εργασ iαυγεία ΤΕΥΧΟΣ 179 09 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ) ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) ΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΦΟΡΕΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΣΥΣΤΑΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Τα κομβικά ζητήματα, που έχουν τεθεί προεκλογικά σε διακυρηκτικό επίπεδο από τον πολιτικό χώρο της Κυβέρνησης όταν ήταν Αξιωματική Αντιπολίτευση, στο πεδιο της Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, ανα- μένεται πλέον να υλοποιηθούν από το Υπουργείο Εργασίας, ασφαλώς με την απαραίτητη η συνεργασία και του Υπουργείου Υγείας. Ως μείζονα και άμεσα θέματα χαρακτηρίζονται η σύσταση Εθνικού Συστήματος Υ- εργασiα ΚΑΙ υγεία γείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (Ε.Σ.Υ.Α.Ε.), καθώς και η δημιουργία ειδικού Ταμείου Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου (Τ.Α.Ε.Κ.) για όλους τους εργαζόμενους, όπως αναφέρονταν σε σχετικά κείμενα δια- βούλευσης στο προεκλογικό Κυβερνητικό Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για τις εργασιακές σχέσεις, είτε Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου (Φ.Α.Ε.Κ.). Τα κείμενα αυτά παρουσιάσθηκαν στο προηγούμενο τεύχος της περιοδικής έκδοσης. Επιπροσθέτως σημειώνεται ότι ήδη από το 2009 είχε δημοσιοποιηθεί κείμενο που αποτελεούσε τη συμβολή του Συνασπισμού (ΣΥΝ) στο τότε προεκλογικό Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., όταν συμμετείχε και η Δημοκρατική Αριστερά (ΔΗ.ΜΑΡ.), με τίτλο Για την Αριστερά του 21ου αιώνα, όπου επίσης υπηρχε σαφής αναφορά για δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου (σελ. 5). ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Οι συντονίστριες της Ομάδας Φυματίωσης της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (Ε.Π.Ε.) κ.κ. Χ. Μπότση και Σ. Τσικρικά απέστειλαν προς τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) κ. Β. Δρακόπουλο την ακόλουθη επιστολή: «Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε, η φυματίωση εξακολουθεί να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, ενώ η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της αποτελεί το μοναδικό τρόπο πρόληψης και μείωσης της εμφάνισης νέων περιπτώσεων. Στη σύγχρονη ιατρική, η χορήγηση καινοτόμων φαρμάκων ικανά να προκαλέσουν ανοσοκαταστολή, αλλά και μη ορθή χο- ρήγηση των αντιφυματικών σκευασμάτων έχουν καταστήσει τόσο την πνευμονική, όσο και την εξωπνευμονική φυματίωση μία εξαιρετικά επίκαιρη νόσο. Θα παρακαλούσαμε στα πλαίσια των διεργασιών σας του Πανελλήνιου Συνεδρίου σας την ένταξη ενός Στρογγυλού Τραπεζιού, στο οποίο θα δοθεί η δυνατότητα να συζητηθούν και να σχολιασθούν εκτενώς οι νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές μορφές της φυματικής νόσου, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την ειδικότητά σας. Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε διευκρίνιση και ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία σας». ΤΟ «ΠΟΤΑΜΙ» …ΑΠΑΛΛΑΧΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Aνακοίνωση από το Ποτάμι, που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα topotami.gr στις 31.01.2014 με τίτλο: «Θαρραλέα ανάληψη ευθύνης» αναφέρει: «Το Ποτάμι έκανε δεκτή την παραίτηση του Λυκούργου Λιαρόπουλου από τη θέση του υπεύθυνου Υγείας. Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος παραιτήθηκε αποδεχόμενος την ευθύνη του για άστοχες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, αναρτήσεις οι οποίες απέχουν από τον πολιτικό πολιτισμό του Κινήματος. Η οξύτητα αυτές τις κρίσιμες για την χώρα στιγμές, είναι αχρείαστη. Άλλωστε όπως φαίνε- ται και από τις επίσημες ανακοινώσεις του, το Ποτάμι, θέλοντας να συμβάλει στην επίλυση των πολλών προβλημάτων της χώρας, έχει υιοθετήσει τον ρόλο της υπεύθυνης και εποικοδομητικής αντιπολίτευσης». Ενδεικτική μία ανάρτηση στο twitter μετά τη συνάντηση των κ.κ. Γιάνη Βαρουφάκη και Γερούν Ντάισελμπλουμ από τη διεύθυνση @lliaropo στις 30.01.2014: «Γερούν… γερά! Σπάστου τον τσαμπουκά!! Ποιός περίμενε ότι η Ελλάδα θα ήταν με τον ντζιτζιφιόγκο με τις μπούκλες. Και όμως!!», καθώς και σχετική ανάρτηση προερχόμενη από τη δι- εύθυνση lliaropoulos# στο facebook στις 31 Ιανουαρίου 2014: «Επί Προσωπικού: Προσφέρθηκα να ...απαλλάξω το Ποτάμι από την παρουσία μου, η οποία προφανώς, έγινε ...Τοξική. Η παραίτησή μου από τη θέση του Πολιτικού Υπευθύνου για Θέματα Υγείας υπεβλήθη. Υποθέτω ότι αυτό μου επιτρέπει να αναλάβω ελεύθερα το ρόλο της Κασσάνδρας, την οποία όλοι ...εμίσησαν, αλλά ξέχασαν να της αναγνωρίσουν την ακρίβεια της πρόβλεψης. Αλλωστε την ώρα της καταστροφής, ποιός ψάχνει να δει ποιός είχε δίκιο;;; Επειδή αυτό το έχω ήδη κάνει με τον τρόπο μου, που δεν αναγνωρίσθηκε ως... δόκιμος, θα περιορισθώ να πώ ότι αυτή, δυστυχώς, άν έρθει, δεν θα είναι μία ώρα δικαίωσης, αλλά ακόμη μεγαλύτερης λύπης. Της λύπης που συνοδεύεται από τη μοναξιά των ελάχιστων που είχαν το θάρρος να αναγνωρίσουν ότι ... "when the going gets tough, the tough get going". Δυστυχώς στον τόπο αυτό οι σκληροί και ανθεκτικοί είναι πολύ λιγότεροι από τους ... υπόλοιπους. Για έναν αγώνα καλό, σε τόπο άγονο και λάθος χρόνο». ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (Ε.Σ.Υ.Α.Ε.), καθώς και η σύσταση του Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου (Φ.Α.Ε.Κ.) θα μπορούσαν να είναι μέρος των Προγραμματικών Δηλώσεων του Πρωθυπουργού στη Βουλή, η οποία προέκυψε μετά τις εκλογές στις 25.01.2015 και όχι μόνο Προεκλογικές Διακηρύξεις από τη θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Ασφαλώς θα παρέμεναν δηλώσεις και διακηρύξεις μέχρι να ολοκληρωθεί μια ολοκληρωμένη πρόταση εφαρμογής με συγκρότηση ειδικών Ομάδων Εργασίας από τις οποίες, μετά από σχετική ανάλυση, μπορεί να παρουσιασθεί ένας συγκροτημένος νέος σχεδιασμός για την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας. Αλλωστε είναι γνωστό ότι τα κενά στο πεδίο της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία για τον ελληνικό πληθυσμό, προϋποθέτουν Υπηρεσίες και Καταγραφές. Στον τομέα της παροχής υπηρεσιών φροντίδας υγείας των εργαζομένων στους χώρους εργασίας, απαιτείται εξαρχής σχεδιασμός για την συναρμογή της Ιατρικής της Εργασίας με επιστημονική μέθοδο πέραν χρονοελεγκτικών διαδικασιών. Κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, ειδικευμένο στα πλαίσια μιάς ιατρικής ειδικότητας, υφίσταται ήδη, αλλά είναι απαραίτητο να ενισχυθεί πληθικά. Τα ζητήματα που απαιτούν επείγουσες λύσεις ξεκινούν από τον αριθμό των Ειδικών Ιατρών Εργασίας, αλλά δεν εξαντλούνται στο σημείο αυτό. Η ίδια η παροχή υπηρεσιών σχετίζεται και με την εκπαίδευση, ειδικά στο χώρο των Νοσοκομείων. Είναι απαραίτητο να συγκροτηθούν και να λειτουργήσουν Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας στα Περιφερειακά και Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία, που θα μπορέσουν να συμβάλλουν και στην εκπαίδευση των ειδικευόμενων Ασφαλώς προαπαιτείται η Σύμφωνα με πληροφορίες της εβδο- ιατρών. Τρόικας. Ειδικά για το θέμα του δημιουργία οργανικών θέσεων τόσο στοκαθεστώτος Ε.Σ.Υ., όσο στις Ιατρικές Σχολές. μαδιαίας οικονομικής εφημερίδας ασφάλισης των Η πρόταση τοποθέτηση της Ιατρικής της Dealπολύ Newsενδιαφέρουσα (09.08.2013) οκτώ με- γιαΒαρέων και των Ανθυγιεινών Εργασίας στα Κέντρα Υγείας η μπορεί ταυτόχρονα (Β.Α.Ε.) να αρχίσει να γάλες ανατροπές προοιωνίζεται Επαγγελμάτων αναφέρει σχεδιάζεται, ώστε ναμεταρρύθμιση υπάρξει πλήρης κάλυψη των αναγκών ελληνικού νέα ασφαλιστική το δημοσίευμα τηςτουεφημερίδας: πληθυσμού, ιδιαίτερα των αυτοαπασχολούμενων, καθώς των που αναμένεται να ανακοινωθεί το «Κατάργηση όλων των και ευνοϊκών αγροτών. Επιπροσθέτως είναι απαραίτητο να αναδειχθεί ο ρόλος της φθινόπωρο. Οπως αναφέρεται περιπτώσεων συνταξιοδότησης, Ιατρικής επιστημονικά όπου στο άρθροτηςτηςΕργασίας Deal Newsμεγίνεται όπωςκριτήρια, είναι ταπρωτίστως βαρέα και τα υφίστανται υψηλές επικινδυνότητες στην εργασίαΟι και να λήξειέχουν το ήδη από το Υπουργείο Εργασίας, ανθυγιεινά. Τροϊκανοί καθεστώς ΥπεύθυνωνκαιΔηλώσεων αναζήτησης ειδικού Κοινωνικήςτων Ασφάλισης Πρόθέσει πολλές φορέςεπιστημονικού στο τραπέζι προσωπικού. Η κατάργηση σχετικήςτων Εγκυκλίου είναι ζήτημα που έχει νοιας επεξεργασία για την της εφαρδιαπραγματεύσεων το θέμα πλέον Η εφαρμογή σημαίνει την μογή ωριμάσει. ενός μοντέλου κατάτηςτοσχετικής τηςνομοθεσίας αύξησης των ορίωναπλά ηλικίας παροχή των σχετικών υπηρεσιών μόνο από Ειδικούς Ιατρούς Εργασίας σουηδικό πρότυπο σε συνεργασυνταξιοδότησης για τη συγκεκρικαι που πράγματι υπάρχει αντίστοιχο προσωπικό σία στις με περιπτώσεις τα τεχνικά κλιμάκια της δενμένη κατηγορία ασφαλισμένων». κάλυψη των αναγκών με μονοετείς συμβάσεις, αλλά ταυτόχρονα οι βεβαιώσεις καταλληλότητας προς εργασία πρέπει να εκδίδονται από Ειδικούς Ιατρούς Εργασίας. Με βάση το υλικό όλων των ιατρικών εγγραφών που μπορούν να προκύψουν έτσι, είναι εφικτό να διαμορφωθούν και οι Καταγραφές και να λειτουργήσει και η ασφάλιση του Επαγγελματικού Κινδύνου, μέσω του κατάλληλου φορέα. Αντίστοιχα για την παροχή υπηρεσιών ασφάλειας στην εργασία ο χώρος των Τεχνικών Ασφαλείας έχει διατυπώσει κατά καιρούς πολύ αναλυτικές εμπεριστατωμένες προτάσεις που είναι καιρός να εφαρμοσθούν. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ DEAL NEWS ΓΙΑ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΩΝ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Θ.Κ. Κωνσταντινίδης ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩ ΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Ερευνα που διενεργήθηκε στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin από τον Ελληνα Οικονομολόγο Δρ. Ν. Δρυδάκη κατά τη χρονική περίοδο 2008-13, με βάση 21.000 τηλεφωνικές συνεντεύξεις Ελλήνων πολιτών επιβεβαιώνει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην υγεία των Ελλήνων. Συγκεκριμένα η έρευνα, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί στην επιστημονική επιθεώρηση Social Science and Medicine στο τεύχος που πρόκειται να κυκλοφορήσει τον Μάρτιο του 2015, εξετάζει αναλυτικά τον αντίκτυπο στον μέσο Ελληνα πολίτη, του προγράμματος λιτότητας που εφαρμόσθηκε, καθώς η ανεργία αυξανόταν από 11,8% κατά τη χρονική περίοδο 2008-09, σε 25,2% κατά το διάστημα 2010-13. Ο Δρ. Δρυδάκης ποσοστικοποίησε την κατάσταση υγείας των πολιτών χρησιμοποιώντας μία κλίμακα από το 1 έως το 5, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν την υγεία τους με βάση τη διαβάθμιση: εξαιρετική, πολύ καλή, καλή, μέτρια ή κακή. Σύμφωνα με τη μελέτη, η κατάσταση της υγείας των ανέργων επιδεινώθηκε κατά 10,5% κατά το μελετώμενο χρονικό διάστημα, ενώ επιδείνωση σημείωσε και η υγεία των εργαζόμενων πολιτών κατά 4,8%. Επίσης, η ψυχική υγεία των ανέργων επιδεινώθηκε κατά 7,8%, ενώ των εργαζόμενων κατά 5,5%. Η ανεργία έπληξε πιο πολύ τις γυναίκες, με τις αρνητικές συνέπειες στην ψυχική τους υγεία να είναι βαρύτερες από ό,τι στους άνδρες. Από οικονομική σκοπιά, την περίοδο 2008-09 οι πολίτες κατά μέσο όρο έχαναν 10,57 ευρώ το μήνα, ποσό το οποίο εκτινάχθηκε στα 255,65 ευρώ το διάστημα 2010-13. Ο Δρ. Δρυδάκης σε δήλωσή του στο newsbomb.gr σημειώνει: «Κατά την περίοδο 2010-13, η Ελλάδα αντιμετώπισε σημαντικά χαμηλότερη ζήτηση εργασίας, διαρκή υψηλή ανεργία, υψηλό χρέος και αυξανόμενη φτώχεια, παράγοντες οι οποίοι είχαν αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία των πολιτών. Οι βαριές οικονομικές συνέπειες της κρίσης δεν ελαφρύνθηκαν από τις δημόσιες πολιτικές υγείας. Η κρατική χρηματοδότηση για την ψυχική υγεία μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 20% μεταξύ του 2010 και του 2011 και περαιτέρω κατά 55% το διάστημα 2011-12. Εξίσου, μία μείωση στο εισόδημα μπορεί να περιορίσει σημαντικά την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, όπως η φαρμακευτική περίθαλψη. Πράγματι, το ποσοστό των πολιτών, οι οποίοι δήλωναν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης επειδή ήταν «πολύ ακριβή» ανέβηκε από 4,1% το 2009 σε 6,3% το 2011. Σε περιόδους οικονομικής δυσχέρειας, η κοινωνική προστασία είναι κρίσιμη για την πρόληψη ή την ελάφρυνση των αρνητικών επιπτώσεων της ανεργίας στην κατάσταση της υγείας και ψυχικής υγείας των πολιτών». ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΠΡΟΩΡΗ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ ΛΟΓΩ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨ Οι γυναίκες που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα χημικών ουσιών, που περιέχονται στα πλαστικά, στα καλλυντικά και σε κοινά είδη του νοικοκυριού, εμφανίζουν εμμηνόπαυση 2-4 χρόνια νωρίτερα από τις γυναίκες που έχουν χαμηλές ποσότητες τέτοιων χημικών, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Σεν Λιούις της Ουάσιγκτον, με επικεφαλής την Επίκουρη Καθηγήτρια Μαιευτικής και Γυναικολογίας Δρ. Άμπερ Κούπερ, που έκαναν τη δημοσίευση στο περιοδικό PLoS One, μελέτησαν στοιχεία για περίπου 31.600 άτομα, μεταξύ των οποίων 1.442 γυναίκες σε εμμηνόπαυση, με μέση ηλικία 61 ετών. Είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει σε μεγάλη πιθανή Tην κλίμακα τελευταίατηντου πνοήσχέση πάνωμεταξύ στο εμμηνόπαυσης και χημικών. (Στο παρελθόνκαράβι είχαν πραγματοποιηθεί επιδημιολογικές όπου εργαζόταν, άφησε ο έρευνες σε μικρότερα δείγματα πληθυσμούΕλληνας και γιαπλοίαρχος λιγότερες που χημικές Οι ήτανουσίες). ηλικίας 51 επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα από το ετών αίμα και ούραναυτολογημένος των συμμετεχόντων και ταήταν στο ψάχνοντας την παρουσία 111 χημικών ουσιών που είναι ύποπτες ότι παρεμβαίνουν φορτηγό πλοίο Argyroula σημαίας στην παραγωγή και στην κυκλοφορία των ορμονών του σώματος. Από τα 111 Marshall εντός Islands. χημικά, 15 εντοπίστηκαν να έχουν μεγαλύτερη τα άλλα συσχέτιση με την πρόωρη Τοαπό πλοίο βρισκόταν στο λιμάνι της εμμηνόπαυση: εννέα πολυχλωριωμένα διφαινύλια τρία εντομοκτόνα, δύο Οδησσού(PCB), όταν συνέβη το περιστατικό, φθαλικές ενώσεις και ένα τοξικό φουράνιο. Οπως είπε ημεΔρ. Κούπερ,ανακοίνωση τα ευρήματαπου της σύμφωνα τη σχετική νέας μελέτης δείχνουν ότι «τα χημικά που συνδέονται με τηνΑθήνα πρόωρη εκδόθηκε στην απόεμμηνόπαυση, το Γραφείο μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρη διακοπή λειτουργίας ωοθηκών, πράγμα που ως Τύπου του των Λιμενικού Σώματος. κοινωνία θα έπρεπε να μας ανησυχεί». Η Ο πρόωρη εμμηνόπαυση όχι μόνο πλοίου επιδρά πλοίαρχος του φορτηγού αρνητικά στη γονιμότητα του γυναικείου πληθυσμού, αλλάαδιαθεσία επίσης σχετίζεται πιθανώς αισθάνθηκε και έχασε τις με την πρόωρη εμφάνιση προβλημάτων υγείας, αισθήσεις όπως καρδιοπάθειας, του. Του παρασχέθηκαν οστεοπόρωσης οι κ.ά. Αλλα προβλήματα που έχουν συσχετιστεί με ορισμένα από τα ίδια χημικά, περιλαμβάνουν τον καρκίνο, το μεταβολικό σύνδρομο και την πρόωρη εμφάνιση της εφηβείας στα κορίτσια. «Η έκθεση σε πολλά από αυτά τα χημικά είναι πέρα από τον έλεγχό μας, επειδή βρίσκονται στο χώμα, στο νερό και στον αέρα. Μπορούμε όμως να μάθουμε περισσότερα πράγματα γι’ αυτές τις ουσίες και την καθημερινή έκθεσή μας σε αυτές, αποκτώντας μεγαλύτερη επίγνωση για τα πλαστικά και για τα άλλα οικιακά προϊόντα που χρησιμοποιούμε», δήλωσε η Δρ. Κούπερ. Για παράδειγμα, όταν γίνεται χρήση φούρνου μικροκυμάτων για το ζέσταμα του φαγητού, οι ερευνητές συνιστούν να χρησιμοποιούνται γυάλινα ή χάρτινα δοχεία αντί για πλαστικά. Επίσης, συμβουλεύουν τους καταναλωτές να μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τα συστατικά που υπάρχουν σε διάφορα καλλυντικά, προϊόντα περιποίησης, συσκευασίες κ.ά.). χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΔΙΑΜΑΡΤ ΥΡΙ Α Ε.Ι.Ν.Α.Π. ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΟΙ ΒΕΣ ΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚ πρώτες βοήθειες, αλλά όταν έφτασε γιατρός στο πλοίο διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Η σωρός του ναυτικού μεταφέρθηκε στην αρμόδια ιατροδικαστική Υπηρεσία της Οδησσού για νεκροψία και νεκροτομή. Προανάκριση πρόκειται να διενεργηθεί από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά. Τα προβλήματα που έχουν προκύψει με τις πληρωμές των και εφημεριών, το χρονοεπίδομα του καθώς τα προσλήψεις συζητήθηκαν κατά τη συνάντηση αντιπροσωπείας καθώς τα Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΙΝΑΠ και Επιτροπών νοσοκομείων της Αθήνας με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Νικόλαο Πολύζο, στο πλαίσιο της στάσης των της Κυβέρνησης από τη μέχρι τώρα δέσμευσή της, για επάνοδο στο καθεστώς που υπήρχε μέχρι το Νοέμβριο του 2011. Καθιερώνεται μια πολύπλοκη γραφειοκρατική διαδικασία που θα σημάνει, καθώς τα πιθανότατα, μεγάλες καθυστερήσεις στην πληρωμή των εφημεριών κάθε μήνα. Παρ’ όλα αυτά υπήρξε προφορική δέσμευση ότι θα, ο Γενικός Γραμματέας αναγνώρισε το δίκαιο του αιτήματος και δεσμεύτηκε για άμεσες ενέργειες που θα λύσουν. 2 εργασiαυγεία 5 ΟΤΑΝ Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΣΚΟΤΩΝΕΙ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Λιτότητα ή ανάκαμψη; Αν και από την αρχή της οικονομικής κρίσης, που ξέσπασε το 2007, οι κυβερνήσεις έχουν ήδη λάβει την απόφασή τους, οι ειδικοί σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους συνεχίζουν τις συζητήσεις... με μεγάλη σύνεση και επιφυλακτικότητα, η οποία εντείνεται από το γεγονός ότι οι ίδιοι σπανίως είναι τα πρώτα θύματα των δημοσιονομικών περικοπών. Ωστόσο, εάν εξετάζαμε τις οικονομικές πολιτικές με τα κριτήρια που ισχύουν για την αξιολόγηση της ιατρικής έρευνας, αυτό θα μας επέτρεπε να δώσουμε μια ξεκάθαρη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. των κ.κ. David Stuckler * και Sanjay Basu * Επιμέλεια από τον κ. Βασίλη Παπακριβόπουλο Le Monde Diplomatique, 24.01.2015 «Σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας σε αυτό το κλινικό τεστ. Ισως εσείς δεν θυμάστε να δώσατε ποτέ τη συγκατάθεσή σας για να συμμετάσχετε σ’ αυτό, εντούτοις στρατολογηθήκατε τον Δεκέμβριο του 2007, στις αρχές της Μεγάλης Υφεσης. Η θεραπευτική αγωγή δεν σας χορηγήθηκε από γιατρούς ή νοσοκόμους, αλλά από πολιτικάντηδες, οικονομολόγους και Υπουργούς Οικονομικών. Στο πλαίσιο της κλινικής μελέτης, σας υποχρέωσαν να ακολουθήσετε – τόσο εσείς όσο κι εκατομμύρια άλλα άτομα – τα εξής δύο πειραματικά πρωτόκολλα: τη λιτότητα ή την ανάκαμψη. Η λιτότητα είναι ένα φάρμακο που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του χρέους και του ελλείμματος, έτσι ώστε να γίνει εφικτή η θεραπεία της ύφεσης. Συνίσταται δε στην περικοπή των κυβερνητικών δαπανών που αφορούν την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την ενίσχυση των ανέργων και την κοινωνική στέγη ή την επιδότηση του ενοικίου. Εάν έχετε δεχτεί μια πειραματική δόση λιτότητας, ίσως προσέξατε τεράστιες ανατροπές στον κόσμο που σας περιβάλλει. Εάν, αντίθετα, ανήκετε στην πειραματική ομάδα στην οποία χορηγήθηκε δόση ανάκαμψης, ίσως η ζωή σας να μην έχει αναστατωθεί από την ανεργία και την ύφεση. Είναι μάλιστα πιθανόν ότι η κατάσταση της υγείας σας θα είναι καλύτερη απ’ ό,τι πριν από την κρίση...». Βέβαια, στην πραγματικότητα, ποτέ σας δεν δεχθήκατε αυτό το μήνυμα. Κι όμως... Για να επιλεγεί η καλύτερη θεραπευτική αγωγή, οι ερευνητές στον κλάδο της ιατρικής καταφεύγουν σε «τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες» μεγάλης κλίμακας.1 Στον τομέα της πολιτικής, αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο – άν όχι αδύνατο – να ενταχθεί μια ολόκληρη κοινωνία σε τεστ παρόμοιας κλίμακας, έτσι ώστε να καταστεί εφικτός ο πειραματισμός πάνω στα κοινωνικά μέτρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, που οι πολιτικοί ιθύνοντες βρίσκονται αντιμέτωποι με παρόμοιες καταστάσεις επιλέγουν μερικές φορές λύσεις που κινούνται προς εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις. Τότε αυτά τα «πειράματα σε φυσική κλίμακα» προσφέρουν στους επιστήμονες τη δυνατότητα να μελετήσουν τις υγειονομικές επιπτώσεις των πολιτικών επιλογών.2 Ετσι, κατά τη διάρκεια των διαφόρων περιόδων της ύφεσης, αναλύσαμε δεδομένα που προέρχονται από τις πλέον διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, μετρώντας τις κοινωνικές επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας και ανάκαμψης. Πολλά από τα αποτελέσματα στα οποία καταλήξαμε ήταν προβλέψιμα. Οταν οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους, υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να στραφούν στα ναρκωτικά, στον αλκοολισμό ή να αναπτύξουν αυτοκτονικές τάσεις, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τη δεκαετία του 1930, ή στη Ρωσία, κατά την περίοδο των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων, τη δεκαετία του 1990. Αλλά, ανακαλύψαμε, επίσης, ότι το επίπεδο της υγείας ορισμένων κοινοτήτων, ακόμα και ολόκληρων εθνών, βελτιώθηκε από τη στιγμή της κατάρρευσης της οικονομίας τους. Γιατί, όμως; ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών μας, δύο χώρες μάς προσφέρουν το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτής της Ευρώπης που έχει βυθισθεί στην κρίση από τα τέλη της δεκαετίας του 2000: η Ισλανδία3 και η Ελλάδα.4 Την περίοδο 2007-2010 – τα χειρότερα χρόνια της κρίσης – το ποσοστό θνησιμότητας μειωνόταν σταθερά στην Ισλανδία, παρά την ελαφρά (όχι όμως και ενδεικτική) αύξηση των αυτοκτονιών λόγω της κατάρρευσης των χρηματαγορών. Κατά τη διάρκεια των ερευνών μας σχετικά με την εκδήλωση της ύφεσης στις χώρες της Ευρώπης, είχαμε ανακαλύψει ότι οι τραπεζικές κρίσεις προκαλούν συνήθως μια βραχυπρόθεσμη αύξηση των καρδιακών επεισοδίων. Ωστόσο, δεν συνέβη κάτι τέτοιο στην Ισλανδία. Τον Οκτώβριο του 2008, όταν το Ρέικιαβικ βρέθηκε αντιμέτωπο με την κρίση των subprimes στις Ηνωμένες Πολιτείες και με τα αλόγιστα οικονομικά ανοίγματα των τραπεζών της χώρας, κατέφυγε σε πρώτη φάση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ζητώντας του να καταστρώσει ένα σχέδιο διάσωσης. Το σχέδιο προέβλεπε πολιτικές λιτότητας, κυρίως στο επίπεδο του συστήματος δημόσιας υγείας, το οποίο το ΔΝΤ χαρακτήρισε «υπερπολυτελές» και όφειλε συνεπώς, κατά τη γνώμη του, να υποστεί μείωση της χρηματοδότησής του, της τάξης του 30%. Οι Ισλανδοί αρνήθηκαν το σχέδιο διαδηλώνοντας μαζικά. Τότε, στις αρχές του 2010, συνέβη ένα απρόσμενο γεγονός. Ο Ισλανδός Πρόεδρος ρώτησε τον λαό της χώρας τί πραγματικά επιθυμούσε: έπρεπε άραγε το κράτος να απορροφήσει το ιδιωτικό χρέος για να διασώσει τους τραπεζίτες, ενώ παράλληλα θα μείωνε δραστικά τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης; Ή μήπως η κυβέρνηση όφειλε να αρνηθεί να πληρώσει, επενδύοντας στην ανασυγκρότηση της οικονομίας; Στο δημοψήφισμα που ακολούθησε, το 93% των Ισλανδών τάχθηκε υπέρ της δεύτερης άποψης. Με λίγα λόγια, εν μέσω ύφεσης, η Ισλανδία επέλεξε να συνεχίσει να αυξάνει τις δαπάνες που είναι αφιερωμένες στην κοινωνική προστασία: από 280 δισεκατομμύρια κορόνες το 2007 (περίπου 1,6 δισ. ευρώ), αυξήθηκαν στα 379 δισ. κορόνες το 2009 (περίπου 2,3 δισ. ευρώ). Αυτά τα ποσά αναλογούσαν αντιστοίχως στο 21% και στο 25% του ΑΕΠ της χώρας. Οι συμπληρωματικές δαπάνες που αποφασίσθηκαν το 2010 διατέθηκαν μεταξύ άλλων για τη χρηματοδότηση των νέων προγραμμάτων «ελάφρυνσης του χρέους» των ιδιοκτητών ακινήτων, των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία άξιζαν πλέον λιγότερο από το ύψος των δανείων που είχαν λάβει. Το εγχείρημα επέτρεψε να αποτραπεί η εκρηκτική αύξηση του αριθμού των άστεγων. Το 2012, η ισλανδική οικονομία κατέγραφε ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 3%, ενώ η ανεργία έπεφτε κάτω από το 5%. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους, η Ισλανδία πραγματοποίησε την αποπληρωμή των δανείων που είχε λάβει νωρίτερα απ’ ό,τι προβλεπόταν. Το ΔΝΤ αναγκάσθηκε να αναγνωρίσει ότι η ασυνήθιστη προσέγγιση της Ισλανδίας είχε οδηγήσει σε μια «εντυπωσιακά» ισχυρή ανάκαμψη...5 Νοτιότερα, η Ελλάδα χρησίμευσε ως εργαστήριο για τη μελέτη των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας. Τον Μάιο του 2010, το ΔΝΤ της πρότεινε ένα δάνειο που συνοδευόταν από τους συνηθισμένους του όρους: ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων και υποδομών και πετσόκομμα των προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας. Οπως συνέβη και στην Ισλανδία, οι Ελληνες διαδηλωτές ζητούσαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για να αποφανθεί ο λαός σχετικά με αυτήν τη συμφωνία. Ωστόσο, το σχέδιο λιτότητας εφαρμόσθηκε χωρίς να έχει ποτέ ψηφιστεί: αντίθετα απ’ ό,τι συνέβη στην Ισλανδία, εδώ είχαμε αναστολή της Δημοκρατίας. Αντιμέτωποι με την αύξηση της ανεργίας, τη μαζική απώλεια των περιουσιών τους και την αύξηση του ιδιωτικού χρέους, πολλοί Ελληνες, για να επιβιώσουν, αναγκάσθηκαν να στραφούν στα προγράμματα κοινωνικής προστασίας. Ωστόσο, καθώς αυτά τα προγράμματα ήταν αποδυναμωμένα από τα μέτρα λιτότητας, δεν ήταν σε θέση να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση που εμφανίσθηκε ξαφνικά. Στο βαθμό που οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων μειώνονταν, γινόταν ολοένα δυσκολότερη υπόθεση η εξέταση από έναν γιατρό. Οι ουρές διπλασιάσθηκαν και στη συνέχεια τριπλασιάσθηκαν. Σε συνέντευξη που έδωσε στους New York Times ο Δρ. Κώστας Συρίγος, Διευθυντής του Ογκολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Σωτηρία, διηγήθηκε την ιστορία μιας ασθενούς η οποία είχε προσβληθεί από τον χειρότερο καρκίνο που είχε δει στη ζωή του. Οι μεταρρυθμίσεις που επέβαλε η Τρόικα την είχαν εμποδίσει επί ένα χρόνο να λάβει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Οταν εμφανίσθηκε σε μια «παράνομη κλινική με εθελοντές γιατρούς»,6 ο όγκος είχε ήδη τρυπήσει το δέρμα της ασθενούς κι είχε αρχίσει να πυορροεί πάνω στα ρούχα της. Η γυναίκα υπέφερε φρικτά και σκούπιζε την πυορροούσα πληγή της με χαρτοπετσέτες.7 Τον Μάιο του 2010, αμέσως μετά την έναρξη της εφαρμογής του πρώτου σχεδίου διάσωσης που είχε εκπονήσει το ΔΝΤ, η φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk εγκατέλειψε την Ελλάδα επειδή το Ελληνικό Δημόσιο τής όφειλε 36 εκατομμύρια δολάρια. Η συγκεκριμένη αποχώρηση όχι μόνο προκάλεσε την απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά άφησε και 50.000 διαβητικούς χωρίς ινσουλίνη. Το ποσοστό αυτοκτονιών αυξήθηκε, ιδιαίτερα στους άνδρες: μεταξύ 2007 και 2009, προτού καν εφαρμοστεί το πρόγραμμα του ΔΝΤ, είχε ήδη κάνει ένα άλμα της τάξης του 20%. Στις 4 Απριλίου του 2012, ο Δημήτρης Χριστούλας πήγε στην πλατεία Συντάγματος και αυτοπυροβολήθηκε στα σκαλοπάτια της Βουλής δηλώνοντας: «Δεν αυτοκτονώ. Αυτοί με σκοτώνουν». Στην τσέπη του βρέθηκε μια επιστολή, η οποία εξηγούσε το διάβημα του: «Η κυβέρνηση [...] κατέστρεψε το μοναδικό μέσο επιβίωσης που διέθετα, μια ικανοποιητική σύνταξη για την οποία εγώ πλήρωνα εισφορές επί τριάντα πέντε χρόνια. [...] Αφού η προχωρημένη ηλικία μου δεν μου επιτρέπει να αντιδράσω ενεργά (όμως, άν ένας Ελληνας άρπαζε ένα καλάσνικοφ, εγώ θα τον ακολουθούσα), δεν βλέπω άλλη λύση για να τερματίσω με αξιοπρέπεια τη ζωή μου και για να μην αναγκαστώ να ψάχνω την τροφή μου στα σκουπίδια». Οι οργανώσεις που ασχολούνται με την ψυχολογική υποστήριξη αναφέρουν ότι διπλασιάσθηκαν οι κλήσεις των ατόμων που ζητούν βοήθεια. Και πρόκειται μονάχα για την ορατή πλευρά του παγόβουνου. Χωρίς αμφιβολία, ορισμένοι Ελληνες προτίμησαν να μην αναζητήσουν βοήθεια λόγω του στιγματισμού που συνοδεύει την έσχατη ψυχολογική απόγνωση σ’ αυτήν τη χώρα: για παράδειγμα, η Ορθόδοξη Εκκλησία αρνείται να θάψει όσους αυτοκτονούν. Πολλοί γιατροί θεωρούν ότι πίσω από την αύξηση του αριθμού των «τραυματισμών από μη εξακριβώσιμη αιτία» και των διάφορων άλλων περίεργων αιτιών θανάτου κρύβονται μεταμφιεσμένες αυτοκτονίες, σε μια απόπειρα να σωθεί η τιμή των οικογενειών. Στην Ελλάδα, τα τελευταία σαράντα χρόνια, τα προγράμματα ψεκασμών εμπόδιζαν την ανάπτυξη ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια. Μετά τις δραστικές περικοπές που υπέστησαν οι περιφερειακοί προϋπολογισμοί, τον Αύγουστο του 2010 έκανε την εμφάνισή της στο νότιο τμήμα της χώρας η επιδημία του ιού του Δυτικού Νείλου η οποία προκάλεσε τον θάνατο 62 ατόμων. Η ελονοσία ξαναεμφανίσθηκε στη χώρα για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1970. Οι αρχές κατέγραψαν επίσης αύξηση του αριθμού των μολύνσεων από τον ιό του AIDS στο κέντρο της Αθήνας, γεγονός πρωτοφανές στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια: μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου του 2011, δεκαπλασιάσθηκε ο αριθμός των νέων κρουσμάτων μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών. Προηγουμένως είχαν καταργηθεί οι πιστώσεις χάρη στις οποίες διατίθεντο δωρεάν σύριγγες στους τοξικομανείς. Την περίοδο 2010-2011, η χρήση ηρωίνης αυξήθηκε κατά 20%, κυρίως ανάμεσα στους νέους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία πλήττεται από επίπεδο ανεργίας της τάξης του 40%. Το ελληνικό Υπουργείο Υγείας διαθέτει ελάχιστα περιθώρια ελιγμών, καθώς ο ετήσιος προϋπολογισμός του έχει περικοπεί κατά το ήμισυ. Παρόλα αυτά, εξακολουθούσε να υφίσταται μια δημοκρατική πολιτική επιλογή: η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία. Τον Νοέμβριο του 2011, τη στιγμή που είχε διαπιστωθεί η επιδημία του AIDS, ο Πρωθυπουργός της χώρας κ. Γιώργος Παπανδρέου αποπειράθηκε να μιμηθεί το ισλανδικό παράδειγμα εξαγγέλλοντας δημοψήφισμα, στο οποίο ο λαός θα αποφαινόταν για το κατά πόσο θα επιθυμούσε τη συνέχιση της «θεραπείας της λιτότητας». Για τον ελληνικό λαό ήταν ξεκάθαρο ότι τα μέτρα λιτότητας ήταν αναποτελεσματικά. Παρά τις δημοσιονομικές περικοπές, το δημόσιο χρέος εξακολουθούσε να αυξάνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ (165% του ΑΕΠ το 2011). Ομως, κάτω από την πίεση της Τρόικας και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων (κυρίως της γαλλικής και της γερμανικής), ο Παπανδρέου ακύρωσε το δημοψήφισμα και εξωθήθηκε στην παραίτηση. Οπως συνέβη και στην περίπτωση της Ισλανδίας, το ΔΝΤ αναγκάσθηκε τελικά, το 2012, να προβεί στην εξής ομολογία: «Υποτιμήσαμε τις αρνητικές επιπτώσεις της λιτότητας στην απασχόληση και την οικονο- μία».8 Όμως, η επιβολή αυτής της δοκιμασίας στην Ελλάδα αποτελούσε λιγότερο μια οικονομική στρατηγική και περισσότερο ένα πολιτικό σχέδιο. Πράγματι, η Γερμανίδα Καγκελάριος κ. Ανγκελα Μέρκελ παρουσίασε το σχέδιο βοήθειας προς την Αθήνα ως ένα μάθημα που απευθύνεται προς την υπόλοιπη Ευρώπη: «Αυτές οι χώρες θα δουν ότι ο δρόμος που ακολούθησε η Ελλάδα δεν είναι εύκολος. Θα κάνουν, λοιπόν, τα πάντα για να τον αποφύγουν».9 Οι οικονομικές πολιτικές δεν είναι ούτε παθογόνοι οργανισμοί, ούτε ιοί που προκαλούν άμεσα μια ασθένεια. Ωστόσο, είναι η «αιτία των αιτίων»: ο υπολανθάνων παράγοντας, ο οποίος καθορίζει ποιός θα εκτεθεί στους μεγαλύτερους υγειονομικούς κινδύνους. Αυτός είναι και ο λόγος που η παραμικρή τροποποίηση ενός εθνικού προϋπολογισμού μπορεί να έχει σημαντικές – και μερικές φορές ακούσιες – συνέπειες πάνω στην ευημερία του πληθυσμού. Διαθέτουμε πλέον σοβαρά στοιχεία, τα οποία μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι ο πραγματικός κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία δεν είναι η ύφεση καθεαυτή, αλλά η υιοθέτηση πολιτικών λιτότητας για την αντιμετώπισή της. Με άλλα λόγια, εάν το «ελληνικό πείραμα» είχε πραγματοποιηθεί με κριτήρια εξίσου αυστηρά με εκείνα που ισχύουν για τις κλινικές δοκιμές, θα είχε διακοπεί προ πολλού από το «Συμβούλιο Ηθικής» που μεριμνά για την τήρηση της ιατρικής δεοντολογίας και της βιοηθικής. * Ο κ. David Stuckler είναι διδάκτορας Κοινωνιολογίας και ο κ. Sanjay Basu είναι Καθηγητής Ιατρικής, συγγραφείς του «Quand l’ austerité tue. Epidemies, dépressions, suicides: l’ économie inhumaine» (εκδόσεις Autrement, Παρίσι 2014), απ’ όπου και προέρχεται αυτό το άρθρο. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Βλ. Bruno Falissard, «Ποιόν θεραπεύουμε, τον ασθενή ή την ασθένεια;» http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article610 2. (Σ.τ.Μ.) Οι συγγραφείς στηρίζονται στα πλέον σύγχρονα έργα, καθώς και στις δικές τους μελέτες, που έχουν δημοσιευθεί στις επιστημονικές επιθεωρήσεις The Lancet, British Medical Journal ή Plos Medicine. Μπορεί κανείς να συμβουλευθεί τις πηγές τους στην ιστοσελίδα www.monde-diplomatique.fr/50837 3. Για την ισλανδική κρίση, βλ. Silla Sigurgeirsdóttir και Robert Wade, «Quand le people islandais vote contre les banquiers» και «Une constitution pour changer d’ Islande?», Le Monde Diplomatique, αντίστοιχα Μάιος 2011 και Οκτώβριος 2012. 4. Για την ελληνική κρίση, βλ. το αφιέρωμα Le Monde Diplomatique, «Le laboratoire grec», 10 Φεβρουαρίου 2013. 5. Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «Iceland: Ex post evaluation of exceptional access under the 2008 stand-by arrangement», Εκθεση 12/91, Ουάσιγκτον, Απρίλιος 2012. 6. (Σ.τ.Μ.) Έτσι αντιλαμβάνεται ο Αμερικανός δημοσιογράφος το Κοινωνικό Ιατρείο. 7. The New York Times, 24 Οκτωβρίου 2012. 8. The Guardian, Λονδίνο, 1η Φεβρουαρίου 2012. 9. BBC, Λονδίνο, 2 Μαΐου 2010. David Stuckler και Sunjay Basu, Πολιτικές ζωής και θανάτου. Πώς η κρίση επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Εκδόσεις Ψυχογιός. ISBN: 978-618-01-0116-4 χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ Αμέτρητες συζητήσεις έχουν γίνει για τις τρομακτικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της σημερινής κρίσης, αλλά πολλοί πολιτικοί εξακολουθούν να αγνοούν τις καταστροφικές συνέπειές της στην ανθρώπινη υγεία. Το χειρότερο είναι ότι έχουν φτάσει στο σημείο να οξύνουν την κατάσταση, υιοθετώντας σκληρά μέτρα και περικόπτοντας κοινωνικά προγράμματα στήριξης τη στιγμή που οι πολίτες τα χρειάζονται όσο τίποτε άλλο. Το αποτέλεσμα είναι ότι αρκετές κυβερνήσεις καταστρέφουν ή κυριολεκτικά εξοντώνουν χιλιάδες ζωές σε μια απόπειρα να ισορροπήσουν ισολογισμούς και να αναστήσουν τις αγορές. Οι Στάκλερ και Μπάσου συγκεντρώνουν στοιχεία από όλο τον κόσμο και αποδεικνύουν ότι οι κυβερνητικές πολιτικές γίνονται ζήτημα ζωής και θανάτου σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Από την Αμερική του 1930 και τη Ρωσία και Ινδονησία του 1990 μέχρι τη σημερινή Ελλάδα, τη Βρετανία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ, αποκαλύπτουν ότι οι κακοί πολιτικοί χειρισμοί προκαλούν ανθρώπινες τραγωδίες, από αυτοκτονίες μέχρι αύξηση των κρουσμάτων του AIDS. Κι όμως, οι άνθρωποι μπορούν να έχουν σωματική και ψυχική υγεία ακόμη και σε δύσκολες περιόδους. Σήμερα, οι κάτοικοι στην Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Ιαπωνία είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο υγιείς από ποτέ, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Δημόσια Υγεία δε χρειάζεται να θυσιάζεται στο βωμό της οικονομικής επιβίωσης. εργασiαυγεία 53 ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΕ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ Ο.Γ.Ε. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Αφιερωμένη στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) ήταν η καμπάνια που οργάνωσαν τους προηγούμενους μήνες οι Σύλλογοι και οι Ομάδες της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας (Ο.Γ.Ε.), όπου συμμετείχε με παρέμβασή του ο συνάδελφος Ειδικός Ιατρός Εργασίας κ. Χρήστος Παπάζογλου, μέλος του Δ.Σ. του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (Π.Ι.Σ.). Παρακάτω αναδημοσιεύονται εκτενή αποσπάσματα από την παρέμβασή του στην κεντρική ημερίδα που οργάνωσε η Ο.Γ.Ε. ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Οταν αναφερόμαστε στις επιπτώσεις του επαγγελματικού κινδύνου στην υγεία των γυναικών, μελετάμε πρακτικά με ποιόν τρόπο οι συνθήκες και οι όροι εργασίας συνδέονται με τα εργατικά ατυχήματα, τις επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και την πρόωρη φθορά της υγείας, την πρόωρη γήρανση του οργανισμού. Η ανάγκη εξειδίκευσης στην υγεία των γυναικών, όταν αναφερόμαστε στις συνέπειες από την έκθεση σε επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου, προκύπτει από τις ιδιαιτερότητες του γυναικείου οργανισμού, τους όρους απασχόλησης των γυναικών και την πρόσθετη επιβάρυνση των γυναικών με το νοικοκυριό, την ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα ηλικιωμένων ή άλλων εξαρτώμενων μελών της οικογένειας, που αποτελεί για την πλειοψηφία των γυναικών ένα «δεύτερο 8ωρο εργασίας». Η επιβάρυνση της υγείας από τους χημικούς, φυσικούς, βιολογικούς ή οργανωτικούς παράγοντες επαγγελματικού κινδύνου δεν είναι αναπόφευκτη, ούτε είναι ατομική ευθύνη των εργαζομένων. Χρειάζεται να γίνει συνείδηση ότι η προστασία της υγείας και ασφάλειας στην εργασία είναι εργοδοτική ευθύνη. Τα μέτρα προστασίας, που υπάρχουν και είναι αποτελεσματικά, οι εργοδότες τα θεωρούν περιττά έξοδα, εμπόδιο στην κερδοφορία τους, εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητα. ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΟΙ ΕΛΑΣΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προωθεί η E.E. και οι ελληνικές κυβερνήσεις εδώ και δεκαετίες πριν τα μνημόνια και την κρίση, με στόχο να γίνουν πιο φθηνοί και ευέλικτοι οι εργαζόμενοι για τους επιχειρηματίες, έρχονται να πολλαπλασιάσουν τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ελαστικές σχέσεις και τα ωράρια εργασίας, οι υπεργολαβίες, οι ενοικιαζόμενοι, η μαθητεία, παράγοντες που είναι συνδεδεμένοι με την επιβάρυνση της υγείας, την αύξηση τόσο των δεικτών συχνότητας και βαρύτητας των εργατικών ατυχημάτων, όσο και των επαγγελματικών ασθενειών. Πρόκειται για σχέσεις εργασίας που χαρακτηρίζονται όχι μόνο από τη διάλυση του ελεύθερου χρόνου, για να διασφαλισθεί η ανταγωνιστικότητα και η εντατικοποίηση της δουλειάς, αλλά και με την ανασφάλεια των εργαζομένων, που συχνά εναλλάσσουν αυτές τις θέσεις εργασίας με την ανεργία ή την υποαπασχόληση. Επιπλέον, με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης καταδικάζουν ηλικιωμένους ανθρώπους σε ακόμη περισσότερα χρόνια έκθεσης σε επαγγελματικούς κινδύνους. Ταυτόχρονα, με την κατάργηση των Β.Α.Ε. καταργείται στην ουσία ένας θεσμός που στόχο έχει την προστασία από την πρόωρη φθορά και γήρανση σε εργαζόμενους που δουλεύουν σε ιδιαίτερα κακές συνθήκες εργασίας (π.χ. χαλυβουργοί, εργάτες Ζώνης, αλλά και κομμώτριες, εργαζόμενες στην Υγεία κ.λπ.). Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ «ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ» Η επιστήμη και η τεχνολογία δίνουν δυνατότητες πρόληψης και αντιμετώπισης του επαγγελματικού κινδύνου, οι περιορισμοί μπαίνουν όχι από την απουσία λύσεων, αλλά από τον προσανατολισμό της παραγωγής στο κέρδος. Αυτό φωτίζουν με τον πιο καθαρό τρόπο οι κατακτήσεις του σοσιαλισμού σε αυτόν τον τομέα, όταν από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα οι εργαζόμενοι δούλευαν 7ωρο ή 6ωρο, συνταξιοδοτούνταν στα 60 οι άνδρες και οι γυναίκες στα 55, επειδή ακριβώς η επιστήμη και η τεχνολογία αξιοποιούνταν για τη διευρυμένη κάλυψη των λαϊκών αναγκών. Η εισαγωγή σύγχρονης τεχνολογίας στην παραγωγική διαδικασία μεταφράζεται με απολύσεις και ανεργία στον καπιταλισμό, ενώ στο σοσιαλισμό με μείωση του ωραρίου, των ορίων συνταξιοδότησης, με μείωση της έκθεσης στον επαγγελματικό κίνδυνο. Στο σοσιαλισμό, ο ιατρικός προληπτικός έλεγχος των εργαζομένων ήταν υποχρεωτικός για όλους και ήταν συστηματικά οργανωμένος από τις κρατικές αρχές. Υπήρχαν ειδικές προληπτικές άδειες, μειωμένα ωράρια και μικρότερα όρια συνταξιοδότησης για βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Χρειάζεται ιδιαίτερη επιμονή ώστε να μη θεωρηθεί σήμερα «πολυτέλεια» η προστασία της υγείας συνολικά, αλλά και στους χώρους δουλειάς ειδικότερα. Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να υποχωρήσουμε, να παραιτηθούμε από τις σύγχρονες ανάγκες μας, τον αγώνα για μέτρα προστασίας από κάθε κίνδυνο για την υγεία. Να μην υποχωρήσουμε σε εκβιασμούς που θέτουν όλο και πιο οξυμένα οι καπιταλιστές, όπως για παράδειγμα ή ανεργία ή μια δουλειά έστω και με τους χειρότερους όρους και συνθήκες εργασίας. του κ. Χρήστου Παπάζογλου* Ειδικού Ιατρού Εργασίας μέλους του Δ.Σ. του Π.Ι.Σ. Να μην ανεχτούμε τις θυσίες για τη δήθεν «σωτηρία» της οικονομίας, να παλέψουμε με αφετηρία την ανάκτηση των απωλειών των τελευταίων ετών, φωτίζοντας το δρόμο για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Φαίνεται, άλλωστε, με τον πιο τραγικό τρόπο ότι «σωτηρία» για τα μονοπώλια σημαίνει κίνδυνο για την υγεία και τη ζωή της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Είναι αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι μια άλλη διαχείριση, που δεν θίγει την κυριαρχία των μονοπωλίων στην παραγωγή ούτε την πολιτική της E.E., μπορεί να προστατέψει την υγεία μας. Η «υγιής» επιχειρηματική δραστηριότητα αποτελεί σε κάθε περίπτωση επιχειρηματική δραστηριότητα που γνώμονα έχει την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητα. Στο βωμό αυτού του προσανατολισμού, που αποτελεί μονόδρομο για τους ομίλους και για την εξουσία τους, θυσιάζονται οι δυνατότητες για την πρόληψη και αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου. Ο σύγχρονος εξοπλισμός, η αξιοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας ανδρών και γυναικών, τα οργανωτικά μέτρα, εξετάζονται πάντα υπό το πρίσμα της κερδοφορίας και αυτό αποτελεί το κριτήριο για την αξιοποίηση τους. Με αυτό το κριτήριο οι κατευθύνσεις της E.E., πολύ πριν τα μνημόνια και την κρίση, για να θωρακίσουν την ανταγωνιστικότητα την περίοδο της ανάπτυξης, προωθούσαν σταθερά και συστηματικά τη διάλυση των σχέσεων εργασίας, τη διευθέτηση - ελαστικοποίηση του χρόνου, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων, ακόμα και άν αυτό οδηγούσε στη διάλυση της υγείας και των όρων ζωής των εργαζομένων. Ολοι όσοι με αντιμνημονιακή ρητορική πίνουν νερό στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, της «υγιούς» επιχειρηματικότητας, ποιούν την νήσσαν σε ό,τι αφορά αυτά τα μετρα που θωρακίζουν πράγματι την ανταγωνιστικότητα διαλύοντας την υγεία μας. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ • Οι μυοσκελετικές διαταραχές εκτιμάται ότι κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό (54,4%) μεταξύ των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε επαγγέλματα όπως καθαρίστριες, στην κλωστοϋφαντουργία, καμαριέρες, σερβιτόρες, εμποροϋπάλληλοι, νοσηλευτικό προσωπικό, διοικητικό προσωπικό που χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αγρότισσες κ.ά. • Συχνότερες είναι οι λοιμώδεις ασθένειες όπως η ηπατίτιδα, η φυματίωση, η ερυθρά σε εργαζόμενες στον τομέα της Υγείας, σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, γηροκομεία και στην κτηνοτροφία. • Δερματολογικές και αναπνευστικές παθήσεις και αλλεργίες συνδέονται με την έκθεση σε διάφορες χημικές ουσίες στη χημική και φαρμακευτική βιομηχανία, αλλά και στις βαφές στα κομμωτήρια, στη σκόνη στην κλωστοϋφαντουργία, στα καθαριστικά, στα απολυμαντικά (και αυτά σε διπλή δόση, άν λάβουμε υπόψη τη χρήση τους και στο σπίτι). • Εκθεση σε χημικούς παράγοντες κινδύνου έχουμε και στις εργαζόμενες στα νοσοκομεία και ιατρικά εργαστήρια, με ενδεικτικά παραδείγματα τη φορμαλδεΰδη, τα κυτταροστατικά φάρμακα, διάφορους διαλύτες, αναισθητικά αέρια χειρουργείου κ.λπ. • Η σεξουαλική παρενόχληση και η βία είναι συχνές σε εργασιακούς χώρους όπως τα εστιατόρια - μπαρ και τα ξενοδοχεία. Εκτιμάται ότι 30% - 50% των εργαζόμενων γυναικών στην E.E. έχουν πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής παρενόχλησης από προϊσταμένους, πελάτες και συναδέλφους. Η σωματική ή ψυχολογική βία είναι συχνή σε επαγγέλματα όπως του τομέα Υγείας, των Μεταφορών, στις Τράπεζες. • Η εργοδοτική τρομοκρατία με όλες τις μορφές της (ψυχολογική βία, απειλές, παρακολούθηση με κάμερες κ.ά.) και η εντατικοποίηση της εργασίας αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες για την ψυχική και σωματική υγεία των γυναικών. • Λιγότερο συχνές, αλλά όχι ανύπαρκτες, είναι επαγγελματικές ασθένειες όπως η επαγγελματική βαρηκοΐα σε κλάδους όπως της κλωστοϋφαντουργίας, στη βιομηχανία τροφίμων, αλλά και στα τηλεφωνικά κέντρα. • Τα κυκλικά ωράρια και η νυχτερινή εργασία αποτελούν συχνό παράγοντα κινδύνου στον οποίο συχνά είναι εκτεθειμένες και γυναίκες. Τα κυκλικό ωράρια διαταράσσουν τους βιολογικούς ρυθμούς και έχουν συνδεθεί με σειρά από ασθένειες (διαταραχές ύπνου, καρδιαγγειακά νοσήματα, σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης κ.ά.), ενώ έχουν καταταχθεί στους καρκινογόνους παράγοντες κινδύνου (αυξημένη συχνότητα καρκίνου του μαστού στις γυναίκες). Πολύ περισσότερο, όταν η εναλλαγή των βαρδιών είναι απολύτως ακανόνιστη, όταν δεν λαμβάνονται ούτε τα στοιχειώδη μέτρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση της επιβάρυνσης της υγείας των εργαζομένων που δουλεύουν με τέτοια ωράρια. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Στους χώρους εργασίας, υπάρχουν βλαπτικοί παράγοντες που μπορεί να επιδράσουν στην αναπαραγωγική υγεία των γυναικών, αλλά και των ανδρών. Για παράδειγμα: • Η επαγγελματική έκθεση ανδρών και γυναικών σε κάποιες ακτινοβολίες και τοξικές ουσίες στο χώρο εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα. • Η έκθεση των γυναικών σε διάφορους οργανικούς διαλύτες συμβάλλει στην αύξηση της πιθανότητας για γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο κατά 68% και για αποβολή κατά 25%, σε σχέση με μη εκτεθειμένες γυναίκες. • Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αυτόματων αποβολών ή προώρου τοκετού μεταξύ γυναικών των οποίων η εργασία εμπεριέχει ορθοστασία και επαναλαμβανόμενες κινήσεις, σωματική πίεση, άρση βάρους και βαριά σωματική εργασία (νοσηλεύτριες κ.λπ.). • Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πρόωρου τοκετού και απόκτησης παιδιού με χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση, μεταξύ των γυναικών που εργάζονταν σε βραδινή βάρδια και κυκλικά ωράρια. * Ο κ. Χρήστος Παπάζογλου είναι Ειδικός Ιατρός Εργασίας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (Π.Ι.Σ.) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.) και το κείμενο αυτό περιλαμβάνει εκτενή αποσπάσματα από την παρέμβασή του στην κεντρική ημερίδα που ήταν αφιερωμένη στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) και οργανώθηκε από την Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας (Ο.Γ.Ε.), όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, στο φύλλο της κυριακάτικης έκδοσης 01.02.2015. 4 εργασiαυγεία 5 Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΥΜ Ο ΣΗ Π Ω Ε ΙΜ Τ Ν Α XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Α Λ Ο Π Την επόμενη μέρα των εκλογών οι κίνδυνοι για την υγεία των εργαζομένων είναι εδώ. Δεν αποτελούν φυσικό φαινόμενο και δεν πρόκειται να εξαφανισθούν όσο θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε στο δρόμο ανάπτυξης που θυσιάζει τις λαϊκές ανάγκες στο βωμό του καπιταλιστικού κέρδους. Η νέα συγκυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - ΑΝ.ΕΛ. δεν έχει κάνει ακόμα τις συγκεκριμένες προγραμματικές δηλώσεις της. Ομως, οι γενικές διακηρύξεις και οι στόχοι της αρκούν, για να αντιληφθεί κανείς πόσο απατηλές είναι οι προσδοκίες για ουσιαστική βελτίωση στο κρίσιμο ζήτημα της πρόληψης της υγείας των εργαζομένων. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ «ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ» Για να εξετάσουμε το θέμα είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσουμε ορισμένες βασικές έννοιες. Υγεία δεν είναι μόνο η απουσία ασθένειας. Υγεία είναι η πλήρης σωματική, πνευματική και ψυχική ευεξία του ανθρώπου. Η διασφάλιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας απαιτεί αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης των εργαζομένων και μείωση των δαπανών για την προστασία του εργασιακού και ευρύτερου περιβάλλοντος. Η αύξηση του καπιταλιστικού κέρδους επιδρά πολλαπλά αρνητικά στην υγεία των εργαζομένων και του λαού. Εμβληματικό παράδειγμα αποτελεί ο επαγγελματικός κίνδυνος. Ο στόχος του κεφαλαίου να αυξήσει το ποσοστό κέρδους οδηγεί σε ελλιπή μέτρα προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων (π.χ. απουσία κατάλληλων σκαλωσιών για εργασία σε ύψος, ελλιπής έλεγχος για ύπαρξη εύφλεκτων αερίων κατά τη διάρκεια θερμών εργασιών, πίεση λόγω φόρτου εργασίας για «ακύρωση» των ασφαλιστικών διατάξεων των μηχανών κ.ά.). Οδηγεί σε ελλιπή προληπτική συντήρηση, μειώσεις προσωπικού και εντατικοποίηση εργασίας που αυξάνουν την επικινδυνότητα, σε απουσία μέτρων προστασίας από την έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες (π.χ. επικίνδυνες χημικές ουσίες, ακτινοβολίες, θόρυβο), υποτυπώδη εκπαίδευση εργαζομένων κ.λπ. Οι μεγάλες ελλείψεις οδηγούν στο να πεθαίνουν ή να σακατεύονται καθημερινά εργαζόμενοι στους χώρους δουλειάς από εργατικά ατυχήματα. Αν και τα στοιχεία καταγραφής στη χώρα μας είναι ελλιπή, κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια κάθε 2 ώρες συνέβαιναν 3 εργατικά ατυχήματα και κάθε 3 μέρες ένας εργαζόμενος πεθαίνει από εργατικό ατύχημα. Οσον αφορά στις επαγγελματικές ασθένειες, παρ’ όλο που στην πράξη δεν καταγράφονται ως τέτοιες, το πρόβλημα είναι τεράστιο, καθώς χιλιάδες είναι στην πραγματικότητα οι εργαζόμενοι που η έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες στην εργασία τους τελικά μακροπρόθεσμα τους προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας ή και οδηγεί στο θάνατό τους (διάφορα είδη καρκίνου, μυοσκελετικές παθήσεις, προβλήματα στο δέρμα, παθήσεις πνευμόνων κ.λπ.). της κ. Εύης Γεωργιάδου * Εφημερίδα Ριζοσπάστης Αναδημοσίευση, 08.02.2015 Πολλοί εργοδότες δεν εφαρμόζουν ούτε καν τα στοιχειώδη μετρα της υπάρχουσας νομοθεσίας. Σε όλους τους εργασιακούς χώρους οι εργαζόμενοι εκτίθενται στον επαγγελματικό κίνδυνο, ωστόσο, υπάρχουν εργασίες αυξημένης επικινδυνότητας που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους και επαγγέλματα, οι οποίες είναι συγκριτικά πιο επιβαρυντικές σε σχέση με άλλες. Ο θεσμός των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων - Β.Α.Ε. (προβλέπει σύνταξη κατά 5 χρόνια νωρίτερα) αναγνωρίζει ότι σε αυτούς τους χώρους και επαγγέλματα οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε ιδιαίτερα βαριές, ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας που οδηγούν σε γρήγορη και πολλαπλάσια επιβάρυνση της υγείας τους και γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη να συνταξιοδοτηθούν - απομακρυνθούν από αυτές τις συνθήκες νωρίτερα, συγκριτικά με άλλα επαγγέλματα, για να μειωθεί η έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες και η επιβάρυνση της υγείας τους. Η ατεκμηρίωτη κατάργηση του θεσμού των Β.Α.Ε. σε κάποιους κλάδους έχει επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τους κινδύνους για την υγεία των εργαζομένων σε αυτούς. Οι αναδιαρθρώσεις στο εργασιακό περιβάλλον που εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. και πριν την περίοδο της κρίσης (παράταση του εργάσιμου βίου μέσω της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, ελαστικές σχέσεις εργασίας, τάση μεταφοράς εργασιών σε εργολάβους, διευθέτηση του χρόνου εργασίας), η εργασία σε βάρδιες κ.λπ., πέραν του ότι αυξάνουν την επικινδυνότητα και οδηγούν σε μεγαλύτερο αριθμό εργατικών ατυχημάτων, όπως δείχνει η ελληνική και διεθνής εμπειρία μέσα από σχετικές επιστημονικές μελέτες, αυξάνουν, επίσης, τον κίνδυνο πρόκλησης μιας σειράς προβλημάτων υγείας στους εργαζόμενους, όπως καρδιαγγειακά προβλήματα, διάφορους τύπους καρκίνου, προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα κ.ά. Η «κινητικότητα» των εργαζομένων από κλάδο σε κλάδο, τα ελαστικά ωράρια κ.λπ., αποτελούν επιπλέον παράγοντες που δυσκολεύουν τη λήψη μέτρων πρόληψης της υγείας τους. Το κυνήγι του κέρδους βρίσκεται πίσω και από την επικίνδυνη συνύπαρξη στον ίδιο χώρο βιομηχανίας - κατοικίας, καθώς και την έλλειψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος κατά τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Οδηγεί σε ρύπανση της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των νερών και στη συνέχεια της διατροφικής αλυσίδας, από επικίνδυνους ρύπους και απόβλητα (π.χ. η ρύπανση του Ασωπού). Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι να κινδυνεύει ο πληθυσμός από την έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες. Υπάρχει, επίσης, ο κίνδυνος πρόκλησης βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης έκτασης με τεράστιες συνέπειες για τον πληθυσμό σε περιοχές όπου λειτουργούν εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων ουσιών (διυλιστήρια, εγκαταστάσεις υγραερίων, χημικές βιομηχανίες), άν δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας. Μια σειρά επικίνδυνες καταστάσεις που απειλούν επίσης τη δημόσια υγεία, είναι για παράδειγμα οι κίνδυνοι από την έκθεση σε ακτινοβολία λόγω της λειτουργίας κεραιών σε κατοικημένες περιοχές, λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος από τα αυτοκίνητα ή την αιθαλομίχλη, λόγω της καύσης ακατάλληλων καυσίμων στα τζάκια κ.ά. Υπαρκτοί είναι οι κίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια. Λίγες μέρες πριν έγινε σοβαρό ατύχημα με έκρηξη υγραερίου σε καφενείο, πρόσφατες είναι οι μνήμες από τους θανάτους από μαγκάλια και από τον τραγικό θάνατο ενός παιδιού σε παιδική χαρά. Η έλλειψη ουσιαστικών ελέγχων των επιχειρήσεων για τα ζητήματα της εργασιακής και δημόσιας υγείας και ασφάλειας, καθώς και της προστασίας του περιβάλλοντος από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς δεν είναι τυχαία. Αντανακλά το ρόλο του αστικού κράτους στη διασφάλιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Επιτυγχάνεται όχι μόνο με την απουσία επαρκούς προσωπικού στους αρμόδιους ελεγκτικούς μηχανισμούς, αλλά και με τον προσανατολισμό των ελέγχων που δεν εστιάζουν στην εργοδοτική ευθύνη, αλλά στην προσπάθεια συμφιλίωσης εργοδοτών και εργαζομένων. Απουσιάζουν, επίσης, δημόσιες υποδομές υποστήριξης της πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου και της προστασίας του περιβάλλοντος και η δραστηριότητα αυτή έχει παραδοθεί σε ιδιωτικές εταιρείες. Υποβαθμίζεται η αναγκαία έρευνα στους σχετικούς τομείς. Στο σημερινό καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, ο σχεδιασμός της χωροθέτησης εγκαταστάσεων, οι όροι λειτουργίας της βιομηχανίας, ο έλεγχος από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους για μια σειρά δραστηριότητες κ.λπ., δεν γίνονται με κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, αλλά τη διασφάλιση του ιδιωτικού κέρδους. Ο ρόλος του αστικού κράτους στη διασφάλιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας επιτυγχάνεται και μέσα από τη σκόπιμη ύπαρξη κενών της σχετικής νομοθεσίας, όπως για παράδειγμα η απουσία αποδεκτών κριτηρίων για τις χρήσεις γης και τις αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ κατοικιών και βιομηχανικών ή άλλων εγκαταστάσεων που εγκυμονούν κινδύνους για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια, η απουσία αποδεκτών μεθοδολογιών εκτίμησης της επικινδυνότητας για διάφορους παράγοντες κ.ά. Η φτώχεια, η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα, η ανεργία, το άγχος, αποτελούν παράγοντες που έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά από σχετικές μελέτες ότι οδηγούν σε μια σειρά ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη, οδηγούν σε αυτοκτονίες και σε μια σειρά άλλα προβλήματα υγείας. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ Ανεξάρτητα από διακηρύξεις και ευχολόγια, σε αυτό το δρόμο ανάπτυξης ουσιαστική πρόληψη των κινδύνων για την υγεία του λαού δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί σκοντάφτει στο κυνήγι του κέρδους από τις επιχειρήσεις, στην ανταγωνιστικότητα. Η συγκυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - ΑΝ.ΕΛ. υποκλίνεται στην ανταγωνιστικότητα, στον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, υποκλίνεται στον πραγματικό αντίπαλο, την άρχουσα τάξη και την Ε.Ε. που τη στηρίζει. Θέτει ως προγραμματικό στόχο την καπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση, την επιτάχυνση της ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στηρίζει την επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της Υγείας, δεσμεύεται για την υλοποίηση των κατευθύνσεων της Ε.Ε. για την απελευθέρωση τομέων μεταξύ των οποίων και ο τομέας της Υγείας, για την ανταποδοτικότητα στην Κοινωνική Ασφάλιση. Κατευθύνσεις που ισχύουν για όλα τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. και αφορούν στη διασφάλιση των κερδών των επιχειρηματικών ομίλων σε βάρος των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Καμία απ’ τις γενικές εξαγγελίες της συγκυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - ΑΝ.ΕΛ. δεν οδηγεί σε ανατροπή των σημε- ρινών αρνητικών όρων έκθεσης των εργαζομένων στον επαγγελματικό κίνδυνο. Γι’ αυτό, το ταξικό εργατικό κίνημα θα συνεχίσει να απαιτεί μαχητικά, αγωνιστικά: Ουσιαστικό έλεγχο από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς με προσανατολισμό στην εργοδοτική ευθύνη για τη συνδυασμένη εφαρμογή του συνόλου της νομοθεσίας και των κανονισμών για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, τη δημόσια υγεία και ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος. Ιδρυση κρατικού σώματος Τεχνικών Ασφαλείας και Γιατρών Εργασίας, ενταγμένου αποκλειστικά στο δημόσιο σύστημα Υγείας, κατάργηση των ΕΞ.Υ.Π.Π. Υπεράσπιση και διεύρυνση του θεσμού των Β.Α.Ε., άμεση επανένταξη στο θεσμό των κλάδων που εξαιρέθηκαν με την Υπουργική Απόφαση του 2011. Κατοχύρωση της εργοδοτικής εισφοράς για την ασφαλιστική κάλυψη του εργαζόμενου από τον επαγγελματικό κίνδυνο. Ουσιαστική ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και της υλικοτεχνικής υποδομής του Σ.ΕΠ.Ε. Συνδυασμένη, με σαφή διακριτά καθήκοντα, δράση των Επιθεωρήσεων Ασφαλείας και Υγείας με τις Επιθεωρήσεις Εργασιακών Σχέσεων για την αντιμετώπιση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία και ασφάλεια (π.χ. εξοντωτικά ωράρια, μαύρη εργασία, εργασία ανηλίκων κ.λπ.). Απέναντι στις σειρήνες της υποταγής στον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, απέναντι σε αυτούς που μας καλούν να συνεχίσουμε να ζούμε με «ψίχουλα» και να στηρίξουμε το «διαπραγματευτή» των όρων σφαγής μας, πρέπει να αντιτάξουμε ένα ισχυρό εργατικό κίνημα που θα σημαδεύει τον πραγματικό αντίπαλο, θα παλεύει για την ανάκτηση των απωλειών της κρίσης και θα οργανώνει την αντεπίθεση για την προοπτική της ικανοποίησης των αναγκών μας. Η συνδυασμένη ικανοποίηση των αναγκών μας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ουσιαστικά σε μια οικονομία που λειτουργεί με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος. Απαιτεί έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης με κοινωνικοποιημένα τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο. * Η κ. Εύη Γεωργιάδου είναι μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. εργασiαυγεία 55 ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ΤΟ 2009 ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΦΟΡΕΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Με τίτλο Για την Αριστερά του 21ου αιώνα, είχε δημοσιοποιηθεί το 2009 η συμβολή του Συνασπισμού (ΣΥΝ), όταν συμμετείχε και η ΔΗ.ΜΑΡ., στο Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Την Επιτροπή Προγράμματος αποτελούσαν τότε οι κ.κ. Γιάννης Δραγασάκης, Γιάννης Μπαλάφας, Αριστείδης Μπαλτάς, Σίσσυ Βελισσαρίου, Χάρης Γολέμης, Λίτσα Δουδούμη, Αλέκος Κλύβης, Χάρης Κωνσταντάτος, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ασημίνα Ξηροτύρη και Παναγιώτης Τριγάζης. Στο εισαγωγικό σημείωμα υπήρχε η διευκρίνιση: Η Επιτροπή Προγράμματος αξιοποίησε τις συμβολές πολλών συντρόφων και μη. Ιδιαίτερα κατά την τελική φάση της συγγραφής και της επιμέλειας των κειμένων, είχε τη βοήθεια των κ.κ. Βούτση Νίκου, Ζαμπέλη Κατερίνας, Ιωαννίδη Γιώργου, Μανώλη Σταυρούλας, Μπαλαμπανίδη Γιάννη, Ντόβολου Μάκη, Πανταλού Ειρήνης, Πάντου Παναγιώτη και Πούλου Ουρανίας. Στο τρίτο μέρος του Προγράμματος, που περιλάμβανε Παραρτήματα και Ειδικά Θέματα, υπήρχε ειδική αναφορά στις Ασφαλείς Συνθήκες Εργασίας, το πλήρες κείμενο της οποίας είχε ως εξής: Τα τελευταία χρόνια τα εργατικά ατυχήματα (αρκετά θανατηφόρα) έφεραν στην επικαιρότητα με τραγικό τρόπο το ζήτημα της εφαρμογής της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Συγχρόνως οι προσπάθειες του διευθυντηρίου της Ε.Ε. και κυρίαρχων κύκλων για ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας και επανεξέταση της οδηγίας 93/104/EC για την διαχείριση του χρόνου εργασίας, που είχε θεσπιστεί στη λογική μείωσης της ανεργίας, εκτός του ότι θα δημιουργήσουν δυσμενέστερο εργασιακό περιβάλλον θα ανατρέψουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο επίπεδο της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Οι εν λόγω ρυθμίσεις, θα καταργήσουν το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων οδηγιών, που ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο της χώρας μας με το Π.Δ. 88/99 και το Π.Δ. 76/2005. Εφαρμόζοντας αυτά τα μέτρα, αγνοούνται επιδεικτικά τα επιστημονικά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (Δ.Γ.Ε.), με βάση τα οποία η μέτρηση των βλαπτικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων και η έκθεση τους σε οριακές τιμές έγινε με βάση το 8ωρο ή τις 40 ώρες απασχόλησης εβδομαδιαίως. Αυτή η πρόθεση, άν υλοποιηθεί, θα εξαλείψει την αντίφαση που υπήρχε μέχρι σήμερα μεταξύ της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και της νομοθεσίας για το εργασιακό καθεστώς. Ετσι θα έχουμε προσαρμογή της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία στα πλαίσια των αποφάσεων της Λισσαβώνας και των αποφάσεων για την ευασφάλεια. Ηδη στη χώρα μας από το 2003, με τον Ν. 3144, έχει ανατραπεί το 8ωρο και έχουν μπει οι βάσεις για τον αποχαρακτηρισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, πριν καν το κράτος δημιουργήσει στοιχειώδεις υποδομές για τη υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Η χώρα μας, 25 χρόνια μετά τη ψήφιση του Ν.1568/85, βρίσκεται με ένα πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων χωρίς επί της ουσίας αυτό να έχει υλοποιηθεί από την πολιτεία. Η εφαρμογή και η υλοποίηση αυτού του νομοθετικού πλαισίου καθυστερεί σε όλους τους τομείς απασχόλησης. Μάλιστα στο δημόσιο τομέα, που θα έπρεπε να είναι και ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για την καλή πρακτική εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας η υστέρηση είναι τραγική. Η ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η ουσιαστική στελέχωση και λειτουργία τους διασφαλίζει τον εργαζόμενο/η από βλαπτικές συνέπειες της επικίνδυνης εργασίας κατά το δυνατόν, προλαμβάνει το εργατικό ατύχημα και την επαγγελματική ασθένεια. Δυστυχώς επί σειρά ετών οι κυβερνήσεις έδωσαν προτεραιότητα στην δημιουργία και ανάπτυξη Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) και όχι στη δημιουργία δομών Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), όπως από τη νομοθεσία επιβάλλεται. Δεν προχώρησε η δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές της χώρας και με ύπαρξη κατάλληλου περιεχομένου σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, ούτε η λειτουργία τμημάτων Ιατρικής της Εργασίας σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα είναι ελάχιστοι οι εξειδικευμένοι γιατροί εργασίας σε σχέση με τις ανάγκες για την κάλυψη του συνόλου των εργαζομένων. Οπως και η απουσία από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας ( Σ.ΕΠ.Ε.) και τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου ( Κ Ε.Π.Ε.Κ.) εξειδικευμένων Γιατρών Εργασίας και Τεχνικών Ασφαλείας. Πρόσφατα, μάλιστα, ψηφίσθηκε κατά πλειοψηφία σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Απασχόλησης ρύθμιση που επεκτείνει για ακόμα δύο χρόνια τις μεταβατικές διατάξεις για όσους γιατρούς κάθε ειδικότητας ή άνευ ειδικότητας, ασκούν χρέη γιατρού εργασίας. Το Υπουργείο Υγείας, η υπεύθυνη αρχή γα τους χώρους υγείας - πρόνοιας, και όχι μόνο, παρά τη ψήφιση σχετικών νόμων, κωφεύει προκλητικά στη στελέχωση του Τμήματος Ιατρικής της Εργασίας στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, στη δημιουργία Τμημάτων Υγιεινής και Ασφάλειας ανά υγειονομική περιφέρεια, στην κατοχύρωση της ειδικότητας Ιατρικής της Εργασίας κ.ά. Από το Ν. 1397/83, ακόμα, για τη δημιουργία Ε.Σ.Υ., στο άρθρο 15 για τους σκοπούς λειτουργίας των κέντρων υγείας υπήρχε αναφορά στην ιατρική της εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο Ν. 3329/05 (άρθρο 4, παράγραφος 1, εδάφιο Γ, γ) προβλέπεται η σύσταση τμημάτων Υ.Α.Ε. ανά Δ.Υ.ΠΕ., όπως επίσης και στο άρθρο 21 του Ν. 3370/05, όπου αναφέρεται ότι κα-ταργούνται στους οργανισμούς των νοσοκομείων οι Τομείς Κοινωνικής Ια-τρικής και δημιουργούνται Τομείς Δημόσιας Υγείας, όπου εκτός των άλλων έχουν και την ευθύνη για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, όχι μόνο των εργαζομένων των νοσοκομείων, αλλά και των εργαζομένων των επιχειρήσεων της γύρω περιοχής. Ολα τα παραπάνω είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το γράμμα και το πνεύμα της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 19.09.2003 σε συνάρτηση με την προηγούμενη Σύσταση 90/326/ΕΟΚ της Επιτροπής (22.05.1990) για την συνέργεια του δημόσιου συστήματος υγείας για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων και τη πρόκληση επαγγελματικών ασθενειών. Η συγκεκριμένη Σύσταση είχε χρονικό πεδίο εφαρμογής την 31.12.2006 και η χώρα μας μέχρι 30.6.2007 έπρεπε να υποβάλει έκθεση στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά με δεδομένο ότι δεν τηρείται ούτε για το Ι.Κ.Α. το πρωτόκολλο καταγραφής εργατικού ατυχήματος και επαγγελματικής ασθένειας, όπως η χώρα μας είχε δεσμευθεί στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας εδώ και χρόνια, είναι φανερό γιατί δηλώνονται τόσο λίγες επαγγελματικές ασθένειες. Οι καταγεγραμμένες επαγγελματικές ασθένειες στη χώρα μας ανέρχονται για το 2003 σε 39 περιπτώσεις, για το 2004 σε 32, για το 2005 σε 30 και για το 2006 σε 31 (ετήσια στατιστικά στοιχεία του Ι.Κ.Α.). Για το έτος 2004 στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 15 κρατών - μελών διαγνώσθηκαν 46.280 επαγγελματικές ασθένειες (στοιχεία EUROSTAT 2004). Εξάλλου, οι επαγγελματικές ασθένειες αφορούν μόνο τους ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α. και όχι των σύνολο των εργαζομένων, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης (εξαρτημένης ή ελευθεροεπαγγελματία, αγρότη, εργάτη γης κ.λ.π.), παρότι η συγκεκριμένη σύσταση δεν εξαιρεί καμία ομάδα απασχολουμένων. Γι’ αυτό πρέπει η πολιτεία να επεκτείνει την εφαρμογή του καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών όχι μόνο για τους εργαζόμενους/ες του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., αλλά για το σύνολο των εργαζομένων στη χώρα ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης ή είδους απασχόλησης. Πολύ περισσότερο που η σύσταση αναφέρει ότι ο κατάλογος παρέχει γνώση για τις προκαλούμενες επαγγελματικές ασθένειες και έτσι υπάρχει η δυνατότητα με τη συνέργεια του δημοσίου συστήματος υγείας να προλαμβάνονται αυτές. Το ζήτημα δεν είναι μόνο από τί επαγγελματικές ασθένειες θα πάσχουν οι εργαζόμενοι/ες ανάλογα με το είδος εργασίας τους, αλλά και η ύπαρξη των αναλόγων πολιτειακών δομών υγείας, υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, ούτως ώστε να μην προκαλούνται αυτές. Αλλά και σε περίπτωση που αυτές προκύπτουν να υπάρχει η ανάλογη κοινωνική, ηθική, ποσοτική και ποιοτική επανένταξη και αποκατάσταση του εργαζόμενου. Το θέμα των επαγγελματικών ασθενειών είναι συναφές με το εργατικό ατύχημα, αλληλένδετο με τα επικίνδυνα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.) και την ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. Η εκτεταμένη εφαρμογή ελαστικών μορφών απασχόλησης και πολυαπασχόλησης, η ύπαρξη και λειτουργία εκτεταμένου δικτύου υπεργολάβων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα με εργαζόμενους επισφαλούς εργασιακής σχέσης, κύρια μετανάστες/ριες, θα έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη εμφάνιση επαγγελματικών ασθενειών, με σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, αλλά και για τη δημόσια υγεία, τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων (στη περίπτωση που τυχαίνει να είναι ασφαλισμένοι). Ταυτόχρονα θα παρατηρηθεί και η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Η ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου που ισχύει, στο αμελητέο ποσοστό του 1%, ουσιαστικά δεν εφαρμόσθηκε ανάλογα με την επικινδυνότητα της επιχείρησης και την πρακτική της για την υγεία, την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Είναι απαραίτητη η σύσταση «Φορέα Επαγγελματικού Κινδύνου», ο οποίος θα αναπτύσσει μια πολιτική για την εκτίμησή του. Να επαναλειτουργήσει και να τροποποιηθούν η σύσταση, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Προλήψεως Εργατικών Ατυχημάτων Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α). Να γίνει επαναφορά της κυμαινόμενης εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου 1%, που έγινε σταθερή (νόμος 2084/92 άρθρο 45 σημείο 4), όπως ορίζεται από το Ν.Δ. 4104 (20.09.1960 - ΦΕΚ 147, τ. Α) και Β.Δ. 473 (26.07.1961 - ΦΕΚ 119, τ. Α), που θα προσδιορίζεται, να αναπροσαρμόζεται, θα αυξάνει και θα μειώνεται με βάση, όχι μόνο την κατηγορία επιχειρήσεων ή εργασιών, την επικινδυνότητα του παραγωγικού κλάδου παραγωγής, τα δηλωθέντα ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και από τα προκύπτοντα στοιχεία, τον ιατρικό και περιβαλλοντολογικό έλεγχο. Το συνολικό οικονομικό κόστος των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου με την μορφή των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και της πρόωρης φθοράς της υγείας των εργαζομένων εκτιμάται ότι ξεπερνά το 2% του Α.Ε.Π., σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Η διαδικασία που ακολουθούν, εσκεμμένως, τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταγράφουν τις επαγγελματικές ασθένειες ως «κοινή νόσο» με την ανοχή του κράτους αποβλέπει στην σταδιακή εξάλειψη της εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου, διότι η επαγγελματική ασθένεια, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, εμπίπτει στην ίδια κατηγορία του εργατικού ατυχήματος. Οι επιπτώσεις στα οικονομικά των Ταμείων από την μη εφαρμογή των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας είναι τεράστιες, επειδή οι δαπάνες από τα όποια εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες (νοσήλια, φάρμακα, επανένταξη και αναπηρικές συντάξεις) βαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία με αρκετά δισ. τον χρόνο. Μάλιστα, οι εισφορές του Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου θα έπρεπε να τροφοδοτούν το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, ώστε με την κατάλληλη στελέχωση να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα στοιχεία με- τρήσεων των ΕΣ.Υ.Π.Π. και ΕΞ.Υ.Π.Π., να εξαγάγει τα ανάλογα συμπεράσματα και να προτείνει μέτρα για την προάσπιση και βελτίωση της υγείας των εργαζομένων. Οι διατάξεις του Π.Δ. 17/96 είναι σαφείς ως προς την υποχρέωση του εργοδότη (ιδιώτη και δημοσίου) για συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), κατάλληλα στελεχωμένων. Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) προτείνει: Τη δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου, Τη συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.) σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όπου από τη κείμενη νομοθεσία επιβάλλεται, Τη δημιουργία Εθνικού Κέντρου Αναφοράς για τα ζητήματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, Τη δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές με κατάλληλο περιεχόμενο σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, Τη στελέχωση των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. με Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας, Την αύξηση του αριθμού των ειδικευομένων γιατρών εργασίας, Τη δημιουργία μεταπτυχιακού διεπιστημονικού προγράμματος για απόφοίτους Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την εξειδίκευσή τους ως Τεχνικών Ασφαλείας, Την εφαρμογή του πρωτοκόλλου για τη καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, Την επέκταση του θεσμού εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία για όλους τους φορείς και τα ασφαλιστικά ταμεία για όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα της οποιαδήποτε εργασιακής σχέσης, Τη λήψη πρόσθετων μέτρων για τους εργαζόμενους/ες σε επικίνδυνους και ανθυγιεινούς χώρους, συγχρόνως με τη λειτουργία δομών για την προστασία της υγείας τους και τη διασφάλιση της σωματικής τους ακεραιότητας και της ψυχικής και σωματικής τους ευεξίας, Την αναβάθμιση και διαμόρφωση της ισχύουσας νομοθεσίας για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.), Τη στελέχωση του Σ.ΕΠ.Ε. και των ΚΕ.Π.Ε.Κ. με εξειδικευμένους γιατρούς εργασίας και τεχνικούς ασφαλείας με παράλληλη ενίσχυσή τους ανά περιφέρεια, ανάλογα με την επικινδυνότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, Τη λειτουργία διαπιστευμένων εργαστηρίων για μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων (διοξίνες, ίνες αμιάντου κ.λ.π.) και Τη σύσταση Τμημάτων Υγείας - Ασφαλείας της Εργασίας ανά Υγειονομική Περιφέρεια, όπως προβλέπεται στο Ν. 3329/05 και Ν. 3370/05. 6 εργασiαυγεία 5 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Η παρούσα περίληψη βασίζεται στην Εκθεση για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία των πολιτιών της Ευρώπης, που εκπόνησαν από κοινού ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound). Βασίζεται στη συμπληρωματική εργασία των δύο οργανισμών, η οποία αντικατοπτρίζεται στους διακριτούς τους ρόλους. Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα της σχέσης μεταξύ υγείας και εργασίας, η Εκθεση παρουσιάζει συγκριτικά στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης ψυχοκοινωνικών κινδύνων μεταξύ των εργαζομένων και εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ αυτών των κινδύνων και της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων. Εξετάζει επίσης την έκταση στην οποία οι επιχειρήσεις λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και περιγράφει τις παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης επισκόπηση των συναφών πολιτικών έξι κρατών μελών. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα περίληψη βασίζεται σε μια έκθεση για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία, την οποία εκπόνησαν από κοινού ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound). Βασίζεται στη συμπληρωματική εργασία των δύο οργανισμών, η οποία αντικατοπτρίζεται στους διακριτούς τους ρόλους. Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα της σχέσης μεταξύ υγείας και εργασίας, η έκθεση παρουσιάζει συγκριτικά στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης ψυχοκοινωνικών κινδύνων μεταξύ των εργαζομένων και εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ αυτών των κινδύνων και της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων. Εξετάζει επίσης την έκταση στην οποία οι επιχειρήσεις λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και περιγράφει τις παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης επισκόπηση των συναφών πολιτικών έξι κρατών μελών. ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Η βελτίωση της ποιότητας των συνθηκών εργασίας αποτελεί έναν από τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Το άρθρο 151 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε. ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την προώθηση της απασχόλησης και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Η κατοχύρωση της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου αποτελεί προαπαιτούμενο για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για αύξηση της απασχόλησης σε ολόκληρη την Ε.Ε. Η ευρωπαϊκή οδηγία - πλαίσιο του 1989 για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία υποχρεώνει τους εργοδότες να εφαρμόζουν μέτρα πρόληψης επαγγελματικών ατυχημάτων και ασθενειών. Ως εκ τούτου, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπίζονται μέσω των στρατηγικών των επιχειρήσεων για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Επιπλέον, οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι αναγνώρισαν τη σημασία των ψυχοκοινωνικών κινδύνων υπογράφοντας τις συμφωνίες ευρωπαϊκού πλαισίου για το άγχος που σχετίζεται με την εργασία (2004) και για την παρενόχληση και τη βία στην εργασία (2007). Οι συμφωνίες αυτές αναδεικνύουν τη δέσμευση για την ανάπτυξη και την εφαρμογή του περιεχομένου τους σε εθνικό επίπεδο. ΒΑΣΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ Το 25% των εργαζομένων στην Ευρώπη αναφέρει ότι υποφέρει από εργασιακό άγχος καθ’ όλη τη διάρκεια ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του ωραρίου εργασίας τους, ενώ ανάλογο ποσοστό αναφέρει ότι η εργασία συνεπάγεται αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία του. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι συμβάλλουν στη μεγέθυνση των αρνητικών αυτών επιπτώσεων στον χώρο εργασίας. Οι συνηθέστεροι κίνδυνοι συνδέονται με το είδος των καθηκόντων που εκτελούν οι εργαζόμενοι, για παράδειγμα με τον μονότονο ή πολύπλοκο χαρακτήρα των καθηκόντων τους, καθώς και με την ένταση εργασίας. Η υψηλή ένταση εργασίας συνδέεται με αρνητικές συνέπειες για την υγεία και την ευεξία, ιδίως με το εργασιακό άγχος. Οι αναφορές κρουσμάτων βίας και παρενόχλησης παρουσιάζουν φθίνουσα τάση, όμως έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά την ευεξία στην εργασία. Αλλες συνθήκες εργασίας, όπως η καλή ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής και η κοινωνική υποστήριξη, έχουν θετικό αντίκτυπο. Η συχνότητα εμφάνισης ορισμένων παραγόντων ψυχοκοινωνικών κινδύνων έχει μειωθεί σε σχέση με το 2005. Οι αναφορές περί παρατεταμένων ωραρίων εργασίας και έλλειψης κοινωνικής υποστήριξης παρουσιάζουν φθίνουσα τάση. Ωστόσο, η εργασιακή ανασφάλεια έχει αυξηθεί, ενώ το ένα πέμπτο των εργαζομένων εξακολουθεί να εργάζεται υπερωριακά ή βάσει μη τακτικών προγραμμάτων εργασίας. Πρόσφατα, σε ορισμένες χώρες αναφέρθηκε αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων εργασιακής πίεσης, βίας και παρενόχλησης η οποία σχετίζεται με τις αλλαγές που επέφερε η οικονομική κρίση στο χώρο εργασίας. Σε γενικές γραμμές, οι διαφορές όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας μεταξύ διαφόρων ομάδων εργαζομένων έχουν τομεακό χαρακτήρα. Ωστόσο, οι διαφορές με βάση το φύλο δεν συνδέονται κατ’ ανάγκη με τον εκάστοτε τομέα – για παράδειγμα, υπάρχουν τομείς στους οποίους οι άνδρες εργάζονται περισσότερες ώρες ή οι γυναίκες αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες όσον αφορά την εξέλιξη της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι απειλούν την πλειονότητα των επιχειρήσεων: σχεδόν το 80% των ανώτερων διευθυντικών στελεχών εκφράζει ανησυχίες σχετικά με το εργασιακό άγχος, ενώ σχεδόν ένας στους πέντε θεωρεί ότι η βία και η παρενόχληση αποτελούν σημαντικό παράγοντα ανησυχίας. Οσον αφορά τους μεμονωμένους κινδύνους, οι μεγαλύτερες ανησυχίες των διευθυντικών στελεχών σχετίζονται με την πίεση χρόνου και τον χειρισμό δύσκολων πελατών, ασθενών και μαθητών. Παρά τις ανησυχίες αυτές, λιγότερο από το ένα τρίτο των επιχειρήσεων εφαρμόζει διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων. Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η αντιμετώπιση των κινδύνων που απειλούν την ψυχοκοινωνική ευεξία δεν εξαντλείται σε μία και μόνο δράση, αλλά ότι απαιτείται η εφαρμογή μιας σταδιακής διαδικασίας αλλαγών στο εργασιακό περιβάλλον. Οι παρεμβάσεις που αποφασίζονται σε επίπεδο επιχείρησης υλοποιούνται αποτελεσματικότερα μέσω δομημένης διαδικασίας, η δε επιτυχία τους είναι ακόμη μεγαλύτερη εάν η σχετική διαδικασία προβλέπει την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων. Εκτιμάται ότι η αποτελεσματικότητα της ενημέρωσης που παρέχεται στις επιχειρήσεις σχετικά με την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων είναι μεγαλύτερη εάν αυτή βασίζεται σε μια προσέγγιση που μπορεί να εστιάζει στον βαθμό ετοιμότητας της εκάστοτε επιχείρησης όσον αφορά την υλοποίηση αλλαγών, καθώς και στους ειδικούς κινδύνους που απειλούν κάθε επιχείρηση και κάθε τομέα. Παρότι δεν υφίσταται ενιαία λύση για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων, πολλές αποτελεσματικές προσεγγίσεις έχουν εφαρμοστεί σε επιχειρήσεις σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Σε επίπεδο πολιτικής, η νομοθεσία και οι πρωτοβουλίες των κοινωνικών εταίρων έχουν συμβάλει στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων. Ο κοινωνικός διάλογος είναι ένας μοχλός για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Η έκθεση παρέχει παραδείγματα πολιτικών για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στο επίπεδο των κρατών μελών, τα οποία εστιάζουν είτε στη νομοθεσία ή την εποπτεία, παρέχοντας σχετικά πρακτικά εργαλεία, είτε στη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Ωστόσο, οι εν λόγω πολιτικές δεν παρουσιάζουν τον ίδιο βαθμό ανάπτυξης σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που οφείλεται στις διαφορετικές παραδόσεις κοινωνικού διαλόγου και στις διαφορετικές προσεγγίσεις των εθνικών κυβερνήσεων, ενώ συχνά συνδέεται και με τη σημασία που αποδίδουν οι διάφορες χώρες στους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους. ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ • Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη που είναι αρμόδια για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την πρόληψη των κινδύνων πρέπει να λάβουν υπόψη τους ειδικούς ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που απειλούν τις διάφορες ομάδες εργαζομένων. • Με γνώμονα τον στόχο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για αύξηση των ποσοστών απασχόλησης, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση των συνηθέστερων κινδύνων στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι, όπως είναι τα ειδικά προβλήματα που συνδέονται με το είδος των καθηκόντων ή με την υψηλή ένταση εργασίας, καθώς και εκείνα που έχουν έντονο αντίκτυπο στη βιωσιμότητα της εργασίας, όπως είναι η βία ή η παρενόχληση. • Η αυξανόμενη αναγνώριση της σημασίας του ψυχοκοινωνικού εργασιακού περιβάλλοντος και της ανάγκης αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων πρέπει να μετουσιωθεί σε ουσιαστική εφαρμογή πολιτικών πρόληψης, ιδίως σε χώρες όπου ελάχιστες επιχειρήσεις εφαρμόζουν διαδικασίες αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων. Οι πρακτικές οδηγίες μπο-ρούν να διαδραματίσουν σημαντικό συμπληρωματικό ρόλο σε σχέση με τις νομικές απαιτήσεις, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις. • Ο κοινωνικός διάλογος σε διάφορα επίπεδα, από το επίπεδο της Ε.Ε. έως αυτό του χώρου εργασίας, συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση έναντι των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και στην ανάπτυξη πολιτικών και δράσεων σε επίπεδο επιχείρησης. Οι περαιτέρω εξελίξεις στο πεδίο αυτό πρέπει να συνεχιστούν, ιδίως σε χώρες όπου οι συναφείς πολιτικές είναι λιγότερο αναπτυγμένες. • Η εφαρμογή των μέτρων πρόληψης ψυχοκοινωνικών κινδύνων είναι προσφορότερη όταν ήδη υπάρχει ένα πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων. Οι επιχειρήσεις επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα στο πεδίο της πρόληψης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων εάν ήδη εφαρμό- ζουν αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας. • Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εξετάσουν τρόπους ενίσχυσης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, καθώς και εν γένει μέτρα διατήρησης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας. Η αντιμετώπιση των ζητημάτων που συνδέονται με το ωράριο εργασίας και την επαγγελματική εξέλιξη μπορεί να συμβάλει θετικά στη ρύθμιση αυτού του τομέα. • Η εργασιακή ανασφάλεια συνδέεται με ορισμένα αρνητικά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας. Η ανάπτυξη ολιστικών πολιτικών για την απασχόληση, την επαγγελματική εξέλιξη, την κοινωνικοοικονομική υποστήριξη και την αναδιάρθρωση μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της επαγγελματικής ανασφάλειας. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Η παρούσα περίληψη αποτελεί τμήμα της έκθεσης: «Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην Ευρώπη: συχνότητα εμφάνισης και στρατηγικές πρόληψης» («Psychosocial risks in Europe: Prevalence and strategies for prevention»), η οποία διατίθεται στη διεύθυνση: http://eurofound.europa.eu/publications/r eport/2014/eu-memberstates/workingconditions/psychosocialrisks-in-europe-prevalence-andstrategiesfor-prevention και στη διεύθυνση: https://osha.europa.eu/en/publications/r eports/psychosocial-risks-euprevalence-strategies-prevention/view. Είναι διαθέσιμη σε 25 γλώσσες στη διεύθυνση: http://www.eurofound.europa.eu/publicat ions/executive-summary/2014/eumemberstates/workingconditions/psychosocial-risks-in-europeprevalenceand-strategies-forprevention-executive-summary και στη διεύθυνση: https://osha.europa.eu/en/publications/r eports/executive-summarypsychosocial-risks-in-europeprevalence-andstrategies-forprevention/view. εργασiαυγεία 57 ΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXX ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΡΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα στο εκπαιδευτικό αντικείμενο “Διαχείριση Στρες στον Χώρο Εργασίας”. Η ανάγκη συνεχούς επιμόρφωσης και πιστοποίησης επαγγελματικών δεξιοτήτων οδήγησε το Κ.Ε.Κ. του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο σχεδιασμό των πρωτοποριακών αυτών Προγραμμάτων Κατάρτισης, με γνώμονα τη διασύνδεση της θεωρητικής με την πρακτική γνώση, αναπτύσσοντας κυρίως, την εφαρμοσμένη διάσταση των επιστημών στα αντίστοιχα επαγγελματικά πεδία. Η ανάπτυξη των προγραμμάτων στηρίχτηκε κυρίως: στην εμπειρία του Ε.Κ.Π.Α. από πιλοτικά προγράμματα, τα οποία αποτέλεσαν το εφαλτήριο για τη δημιουργία των Προγραμμάτων εξ Αποστάσεως Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης, στη γνώση των καθηγητών του, αλλά και καθηγητών άλλων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, στην πρακτική εμπειρία ειδικευμένων επιστημόνων διεθνούς κύρους, στην άρτια και σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή του Ιδρύματος. Στη συνέχεια, σας παρουσιάζουμε αναλυτικά το πρόγραμμα σπουδών για το εκπαιδευτικό αντικείμενο “Διαχείριση Στρες στον Χώρο Εργασίας”, τις προϋποθέσεις συμμετοχής σας σε αυτό, καθώς και όλες τις λεπτομέρειες που πιστεύουμε ότι είναι χρήσιμες, για να έχετε μια ολοκληρωμένη εικόνα του προγράμματος. 2. ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΕΙΣ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001:2008 Πιστοποίηση Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. Το ΚΕΚ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είναι πιστοποιημένο (Κ.Π. 12151701) από τον επίσημο εθνικό φορέα για την ανάπτυξη, εφαρμογή και παρακολούθηση του Εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης της Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης στην Ελλάδα (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.), από τον Οκτώβριο του 2001. Σε συνέχεια της πρώτης απόφασης πιστοποίησης, και σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες σχετικά με την εφαρμογή του Συστήματος Παρακολούθησης και Αξιολόγησης, το ΚΕΚ λαμβάνει σε ετήσια βάση, Βεβαίωση Ανανέωσης Πιστοποίησης. Πιστοποίηση DQS DIN EN ISO 9001:2008 Το Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (e-learning) του ΚΕΚ του ΕΚΠΑ, από τον Ιούλιο του 2008, και μετά από σχετική αξιολόγησή του από τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης (ΕΛ.Ο.Τ.), διαθέτει Πιστοποίηση Διαχείρισης Συστήματος Ποιότητας, σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 9001:2008. Από τoν Απρίλιο του 2012 διαθέτει Πιστοποίηση Διαχείρισης Συστήματος Ποιότητας από τον Φορέα Πιστοποίησης DQS σύμφωνα με το πρότυπο DIN EN ISO 9001:2008. Η συγκεκριμένη πιστοποίηση τεκμηριώνει με αντικειμενικό τρόπο την ικανότητα του Οργανισμού να παρέχει εκπαιδευτικά προγράμματα με συνέπεια, διασφαλίζοντας συγχρόνως, την ικανοποίηση των απαιτήσεων του καταρτιζόμενου. Παράλληλα, η εφαρμογή του συστήματος, μεριμνά για την τήρηση επιμέρους διεργασιών που εξασφαλίζουν τη διαρκή βελτίωσή του, καθώς και τη συμμόρφωσή του σύμφωνα με τις απαιτήσεις του τελικού αποδέκτη των παρεχομένων υπηρεσιών εκπαίδευσης. 3. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η φύση της εργασιακής ζωής έχει αλλάξει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις στο χώρο εργασίας να είναι περισσότερες από ποτέ. Σχεδόν ένας στους τρεις Ευρωπαίους εργαζόμενους, δηλαδή περισσότερα από 40 εκατομμύρια άνθρωποι, αναφέρουν ότι πάσχουν από εργασιακό στρες. Το στρες αυτό προκύπτει από την αλληλεπίδραση των συνθηκών εργασίας και των ατομικών χαρακτηριστικών των εργαζομένων, η οποία μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη βιοψυχοκοινωνική τους υγεία, καθώς και στην απόδοση της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητάς τους. Το φαινόμενο αφορά όχι μόνο τους υπαλλήλους, αλλά και τους εργοδότες, τους διευθυντές, τους προϊσταμένους, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους μαθητευόμενους και τους εκπαιδευόμενους. Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Διαχείριση στρες στο χώρο Εργασίας» στοχεύει στην κατανόηση των γενεσιουργών αιτίων του εργασιακού στρες, στην ανάλυση των συνεπειών του και στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Ειδικότερα, στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται τεχνικές και διαδικασίες που στόχο έχουν να ενημερωθούν οι συμμετέχοντες για τη φύση, τις διεργασίες και τις συνέπειες του εργασιακού στρες, να μάθουν νέες δεξιότητες ή να ενισχύσουν τις υπάρχουσες για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των στρεσογόνων καταστάσεων, να κατανοήσουν καλύτερα τα προσωπικά τους όρια, τις αξίες και τα κίνητρά τους και να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και την ικανότητα να εργάζονται αποτελεσματικά σε ομάδες. Το Πρόγραμμα έχει έντονο ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι η αλλαγή επέρχεται ως αποτέλεσμα ενημέρωσης και χρήσης παραδειγμάτων από την πλευρά του εκπαιδευτή και με την ανάληψη πρωτοβουλιών και την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων. Συνεπώς, με την ολοκλήρωση του προγράμματος, ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να είναι σε θέση όχι μόνο να αναγνωρίζει τα αίτια και τις συνέπειες του εργασιακού στρες στο άτομο και στους οργανισμούς, αλλά και να εφαρμόζει θεωρίες, τεχνικές και ερευνητικά αποτελέσματα στην πράξη για την βελτίωση των συνθηκών στο περιβάλλον εργασίας. Παράλληλα, θα είναι σε θέση να αναγνωρίζει τα σημάδια του εργασιακού στρες στον εαυτό του έχοντας στη διάθεσή του έναν οργανωμένο και εξειδικευμένο οδηγό εκτίμησης, πρόληψης και αντιμετώπισης. Το εν λόγω εκπαιδευτικό πρόγραμμα απευθύνεται σε ειδικούς ψυχικής υγείας, ψυχολόγους, ψυχίατρους και κοινωνικούς λειτουργούς (φοιτητές ή επαγγελματίες), που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τις γνώσεις τους στο χώρο της οργανωτικής ψυχολογίας και της εργασιακής ψυχολογίας της υγείας και ταυτόχρονα επιθυμούν να εφαρμόσουν τις γνώσεις αυτές στην επαγγελματική τους δραστηριότητα. Το θεωρητικό υλικό και η εκπαίδευση που προσφέρει το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να αξιοποιηθεί στην υποστήριξη ατόμων που εμφανίζουν υψηλά επίπεδα εργασιακού στρες, καθώς και στον συντονισμό ομάδων εργαζομένων. Παράλληλα, απευθύνεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν αντίστοιχες δυσκολίες στο χώρο εργασίας τους, καθώς και σε οργανισμούς (εταιρείες, επιχειρήσεις, δήμοι κ.ο.κ.) που ενδιαφέρονται να ενδυναμώσουν τη σωματική και ψυχική ευεξία των εργαζομένων τους, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την απόδοσή τους και μειώνοντας το κόστος εργασίας. 4. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΔΕΚΤΟΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΤΡΟΠΟΣ EΝΤΑΞΗΣ Η έναρξη του Προγράμματος γίνεται με δημόσια αναγγελία (τόσο στον Τύπο, όσο και στο Διαδίκτυο), όπου καθορίζονται οι διαδικασίες που απαιτούνται για την ένταξη του ενδιαφερόμενου στο Πρόγραμμα. Αίτηση συμμετοχής μπορούν να υποβάλλουν: • απόφοιτοι ΑΕΙ και ΑΤΕΙ της ημεδαπής και της αλλοδαπής, • απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Λόγω του περιορισμένου αριθμού των θέσεων συμμετοχής, θα τηρηθούν αυστηρά τα παρακάτω κριτήρια επιλογής υποψηφίων. Κριτήρια Επιλογής Υποψηφίων • Βαθμός πτυχίου ή Απολυτηρίου Λυκείου, • Επίπεδο γνώσης της αγγλικής γλώσσας, • Επιπρόσθετές γνώσεις και ικανότητες (γνώσεις Η/Υ, συμμετοχή σε σεμινάρια, εργασιακή εμπειρία). Η αίτηση συμμετοχής υποβάλλεται ηλεκτρονικά, μέσω της ιστοσελίδας http://elearn.elke.uoa.gr. Η αποδοχή ή η απόρριψή της αίτησης συμμετοχής ανακοινώνεται στον υποψήφιο εκπαιδευόμενο ατομικά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 5. ΤΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η επιτυχής ολοκλήρωση τω τεσσάρων (4) θεματικών ενοτήτων που περιλαμβάνει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, οδηγεί στη χορήγηση Πιστοποιητικού Επιμόρφωσης στο γνωστικό αντικείμενο «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΡΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ». Παρακάτω, παρουσιάζεται αναλυτικά ο τρόπος αξιολόγησης των εκπαιδευομένων. 6. ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ Η χρονική διάρκεια του Προγράμματος είναι τέσσερις (4) μήνες, ενώ ο απαιτούμενος “χρόνος διδασκαλίας” εκτιμάται στις 80 ώρες. Η οργάνωση της δομής του προγράμματος εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης βασίζεται σε επίπεδο θεματικών ενοτήτων. Η εκτίμηση του απαιτούμενου “χρόνου διδασκαλίας” αποσκοπεί στην διευκόλυνση των ενδιαφερομένων αναφορικά με τον υπολογισμό του χρόνου ενασχόλησής τους με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Προκύπτει δε, από τον συνολικό αριθμό των διδακτικών ενοτήτων του εκπαιδευτικού υλικού, επί την αναγωγή των απαιτούμενων ωρών διδασκαλίας του σε ώρες δια ζώσης διάλεξης (ανάλογα με τον γνωστικό όγκο και τον βαθμό δυσκολίας του), ανά διδακτική ενότητα. Τα παραπάνω βασίζονται σε εκτιμώμενα στοιχεία, ενώ, όπως είναι ευνόητο, η τελική εκτίμηση του χρόνου ενασχόλησης του εκπαιδευομένου, υπόκειται σε υποκειμενικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα το προηγούμενο γνωστικό του επίπεδο και η προσωπική ικανότητα αφομοίωσης γνώσεων. Το συνολικό κόστος φοίτησης είναι 700 ευρώ. Τα δίδακτρα καταβάλλονται σε τραπεζικό λογαριασμό και εκδίδεται απόδειξη είσπραξης στα στοιχεία του μετέχοντα. Παράλληλα, η δομή των μαθημάτων είναι διαμορφωμένη, έτσι ώστε το εκπαιδευτικό υλικό να: καθοδηγεί το σπουδαστή στη μελέτη του, προάγει την αλληλεπίδραση του σπουδαστή με το μαθησιακό υλικό, επεξηγεί δύσκολα σημεία και έννοιες, αξιολογεί και ενημερώνει το σπουδαστή για την πρόοδο του, εξειδικεύει τις θεωρητικές γνώσεις με τη χρήση πρακτικών εφαρμογών. 9. ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η διδασκαλία στα προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του ΚΕΚ διεξάγεται μέσω του διαδικτύου, προσφέροντας στον εκπαιδευόμενο «αυτονομία», δηλαδή δυνατότητα μελέτης ανεξαρτήτως περιοριστικών παραγόντων, όπως η υποχρέωση της φυσικής του παρουσίας σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος διατίθεται σταδιακά, ανά διδακτική ενότητα, μέσω ειδικά διαμορφωμένων ηλεκτρονικών τάξεων. Κατά την εξέλιξη κάθε θεματικής ενότητας αναρτώνται σε σχετικό link οι απαραίτητες για την ομαλή διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας ανακοινώσεις, όπως: Το Χρονοδιάγραμμα υποβολής των ασκήσεων το οποίο περιλαμβάνει τις ημερομηνίες διάθεσης των ενοτήτων και τις προθεσμίες υποβολής των αντίστοιχων tests, Ο Οδηγός Μελέτης ανά Διδακτική Ενότητα που στοχεύει στην διευκόλυνση της οργάνωσης της μελέτης του εκπαιδευόμενου, Η Τελική Εργασία η οποία διατίθεται κατά την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας (εφόσον το απαιτεί η φύση του μαθήματος) και αφορά το σύνολο της διδακτέας ύλης. Ο εκπαιδευόμενος, αφού ολοκληρώσει τη μελέτη της εκάστοτε διδακτικής ενότητας, καλείται να υποβάλει ηλεκτρονικά, το αντίστοιχο τεστ. Τα τεστ περιλαμβάνουν ερωτήσεις αντιστοίχισης ορθών απαντήσεων, πολλαπλής επιλογής, αληθούς/ψευδούς δήλωσης, ή upload, όπου ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να διατυπώσει και να επισυνάψει την απάντησή του. Παράλληλα, παρέχεται πλήρης εκπαιδευτική υποστήριξη δεδομένου ότι ο εκπαιδευόμενος μπορεί να απευθύνεται ηλεκτρονικά (για το διάστημα που διαρκεί το εκάστοτε μάθημα) στον ορισμένο εκπαιδευτή του, μέσω ενσωματωμένου στην πλατφόρμα ηλεκτρονικού συστήματος επικοινωνίας, για την άμεση επίλυση αποριών σχετιζόμενων με τις θεματικές ενότητες και τις ασκήσεις αξιολόγησης. Τέλος, το εκπαιδευτικό υλικό παρέχεται και σε ηλεκτρονική μορφή (e-book), προκειμένου να διευκολυνθούν οι εκπαιδευόμενοι σε περιπτώσεις που προτιμούν την έντυπη έκδοσή του. Διδακτική Ενότητα 3. Παράγοντες στρες που αφορούν το εργασιακό περιβάλλον Σε αυτή τη διδακτική ενότητα παρουσιάζονται οι αιτίες στρες που σχετίζονται με το χώρο εργασίας. Η ανάπτυξη της θεματικής αυτής βασίζεται στους ακόλουθους κεντρικούς άξονες: οι εσωτερικοί παράγοντες της δουλειάς, ο ρόλος του εργαζόμενου στον οργανισμό, οι εργασιακές σχέσεις, οι δυνατότητες εξέλιξης, η δομή και το κλίμα του οργανισμού. Μέσα από θεωρητικές αναφορές αλλά και πλήθος ερευνητικών δεδομένων, οι εκπαιδευόμενοι θα εξοικειωθούν με τους παράγοντες αυτούς ώστε να μπορούν να αναδείξουν τα σημεία που δυσχεραίνουν ή διευκολύνουν τη διαχείριση του εργασιακού στρες. Διδακτική Ενότητα 4. Αλληλεπίδραση σπιτιού-εργασίας Η εν λόγω ενότητα στοχεύει στην ανάλυση ενός εξειδικευμένου παράγοντα εργασιακού στρες, στη μεταφορά των προβλημάτων της εργασίας στο σπίτι και το αντίστροφο. Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι πολύ συχνά η εργασία επηρεάζει την οικογενειακή ζωή και άλλες φορές τα προβλήματα που υπάρχουν στο σπίτι επηρεάζουν την απόδοσή μας στη δουλειά. Αυτό που επιδιώκεται εδώ είναι η παρουσίαση των μηχανισμών που λαμβάνουν χώρα στην αλληλεπίδραση αυτή, καθώς και της σύγκρουσης που επέρχεται όταν οι πιέσεις που δέχεται το άτομο από τη δουλειά του είναι ασυμβίβαστες με αυτές της οικογένειάς του, με αποτέλεσμα η συμμετοχή του στον έναν ρόλο να δυσκολεύει τη συμμετοχή του στον άλλο. Διδακτική Ενότητα 5. Οικονομική κρίση και εργασιακό στρες Σκοπός της παρούσας ενότητας είναι η αναλυτική περιγραφή ενός θέματος που απασχολεί ιδιαίτερα τόσο τους ειδικούς ψυχικής υγείας, όσο και το σύνολο των σημερινών εργαζόμενων, ανεξαρτήτου ηλικίας και αντικειμένου. Καθίσταται ιδιαίτερης σημασίας στην περίοδο της κρίσης οι εκπαιδευόμενοι να κατανοήσουν την επίδραση που ασκεί στο άτομο η αίσθηση του μη ελέγχου στην εργασία, η ανασφάλεια, η απουσία προοπτικής και εξέλιξης, ο φόβος της ανεργίας, οι οικονομικές δυσκολίες και οι υψηλές απαιτήσεις χωρίς ανταμοιβή. Παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος, που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΣΤΡΕΣ 10. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ (HELP DESK) Διδακτική Ενότητα 1. Συνέπειες του εργασιακού στρες για τον εργαζόμενο Μέσω του ενσωματωμένου στην εκπαιδευτική πλατφόρμα συστήματος επικοινωνίας, ο εκπαιδευόμενος έχει επίσης τη δυνατότητα να απευθυνθεί στην Διοικητική ή Τεχνική Υποστήριξη του προγράμματος, ανάλογα με τη φύση του ζητήματος που τον απασχολεί. Κάθε άνθρωπος βιώνει το στρες με διαφορετικό τρόπο. Το επακόλουθο άγχος μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα σε προσωπικό επίπεδο. Για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργικές συμπεριφορές στο χώρο εργασίας και να βλάψει τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται τα συμπτώματα και οι συνέπειες του εργασιακού στρες στο άτομο. Ειδικότερα, αναλύονται τα συμπτώματα συμπεριφοράς, τα σωματικά, τα γνωστικά και τα συναισθηματικά συμπτώματα. Οι συνέπειες αφορούν ειδικά θέματα, όπως είναι η ικανοποίηση από την εργασία, οι ασθένειες που συνδέονται με υψηλά επίπεδα στρες και τα εργατικά ατυχήματα. 11. ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ Σε κάθε διδακτική ενότητα ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να επιλύει και να υποβάλλει ηλεκτρονικά το αντίστοιχο τεστ, τηρώντας το χρονοδιάγραμμα που έχει δοθεί από τον εκπαιδευτή του. Η βαθμολογία προηγούμενων διδακτικών ενοτήτων ανακοινώνεται στον εκπαιδευόμενο πριν την προθεσμία υποβολής του τεστ της επόμενης ενότητας. Η κλίμακα βαθμολογίας κυμαίνεται από 0 έως 100%. Συνολικά, η βαθμολογία κάθε θεματικής ενότητας προκύπτει κατά το 60% από τις ασκήσεις αξιολόγησης και κατά το υπόλοιπο 40% από την τελική εργασία, η οποία εκπονείται στο τέλος του συγκεκριμένου μαθήματος και εφόσον το απαιτεί η φύση αυτού. Η χορήγηση του Πιστοποιητικού Επιμόρφωσης πραγματοποιείται, όταν ο εκπαιδευόμενος λάβει σε όλα τα μαθήματα βαθμό μεγαλύτερο ή ίσο του 50%. Σε περίπτωση που η συνολική βαθμολογία ενός ή περισσοτέρων μαθημάτων δεν ξεπερνά το 50%, ο εκπαιδευόμενος έχει τη δυνατότητα επανεξέτασης των μαθημάτων αυτών μετά την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας του προγράμματος. Η βαθμολογία που θα συγκεντρώσει κατά τη διαδικασία επανεξέτασής του είναι και η οριστική για τα εν λόγω μαθήματα, με την προϋπόθεση ότι ξεπερνά εκείνη που συγκέντρωσε κατά την κανονική διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε διαφορετική περίπτωση διατηρείται η αρχική βαθμολογία. 12. ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ - ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ Πέρα από την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος για τη χορήγηση του Πιστοποιητικού απαιτούνται τα εξής: Διδακτική Ενότητα 2. Συνέπειες του εργασιακού στρες για τον οργανισμό Το εργασιακό στρες δεν επηρεάζει μόνο τους εργαζόμενους αλλά και τους οργανισμούς. Στις ενδείξεις ότι μια επιχείρηση έχει πρόβλημα περιλαμβάνονται ο υψηλός ρυθμός αλλαγής του προσωπικού, οι πολλές απουσίες, η μειωμένη εργασιακή απόδοση, η μικρή τήρηση των προθεσμιών και τα παράπονα των πελατών. Στη συγκεκριμένη ενότητα αναλύονται οι συνέπειες του εργασιακού στρες στην εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του οργανισμού, καθώς και στις σχέσεις των εργαζομένων μεταξύ τους. Διδακτική Ενότητα 3. Επαγγελματική εξουθένωση Ένας από τους βασικούς κινδύνους της χρόνιας έκθεσης των εργαζομένων σε υψηλά επίπεδα άγχους είναι η ανάπτυξη του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης. Στόχος της ενότητας αυτής είναι η αποτελεσματική και έγκαιρη διάγνωση του φαινομένου, η παρουσίαση ερευνών που αφορούν σε επαγγέλματα «υψηλού κινδύνου» και η πρόληψη εμφάνισης του συνδρόμου. Στόχος που θα επιτευχθεί μέσα από τον προσεκτικό ορισμό και την ανάλυση των βασικών συμπτωμάτων που υποδεικνύει η βιβλιογραφία. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΣΤΡΕΣ Συμμετοχή του εκπαιδευόμενου στη διαδικασία Δειγματοληπτικού Ελέγχου Ταυτοποίησης Διδακτική Ενότητα 1. Διαχείριση άγχους στο χώρο εργασίας Η διαδικασία Δειγματοληπτικού Ελέγχου Ταυτοποίησης Εκπαιδευόμενου στοχεύει στη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχομένων εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, εξουσιοδοτημένο στέλεχος του Κ.Ε.Κ., επικοινωνεί τηλεφωνικώς με ένα τυχαίο δείγμα εκπαιδευόμενων, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν συμμετείχαν στις εκπαιδευτικές διαδικασίες του προγράμματος, εάν αντιμετώπισαν προβλήματα σε σχέση με το εκπαιδευτικό υλικό, την επικοινωνία με τον ορισμένο εκπαιδευτή τους, καθώς και με τη γενικότερη μαθησιακή διαδικασία. Η τηλεφωνική επικοινωνία διεξάγεται με την ολοκλήρωση του εκάστοτε προγράμματος, ενώ η μέση χρονική διάρκειά της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι περίπου 23 λεπτά. Σε περίπτωση μη συμμετοχής του εκπαιδευόμενου στη διαδικασία Δειγματοληπτικού Ελέγχου Ταυτοποίησης, εφόσον κληθεί, ή μη ταυτοποίησής του κατά τη διεξαγωγή της, δεν χορηγείται το πιστοποιητικό σπουδών, ακόμα και αν η βαθμολογία που έχει συγκεντρώσει ο εγγεγραμμένος στο πρόγραμμα είναι προβιβάσιμη. Στο τρίτο μάθημα του προγράμματος, με βάση τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει οι εκπαιδευόμενοι στα μαθήματα που προηγήθηκαν, ξεκινά βήμα προς βήμα η διαχείριση του εργασιακού στρες. Οι μέθοδοι που παρουσιάζονται συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, που βασίζεται κυρίως στις αρχές της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεωρίας. Στην ενότητα αυτή, δίνονται ερεθίσματα μέσα από βιωματικές ασκήσεις, μελέτη περιπτώσεων και ερωτηματολόγια, ώστε ο κάθε εκπαιδευόμενος να αυτοαξιολογήσει τα επίπεδα του στρες του και να διαμορφώσει τακτικές αντιμετώπισής του. Παράλληλα, δίνεται η ευκαιρία στους επαγγελματίες να εκπαιδευτούν στο πρόγραμμα διαχείρισης άγχους μέσω της διαδικασίας της βιωματικής μάθησης. Η βιωματική μάθηση αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο εκπαίδευσης που επεκτείνεται πέρα από τη θεωρητική γνώση, την απομνημόνευση και τη στείρα διδασκαλία. Στόχος της είναι να φέρει τον εκπαιδευόμενο σε άμεση επαφή με το αντικείμενο μάθησης, μέσα από την έρευνα, την αυτοπαρατήρηση, την ενεργή συμμετοχή και τον προβληματισμό. Αποπληρωμή του συνόλου των διδάκτρων Διδακτική Ενότητα 2. Διαχείριση θυμού - Διεκδικητική συμπεριφορά Ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να μην έχει οικονομικής φύσεως εκκρεμότητες. Σε περίπτωση που υπάρχουν τέτοιες, το πιστοποιητικό σπουδών διατηρείται στο αρχείο της Γραμματείας, για εύλογο χρονικό διάστημα και μέχρι την κάλυψη της εκκρεμότητας. Προαιρετικά οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να συμμετέχουν: στη διαδικασία αξιολόγησης προτεινόμενων εκπαιδευτικών αντικειμένων Η διαδικασία αξιολόγησης των προτεινόμενων εκπαιδευτικών αντικειμένων διεξάγεται ηλεκτρονικά μέσω του συνδέσμου http://elearn.elke.uoa.gr/eval, όπου ο μετέχων μπορεί να δει σύντομη περιγραφή των εν λόγω προγραμμάτων, καθώς και να υποβάλλει ηλεκτρονικά τη φόρμα ταξινόμησής τους, με βάση το βαθμό προτίμησης που τους αποδίδει. Στοχεύει δε, στη μελέτη και τον σχεδιασμό ενεργειών, προς την κατεύθυνση της κάλυψης πραγματικών εκπαιδευτικών αναγκών, σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Προγράμματος E-learning του ΕΚΠΑ. στη διαδικασία αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών και της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Η αντιμετώπιση του στρες προϋποθέτει την αναγνώριση των συναισθημάτων μας, την αποδοχή και την έκφρασή τους. Στην ενότητα αυτή βασικός στόχος είναι η προσέγγιση του θυμού ως μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση, που όμως συνοδεύεται από λειτουργικούς και δυσλειτουργικούς τρόπους έκφρασης. Προκειμένου να μάθουν οι συμμετέχοντες να προστατεύουν τους εαυτούς τους από μη βοηθητικές αντιδράσεις, εκπαιδεύονται στην αναγνώριση και προστασία των δικαιωμάτων τους, θέτοντας με αυτό τον τρόπο τα όρια τους και διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας. Διδακτική Ενότητα 3. Τεχνικές επίλυσης προβλήματος και διαχείριση χρόνου Στόχος της ενότητας αυτής είναι η εκμάθηση και εξάσκηση των εκπαιδευομένων στη χρήση συγκεκριμένων τεχνικών που θα τους βοηθήσουν στην καλύτερη διαχείριση του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα στη χρήση τεχνικών επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης χρόνου. Στο σημείο αυτό γίνεται αντιληπτό ότι με μικρές αλλαγές που γίνονται σταθερά και σε βάθος χρόνου, ο εκπαιδευόμενος καταφέρνει να μειώσει τα επίπεδα στρες και να βελτιώσει την ψυχική και σωματική του υγεία, καθώς και την απόδοσή του. Διδακτική Ενότητα 4. Μέθοδοι χαλάρωσης και ψυχοσωματικής ευεξίας Η διαδικασία αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών και της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών προγραμμάτων διεξάγεται ηλεκτρονικά μέσω του συνδέσμου http://elearn.elke.uoa.gr/evalprograms από τον εκπαιδευόμενο μετά την περάτωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στόχος της εν λόγω διαδικασίας αξιολόγησης είναι αφενός η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διενέργεια της μαθησιακής διαδικασίας και αφορούν την εκπαιδευτική, γραμματειακή και τεχνική υποστήριξη και αφετέρου στη μελέτη και το σχεδιασμό ενεργειών προς την κατεύθυνση της διαρκούς αναβάθμισης του Προγράμματος e-learning του ΕΚΠΑ, μέσω της ανάπτυξης νέων εκπαιδευτικών εργαλείων για την αποτελεσματικότερη αφομοίωση των προσφερόμενων γνώσεων, καθώς και στη διασφάλιση της πρακτικής εφαρμογής αυτών, σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. 13. ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Οι συγγραφείς του εκπαιδευτικού υλικού είναι μέλη ΔΕΠ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ή και ειδικοί εμπειρογνώμονες με ιδιαίτερη συγγραφική καταξίωση, οι οποίοι κατέχουν πολύ βασικό ρόλο στην υλοποίηση του προγράμματος. Συγγράφουν τα βασικά κείμενα και αναλαμβάνουν την επιστημονική ευθύνη για την μετατροπή του εκπαιδευτικού υλικού σε e-learning μορφή. 14. Ο ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ο Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος του Προγράμματος είναι ο Θωμάς Παπαρρηγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος έχει οικογενειακή κατάσταση, τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, και τα προβλήματα σωματικής ή/και ψυχικής υγείας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη, συντήρηση και επιδείνωση των επιπέδων την ευθύνη για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση της ακαδημαϊκής διαδικασίας για το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Στην ενότητα αυτή, οι εκπαιδευόμενοι εξασκούνται στην εφαρμογή τεχνικών νευρομυϊκής χαλάρωσης, διαφραγματικής αναπνοής, απόσπασης της προσοχής και καθοδηγούμενης φαντασίας. Επιπλέον, ενημερώνονται για τη σημασία της φροντίδας του εαυτού μέσω της σωστής διατροφής, της άσκησης και του ύπνου. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στη φροντίδα της συναισθηματικής μας υγείας μέσω της κοινωνικής στήριξης και της ψυχοθεραπευτικής βοήθειας. Διδακτική Ενότητα 5. Οργανωσιακή διαχείριση εργασιακού στρες Η τελευταία διδακτική ενότητα του μαθήματος αποσύρει την προσοχή της από τα ατομικά χαρακτηριστικά και τις προσωπικές δυνατότητες των εργαζομένων και επικεντρώνεται στο ρόλο του οργανισμού. Επεξηγεί τους μηχανισμούς μέσω των οποίων η οργάνωση και ο σχεδιασμός της εργασίας μπορούν καταλυτικά να επηρεάσουν το εργασιακό στρες των εργαζομένων. Παράλληλα, βάσει της διεθνούς εργασιακής εμπειρίας, προσφέρει στρατηγικές προκειμένου κάθε εκπαιδευόμενος να είναι σε θέση να σχεδιάσει έναν οργανωτικό τρόπο καταπολέμησης του στρες. Ο εργοδότης με τη σειρά του, θα μπορεί επίσης να δημιουργήσει το κατάλληλο εργασιακό περιβάλλον για τους εργαζόμενούς του. Βασικοί άξονες αποτελούν η εκτίμηση κινδύνων, ο επανασχεδιασμός της εργασίας, η παροχή κινήτρων, η επιβράβευση, η εκπαίδευση και ο συνδυασμός των απαιτήσεων της δουλειάς με τις δυνατότητες των υπαλλήλων. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΜΑΔΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Διδακτική Ενότητα 1. Ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΣΤΡΕΣ Η βασική θεματική του τέταρτου μαθήματος αφορά την εκπαίδευση στην ανάπτυξη της ομαδικότητας και συνεργασίας μεταξύ των εργαζομένων, στην αντιμετώπιση συγκρούσεων και στην ανάδειξη της επικοινωνίας ως μοχλού αντίστασης στην εκκόλαψη του εργασιακού στρες. Σκοπός της ενότητας είναι η εισαγωγή των εκπαιδευομένων στην έννοια της ομάδας και η κατανόηση των διαφορετικών παραγόντων που επιδρούν στη διαμόρφωση και τη λειτουργία της. 7. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ Διδακτική Ενότητα 1. Ορισμός και θεωρητικό πλαίσιο του εργασιακού στρες Διδακτική Ενότητα 2. Κοινωνικές δεξιότητες στο χώρο εργασίας Τα προαπαιτούμενα για την παρακολούθηση του Προγράμματος από τους εκπαιδευόμενους είναι: ο Πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ο Κατοχή προσωπικού e-mail, ο Βασικές γνώσεις χειρισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών. Σκοπός της πρώτης ενότητας είναι η εισαγωγή των εκπαιδευομένων στην ευρύτερη έννοια του στρες και ειδικότερα του στρες στο χώρο εργασίας. Παρουσιάζονται οι σημαντικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν συμβάλλει στην κατανόηση του βασικού συναισθήματος που συνοδεύει το φαινόμενο του άγχους. Συγκεκριμένα, περιγράφεται η οπτική της γνωσιακής-συμπεριφορικής, της ψυχοδυναμικής και της συστημικής θεωρίας. Σημαντική είναι η διάκριση μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού άγχους, καθώς και η αναφορά στις προσαρμοστικές λειτουργίες του άγχους. Έρευνες ήδη από τη δεκαετία του ’70 έδειξαν ότι η επιτυχία στην επαγγελματική σταδιοδρομία δεν επηρεάζεται τόσο από τη διανοητική ευφυΐα, όπως ήταν ευρέως αποδεκτό μέχρι τότε, όσο από ικανότητες κοινωνικού χαρακτήρα, που αφορούν τις διανθρώπινες σχέσεις και τα συναισθήματα, όπως είναι η ικανότητα να κατανοούμε τη θέση των άλλων, καθώς και να χειριζόμαστε τα δικά μας συναισθήματα προκειμένου να επικοινωνούμε δημιουργικά. Στην ενότητα αυτή οι συμμετέχοντες εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων αυτών, με γνώμονα το μοντέλο του Goleman για τη συναισθηματική νοημοσύνη. 8. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Το περιεχόμενο του κάθε θεματικής ενότητας που βρίσκεται στο Διαδίκτυο αφορά στα κύρια σημεία της θεωρίας και είναι εμπλουτισμένο κυρίως με τα εξής: παραδείγματα, λυμένες ασκήσεις, ασκήσεις αυτοαξιολόγησης, μελέτες περιπτώσεων πάνω σε πραγματικά δεδομένα, πρόσθετη βιβλιογραφία. Μέσω του συγκεκριμένου τρόπου παρουσίασης των θεματικών ενοτήτων επιτυγχάνεται η εμπέδωση της θεωρίας με έναν πιο εποικοδομητικό τρόπο απ’ ότι σε ένα “παραδοσιακού” τύπου έντυπο. 15. ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ Η ΥΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Διδακτική Ενότητα 2. Παράγοντες στρες που αφορούν το άτομο Διδακτική Ενότητα 3. Διαχείριση κρίσεων στο χώρο εργασίας Αντικείμενο της παρούσας ενότητας είναι η ανάλυση των πηγών στρες που σχετίζονται με τον ίδιο τον εργαζόμενο. Παράγοντες όπως είναι το φύλο, η ηλικία, το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, η οικογενειακή κατάσταση, τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, και τα προβλήματα σωματικής ή/και ψυχικής υγείας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη, συντήρηση και επιδείνωση των επιπέδων εργασιακού στρες. Βασικός στόχος είναι οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τους προσωπικούς παράγοντες εργασιακού στρες τόσο στους ίδιους, όσο και στους ανθρώπους που θα κληθούν να παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη. Η συγκεκριμένη ενότητα απασχολεί ένα μεγάλος μέρος εργαζομένων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο χώρο εργασίας. Στοχεύει στην εξοικείωση με τα χαρακτηριστικά και τους τρόπους διαχείρισης της κρίσης, εισάγοντάς τους στην έννοια της παγίωσης ρόλων, στη διαφορετικότητα και στις δυσκολίες επικοινωνίας. Ουσιαστικά, κάθε εκπαιδευόμενος μέσα από τη θεωρητική προσέγγιση των θεμάτων, τα παραδείγματα και την επεξεργασία προσωπικών εμπειριών, έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει και να συμβάλει στην αντιμετώπιση των εργασιακών κρίσεων. εργασiαυγεία ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj ΗΞxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxΗ http://www.iatrikiergasias.gr/index.php?mod=article&cat=newspaper http://utopia.duth.gr/~tconstan/ xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Τα κείμενα και τα άρθρα που δημοσιεύονται δεν εκφράζουν αναγκαστικά τις απόψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ Εκδότης (Υπεύθυνος σύμφωνα με το Νόμο): Θ.Κ. Κωνσταντινίδης <[email protected]> Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Καθηγητής Τμήμ. Ιατρικής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ι ατρός Εργασίας Διεύθυνση: Λιοσίων 143 και Θειρσίου 6, 6ος όροφος, Πλατεία Αττικής, Αθήνα 10445 Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος, Συγκρότημα Προκλινικών Εργαστηρίων Ιατρικής Δ.Π.Θ., κτίριο 2, 1ος όροφος, Πανεπιστημιούπολη, Δραγάνα, Αλεξανδρούπολη 68100 χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΝ ΟΥ ΠΑΙΚΤΟΙΣ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ ΔΟΚΙΜΑΖΟΝΤΑΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ 1. Εμβόλιο ηπατίτιδας Β (HepB): (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: Γέννηση) χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχψ ψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψψ χχχχχχχχχχχχ Ο Δρ. Ben Goldacre είναι γιατρός πλήρους απασχόλησης στο βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (N.H.S.), συγγραφέας, παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών και πασίγνωστος στη Βρετανία για τη στήλη του Bad Science στην εφημερίδα Guardian. Δρ. Goldacre κατόρθωσε ό,τι πολύ λίγοι: να "ταράξει τα νερά" στο χώρο της υγείας στη Βρετανία… Το πρώτο του βιβλίο, το «Bad Science» (Κακή επιστήμη, Εκδ. Κλειδάριθμος μετάφραση στα ελληνικά από τον κ. Γιάννη Φαλδαμή, Αθήνα 2010, ISBN-13: 978-960-461-416-5), έφτασε στην πρώτη θέση της κατηγορίας των δοκιμίων και πούλησε περισσότερα από 400.000 αντίτυπα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ έχει μεταφρασθεί σε 25 γλώσσες. Χορήγηση HepB εμβολίου στη γέννηση: Όταν η μητέρα είναι φορέας του ιού της ηπατίτιδας Β (HbsAg+), η 1η δόση του μονοδύναμου εμβολίου της HepB, καθώς και 0,5 ml υπεράνοσης γ-σφαιρίνης, έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β (HBIG), πρέπει να χορηγηθούν εντός 12 ωρών από τη γέννηση. Σε περίπτωση που δεν είναι γνωστό αν η μητέρα είναι HbsAg αρνητική, πρέπει να χορηγείται η 1η δόση του HepB εντός 12 ωρών από τη γέννηση. Στη συνέχεια να γίνεται άμεσα έλεγχος για επιφανειακό αντιγόνο (HBsAg) στη μητέρα και αν είναι θετική να χορηγείται και HBIG στο νεογνό όχι αργότερα από την ηλικία της μίας εβδομάδος. Δόσεις εμβολίου HepB μετά την 1η δόση στη γέννηση: Η 2η δόση του εμβολίου στα παιδιά μητέρων φορέων που εμβολιάζονται στη γέννηση πρέπει να χορηγείται σε ηλικία 1-2 μηνών και η τρίτη δόση όχι πριν την ηλικία των 24 εβδομάδων (6 μηνών). Χορήγηση 4ης δόσης συνιστάται σε πρόωρα στα οποία η πρώτη δόση χορηγήθηκε ενώ το βάρος τους ήταν ≤ 2000g. Όλα τα παιδιά μητέρων - φορέων πρέπει να ελέγχονται μετά την συμπλήρωση και των 3 δόσεων HepB εμβολίου, στην ηλικία 9-18 μηνών για HBsAg και anti-HBs. Επανάληψη όλων των δόσεων Hep B απαιτείται πολύ σπάνια στα παιδιά θετικών μητέρων, που εμβολιάστηκαν κανονικά στη γέννηση αλλά δεν ανέπτυξαν αντισώματα (anti-HBs ≤10mlU/ml). Χορήγηση εμβολίου HepB μετά τη γέννηση: Ben Goldacre, Κακή επιστήμη. Μετάφραση Γιάννης Φαλδαμής. Εκδ. Κλειδάριθμος. Αθήνα 2010. ISBN-13: 978-960-461-416-5. Το βιβλίο του Δρ. Ben Goldacre με τίτλο «Κακή Επιστήμη», αποτέλεσε την αφορμή για να ξεκινήσει στη Βρετανία αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη μια μεγάλη συζήτηση για όλους εκείνους που καπηλεύονται τον χώρο της δημόσιας υγείας και παίζουν με τον πόνο εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ο Δρ. Goldacre «...αφρίζοντας από απολύτως δικαιολογημένη αγανάκτηση, κτυπά αλύπητα τους κομπογιαννίτες και τους αερολόγους που καπηλεύονται την επιστήμη, βάζοντας στο στόχαστρο φαρμακευτικές εταιρείες, ψευτο-διατροφολόγους, παραπλανημένους ερευνητές και δημοσιογράφους», όπως έγραψαν οι Times. Το βιβλίο του Δρ. Goldacre αποτελεί «...ένα εξαιρετικό μάθημα για το πώς να βάζετε στη θέση τους όλους εκείνους τους εχθρούς της λογικής, τους γυρολόγους που πλασάρουν ψευδολογίες και μισοαλήθειες» σημείωσε ο Economist. Στην «Κακή Επιστήμη» ο Δρ. Goldacre εξετάζει, μεταξύ άλλων: το πώς τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να χρησιμοποιήσουν την επιστήμη για να παραπλανήσουν το κοινό ή να καλλιεργήσουν κλίμα πανικού, το πώς παρερμηνεύονται τα στατιστικά δεδομένα με επικίνδυνα πολλές φορές αποτελέσματα, το κατά πόσο είναι αποτελεσματική η ομοιοπαθητική, τους μύθους που έχουν τεχνηέντως δημιουργηθεί για πολλά εμβόλια, τις αλήθειες και τα ψέματα για τα συμπληρώματα διατροφής και τις φαρμακευτικές εταιρείες. Στην ελληνική του έκδοση, το βιβλίο περιλαμβάνει και ένα ανατρεπτικό νέο κεφάλαιο του οποίου η δημοσίευση είχε ανασταλεί μέχρι την οριστική δικαίωση του συγγραφέα από τα βρετανικά δικαστήρια για όλες τις μηνύσεις και αγωγές που είχαν υποβληθεί εναντίον του! Τα παιδιά που δεν εμβολιάζονται στη γέννηση πρέπει να λαμβάνουν 3 δόσεις HepB εμβολίου σε σχήμα ( 0, 1, και 6 μήνες), αρχίζοντας από την ηλικία των 2 μηνών. Το μεσοδιάστημα μεταξύ της 1ης και 2ης δόσης Hep B πρέπει να είναι τουλάχιστον 4 εβδομάδες και μεταξύ της 1ης και 3ης τουλάχιστον 4 μήνες. Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει και με τη χρήση εξαδύναμων εμβολίων, σύμφωνα με τα δοσολογικά σχήματα που αναφέρονται στα φύλλα οδηγιών των αντίστοιχων εμβολίων. Η τελευταία δόση δεν πρέπει να χορηγείται πριν την ηλικία των 24 εβδομάδων (6 μηνών). 2. Εμβόλιο διφθερίτιδας, τετάνου, (ακυτταρικό) κοκκύτη (DTaP) για παιδιά < 7 ετών (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 6 εβδομάδες) Χορηγείται σε 5 δόσεις σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Η 4η δόση μπορεί να γίνει τον 15ο μήνα ζωής εφόσον έχουν συμπληρωθεί 6 μήνες μετά την 3η δόση. Η 5η γίνεται στην ηλικία των 4-6 ετών. Το DTaP διατίθεται στην Ελλάδα σε συνδυασμό με άλλα εμβόλια ως 4δύναμο DTaP–IPV, 5δύναμο DTaP-IPV-Ηib και ως 6δύναμο DTaP-IPV-Ηib-HepB. Τα πολυδύναμα εμβόλια προτιμώνται έναντι των ολιγοδυνάμων. Εμβόλιο τετάνου, διφθερίτιδας, (ακυτταρικό) κοκκύτη (Tdap) για παιδιά ≥ 7 ετών Το Tdap περιέχει μικρότερη ποσότητα τοξοειδούς διφθερίτιδας και αντιγόνων κοκκύτη σε σύγκριση με το DTaP. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί, με προσθήκη και εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας (Tdap-IPV). Συνιστάται να γίνεται στην ηλικία 11-12 ετών. Το Tdap-IPV μπορεί να χορηγηθεί οποτεδήποτε ανεξάρτητα από το μεσοδιάστημα από την τελευταία δόση εμβολίου που περιέχει τετανικό και διφθεριτικό αντιγόνο. Ακολουθούν επαναληπτικές δόσεις με Td ανά 10ετία δια βίου. 3. Εμβόλιο αιμόφιλου ινφλουέντζας τύπου b συζευγμένο εμβόλιο (Hib) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 6 εβδομάδες) Χορηγείται σε 4 δόσεις σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. 4. Εμβόλιο πολιομυελίτιδας αδρανοποιημένο (IPV) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 6 εβδομάδες) Ben Goldacre, Bad pharma: Τα παιχνίδια που παίζει η φαρμακοβιομηχανία. Μετάφραση Γ. Σιδέρης. Εκδ. Μεταίχμιο. Αθήνα 2014. Το νέο βιβλίο του Δρ. Ben Goldacre με τίτλο «Bad pharma: Τα παιχνίδια που παίζει η φαρμακοβιομηχανία» (κυκλοφορεί από τις Εκδ. Μεταίχμιο με μετάφραση στα ελληνικά από τον κ. Γιάννη Σιδέρη και εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2014, ISBN: 978-960-566-393-3) ασχολείται με τα λάθη, τα πάθη και τις παραλείψεις της σύγχρονης φαρμακοβιομηχανίας. O συγγραφέας συνοψίζει το πρόβλημα ως εξής: «Τα φάρμακα δοκιμάζονται από αυτούς που τα παρασκευάζουν, μέσω κακοσχεδιασμένων δοκιμών σε έναν εκπληκτικά περιορισμένο αριθμό ασυνήθιστων, μη αντιπροσωπευτικών ασθενών, ενώ τα αποτελέσματά τους αναλύονται ύστερα με τη βοήθεια τεχνικών οι οποίες είναι εσκεμμένα προβληματικές, ώστε να υπερτονίζουν τα οφέλη των διαφόρων θεραπειών. Όπως είναι επόμενο, οι δοκιμές αυτές έχουν την τάση να δίνουν αποτελέσματα αρεστά στον παρασκευαστή. Όταν οι δοκιμές οδηγούν σε αποτελέσματα που δεν ευχαριστούν τις εταιρείες, αυτές θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα να τις αποκρύπτουν από γιατρούς και ασθενείς, με αποτέλεσμα να έχουμε μια στρεβλή εικόνα της αληθινής δράσης του φαρμάκου. Οι ρυθμιστικοί φορείς έχουν πρόσβαση στα περισσότερα από τα δεδομένα των δοκιμών, μόνο όμως στα πρώτα στάδια της ζωής ενός φαρμάκου, αλλά και αυτά ακόμα τα στοιχεία δεν τα μοιράζονται με γιατρούς και ασθενείς, ούτε καν με άλλα παρακλάδια της κρατικής μηχανής. Τα παραποιημένα στοιχεία δίνονται στη δημοσιότητα και αξιοποιούνται με έναν επίσης στρεβλό τρόπο. Στα σαράντα χρόνια του επαγγελματικού τους βίου, οι γιατροί μαθαίνουν ποιες θεραπείες είναι οι αποτελεσματικότερες μέσω μιας προφορικής παράδοσης η οποία διαμορφώνεται κατά περίπτωση από εμπορικούς αντιπροσώπους, συναδέλφους ή περιοδικά. Όμως οι συνάδελφοι μπορεί να παίρνουν χρήματα από φαρμακευτικές εταιρείες – συχνά στα κρυφά – όπως άλλωστε και τα περιοδικά. Το ίδιο και τα σωματεία ασθενών. Τέλος, οι πανεπιστημιακές μελέτες, που γενικά θεωρούνται αντικειμενικές, συχνά σχεδιάζονται και γράφονται από ανθρώπους που δουλεύουν για φαρμακευτικές εταιρείες, χωρίς να το δηλώνουν. Υπάρχουν επιστημονικά περιοδικά που ανήκουν εξ ολοκλήρου σε φαρμακευτικές εταιρείες. Αλλά πέρα απ’ αυτά, για κάποια από τα πιο σοβαρά και επίμονα προβλήματα της ιατρικής εξακολουθούμε να αγνοούμε ποιά είναι η καλύτερη αντιμετώπιση, γιατί δεν συμφέρει κανέναν οικονομικά να κάνει τις απαραίτητες δοκιμές. Αυτά τα προβλήματα μένουν άλυτα, γιατί ενώ κάποιοι έχουν υποστηρίξει ότι έλυσαν πολλά από αυτά, στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν αποτύχει στην πραγματικότητα. Έτσι, τα προβλήματα παραμένουν, και μάλιστα η κατάσταση είναι χειρότερη από πριν αφού ο κόσμος κλείνει τα μάτια ισχυριζόμενος ότι, επιτέλους, όλα πάνε καλά. Κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι το βιβλίο αποτελεί μια επίθεση κατά της φαρμακοβιομηχανίας, κάτι που είναι φυσικά αληθές. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, ούτε πρόκειται για μια ισοπεδωτική επίθεση. Πιστεύω ότι οι πιο πολλοί από όσους δουλεύουν στον κλάδο είναι καλοπροαίρετοι, στο κάτω - κάτω δεν μπορεί να υπάρξει ιατρική χωρίς φάρμακα. Πολλές φαρμακευτικές ανά τον κόσμο έχουν επινοήσει εκπληκτικές καινοτομίες τα τελευταία πενήντα χρόνια, σώζοντας αμέτρητες ζωές. Αυτό όμως δεν δίνει το δικαίωμα στις εταιρείες να αποκρύπτουν στοιχεία, να παραπλανούν γιατρούς και να βλάπτουν ασθενείς». Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα είναι απαραίτητες 4 δόσεις IPV. Επειδή στην Ελλάδα δεν διατίθεται DTaP χωρίς να περιέχει και IPV, είναι αποδεκτό στην 3η και 4η δόση να γίνεται DTaP -IPV ή DTaP-IPV- Ηib ή DTaP-IPVΗib- HepB (συνολικά 5 δόσεις IPV). Εάν η 4η δόση χορηγηθεί πριν την ηλικία των 4 ετών, πρέπει να χορηγηθεί μία επιπλέον δόση στην ηλικία 4-6 ετών. 5. Εμβόλιο πνευμονιόκοκκου συζευγμένο (PCV13) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 6 εβδομάδες) Εμβόλιο πνευμονιόκοκκου πολυσακχαριδικό (PPSV23) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 2 έτη) Το PCV13 συνιστάται για όλα τα υγιή παιδιά 2-59 μηνών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Για παιδιά 2-6 μηνών συνιστώνται 3 αρχικές δόσεις συζευγμένου εμβολίου PCV13 με μεσοδιάστημα ενός μηνός και μία αναμνηστική δόση 12-15 μηνών. Για παιδιά 7-11 μηνών 2 δόσεις με μεσοδιάστημα ενός μηνός και μία αναμνηστική δόση 12-23 μηνών. Παιδιά που πρωτοεμβολιάζονται στην ηλικία των 12-23 μηνών συνιστώνται 2 δόσεις PCV13 με μεσοδιάστημα 2 μηνών, ενώ σε παιδιά 24 μηνών και άνω μία δόση PCV13. Το 23δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV) συνιστάται να γίνεται επιπλέον του συζευγμένου (PCV13) τουλάχιστον 2 μήνες μετά την τελευταία δόση του PCV13, σε άτομα >2 ετών με αυξημένο κίνδυνο νόσησης από πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις (βλέπε ομάδες αυξημένου κινδύνου). Μία αναμνηστική δόση PPSV23 συνιστάται να γίνεται 5 χρόνια μετά την 1η μόνο στα παιδιά με ανατομική ή λειτουργική ασπληνία και ανοσοκαταστολη. 6. Εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου συζευγμένο μονοδύναμο οροομάδας C (ΜCC) και τετραδύναμο οροομάδων A, C, Y, W135 (MCV4) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης για το MCC οι 6 εβδομάδες και για το MCV4 το 1 έτος) Το MCC γίνεται σε 1 δόση στους 12 μήνες. Σε άτομα αυξημένου κινδύνου η έναρξη MCC γίνεται από την ηλικία των 2 μηνών, σχήμα (2, 4, 12 μήνες). Το MCV4 συνιστάται από την ηλικία των 11 ετών. Σε άτομα αυξημένου κινδύνου ηλικίας >1 έτους, ανεξαρτήτως άν έχει προηγηθεί MCC, συστήνεται επιπρόσθετα και εμβολιασμός με 2 δόσεις MCV4 με μεσοδιάστημα 2 μηνών με επανάληψη ανά 5ετία. Εφόσον έχει προηγηθεί το MCC η 1η δόση του MCV4 θα πρέπει να γίνεται με μεσοδιάστημα ενός μηνός. 7. Εμβόλιο ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς (MMR) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 12 μήνες) Συνιστώνται 2 δόσεις του εμβολίου σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Η 2η δόση συστήνεται σε ηλικία 4ετών, μπορεί όμως να χορηγηθεί και νωρίτερα, αρκεί να έχουν περάσει 4 εβδομάδες μετά την πρώτη. Και οι δύο δόσεις πρέπει να χορηγούνται μετά το 12ο μήνα ζωής. Παιδιά και έφηβοι που δεν έχουν εμβολιασθεί με 2η δόση στην ηλικία των 4 ετών πρέπει να αναπληρώσουν τη δόση αυτή μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Συνιστάται 1 δόση του εμβολίου MMR σε βρέφη ηλικίας 6 έως 11 μηνών πριν την αναχώρησή τους για χώρες που ενδημούν η ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά. Επίσης σε περιόδους επιδημίας συνιστάται εμβολιασμός με MMR ή με το αντίστοιχο μονοδύναμο εμβόλιο από την ηλικία των 6 μηνών. Αυτά τα παιδιά πρέπει να επανεμβολιασθούν με 2 δόσεις MMR μετά την ηλικία των 12μηνών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. 8. Εμβόλιο ανεμευλογιάς (VAR) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 12 μήνες) Το εμβόλιο της ανεμευλογιάς συνιστάται μετά την ηλικία των 12 μηνών για παιδιά που δεν έχουν νοσήσει. Η 2η δόση συστήνεται σε ηλικία 4 ετών, μπορεί όμως να χορηγηθεί και νωρίτερα αρκεί να έχουν περάσει 3 μήνες μετά την πρώτη. Στην περίπτωση που η 2η δόση έχει χορηγηθεί με μεσοδιάστημα ενός μηνός από την 1η δόση σε παιδιά 12 μηνών έως 12 ετών ο εμβολιασμός θεωρείται επαρκής και δεν επαναλαμβάνεται. Εμβόλιο Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς, Ανεμευλογιάς (MMRV) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 12 μήνες) Το MMRV μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά αντί MMR και ανεμευλογιάς μεμονωμένα, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα (1η δόση 12-15 μηνών και 2η δόση 4 ετών). Εναλλακτικά σύμφωνα και με τα παραπάνω οι δύο δόσεις μπορούν να χορηγηθούν με μεσοδιάστημα 2-3 μηνών. 9. Εμβόλιο ηπατίτιδας Α ( HepA) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 12 μήνες) Συνιστώνται δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών μετά την ηλικία των 12 μηνών. 10. Εμβόλιο ιού ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) (Μικρότερη ηλικία χορήγησης: 9 έτη) Ο εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων ενδείκνυται για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας καθώς και για την πρόληψη άλλων καρκίνων και καλοήθων νοσημάτων σχετιζόμενων με τον ιό. Η μέγιστη προστασία επιτυγχάνεται εφόσον ο εμβολιασμός ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Στη χώρα μας διατίθενται το διδύναμο (HPV2) και το τετραδύναμο (HPV4) εμβόλιο HPV. Τα εμβόλια HPV2 και HPV4 χορηγούνται σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών (σχήμα 0, 6) σε κορίτσια ηλικίας 11 έως <15 ετών. Εφόσον η έναρξη του εμβολιασμού γίνει μετά τη συμπλήρωση του 15ου έτους, χορηγούνται 3 δόσεις εμβολίου (σχήμα 0, 1-2, 6 μήνες). Σε περίπτωση που οι 2 δόσεις γίνουν σε μεσοδιάστημα μικρότερο των 6 μηνών απαιτείται και 3η δόση μετά τους 6 μήνες. 11. Εμβόλιο φυματίωσης (BCG) Η πρόληψη της φυματίωσης με εμβολιασμό στη γέννηση συνιστάται σε παιδιά πληθυσμιακών ομάδων με υψηλό δείκτη διαμόλυνσης (π.χ. μετανάστες, αθίγγανοι κ.ά.) ή όταν υπάρχει ιστορικό φυματίωσης στο άμεσο περιβάλλον της οικογένειας ενδείκνυται ο εμβολιασμός σε περιπτώσεις όπου η συμμόρφωση δεν είναι καλή ή πρόκειται για πολυανθεκτική νόσο και το παιδί δεν μπορεί να απομακρυνθεί. Παράλληλα, συνιστάται σε παιδιά (συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών μεταναστών και αθιγγάνων που δεν εμβολιάστηκαν κατά τη γέννηση) μαζικός προληπτικός έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux στις ηλικίες 12-15 μηνών, 4 έως 6 ετών (πριν τον εμβολιασμό με BCG) και στην ηλικία 11 έως 12 ετών στα ανεμβολίαστα παιδιά (μετά την εκτίμηση της εμβολιαστικής τους κάλυψης). 12. Εμβόλιο γρίπης Διατίθεται μόνο το ενέσιμο τριδύναμο αντιγριπικό εμβόλιο. Νεότερο ακρωνύμιο: IIV3 (Ιnactivated Influenza Vaccine), αντί του παλαιότερου: TIV (Trivalent Inactivated Vaccine) σε συσκευασία 0,5 ml. Εφαρμόζεται σε άτομα > 6 μηνών που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου (βλ. κατωτέρω τον πίνακα των ευπαθών ομάδων): Στα παιδιά χορηγείται μέχρι την ηλικία των 3 ετών η μισή δόση εμβολίου ενηλίκων. Μετά την ηλικία αυτή συνιστάται η χορήγηση αντιγριπικών εμβολίων ενηλίκου. Δύο δόσεις εμβολίου της γρίπης χορηγούνται σε παιδιά 6 μηνών έως 8 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά ή που πρωτοεμβολιάστηκαν τις προηγούμενες χρονιές μόνο με μια δόση εμβολίου. 13. Εμβόλιο ρότα ιού (RV) Διατίθενται δύο εμβόλια που χορηγούνται από το στόμα: χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ Μονοδύναμο (RV1), που χορηγείται σε 2 δόσεις (2ος και 4ος μήνας) και Πενταδύναμο (RV5) που χορηγείται σε 3 δόσεις (2ος, 4ος, 6ος μήνας). Μικρότερη ηλικία χορήγησης οι 6 εβδομάδες και για τα δύο. Ολοκλήρωση όλων των δόσεων στην ηλικία των 6 μηνών το αργότερο. Εάν καθυστερήσει η έναρξη του εμβολιασμού, η μέγιστη ηλικία για την 1η δόση σε εμβολιαζόμενο άτομο είναι η 15η εβδομάδα της ζωής και για την τελευταία δόση ο 8ος μήνας. Εάν δεν είναι γνωστό το ιδιοσκεύασμα που έχει χορηγηθεί στην 1η δόση, πρέπει να ολοκληρωθεί το σχήμα με άλλες δύο δόσεις RV1 ή RV5. ΟΜΑΔΕΣ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΑΙΔΙΩΝ, ΕΦΗΒΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 1. Σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες (>5 ετών έως ≤64 ετών) που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: Ατομα με ανατομική ή λειτουργική ασπληνία, όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία, υπερσπληνισμό, σπληνεκτομή, Συγγενής ανοσοανεπάρκεια (κυρίως έλλειψη της IgG2), Ανοσοκαταστολή κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας, Νεφρωσικό σύνδρομο ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή, Χρόνια πνευμονοπάθεια, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος και της κυστικής ίνωσης, Συστηματικοί καπνιστές ανεξαρτήτως ηλικίας, Διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από συγγενείς ή επίκτητες αιτίες, Κοχλιακά εμφυτεύματα, HIV λοίμωξη. 2. Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος Άτομα με ανατομική ή λειτουργική ασπληνία , ανεπάρκεια κλασμκλασμάτων του συμπληρώματος, HIV λοίμωξη, Προσωπικό εργαστηρίων που ασχολείται με καλλιέργειες μηνιγγιτιδόκοκκου, Ανεμβολίαστοι φοιτητές που μένουν σε φοιτητικές εστίες, Στρατιώτες και πρόσωπα που μένουν ή ταξιδεύουν σε ενδημικές περιοχές (Ζώνη μηνιγγίτιδας, υποσαχάριος Αφρική) κατά την ξηρά περίοδο (Δεκέμβριος - Ιούνιος) και ιδιαίτερα εάν υπάρχει μεγάλης διάρκειας επαφή με τους κατοίκους της περιοχής, Ταξιδιώτες στην Μέκκα κατά το ετήσιο Hajj, Έλεγχος επιδημιών με βάση την οροομάδα του μηνιγγιτιδόκοκκου. 3. Φυματική μόλυνση / φυματίωση Μετανάστες και παιδιά μεταναστών από χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη διαμόλυνσης, Αθίγγανοι και παιδιά αθιγγάνων καθώς και άλλων πληθυσμιακών ομάδων που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης, Νεογνά μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV (εξαιρούνται βρέφη που έχουν ήδη συμπτωματολογία βρεφικού AIDS), Παιδιά στο άμεσο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με φυματίωση, το οποίο δεν συμμορφώνεται στη θεραπεία ή πάσχει από πολυανθεκτική νόσο και το παιδί δεν μπορεί να απόμακρυνθεί. 4. Ηπατίτιδα Α Ταξιδιώτες σε χώρες με υψηλή και ενδιάμεση ενδημικότητα της ηπατίτιδας Α, Ομοφυλόφιλοι, Χρήστες ναρκωτικών ουσιών, Επαγγελματίες Υγείας, άτομα που ασχολούνται με πειραματόζωα, με επεξεργασία ή και διακίνηση τροφίμων, Κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό ειδικών ιδρυμάτων), Προσωπικό καθαριότητας αποκομιδής απορριμμάτων και καθαρισμού αποχετεύσεων, Άτομα που φροντίζουν υιοθετημένα παιδιά προερχόμενα από χώρα με υψηλή ενδημικότητα, κατά τις πρώτες 60 ημέρες από την άφιξη του στη χώρα. Η πρώτη από τις 2 δόσεις του εμβολίου συστήνεται να γίνεται 2 ή περισσότερες εβδομάδες πριν την άφιξη του υιοθετημένου παιδιού, Άτομα με χρόνια ηπατική νόσο ή άτομα που λαμβάνουν παράγοντες πήξης. 5. Ηπατίτιδα Β Άτομα με περισσότερους από έναν ερωτικούς συντρόφους στη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, Ομοφυλόφιλοι, Χρήστες ναρκωτικών ουσιών, Άτομα με νοσήματα που μεταδίδονται σεξουαλικά, Άτομα ειδικού επαγγέλματος που εκτίθενται σε αίμα και δυνητικά μολυσμένα βιολογικά υγρά π.χ. επαγγελματίες υγείας εργαζόμενοι σε σωφρονιστικά ιδρύματα, Εργαζόμενοι σε ιδρύματα με τροφίμους, που έχουν νοητική υστέρηση, Ταξιδιώτες σε χώρες με υψηλή και μέση ενδημικότητα για ηπατίτιδας Β, Άτομα που παρακολουθούνται ή εργάζονται σε Μονάδες ειδικών λοιμώξεων, Κέντρα για νοσήματα που μεταδίδονται σεξουαλικά, για HIV, για χρήση ναρκωτικών, Τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια και αιμοδιάλυση, Άτομα του στενού περιβάλλοντος πασχόντων από χρόνια λοίμωξη με ιό ηπατίτιδας Β. 6. Γρίπη Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή, Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας), Μεταμόσχευση οργάνων, Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, Χρόνια νεφροπάθεια, Νευρολογικά - Νευρομυϊκά νοσήματα, Έγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες, θηλάζουσες, Ενήλικες με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) >40 kg/m2 ή Παιδιά με ΔΜΣ>95η ΕΘ, Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. νόσος Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη, Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη, Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.), Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι). Σε περίπτωση αλλαγής των επιδημιολογικών συνθηκών (π.χ. επιδημία, πανδημία) οι συστάσεις επικαιροποιούνται.
© Copyright 2024 Paperzz
