Μικρές ανεμογεννήτριες Οι μικρές ανεμογεννήτριες παρουσιάζουν συγκεκριμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως: • Η δυνατότητα αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού που είναι διαθέσιμο σε περιοχές που δεν είναι εφικτή η εγκατάσταση μεγάλων α/γ. • Η δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κοντά στην κατανάλωση. • Η συμβολή στη διαμόρφωση κουλτούρας γύρω από την αειφόρο ανάπτυξη, λόγω της εγγύτητας τους με το κοινό. Η αξιοποίηση αυτών των πλεονεκτημάτων πρέπει να αποτελεί στόχο του Ειδικού Προγράμματος Ανάπτυξης Μικρών Ανεμογεννητριών. Στην κατεύθυνση αυτή όμως, απαραίτητη προϋπόθεση είναι και η θέσπιση συγκεκριμένων όρων εγκατάστασης που εκτός από την ασφάλεια να εγγυούνται και την ελάχιστη δυνατή όχληση προς τους πολίτες. Απαιτείται επίσης προσεχτική και αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κατάχρησης των παρεχόμενων κινήτρων. Από τον Ιούνιο 2010 που ουσιαστικά δόθηκε, µε το ν.3851/2010, η πρακτική δυνατότητα εγκατάστασης μικρών ΑΓ στο δίκτυο, δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί το θεσμικό πλαίσιο με ευθύνη της πολιτείας και κυρίως δεν έχουν καθορισθεί οι γενικοί όροι και προϋποθέσεις σύνδεσης. Αποτέλεσμα αυτού είναι η Διεύθυνση Διαχείρισης Δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ να έχει σταματήσει εδώ και πολύ καιρό να εκδίδει όρους σύνδεσης για μικρές Α/Γ και να ακυρωθούν οι όποιες επενδυτικές προσπάθειες μέχρι σήμερα, για τις οποίες έχουν ήδη δαπανηθεί σημαντικά ποσά (εγκατάσταση ιστού, αδειοδότηση κλπ). Φυσιολογικά, το ζήτημα αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του Κώδικα ∆ιαχείρισης ∆ικτύου. Η ουσιαστική αυτή αναστολή της ανάπτυξης των μικρών ΑΓ νομιμοποιήθηκε με το Ν. 4203/2013 (άρθρο 4 παρ. 1 αυτού) όπου προβλέφθηκε η παύση κάθε σχετικής δράσης (εγκατάσταση, σύνδεση) μέχρι την κατάρτιση Ειδικού Προγράμματος ανάπτυξης μικρών ανεμογεννητριών, στο οποίο θα ρυθμίζονται όλα τα εκκρεμή θεσμικά ζητήματα καθώς και η τιμή πώλησης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Η προθεσμία έκδοσης της σχετικής Υπουργικής Απόφασης ορίζεται στο νόμο ως τις 30.06.2014. Για να υπάρξει μια υγιής αγορά για τις μικρές ανεμογεννήτριες να ορισθεί τιμή πώλησης της παραγόμενης ενέργειας τέτοια που να αντιστοιχεί στο πραγματικό κόστος των επενδύσεων παρέχοντας επαρκές κίνητρο και αποφεύγοντας τις υπεραποδόσεις. Η τιμή αυτή θα πρέπει να επανεξετάζεται τακτικά ώστε να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην τεχνολογία και την αγορά. Πέραν αυτού η πρώτη και μεγάλη προτεραιότητα είναι να καθορισθεί µε διαφανή και ισότιµο τρόπο από τον ∆ιαχειριστή, η διαδικασία και οι όροι πρόσβασης και παροχής σύνδεσης στo δίκτυο. Οι όροι δεν θα πρέπει να οδηγούν σε ασύµµετρες και µη αναλογικές απαιτήσεις εις βάρος της τεχνολογίας των μικρών ΑΓ και θα πρέπει ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν την ασφάλεια λειτουργίας αυτών. Η ασφάλεια και η προστασία των πολιτών είναι ευθύνη της πολιτείας και του κλάδου. Η διασφάλιση της χρήσης τέτοιων ποιοτικών προϊόντων προστατεύει τον καταναλωτή, την ανάπτυξη της αγοράς και την φήμη της αιολικής ενέργειας ως µια φτηνή, φιλική και ασφαλής λύση. Μεγάλη πρόκληση αποτελεί η αντιμετώπιση του γεγονότος ότι η αγορά δεν έχει προλάβει ακόμα να προσαρμόσει τα προϊόντα της στα κοινά διεθνή πρότυπα. Επιπλέον, οι μικρές ανεμογεννήτριες, λόγω κόστους και μεγέθους κλίμακας, δεν διαθέτουν πιστοποιήσεις ανάλογες με αυτές των μεγάλων ανεμογεννητριών. Είναι σαφές όμως ότι οι σοβαροί κατασκευαστές έχουν λάβει υπόψη τους κατά τόπους εθνικά πρότυπα και προϋποθέσεις ευρωπαϊκών κρατών που σε μεγάλο βαθμό καλύπτουν τις προϋποθέσεις ασφαλείας. Εκτός αυτού όμως πρέπει να ρυθμιστούν και μια σειρά από άλλα θέματα όπως: • Θέµατα κτιριοδοµικού κανονισµού και πολεοδοµικής νοµοθεσίας • Θέµατα χρήσεων γης • Θέµατα περιβαλλοντικής αδειοδότησης • Θέµατα αποστάσεων ασφάλειας Στο Παράρτηµα Π3 παρατίθενται οι προτάσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ. Π3. Μικρές Ανεµογεννήτριες Όπως αναφέρθηκε στο βασικό κείµενο στα πλαίσια του υπό κατάρτιση Ειδικού Προγράμματος Ανάπτυξης Μικρών Ανεμογεννητριών, η πρώτη και μεγάλη προτεραιότητα είναι να καθορισθεί µε διαφανή και ισότιμο τρόπο από τον ∆ιαχειριστή, η διαδικασία και οι όροι πρόσβασης και παροχής σύνδεσης στη δίκτυο των μικρών ανεµογεννητριών. Οι όροι δεν θα πρέπει να οδηγούν σε ασύµµετρες και µη αναλογικές απαιτήσεις εις βάρος της τεχνολογίας των μικρών ΑΓ και θα πρέπει ταυτόχρονα να εξασφαλίζουν την ασφάλεια λειτουργίας αυτών. Στο επόμενο διάστημα η ΕΛΕΤΑΕΝ προτίθεται να τοποθετηθεί αναλυτικότερα επί των προδιαγραφών που θα απαιτείται να πληρούν οι μικρές ανεμογεννήτριες. Δεδομένης της σχετικής πρόβλεψης του Ν.4203/2013 το Ειδικό Πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης μικρών ανεμογεννητριών στα πλαίσια ενεργειακού συμψηφισμού (net metering) από βιομηχανικούς ή οικιακούς καταναλωτές. Ειδικά σε αυτές τις περιπτώσεις οι όροι σύνδεσης πρέπει να εκδίδονται κατά προτεραιότητα δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις αυτές δεν επιβαρύνουν τον Ειδικό Λογαριασμό του ΛΑΓΗΕ. Με το Ν. 4203/2013 (άρθρο 4 παρ. 6 αυτού), ξανά-τροποποιήθηκε το όριο ισχύος για την υποχρέωση λήψης που ορίστηκε πάλι στα 50 kW. Αυτός ο περιορισμός δημιουργεί ανούσια δυσκολία και υπερβολικό κόστος. Συγκεκριμένα οι περισσότεροι κατασκευαστικοί οίκοι διαθέτουν στην γκάμα προϊόντων τους ανεμογεννήτριες ισχύος 60kW ή 100kW, που έχουν σχεδόν ίδιο μέγεθος και κόστος με αυτές των 50 kW. Ο περιορισμός λοιπόν που εισήγαγε η νομοθεσία, θα οδηγήσει πιθανά τους επενδυτές να αγοράσουν ανεμογεννήτριες μεγαλύτερης ισχύος και να τις περιορίσουν στα όρια των 50 kW με αρνητικές οικονομοτεχνικές συνέπειες στην αποδοτικότητα των έργων. Το όριο των 100 kW έστω και με χαμηλότερη τιμή, δίνει περισσότερες δυνατότητες ελιγμού στους επενδυτές αλλά και περισσότερες δυνατότητες ευελιξίας μεγάλων καταναλωτών που επιθυμούν να ενταχθούν σε καθεστώς net metering. Πέραν αυτού το πλαίσιο ανάπτυξης θα πρέπει να προβλέπει: Π3.1. Όρια θορύβου Οι εγκαταστάσεις των μικρών ανεµογεννητριών πρέπει ούτως ή άλλως να συμμορφώνονται µε την γενική νομοθεσία και τα όρια περί θορύβου. Πρέπει όμως να αποσαφηνισθούν τα όρια αυτά σε συνέπεια µε την ισχύουσα κατάταξη των ανεµογεννητριών σε βαθμούς όχλησης Η στάθμη εκπομπής θορύβου από την ανεμογεννήτρια θα πρέπει να τεκμηριώνεται από πιστοποιημένο φορέα ή από συγκεκριμένη υπεύθυνη δήλωση του κατασκευαστή.  Εντός ορίων οικισμού ή ζώνης οικιστικής ανάπτυξης θα πρέπει να τηρούνται τα όρια του ΠΔ 1180/1981 στο όριο της πλησιέστερης υφιστάμενης κατοικίας ή οικοπέδου οικοδομήσιμου κατά το χρόνο αδειοδότησης και εγκατάστασης της μικρής α/γ.  Εκτός ορίων οικισμού ή ζώνης οικιστικής ανάπτυξης και σε απόσταση έως 500 μέτρα από αυτά: θα πρέπει να τηρείται το όριο των 45dB στο όριο της πλησιέστερης υφιστάμενης κατοικίας ή οικοπέδου οικοδομήσιμου κατά το χρόνο αδειοδότησης και εγκατάστασης της μικρής α/γ.  Σε απόσταση άνω των 500 µέτρων από τα όρια οικισμού: εφαρμόζεται ό,τι ισχύει και για τις μεγάλες ανεµογεννήτριες. Σε αντίθετη περίπτωση η εγκατάσταση της α/γ επιτρέπεται μόνο εφόσον υπάρχει έγγραφη συναίνεση των ιδιοκτητών των κατοικιών ή των οικοδομήσιμων οικοπέδων που βρίσκονται εντός της περιοχής που η στάθμη θορύβου ξεπερνά τα προβλεπόμενα όρια. Π3.2. Σχετικά µε την εκτίµηση της ενεργειακής απόδοσης και τη µέτρηση αιολικού δυναµικού Η βιωσιμότητα ενός έργου (ανεξαρτήτως μεγέθους) εξαρτάται και από τη μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου που επικρατεί στη θέση εγκατάστασης. Φυσικά η επιλογή του αν και σε ποιο βαθμό θα εκτελεστούν μετρήσεις αποτελεί ευθύνη του ιδιοκτήτη. Πρέπει όµως να διασφαλιστεί ότι οι ενδιαφερόμενοι λαμβάνουν επαρκή γνώση και πληροφόρηση για την αναγκαιότητα των μετρήσεων, ώστε να προστατευθούν από προµηθευτές και εγκαταστάτες που υπόσχονται υπερβολικά υψηλές αποδόσεις. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να αποκλεισθεί το φαινόμενο δέσμευσης ισχύος, από έργα σε θέσεις χωρίς ικανοποιητικό αιολικό δυναμικό. Γι’ αυτό προτείνεται να προσκομίζεται μελέτη ενεργειακής απόδοσης με ευθύνη του εγκαταστάτη, πριν από την υπογραφή της σύμβασης σύνδεσης με τον αρμόδιο διαχειριστή. Εναλλακτικά θα πρέπει να προσκομίζεται υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη ότι γνωρίζει ότι χωρίς τη διενέργεια μετρήσεων αιολικού δυναμικού δεν είναι εφικτή η ακριβής εκτίμηση της απόδοσης του έργου. Ειδικά για εγκατατάσεις μεγαλύτερες από 10 kW, η διενέργεια μετρήσεων αιολικού δυναμικού με ευθύνη του εγκαταστάτη είναι υποχρεωτική όχι μόνο για λόγους εκτίμησης της απόδοσης του έργου αλλά και για να εξασφαλισθεί ότι οι συνθήκες που επικρατούν στη θέση εγκατάστασης δεν υπερβαίνουν τις προδιαγραφές ασφαλείας της ανεμογεννήτριας που πρόκειται να εγκατασταθεί. Η ακρίβεια των πιο πάνω μετρήσεων αποτελεί ευθύνη του εγκαταστάτη. Π3.3. Όροι δόµησης για εγκαταστάσεις σε κτίρια Οι εγκαταστάσεις σε κτίρια μπορούν να δηµιουργήσουν ηχητική και οπτική όχληση αλλά και να αλλοιώσουν την αισθητική ενός κτιρίου. Επιπλέον, µια ανεµογεννήτρια στην οροφή ενός κτιρίου εγείρει, ιδιαίτερα αν είναι εύκολα προσβάσιµη, θέµατα ασφάλειας δεδοµένου ότι περιλαµβάνει κινούµενα µέρη. Πρόταση: (α) Να τεθεί ανώτατο όριο στην εγκατεστηµένη ισχύ ανεµογεννητριών σε κτίρια: • 1,5 kW για ανεµογεννήτριες οριζοντίου άξονα • 5 kW για ανεµογεννήτριες κατακορύφου άξονα (β) Πέρα από όσα αναφέρονται ανωτέρω για τη στάθµη θορύβου και των προϋποθέσεων ασφαλείας που απαιτούνται οπωσδήποτε, προτείνεται να τεθούν συγκεκριµένοι όροι για την εγκατάστασης μικρών α/γ σε κτίρια. Συγκεκριµένα, προτείνεται: - Η εγκατάσταση να συνοδεύεται από στατική µελέτη µηχανικού σύµφωνα προς τους ισχύοντες κανονισµούς. Στη µελέτη θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη και να βεβαιώνεται ότι η έδραση της ανεµογεννήτριας στην φέρουσα κατασκευή του κτιρίου προβλέπεται γίνει µε τρόπο που εξασφαλίζει ότι δεν µεταφέρονται κραδασµοί ή θόρυβος λόγω κραδασµών στο εσωτερικό του κτιρίου. - Οι διαστάσεις και το σηµείο τοποθέτησης της ανεµογεννήτριας επί του κτιρίου να µην επιτρέπουν την δηµιουργία σκίασης (shadow flicker) σε γειτονικές οικίες µεγαλύτερης διάρκειας από 30 ώρες ετησίως και 30 λεπτών ηµερησίως κατά τον Γερµανικό κανονισµό 9 - Το ανώτατο ύψος µιας ανεµογεννήτριας να µην υπερβαίνει την απόστασή της από το άκρο του κτιρίου. - Το ανώτατο ύψος µιας ανεµογεννήτριας να µη ξεπερνά το ύψος του κτιρίου. Ως ανώτατο ύψος µιας ανεµογεννήτριας ορίζεται το ανώτατο σηµείο της τροχιάς που διαγράφει η άκρη των πτερυγίων της ανεµογεννήτριας (ισχύει και για ανεµογεννήτριες οριζοντίου αλλά και για ανεµογεννήτριες κατακορύφου άξονα). 9 http://www.eon.com/en/downloads/Appendix_M_Shadow_Flicker_Modeling_Report.pdf http://www.gewerbeaufsicht.niedersachsen.de/portal/live.php?navigation_id=11512&article_i d=519 83&_psmand=37 Π3.4. Περιβαλλοντική αδειοδότηση Σήµερα, απαλλάσσονται από κάθε είδους περιβαλλοντική αδειοδότηση οι µικρές ανεµογεννήτριες σε κτήρια ή βιοµηχανικές περιοχές όπως και αυτές που εγκαθίστανται επί του εδάφους µε ισχύ µικρότερη των 20kW εφόσον εγκαθίστανται εκτός περιοχής Natura και πληρούν κάποιες ακόµα προϋποθέσεις που ορίζει ο ν.3851/2010 (π.χ. απόσταση από αιγιαλό). Μετά την θέση σε ισχύ του νέου περιβαλλοντικού νόµου 4014/2011, η διαδικασία Ε.Π.Ο. έχει καταργηθεί για τα έργα και τις δραστηριότητας κατηγορίας Β. Σύµφωνα µε την απόφαση του ΥΠΕΚΑ 1958/13.1.2012 (Α∆Α: ΒΟΝΝ0-ΜΒ0), οι ανεµογεννήτριες ή γενικά τα αιολικά πάρκα µε εγκατεστηµένη ισχύ µικρότερη από 5MW κατατάσσονται στην κατηγορία Β. Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι όλες οι µικρές ανεµογεννήτριες δεν θα υπόκεινται σε διαδικασία Ε.Π.Ο., αλλά λαµβάνουν Πρότυπες Περιβαλλοντικές ∆εσµεύσεις (ΠΠ∆) µε αίτησή τους στη ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας. Για την πλήρη εφαρµογή αυτής της διαδικασίας έχει εκδοθεί η υπουργική απόφαση 3791/2013 (ΦΕΚ 104Β/24.1.13) που καθορίζει το περιεχόµενο και τους όρους των ΠΠ∆ για έργα ΑΠΕ της Β’ κατηγορίας. Πρόταση - Αίτηµα: • Να διευκρινισθεί ότι επιτρέπεται η εγκατάσταση μικρών ανεµογεννητριών σε εκτός σχεδίου περιοχές ανεξαρτήτως οικοδοµησιµότητας και αρτιότητας, περιλαµβανοµένων των περιοχών γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας καθώς και των δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων και των λοιπών εκτάσεων που διαχειρίζεται η δασική υπηρεσία καθώς και σε ολόκληρη την Αττική. Στις ΠΠΔ για μικρές ανεμογεννήτριες που καθορίστηκαν με την παραπάνω ΥΑ 3791/2013 προτείνονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: 1. Συμπλήρωση του όρου για την τήρηση των ορίων θορύβου σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην παρ. Π.3.1 παραπάνω. 2. Όρο για την τήρηση των ειδικών πολεοδοµικών διατάξεων για µικρές ανεµογεννήτριες εφόσον αυτές έχουν εκδοθεί κατά το χρόνο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. 3. Όρο για την τήρηση των ελαχίστων αποστάσεων ασφαλείας του αρ. 13 της Υ.Α. 13310/2007 όπως κάθε φορά ισχύει 4. Όρο για τη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση υφιστάμενων υποδοµών οδοποιίας ή δικτύου σε περίπτωση εγκατάστασης εντός περιοχής Natura2000, ή σε έκταση που τη διαχειρίζεται η δασική υπηρεσία ή σε έκταση που είναι γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας 5. Όρο για λήψη µέτρων προστασίας για την αποφυγή επαφής του κοινού µε κινούµενα µέρη (περίφραξη αν η απόσταση από το έδαφος του πλησιέστερου σε αυτό σηµείου κινητού µέρους είναι µικρότερη από 2,5 µέτρα). 6. ∆ιευκρινιστικό όρο ότι οι διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΦΕΚ 2464 Β’) δεν εφαρµόζονται, σύµφωνα µε την παρ. 1 του αρ. 3 αυτού. 8. Να αναδιατυπωθεί η παρ. 4.5β του αρ. 3 ώστε να είναι σαφές ότι σύμφωνη γνώμη από ΥΠΑ και ΓΕΕΘΑ απαιτείται μόνο στην περίπτωση όπου το μέγιστο ύψος των ανεμογεννητριών υπερβαίνει τα 29μ. 9. Όρο για την µη εγκατάσταση σε ζώνες ασύµβατης χρήσης και σε συγκεκριµένες αποστάσεις από αυτές µόνο για έργα που περιλαµβάνουν ανεµογεννήτριες µε ισχύ ανά μονάδα μεγαλύτερη από 50 kW, ανεξαρτήτως συνολικής ονοµαστικής ισχύος του έργου. Στην περίπτωση αυτή, οι ζώνες ασύµβατης χρήσης και οι ανάλογες αποστάσεις προτείνεται να είναι οι ίδιες αυτές που περιλαµβάνονται στους Πίνακες Β και Γ του Παραρτήµατος ΙΙ του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου. Για τις ανεµογεννήτριες µε ισχύ ανά µονάδα µικρότερη των 50 kW που εγκαθίστανται σε γήπεδα, οι ζώνες ασύµβατης χρήσης να είναι οι περιοχές (α) κηρυγµένων διατηρητέων µνηµείων της παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς και των άλλων µνηµείων µείζονος σηµασίας της παρ. 5 ββ) του άρθρου 50του ν.3028/2002, καθώς και των οριοθετηµένων αρχαιολογικών ζωνών προστασίας Α που έχουν καθορισθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 91 του ν. 1892/1991 ή καθορίζονται κατά τις διατάξεις του ν. 3028/2002, (β) απολύτου προστασίας της φύσης και προστασίας της φύσης, (γ) Υγροτόπων ∆ιεθνούς Σηµασίας (Υγρότοποι Ραµσάρ), (δ) πυρήνων των εθνικών δρυµών, κηρυγµένων µνηµείων της φύσης και αισθητικών δασών και (ε) οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί ως τόποι κοινοτικής σηµασίας στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000. Π.3.5 Ασφάλεια Προτείνονται: Να υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία διακοπής της λειτουργίας της ανεμογεννήτριας σε περίπτωση ανάγκης η οποία θα είναι (α) κατατεθειμένη στην αίτηση των όρων σύνδεσης (β) επί τόπου ανηρτημένη στο χώρο εγκατάστασης. Ειδικά για α/γ πάνω από 10 kW: - Συμμόρφωση του κατασκευαστή με τουλάχιστον ένα εθνικό ευρωπαϊκό πρότυπο σχετικά με την ασφαλή κατασκευή των πτερυγίων του δρομέα. Για το σκοπό αυτό αντί για την προσκόμιση πιστοποιητικών από ανεξάρτητους φορείς να αρκεί η υπεύθυνη δήλωση του κατασκευαστή. - Στατική μελέτη του πύργου της ανεμογεννήτριας και της στήριξης αυτής από τον εγκαταστάτη σύμφωνα με τα φορτία που προβλέπει ο κατασκευαστής ή εναλλακτικά σε περίπτωση που η κατασκευή ανάρτησης της α/γ και η προδιαγραφή του θεμελίου παρέχονται από τον κατασκευαστή, υπεύθυνη δήλωση του εγκαταστάτη για συμμόρφωση με τις προδιαγραφές του τελευταίου. - Υποχρεωτική συντήρηση της εγκατάστασης σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή και τήρηση βιβλίου ελέγχου και συντήρησης - Υπεύθυνη δήλωση του εγκαταστάτη ότι το αιολικό δυναμικό της θέσης εγκατάστασης δεν ξεπερνά τα όρια αντοχής της α/γ, όπως αυτά προδιαγράφονται από τον κατασκευαστή αυτής