen zraka koji se udahne i izdahne pri svakoj normalnoj respiraciji. • INSPIRACIJSKI REZERVNI VOLUMEN (IRV): maksimalni dodatni volumen koji se može udahnuti nakon normalnog respiracijskog volumena (max udah) • EKSPIRACIJSKI REZERVNI VOLUMEN (ERV): maksimalna dodatna količina zraka koja se može izdahnuti normalnog izdisaja • forsiranim izdahom nakon REZIDUALNI VOLUMEN (RezV): Količina zraka koja ostaje u plućima čak i nakon najjačeg izdisaja. ↓ KOLAPSNI ZRAK (kod pneumotoraksa) ZRAK U MRTVIM PROSTORIMA (zrak u ograncima bronha) MINIMALNI ZRAK (zrak u plućima koji ostaje i nakon kolabiranja pluća). Plućni volumeni i kapaciteti UKUPNI PLUĆNI KAPACITET(UPK): • kada se zbroje svi volumeni dobijemo maksimalni volumen do kojeg se pluća mogu rastegnuti. UPK = VK + RezV; UPK = IK + FRK VITALNI KAPACITET PLUĆA (VK): • volumen zraka koji se može izdahnuti maksimalnim ekspirijem nakon maksimalnog inspirija VK = RV + IRV + ERV; VK = IK + ERV FUNKCIONALNI REZIDUALNI KAPACITET (FRK): FRK = ERV + RezV Plućni volumeni i kapaciteti FORSIRANI VITALNI KAPACITET (FVC) • količina zraka koja se može izdahnuti maksimalnim, što je moguće bržim izdahom, nakon maksimalnog udaha. FORSIRANI EKSPIRATORNI VOLUMEN 1 (FEV 1) • postotak forsiranog vitalnog kapaciteta koji se izdahne tijekom prve sekunde kod mjerenja FVC • (normalno oko 75 do 85 % od vitalnog kapaciteta, pomoć u dif. dijagnosticiranju opstruktivnih od restriktivnih poremećaja u disanju MINUTNI VOLUMEN ZRAKA = RESPIRATORNI VOLUMEN x FREKVENCIJA DISANJA Spirometrijske specifičnosti kod nekih bolesti - emfizem PhysioEx 7.0 Spirometrijske specifičnosti kod nekih bolesti - astma PhysioEx 7.0 Astmatičar s inhalatorom PhysioEx 7.0 Spirometrijska nalaz kod tjelesne aktivnosti (umjerena pa pojačana) PhysioEx 7.0
© Copyright 2024 Paperzz
