GLAVNA SLUŽBA
ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA
REPUBLIKE SRPSKE
78000 Banja Luka, Vuka Karadžića 4
Republika Srpska, BiH
Tel: +387(0)51/247-408
Faks:+387(0)51/247-497
e-mail: [email protected]
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja
Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske
za period 01.01 - 31.12.2012. godine
Broj: RV021-13
Banja Luka, 27.08.2013. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
SADRŽAJ
I
IZVJEŠTAJ GLAVNOG REVIZORA ............................................................ 1
II
REZIME DATIH PREPORUKA .................................................................... 4
III
IZVJEŠTAJ O SPROVEDENOJ REVIZIJI (NALAZI) ................................... 5
1. Uvod ...................................................................................................... 5
2. Sprovođenje preporuka iz prethodnog izvještaja .............................. 6
3. Zaključak o funkcionisanju sistema internih kontrola ...................... 6
4. Finansijski izvještaji ............................................................................. 8
4.1.
Planiranje, priprema i donošenje Finansijskog plana ........................... 9
4.2.
Izvještaj o izvršenju Finansijskog plana ............................................... 11
4.3.
Bilans uspjeha........................................................................................ 11
4.3.1.
Prihodi i primici .................................................................................. 11
4.3.2.
Prihodi obračunskog karaktera ......................................................... 13
4.3.3.
4.3.4.
Rashodi i izdaci .................................................................................. 13
Rashodi obračunskog karaktera ....................................................... 25
4.4.
Bilans stanja ........................................................................................... 26
4.4.1.
Imovina................................................................................................ 26
4.4.2.
Obaveze i izvori .................................................................................. 32
5. Pregled novčanih tokova ................................................................... 36
6. Nabavke ............................................................................................... 36
7. Vanbilansna evidencija ...................................................................... 38
8. Potencijalna imovina i potencijalne obaveze ................................... 40
9. Napomene/obrazloženja uz finansijske izvještaje ........................... 40
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
I
IZVJEŠTAJ GLAVNOG REVIZORA
Predmet
Izvršili smo reviziju finansijskih izvještaja (Bilansa stanja, Bilansa uspjeha,
Periodičnog izvještaja o izvršenju budžeta, Izvještaja o promjenama neto imovine,
Pregleda novčanih tokova, Izvještaja o broju i strukturi zaposlenih) Fonda
zdravstvenog osiguranja Republike Srpske sa stanjem na dan 31. decembar 2012.
godine i za godinu koja se završava na taj dan, te reviziju usklađenosti postupaka i
transakcija sa značajnim zakonskim i drugim propisima za isti period. Revizijom smo
obuhvatili pregled značajnih transakcija, objašnjavajućih napomena i primjenu
računovodstvenih politika u revidiranom periodu.
Odgovornost rukovodstva za finansijske izvještaje
Direktor je odgovoran za pripremu i fer prezentaciju ovih finansijskih izvještaja u
skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima za javni sektor i
Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja. Ova odgovornost obuhvata:
osmišljavanje, primjenu i održavanje internih kontrola koje su relevantne za pripremu
i fer prezentaciju finansijskih izvještaja koji ne sadrže materijalno značajne pogrešne
iskaze, nastale usljed prevare i greške; odabir i primjenu odgovarajućih
računovodstvenih politika i računovodstvene procjene koje su primjerene datim
okolnostima. Direktor je takođe odgovoran da obezbijedi da poslovanje Fonda, bude
u skladu sa odredbama zakona i propisa, uključujući i odredbe zakona i propisa koje
određuju iznose i objelodanjivanja u finansijskim izvještajima.
Odgovornost revizora
Naša je odgovornost da izrazimo mišljenje o finansijskim izvještajima na osnovu
provedene revizije. Reviziju smo izvršili u skladu sa Zakonom o reviziji javnog
sektora Republike Srpske i relevantnim ISSAI standardima revizije. Ovim
standardima se nalaže da postupamo u skladu sa etičkim zahtjevima i da reviziju
planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se, u razumnoj mjeri, uvjerimo da
finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, te da je Fond
ispravno primijenio značajne zakonske i druge relevantne propise.
Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizorskih dokaza o
usklađenosti poslovanja i o iznosima i objelodanjivanjima datim u finansijskim
izvještajima. Izbor postupaka je zasnovan na revizorskom prosuđivanju, uključujući
procjenu rizika materijalno značajnih pogrešnih iskaza u finansijskim izvještajima,
nastalih usljed prevare i greške. Prilikom procjene rizika, revizor razmatra interne
kontrole koje su relevantne za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja, u
cilju osmišljavanja revizorskih postupaka koji su odgovarajući u datim okolnostima, ali
ne u cilju izražavanja odvojenog mišljenja o efektivnosti internih kontrola. Revizija
takođe uključuje ocjenu primijenjenih računovodstvenih politika i značajnih procjena
izvršenih od strane rukovodstva, kao i ocjenu opšte prezentacije finansijskih
izvještaja.
Smatramo da su pribavljeni revizorski dokazi, s obzirom na propisani okvir
finansijskog izvještavanja dovoljni i odgovarajući i da obezbjeđuju osnovu za naše
revizorsko mišljenje o finansijskom stanju imovine, obaveza i izvora, izvršenju
finansijskog plana, namjeni trošenja javnih sredstava i finansijskom rezultatu Fonda.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
1
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Osnova za izražavanje negativnog mišljenja
Kao što smo naveli pod tačkom 3. Izvještaja,
U 2012. godini u Fondu je zasnovalo radni odnos 18 izvršilaca bez konkursnih
procedura. Prijem je izvršen pozivom na član 30. Statuta Fonda, prema kome direktor
„odlučuje o prijemu na rad i raspoređivanju radnika na radna mjesta i o drugim
pravima i obavezama radnika u skladu sa Zakonom, kolektivnim ugovorom i opštim
aktima Fonda“. Fond je takođe angažovao pet pripravnika na period do godinu dana
radi obavljanja pripravničkog staža, bez konkursne procedure.
Ovakav vid angažovanja zaposlenih radnika nije u skladu sa članom 5. Zakona o
radu – prečišćeni tekst („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 55/07), kao i sa
članom 6. Pravilnika o radu Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske od
marta 2011. godine.
Kao što smo naveli pod tačkom 4.2. Izvještaja,
Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske je ostvario ukupne prihode i
primitke u iznosu od 642.734.315 KM i ukupne rashode i izdatke u iznosu od
682.559.351 KM. Zbog navedenog, ostvaren je ukupan deficit u iznosu od
39.825.036 KM, od čega se na budžetski deficit odnosi 34.367.686 KM.
Kao što smo naveli pod tačkom 4.3.3. Izvještaja,
Rashodi za bruto naknade po ugovorima o djelu potcijenjeni su za iznos naknada po
ugovorima o dijelu koji su teretili troškove zdravstvene zaštite u iznosu od 66.386
KM.
Fond nije na racionalan način koristio finansijska sredstva prilikom realizacije
projekta (realizacija projekta u iznosu sredstava većih od planiranih, avansi koji su
uplaćeni a nisu opravdani, nabavka testova u obimu većem od planiranog projektom i
neiskorišćenost istih, mogućnost isteka roka upotrebe). Prisutan je neadekvatan
kontrolni mehanizam praćenja realizacije projekata, utroška sredstava i opravdanosti
prihvatanja realizacije određenih projekata na teret sredstava Fonda.
Upravni odbor Fonda zdravstvenog osiguranja je na bazi dopisa Ministarstva zdravlja
i socijalne zaštite Republike Srpske prihvatao investiranje u nabavku opreme i
proširenje bolničkih kapaciteta u ranijem periodu kao i u toku 2012. godine iako nije
imao uporište u zakonskoj regulativi za ovu oblast. Prema Zakonu o zdravstvenom
osiguranju, obaveza Fonda je da osiguranim licima obezbijedi zdravstvenu zaštitu na
primarnom, sekundarnom i tercijarnom nivou, a obaveze osnivača zdravstvenih
ustanova su da finansiraju opremanje zdravstvenih ustanova iz svoje nadležnosti kao
i investiranje u objekte.
Na bazi mjesečnih izvještaja kontrola faktura za obavljene dijalize koje su
ispostavljene Fondu, stručni konsultant je osporio određene fakture (juni – novembar
2012. godine) u ukupnom iznosu od 84.237 KM koje su za navedene usluge
ispostavljene od strane dijaliznih centara. Po navedenim nalazima
stručnog konsultanta nadležni sektori u Fondu nisu postupali u skladu sa Pravilnikom
o sadržaju, načinu i postupku vršenja kontrole.
Kao što smo naveli pod tačkom 4.4.1. Izvještaja,
Kratkoročna potraživanja Fonda su potcijenjena za iznos od 3.534.790 KM po
osnovu neevidentiranih potraživanja od Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje
Republike Srpske. S obzirom na gotovinski osnov evidentiranja prihoda za
2
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
zdravstveno osiguranje penzionera u poslovnim knjigama Fonda za 2012. godinu
nisu evidentirana potraživanja i razgraničeni prihodi u iznosu od 3.534.790 KM koji se
odnose na period septembar-decembar 2012. godine iako su potvrđeni i mjerljivi.
U početnom stanju na dan 01.01.2012. godine na poziciji ''potraživanja za prodate
proizvode i izvršene usluge u zemlji'', nisu iskazana potraživanja za više plaćena
sredstva (avanse) po osnovu Ugovora sa zdravstvenim ustanovama o pružanju
zdravstvene zaštite osiguranim licima u iznosu od 20.460.447 KM, nego je za
navedeni iznos izvršeno umanjenje (prebijanje) početnog stanja bilansne pozicije
''Obaveza za doznake na ime socijalne zaštite'' koje isplaćuju institucije obaveznog
socijalnog osiguranja, što nije u skladu sa MRS JS 1 – Prezentacija finansijskih
izvještaja (paragraf 48. i 49.)
Dugoročna finansijska imovina kao i dugoročno razgraničene obaveze su
potcijenjene za iznos od 39.691.157 KM, koji se odnosi na reprogramirana
potraživanja po osnovu neizmirenih poreskih obaveza za doprinose za zdravstveno
osiguranje.
Fond je dao zdravstvenim ustanovama, dugoročne beskamatne pozajmice u iznosu
od 3.358.000 KM u decembru 2011. godine na osnovu Ugovora o pozajmici, bez
saglasnosti Upravnog odbora Fonda.
Kao što smo naveli pod tačkom 7. Izvještaja,
Po nalazu revizije vanbilansna evidencija – reprogram duga precijenjena je za iznos
od 14.901.059 KM zbog utvrđene greške i sa 31.12.2012. godine za 39.691.157 KM,
koji su predmet bilansne evidencije.
Vanbilansna evidencija je takođe precijenjena za 10.068.301 KM po osnovu
evidentiranih sudskih sporova.
Kao što smo naveli pod tačkom 9. Izvještaja,
Napomene uz finansijske izvještaje Fonda ne pružaju sve bitne informacije
relevantne za donošenje odluka utvrđene Međunarodnim računovodstvenim
standardima za javni sektor, niti neophodne dodatne informacije koje bi pomogle
boljem razumijevanju i preciznijem sagledavanju finansijskih izvještaja.
Negativno mišljenje
Po našem mišljenju, finansijski izvještaji Fonda zdravstvenog osiguranja Republike
Srpske, zbog značaja pitanja navedenih u pasusu Osnova za izražavanje negativnog
mišljenja, ne prikazuju istinito i objektivno, u svim materijalno značajnim aspektima,
finansijsko stanje imovine i obaveza na dan 31.12.2012. godine i izvršenje
Finansijskog plana Fonda za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa
propisanim okvirom finansijskog izvještavanja.
Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske nije u toku 2012. godine primijenio
u svim materijalno značajnim aspektima zakonske i druge propise (u smislu zahtjeva
ISA 250).
Banja Luka, 27.08.2013. godine
Glavni revizor
dr Duško Šnjegota
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
3
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
II
REZIME DATIH PREPORUKA
Preporučujemo direktoru Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske sljedeće:
1. Da se prijem zaposlenih u Fondu zdravstvenog osiguranja vrši u skladu sa
Zakonom o radu, uz prethodnu saglasnost Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske.
2. Da se u svim procesima rada i poslovanja uspostavi odgovarajući sistem nadzora i
internih kontrola.
3. Finansijski plan Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske donositi u
skladu sa čl. 6, 34. i 35. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske.
4. Da se izvrši pravilna klasifikacija troškova zdravstvene zaštite i da se bilansne
pozicije troškova zdravstvene zašite terete samo sa direktnim troškovima koji se
odnose na troškove zdravstvene zaštite.
5. Da se sredstva za poboljšanje uslova rada u zdravstvenim ustanovama kao i
sredstva za provođenje reformi u zdravstvenom sektoru u Republici Srpskoj usklade
sa zakonskim obavezama Fonda po osnovu finansiranja zdravstvene zaštite
osiguranih lica.
6. Da se isplate sredstava pojedincima i udruženjima van Fonda usklade sa
zakonskom regulativom.
7. Da se izvrši evidencija potraživanje od Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje
Republike Srpske za 2012. godinu u iznosu od 3.534.790 KM.
8. Da se definiše dinamika i način zatvaranja pretplata po osnovu Ugovora o
pružanju zdravstvenih usluga osiguranim licima sa zdravstvenim ustanovama.
9. Da se uskladi zakonska regulativa (Zakona o zdravstvenom osiguranju) i
podzakonska regulativa (Pravilnici, Ugovori), kojom će se precizno definisati svi
kriterijumi centralizovane nabavke, uslovi, način i postupak planiranja potreba
zdravstvenih ustanova, definisanje vrste roba i usluga za koje se sprovode
centralizovane javne nabavke i urediti druga pitanja od značaja za planiranje,
organizovanje i sprovođenje centralizovanih javnih nabavki.
10. Da se kontinuirano vrši kontrola stanja zaliha citostatika i skupih lijekova, te
realizacija i isporuka ugovorenih nabavki lijekova do krajnjih korisnika (odjeljenja,
pacijenata), kako je to propisano internim aktima Fonda.
11. Da se osigura bolja međusektorska saradnja unutar Fonda zdravstvenog
osiguranja, radi mogućnosti kontinuiranog praćenja realizacije nabavki, kao i kontrola
postupaka javnih nabavki koji se provode u osam kancelarija kako je definisano
članom 57. Pravilnika o javnim nabavkama roba, usluga i radova u Fondu.
12. Da se iz vanbilansne evidencije izvrši isknjižavanje reprogramiranih obaveza po
osnovu potraživanja za neizmirene poreske obaveze po osnovu doprinosa za
zdravstveno osiguranje i da se isti evidentiraju na odgovarajućim bilansnim
pozicijama.
13. Da se iz vanbilansne evidencije izvrši isknjižavanje vrijednosti sudskih sporova,
da se isti evidentiraju u pomoćnim evidencijama Fonda, a da se struktura i vrijednost
sudskih sporova objelodani u Obrazloženjima uz finansijske izvještaje.
14. Da se u Napomenama uz finansijske izvještaje objelodane sve značajne
informacije, u skladu sa zahtjevima MRS - JS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja i
drugih relevantnih standarda za javni sektor.
4
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
III
IZVJEŠTAJ O SPROVEDENOJ REVIZIJI (NALAZI)
1.
Uvod
Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske (u daljem tekstu: Fond) osnovan je
Odlukom Skupštine Republike Srpske broj 01-359/02, 27.07.1992. godine, u skladu
sa Zakonom o zdravstvenom osiguranju Republike Srpske („Službeni glasnik
Republike Srpske“ broj: 18/99, 51/01, 70/01, 51/03, 57/03, 17/08, 01/09 i 106/09), sa
sjedištem u Banjoj Luci, Zdrave Korde br. 8.
Prema Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji poslova i radnih mjesta
Fond čine: Direkcija, Jedinica za internu reviziju, Služba za zajedničke poslove i
deset sektora, gdje je u okviru Sektora za razvoj zdravstvenog osiguranja
organizovano osam kancelarija po teritorijalnom principu (Banja Luka, Prijedor,
Doboj, Bijeljina, Istočno Sarajevo, Zvornik, Foča i Trebinje.)
Organi Fonda su: Nadzorni odbor, Upravni odbor i direktor.
Prema članu 10. Statuta, koji je mijenjan u 2011. godini, Fond obavlja djelatnost:
obaveznog socijalnog osiguranja i ostalog osiguranja (zdravstveno osiguranje
prošireno).
Prema članu 3. Zakona o zdravstvenom osiguranju ostvarivanje prava iz obaveznog
zdravstvenog osiguranja obezbjeđuje Fond zdravstvenog osiguranja Republike
Srpske i poslodavci pod uslovima utvrđenim navedenim zakonom i aktima Fonda, a
prema članu 73. Zakona, Upravni odbor Fonda svojim aktom utvrđuje uslove i način
korišćenja prava iz proširenog zdravstvenog osiguranja.
Prema navedenom osnovni cilj poslovanja Fonda, koji je definisan Zakonom o
zdravstvenom osiguranju, je da obezbijedi ostvarivanje prava iz obaveznog
zdravstvenog osiguranja, koja se odnose na zdravstvenu zaštitu osiguranih lica i
naknadu plate za vrijeme privremene nesposobnosti za rad.
Da bi Fond ostvario osnovni cilj poslovanja mora izvršiti operativne ciljeve koje
definiše rukovodstvo Fonda svojim internim aktima.
U 2012. godini, Zakon o zdravstvenom osiguranju Republike Srpske nije mijenjan, a
Statut Fonda, član 10. i 11. izmijenjeni su u skladu sa Uredbom o klasifikaciji
djelatnosti Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 119/10).
Zbog činjenice da se revizija sprovodi provjerom na bazi uzorka i da u sistemu
internih kontrola i računovodstvenom sistemu postoje inherentna ograničenja, postoji
mogućnost da pojedine materijalno značajne greške ostanu neotkrivene.
U skladu sa članom 20. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske („Službeni
glasnik Republike Srpske“ broj 98/05), Fond zdravstvenog osiguranja Republike
Srpske je 23.08.2013. godine dostavio Glavnoj službi za reviziju Primjedbe na Nacrt
izvještaja o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja za period od
01.01 – 31.12.2012. godine, broj RV021-13 od 08.08.2013. godine.
Navedene primjedbe su dostavljene u zakonom propisanom roku i razmotrene su sa
dužnom profesionalnom pažnjom.
Glavna služba za reviziju prihvatila je djelimično primjedbu koja se odnosila na
kvalifikaciju vezanu za zapošljavanje (primjedba broj 1.) i za procjenu i
objelodanjivanje sudskih sporova (primjedba broj 12.) i s tim u vezi izvršila djelimično
brisanje i preformulaciju konstatacija u Nacrtu izvještaja. Primjedba broj 2. je takođe
djelimično prihvaćena i s njom u vezi je izvršena korekcija podataka u nacrtu
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
5
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
izvještaja sa podacima iz Periodičnog izvještaja o izvršenju budžeta gdje je iskazan
budžetski deficit i ukupan deficit Fonda, što nije uticalo na revizorsko mišljenje.
Ostale Primjedbe na date kvalifikacije nisu prihvaćene.
Preporuke date u ovom izvještaju, u cilju njihovog naglašavanja, su boldovane
i pisane italik slovima.
2.
Sprovođenje preporuka iz prethodnog izvještaja
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske izvršila je reviziju
finansijskih izvještaja Fonda za 2011. godinu u kome je izraženo pozitivno mišljenje,
sa skretanjem pažnje. Fondu su date četiri preporuke po osnovu kojih je sačinjen
Akcioni plan i preduzete aktivnosti na realizaciji preporuka po revizorskom izvještaju.
Izvještaj o realizaciji preporuka po Akcionom planu Fonda, broj: 04/006-8652-2/12
dostavljen je Glavnoj službi za reviziju javnog sektora Republike Srpske, 18.01.2013.
godine. U izvještaju su obrazložene aktivnosti na provođenju preporuka broj: 2. 3. i 4,
dok preporuka broj 1. (prema obrazloženju odgovornih) koja se odnosu na planiranje
otplate kredita iz vlastitih sredstava u narednom periodu nije realizovana iz objektivnih
razloga.
Aktivnosti koje su preduzete na realizaciji preporuke broj 2. odnose se na urađenu
analizu o stepenu ostvarivanja ciljeva iz projekta „Poboljšanje dostupnosti
konsultativno specijalističke zdravstvene zaštite u Republici Srpskoj“, koju je uradio
Sektor za razvoj zdravstvenog osiguranja i u kojoj je definisan najbolji stepen
ostvarivanja ciljeva ovog vida zdravstvene zaštite u poboljšanju geografske
dostupnosti ovog vida zdravstvene zaštite, pojednostavljenja procedura dolaska do
specijaliste, smanjenja plaćanja troškova od strane osiguranih lica i skraćenja čekanja
kod specijaliste sekundarnog nivoa zdravstvene zaštite.
Preporuka broj 3. – Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske je 11.10.2012.
godine, uputio inicijativu za izmjenu i dopunu navedenih članova (4. i 5.) supsidijarnih
sporazuma, i to: Vladi Republike Srpske, Ministarstvu finansija, Ministarstvu zdravlja i
socijalne zaštite, kao i Ministarstvu rada i boračko-invalidske zaštite Republike
Srpske, međutim od navedenih institucija Fond nije dobio saglasnost za promjenu
navedenih članova (4. i 5.) supsidijarnih sporazuma.
Preporuka broj 4. – U skladu sa preporukom broj četiri izvršena je klasifikacija na dan
bilansa dugoročnih obaveza koje dospijevaju u narednoj godini na kratkoročne
obaveze u skladu sa MRS JS -1, paragraf 80. tačka c).
3.
Zaključak o funkcionisanju sistema internih kontrola
Organizacija, raspored poslova, odgovornost i ovlašćenja, te druga pitanja od značaja
za rad Fonda definisana su Statutom Fonda, Pravilnikom o organizaciji i
sistematizaciji poslova i radnih mjesta i Pravilnikom o radu Fonda.
Fond je svoje poslovanje u 2012. godini obavljao prema organizacionoj strukturi
utvrđenoj Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova i radnih mjesta koji je
donesen u decembru 2011. godine, na koji je Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske dalo saglasnost 22. maja 2012. godine, uz određene napomene. U
toku 2012. godine izvršeno je pet izmjena i dopuna Pravilnika o organizaciji i
sistematizaciji poslova i radnih mjesta od strane direktora Fonda (24.04.; 03.07.;
09.07.; 12.10. i 19.12.2012. godine), na koje nije tražena saglasnost od strane
6
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, izuzev izmjena iz decembra
2012. godine na koju je Ministarstvo dalo saglasnost.
U 2012. godini u Fondu je zasnovalo radni odnos 18 izvršilaca bez konkursnih
procedura. Prijem je izvršen pozivom se na član 30. Statuta Fonda prema kojem
direktor „odlučuje o prijemu na rad i raspoređivanju radnika na radna mjesta i o
drugim pravima i obavezama radnika u skladu sa Zakonom, kolektivnim ugovorom i
opštim aktima Fonda“.
Od ukupnog broja primljenih radnika, dva radnika su primljena na neodređeno vrijeme
nakon isteka perioda mirovanja prava iz radnog odnosa, na određeno vrijeme
primljeno je 11 radnika radi povećanja obima posla kao i radi zamjene odsutnih
radnika.
U revidiranom periodu u Fondu je angažovano pet pripravnika na period do godinu
dana radi obavljanja pripravničkog staža, bez konkursnih procedura.
Ovakav vid angažovanja zaposlenih radnika nije u skladu sa članom 5. Zakona o
radu – prečišćeni tekst („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 55/07), kao i sa
članom 6. Pravilnika o radu Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske od
marta 2011. godine.
Na dan 31.12.2012. godine u Fondu zdravstvenog osiguranja Republike Srpske u
radnom odnosu nalazilo se ukupno 679 izvršilaca (660 na neodređeno vrijeme, 15 na
određeno, 3 pripravnika i jedno imenovano lice).
Pravilnikom o internim kontrolnim postupcima (iz 2007. god.) definisani su postupci
prijema, kontrole, obrade i unosa u poslovne knjige knjigovodstvene dokumentacije o
nastalim poslovnim promjenama, u skladu sa zakonskom regulativom.
Upravljanje rizikom je sastavni dio svakodnevnih aktivnosti Fonda i usmjereno je na
ostvarivanje ciljeva Fonda.
Postupak nadgledanja sprovođenja internih kontrolnih postupaka vrši interna revizija
koja odgovara direktno direktoru Fonda. Interna revizija svoje aktivnosti organizuje i
planira u skladu sa Pravilnikom o internoj reviziji Fonda. U toku 2012. godine interna
revizija je izvršila 22 kontrolna pregleda definisanih rizičnih područja o čemu je
sačinila izvještaje u kojima je kod određenih kontrolisanih procesa utvrdila
nepravilnosti i na bazi istih definisala preporuke čijim provođenjem bi se otklonile
uočene nepravilnosti.
Popis, ključna kontrolna aktivnost kod provjere usaglašenosti knjigovodstvenih
evidencija sa stvarnim stanjem u svim dijelovima je obavljen u skladu sa Pravilnikom
o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim
stanjem („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 71/10), izuzev objekta Fonda u
Drvaru (Federacija Bosne i Hercegovine), koji nije popisan. Odgovorna lica Fonda
nisu reviziji dala odgovarajuća obrazloženja i dokumentaciju o tome ko koristi
navedeni objekat, po kom osnovu i za kakve svrhe se koristi.
Sistem internih kontrola na nivou Fonda ne funkcioniše i nije uspostavljen na
odgovarajući način.
Slabosti sistema internih kontrola su uočene u međusektorskoj komunikaciji u okviru
Fonda, kao i u komunikaciji između Direkcije Fonda i Kancelarija. To je dijelom
posljedica organizacije Fonda, koja je postavljena po dubini, tako da je npr. Sektor
za finansijski menadžment nadležan svim zaposlenim u Kancelarijama Fonda koji
obavljaju finansijsko računovodstvene poslove, a samim tim i komunikacija između
rukovodioca Sektora i izvršilaca na terenu je neadekvatna i bez adekvatnog nadzora
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
7
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
jer izvršioci na terenu su podređeni rukovodiocu sektora, a ne šefu Kancelarije u
kojoj obavljaju poslove i radne zadatke. Određeni broj Sektora je organizovan
neracionalno (dva sektora) zato što su od deset izvršilaca četiri rukovodioci (direktor
Sektora, zamjenik direktora i dva rukovodioca službi). Slabost sistema internih
kontrola na nivou Fonda ogleda se u sljedećem: Ulazna dokumentacija (uzorkom
obuhvaćene fakture Doma zdravlja Banja Luka za izvršene usluge po Ugovoru za
2012. godinu) nije protokolisana, fakture su evidentirane u knjigu ulaznih faktura koja
se vodi elektronski ali na fakturama nema broja KUF-a pod kojim su zavedene.
Fakture nisu kontrolisane, nema potpisa likvidature niti potpisa lica koje je odobrilo
fakture za plaćanje. Greška koja je nastala u Kancelariji Doboj kod evidentiranja
reprogramiranih obaveza po osnovu poreskog duga u iznosu od 14.901.059 KM je
posljedica neadekvatnog sistema internih kontrola. Reviziji su predočene izjave
neposrednih izvršilaca prema kojima je greška nastala prilikom „kompjuterskog
sabiranja rekapitulacije.“ Po nalazu revizije greška je posljedica neuspostavljenog
sistema internih kontrola. Knjigovodstvene isprave na bazi kojih je vršeno
evidentiranje potraživanja po osnovu reprogramiranih poreskih obaveza kao i
obaveza plaćanja na bazi ispostavljenih faktura Doma zdravlja Banja Luka
(Kancelarija Banja Luka) nisu kontrolisane u skladu sa definisanim procedurama
koje su propisane članom 7. Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Srpske
(„Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 36/09 i 52/11), kao i članom 47. Pravilnika
o računovodstvenim politikama Fonda.
Članom 7. Zakona o računovodstvu i reviziji propisano je šta su knjigovodstvene
isprave, gdje se sastavljaju i u kom obliku mogu biti, dok član 8. propisuje sistem
kontrole knjigovodstvenih isprava i vrijeme knjiženja, član 8. stav 4. definiše da:
“Odgovorno lice u pravnom licu dužno je da ispravnost i potpunost knjigovodstvene
isprave ovjeri svojim potpisom prije unosa podataka iz knjigovodstvene isprave u
poslovne knjige“ što u ovom slučaju nije ispoštovano.
Neadekvatnost internih kontrola ogleda se u neodgovarajućoj komunikaciji između
Direkcije Fonda i Kancelarija na terenu, vezano za postupke nabavke, koje mogu
Kancelarije samostalno, uz saglasnost direktora Fonda, provoditi za svoje potreba
putem konkurentskog zahtjeva i direktnog sporazuma. Kod davanja saglasnosti od
strane direktora Fonda za provođenje određenih postupaka javne nabavke ne
postoje povratne informacije od strane Kancelarija, šta je to provedeno i u kom je
obimu provedeno na bazi date saglasnosti.
Preporuke:
•
•
4.
Da se prijem zaposlenih u Fondu vrši u skladu sa Zakonom o radu, uz
prethodnu saglasnost Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske.
Da se u svim procesima rada i poslovanja uspostavi odgovarajući
sistem nadzora i internih kontrola.
Finansijski izvještaji
Prema Pravilniku o finansijskom izvještavanju za korisnike prihoda budžeta
Republike, opština, gradova i fondova („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj
16/11 i 126/11), fondovi na kraju izvještajnog perioda sastavljaju godišnje finansijske
izvještaje koji obuhvataju sljedeće: Bilans stanja, Bilans uspjeha, Izvještaj o
promjenama neto imovine, Bilans novčanih tokova, Periodični izvještaj o izvršenju
budžeta, Periodični izvještaj o izvršenju po računovodstvenim fondovima i Note
(Obrazloženja) uz finansijske izvještaje. Usvojeni okvir finansijskog izvještavanja u
8
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Republici Srpskoj podrazumijeva da se sve transakcije, procjene i politike trebaju
odmjeravati u odnosu na usaglašenost sa MRS JS.
Revizorski nalazi i zaključci o fer i istinitoj prezentaciji finansijskih izvještaja Fonda se
baziraju na propisanom okviru finansijskog izvještavanja.
4.1.
Planiranje, priprema i donošenje Finansijskog plana
Fond je 03.11.2011. godine, u skladu sa članom 36. Zakona o budžetskom sistemu
Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 54/08 i 126/08) dostavio
Nacrt Finansijskog plana za 2012. godinu Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske. Ukupni prihodi planirani Nacrtom finansijskog plana iznose
584.370.000 KM, dok ukupno planirani rashodi iznose 638.134.000 KM i isti su viši
od ukupno planiranih prihoda za iznos od 53.764.000 KM. Kod izrade Prijedloga
finansijskog plana Fonda nije obezbijeđena uravnoteženost između prihoda i
rashoda, što nije u skladu sa Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske.
Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske je svojim dopisom od
17.11.2011. godine dostavilo Mišljenje na Nacrt finansijskog plana Fonda i skrenulo
pažnju na neusaglašenost prihoda i rashoda.
Fond je 30.11.2011. godine, dostavio Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske, korigovan Nacrt finansijskog plana Fonda za 2012. godinu u
kojem je izvršeno uravnoteženje prihoda i rashoda u ukupnom iznosu od
612.534.000 KM. Dostavljeni prijedlog Finansijskog plana Fonda nije u skladu sa
članom 36. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske, gdje: „Fondovi do 15.
novembra izrađuju nacrt finansijskog plana za narednu fiskalnu godinu, vodeći
računa o smjernicama datim u Dokumentu i isti dostavljaju Ministarstvu, koje je
ovlašćeno da predloži njegove izmjene i dopune.“
Ministarstvo finansija Republike Srpske je dopisom broj: 06.04/400-726-1/11 od
07.12.2011. godine dostavilo Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite Republike
Srpske i Fondu Mišljenje na Nacrt finansijskog plana Fonda za 2012. godinu i
predložilo određene preporuke na bazi kojih Fond treba da pripremi i dostavi
Prijedlog finansijskog plana za 2012. godinu. Preporuke su se odnosile na sljedeće:
da se prilivi iz Budžeta Republike Srpske po osnovu osiguranja nezaposlenih lica, po
osnovu doznaka po osnovu invalidske zaštite i zaštite izbjeglih i raseljenih lica, kao i
doprinosa po osnovu zdravstvene zaštite, planiraju što realnije, kao i da se ne planira
rezerva iz razloga što ne postoji višak prihoda nad rashodima.
Upravni odbor Fonda je na XII sjednici koja je održana 15.12.2011. godine donio
Odluku broj: 02/015-6798-5/11 o usvajanju i Odluku broj: 02/015-6798-6/11 o
izvršenju Finansijskog plana za 2012. godinu.
Fond je 15.12.2011. godine dostavio Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske korigovan Nacrt finansijskog plana Fonda za 2012. godinu, u
kojem su prihodi sa primicima kao i rashodi sa izdacima planirani u ukupnom iznosu
od 569.284.000 KM.
Ministarstvo finansija Republike Srpske je dopisom broj: 06.04/400-859-1/11 od
20.12.2012. godine dalo pozitivno mišljenje na prijedlog Finansijskog plana Fonda za
2012. godinu.
Iako je Ministarstvo finansija Republike Srpske dalo saglasnost na korigovani Plan
Fonda, zbog smanjenja stope doprinosa za zdravstveno osiguranje sa 12,5% na
12% izvršena je 28.12.2011. godine od strane Ministarstva finansija korekcija prihoda
po osnovu doprinosa na 551.844.000 KM.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
9
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Upravni odbor Fonda je na XIV sjednici koja je održana 27.12.2011. godine donio
Odluku broj: 02/015-7473-1-1/11 o usvajanju i Odluku broj: 02/015-7473-2/11 o
izvršenju Finansijskog plana za 2012. godinu. U skladu sa članom 37. stav 2. Zakona
o budžetskom sistemu Republike Srpske, saglasnost na prijedlog Finansijskog plana
daje Vlada Republike Srpske, što u ovom slučaju nije učinjeno.
U skladu sa članom 5. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske, a na bazi
usvojenog Rebalansa budžeta Republike Srpske („Službeni glasnik Republike
Srpske“ broj 84/12) i u skladu sa Pravilnikom o metodologiji planiranja u Fondu
(„Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 87/09, 11/10 i 26/11), u Fondu je urađen
Nacrt Rebalansa finansijskog plana, koji je 27.12.2012. godine dostavljen
Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske. Rebalansom finansijskog
plana prihodi i primici kao i rashodi i izdaci planirani su u ukupnom iznosu od
677.644.000 KM, što je za 23% više u odnosu na usvojeni Finansijski plan Fonda za
2012. godinu. Na prihodovnoj strani Rebalansa finansijskog plana Fonda planirani su
nedostajuća sredstva u ukupnom iznosu od 35.038.000 KM, koja su neophodna za
nesmetano, efikasno i kvalitetno funkcionisanje zdravstvenog sistema Republike
Srpske. Nedostajuća sredstva su planirana u skladu sa članom 54. Zakona o
zdravstvenom osiguranju Republike Srpske i sa članom 45. Statuta Fonda
zdravstvenog osiguranja.
Upravni odbor Fonda je na XXIII sjednici koja je održana 27.12.2012. godine donio
Odluku broj: 02/002-8486-3/12 o utvrđivanju Nacrta rebalansa Finansijskog plana
Fonda za 2012. godinu,
Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske je dopisom broj: 11/06-505209-3/12 od 04.01.2013. godine Fondu dostavilo Mišljenje Ministarstva finansija
Republike Srpske za 2012. godinu, broj: 06.04/020-2573-1-1/12 od 28.12.2012.
godine, na Rebalans finansijskog plana Fonda za 2012. godinu. Ministarstvo finansija
nije dalo saglasnost Fondu na dostavljeni Nacrt rebalansa Finansijskog plana, ali je u
svom dopisu u skladu sa Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske, dalo
određene preporuke u skladu s kojim bi se trebao pripremiti i dostaviti Prijedlog
rebalansa Finansijskog plana Fonda za 2012. godinu. Preporuke se odnose na
nedostajuća sredstva koja su planirana u iznosu od 35.038.000 KM sa kojima je
izvršeno uravnoteženje prihoda i rashoda u smislu da se ova pozicija treba korigovati
ili dostaviti valjan dokument kojim se vrši uravnoteženje Finansijskog plana, da se
izvrše uštede po osnovu prethodno dostavljenog dopisa od 28.09.2012. godine u
iznosu od 5.000.000 KM i da se detaljno obrazloži povećanje rashoda za lična
primanja i rashoda po osnovu korišćenja roba i usluga u odnosu na usvojeni
Finansijski plan za 2012. godinu.
U Fondu nisu postupili po dostavljenim preporukama Ministarstva finansija Republike
Srpske.
Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske je ostvario prihode u iznosu od
549.857.376 KM, što je u odnosu na planirane prihode manje za 1.986.624 KM i
rashode u iznosu od 588.915.334 KM, što je za 37.071.334 KM, ili 7% više u odnosu
na planirane rashode, što nije u skladu sa čl. 39. Zakona o budžetskom sistemu.
Zbog navedenog, ostvaren je negativan finansijski rezultat u iznosu od 39.057.958
KM.
Preporuka:
Finansijski plan Fonda donositi u skladu sa čl. 6, 34. i 35. Zakona o
budžetskom sistemu Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske''
broj 121/12).
10
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
4.2.
Izvještaj o izvršenju Finansijskog plana
Ukupno ostvareni prihodi i primici iskazani su u iznosu od 642.734.315 KM što je za
16% više u odnosu na Finansijski plan Fonda. Odnose se na: poreske prihode
(546.807.796 KM), neporeske prihode (2.958.297 KM), primitke od nefinansijske
imovine (10.109 KM), primitke od finansijske imovine (5.388.888 KM) i primitke od
zaduživanja (87.569.225 KM).
Ukupno ostvareni rashodi i izdaci iskazani su u iznosu od 682.559.351 KM što je za
24% više u odnosu na Finansijski plan Fonda. Odnose se na: tekuće rashode osim
rashoda obračunskog karaktera (561.962.345 KM), izdatke za nefinansijsku imovinu
(22.181.543 KM) i izdatke za otplatu dugova (98.415.463 KM).
U Izvještaju o izvršenju Finansijskog plana Fonda u tekućem obračunskom periodu
iskazan je deficit u ukupnom iznosu od 39.825.036 KM, od toga na budžetski deficit
se odnosi 34.367.686 KM.
4.3.
Bilans uspjeha
4.3.1.
Prihodi i primici
Prihodi su iskazani u ukupnom iznosu od 549.857.376 KM, što je za 0,40% niže u
odnosu na Finansijski plan, u odnosu na 2011. godinu iskazani su na istom nivou.
Najvećim dijelom odnose se na: poreske prihode (prihode od doprinosa za socijalno
osiguranje) u iznosu od 546.807.796 KM, neporeske prihode u iznosu od 2.958.287
KM (prihode od zakupa i rente 25.051 KM, prihode od kamata na gotovinu i
gotovinske ekvivalente 10.563 KM, prihode od kamata i ostalih naknada za date
zajmove 1.841 KM, prihode po osnovu pozitivnih kursnih razlika 5.014 KM, prihode
od pružanja javnih usluga 14.150 KM i ostale neporeske prihode 2.901.677 KM) i
prihode obračunskog karaktera u iznosu od 91.283 KM (prihode od realizacije zaliha
6.347 KM, dobitke od prodaje imovine 8.530 KM i ostale prihode obračunskog
karaktera 76.405 KM).
Ukupni Primici su iskazani u iznosu od 92.968.222 KM. Odnose se na primitke za
nefinansijsku imovinu u iznosu od 10.109 KM (primici od prodaje motornih vozila
8.530 KM i primici od prodaje kancelarijskog namještaja 1.579 KM), primitke od
finansijske imovine u iznosu od 5.388.888 KM (primici za akcije 47.926 KM, primici
od naplate zajmova datih zdravstvenim ustanovama 5.306.843 KM i primici od
naplate stambenih zajmova 34.119 KM) i na primitke od zaduživanja u iznosu od
87.569.225 KM (primici od zajmova uzetih od države 81.500.000 KM i primici od
refundacije glavnice otplaćenih kredita u zemlji 6.069.225 KM).
Primici od finansijske imovine se odnose na: primitke za akcije i učešća u kapitalu u
javnim preduzećima, koji se odnose na vrijednost ostvarenu prodajom akcija Fabrike
vijaka a.d. Mrkonjić Grad, primitke od naplate zajmova datih zdravstvenim
ustanovama i primitke od naplate stambenih zajmova datih radnicima.
Primici od zaduživanja odnose se na: primitke od zajmova uzetih od države po
osnovu priliva po kreditnim zaduženjima Fonda u 2012. godini po supsidijarnim
sporazumima sa Vladom Republike Srpske putem Ministarstva finansija, Ministarstva
zdravlja i socijalne zaštite i Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite realizovane
putem indirektnog zaduženja Vlade Republike Srpske - Ministarstva finansija i
poslovnih banaka. Primici od refundacije glavnice po otplaćenim zajmovima u zemlji
odnose se na otplaćenu glavnicu zajmova datih zdravstvenim ustanovama (Dom
zdravlja Teslić i Bolnica za hroničnu psihijatriju Modriča) u 2012. godini i na
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
11
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
naplaćenu kamatu po zajmovima datim zdravstvenim ustanovama koju Fond
uplaćuje poslovnim bankama.
Poreski prihodi – iskazani su u iznosu od 546.807.796 KM. Odnose se na naplaćene
prihode koje ostvaruje Fond po osnovu Zakona o doprinosima Republike Srpske,
kojim se propisuje obračun i naplata doprinosa, i to: doprinosa za zdravstveno
osiguranje u slučaju povreda i profesionalnog oboljenja (796.850 KM), doprinosa za
zdravstveno osiguranje korisnika penzija i korisnika drugih novčanih naknada koje
uplaćuje Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje (15.734.973 KM), doprinosa za
zdravstveno osiguranje nezaposlenih lica koje plaća Zavod za zapošljavanje (1.899
KM), doprinosa za prošireno zdravstveno osiguranje (4.134 KM), doprinosa za
zdravstveno osiguranje iz budžeta Republike (751.379 KM), doprinosa za
zdravstveno osiguranje po osnovu duga iz ranijih godina (580.205 KM), doprinosa za
zdravstveno osiguranje po osnovu inostranog osiguranja (26.778.464 KM), doprinosa
za zdravstveno osiguranje po osnovu materijalnog obezbjeđenja plaćenih od strane
Centra za socijalni rad (2.060.637 KM), doprinosa za zdravstveno osiguranje iz
budžeta Republike za nezaposlena lica (40.005.474 KM), ostalih doprinosa za
zdravstveno osiguranje (17.545.414 KM) i doprinosa na lična primanja, naknade i
prihode osiguranika za obavezno osiguranje (442.548.367 KM).
Prihodi od zakupa i rente - iskazani su u iznosu od 25.051 KM, odnose se na prihode
ostvarene po osnovu zakupa objekata (15.451 KM) i prihoda od zakupa restorana
(9.600 KM).
Prihod od zakupa objekata u iznosu od 15.451 KM odnosi se na zakup: apoteke
(''Pharma nova'' Prnjavor, ugovor broj: 01/079-6672/12 od 01.10.2012. godine) i sale
za sastanke (JZU Institut za javno zdravstvo, ugovor br. 01/015-3707/12 od
24.05.2012. godine). Ugovori o zakupu apoteke i restorana predstavljaju produženje
ranijih ugovornih odnosa, zaključeni su na neodređeno vrijeme, što nije u skladu sa
odredbama Zakona o javnim nabavkama koja se odnose na obezbjeđivanje
najefikasnijeg načina korišćenja javnih sredstava i na obezbjeđivanja pravedne i
aktivne konkurencije među potencijalnim dobavljačima uz ostvarivanje jednakog
tretmana, nediskriminacije i transparentnosti.
Prihodi od kamata na gotovinu i gotovinske ekvivalente – iskazani su u iznosu od
10.563 KM, odnose se na ostvarene prihode od kamata na novčana sredstva na
bankovnim računima.
Prihodi od kamata i ostalih naknada za date zajmove - iskazani su u iznosu od 1.841
KM, odnose se na prihode po osnovu kamata na stambene zajmove date zaposlenim
radnicima Fonda u prethodnom periodu.
Prihodi po osnovu pozitivnih kursnih razlika - iskazani su u iznosu od 5.014 KM,
odnose se na prihode po osnovu efektivnih pozitivnih kursnih razlika.
Prihodi od pružanja javnih usluga - iskazani su u iznosu od 14.150 KM, odnose se na
prihode koje ostvaruje Fond od Republičkih organa i organizacija.
Ostali neporeski prihodi – iskazani su u iznosu od 2.901.677 KM. Odnose se na:
prihode po osnovu refundiranja porodiljskog bolovanja od Fonda za dječiju zaštitu
Republike Srpske (242.454 KM), ostale prihode – regresi, tenderi (146.277 KM) i
ostale neporeske prihode – participacija (2.512.946 KM) od Ministarstva rada i
boračko-invalidske zaštite za troškove zdravstvene zaštite ratnih vojnih invalida i
porodica poginulih boraca po osnovu Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i
porodica poginulih boraca odbrambeno otadžbinskog rata Republike Srpske
(„Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 134/11).
12
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
4.3.2.
Prihodi obračunskog karaktera
Prihodi obračunskog karaktera – iskazani su u iznosu od 91.283 KM, odnose se na
prihode od realizacija zaliha u iznosu od 6.347 KM, dobitke od prodaje imovine u
iznosu od 8.530 KM i ostale prihode obračunskog karaktera iskazane u iznosu od
76.405 KM.
Dobici od prodaje proizvedene stalne imovine u iznosu od 8.530 KM, odnose se na
ostvarene dobitke po osnovu prodaje automobila i namještaja.
Ostali prihodi obračunskog karaktera u iznosu od 76.405 KM odnose se na prihode
po osnovu viškova (66 KM), po osnovu otpisa obaveza (75.419 KM) i ostale prihode
obračunskog karaktera (920 KM).
4.3.3.
Rashodi i izdaci
Rashodi su iskazani u ukupnom iznosu od 588.915.334 KM. U odnosu na Finansijski
plan Fonda viši su za 7%, u odnosu na 2011. godinu viši su za 8%. Najvećim dijelom
se odnose na tekuće rashode, osim rashoda obračunskog karaktera iskazanih u
iznosu od 561.962.345 KM (rashodi za lična primanja 18.720.888 KM, rashodi po
osnovu korišćenja roba i usluga 9.683.060 KM, rashoda finansiranja i drugih
finansijskih troškova 7.528.046 KM i doznaka na ime socijalne zaštite koje isplaćuju
institucije obaveznog socijalnog osiguranja 526.030.351 KM) i rashode obračunskog
karaktera u iznosu od 26.952.989 KM.
Ukupni izdaci iskazani su u iznosu od 120.597.006 KM, odnose se na izdatke za
nefinansijsku imovinu u iznosu od 22.181.543 KM (izdaci za proizvedenu stalnu
imovinu 2.206.380 KM, izdaci za neproizvedenu stalnu imovinu 105.274 KM, izdaci
za strateške zalihe 19.859.965 KM i izdaci za zalihe materijala, robe, sitnog inventara
i auto guma 9.924 KM) i izdatke za otplatu dugova u iznosu od 98.415.463 KM.
Izdaci za otplatu dugova su iskazani po osnovu: otplate dijela kredita u iznosu od
65.500.000 KM, dobijenog po ugovoru od 31.12.2008. godine od Vlade Republike
Srpske (zaduženje od 80.000.000 KM). Sredstva za otplatu ovog kredita su
obezbijeđena iz sredstava novih zaduženja Fonda kod HypoAlpeAdria banke a.d.
Banja Luka u iznosu od 25.500.000 KM (ugovor iz 2011. u iznosu od 34.000.000 KM)
i 40.000.000 KM (ugovor od 54.500.000 KM od 27.07.2012. godine) kod UniCredit
bank a.d. Banja Luka; otplate glavnice zajmova primljenih od banaka koji se odnose
na otplate glavnica kredita dobijenih direktnim zaduženjem Fonda kod poslovnih
banaka; izdataka za otplatu glavnice zajmova primljenih od stranih finansijskih
institucija: otplata zaduženja prema Komercijalnoj banci a.d. Beograd i Intesa Soditic
Ltd. London; izdataka za otplatu kamata po zajmovima u zemlji koji se refundiraju:
kamate po indirektnom kreditnom zaduženju Fonda za kredite koji su dati
zdravstvenim ustanovama u Republici Srpskoj i izdataka za otplatu neizmirenih
obaveza iz ranijih godina: evidentirane otplaćene obaveze Fonda prema
zdravstvenim ustanovama putem kompenzacija (Dom zdravlja Teslić i Bolnica za
hroničnu psihijatriju Modriča i sl.), kao i više plaćena sredstva od obaveza po tekućim
rashodima sa zdravstvenim ustanovama.
Rashodi za lična primanja - iskazani su u iznosu od 18.720.888 KM, što je 100% u
odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011. godinu niži su za 1%. Odnose
se na rashode po osnovu bruto plata (15.396.424 KM) i rashode po osnovu naknada
troškova i ostalih ličnih primanja zaposlenih (3.324.465 KM). Plate su obračunate i
isplaćene u skladu sa Pravilnikom o radu i Pojedinačnim kolektivnim ugovorom za
zaposlene u Fondu.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
13
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
U skladu sa Odlukom o umanjenju plata broj: 01/015-7486/11 od 30.12.2011. godine,
plate zaposlenih umanjene su za period 01.01 – 31.12.2012. godine.
Rashodi za bruto naknade - iskazani su u iznosu od 3.324.465 KM, odnose se na
rashode po osnovu naknada za prevoz zaposlenih (157.981 KM), rashoda za
naknade za topli obrok i regres (1.790.003 KM), rashoda za otpremnine, nagrade i
jednokratne pomoći (185.651 KM) i rashoda za poreze i doprinose na naknade
(1.190.829 KM).
Rashodi po osnovu korišćenja roba i usluga - iskazani su u iznosu od 9.683.060
KM, u odnosu na Finansijski plan Fonda viši su za 118%, u odnosu na 2011. godinu
viši su za 176%. Odnose se na rashode po osnovu zakupa (91.586 KM), rashode po
osnovu utroška energije, komunalnih i komunikacionih usluga (1.215.551 KM),
rashode za režijski materijal (214.930 KM), rashode za tekuće održavanje (120.280
KM), rashode po osnovu putovanja i smještaja (121.330 KM), rashode za stručne
usluge (828.167 KM) i ostale nepomenute rashode (7.091.216 KM).
Rashodi po osnovu zakupa – iskazani su u iznosu od 51.586 KM, odnose se na
zakup poslovnih objekata i prostora.
Rashodi po osnovu utroška energije, komunalnih i komunikacionih i transportnih
usluga – iskazani su u iznosu od 1.215.551 KM, što je na nivou planiranog
Finansijskim planom Fonda. Odnose se na: rashode po osnovu utroška energije
(402.495 KM), rashode za komunalne usluge (132.069 KM), rashoda za
komunikacione usluge (679.882 KM) i rashoda za usluge prevoza robe (1.105 KM).
Rashodi po osnovu utroška energije najvećim dijelom odnose se na rashode po
osnovu utroška električne energije (246.196 KM), centralnog grijanja (121.234 KM) i
rashode po osnovu utroška auto plina (19.246 KM).
Rashodi za komunalne usluge najvećim dijelom odnose se na usluge vodovoda i
kanalizacije (23.874 KM), usluge odvoza smeća (35.377 KM) i rashode za usluge
obezbjeđenja imovine (57.080 KM). U skladu sa provedenim Konkurentskim
postupkom javne nabavke i potpisanim Ugovorom, usluge obezbjeđenja imovine za
potrebe Fonda obavlja agencija „Bond“ d.o.o. Banja Luka.
Rashodi za komunikacione usluge najvećim dijelom se odnose na usluge korišćenja
fiksnih telefona (172.358 KM), poštanskih usluga (247.590 KM) i ostalih
komunikacionih usluga u iznosu od (254.308 KM).
Rashodi za režijski materijal – iskazani su u iznosu od 214.930 KM, što je 2% više u
odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011. godinu viši su za 11%.
Najvećim dijelom se odnose na rashode za kancelarijski materijal (145.965 KM),
rashode za materijal za održavanje čistoće (58.018 KM) i rashode za stručnu
literaturu, časopise i dnevnu štampu (10.497 KM).
Rashodi za kancelarijski materijal odnose se na rashode za obrazce i papir (34.920
KM), registratore, fascikle i omote (25.072 KM), tonere (50.685 KM) i ostali
kancelarijski materijal (27.078 KM).
Rashodi za materijal za održavanje čistoće najvećim dijelom se odnosi na hemijski
materijal za održavanje čistoće (18.778 KM) i ostali materijal za održavanje čistoće
(33.640 KM).
Rashodi za tekuće održavanje – iskazani su u iznosu od 120.280 KM, što je na nivou
planiranog Finansijskim planom Fonda, u odnosu na 2011. godinu viši su za 29%.
Najvećim dijelom se odnose na tekuće održavanje zgrada (59.410 KM), opreme
(60.846 KM) i ostalo tekuće održavanje (23 KM).
14
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Tekuće održavanje zgrada najvećim dijelom se odnosi na usluge i materijal za tekuće
popravke i rad (52.455 KM).
Troškovi tekućeg održavanja opreme najvećim dijelom se odnose na troškove
tekućeg održavanja prevoznih sredstava (38.106 KM) i kancelarijske opreme (18.611
KM).
Rashodi po osnovu putovanja i smještaja – iskazani su u iznosu od 121.330 KM, što
je 87% u odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011. godinu niži su za 6%.
Najvećim dijelom odnose se na: troškove za službeni put u zemlji (24.549 KM),
službeni put u inostranstvo (23.895 KM) i troškove po osnovu utroška goriva (72.887
KM).
Nabavka goriva za motorna vozila vršena je od dobavljača „Nestro Petrol“ Banja
Luka na osnovu zaključenih ugovora za Direkciju i Kancelarije Fonda, nakon
provedenih postupaka javne nabavke. Ugovori su zaključeni na period od godinu
dana.
Rashodi za stručne usluge – iskazani su u iznosu od 828.167 KM, što je 90% više u
odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011. godinu niži su za 15%.
Rashodi za stručne usluge odnose se na: usluge finansijskog posredovanja (202.637
KM), usluge osiguranja vozila i zaposlenih (40.950 KM), usluge informisanja i medija
(132.963 KM), pravne i administrativne usluge (2.477 KM), procjene i vještačenja
(445 KM), i rashoda za kompjuterske usluge (448.695 KM).
Usluge finansijskog posredovanja odnose se na usluge platnog prometa, dok se
kompjuterske usluge odnose na usluge održavanja računarskih programa.
Ostali nepomenuti rashodi – iskazani su u iznosu od 7.091.216 KM, što je 501% u
odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011. godinu viši su za 737%.
Odnose se na rashode: za stručno usavršavanje zaposlenih (27.193 KM), rashode
za bruto naknade van radnog odnosa (587.918 KM), po osnovu reprezentacije
(66.271 KM), po sudskim rješenjima (6.374.439 KM), po osnovu poreza i doprinosa
na teret poslodavca (34.484 KM) i ostale nepomenute rashode (910 KM).
Po nalazu revizije bilansna pozicija Ostali nepomenuti rashodi potcijenjena je za
iznos od 66.386 KM i iznosi 7.157.602 KM, a odnosi se na rashode za bruto naknade
van radnog odnosa.
Rashodi za stručno usavršavanje zaposlenih iskazani su u iznosu od 27.193 KM,
najvećim dijelom odnose se na rashode po osnovu kotizacija za seminare,
savjetovanja i simpozijume u iznosu od 20.492 KM.
Rashodi za bruto naknade van radnog odnosa iskazani su u iznosu od 587.918 KM,
odnose se na rashode za bruto naknade članovima upravnih i nadzornih odbora
(95.522 KM), rashode za bruto naknade članovima komisija i radnih grupa (405.083
KM) i rashode za bruto naknade po ugovorima o djelu (87.313 KM).
Rashodi za bruto naknade po ugovorima o djelu iskazani su u iznosu od 87.313 KM,
po nalazu revizije potcijenjeni su za iznos naknada po ugovorima o djelu koji su
teretili troškove zdravstvene zaštite u iznosu od 66.386 KM (Obrazloženo pod
tačkom 4.3.3. - Doznake na ime socijalne zaštite.)
Rashodi po sudskim rješenjima iskazani su u iznosu od 6.374.439 KM, najvećim
dijelom odnose se na pravosnažnu presudu po sudskom sporu koji je vođen između
Kliničkog centra Srbije i Fonda, od čega se na glavnicu duga odnosi 5.195.520 KM i
na kamatu 1.017.762 KM.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
15
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Rashodi po osnovu poreza i doprinosa na teret poslodavca iskazani u iznosu od
34.484 KM, najvećim dijelom se odnose na doprinose za profesionalnu rehabilitaciju
invalida (30.789 KM).
Rashodi finansiranja i drugi finansijski troškovi – iskazani su u iznosu od
7.528.046 KM, što je 68% u odnosu na Finansijski plan Fonda, u odnosu na 2011.
godinu viši su za 71%. Odnose se na: rashode po osnovu kamata na primljene
zajmove u zemlji (2.722.768 KM), rashode po osnovu kamata na primljene zajmove
iz inostranstva (758.210 KM), troškove servisiranja primljenih zajmova (4.045.917
KM), rashode po osnovu efektivnih kursnih razlika (133 KM) i rashode po osnovu
zateznih kamata (1.019 KM).
Rashodi po osnovu kamate na primljene zajmove u zemlji iskazani su u iznosu od
2.722.768 KM, odnose se na rashode po osnovu redovne kamate na zajmove
primljene od banaka za indirektno zaduženje Fonda (20.087 KM) i rashode po
osnovu kamata na zajmove primljene od banaka direktnim zaduživanjem (2.702.681
KM).
Rashodi po osnovu kamata primljenih zajmova iz inostranstva u iznosu od 758.210
KM, odnose se na rashode kamata u skladu sa anuitetnim planom po osnovu
kreditnog zaduženja od Intesa Soditic Ltd. London i Komercijalne banke Beograd.
Troškovi servisiranja primljenih zajmova iskazani su u iznosu od 4.045.917 KM,
odnose se na troškove interkalarne kamate na zajmove primljene u zemlji (3.999.052
KM) i troškove obrade kreditne dokumentacije za zajmove primljene u zemlji (46.865
KM).
Doznake na ime socijalne zaštite koje isplaćuju institucije obaveznog
socijalnog osiguranja – iskazane su u iznosu od 526.030.350 KM, što je za 6% više
od planiranih sredstava Finansijskim planom Fonda, u odnosu na 2011. godinu viši
su za 13%. U odnosu na ukupne troškove Fonda, troškovi zdravstvene zaštite
učestvuju sa 89%. Odnose se na: troškove refundacije neto plata za vrijeme
privremene spriječenosti za rad (12.681.412 KM), troškove primarnog nivoa
zdravstvene zaštite (180.531.248 KM), troškove sekundarnog nivoa zdravstvene
zaštite (275.456.224 KM), troškove tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite (40.865.722
KM), troškove proteza i drugih ortopedskih pomagala (9.317.836 KM) i troškova
usluga socijalne zaštite u inostranstvu (7.177.906 KM).
U toku 2012. godine donesena je Odluka o načinu finansiranja bolničkih zdravstvenih
usluga u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 56/12 i 101/12),
kojom je za usluge finansiranja zdravstvene zaštite za osigurana lica Fonda,
definisan kombinovani sistem plaćanja po modelima. Model I – po dijagnostičko
terapijskom slučaju za finansiranje zdravstvenih usluga, akutnog bolničkog liječenja,
intenzivne njege i dnevne bolnice, što podrazumijeva plaćanje po pojedinačnim
izvršenim uslugama.
Model II – podrazumijeva finansiranje bolničkih usluga po usluzi konsultativno
specijalističke zdravstvene zaštite, usluga radiološke dijagnostike, biohemijske i
hematološke usluge, kao i ostale dijagnostičke usluge koje nisu obuhvaćene
Modelom I, dok Model III podrazumijeva plaćanje po budžetskom sistemu plaćanja
za transfuzijsku medicinu, rehabilitaciju, stomatologiju, hroničnu psihijatriju,
nuklearnu medicinu i ostale djelatnosti koje nisu obuhvaćene prethodnim modelima.
U skladu sa čl. 58, 59. i 60. Zakona o zdravstvenom osiguranju („Službeni glasnik
Republike Srpske“ broj: 18/99, 106/09, 51/01, 70/01, 51/03, 57/03, 17/08, 1/09 i
16
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
106/09), odnosi između Fonda i zdravstvenih ustanova u vezi sa pružanjem
zdravstvene zaštite osiguranih lica, regulišu se ugovorom.
Zaključivanje ugovora o pružanju usluga zdravstvene zaštite osiguranim licima u
2012. godini između Fonda i zdravstvenih ustanova u Republici Srpskoj (javnih i
privatnih), vršeno je u skladu sa Pravilnikom o principima, uslovima i kriterijumima za
zaključivanje ugovora sa davaocima usluga u Republici Srpskoj („Službeni glasnik
Republike Srpske“ broj 28/12).
Ugovorom se uređuju: vrsta, obim i kvalitet zdravstvenih usluga koje se pružaju
osiguranim licima Fonda, plaćanje ugovorenih usluga, program zdravstvene zaštite,
način obračunavanja usluga, način rješavanja spornih pitanja i druga međusobna
prava i obaveze.
Fond ugovara usluge primarnog nivoa zdravstvene zaštite sa ambulantama
porodične medicine, domovima zdravlja, domovima za zdravstvenu njegu i
apotekama.
Kod usluga konsultativno specijalističke zdravstvene zaštite iz oblasti pedijatrije i
ginekologije pored pružanja paketa zdravstvene zaštite iz ovih oblasti ugovara se i
propisivanje lijekova na recept.
Usluge sekundarne i tercijarne (bolničke) zdravstvene zaštite ugovaraju se sa
specijalističkom ambulantom, specijalističkim centrom, bolnicom i zavodom za
djelatnosti za koje su osposobljeni.
Sa apotekama koje ispunjavaju propisane uslove ugovara se snabdijevanje
osiguranih lica lijekovima i medicinskim sredstvima koji su utvrđeni Listom lijekova,
odnosno Listom pomagala.
Fond može da zaključi poseban ugovor za sprovođenje projekata iz oblasti
zdravstvene zaštite pod uslovom da Ministarstvo prethodno da saglasnost za
sprovođenje projekta za tekuću godinu.
Sa isporučiocima ortopedskih i drugih pomagala koji ispunjavaju propisane uslove u
skladu sa pozitivnim zakonskim propisima koji regulišu materiju na osnovu javnog
poziva, ugovara se snabdijevanje ortopedskim i drugim sredstvima.
Fond vrši nabavku lijekova, sanitetskog, medicinskog, ugradbenog i drugog
materijala koji su utvrđeni kao pravo iz obaveznog zdravstvenog osiguranja, na
osnovu iskazanih potreba davaoca usluga, a u skladu sa propisima koji regulišu
sistem javnih nabavki u Bosni i Hercegovini.
Troškovi zdravstvene zaštite (primarnog, sekundarnog i tercijarnog nivoa) se
usaglašavaju na dan bilansa sa pružaocima usluga.
Troškovi refundacija neto plata za vrijeme privremene spriječenosti za rad iskazani su u iznosu od 12.681.412 KM, što je više za 29% u odnosu na Finansijski
plan Fonda, odnose se na troškove refundacija neto plata za osigurana lica koja su u
periodu preko 30 dana bila spriječena zbog bolesti da obavljaju poslove i radne
zadatke u državnim i privatnim preduzećima i ustanovama. Naknadu plate za prvih
30 dana privremene nesposobnosti za rad obezbjeđuje poslodavac iz svojih
sredstava, a nakon toga najduže do 12 mjeseci naknadu neto plate obezbjeđuje
Fond, u skladu sa članom 31. Zakona o zdravstvenom osiguranju i u skladu sa
Pravilnikom o ostvarivanju prava na naknadu plate za vrijeme privremene
nesposobnosti za rad („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 63/08 i 38/10).
Doznake pružaocima usluga socijalne zaštite – primarni nivo - iskazani su
rashodi u ukupnom iznosu od 180.531.248 KM, u odnosu na Finansijski plan Fonda
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
17
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
niži su za 7%, odnose se na: usluge primarne zdravstvene zaštite 96.949.641 KM,
lijekove na recept 72.907.465 KM, lijekove za specifična oboljenja 550.304 KM i
ostale usluge primarne zdravstvene zaštite 10.123.838 KM.
Usluge primarne zdravstvene zaštite – iskazane su u iznosu od 96.949.641 KM.
Odnose se na: troškove primarne zdravstvene zaštite (94.792.541 KM), troškove
pojedinačnih refundacija faktura (61.783 KM), sredstva za poboljšanje uslova rada
zdravstvenih ustanova primarnog nivoa – institucije (870.943 KM) i sredstva za
provođenje reformi u zdravstvu (386.533 KM).
U toku 2012. godine provođeno je osam projekata na primarnom nivou zdravstvene
zaštite.
Rashodi po osnovu usluga primarne zdravstvene zaštite (96.949.641 KM) odnose se
na usluge primarnog nivoa zdravstvene zaštite koje su na bazi Ugovora zaključenih
sa zdravstvenim ustanovama primarnog nivoa, i na bazi izvršenih ugovorenih usluga
fakturisale zdravstvene ustanove. U skladu sa članom 2. stav 1. tačka 3. Odluke o
načinu finansiranja bolničkih zdravstvenih usluga u Republici Srpskoj, kod primarnog
nivoa zdravstvene zaštite primjenjuje se Model III koji podrazumijeva finansiranje po
budžetskom sistemu plaćanja. Zdravstvena ustanova ispostavlja fakturu u visini 1/12
ugovorenih sredstava za pružene usluge.
Troškovi pojedinačnih refundacija faktura iskazani su u iznosu od 61.783 KM, odnose
se na uslugu primarne zdravstvene zaštite koje se fakturišu i posebno plaćaju
(prevoz osiguranih lica i dr.), a ne odnose se na usluge za koje je predviđen
budžetski sistem plaćanja.
Sredstva za poboljšanje uslova rada zdravstvenih ustanova primarnog nivoa
iskazana su u iznosu od 870.943 KM, odnose se na opremanje zdravstvenih
ustanova primarnog nivoa sa medicinskom opremom. Ugovor je potpisan sa
preduzećem Bosnamed d.o.o. Sarajevo 01.12.2009. godine na iznos od 6.376.464
KM sa rokom otplate u 62 jednake mjesečne rate (Odluka Upravnog odbora Fonda o
prihvatanju ugovora broj: 02/015-7510-7/09 od 11.12.2009. godine). U 2012. godini
po osnovu ovog ugovora terećena je pozicija primarne zdravstvene zaštite za iznos
od 33.660 KM. Odlukom upravnog odbora Fonda broj: 02/002-4732-7/12 od
12.07.2012 i broj: 02/002-5956-5/12 od 13.09.2012. godine o odobravanju sredstava
za poboljšanje uslova rada primarnog nivoa zdravstvene zaštite (domovi zdravlja)
odobrena su sredstva za nabavke opreme, vozila, sanacije i rekonstrukcije ambulanti
u iznosu od 837.283 KM.
Sredstva za provođenje reformi u zdravstvu iskazana su u iznosu od 386.533 KM.
Odnose se na Projekte koji se posredstvom Fonda finansiraju na primarnom nivou
zdravstvene zaštite, u skladu sa Pravilnikom o finansiranju projekata: „Uvođenje
informacionog sistema u primarnu zdravstvenu zaštitu“ (Računari d.o.o. Banja Luka
128.582 KM); „Izrada, uvođenje, testiranje i održavanje aplikativnog softvera za
pružanje usluga prikupljanja, obrade i distribucije podataka E-recept“ (Računari d.o.o.
Banja Luka 86.367 KM); „Kombinovana primjena PAP-a i HPV DNK testiranja u
skriningu karcinoma grlića materice“ (Medicom – Bijeljina 9.257 KM); „Skrining
kolorektalnog karcinoma u Republici Srpskoj“ (SC Dunjić Gradiška 27.374 KM);
„Edukacija neurologa i medicinskih sestara u liječenju akutnog moždanog udara“
(Udruženje neurologa Republike Srpske 23.750 KM); „Mala škola zdravlja praćenje
efekata primarne prevencije faktora rizika kod djece u Republici Srpskoj“ (Centar za
medicinska istraživanja i razvoj zdravstvene zaštite u Republici Srpsko)j; „Značaj
ranog otkrivanja patoloških promjena na krvnim sudovima vrata i glave i prevencija
nastanka moždanog udara“ (Centar za medicinska istraživanja i razvoj zdravstvene
18
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
zaštite u Republici Srpskoj) i „Unapređenje kapaciteta timova porodične medicine za
upravljanje troškovima lijekova na recept“ (Udruženje doktora porodične medicine –
Banja Luka 36.920 KM).
Ugovorom sa preduzećem Računari d.o.o. Banja Luka, koji je zaključen dana
04.05.2011. godine, na realizaciji projekta „Izrada, uvođenje, testiranje i održavanje
aplikativnog softvera za pružanje usluga prikupljanja, obrade i distribucije podataka
E-recept“ ukupna ugovorena vrijednost projekta iznosi 1.660.000 KM. Članom 9.
Ugovora definisano je da se plaćanje obavlja u dvije rate, i to: prva rata (avans) u
iznosu od 30% ili 480.000 KM do 30 dana po potpisivanju ugovora, ostali dio poslije
uspješne instalacije, testiranja aplikativnog softvera i obuke korisnika. Ugovor ima
obavezujuće dejstvo 2 godine bez obzira na realizovani iznos sredstava. U 2012.
godini uplaćen je i drugi dio avansa po ugovoru u iznosu od 230.000 KM. Do
31.12.2012. godine od strane preduzeća Računari d.o.o. Banja Luka, opravdan je
samo dio avansnih sredstava u iznosu od 86.367 KM. Članom 9. Ugovora je
predviđeno da ne mora biti realizovan ukupan ugovoreni iznos sredstava (1.660.000
KM). S obzirom da je uplaćeni avans opravdan samo u iznosu od 86.367 KM, a da
ugovor ističe u 2013. godini, postavlja se pitanje racionalnosti i adekvatne upotrebe
sredstava Fonda, kao i praćenja realizacije ugovorenog Projekta. Prema odredbama
ugovora, nakon završetka Ugovora, sistem prestaje da radi, Ministarstvo zdravlja i
socijalne zaštite zadržava pravo vlasništva nad bazama podataka ali nema nikakva
prava nad aplikacijama čija vrijednost čini 70% ugovora (centralizovani e-karton, erecept i e-uputnica).
Strateškim planom razvoja Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske za
period 2008-2012. godina, predviđena je i realizacija određenih Projekata, za koju je
prethodno potrebno obezbijediti saglasnost Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske. U 2012. godini Upravni odbor Fonda je odobrio realizaciju
određenih projekata koji nisu predviđeni strateškim planom razvoja Fonda za ovaj
period („Značaj ranog otkrivanja patoloških promjena na krvnim sudovima vrata i
glave i prevencija nastanka moždanog udara“, „Edukacija neurologa i medicinskih
sestara u liječenju akutnog moždanog udara“, „Mala škola zdravlja – praćenja
efekata primarne prevencije faktora rizika kod djece u Republici Srpskoj“ i
„Unapređenje kvaliteta timova porodične medicine za upravljanje troškovima lijekova
na recept“). Praćenje realizacije Projekata je u nadležnosti Sektora za medicinska
pitanja Fonda. Kod realizacije projekta prisutna je neracionalna upotreba finansijskih
sredstava za realizaciju istih (realizacija u većem iznosu sredstava od planiranih,
avansi koji su uplaćeni a nisu opravdani, nabavka testova u obimu većem od
planiranog projektom i neiskorišćenost istih, mogućnost isteka roka upotrebe). Sve
ove aktivnosti kod realizacije Projekata upućuju na neadekvatnost kontrolnih
mehanizama kod praćenja realizacije i utroška sredstava, kao i opravdanost
prihvatanja realizacije određenih Projekata na teret sredstava Fonda.
Odlukama direktora Fonda, Udruženjima ljekara, medicinskih sestara, pulmologa,
patologa i za edukacije isplaćen je iznos od 10.639 KM, na teret troškova
zdravstvene zaštite primarnog nivoa. Po mišljenju revizije ovakav vid isplate ne može
teretiti troškove primarnog nivoa zdravstvene zaštite. Ostale isplate koje su teretile
ovu bilansnu poziciju iskazane su u iznosu od 50.315 KM.
Lijekovi na recept – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u iznosu od 72.907.465
KM, odnose se na lijekove sa Liste lijekova za domove zdravlja i ambulante
porodične medicine, vakcine i serume, kao i drugi potrošni materijal koje za potrebe
osiguranih lica obezbjeđuje Fond. Doktori ovlašteni za propisivanje lijekova vode
registar osiguranih lica kojima se u terapiji propisuju određeni lijekovi. Ukoliko
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
19
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
zdravstvena ustanova ne raspolaže lijekom sa Liste lijekova, kao i drugim potrošnim
materijalom, dužna je da o tom izda potvrdu osiguranom licu kako bi isti ostvario
pravo na refundaciju lijeka. Ugovorom o pružanju usluga i finansiranju primarnog
nivoa zdravstvene zaštite, posebno se za sve ustanove primarnog nivoa (domove
zdravlja) definišu ukupna sredstva za lijekove koji se izdaju na recept, čiji rizik
prekoračenja snose Zdravstvene ustanove. Na osnovu recepta koje propisuju doktori
porodične medicine, pacijenti navedene lijekove uzimaju u apotekama sa kojima
Fond ima potpisan ugovor, a apoteke ove usluge izdavanja lijekova fakturišu Fondu i
u prilogu faktura dostavljaju primjerak recepta. Fond zdravstvenim ustanovama
priznaje troškove lijekova u ugovorom definisanom iznosu.
Lijekovi za specifična oboljenja – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u
ukupnom iznosu od 550.304 KM, odnose se na potrošnju insulina za pacijente koji su
oboljeli od ove vrste bolesti, nabavke insulinskih pumpi i glukoznih senzora i drugog
potrošnog materijala za liječenje ovih pacijenata, kao i druge lijekove koji se
nabavljaju za posebna – specifična oboljenja za pacijente koji su oboljeli od posebnih
vrsta bolesti.
Sa stručnim konsultantima koji prate provođenje ugovora o realizaciji nabavke
specifičnih lijekova Fond je zaključio Ugovore o djelu (tri ugovora) koji su teretili
bilansnu poziciju lijekova za specifična oboljenja u ukupnom iznosu od 3.773 KM. Po
mišljenju revizije ova bilansna pozicija precijenjena je za navedeni iznos dok je
potcijenjena bilansna pozicija Rashoda za bruto naknade po ugovorima o djelu za
iznos od 3.773 KM.
Ostale usluge primarne zdravstvene zaštite – rashodi ove bilansne pozicije iskazani
su u iznosu od 10.123.838 KM, odnose se na rashode po osnovu refundacije
troškova primarne zdravstvene zaštite, tj. troškove ampuliranih lijekova i potrebnog
sanitetskog materijala kao i skladištenja i distribucije vakcina od strane Domova
zdravlja.
Doznake pružaocima usluga socijalne zaštite – sekundarni nivo - iskazani su
rashodi u ukupnom iznosu od 275.456.224 KM, u odnosu na Finansijski plan Fonda
viši su za 7%. Odnose se na: usluge konsultativno specijalističke zdravstvene zaštite
– sekundarni nivo (33.474.050 KM), bolničko liječenje (154.366.238 KM),
dijagnostičke usluge – sekundarni nivo (20.234.909 KM), usluge koje se posebno
fakturišu (28.743.899 KM), usluge hemodijalize (35.997.263 KM) i prevoza u bolnice
(2.639.864 KM).
Konsultativno specijalistička zdravstena zaštita – sekundarni nivo – rashodi ove
bilansne pozicije iskazani su u iznosu od 33.474.050 KM, odnose se na troškove
konsultativno specijalističke zaštite osiguranih lica iz različitih oblasti sekundarnog
nivoa zdravstvene zaštite (interna medicina, opšta hirurgija, pneumofiziologija,
neurologija, ortopedija, otorinolaringologija, oftalmologija, dermatovenerologija,
kardiologija, urologija i onkologija) koji se od strane davaoca usluga fakturišu po
izvršenoj usluzi po Modelu II u skladu sa Odlukom o načinu finansiranja bolničkih
zdravstvenih usluga. Model II podrazumijeva da će Zdravstvene ustanove izvještaje
o izvršenim pojedinačnim uslugama po osiguranim licima dostaviti Fondu sa
prilozima uputnica na bazi kojih je izvršena usluga. Fond će na bazi izvještaja
zdravstvenih ustanova utvrditi ukupan broj usluga na mjesečnom nivou izraženih u
bodovima na bazi planiranih mjesečnih sredstava i isti dostaviti zdravstvenim
ustanovama koje na osnovu izvještaja Fonda ispostavljaju fakturu u visini
pripadajućih sredstava po tom osnovu.
20
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Bolničko liječenje – sekundarni nivo – rashodi ove bilansne pozicije iskazni su u
ukupnom iznosu od 154.366.239 KM. Odnose se na troškove po osnovu bolničkog
liječenja osiguranih lica u ukupnom iznosu od 146.030.937 KM, troškova opremanja
zdravstvenih ustanova medicinskom opremom i investicije u bolničke kapacitete u
iznosu od 6.637.067 KM i ostale troškove (Projekt – „Bonex inženjering“ d.o.o
Beograd, Agencija za sertifikaciju Banja Luka, Neo–vita Sokolac, Vralinvest Banja
Luka – Studija ekonomske opravdanosti, Ugovori o djelu, isplate po pojedinačnim
odlukama) u iznosu od 1.698.234 KM.
Troškovi bolničkog liječenja u iznosu od 146.030.937 KM, se odnose na bolničko
liječenje osiguranih lica za koje se od strane zdravstvenih ustanova fakturišu troškovi
Fondu po Modelu I u skladu sa Odlukom o načinu finansiranja bolničkih zdravstvenih
usluga (akutno bolničko liječenje, intenzivna njega i dnevna bolnica). Model I
podrazumijeva plaćanje srazmjerno pruženim bolničkim uslugama po pojedinačnom
slučaju iskazanom kroz klasifikaciju po dijagnostičko terapijskim slučajem (DTS). Pod
dijagnostičko terapijskim slučajem podrazumijeva se vrijeme liječenja od prijema do
otpuštanja pacijenta i svi troškovi nastali za vrijeme tog liječenja, izuzev citostatika i
lijekova za specifična oboljenja koji se plaćaju po posebnim procedurama. Fond na
osnovu izvještaja o izvršenim uslugama bolničkog liječenja od strane zdravstvenih
ustanova priznaje ukupan broj bodova na mjesečnom nivou i ukupno pripadajućim
sredstvima po tom osnovu i iste dostavlja zdravstvenim ustanovama, koje na osnovu
izvještaja Fonda ispostavljaju fakturu Fondu u visini pripadajućih sredstava po tom
osnovu.
Troškovi u iznosu od 6.637.067 KM odnose se na finansiranje nabavke medicinske
opreme i investicije u bolnički sektor u Republici Srpskoj. Obuhvataju nabavku
medicinske opreme (3.472.009 KM) za opremanje hirurških sala u Kliničkom centru
Banja Luka, Opštoj bolnici Gradiška, Opštoj bolnici Nevesinje i Opštoj bolnici Trebinje
(Ugovor broj: 01/015-143/12 od 11.01.2012. godine zaključen sa Bosnamed d.o.o.
Sarajevo), nabavku medicinske opreme za potrebe zdravstvenih ustanova
(Nevesinje, Zvornik i Foča), rekonstrukciju i instaliranje opreme za centralni sistem
medicinskih gasova u bolnicama Gradiška i Foča (Ugovor broj: 01/015-5131/10 od
06.09.2010. godine zaključen sa Bosnamed d.o.o. Sarajevo) i nabavku medicinske
opreme za potrebe zdravstvenih ustanova u Republici Srpskoj (Ugovor broj: 01/0157411/09 od 01.12.2009. godine zaključen sa Bosnamed d.o.o. Sarajevo). Sredstva u
iznosu od 1.561.503 KM odnose se na troškove nabavke medicinske opreme za
dezinfekciju i sterilizaciju medicinskog materijala za bolnice u Prijedoru, Zvorniku,
Doboju, Kliničkom centru Istočno Sarajevo i bolnicu Foča (Ugovor broj: 11/2-4045283/11 od 02.02.2012. godine zaključen sa Getinge International AB Švedska).
Sredstva u iznosu od 1.168.720 KM odnose se na finansiranje Projekta „Proširenje
kapaciteta Opšte bolnice Gradiška“ (Ugovor o cesiji zaključen dana 04.03.2011.
godine između Opšte bolnice Gradiška, NLB Razvojne banke Banja Luka i Fonda
zdravstvenog osiguranja Republike Srpske, kojim je NLB Razvojna banka Banja
Luka preuzela dug koji Fond ima prema Opštoj bolnici Gradiška u ukupnom iznosu
od 7.986.251 KM. Sredstva u iznosu od 434.836 KM odnose se na opremu Zavoda
za stomatologiju Republike Srpske koja je finansirana od strane Fonda.
Upravni odbor Fonda zdravstvenog osiguranja je na bazi dopisa Ministarstva zdravlja
i socijalne zaštite Republike Srpske prihvatao investiranje u nabavku opreme i
proširenje bolničkih kapaciteta u ranijem periodu kao i u toku 2012. godine iako nije
imao uporište u zakonskoj regulativi za ovu oblast. U skladu sa Zakonom o
zdravstvenom osiguranju, obaveza Fonda je da osiguranim licima obezbijedi
zdravstvenu zaštitu na primarnom, sekundarnom i tercijarnom nivou, a obaveze
osnivača zdravstvenih ustanova su da finansiraju opremanje zdravstvenih ustanova
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
21
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
iz svoje nadležnosti kao i investiranje u objekte. Ministarstvo zdravlja i socijalne
zaštite Republike Srpske je provodilo procedure javne nabavke po ugovorima sa
dobavljačem Bosnamed d.o.o Sarajevo (Ugovor broj: 01/015-143/12 od 11.01.2012.
godine i Ugovor broj: 01/015-7411/09 od 01.12.2009. godine), a Upravni odbor
Fonda je preuzeo obavezu plaćanja, dok je za Projekat „Proširenje kapaciteta Opšte
bolnice Gradiška“ tendersku proceduru provodila bolnica Gradiška, ugovor potpisan
sa preduzećem Aragosta invest d.o.o Banja Luka, a finansiranje projekta trebalo je
da ide na teret sredstva Razvojnog programa Republike Srpske za period 2007 2010. godina (izdvojeno samo 2.500.000 KM). Ukupna vrijednost ugovorenih radova
iznosila je 10.486.251 KM, dok je iznos od 7.986.251 KM obezbijeđen iz sredstava
Fonda. Ugovori koji su potpisani sa dobavljačima opreme i ugovor o cesiji sa NLB
Razvojnom bankom (investicije Opšta bolnica Gradiška) pozivaju se na Odluke
Upravnog odbora Fonda o preuzimanju obaveza po ovim investicijama. Upravni
odbor Fonda je prihvatio molbu Zavoda za stomatologiju Republike Srpske za
plaćanje računa za nabavljenu opremu i preuzeo obavezu plaćanja u ukupnom
iznosu od 434.836 KM, što nije u skladu sa zakonskom regulativom. Sredstva za ove
namjene po preuzetim obavezama planirana su Finansijskim planom Fonda na
poziciji sredstava za poboljšanje uslova rada zdravstvenih ustanova sekundarnog i
tercijarnog nivoa po preuzetim obavezama u 2012. godini.
Ostali troškovi u iznosu od 1.698.234 KM, najvećim dijelom se odnose na troškove
po osnovu realizacije „Projekta uvođenja sistema menadžmenta i sistema kvaliteta u
bolnički sektor Republike Srpske“ na osnovu ugovora broj: 11.09/052.2-06/08 od
28.01.2008. godine, zaključenog između Vlade Republike Srpske i „Bonex
inženjering“ d.o.o Beograd u iznosu od 984.675 KM. Upravni odbor Fonda je svojom
Odlukom broj: 02-3795-6/07 od 31.05.2007. godine prihvatio finansiranje ovog
projekta u ukupnom iznosu od 7.776.358 KM sa PDV-om. Realizaciju projekta
koordinira Jedinica za koordinaciju projekata Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite
Republike Srpske. Projekat traje šest godina od potpisivanja ugovora i realizuje se u
četiri faze (2008 – 2013.). Troškovi u iznosu od 325.200 KM odnose se na realizaciju
Ugovora o poslovno tehničkoj saradnji potpisanog između Fonda i Agencije za
sertifikaciju, akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite Banja Luka na
stalnom razvoju i korišćenju ASKVA aplikacije vezano za DTS model plaćanja i
unosa podataka od strane zdravstvenih ustanova u ASKVA aplikaciju. Troškovi u
iznosu od 251.522 KM odnose se na ginekološku ordinaciju „NEO VITA“ Sokolac
koja pruža usluge zdravstvene zaštite osiguranim licima sa područja koje gravitira
navedenoj opštini. Troškovi u iznosu od 56.160 KM odnose se na izradu „Studije
ekonomske opravdanosti realizacije Projekta PET/CT po modelu javno privatnog
partnerstva“ na osnovu Ugovora broj: 12/1-015-6004/12 od 10.09.2012. godine, koji
je potpisan sa „Vralinvest“ d.o.o. Banja Luka. Troškovi u iznosu od 53.442 KM
odnose se na dva Ugovora o djelu koja su potpisna sa dva stručna konsultanta iz
oblasti radiologije. Troškovi ovih Ugovora o djelu u iznosu od 53.442 KM trebaju
teretiti troškove pozicije ''Rashoda za bruto naknade po ugovorima o djelu''. Ostali
troškovi u iznosu od 27.235 KM odnose se na troškove koji su na osnovu Odluka
direktora Fonda isplaćeni udruženjima i pojedincima za stručna usavršavanja,
organizovanje simpozija i drugih pomoći na osnovu zahtjeva koji su upućeni Fondu.
Po mišljenju revizije ovi troškovi u iznosu od 27.235 KM ne mogu teretiti troškove
bolničkog liječenja – zdravstvene zaštite, već ih treba pravilno klasifikovati po prirodi
troška.
Dijagnostičke usluge – sekundarni nivo – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u
iznosu od 20.234.909 KM. Odnose se na troškove konsultativno specijalističke
zdravstvene zaštite, usluge radiološke dijagnostike, biohemijske i hematološke
22
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
usluge, mikrobiološko laboratorijsku dijagnostiku, kao i ostale dijagnostičke usluge
koje se fakturišu od strane zdravstvenih ustanova po Modelu II plaćanja.
Usluge koje se posebno fakturišu – sekundarni nivo - rashodi ove bilansne pozicije
iskazani su u iznosu od 28.743.899 KM. Odnose se na usluge transfuziologije,
UKSFP – krv i krvne komponente, troškove citostatika i lijekova za specifična
oboljenja po ugovorima koji su potpisani sa bolnicama.
Usluge hemodijalize – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u iznosu od
35.997.263 KM. Odnose se na usluge koje na bazi ugovora po modelu Javno
Privatnog Partnerstva (JPP) pružaju Dijalizni centri u Republici Srpskoj. Ugovori su
potpisani sa kompanijom International Dialiysis Centres BV (Međunarodni centar za
dijalizu) Amsterdam – Holandija i Fresenius Medical Care Deutschland GmbH, u
skladu sa Uredbom o postupku realizacije projekata Javno-privatnog partnerstva u
Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 104/09). Ove kompanije
su u obavezi po osnovu potpisanih ugovora da osnuju svoja pravna lica u Republici
Srpskoj.
U okviru troškova hemodijalize evidentiran je i iznos od 50.000 KM koji se odnosi na
sredstva koja su po osnovu Odluke direktora Fonda isplaćena Udruženju dijaliziranih,
transplantiranih i hroničnih bubrežnih bolesnika Republike Srpske u cilju finansiranja
programskih aktivnosti ovog Udruženja. Po mišljenju revizije ovi troškovi ne mogu
teretiti troškove dijalize jer se ne odnose na troškove zdravstvene zaštite i iste je
potrebno pravilno klasifikovati.
Ugovorom o djelu Fond je angažovao stručnog konsultanta da za Fond obavlja
poslove glavnog kontrolora dijaliznih centara u Republici Srpskoj, da vrši stručno
medicinsku kontrolu sprovođenja Ugovora za specijalizovane usluge hemodijalize
pacijenata sa dijagnozom hroničnog poremećaja rada bubrega i da vrši stručno –
medicinsku kontrolu faktura za obavljene dijalize koje su ispostavljene Fondu.
Ugovor je potpisan za period 01.06 – 31.12.2012. godine, Aneksom I, važenje
ugovora je produženo za period od šest mjeseci. Članom 2. potpisanog Ugovora o
djelu izvršilac je u obavezi da Fondu dostavlja mjesečne izvještaje putem Sektora za
zdravstvo. Na osnovu mjesečnih izvještaja izvršiocu je isplaćivana naknada za
obavljeni posao. Na bazi mjesečnih izvještaja kontrola faktura za obavljene dijalize
koje su ispostavljene Fondu, stručni konsultant je osporio određene fakture (jun –
novembar 2012. godine) u ukupnom iznosu od 84.237 KM koje su ispostavljene od
strane dijaliznih centara. Po navedenim nalazima stručnog konsultanta nadležni
Sektori u Fondu nisu postupali u skladu sa Pravilnikom o sadržaju, načinu i postupku
vršenja kontrole („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 3/09), nije vršeno
osporavanje faktura u navedenom iznosu koje su ispostavljene od strane dijaliznih
centara za izvršene usluge dijalize. Na bazi izjave izvršnog direktora Sektora za
finansijski menadžment, koja je dostavljena reviziji, navodi se da ovaj Sektor nije bio
u obavezi da izvrši provjeru navoda o osporavanju faktura iz izvještaja stručnog
konsultanta, već je u skladu sa Pravilnikom o sadržaju, načinu i postupku vršenja
kontrole to obaveza Sektora za kontrolu i da se na bazi tih nalaza donosi Rješenje od
strane direktora o postupanju u konkretnom slučaju. U ovom slučaju postavlja se
pitanje opravdanosti angažovanja stručnog konsultanta, ako se ne postupa po
izvještajima istog, jer po nalazu revizije navedeni izvještaji predstavljaju osnovu samo
za isplatu ugovorom definisane naknade stručnom konsultantu.
Prevoz u bolnice - rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u iznosu od 2.639.863
KM, odnose se na usluge koje se sa bolnicama ugovaraju za vršenje prevoza
osiguranih lica Fonda do i iz drugih bolnica u medicinski indukovanim slučajevima, po
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
23
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
izvršenoj usluzi, odnosno ispostavljenim fakturama iz sredstava koja su Finansijskim
planom Fonda planirana za prevoz.
Doznake pružaocima usluga socijalne zaštite – tercijarni nivo - iskazani su
rashodi u ukupnom iznosu od 40.865.722 KM, što je za 27% više u odnosu na
Finansijski plan Fonda. Odnose se na: usluge konsultativno specijalističke
zdravstvene zaštite (3.938.906 KM), usluge bolničkog liječenja (18.305.119 KM),
dijagnostičke usluge (17.240.827 KM), usluge koje se posebno fakturišu (1.050.410
KM) i ostale usluge tercijarne zdravstvene zaštite (330.461 KM).
Konsultativno specijalistička zdravstvena zaštita – tercijarni nivo - rashodi ove
bilansne pozicije iskazani su u iznosu od 3.938.906 KM. Odnose se na troškove
konsultativno specijalističke zaštite osiguranih lica iz različitih oblasti tercijarnog nivoa
zdravstvene zaštite (interna medicina, opšta hirurgija, pneumofiziologija, ortopedija,
neurologija, otorinolaringologija, oftalmologija, urologija, dermatovenerologija,
kardiologija i onkologija) koji se od strane davaoca usluga fakturišu po izvršenoj
usluzi po Modelu II u skladu sa Odlukom o načinu finansiranja bolničkih zdravstvenih
usluga. Ovi troškovi odnose se i na pojedinačne refundacije osiguranim licima koji su
usluge konsultativno specijalističke zaštite izvršili u ustanovama sa kojima Fond
nema potpisane ugovore o pružanju ovih usluga ili ih pružaoci usluga sa kojima Fond
ima potpisane ugovore nisu iz određenih razloga mogli pružiti osiguranim licima.
Bolničko liječenje – tercijarni nivo - rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u iznosu
od 18.305.119 KM, odnose se na troškove liječenja osiguranih lica u bolničkim
ustanovama gdje su im pružene usluge različitih specijalističkih grana tercijarnog
nivoa.
Dijagnostičke usluge – tercijarni nivo - rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u
iznosu od 17.240.827 KM, odnose se na različite dijagnostičke usluge tercijarnog
nivoa koje su od strane davaoca usluga pružene osiguranicima Fonda (oftalmologija,
MR i CT projekat, radioterapija, nuklearna medicina, hematologija, pedijatrija dijagnostika i terapija), kao i refundacije osiguranicima Fonda koji su dijagnostičke
usluge izvršili u ustanovama sa kojima Fond nema potpisane ugovore o pružanju
ovih usluga ili ih pružaoci usluga sa kojima Fond ima potpisane ugovore nisu iz
određenih razloga mogli pružiti osiguranim licima.
Usluge koje se posebno fakturišu – tercijarni nivo - rashodi ove bilansne pozicije
iskazani su u iznosu od 1.050.410 KM, odnose se na usluge tercijarnog nivoa
zdravstvene zaštite koje se posebno fakturišu Fondu (kardiovaskularne hirurgije i
kardiologije,
neurohirurgije,
hematologije,
endokrinologije,
ortopedije
i
traumatologoije, vaskularne hirurgije, onkologije i drugih specijalističkih grana).
Ostale usluge tercijarne zdravstvene zaštite - rashodi ove bilansne pozicije iskazani
su u iznosu od 330.461 KM, odnose se na ostale usluge tercijarnog nivoa
zdravstvene zaštite u iznosu od 194.777 KM i troškove po osnovu potpisanih
Ugovora o djelu koji su teretili ovu bilansnu poziciju u iznosu od 135.684 KM.
Ugovorima o djelu Fond je angažovao šest izvršilaca (doktora) iz različitih
specijalnosti - dva izvršioca iz oblasti dječije hirurgije i iz oblasti tumora koštanozglobnog sistema angažovani u Zavodu za fizikalnu i medicinsku rehabilitaciju „Dr
Miroslav Zotović“, tri izvršioca iz oblasti interne kardiologije, neurohirurgije i dječije
kardiologije angažovanih na klinikama Univerzitetsko kliničkog centra Banja Luka i
jednog specijalistu iz oblasti hemodijalize koji je angažovan za potrebe Fonda
(opisano kod troškova hemodijalize). Potpisnici ovih ugovora su ustanove kod kojih
su izvršioci angažovani i Fond, s tim da je obveznik plaćanja ovih usluga Fond i iste
su evidentirane na ostalim uslugama tercijarne zdravstvene zaštite. Po mišljenju
24
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
revizije troškovi izvršioca za potrebe kontrole troškova hemodijalize u iznosu od
9.141 KM treba da terete poziciju ''Rashoda za bruto naknade po ugovorima o djelu'',
dok troškovi Ugovora o djelu za angažovane specijaliste u iznosu od 126.543 KM,
treba da terete ugovorena sredstva ustanova gdje su isti i angažovani ili da nosioci
tih ugovora budu samo zdravstvene ustanove u kojima su specijalisti angažovani.
Doznake pružaocima usluga socijalne zaštite – proteze, ortopedska i druga
pomagala - iskazani su rashodi u ukupnom iznosu od 9.317.836 KM, što je za 40%
više u odnosu na Finansijski plan Fonda. Odnose se na troškove ortopedskih i
protetičkih sredstava, ortopedskih pomagala, ortotičkih pomagala, stomatoloških
nadoknada – proteza, koja su u skladu sa članom 50. Pravilnika o sadržaju, obimu i
načinu ostvarivanja prava na zdravstvenu zaštitu („Službeni glasnik Republike
Srpske“ broj: 102/11, 117/11 i 128/11) medicinski indukovana osiguranom licu
prilikom pružanja zdravstvene zaštite ugrađuju privremeno ili trajno u dijelove tijela, a
koja stimulišu funkciju organa i sistema organa.
Doznake pružaocima usluga socijalne zaštite – u inostranstvu - iskazani su
rashodi u ukupnom iznosu od 7.177.906 KM, što je za 855% više u odnosu na
Finansijski plan Fonda. Odnose se na troškove liječenja u inostranstvu u iznosu od
456.111 KM i troškove ino osiguranja – konvencija u iznosu od 6.721.795 KM.
Liječenje u inostranstvu – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u iznosu od
456.111 KM, viši su za 14% u odnosu na Finansijski plan Fonda. Odnose se na
troškove liječenja u inostranstvu po pojedinačnim Rješenjima kojima se od strane
Fonda odobrava plaćanje troškova liječenja u inostranstvu osiguranim pacijentima u
slučajevima kada se iste usluge ne mogu pružiti u klinikama u Republici Srpskoj.
Troškovi ino osiguranja – konvencija – rashodi ove bilansne pozicije iskazani su u
iznosu od 6.721.795 KM, viši su za 800% u odnosu na Finansijski plan Fonda.
Odnose se na korišćenje zdravstvene zaštite osiguranih lica prilikom boravka u
inostranstvu na teret sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja u državama sa
kojima je Bosna i Hercegovina zaključila ili preuzela međunarodne ugovore o
socijalnom osiguranju.
Preporuke:
•
•
•
4.3.4.
Da se izvrši pravilna klasifikacija troškova zdravstvene zaštite i da se
bilansne pozicije troškova zdravstvene zašite terete samo sa direktnim
troškovima koji se odnose na troškove zdravstvene zaštite.
Sredstva za poboljšanje uslova rada u zdravstvenih ustanova kao i
sredstva za provođenje reformi u zdravstvenom sektoru u Republici
Srpskoj uskladiti sa Zakonskim obavezama Fonda po osnovu
finansiranja zdravstvene zaštite osiguranih lica.
Isplate sredstava pojedincima i udruženjima van Fonda uskladiti sa
zakonskom regulativom.
Rashodi obračunskog karaktera
Rashodi obračunskog karaktera iskazani su u ukupnom iznosu od 26.952.989 KM.
Odnose se na nabavnu vrijednost realizovanih zaliha (25.277.147 KM), troškove
amortizacije (1.227.190 KM), rashode po osnovu usklađivanja vrijednosti imovine
(77.173 KM), gubitake od prodaje imovine (252.874 KM) i ostale rashode
obračunskog karaktera (118.604 KM).
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
25
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Nabavna vrijednost realizovanih zaliha - iskazana je u iznosu od 25.277.147 KM,
najvećim dijelom odnosi se na nabavnu vrijednost realizovanih strateških zaliha
inzulina, traka i lanceta, vakcine i dijela skupih lijekova (25.267.223 KM).
Rashodi po osnovu amortizacije - iskazani su u iznosu od 1.227.190 KM od kojih se
na amortizaciju zgrada i građevinskih objekata odnosi (406.224 KM), postrojenja i
opreme (487.949 KM), investicione imovine (2.009 KM), nematerijalne imovine
(330.725 KM) i amortizaciju ostalih stalnih sredstava (283 KM).
Rashodi po osnovu usklađivanja vrijednosti imovine – iskazani su u iznosu od 77.173
KM, odnose se na rashode po osnovu usklađivanja vrijednosti akcija (gubitak po
osnovu vrednovanja po fer vrijednosti).
Gubici od prodaje imovine – iskazani su u iznosu od 252.874 KM, odnose se na
gubitke ostvarene prodajom akcija Fabrike vijaka a.d. Mrkonjić Grad.
Ostali rashod obračunskog karaktera - iskazani su u iznosu od 118.604 KM, odnose
se na rashod vakcina sa isteklim rokom upotrebe (112.054 KM), rashoda po popisu
(5.461 KM) i prenos opreme bez naknade KC Banja Luka i KC Istočno Sarajevo
(1.089 KM).
4.4.
Bilans stanja
4.4.1.
Imovina
Ukupna poslovna aktiva Fonda iskazana je u neto iznosu od 260.317.370 KM.
Odnosi se na: tekuću imovinu iskazanu u iznosu od 49.703.644 KM nabavne
vrijednosti, 16.515 KM ispravke vrijednosti i 49.687.129 KM sadašnje vrijednosti i
stalnu imovinu u iznosu od 236.203.086 KM nabavne vrijednosti, 25.572.845 KM
ispravke vrijednosti i 210.630.241 KM sadašnje vrijednosti. Po nalazu revizije
poslovna aktiva potcijenjena je za iznos 39.691.157 KM, koji se odnosi na
reprogramirana potraživanja po osnovu neizmirenih poreskih obaveza po osnovu
doprinosa za zdravstveno osiguranje. (Obrazloženo pod tačkom 7. Vanbilansna
evidencija.)
Tekuća imovina iskazana u ukupnom iznosu od 49.687.129 KM neto vrijednosti,
odnosi se na: kratkoročnu finansijsku imovinu iskazanu u neto iznosu od 47.909.315
KM i nefinansijsku imovinu u tekućim sredstvima iskazanu u neto iznosu od
1.777.814 KM.
Stalna imovina iskazana u ukupnom iznosu 236.203.086 KM nabavne vrijednosti,
25.572.845 KM ispravke vrijednosti i 210.630.241 KM sadašnje vrijednosti, odnosi se
na: dugoročnu finansijsku imovinu iskazanu u ukupnom iznosu od 190.652.793 KM
nabavne vrijednosti, 4.734.166 KM ispravke vrijednosti i 185.918.627 KM sadašnje
vrijednosti i nefinansijku imovinu u stalnim sredstvima iskazanu u ukupnom iznosu od
45.550.294 KM nabavne vrijednosti, 20.838.679 KM ispravke vrijednosti i 24.711.615
KM sadašnje vrijednosti.
Kratkoročna finansijska imovina – iskazana je u ukupnom neto iznosu od
47.909.315 KM, odnosi se na: gotovinu i gotovinske ekvivalente (3.359.057 KM),
kratkoročne plasmane (7.877.975 KM), kratkoročna potraživanja (36.653.145 KM) i
kratkoročnih razgraničenja (19.138 KM). Po nalazu revizije kratkoročna finansijska
imovina potcijenjena je za iznos od 3.534.790 KM (Obrazloženo kod Kratkoročnih
potraživanja).
Gotovina i gotovinski ekvivalenti - iskazani su u ukupnom iznosu od 3.359.056 KM,
odnosi se na gotovinu u blagajni Fonda (2.709 KM) i gotovinu na bankovnim
26
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
računima kod osam komercijalnih banaka (3.356.347 KM). Gotovina u blagajni
odnosi se na gotovinu u glavnoj blagajni (1.357 KM) i deviznoj blagajni (1.353 KM),
dok se gotovina na bankovnim računima odnosi na gotovinu u domaćoj valuti (83.089
KM) i gotovinu na bankovnim računima u stranoj valuti (3.273.259 KM).
Kratkoročni plasmani - iskazani su u iznosu od 7.877.975 KM, odnose se na
dugoročne zajmove date zdravstvenim ustanovama (7.827.006 KM) i dugoročne
stambene zajmove date radnicima (50.969 KM).
Kratkoročna potraživanja – iskazana su u ukupnom iznosu od 36.653.145 KM,
odnose se na: potraživanja za prodate proizvode i izvršene usluge u zemlji
(24.029.267 KM), potraživanja za ugovorene kamate u zemlji (63.192 KM), ostala
potraživanja (139 KM), ostala kratkoročna potraživanja u zemlji (8.948.752 KM) i
ostala kratkoročna potraživanja u inostranstvu (3.611.795 KM). Po nalazu revizije
kratkoročna potraživanja potcijenjena su za iznos od 3.534.790 KM.
S obzirom na gotovinski osnov evidentiranja prihoda za zdravstveno osiguranje
penzionera od Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje u poslovnim knjigama
Fonda za 2012. godinu nisu evidentirana potraživanja i razgraničeni prihodi u iznosu
od 3.534.790 KM koji se odnose na period septembar-decembar 2012. iako je prihod
potvrđen i mjerljiv. Potrebno je evidentirati potraživanje od Fonda penzijsko i
invalidsko osiguranje Republike Srpske za 2012. godinu u iznosu od 3.534.790 KM,
odnosno formirati razgraničeni prihod.
Potraživanja za prodate proizvode i izvršene usluge u zemlji - iskazana su u iznosu
od 24.029.267 KM, odnose se na pretplaćena potraživanja po osnovu Ugovora sa
zdravstvenim ustanovama o pružanju zdravstvene zaštite u iznosu od 20.461.629
KM. Pretplata se odnosi na više plaćena sredstva bolničkom sektoru u iznosu od
20.020.541 KM (Bolnica Gradiška 2.327.349 KM, Klinički centar Banja Luka
10.638.755 KM, Opšta bolnica Prijedor 117.578 KM, Opšta bolnica „Sveti Apostol
Luka“ Doboj 1.234.144 KM, Opšta bolnica Istočno Sarajevo 4.808.494 KM, Opšta
bolnica Nevesinje 295.139 KM i Univerzitetska bolnica Foča 599.083 KM),
Domovima zdravlja 290.863 KM, Zdravstvenim ustanovama u Srbiji i Hrvatskoj
147.417 KM i Ortopedskim ustanovama 2.808 KM. Potraživanja po osnovu pretplata
nastala su uglavnom u prethodnom periodu (2011. godina), tako da je na dan
31.12.2011. godine ukupna pretplata iznosila 21.003.665 KM, prema bolničkom
sektoru u iznosu od 18.518.901 KM i prema domovima zdravlja 2.484.764 KM. Sa
zdravstvenim ustanovama na kraju svake budžetske godine vrši se obračun
sredstava koji se usaglašava i obostrano potpisuje, tako da su sve pretplate
sredstava dokumentovane obračunima sa zdravstvenim ustanovama.
U početnom stanju na dan 01.01.2012. godine na poziciji potraživanja za prodate
proizvode i izvršene usluge u zemlji, nisu iskazana potraživanja za više plaćena
sredstva (avanse) po osnovu Ugovora sa zdravstvenim ustanovama o pružanju
zdravstvene zaštite osiguranim licima u iznosu od 20.460.447 KM, nego je za
navedeni iznos izvršeno umanjenje (prebijanje) početnog stanja bilansne pozicije
Obaveza za doznake na ime socijalne zaštite koje isplaćuju institucije obaveznog
socijalnog osiguranja. Prebijanje sredstava i obaveza nije u skladu sa MRS JS 1 –
Prezentacija finansijskih izvještaja (paragraf 48. i 49.), jer: „Prebijanje u Izvještaju o
finansijskom stanju ne odražava suštinu transakcije ili drugog događaja, umanjuje
sposobnost korisnika da razumije transakcije, druge događaje i stanja i da procijeni
buduće novčane tokove entiteta“. Navedeno potraživanje po osnovu pretplata po
nalazu revizije trebalo je klasifikovati na bilansnu poziciju ''Ostali unaprijed plaćeni
rashodi u zemlji'' i od naredne redovne obaveze po fakturama umanjivati za
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
27
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
pretplaćena sredstva. Dinamika povrata i zatvaranja pretplata nije definisana između
Fonda i zdravstvenih ustanova.
Pretplate sredstava zdravstvenim ustanovama po obrazloženju odgovornih lica u
Fondu (Izjava rukovodioca Sektora za finansijski menadžment od 11.07.2013.
godine), nastale su zbog rebalansa Finansijskog plana u 2011. godini kojim su
sredstva umanjena za 10%. Po nalazu revizije pretplata je nastala po osnovu
zahtjeva zdravstvenih ustanova za finansiranje materijalnih troškova i drugih
obaveza.
Preporuke:
•
•
Da se izvrši evidencija potraživanje od Fonda za penzijsko i invalidsko
osiguranje Republike Srpske za 2012. godinu u iznosu od 3.534.790 KM.
Da se definiše dinamika i način zatvaranja pretplata po osnovu Ugovora
o pružanju zdravstvenih usluga osiguranim licima sa zdravstvenim
ustanovama.
Potraživanja za ugovorene kamate u zemlji – iskazana su u iznosu od 63.192 KM,
odnose se na potraživanja za ugovorene kamate u zemlji.
Ostala kratkoročna potraživanja u zemlji - iskazana su u iznosu od 8.935.029 KM.
Najvećim dijelom se odnose na kratkoročna potraživanja po osnovu raspodjele javnih
prihoda na dan izvještavanja (3.178.702 KM), ostala kratkoročna potraživanja u
zemlji (5.751.994 KM) koja se odnose na potraživanja po osnovu doprinosa za
zdravstveno osiguranje koji su izmireni obveznicama Vlade Republike Srpske
(3.993.702 KM) i potraživanja po osnovu preknjižavanja pogrešnih uplata doprinosa
za zdravstveno osiguranje po Zapisniku između Ministarstva finansija i Poreske
uprave Republike Srpske, kao i sporna potraživanja u zemlji (4.333 KM).
Ostala kratkoročna potraživanja u inostranstvu – iskazana su u iznosu od 3.611.795
KM, odnose se na potraživanja po osnovu potpisanih konvencija za ino osiguranje.
Kratkoročnih razgraničenja - iskazana su u iznosu od 19.138 KM, odnose se na
ostala razgraničenja po osnovu obaveza (kolektivno osiguranje zaposlenih i
osiguranje za vozila).
Nefinansijska imovina u tekućim sredstvima - iskazana je u neto iznosu od
1.777.814 KM, odnosi se na strateške zalihe koje se vode u Fondu, koje se nalaze
na skladištima kod zdravstvenih ustanova (zalihe inzulina, traka i lanceta, vakcina i
skupih lijekova).
Dugoročna finansijska imovina - iskazana je u ukupnom iznosu od 190.652.793
KM nabavne vrijednosti, 4.734.166 KM ispravke vrijednosti i 185.918.627 KM
sadašnje vrijednosti, odnosi se na dugoročne plasmane koji su iskazani u neto
iznosu od 170.381.363 KM i dugoročna razgraničenja u neto iznosu od 15.537.264
KM. Po nalazu revizije dugoročna finansijska imovina potcijenjena je za iznos od
39.691.157 KM, koji se odnosi na reprogramirana potraživanja po osnovu
neizmirenih poreskih obaveza po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje.
(Obrazloženo pod tačkom 7. Vanbilansna evidencija.)
Dugoročni plasmani - iskazani su u neto iznosu od 170.381.363 KM, odnose se na
akcije i učešće u kapitalu (2.213.910 KM) i dugoročne zajmove (168.167.453 KM).
Akcije i učešće u kapitalu u iznosu od 2.213.910 KM, odnosi se na vrijednost akcija
koje je Fond stekao konverzijom duga u akcije po osnovu obaveza za doprinose za
zdravstveno osiguranje.
28
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Dugoročni zajmovi u iznosu od 168.167.453 KM, odnose se na direktne dugoročne
zajmove (88.479.119 KM), indirektne dugoročne zajmove (79.238.302 KM) koje je
Fond doznačio zdravstvenim ustanovama U Republici Srpskoj i dugoročne stambene
zajmove date radnicima u ranijem periodu (450.031 KM).
Direktni dugoročni zajmovi i tekuće dospijeće zajmova (96.306.126 KM) se odnose
na dugoročne zajmove date zdravstvenim ustanovama. Na osnovu duga
zdravstvenih ustanova Republike Srpske na dan 31.12.2009. godine i Odluke
Upravnog odbora Fonda (broj: 02/015-723-4/10 od 18.02.2010.) potpisani su
Sporazumi o izmirenju duga u 2010. godini sa 45 zdravstvenih ustanova u ukupnom
iznosu od 64.754.477 KM. Ugovori su beskamatni, sa rokom važenja od 15 i 10
godina.
Indirektno zaduženje Fonda u ime zdravstvenih ustanova, putem Vlade Republike
Srpske je provedeno u 2011. godini, na osnovu čega su dati krediti sljedećim
zdravstvenim ustanovama: KC Istočno Sarajevo-Klinika i bolnica Foča (2.000.000
KM), Klinika i bolničke službe Kasindo (1.500.000 KM), Opšta bolnica Prijedor
(1.000.000 KM), Opšta bolnica Gradiška (1.500.000 KM), OB Zvornik (1.000.000
KM), Opšta bolnica Trebinje (500.000 KM), Opšta bolnica Nevesinje (500.000 KM) i
Zavod za fizikalnu terapiju i rehabilitaciju „dr Miroslav Zotović“ (2.000.000 KM). Fond
je sa zdravstvenim ustanovama potpisao Ugovore o prenosu kreditnih sredstava po
osnovu supsidijarnog sporazuma o prenosu i realizaciji kredita, kojim se Fond
indirektno zadužio kod NLB Razvojne banke a.d. Banja Luka.
Indirektno zaduženje Univerzitetsko kliničkog centra Banja Luka je izvršeno u iznosu
od 30.000.000 KM zbog izmirenja obaveza prema dobavljačima. Ugovori su
zaključeni u toku 2011. godine (22.000.000 KM) i 2012. godine (8.000.000 KM), sa
slijedećim bankama: HypoAlpeAdria bank a.d. Banja Luka (10.000.000 KM),
Komercijalna banka a.d. Banja Luka (5.000.000 KM), NLB Razvojna banka a.d.
Banja Luka (7.000.000 KM), Nova banka a.d. Banja Luka (5.000.000 KM) i UniCredit
banka a.d. Banja Luka (3.000.000 KM).
U okviru dugoročnih zajmova koje je Fond dao zdravstvenim ustanovama, nalaze se
i dugoročne beskamatne pozajmice u iznosu od 3.348.000 KM, koje je Fond u
decembru 2011. godine dao zdravstvenim ustanovama na osnovu Ugovora o
pozajmici, bez saglasnosti Upravnog odbora Fonda, što nije u skladu sa članom VI
Odluke o izvršenju Finansijskog plana Fonda za 2012. godinu, gdje: „Direktor Fonda
može u hitnim i opravdanim slučajevima donijeti odluku o upotrebi sredstava i preko
200.000 KM, s tim što se takve odluke iznose na potvrdu (verifikaciju) na prvu
narednu sjednicu Upravnog odbora“, što u ovom slučaju nije urađeno. (Zavod za
fizikalnu terapiju i rehabilitaciju „Dr Miroslav Zotović“ - Banja Luka 1.070.000 KM,
Dom zdravlja - Banja Luka 938.000 KM, Opšta bolnica – Gradiška 600.000 KM,
Klinički centar – Banja Luka 250.000 KM i Opšta bolnica – Doboj 500.000 KM).
Ukupna potraživanja na dan bilansa iznose 2.406.499 KM.
Indirektni dugoročni zajmovi iskazani su u iznosu od 79.238.302 KM, odnose se na:
dugoročne zajmove date zdravstvenim ustanovama - Vlada Republike Srpske u
ukupnom iznosu od 80.000.000 KM. Fond se zadužio kod Vlade Republike Srpske u
iznosu od 80.000.000 KM (ugovor od 31.12.2008.), a sredstva zajma su data za 67
zdravstvenih ustanova u Republici Srpskoj pod istim uslovima pod kojima je zajam
odobren Fondu. U svrhu otplate zajma Vladi Republike Srpske, Fond se kreditno
zadužio kod HypoAlpeAdria bank a.d. Banja Luka u iznosu od 34.000.000 KM u
2011. godini, i kod UniCredit banka a.d. Banja Luka u iznosu od 54.500.000 KM kako
bi vratio zajam Vladi Republike Srpske. Od navedenih zajmova iznos od 65.500.000
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
29
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
KM (25.500.000 KM od HypoAlpeAdria bank a.d. Banja Luka i 40.000.000 KM od
UniCredit banka a.d. Banja Luka) je iskorišćen za otplatu zajma. Sa zdravstvenim
ustanovama Republike Srpske su potpisani aneksi ugovora kojima su definisani isti
uslovi zaduženja kao i za Fond. Ovaj zajam u potpunosti su vratili DZ Teslić i Bolnica
za hroničnu psihijatriju Modriča u ukupnom iznosu od 761.698 KM.
Dugoročni stambeni zajmovi dati radnicima u ranijem periodu iskazani su u ukupnom
iznosu od 501.000 KM (dugoročni zajmovi 450.031 KM i tekuće dospijeće 50.969
KM), odnose se zajmove date radnicima u periodu 1998 – 2001. godina (stambeni
krediti) za 57 radnika, na rok od 30 godina uz kamatnu stopu od 1% godišnje.
Dugoročna razgraničenja – iskazana su u neto iznosu od 15.537.264 KM, odnose se
na dugoročno razgraničene rashode po osnovu ulaganja u medicinsku opremu
zdravstvenih ustanova po osnovu Ugovora sa dobavljačima opreme (Bosnamed –
Sarajevo 5.740.710 KM, Getinge international Švedska 4.147.742 KM) i ulaganja u
građevinske objekte bolnice Gradiška po osnovu Ugovora o cesiji (NLB Razvojna
banka Banja Luka 5.648.812 KM).
Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima – iskazana je u ukupnom iznosu od
45.550.294 KM nabavne vrijednosti, 20.838.679 KM ispravke vrijednosti i 24.711.615
KM sadašnje vrijednosti. Odnosi se na proizvedenu stalnu imovinu iskazanu u
ukupnom iznosu 41.144.784 KM nabavne vrijednosti, 20.620.819 KM ispravke
vrijednosti i 20.523.965 sadašnje vrijednosti, neproizvedenu stalnu imovinu iskazanu
u ukupnom iznosu od 2.537.498 KM sadašnje vrijednosti, 217.860 KM ispravke
vrijednosti i 2.319.638 KM nabavne vrijednosti i nefinansijsku imovinu u stalnim
sredstvima u pripremi, iskazanu u ukupnom neto iznosu od 1.868.012 KM.
Proizvedena stalna imovina - iskazanu u ukupnom iznosu 41.144.784 KM nabavne
vrijednosti, 20.620.819 KM ispravke vrijednosti i 20.523.965 sadašnje vrijednosti,
odnosi se na vrijednost zgrada i objekata, postrojenja i opreme, investicione imovine i
nematerijalne proizvedene imovine.
Zgrade i objekti – iskazani su u iznosu 31.422.516 KM nabavne vrijednosti,
13.863.121 KM ispravke vrijednosti i 17.559.395 sadašnje vrijednosti.
U 2012. godini izvršeno je povećanje vrijednosti zgrada i objekata u ukupnom iznosu
od 796.086 KM po osnovu direktnih nabavki u iznosu od 423.860 KM. Kod
investicionih aktivnosti na objektima Fonda prisutan je visok procenat avansnog
plaćanja po ugovorima koji je se u nekim slučajevima kretao 50%, 60% ili 80% od
ugovorene vrijednosti radova.
Klasifikacija izdataka za sanaciju trafo stanice na građevinske objekte je neispravna
zbog različitog vijeka trajanja (amortizacione stope građevinskih objekata). Po
mišljenju revizije odgovarajuća klasifikacija bi bila u okviru elektro opreme.
Sa sredstava u pripremi, nakon okončane investicije u rekonstrukciju šalter sale
(Tekton Banja Luka), povećana je vrijednost zgrada i objekata za iznos od 346.244
KM.
Vrijednost zgrada i objekata povećana je u 2012. godini za iznos od 25.982 KM, koja
se odnosi na vrijednost stana koji je prenesen iz vanbilansne evidencije po osnovu
sudske presude.
Vrijednost objekta i zgrada u 2012. godini smanjena je po osnovu obračunate
amortizacije u ukupnom iznosu od 406.244 KM i za iznos od 16.382 KM ranije
obračunate amortizacije imovine prenesene iz vanbilansne evidencije.
30
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Na poziciji zgrada i objekata uknjiženi su stanovi (6 stanova - izuzev stana koji je
vraćen Fondu po osnovu sudske presude) čiji su nosioci stanarskog prava fizička lica
(sadašnji i bivši radnici Fonda), koji nisu otkupljeni u procesu otkupa od strane
nosioca stanarskog prava, a koji su u ranijim periodima kupljeni iz sredstava Fonda i
za koje je potrebno pokrenuti procedure regulisanja statusa istih (nabavne vrijednosti
181.401 KM, ispravke vrijednosti 51.437 KM i sadašnje vrijednosti od 129.963 KM).
U poslovnim knjigama Fonda evidentirano je ukupno 65 objekata, od kojih se u
vlasništvu Fonda nalazi 41 objekat dok su 24 objekta u posjedu Fonda, za iste su
pokrenuti postupci dokazivanja vlasništva. Objekat Fonda zdravstvenog osiguranja u
Drvaru – Federacija Bosne i Hercegovine, površine 400 m2 (Kancelarija Banja Luka),
koji je vraćen i evidentiran u poslovnim knjigama Fonda 2008. godine, nije bio
predmet popisa na dan bilansa 31.12.2012. godine i reviziji nije prezentovan dokaz o
tome ko i pod kojim uslovima koristi prostor. Dana 12.07.2013. godine iz Fonda je
upućen dopis broj: 09/086-5241/13 kojim se od Zavoda za zdravstveno osiguranje
hercegbosanske županije, Zavoda mirovinskog osiguranja i Udruženja penzionera
Drvara, traži Informacija vezano za navedeni poslovni prostor i po kom osnovu se isti
koristi.
Oprema - iskazana je u ukupnom iznosu od 5.871.685 KM nabavne vrijednosti,
4.669.094 KM ispravke vrijednosti i 1.202.591 KM sadašnje vrijednosti.
U 2012. godini izvršeno je povećanje vrijednosti opreme u ukupnom iznosu od
381.230 KM (nabavka dva nova vozila za kancelarije Bijeljina i Zvornik 65.590 KM,
nabavka kancelarijskog namještaja 74.801 KM, nabavka računara i računarske
opreme 188.188 KM, telefonske opreme 4.275 KM, alarmnih i sigurnosnih sistema
19.684 KM, investiciono održavanje motornih vozila – ugradnja plina i održavanje
računarske opreme 36.260 KM, uknjižavanje viška po popisu u Kancelariji Zvornik
570 KM i procijenjene vrijednosti opreme u Kancelariji Foča 377 KM i aktiviranje
investicija u toku u iznosu od 4.352 KM).
Vrijednost opreme u Fondu zdravstvenog osiguranja je smanjena u ukupnom iznosu
od 357.648 KM nabavne vrijednosti i 350.010 KM ispravke vrijednosti. Odnosi se na
prodaju tri automobila 90.280 KM, ustupanje računarske opreme po Odluci bez
naknade 2.513 KM, rashod opreme po popisu sa 31.12.2012. godine u iznosu od
259.669 KM (Odluka Upravnog odbora broj: 02/002-1677-5/13 od 22.02.2013.
godine). Po osnovu amortizacije u tekućoj godini nabavna vrijednost opreme je
smanjena za iznos od 487.996 KM.
U 2012. godini po osnovu potraživanja za neizmirene doprinose za zdravstveno
osiguranje od DIP „Kozara“ Kozarska Dubica – u stečaju, iz stečajne mase po
osnovu izmirenja navedenih obaveza preuzet je namještaj u ukupnoj vrijednosti od
47.387 KM i parket u vrijednosti od 6.576 KM. Dio namještaja u iznosu od 6.156 KM
je na osnovu Sporazuma koji su zaključeni sa radnicima prodat radnicima Fonda.
Investiciona imovina - iskazana je u ukupnom iznosu od 160.196 KM nabavne
vrijednosti, 10.284 KM ispravke vrijednosti i 149.913 KM sadašnje vrijednosti. Odnosi
se na ulaganja u poslovni prostor u Lukavici – Kancelarija Istočno Sarajevo, koji je
dobijen na korišćenje bez naknade na period od 20 godina.
Vrijednost investicione imovine u 2012. godini smanjena je u iznosu od 2.292 KM po
osnovu amortizacije.
Nematerijalna proizvedena imovina – iskazana je u iznosu od 3.690.387 KM nabavne
vrijednosti, 2.078.321 KM ispravke vrijednosti i 1.612.065 KM sadašnje vrijednosti.
Odnosi se na vrijednost računarskih programa i na vrijednost umjetničkih dijela.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
31
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Nabavna vrijednost nematerijalne proizvedene imovine u 2012. godini povećana je
za 1.660.404 KM. Odnosi se najvećim dijelom na nabavku usluga tehnološkog
unapređenja Poslovnog informacionog sistema Fonda po osnovu Ugovora
zaključenog sa preduzećem Lanako – Banja Luka (1.361.114 KM- isporučeni moduli:
evidencija pravnih, kadrovskih i opštih poslova, finansijskog knjigovodstva, evidencija
osiguranih lica Fonda, evidencija radnog vremena, modul porodične medicine i
modul projekata u zdravstvu).
Po osnovu amortizacije u tekućoj godini nabavna vrijednost nematerijalne
proizvedene imovine je smanjena za iznos od 249.344 KM.
Neproizvedena stalna imovina - iskazana je u ukupnom iznosu od 2.537.498 KM
nabavne vrijednosti, 217.860 KM ispravke vrijednosti i 2.319.638 KM sadašnje
vrijednosti. Odnosi se na vrijednost zemljišta i nematerijalne neproizvedene imovine.
Zemljište – iskazano je u ukupnom iznosu od 2.069.386 KM nabavne i sadašnje
vrijednosti
Nematerijalna neproizvedena imovina – iskazana je u ukupnom iznosu od 468.111
KM nabavne vrijednosti, 217.860 KM ispravke vrijednosti i 250.252 KM sadašnje
vrijednosti, odnosi se na vrijednost licenci.
Nabavna vrijednost nematerijalne neproizvedene imovine - licenci u 2012. godini
povećana je za 105.274 KM, odnosi se na nabavku Microsoft licenci na osnovu
Ugovora o pretplati sa korporacijom Microsoft isporučenih od strane preduzeća
Lanako – Banja Luka.
Po osnovu amortizacije u tekućoj godini nabavna vrijednost nematerijalne
neproizvedene imovine je smanjena za iznos od 81.244 KM.
Nefinansijska imovina u stalnim sredstvima u pripremi – iskazana je u ukupnom
iznosu od 1.868.012 KM. Odnosi se na ulaganja u poslovni prostor Kancelarije
Bijeljina u ukupnom iznosu od 1.210.890 KM i ulaganja u zajednički objekat u
Istočnom Sarajevu (čija je realizacija obustavljena) u iznosu od 626.175 KM.
Amortizacija stalnih sredstava u 2012. godini, iskazana je u ukupnom iznosu od
1.227.190 KM (građevinskih objekata 406.224 KM, postrojenja i opreme 487.949 KM,
investicione imovine 2.009 KM, nematerijalne imovine 330.725 KM i ostalih stalnih
sredstava 283 KM.)
4.4.2.
Obaveze i izvori
Ukupna poslovna pasiva Fonda iskazana je u neto iznosu od 260.317.370 KM.
Odnosi se na: obaveze iskazane u iznosu od 378.351.096 KM, trajne izvore
sredstava u iznosu od 2.069.386 KM i finansijski rezultat (kumulirani deficit) u iznosu
od 120.103.112 KM. Po nalazu revizije poslovna pasiva potcijenjena je za iznos
39.691.157 KM po osnovu razgraničenih prihoda. (Obrazloženo pod tačkama 4.4.1.
Potraživanja i 7. Vanbilansna evidencija).
Obaveze – iskazane su u iznosu od 378.351.096 KM, odnose se na kratkoročne
obaveze iskazane u iznosu od 175.045.353 KM i dugoročne obaveze iskazane u
iznosu od 203.305.743 KM. Po nalazu revizije obaveze su potcijenjene za iznos od
3.534.790 KM (Obrazloženo pod tačkom 4.4.1. Imovina).
Kratkoročne obaveze - iskazane su u iznosu od 175.045.353 KM, odnose se na:
kratkoročne finansijske obaveze (35.884.170 KM), obaveze za lična primanja
(1.480.601 KM), obaveze iz poslovanja (11.027.328 KM), obaveze za rashode
finansiranja i druge finansijske troškove (629.145 KM), obaveze za doznake na ime
32
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
socijalne zaštite (123.449.750 KM) i kratkoročna rezervisanja i razgraničenja
(2.574.385 KM). Po nalazu revizije kratkoročne obaveze potcijenjene su za iznos od
3.534.790 KM (Obrazloženo pod tačkom 4.4.1. Imovina).
Kratkoročne finansijske obaveze - iskazane su u iznosu od 35.884.170 KM. Odnose
se na obaveze po dugoročnim zajmovima koji dospijevaju do godinu dana (obaveze
po dugoročnim zajmovima primljenim od države 19.908.745 KM, obaveze po
dugoročnim zajmovima primljenim od zdravstvenih ustanova 398.924 KM, obaveze
po dugoročnim zajmovima primljenim od banaka 11.361.559 KM i obaveze po
dugoročnim zajmovima primljenim od stranih finansijskih institucija 4.214.941 KM).
(Obrazloženo kod Dugoročnih finansijskih obaveza.)
Obaveze za lična primanja – iskazane su u iznosu od 1.480.601 KM. Odnose se na
obaveze za bruto plate zaposlenih (1.277.909 KM) i obaveze za bruto naknade
troškova i ostalih ličnih primanja (202.692 KM) iz decembra 2012. godine, koje su
isplaćene u januaru 2013. godine.
Obaveze iz poslovanja - iskazane su u iznosu od 11.027.328 KM, odnose se na:
obaveze iz poslovanja u zemlji (4.784.006 KM) i obaveze iz poslovanja u
inostranstvu (6.243.296 KM). Obaveze iz poslovanja u zemlji odnose se na: obaveze
prema pravnim licima u zemlji (2.818.568 KM), obaveze prema fizičkim licima u
zemlji (30.441 KM), obaveze za povrat i preknjižavanje poreza i doprinosa
(1.678.821 KM), obaveze za poreze i doprinose na teret poslodavca u zemlji (12.400
KM) i ostale obaveze (243.776 KM). Obaveze iz poslovanja u inostranstvu najvećim
dijelom odnose se na pravosnažni sudski spor vođen između Kliničkog centra Srbije i
Fonda u iznosu od 6.213.282 KM.
Obaveze za rashode finansiranja i druge finansijske troškove - iskazane su u iznosu
od 629.145 KM, a odnose se na kamate na zajmove primljene od države.
Obaveze za doznake na ime socijalne zaštite – iskazane su u iznosu od 123.449.750
KM. Odnose se na obaveze po osnovu Ugovora potpisanih sa zdravstvenim
ustanovama za pružanje zdravstvene zaštite osiguranim licima Fonda (97.594.372
KM) i obaveze za naknade bolovanja preko 30 dana i ostale pojedinačne refundacije
(25.855.378 KM).
Obaveze za doznake na ime socijalne zaštite koje isplaćuju institucije obaveznog
osiguranja odnose se na: obaveze po osnovu Ugovora potpisanih sa zdravstvenim
ustanovama za pružanje zdravstvene zaštite osiguranim licima Fonda u iznosu od
81.320.911 KM, obaveze za ino osiguranje od 1.891.571 KM i obaveze za
nacionalne projekte 14.381.890 KM (obaveze po osnovu Ugovora sa zdravstvenim
ustanovama za posebno ugovorene troškove lijekova).
Kod početnog stanja obaveza za doznake na ime socijalne zaštite koje isplaćuju
institucije obaveznog osiguranja koje se odnose na obaveze po osnovu Ugovora
potpisanih sa zdravstvenim ustanovama za pružanje zdravstvene zaštite osiguranim
licima Fonda, u Glavnoj knjizi Fonda iskazan je dugovni saldo (837.206 KM) i
potražni saldo (44.449.899 KM) što je za posledicu imalo iskazivanje prebijenog
stanja ove pozicije u iznosu od 43.612.693 KM. U skladu sa članom 23. stav 4.
Pravilnika o računovodstvu, računovodstvenim politikama i računovodstvenim
procjenama za budžetske korisnike u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike
Srpske“ broj 127/11), „prema bilansnoj pripadnosti, klasa 2 čini klasu bilansa stanja
(pasiva)“ i ista na dan bilansa ne može imati dugovni saldo. Prebijanje ove bilansne
pozicije vršeno je sa potraživanjima (pretplatama) iskazanim na dan bilansa.
(Obrazloženo pod tačkom 4.4. Bilans stanja – kratkoročna potraživanja).
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
33
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Kratkoročna rezervisanja i razgraničenja – iskazana su u iznosu od 2.574.385 KM,
najvećim dijelom se odnose na kratkoročno razgraničene prihode po osnovu
potraživanja od Ministarstva rada i boračko invalidske zaštite Republike Srpske
(2.573.980 KM). Po nalazu revizije kratkoročna razgraničenja potcijenjena su za
iznos od 3.534.790 KM (Obrazloženo pod tačkom 4.4.1. Imovina).
Dugoročne obaveze – iskazane su u iznosu od 203.305.743 KM, odnose se na
dugoročne finansijske obaveze (198.793.735 KM), dugoročna rezervisanja i
razgraničenja (31.916 KM) i ostale dugoročne obaveze (4.480.092 KM).
Dugoročne finansijske obaveze – iskazane su u iznosu od 198.793.735 KM. Odnose
se na: dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od države (164.591.255 KM),
dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od zdravstvenih ustanova (1.032.424
KM), dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od banaka (19.383.832 KM),
dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od ostalih domaćih nefinansijskih
subjekata (9.888.452 KM) i dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od stranih
finansijskih institucija (3.897.772 KM).
Na obavezama po zajmovima primljenim od države evidentirane su obaveze za
indirektno dugoročno kreditno zaduženje Fonda. Zaduženje je sprovedeno u skladu
sa Uredbom o indirektnom zaduženju Republike Srpske za račun fondova socijalne
sigurnosti i javnih zdravstvenih ustanova („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj:
90/11 i 115/11) i Odlukom o indirektnom zaduživanju Republike Srpske na račun
fondova socijalne sigurnosti i javnih zdravstvenih ustanova („Službeni glasnik
Republike Srpske“, broj 99/11) na osnovu čega je Upravni odbor Fonda donio Odluku
o indirektnom kreditnom zaduženju Fonda u iznosu od 140.000.000 KM.
Namjene sredstava su bile: povrat kredita Vladi Republike Srpske po Ugovoru br.
01/15036/08 od 31.12.2008. u iznosu od 80.000.000 KM, kao i izmirenje obaveza po
osnovu prava utvrđenih Zakonom o zdravstvenom osiguranju i obaveza prema
dobavljačima, kao i obaveza za bolnički sektor. Zaduženje je realizovano
supsidijarnim sporazumima o prenosu i realizaciji kredita između: Vlade Republike
Srpske, putem: Ministarstva finansija, Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite,
Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite i Fonda zdravstvenog osiguranja.
Supsidijarni sporazumi o realizaciji kredita su zaključeni na osnovu Odluke o
indirektnom kreditnom zaduživanju Republike Srpske za račun fondova socijalne
sigurnosti i javne zdravstvene ustanove i Ugovora o indirektnom zaduživanju
Republike Srpske koji je Vlada Republike Srpske potpisala sa poslovnim bankama.
Indirektno kreditno zaduženje Fonda realizovano je preko poslovnih banaka, u
ukupnom iznosu od 85.500.000 KM (HypoAlpeAdria bank a.d. Banja Luka 34.000.000 KM; NLB Razvojna banka a.d. Banja Luka - 23.000.000 KM; Nova banka
a.d. Banja Luka - 15.000.000 KM; Komercijalna banka a.d. Banja Luka - 10.000.000
KM i Pavlović International banka a.d. Bijeljina - 3.500.000 KM).
S obzirom da je Odlukom Narodne skupštine Republike Srpske Fondu odobreno
indirektno zaduženje u ukupnom iznosu od 140.000.000 KM, Upravni odbor Fonda je
donio Odluku o indirektnom dugoročnom zaduženju Fonda br. 02/002-4732-4/12 od
12.07.2012. godine, kojom je odobrena razlika u iznosu od 54.500.000 KM do
ukupnog iznosa indirektnog zaduženja. Indirektno zaduženje je realizovano sa
UniCredit banka a.d. Banja Luka (ugovor je potpisan 27.07.2012.).
U 2012. godini otplaćeno je ukupno 65.500.000 KM dospjelih kreditnih obaveza
prema Vladi Republike Srpske (dio od 25.500.000 KM otplaćen iz kredita od
HypoAlpeAdria bank a.d. Banja Luka u iznosu od 34.000.000 KM, a 40.000.000 KM
iz ugovora sa UniCredit banka a.d. Banja Luka).
34
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Na ovim obavezama su evidentirane i obaveze za indirektno kreditno zaduženje za
Klinički centar Banja Luka u iznosu od 30.000.000 KM, koje je realizovano u 2011. i
2012. (13.000.000 KM).
Obaveze za zajmove primljene od zdravstvenih institucija su nastale u prethodnom
periodu na osnovu poslovnih odnosa iz ranijih godina sa 8 zdravstvenih ustanova,
odnosno 6 domova zdravlja i 2 psihijatrijske bolnice.
Obaveze po zajmovima primljenim od banaka - evidentirana se direktna kreditna
zaduženja Fonda po zajmovima primljenim od 9 poslovnih banaka, iz prethodnih
godina. Ukupno zaduženje iznosilo je 60.100.000 KM, a obaveze na dan 31.12.2012.
godine iznose 30.830.525 KM.
Ugovori su zaključeni za izmirenje obaveza Fonda prema VMA Beograd koje je
preuzeo Hemofarm Vršac i za izmirenje obaveza: prema dobavljačima, zdravstvenim
ustanovama u Republici Srpskoj i van Republike kao i za refundacije bolovanja preko
30 dana.
Obaveze po zajmovima primljenim od ostalih domaćih nefinansijskih subjekata:
odnose se na obaveze po ugovorima sa dobavljačima medicinske opreme. U toku
2012. godine zaključeni su ugovori sa slijedećim dobavljačima: Bosnamed d.o.o.
Sarajevo za nabavke medicinske opreme za opremanje hirurških sala zdravstvenih
ustanova Republike Srpske (br. 12/1-015-6926/12 od 18.10.2012.) u iznosu od
2.322.726 KM, Getinge International AB Švedska - za realizaciju nabavke
medicinske opreme za sterilizaciju i dezinfekciju medicinskog materijala u iznosu od
4.879.697 KM (2.494.949 EUR) i Jugotransport, Banja Luka: ugovor za obaveze po
osnovu poreza na didatu vrijednost na uvoz opreme od Getinge International AB
Švedska 829.548.39 KM.
Dugoročne obaveze po zajmovima primljenim od stranih finansijskih institucija u
iznosu od 3.897.772 KM, odnose se na: evidentirane obaveze prema Intesa Soditic
Trade Finance Ltd. London i Komercijalnoj banci Beograd.
Ugovor o dugoročnom kreditu (br. 00-741-08000102.3) sklopljen je 2010. godine sa
Komercijalnom bankom Beograd radi izmirenja obaveza prema dobavljačima, u
iznosu od 10.225.838 EUR-a. Aneksom 1. ovog ugovora smanjen je iznos kredita
prenosom dijela kredita na Komercijalnu banku Banja Luka. Preostali iznos glavnice
prema Komercijalnoj banci Beograd iznosi 4.448.239 EUR-a (8.700.000 KM). Stanje
dospjelih obaveza na 31.12.2012. iznosi 5.626.890 KM.
Radi izmirenja obaveza Fonda prema zdravstvenim ustanovama Srbije, Vlada
Republike Srpske je donijela 28.07.2006. godine Zaključak kojim je prihvatila
informaciju o dugovanjima Fonda i utvrdila način izmirenja dijela dugovanja putem
isporuke medicinske opreme. Zaključen je ugovor sa Pharma Trade S.A. Zurich,
Švajcarska (iznos od 9.857.902 EUR), od čega se 90% izmiruje kreditnim
aranžmanom na period od 6 godina. 03.04.2008. godine Pharma Trade je prenijela
prava i potraživanja od Fonda na Intesa Soditic Trade Finance Ltd. London.
Vezano za kreditna zaduženja, rukovodstvo Fonda je razmatralo stanje obaveza po
kreditima Fonda i donijelo Odluku (Upravnog odbora) o usvajanju Informacije o
kreditnom zaduženju Fonda za period od 2006-2012. (br. 02/002-941-3/12 od
25.10.2012.), sa stanjem kreditnog zaduženja na dan 30.09.2012. godine.
Dugoročna rezervisanja i razgraničenja – iskazana su u iznosu od 31.916 KM, u
ukupnom iznosu odnose se na dugoročno razgraničeni prihod (kamate na stambene
kredite date radnicima). Po nalazu revizije dugoročne obaveze potcijenjene su za
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
35
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
iznos od 39.691.157 KM po osnovu razgraničenih prihoda (Obrazloženo pod
tačkama 4.4.1.- Potraživanja i 6. Vanbilansna evidencija.)
Ostale dugoročne obaveze - iskazane su u iznosu od 4.480.092 KM, odnose se na
investicije u Opštu bolnicu Gradiška.
Trajni izvori sredstava – iskazani su u iznosu od 2.069.386 KM, u ukupnom iznosu
odnose se na vrijednost građevinskog zemljišta Fonda.
Fond je iskazao negativan kumulativni finansijski rezultat u ukupnom iznosu od
120.103.112 KM. Odnosi se na negativan kumulativni finansijski rezultat iz ranijeg
perioda u iznosu od 81.045.155 KM i iskazani negativan finansijski rezultat tekućeg
perioda u iznosu od 39.057.958 KM.
5.
Pregled novčanih tokova
Fond je na dan bilansa stanja iskazao prilive novčanih sredstava po osnovu:
poslovnih aktivnosti u iznosu 548.520.024 KM, investicionih aktivnosti u iznosu od
5.398.997 Km i aktivnosti finansiranja u iznosu od 87.569.225 KM. Odlivi novčanih
sredstava su iskazani po osnovu: poslovnih aktivnosti u iznosu od 554.899.010 KM,
investicionih aktivnosti u iznosu od 2.321.578 KM i aktivnosti finansiranja u iznosu od
82.173.991 KM. Iskazana gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda iznose
3.359.056 KM.
6.
Nabavke
Fond je za 2012. godinu donio Plan javnih nabavki, koji je usvojen od strane
Upravnog odbora, Odlukom broj: 02/002-1101-10/12 od 2.2.2012. godine. Planom
nabavke obuhvaćene su nabavke za potrebe Fonda i nabavka lijekova i medicinske
opreme za potrebe zdravstvenih ustanova.
Dio Plana javnih nabavki koje se odnose na nabavku lijekova sačinjen je na osnovu
iskazanih potreba za nabavku lijekova od strane zdravstvenih ustanova.
Uvidom u Plan javnih nabavki Fonda utvrdili smo da je Plan javnih nabavki dosta
uopšten bez detaljno razrađenog predmeta nabavke i definisanih količina. Pojedini
predmeti nabavke navedeni (u Planu redni broj 31. Posebne nabavke po zahtjevu
zdravstvenih ustanova i redni broj 32 Nabavke za potrebe poslovanja Fonda), nisu u
potpunosti definisane, niti sadrže planirane količine i planirane vrijednosti.
Nabavke za potreba rada osam kancelarija nisu obuhvaćene Planom Fonda.
Plan nabavki je potrebno podijeliti na pojedinačne nabavke pri čemu svaka nabavka
treba da sadrži tačan opis količine i kvaliteta nabavke, navodeći pojedinačne iznose i
ukupnu vrijednost svake nabavke.
Planom nabavki za 2012. godinu, planirane su nabavke u ukupnom iznosu od oko
76.801.760 KM.
Upravni odbor Fonda usvojio je Pravilnik o principima, uslovima i kriterijima za
zaključivanje ugovora sa davaocima zdravstvenih usluga u Republici Srpskoj u 2012.
godini, broj: 02/002-2260-6/12 od 15.3.2012. godine. Članom 26. navedenog
Pravilnika, definisano je da Fond vrši nabavku lijekova, sanitetskog, medicinskog,
ugradbenog i drugog materijala koji su utvrđeni kao pravo iz obaveznog
zdravstvenog osiguranja, na osnovu iskazanih potreba davaoca usluga (zdravstvenih
ustanova), u skladu sa propisima koji regulišu sistem javih nabavki .
36
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Pravilnik je donesen na osnovu čl. 4, 58, 59. i 60 Zakona o zdravstvenom osiguranju
(„Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 18/99, 51/01, 51/03, 57/03, 17/08, 1/09 i
106/09) i u skladu sa čl. 125. Zakona o zdravstvenoj zaštiti („Službeni glasnik
Republike Srpske“ broj 106/09).
Navedenim zakonima nije definisano da Fond zdravstvenog osiguranja vrši nabavku
lijekova i drugog medicinskog materijala na osnovu iskazanih potreba davaoca
zdravstvenih usluga.
Pravilnikom nije definisano da zdravstvene ustanove mogu u određenim slučajevima
nabaviti medicinski materijal (u hitnim slučajevima, u slučaju kad nabavke nisu
obuhvaćene programom javnih nabavki Fonda). Navedeno je definisano
pojedinačnim ugovorima sa zdravstvenim ustanovama, bez definisanog iznosa do
kojeg zdravstvene ustanove mogu samostalno vršiti javne nabavke i mjera
sankcionisanja s obzirom da se potencira centralizovanje javnih nabavki koje vrši
Fond.
Na osnovu revizorskih izvještaja zdravstvenih ustanova (npr. KC Banja Luka, Dom
zdravlja Laktaši), konstatovano je da zdravstvene ustanove vrše samostalno veliki
broj nabavki čime se gubi smisao centralizovanih javnih nabavki koje bi imale za cilj
povoljnije uslove nabavke (cijena), kao i dodatnu mjeru kontrole potrošnje.
Na nivou Fonda proveden je veći broj nabavki putem direktnog sporazuma (ukupno
176 postupaka), ugovorene vrijednosti od oko 207.329 KM sa PDV-om (nabavka
kancelarijskog materijala 16 postupaka, za 14 postupaka nabavka je provedena od
istog ponuđača, nabavka lijekova i medicinskih sredstava provedeno je 9 postupaka,
za nabavku računarske opreme provedeno je 39 postupaka, za nabavku stručnih
usluga provedeno je 26 postupaka, za nabavku opreme za vozni park provedeno je
12 postupaka, za nabavku usluga za održavanja biro - tehničke opreme provedeno je
17 postupaka, za nabavku opreme za održavanje objekta provedeno je 49
postupaka). Ovoliki broj direktnih sporazuma provedenih na nivo Fonda upućuje na
neadekvatnost planiranja.
U Kancelarijama Fonda provode se javne nabavke putem Konkurentskog zahtjeva i
Direktnog sporazuma na osnovu saglasnosti direktora Fonda.
U osam Kancelarija koje posluju u sastavu Fonda ukupna ugovorena vrijednost
nabavki koje su provedene putem direktnog sporazuma iznosi oko 174.060 KM. U
direkciji Fonda se ne vrši kontrola ugovorenih nabavki po Kancelarijama.
Šefovi Kancelarija ne dostavljaju izvještaj o provedenim postupcima nabavke,
Sektoru za ugovaranje i javne nabavke, kako je definisano članom 57. Pravilnika o
javnim nabavkama roba, usluga i radova u Fondu zdravstvenog osiguranja Republike
Srpske.
Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova i radnih mjesta koji je donesen
2011. godine definisane su obaveze i djelokrug poslova u Sektoru za kontrolu. Fond
je 11.6.2012. godine donio Uputstvo za fakturisanje citostatika i lijekova za specifična
oboljenja. Navedenim aktima definisano je da će Sektor za kontrolu vršiti kontrolu
stanja zaliha citostatika i skupih lijekova, te da zdravstvena ustanova mora na zahtjev
Fonda dostaviti izvještaj o nabavci i potrošnji po pacijentu i po lijeku. Kontrola stanja
citostatika i skupih lijekova kod bolničkih ustanova završava se u centralnim
apotekama bolničkih ustanova. Kontrolu potrošnje citostaika i skupih lijekova od
strane Fonda potrebno je definisati do krajnjeg korisnika.
U toku 2012. godine Sektor za kontrolu Fonda nije vršio kontrolu stanja zaliha
citostatika niti je vršena kontrola potrošnje istih.
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
37
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Na osnovu Ugovora o djelu Fond je angažovao stručnog konsultanta za vršenje
stručnih konsultacija za praćenje provođenja ugovora o realizaciji nabavke bioloških
citostatika. Stručni konsultant vrši procjenu plana nabavke citostatika, dostavlja
Sektoru za zdravstvo Fonda specificirane količine potrebnih lijekova, prati realizaciju
ugovora o nabavci citostatika i vrši trebovanje citostatika za odjel onkologije. Na ovaj
način nije izvršeno razdvajanje značajnih dužnosti, čime je stvoren prostor za
moguće zloupotrebe.
U toku godine bio je prisutan niz faktora koji utiču na značajne defekture u isporuci
citostatika:
- nepreciznost procjene potrebnih količina lijekova za dvije godine u odnosu na
progresivan rast broja onkoloških pacijenata i snadbjevenost tržišta (neispravnost
serije i povlačenje određenog lijeka sa tržišta).
- kašnjenje u izmirivanju finansijskih obaveza Fonda prema dobavljačima koje utiču
na prekide u isporuci lijekova (primjer: dopis dobavljača „Co. Medprom“ d.o.o. Banja
Luka kojim se Fond obavještava i upozorava na problem snadbijevanja sa
citostaticima zbog duga koji Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske ima
prema pomenutom dobavljaču i odluke proizvođača ovih lijekova da blokiraju
isporuke naručene robe, dok se ne uplate sva dugovanja).
Preporuke:
•
•
•
7.
Potrebno je uskladiti zakonsku regulativu (Zakona o zdravstvenom
osiguranju) i podzakonsku regulativu (Pravilnike, Ugovore) precizno
definisati sve kriterijume centralizovane nabavke, uslove, način i
postupak planiranja potreba zdravstvenih ustanova, definisanje vrste
roba i usluga za koje se sprovode centralizovane javne nabavke i urediti
druga pitanja od značaja za planiranje, organizovanje i sprovođenje
centralizovanih javnih nabavki.
Preporučuje se kontinuirano vršenje kontrole stanja zaliha citostatika i
skupih lijekova, te realizacije i isporuke ugovorenih nabavki lijekova do
krajnjih korisnika (odjeljenja, pacijenata), kako je to propisano internim
aktima Fonda.
Potrebna je bolja međusektorska saradnja unutar Fonda, radi
mogućnosti kontinuiranog praćenja realizacije nabavki, kao i kontrola
postupaka javnih nabavki koji se provode u osam Kancelarija kako je
definisano članom 57. Pravilnika o javnim nabavkama roba, usluga i
radova u Fondu.
Vanbilansna evidencija
Vanbilansna aktiva/pasiva iskazane su u iznosu od 85.500.858 KM. Po nalazu
revizije vanbilansna aktiva/pasiva precijenjena je za iznos od 64.660.518 KM i iznosi
20.840.340 KM (54.592.217 KM – reprogramirana potraživanja po osnovu
neplaćenih doprinosa za zdravstveno osiguranje i 10.068.301 KM – sudski sporovi.)
Hartije od vrijednosti van prometa - iskazane su iznosu od 17.985.957 KM, odnose se
na: primljene čekove i mjenice za potpisane ugovore sa dobavljačima kao
obezbjeđenje urednog izvršenja Ugovora po provedenim postupcima javnih nabavki.
Garancije – iskazane su u iznosu od 895.583 KM, odnosi se na bankarske garancije
koje je Fond dao bankama za potpisane ugovore po dodijeljenim kreditima.
38
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Stanovi i zgrade – Federacija – iskazane su u iznosu od 1.958.647 KM, odnose se na
vrijednost devet poslovnih objekata koji se nalaze na teritoriji Federacije Bosne i
Hercegovine, a koji su se poslije ratnih dejstava nalazili u preuzetim naslijeđenim
evidencijama Kancelarija Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske u iznosu
od 1.349.765 KM (Jajce, Glamoč, Grahovo, Sanski Most, Petrovac, Ključ i Donji
Vakuf), poslovni prostor u Odžaku u iznosu od 44.427 KM, poslovni prostor u Brčko
Distriktu u iznosu od 36.771 KM i vrijednost 24 stana ukupne vrijednosti 527.683 KM
(Grahovo, Glamoč, i Drvar – po 1 stan, Sanski Most i Petrovac – po 2 stana, Ključ – 8
stanova i Jajce – 9 stanova).
Vlada Brčko Distrikta je svojom zakonskom regulativom, imovinu koja se nalazi na
teritoriji Brčko Distrikta proglasila imovinom Brčko Distrikta, koju je Sud Brčko Distrikta
svojom Odlukom uknjižio kao imovinu Distrikta, o čemu je Rješenjem suda
obaviješten Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske. U 2013. godini ovaj
poslovni prostor isknjižen je iz evidencija Fonda.
Za ove nekretnine koje su evidentirane u poslovnim knjigama Fonda potrebno je
provjeriti pravni osnov evidentiranja istih (pokrenuti postupak za vraćanje poslovnih
prostora, ukoliko postoji pravni osnov za takvu aktivnost, a za stanove provjeriti da li
su isti otkupljeni od strane korisnika i iste isknjižiti iz vanbilansne evidencije Fonda.)
Reprogram duga – iskazan je iznosu od 54.592.217 KM, odnosi se na
reprogramirane obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje koje je
Poreska uprava Republike Srpske sklopila sa poreskim dužnicima. Po nalazu revizije
navedena pozicija precijenjena je za iznos od 14.901.059 KM, zbog greške i sa
31.12.2012. godine iznosi 39.691.157 KM. Navedena greška u knjiženju nastala je u
Kancelariji Doboj. Reviziji su predočene izjave neposrednih izvršilaca, prema kojima
je greška nastala prilikom „kompjuterskog sabiranja rekapitulacije.“ Po nalazu revizije
greška je posljedica neuspostavljenog sistema internih kontrola u Fondu. Članom 7.
Zakona o računovodstvu i reviziji Republike Srpske propisano je šta su
knjigovodstvene isprave, gdje se sastavljaju i u kom obliku mogu biti, dok član 8.
propisuje sistem kontrole knjigovodstvenih isprava i vrijeme knjiženja. Član 8. stav 4.
definiše da: “Odgovorno lice u pravnom licu dužno je da ispravnost i potpunost
knjigovodstvene isprave ovjeri svojim potpisom prije unosa podataka iz
knjigovodstvene isprave u poslovne knjige“ što u ovom slučaju nije učinjeno.
Reprogram poreskih obaveza treba biti predmet bilansne, a ne vanbilansne
evidencije i iz tog razloga bilansne pozicije potraživanja i razgraničenja (grupa računa
112 i 217) su potcijenjene za iznos od 39.691.157 KM. Član 61. stav 1. i 2. Pravilnika
o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike
prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova, definisano je da:
„Potraživanja po osnovu poreza i doprinosa i neporeskih prihoda koji su
reprogramirani, odnosno za koje je rok plaćanja produžen na period duži od godinu
dana, evidentiraju se u okviru dugoročnih potraživanja, na propisanim analitičkim
kontima, uz istovremeno knjiženje dugoročnog razgraničenja na kontu 217192, na
osnovu podataka iz poreskog knjigovodstva.“, odnosno ako su u pitanju kratkoročna
potraživanja na poziciji konta 123 i 227.
Pravilnik o sistemu poreskog knjigovodstva u Republici Srpskoj („Službeni glasnik
Republike Srpske“ broj 47/12) je u primjeni od 01.01.2013. godine i uspostavljanje
sistema poreskog knjigovodstva. Pošto sistem poreskog knjigovodstva treba da bude
uspostavljen, podatke o reprogramiranim poreskim obavezama potrebno je
obezbjediti iz poreskih evidencija Poreske uprave Republike Srpske i potraživanja po
osnovu reprogramiranih poreskih obaveza u skladu sa članom 61. Pravilnika o
budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
39
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova, evidentirati u Glavnoj knjizi
Fonda na bilansnim pozicijama.
Preporuka:
•
8.
Da se iz vanbilansnih evidencija izvrši isknjižavanje
reprogramiranih obaveza po osnovu potraživanja za neizmirene
poreske obaveze po osnovu doprinose za zadravstveno
osiguranje i da se isti evidentiraju na odgovarajućim bilansnim
pozicijama.
Potencijalna imovina i potencijalne obaveze
Fond je u okviru Ostale vanbilansne aktive iskazao sudske sporove u iznosu od
10.068.301 KM. Po osnovu tužbi koje se vode protiv Fonda evidentiran je iznos od
2.539.702 KM. Vrijednost evidentiranih tužbenih zahtjeva koje je pokrenuo Fond
iznosi 7.528.599 KM.
Fond je izvršio procjenu ishoda sudskih sporova i izvršio je objelodanjivanje
potencijalnih obaveza koje bi u budućem periodu mogle pasti na teret Fonda.
U skladu sa članom 83. stav 1. Pravilnika o računovodstvu, računovodstvenim
politikama i računovodstvenim procjenama za budžetske korisnike u Republici
Srpskoj, sudski sporovi nisu predmet vanbilansnih evidencija i iste je potrebno
isknjižiti iz vanbilansnih evidencija i evidentirati u pomoćnim evidencijama Fonda
zdravstvenog osiguranja Republike Srpske, a strukturu i vrijednost sudskih sporova
objelodaniti u Obrazloženjima uz finansijske izvještaje.
Preporuka:
•
9.
Da se iz vanbilansnih evidencija izvrši isknjižavanje
reprogramiranih obaveza po osnovu potraživanja za neizmirene
poreske obaveze po osnovu doprinose za zadravstveno
osiguranje i da se isti evidentiraju na odgovarajućim bilansnim
pozicijama.
Napomene/obrazloženja uz finansijske izvještaje
Napomene uz finansijske izvještaje Fonda ne pružaju sve bitne informacije
relevantne za donošenje odluka i utvrđene Međunarodnim računovodstvenim
standardima za javni sektor, niti neophodne dodatne informacije koje bi pomogle
boljem razumijevanju i preciznijem sagledavanju finansijskih izvještaja, kako se to
zahtijeva MRS JS.
40
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske
Preporuka:
•
Da se u Napomenama uz finansijske izvještaje objelodane sve značajne
informacije, u skladu sa zahtjevima MRS JS 1 - Prezentacija finansijskih
izvještaja i drugih relevantnih standarda za javni sektor.
Revizorski tim:
Rade Kukić
Irina Škorić
Ljiljana Topić
Duška Popović
Izvještaj o reviziji finansijskih izvještaja Fonda zdravstvenog osiguranja
Republike Srpske za period 01.01 – 31.12.2012. godine
41

Odluka o raspodjeli fonda dobitaka igre na sreću TV

Приједлози мјера за нову индустријску политику

(BILJEŠKE -NEPROF.-AKCIJA MLADIH 2011.)

Република Српска ВЛАДА - Opština Bosansko Grahovo

(Bilješke uz obrazac PR RAS) - Glazbena škola Blagoje Bersa

račun dobiti i gubitka

„MAJSKI PULMOLOŠKI DANI 2014“

CENTER ZA SOCIALNO DELO - Centar za socijalnu skrb Županja

ГЛАВНА СЛУЖБА ЗА РЕВИЗИЈУ

YOU INVEST Active - Erste Asset Management