Ενδιάμεση έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών μεταξύ
Ανδρών και Γυναικών για το θέμα «Παρουσίαση και υλοποίηση των στόχων του
Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Ανδρών και Γυναικών 2007-2013»
Παρόντες:
Ντίνα Ακκελίδου, πρόεδρος
Σκεύη Κούτρα Κουκουμά
Ανδρέας Κυπριανού
Στέλιος Ιερωνυμίδης
Στέλλα Μισιαούλη Δημητρίου
Σοφοκλής Φυττής
Στέλλα Κυριακίδου
Ρούλα Μαυρονικόλα
Γεώργιος Γεωργίου
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών συζήτησε το
πιο πάνω θέμα, το οποίο ενεγράφη στις 14 Μαΐου 2008, για σκοπούς αυτεπάγγελτης
εξέτασης έπειτα από πρόταση της επιτροπής σε δεκαεπτά συνεδρίες της, που
πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μεταξύ 28ης Μαΐου 2008 και 19ης Μαΐου 2010.
Στα πλαίσια της συζήτησης του υπό αναφορά θέματος κλήθηκαν και εξέφρασαν
θέσεις και απόψεις ενώπιον της επιτροπής η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ο Υπουργός Παιδείας και
Πολιτισμού, εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Τμήμα Εργασίας, Τμήμα
Επιθεώρησης Εργασίας, Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, Μονάδα Ευρωπαϊκού
Ταμείου), του Υπουργείου Εσωτερικών, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, η
Επίτροπος Διοικήσεως, η Επίτροπος Νομοθεσίας, η γενική γραμματέας του Εθνικού
Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, εκπρόσωποι των γυναικείων οργανώσεων
2
ΠΟΓΟ, ΓΟΔΗΣΥ, ΓΟΔΗΚ, “Σοσιαλιστική Γυναικεία Κίνηση”, ΓΟΕΔ, ΓΟΕΚ, του Γυναικείου
Ομίλου “Πρωτοπορία”, του Τμήματος Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ, του Τμήματος
Εργαζομένων Γυναικών ΣΕΚ και ΔΕΟΚ, της ΟΕΒ, της ΠΑΣΥΔΥ, της Κυπριακής
Ομοσπονδίας Επιχειρηματιών/Επαγγελματιών (ΚΟΓΕΕ), της Επιτροπής Ισότητας των
Φύλων στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, του Παιδαγωγικού
Ινστιτούτου Κύπρου, του Πανεπιστημίου Κύπρου, των ιδιωτικών πανεπιστημίων “Frederick
University”, “European University Cyprus” και “Πανεπιστήμιο Λευκωσίας”, του The CTL
Eurocollege, του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου (ΤΕΠΑΚ), του Ανώτερου Τεχνολογικού
Ινστιτούτου (ΑΤΙ), του Ανώτερου Ξενοδοχειακού Ινστιτούτου Κύπρου (ΑΞΙΚ), του
Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠΑΣΙΣΤΕ), του
Συνδέσμου Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης Κύπρου, του Μεσογειακού Ινστιτούτου
Μελετών Κοινωνικού Φύλου, του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας, της Ένωσης Δήμων
Κύπρου, της Επιτροπής Αιρετών Γυναικών της Ένωσης Δήμων Κύπρου, της Ένωσης
Κοινοτήτων Κύπρου, της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση
της Βίας στην Οικογένεια, του Συνδέσμου Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην
Οικογένεια, της Παγκύπριας Κίνησης “Ίσα Δικαιώματα-Ίσες Ευθύνες”, της Αρχής
Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, της Ένωσης Συντακτών, του Συνδέσμου Εκδοτών Εφημερίδων
και Περιοδικών, του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, του Συνδέσμου Επιχειρήσεων
Διαφήμισης-Επικοινωνίας Κύπρου, καθώς και του Κέντρου Πληροφόρησης και Στήριξης
ΑΝΕΜΙ.
Α.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών ενέγραψε
αυτεπάγγελτα το υπό αναφορά θέμα στα πλαίσια της άσκησης του δέοντος
3
κοινοβουλευτικού ελέγχου σε σχέση με την πρόοδο στην υλοποίηση των
κυβερνητικών πολιτικών και στρατηγικών αναφορικά με θέματα ισότητας των φύλων
και ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς και σε σχέση με την
αποτελεσματική εφαρμογή της ισχύουσας σχετικής νομοθεσίας. Πέραν της άσκησης
του δέοντος κοινοβουλευτικού ελέγχου, η επιτροπή με την εγγραφή του όλου θέματος
στοχεύει στην ενεργότερη κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, στην
ενδελεχή αλληλοενημέρωση, καθώς και στη διαπίστωση τυχόν αναγκών για
αποτελεσματικότερο συντονισμό και στήριξη των φορέων υλοποίησης των στόχων
και δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών
2007-2013 (ΕΣΔΙ). Συναφώς, η επιτροπή στις 19 Μαΐου 2010 αποφάσισε να
προχωρήσει σε υποβολή ενδιάμεσης έκθεσης, η οποία να καταλήγει σε
συγκεκριμένες παρατηρήσεις-εισηγήσεις σχετικά με την περαιτέρω προώθηση της
υλοποίησης των στόχων και δράσεων του ΕΣΔΙ και να καταστεί ένα από τα σημεία
αναφοράς για την πρόοδο, αλλά και για τον περαιτέρω έλεγχο της πορείας
υλοποίησής του.
Όπως είναι γνωστό, τα δικαιώματα της γυναίκας και τα ζητήματα της ισότητας των
φύλων βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της συζήτησης των διεθνών
οργανισμών και ειδικότερα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος το 1979
θεσμοθέτησε τη Διεθνή Σύμβαση για την Εξάλειψη κάθε Μορφής Διάκρισης σε Βάρος
της Γυναίκας (CEDAW). Η σύμβαση αυτή, όπως και όλα τα διεθνή σύμφωνα για τα
ανθρώπινα δικαιώματα επαναβεβαιώνουν αφενός την πίστη στα θεμελιώδη
ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια, στην αξία του ατόμου και στα ίσα
4
δικαιώματα ανδρών και γυναικών και αφετέρου την απαγόρευση κάθε διάκρισης με
βάση το φύλο.
Η προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί δέσμευση της
Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από το 1957 σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ρώμης. Η
προαγωγή και προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών είναι αναπόσπαστο μέρος
των κοινωνικοοικονομικών πολιτικών της ΕΕ και βασική συνισταμένη των διμερών και
ευρύτερα των διεθνών της σχέσεων. Ο Χάρτης Πορείας της ΕΕ για την Ισότητα των
Φύλων για την περίοδο 2006-2010 καλύπτει τους ακόλουθους πέντε τομείς:
1.
Οικονομική ανεξαρτησία επί ίσοις όροις για άνδρες και γυναίκες.
2.
Συμφιλίωση της ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής.
3.
Εξάλειψη όλων των μορφών βίας με βάση το φύλο.
4.
Εξάλειψη των στερεοτύπων των φύλων.
5.
Προώθηση της ισότητας των φύλων στις εξωτερικές και αναπτυξιακές πολιτικές.
Στην Κύπρο, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και
ενεργό συμμετοχή των γυναικείων οργανώσεων, εκπονήθηκε το πρώτο ΕΣΔΙ, το
οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 29 Αυγούστου 2007.
Το ΕΣΔΙ αποτελεί το πλαίσιο σφαιρικής πολιτικής και στρατηγικής της Κυπριακής
Δημοκρατίας, στην υλοποίηση του οποίου εμπλέκονται ο κυβερνητικός μηχανισμός,
συνδικαλιστικές και γυναικείες οργανώσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ),
πανεπιστήμια και άλλοι φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Αναλύοντας το υπό συζήτηση θέμα ενώπιον της επιτροπής η γενική γραμματέας του
Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας του Υπουργείου Δικαιοσύνης
και Δημοσίας Τάξεως κατέθεσε το ιστορικό εκπόνησης του ΕΣΔΙ, αναφέροντας ότι το
5
ΕΣΔΙ συνάδει με τις υποδείξεις της ΕΕ και το πνεύμα και τη φιλοσοφία της
πλατφόρμας του Πεκίνου, με βασική επιδίωξη αφενός τον εκσυγχρονισμό του
κοινωνικού προτύπου και την αξιοποίηση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού
ανεξαρτήτως φύλου και αφετέρου την εξάλειψη κάθε μορφής διάκρισης κατά των
γυναικών.
Το ΕΣΔΙ χρηματοδοτείται τόσο από εθνικούς πόρους όσο και, εφόσον προσφέρεται η
δυνατότητα, από ευρωπαϊκά κονδύλια και περιλαμβάνει τη στρατηγική-πλαίσιο της
Κυπριακής Δημοκρατίας για την ενσωμάτωση της ισότητας των φύλων σε όλες τις
πολιτικές της (gender mainstreaming). Η Κυπριακή Δημοκρατία υιοθετώντας την
αρχή “gender mainstreaming” επιδιώκει μέσω του ΕΣΔΙ την προώθηση της ισότητας
των φύλων στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή. Πρόκειται συνεπώς για
στρατηγική οριζόντιου χαρακτήρα, όπως επιτάσσει άλλωστε η αρχή “mainstreaming”.
Οι έξι πυλώνες προτεραιότητας του ΕΣΔΙ είναι οι εξής:
1.
Προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στην απασχόληση και
επαγγελματική εκπαίδευση.
2.
Προώθηση της ισότητας στην εκπαίδευση, την επιστήμη και την έρευνα.
3.
Προώθηση της ίσης συμμετοχής και εκπροσώπησης ανδρών και γυναικών στον
πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό τομέα.
4.
Καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών περιλαμβανομένης
της σωματεμπορίας.
5.
Προώθηση της ίσης πρόσβασης και ίσης εφαρμογής των κοινωνικών
δικαιωμάτων για άνδρες και γυναίκες.
6
6.
Αλλαγή των κοινωνικών στερεοτύπων και διαμόρφωση μίας συλλογικής
κοινωνικής συνείδησης προς όφελος και των γυναικών.
Κύριος συντονιστικός φορέας για την προώθηση των δικαιωμάτων της γυναίκας και
της ισότητας των φύλων είναι ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας,
ο οποίος τελεί υπό την προεδρία του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
με αναπληρωτή πρόεδρο το γενικό διευθυντή του ίδιου υπουργείου. Σ’ αυτόν
μετέχουν όλα τα υπουργεία, καθώς και μεγάλος αριθμός γυναικείων, συνδικαλιστικών
και άλλων μη κυβερνητικών οργανώσεων, ενώ ο προϋπολογισμός του εντάσσεται
στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
Σημειώνεται ότι το ΕΣΔΙ δεν περιλαμβάνει αναλυτική κοστολόγηση, διότι πολλές
δαπάνες για θέματα ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι διάσπαρτες σε άλλες
δράσεις που περιλαμβάνουν την ισότητα ως έναν από τους βασικούς τους στόχους
και το κάθε υπουργείο πρέπει στα πλαίσια του δικού του προϋπολογισμού να
αναλάβει την προώθηση-υλοποίηση των μέτρων του ΕΣΔΙ που το αφορούν.
Στο πλαίσιο της συζήτησης του εγγραφέντος θέματος η επιτροπή διαπίστωσε ότι η
γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας δεν είχε
επαρκή ενημέρωση για την πορεία υλοποίησης των δράσεων του ΕΣΔΙ από τα
συναρμόδια υπουργεία και ότι, προκειμένου να επιτευχθεί η κινητοποίηση και ο
συντονισμός μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων για την προώθηση των δράσεων
του ΕΣΔΙ, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως το 2009 απηύθυνε προς
όλους τους αρμόδιους φορείς (υπουργεία, ημικρατικούς οργανισμούς, φορείς τοπικής
αυτοδιοίκησης, φορείς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) επιστολή ζητώντας την υποβολή
στοιχείων για την πρόοδο υλοποίησης των δράσεων που τους αφορούν.
7
Στη βάση των στοιχείων που λήφθηκαν απ’ όλους τους φορείς επικαιροποιήθηκε
σχετικός πίνακας, ο οποίος καταγράφει την πορεία υλοποίησης και τον
προγραμματισμό όλων των αρμόδιων φορέων για την κάθε δράση ξεχωριστά.
Επιπροσθέτως των πιο πάνω, έπειτα από υποβολή προς το Υπουργικό Συμβούλιο
σχετικής πρότασης από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως συστάθηκε
μόνιμη υπουργική επιτροπή για θέματα ισότητας στις αρχές του 2010. Στην εν λόγω
μόνιμη υπουργική επιτροπή, η οποία υποστηρίζεται από τεχνική επιτροπή, μετέχουν
ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, η Υπουργός Εργασίας και
Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο Υπουργός Οικονομικών, καθώς και ο Υπουργός Παιδείας
και Πολιτισμού.
Β.
ΘΕΣΕΙΣ ΑΡΜΟΔΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΠΟΥ ΠΑΡΕΥΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ
ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
1.
Πρώτος στόχος του ΕΣΔΙ - Η προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και
γυναικών στην απασχόληση και επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση
•
Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας αναλύοντας τον πρώτο στόχο του ΕΣΔΙ κατέθεσε ενώπιον της
επιτροπής ότι ο χώρος της αγοράς εργασίας διέπεται από πλήθος
ανισοτήτων οι οποίες βασίζονται στο φύλο. Η απουσία των γυναικών είναι
ορατή στα κέντρα λήψης οικονομικών και συνδικαλιστικών αποφάσεων,
ενώ είναι επίσης εμφανής η διαίρεση των επαγγελμάτων σε ανδρικά και
γυναικεία, η επαγγελματική στασιμότητα των γυναικών και η μειωμένη
παρουσία τους σε διευθυντικές θέσεις. Οι γυναίκες αποτελούν επίσης το
8
μεγαλύτερο ποσοστό ανέργων, ειδικότερα σε μακράς διάρκειας, στην
πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Παράλληλα, μισθωτοί, άνδρες και
γυναίκες, δεν κατανέμονται ομοιόμορφα μεταξύ των επαγγελμάτων, των
κλάδων, των μορφών απασχόλησης. Στόχος παραμένει η άρση των
διακρίσεων και της ανισότητας που βασίζονται στο φύλο με έμφαση στη
σμίκρυνση του χάσματος των μισθών, στην προώθηση των γυναικών σε
διοικητικές θέσεις ευθύνης, στην εξάλειψη του φαινόμενου της γυάλινης
οροφής 1 , στη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή με
ταυτόχρονη ανακατανομή των κοινωνικών ρόλων των φύλων στην
οικογένεια και στη μείωση της γυναικείας ανεργίας.
Η προώθηση του υπό αναφορά στόχου γίνεται σε συνδυασμό με την
ανάπτυξη δομών και υπηρεσιών για παιδιά, ηλικιωμένους και ασθενείς και
αναμένεται ότι θα συμβάλει στην πρόσβαση των γυναικών με ίσους όρους
στην αγορά εργασίας και στην ανακατανομή των κοινωνικών ρόλων στο
εσωτερικό της οικογένειας.
Στα πλαίσια του πιο πάνω πρώτου στόχου του ΕΣΔΙ καθορίστηκαν οι
ακόλουθες δράσεις:
α.
Η καταγραφή και αναβάθμιση των ήδη υφιστάμενων δομών φύλαξης
παιδιών και ηλικιωμένων και η δημιουργία νέων τόσο στο κέντρο όσο
και στην περιφέρεια. Επίσης, η προσαρμογή των όρων λειτουργίας
και προσφοράς υπηρεσιών στις ανάγκες των εργαζομένων, σύμφωνα
1
Η τάση σύμφωνα με την οποία γυναίκες στελέχη, όταν φθάνουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο ανέλιξης,
παραμένουν στάσιμες. Ο όρος αυτός αναφέρεται στα τεχνητά σύνορα που εμποδίζουν τις γυναίκες να
καταλαμβάνουν κορυφαίες διευθυντικές θέσεις.
9
και με τις επιδιώξεις του ΕΣΔΙ για την απασχόληση και το εθνικό
σχέδιο για την κοινωνική ενσωμάτωση.
β.
Η εκπόνηση σχετικής διαγνωστικής μελέτης με θέμα “Ανάλυση του
χάσματος αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Κύπρο και
πρακτικές εισηγήσεις για μείωσή του”, με σκοπό την ανάλυση του
χάσματος αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών και των αιτιών που
το προκαλεί, καθώς και την αποτελεσματική αξιοποίηση των
συμπερασμάτων σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους.
γ.
Η συνέχιση του Προγράμματος Ενίσχυσης της Γυναικείας
Επιχειρηματικότητας, που εκπονήθηκε και επιχορηγείται από το
Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας, το οποίο εφαρμόζεται από το
2002 και αναμένεται να τροποποιηθεί σύντομα σύμφωνα με τις
εμπειρίες που αποκτήθηκαν μέχρι σήμερα από την εφαρμογή του.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην οικονομική ενίσχυση γυναικών ηλικίας
δεκαοκτώ με πενήντα ετών για τη δημιουργία μικρών επιχειρηματικών
μονάδων στους τομείς της μεταποίησης, του εμπορίου και των
υπηρεσιών. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην περιφερειακή ανάπτυξη
και στην τοπική οικονομία.
δ.
Η συνέχιση του προγράμματος κατάρτισης γυναικών που επιλέγονται
να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Προγράμματος Ενίσχυσης της
Γυναικείας Επιχειρηματικότητας. Σκοπός του προγράμματος
κατάρτισης είναι η παροχή προς τις συμμετέχουσες εξειδικευμένων
θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων, προσαρμοσμένων στα
10
κυπριακά δεδομένα, σε θέματα ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας
και διεύθυνσης νεοσύστατων επιχειρήσεων.
ε.
Η προώθηση της κατάρτισης και απασχολησιμότητας του αδρανούς
γυναικείου δυναμικού. Σκοπός του προγράμματος είναι η προσφορά
ευκαιριών επαγγελματικής κατάρτισης και οργανωμένης εργασιακής
πείρας σε οικονομικά αδρανείς γυναίκες, με σκοπό να αυξηθούν οι
δυνατότητες ένταξης/επανένταξής τους στην αγορά εργασίας.
στ.
Η προώθηση της κατάρτισης και απασχολησιμότητας ανέργων.
Σκοπός του προγράμματος είναι η προσφορά ευκαιριών
επαγγελματικής κατάρτισης και οργανωμένης εργάσιμης πείρας σε
ανέργους, ώστε να αυξηθούν οι δυνατότητες ένταξης/επανένταξής
τους στην αγορά εργασίας.
ζ.
Η προώθηση της κατάρτισης και απασχολησιμότητας αποφοίτων
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σκοπός του σχεδίου είναι η προσφορά
ευκαιριών επαγγελματικής κατάρτισης και οργανωμένης εργασιακής
πείρας σε νέους απόφοιτους σχολών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
που δεν έχουν ολοκληρώσει το εικοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους
και δεν έχουν αποκτήσει πείρα πέραν των εννέα μηνών από την
αποφοίτησή τους, έτσι που να βελτιωθεί η απασχολησιμότητά τους
και οι δυνατότητες ένταξής τους στην εργασία.
η.
Η διαμόρφωση πολιτικής για ευρύτερη εφαρμογή ευέλικτων μορφών
απασχόλησης, που να καλύπτουν και άλλες ομάδες του πληθυσμού
με βάση τα αποτελέσματα του πιλοτικού Σχεδίου Επιχορήγησης
11
Επιχειρήσεων που προσλαμβάνουν γυναίκες σε νέες θέσεις εργασίας
με ευέλικτες ρυθμίσεις και όρους εργασίας.
θ.
Η έρευνα καταγραφής των αναγκών και προσδοκιών γυναικών
διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων, καθώς και των παιδιών τους και
η δημιουργία εκπαιδευτικών/επαγγελματικών δομών με στόχο την
παροχή γλωσσομάθειας και επαγγελματικού προσανατολισμού.
ι.
Η εκπόνηση προγραμμάτων πληροφόρησης-ευαισθητοποίησης
συνδικαλιστικών στελεχών, ανδρών και γυναικών, προκειμένου να
εντάξουν τη διάσταση του φύλου στις συνδικαλιστικές τους
διεκδικήσεις.
ια.
Η εκπόνηση προγραμμάτων ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης
εργοδοτών, προκειμένου να υιοθετήσουν πολιτικές συμφιλίωσης
επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής τόσο για γυναίκες όσο και για
άνδρες (ευέλικτες μορφές, υπηρεσίες φροντίδας, προστασία
μητρότητας, γονική άδεια, καταπολέμηση σεξουαλικής παρενόχλησης
στο χώρο εργασίας).
ιβ.
Η θέσπιση κινήτρων, προκειμένου οι επιχειρήσεις να προχωρήσουν
σε ενέργειες δημιουργίας επιχειρηματικού περιβάλλοντος φιλικού
προς τις γυναίκες και την οικογένεια, όπως και η θέσπιση ετήσιου
βραβείου.
ιγ.
Η προώθηση δράσεων ενίσχυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας
και αυτοαπασχόλησης με τη χορήγηση οικονομικών, εκπαιδευτικών
και οργανωτικών-διοικητικών κινήτρων. Ειδικότερα, η δημιουργία
12
εξειδικευμένων φορέων, περιλαμβανομένου φορέα μικρομεσαίων
επιχειρήσεων, στήριξης και πληροφόρησης, εισαγωγής σχεδίων
διευκόλυνσης πρόσβασης στη χρηματοδότηση και ανάπτυξης
επιχειρηματικών δικτύων.
ιδ.
Η προώθηση δράσεων για την ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης στο
γεωργικό τομέα μέσω κυρίως του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης
2007-2013, με χορήγηση οικονομικών κινήτρων και εκπαιδευτικών
σεμιναρίων σε θέματα αγροτουρισμού και οργάνωσης διαχείρισης
αγροτικής εκμετάλλευσης.
ιε.
Η συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των
νομοθεσιών που αφορούν την ισότητα στην εργασία (προστασία
μητρότητας, γονική άδεια, ισομισθία, ισότητα ευκαιριών στην
απασχόληση και επαγγελματική κατάρτιση, σεξουαλική παρενόχληση
κ.ά.).
ιστ. Η επεξεργασία νέων μέτρων που να συμβάλλουν στη συμφιλίωση της
οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.
•
Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Τμήμα
Επιθεώρησης Εργασίας)
Καταθέτοντας ενώπιον της επιτροπής οι εκπρόσωποι του Υπουργείου
Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας)
ανέφεραν ότι, στα πλαίσια καταγγελιών εγκύων γυναικών κατά εργοδοτών
για παράνομες απολύσεις ή μη ενδεδειγμένη συμπεριφορά έναντί τους στο
χώρο εργασίας, υποβλήθηκαν συνολικά πενήντα πέντε καταγγελίες από
13
εργαζόμενες το 2009. Οι είκοσι τέσσερις από αυτές κατατέθηκαν στο
γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως, οι τριάντα στο Τμήμα Εργασίας και
μία καταγγελία στην Επιτροπή Ισότητας Φύλων.
Από τις τριάντα καταγγελίες που κατατέθηκαν οι τέσσερις κρίθηκαν
αβάσιμες, τέσσερις λύθηκαν με συμβιβασμό ή υπήρξε συμμόρφωση εκ
μέρους του εργοδότη, πέντε αποσύρθηκαν ή διευθετήθηκαν διμερώς, τρεις
δεν έγιναν αποδεκτές, επειδή δεν καλύπτονταν από νομοθεσία ή ένεκα
άλλων τυπικών λόγων, εννέα κρίθηκαν αβάσιμες, μία τερματίστηκε, γιατί
δεν προσήλθε η παραπονούμενη, όταν κλήθηκε από το τμήμα να δώσει
περαιτέρω πληροφορίες, και άλλες τέσσερις εκκρεμούν ακόμη. Δίδοντας
παραδείγματα για το χειρισμό των καταγγελιών αναφέρθηκε σε περίπτωση
κατά την οποία υπήρξε απόλυση με τη λήξη της άδειας μητρότητας χωρίς
σοβαρό λόγο, γεγονός το οποίο οδήγησε σε δικαίωση της
παραπονουμένης. Αναφέρθηκε επίσης και σε περιπτώσεις παραπόνων
που δεν ευσταθούν, όπως στην περίπτωση εργοδότη ο οποίος επεδείκνυε
ορθή συμπεριφορά έναντι όλων των εγκύων και λεχώνων, γεγονός που
συνέβαλε στην απόρριψη παραπόνου εναντίον του.
Όσον αφορά τις ποινές που επιβάλλονται για παραβίαση της σχετικής
νομοθεσίας, ο ίδιος εκπρόσωπος δήλωσε ότι περίπου δύο περιπτώσεις
κάθε χρόνο οδηγούνται στο δικαστήριο και οι ποινές που επιβάλλονται δεν
είναι αποτρεπτικές, αφού κυμαίνονται γύρω στα €200-€250.
Σε σχέση με το ειδικό αυτό ζήτημα η Επίτροπος Διοικήσεως δήλωσε ότι
διαπίστωσε περιπτώσεις παραβίασης της νομοθεσίας και στο δημόσιο
14
τομέα. Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της εξέτασε ανάμεσα σε άλλα και
θέματα που αφορούν τη μη ανανέωση συμβολαίου εγκύου, καθώς και
άρνηση προϊσταμένων να συναινέσουν στον περιορισμό των
μετακινήσεων εγκύων, αδιαφορώντας για την ιδιαίτερη κατάστασή τους.
Όπως σημείωσε, παρατήρησε γενικότερα απροθυμία ως προς την παροχή
ευνοϊκότερων όρων εργασίας στις γυναίκες που κυοφορούν και έδωσε ως
παράδειγμα την επιμονή κάποιων προϊσταμένων να μεταβαίνουν οι έγκυες
γυναίκες υπάλληλοι σε ταξίδια στο εξωτερικό.
•
Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ)
Οι εκπρόσωποι της ΟΕΒ ενημερώνοντας την επιτροπή σε σχέση με
διάφορες πτυχές του υπό συζήτηση θέματος ανέφεραν ότι το 2005
διεξήχθη έρευνα στον τραπεζικό και ημικρατικό τομέα, με σκοπό την
καταγραφή των λόγων που περιορίζουν την πρόσβαση της Κύπριας
γυναίκας στις θέσεις ανώτερης διεύθυνσης. Η εν λόγω έρευνα εντάσσεται
στα πλαίσια της αναβάθμισης των προσπαθειών της ΟΕΒ για προώθηση
της ισότητας ανδρών και γυναικών στην απασχόληση.
Σύμφωνα με την προαναφερόμενη έρευνα εξάγονται τα ακόλουθα
συμπεράσματα:
α.
Το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν θέση ανώτερης διεύθυνσης
από τις εργαζόμενες που έλαβαν μέρος στην έρευνα περιορίζεται στο
5% στους ημικρατικούς οργανισμούς, ενώ στις τράπεζες το 27,5%
των συμμετεχουσών στην έρευνα είναι κάτοχοι οργανικής θέσης.
15
β.
Οι τρεις κυριότεροι λόγοι για τους οποίους εργάζονται οι γυναίκες είναι
η οικονομική ανεξαρτησία, βιοποριστικοί λόγοι και λόγοι ενίσχυσης
του οικογενειακού εισοδήματος. Η καριέρα κατατάσσεται στην
τέταρτη θέση στον ημικρατικό τομέα και στην τρίτη θέση στον
τραπεζικό τομέα.
γ.
Η πλειοψηφία των εργαζόμενων γυναικών στους ημικρατικούς
οργανισμούς θεωρεί πως έχει ίσες ευκαιρίες ανέλιξης με τους άντρες.
Η άποψη αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις
απαντήσεις των ερωτηθεισών, το 30% των αντρών που
προσλήφθηκαν την ίδια περίοδο με αυτές έχει προαχθεί και το
αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι 23%. Αντιθέτως, σύμφωνα
με τις απαντήσεις των ερωτηθεισών γυναικών που εργάζονται στις
τράπεζες, το 69% των αντρών που προσλήφθηκαν την ίδια περίοδο
με αυτές έχει προαχθεί, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις ίδιες είναι
μόλις το 28%. Γι’ αυτό και η πλειοψηφία των εργαζόμενων γυναικών
στις τράπεζες θεωρούν πως οι ευκαιρίες ανέλιξής τους είναι λιγότερες
έως πολύ λιγότερες από αυτές των αντρών. Πιο απογοητευμένες
παρουσιάζονται οι γυναίκες ηλικίας 36-45 ετών, ενώ όλες οι γυναίκες
κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου θεωρούν πως οι ευκαιρίες ανέλιξής
τους είναι ίσες με αυτές των αντρών.
δ.
Η πλειοψηφία των ερωτηθεισών θεωρεί πως οι ευκαιρίες ανέλιξης της
Κύπριας σε σχέση με της Ευρωπαίας εργαζόμενης είναι λιγότερες ή
πολύ λιγότερες.
16
ε.
Οι κυριότεροι λόγοι που περιορίζουν τη γυναικεία συμμετοχή στις
θέσεις ανώτερης διεύθυνσης είναι οι οικογενειακές υποχρεώσεις, οι
προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Επίσης, ένα ποσοστό 30%
αναδεικνύει ως σημαντικό λόγο την απουσία ευέλικτου ωραρίου.
στ.
Οι ερωτηθείσες θεωρούν πως τα κυριότερα μέτρα που θα βελτίωναν
τη γυναικεία συμμετοχή είναι η παροχή διευκολύνσεων για τη
φροντίδα του παιδιού, η συμπαράσταση από το σύζυγο, η
εξουδετέρωση των προκαταλήψεων και η εισαγωγή ευέλικτου
ωραρίου.
ζ.
Ποσοστό της τάξεως του 88-90% των γυναικών ενδιαφέρονται από
αρκετά έως πάρα πολύ για προαγωγή σε ανώτερη θέση, καθώς το
78%-85% θεωρεί πως η κατοχή τέτοιας θέσης ενισχύει την
προσωπική τους κοινωνική καταξίωση. Για το σκοπό αυτό το 76%79% έκανε ή θα έκανε θυσίες για αναβάθμιση. Οι σημαντικότερες
θυσίες είναι η κατάρτιση σε μη εργάσιμες ώρες, η εκτέλεση
καθηκόντων που δεν είναι συναφή με τη θέση, οι σπουδές
παράλληλα με την εργασία και η υπερωρία χωρίς αποζημίωση.
η.
Στις τράπεζες ποσοστό 10% των ερωτηθεισών έχει δεχθεί ανήθικες ή
απρεπείς προτάσεις, με τα περισσότερα κρούσματα να
παρουσιάζονται στη Λεμεσό σε διαζευγμένες ανώτερου μορφωτικού
επιπέδου. Το ποσοστό αυτό στους ημικρατικούς κυμαίνεται στο 16%,
με τα περισσότερα κρούσματα να παρουσιάζονται στην Αμμόχωστο
επίσης σε διαζευγμένες, στοιχειώδους ωστόσο μόρφωσης.
17
θ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθεισών θεωρεί πως οι γυναίκες
τα καταφέρνουν το ίδιο καλά ή και καλύτερα από τους άντρες σε
θέσεις ανώτερης διεύθυνσης. Γι’ αυτό και δε θα τις επηρέαζε
αρνητικά η ύπαρξη γυναίκας προϊστάμενης. Αντιθέτως, θεωρούν
πως αυτό θα άλλαζε θετικά την κουλτούρα του οργανισμού ή της
τράπεζάς τους.
ι.
Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μια γυναίκα, για
να καταλάβει θέση ανώτερης διεύθυνσης είναι διοικητικές ικανότητες,
κατάλληλες σπουδές, αποφασιστικότητα, πείρα και υπομονή.
ια.
Οι κυριότεροι λόγοι που, ενώ υπάρχουν γυναίκες στον οργανισμό ή
στην τράπεζα που συγκεντρώνουν τα πιο πάνω χαρακτηριστικά, δεν
κατέχουν ανώτερη διευθυντική θέση είναι η κυρίαρχη κουλτούρα, που
ευνοεί τους άντρες, η ηλικία, οι βεβαρημένες οικογενειακές
υποχρεώσεις και η έλλειψη κατάλληλων γνωριμιών. Σημαντικό
ποσοστό των ερωτηθεισών στους ημικρατικούς θεωρεί πως ένας από
τους λόγους είναι ότι οι γυναίκες δε διεκδίκησαν αυτές τις θέσεις.
ιβ.
Η πλειοψηφία των γυναικών θεωρεί πως η ανέλιξη των γυναικών είναι
το ίδιο δύσκολη σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Εντούτοις, οι
εργαζόμενες στις τράπεζες θεωρούν πως είναι ευκολότερη η ανέλιξη
στο δημόσιο τομέα, ενώ οι εργαζόμενες στους ημικρατικούς θεωρούν
πως είναι ευκολότερη στις τράπεζες.
18
ιγ.
Τα ποσοστά των ερωτηθεισών που γνωρίζουν την ύπαρξη
νομοθεσιών που είτε προστατεύουν τη γυναίκα είτε προωθούν την
αρχή της ισότητας είναι πολύ υψηλά και ανέρχονται στο 70%-80%.
ιδ.
Το 83%-88% των ερωτηθεισών θεωρούν ότι εξισορροπούν από πολύ
έως απόλυτα την επαγγελματική και την προσωπική τους ζωή. Αυτό
το επιτυγχάνουν κυρίως με αυξημένη δική τους θυσία χρόνου, με
βοήθεια από το σύζυγο και από τους γονείς, καθώς και με τις
υπηρεσίες οικιακής βοηθού.
ιε.
Η πλειοψηφία των γυναικών διαφωνεί πως η επέκταση της άδειας
μητρότητας θα ήταν ανασταλτικός παράγοντας για την αύξηση της
συμμετοχής της γυναίκας σε θέσεις ανώτερης διεύθυνσης. Διαφωνεί
επίσης με την άποψη πως το γεγονός ότι οι γυναίκες περιορίζονται
στις χαμηλόμισθες θέσεις είναι αποτέλεσμα των δικών τους επιλογών
ή της ανάγκης να προτιμήσουν μια θέση χωρίς πολλές ευθύνες και
υποχρεώσεις, για να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην οικογένειά
τους.
ιστ. Σύμφωνα με τα πορίσματα της ίδιας έρευνας, οι ίδιοι εκπρόσωποι
ανέφεραν συνοπτικά ότι ο βασικότερος λόγος που περιορίζει ή
αποκλείει τη γυναίκα από θέσεις ανώτερης διεύθυνσης (με ποσοστό
70%) στους ημικρατικούς οργανισμούς είναι οι οικογενειακές
υποχρεώσεις. Εξίσου σημαντικός λόγος θεωρούνται οι
προκαταλήψεις και τα στερεότυπα (60%), ενώ σημαντική αιτία
θεωρείται και η απουσία ευέλικτου ωραρίου (30%). Ακολουθούν ως
19
λόγοι η έλλειψη ευκαιριών επανακατάρτισης (17%), η έλλειψη
προσόντων από τις γυναίκες (10%), οι απολαβές (5%) και η
σεξουαλική παρενόχληση (4%).
Τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον
Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, δόθηκαν στα
αρμόδια Υπουργεία Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και Εργασίας
και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για περαιτέρω αξιοποίηση.
2.
Δεύτερος στόχος του ΕΣΔΙ - Προώθηση της ισότητας στην εκπαίδευση,
στην επιστήμη και στην έρευνα
•
Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας, αναλύοντας το δεύτερο στόχο του ΕΣΔΙ, κατέθεσε ενώπιον της
επιτροπής τα ακόλουθα:
Οι κοινωνικές διακρίσεις που βασίζονται στα φύλα αντανακλώνται και στο
χώρο της εκπαίδευσης και μάλιστα σε όλα τα είδη και βαθμίδες της.
Ειδικότερα, οι διακρίσεις αυτές εντοπίζονται στα αναλυτικά προγράμματα,
στα εγχειρίδια και στα συγγράμματα, στις διδακτικές πρακτικές, στις
προσδοκίες των εκπαιδευτικών από τα αγόρια και τα κορίτσια, στην
έλλειψη μαθημάτων που να προωθούν την επικοινωνία και τη
συντροφικότητα ανάμεσα στα φύλα, στον επαγγελματικό προσανατολισμό,
στην έμφυλη κατανομή των εκπαιδευτικών στην επαγγελματική ιεραρχία,
στα συνδικαλιστικά όργανα και στα όργανα λήψης των εκπαιδευτικών
αποφάσεων. Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθμια και
20
δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελούν το 71%, αλλά η εκπροσώπησή τους
στα κέντρα λήψης εκπαιδευτικών και συνδικαλιστικών αποφάσεων είναι
ιδιαίτερα χαμηλή.
Ενδεικτική συνέπεια των ανωτέρω αποτελεί ο καταμερισμός των σπουδών
μεταξύ των φύλων που προσδιορίζεται από παραδοσιακές αντιλήψεις και
πρακτικές και είναι εμφανής τόσο στις πανεπιστημιακές σχολές όσο και σε
πεδία αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης. Το γεγονός αυτό επηρεάζει
αποφασιστικά τις επαγγελματικές επιλογές των γυναικών και τη μετέπειτα
επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Για παράδειγμα το 2001-2002 το 79%
του κυπριακού φοιτητικού πληθυσμού των ανθρωπιστικών επιστημών
ήταν γυναίκες, ενώ στις πολυτεχνικές και στις οικονομικές σχολές το
ποσοστό των γυναικών έφτανε μόλις το 21%.
Εξετάζοντας τις εκπαιδευτικές επιλογές των κοριτσιών, είναι προφανές
πως, ενώ αποτελούν την πλειοψηφία του φοιτητικού πληθυσμού στις
Φιλοσοφικές και Παιδαγωγικές Σχολές και στις σχολές επαγγελματικής
κατάρτισης που αφορούν επαγγέλματα φροντίδας (βρεφοκόμοι, αισθητικοί
κ.λπ.), υποαντιπροσωπεύονται στις θετικές επιστήμες, στις νέες
τεχνολογίες και στα τεχνικά επαγγέλματα.
Η πλειοψηφία των ενασχολουμένων με την εισαγωγή στοιχείων στους
ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι γυναίκες δακτυλογράφοι. Αντίθετα, στην
ειδικότητα των προγραμματιστών/αναλυτών οι άνδρες αποτελούν την
απόλυτη πλειοψηφία. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας,
υφίσταται σημαντική διαφορά ακόμα και στη χρήση του διαδικτύου, καθώς
21
αυτό χρησιμοποιείται από το 26,9% των αγοριών άνω των δεκαπέντε ετών
έναντι ποσοστού 20,1% των κοριτσιών της ίδιας ηλικίας.
Τόσο όλοι οι εμπλεκόμενοι όσο και η επιτροπή επισήμαναν ότι, στα
πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος, βασικό ρόλο επιτελούν τα
ακόλουθα:
α.
Ο εμπλουτισμός των διδακτικών προγραμμάτων της πρωτοβάθμιας,
δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη
τη διάσταση του φύλου. Ο εμπλουτισμός αυτός μπορεί για
παράδειγμα να γίνει με την καθιέρωση μαθήματος για την ιστορία του
γυναικείου φύλου, την ενημέρωση για τη θέση των γυναικών στην
κοινωνία σήμερα, την αναγκαιότητα της ανακατανομής των
κοινωνικών ρόλων στην οικογένεια, την προβολή του μοντέλου της
ισότιμης πρόσβασης των φύλων στην κοινωνία, στην εργασία και στα
κέντρα λήψης των αποφάσεων, καθώς και με άλλους συναφείς
τρόπους.
β.
Ο εμπλουτισμός του μαθήματος του σχολικού επαγγελματικού
προσανατολισμού με τη πτυχή της διάστασης του φύλου.
γ.
Η ευαισθητοποίηση/ενημέρωση των εκπαιδευτικών, ανδρών και
γυναικών, ώστε να είναι σε θέση να διακρίνουν τις ανισότητες και να
προωθούν την ισότητα στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος.
δ.
Η εισαγωγή των σπουδών για το γυναικείο φύλο στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση.
22
Υπό το φως των πιο πάνω, έχει ειδικότερα υλοποιηθεί ένα πλέγμα
δράσεων δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκεται πρωτίστως το
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το
Πανεπιστήμιο Κύπρου, τριτοβάθμιοι φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού
τομέα, εκπαιδευτικές οργανώσεις κ.ά. Οι δράσεις αυτές αφορούν τα
ακόλουθα:
α.
Διεξαγωγή ευρείας και ολοκληρωμένης μελέτης-έρευνας για την
αποτύπωση του έμφυλου χάρτη της εκπαίδευσης στην Κυπριακή
Δημοκρατία.
β.
Σχεδιασμό/υλοποίηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων
πληροφόρησης/ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα ισότητας των φύλων και
ισότητας ευκαιριών ή/και ενσωμάτωσή τους στη συνεχή
ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών.
γ.
Διαμόρφωση σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού που να περιλαμβάνει
τη διάσταση του φύλου, με στόχο την καταπολέμηση των
στερεότυπων των φύλων από μικρή ηλικία, ιδιαίτερα μέσω της
ενθάρρυνσης των αγοριών για ενεργότερη συμμετοχή στην
οικογενειακή ζωή και των κοριτσιών στην πολιτική/δημόσια ζωή, και
την καλλιέργεια σχέσεων ισότητας και αλληλοσεβασμού μεταξύ των
φύλων.
23
δ.
Διοργάνωση ευρωπαϊκού συνέδριου με θέματα “Εκπαίδευση και
ισότητα των φύλων” και “Οι σπουδές του κοινωνικού φύλου στον 21ο
αιώνα”.
ε.
Προώθηση άμεσα της οριζόντιας και ολοκληρωμένης εισαγωγής των
σπουδών του γυναικείου φύλου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου σε
προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο.
στ.
Πρόγραμμα ενθάρρυνσης των κοριτσιών για αυξημένη συμμετοχή σε
τεχνικές κατευθύνσεις και στη χρήση νέων τεχνολογιών και ειδικότερα
πρόγραμμα για διαμόρφωση νέας σύγχρονης μαθητείας που να
προνοεί διεύρυνση των επιλογών εξειδίκευσης με στόχο την
προσέλκυση κοριτσιών.
ζ.
Σχεδιασμό και υλοποίηση συγκεκριμένων στρατηγικών προώθησης
γυναικών σε θέσεις λήψεως αποφάσεων σε όλους τους τομείς και τις
βαθμίδες της εκπαίδευσης.
η.
Κατάρτιση προγραμμάτων ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης αγοριών
και κοριτσιών, ώστε να ενθαρρύνονται να μην επιλέγουν
αποκλειστικά παραδοσιακά ανδρικά και γυναικεία επαγγέλματα,
αντίστοιχα.
θ.
Μελέτη, σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων
ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης εκπαιδευτικών σε θέματα
σεξουαλικής αγωγής και ανάδειξης της συντροφικότητας ανάμεσα στα
φύλα, ιδιαίτερα σε σχέση με τους γονεϊκούς ρόλους, με ταυτόχρονη
παραγωγή σχετικού εκπαιδευτικού υλικού.
24
ι.
Ενίσχυση και διεύρυνση των προγραμμάτων αγωγής υγείας στα
σχολεία με την εισαγωγή του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής,
όπως και της έμφυλης επικοινωνίας και συντροφικότητας.
ια.
Επέκταση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου, κατά τρόπο που να
επιτρέπει σε όλους τους μαθητές να παρατείνουν την παραμονή τους
στο σχολείο, μελετώντας και απασχολούμενοι με άλλες καλλιτεχνικές,
παιδαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες, με την αρωγή κατάλληλα
επιμορφωμένου για το σκοπό αυτό εκπαιδευτικού προσωπικού.
Όπως κατατέθηκε περαιτέρω, αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, την
Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης ότι η εκπαίδευση έχει
καθοριστικό ρόλο στην προαγωγή της ισότητας ανδρών και γυναικών στην
κοινωνία και στην εξάλειψη των στερεότυπων αντιλήψεων, γι’ αυτό τα
κράτη μέλη καλούνται μέσα από σωρεία συμβάσεων και συστάσεων να
αξιοποιήσουν την εκπαίδευση ως ένα βασικό εργαλείο προς την
κατεύθυνση αυτή.
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας επισήμανε επίσης ότι η προωθούμενη εκπαιδευτική
μεταρρύθμιση πρέπει να ενσωματώνει πλήρως τη φιλοσοφία, τις
κατευθυντήριες γραμμές και τις δράσεις του ΕΣΔΙ σε μια μακροπρόθεσμη
προοπτική, τονίζοντας ότι κρίνεται επιβεβλημένη η ρητή αναφορά στην
ισότητα ανδρών και γυναικών και στην εξάλειψη των κοινωνικών
στερεοτύπων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με αρχή από το
νηπιαγωγείο.
25
Η ίδια πιο πάνω αρμόδια δήλωσε ότι ο Εθνικός Μηχανισμός για τα
Δικαιώματα της Γυναίκας έχει εκφράσει ετοιμότητα για στενότερη
συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προς υλοποίηση
συγκεκριμένων δράσεων και προγραμμάτων στα πλαίσια του ΕΣΔΙ, όπως
και για την προώθηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Η ίδια αρμόδια κατέθεσε στην επιτροπή ότι στις 7 Ιουλίου 2009 ο
Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως υπέβαλε προς τον Υπουργό
Παιδείας και Πολιτισμού παράκληση να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην
ενσωμάτωση της ισότητας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στην
εξάλειψη των στερεοτύπων στον τομέα της εκπαίδευσης και στην
υλοποίηση του ΕΣΔΙ, ιδιαίτερα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής
μεταρρύθμισης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Την ίδια παράκληση υπέβαλε
προς τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού η επιτροπή, τονίζοντας τη
σημασία της παιδείας στην αλλαγή των στερεοτύπων των φύλων και στον
επαγγελματικό προσανατολισμό με βάση ορθές επιλογές και όχι με βάση
το φύλο.
Η επιτροπή ενημερώθηκε ότι το νέο σχέδιο δράσης για την ισότητα των
φύλων που ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
καταρτίστηκε τόσο στα πλαίσια των δράσεων του ΕΣΔΙ όσο και στα
πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Όσον αφορά το δεύτερο στόχο του ΕΣΔΙ σχετικά με την έρευνα, η γενική
γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
κατέθεσε ενώπιον της επιτροπής κατάλογο των ερευνών για θέματα
26
ισότητας των φύλων που εκπονήθηκαν από διάφορους φορείς, όπως
υπουργεία, ερευνητικά κέντρα, οργανώσεις και άτομα, αρκετές από τις
οποίες επιχορηγήθηκαν από τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
Σημειώνεται ότι δεν ήταν δυνατή η κατάθεση όλων των ερευνών και
τονίστηκε, τόσο από τους εκπροσώπους όσο και από την επιτροπή, η
επιτακτική ανάγκη δημιουργίας τράπεζας πληροφοριών, καθώς και αρχείου
όλων των ερευνών που σχετίζονται με την ισότητα ανδρών και γυναικών
και τη διάσταση του φύλου.
•
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κατέθεσε στην επιτροπή γραπτώς
τις νέες προτάσεις του υπουργείου σε σχέση με το υπό συζήτηση θέμα,
επισημαίνοντας παράλληλα τα ακόλουθα:
Η εκπαίδευση ως χώρος εργασίας είναι από τους χώρους όπου δεν
παρατηρούνται διακρίσεις. Παρά ταύτα εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να
υφίσταται διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε ανδρικά και γυναικεία, να
παρατηρείται υποβάθμιση ορισμένων επαγγελμάτων, τα οποία θεωρούνται
γυναικεία και ασκούνται μόνο από γυναίκες, όπως και υποεκπροσώπηση
των γυναικών στις υψηλότερες αμειβόμενες θέσεις εργασίας, φαινόμενο
γνωστό ως “γυάλινη οροφή”.
Σύμφωνα με την έρευνα “Η ισότητα γυναικών-ανδρών στις συλλογικές
συμβάσεις εργασίας”, που διεξήχθη τον Ιούνιο του 2008 από το Μηχανισμό
Παρακολούθησης και Ελέγχου της Εφαρμογής της Νομοθεσίας για την
27
Ισότητα, που βασίστηκε στις συλλογικές συμβάσεις του Γραφείου Γυναικών
της ΠΕΟ, τις τελευταίες δεκαετίες το εκπαιδευτικό επίπεδο των
εργαζόμενων γυναικών βελτιώνεται με πιο ταχείς ρυθμούς απ’ αυτό των
ανδρών, γεγονός που συντείνει στο κλείσιμο του χάσματος των φύλων
στον τομέα αυτό.
Σημειώνεται ότι το 2006 για πρώτη φορά ο αριθμός των εργαζόμενων
γυναικών με προσόντα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανήλθε σε 60 678 ή
50,7%, ξεπερνώντας αυτό των ανδρών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το
2005 ήταν 49,3%.
Σύμφωνα με τον ίδιο εκπρόσωπο, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η
ποσοτική υπεροχή των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχει
επιφέρει ουσιαστικές ποιοτικές διαφοροποιήσεις ως προς τους κλάδους και
τα θέματα σπουδών που επιλέγονται από γυναίκες και άνδρες και τα οποία
καθορίζουν τις επαγγελματικές τους επιλογές. Οι γυναίκες αποτελούν την
καταπληκτική πλειοψηφία εκείνων με πρώτο δίπλωμα τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης σε κλάδους σπουδών υγείας, κοινωνικής μέριμνας και
εκπαίδευσης, ενώ υστερούν αισθητά των ανδρών σε θέματα διοίκησης
επιχειρήσεων, στα νομικά, στη δημοσιογραφία και τις τέχνες.
Αντίθετα, οι άνδρες αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία σε θέματα
τεχνολογίας, στη μεταποιητική βιομηχανία, στις κατασκευές, στις θετικές
επιστήμες, στα μαθηματικά και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η πιο
πάνω κατάσταση αντανακλάται στις επιλογές των κοριτσιών και αγοριών
ως προς τους κλάδους/θέματα που ακολουθούν στο λύκειο, οι οποίες
28
υποδηλώνουν την προτίμηση και προσήλωσή τους σε παραδοσιακά
γυναικεία επαγγέλματα (επαγγέλματα γραφείου, όπως γραμματείς,
υπάλληλοι γραφείων, καθώς και στις υπηρεσίες και στις πωλήσεις) έναντι
των ανδρικών επαγγελμάτων. Ενδεικτικό σημείο είναι η συνεχιζόμενη
πτωτική συμμετοχή των κοριτσιών σε κλάδους/θέματα τεχνικής και
επαγγελματικής εκπαίδευσης με ποσοστό συμμετοχής 15,5%.
Συναφώς, διαπιστώνεται στην Κύπρο ντε φάκτο διαχωρισμός μεταξύ
γυναικών και ανδρών στην εκπαίδευση και στην απασχόληση. Μία από τις
κύριες επιπτώσεις του επαγγελματικού διαχωρισμού των δύο φύλων είναι
το χάσμα αμοιβών.
Ο ίδιος εκπρόσωπος παρατήρησε ότι θα μπορούσε, ειδικά στη δημοτική
εκπαίδευση, να υπήρχαν περισσότεροι άνδρες εκπαιδευτικοί, ώστε να είναι
πιο ισορροπημένη η εκπροσώπηση των φύλων. Διακρίσεις
παρατηρούνται επίσης σε σχέση με το ακαδημαϊκό προσωπικό των
πανεπιστήμιων, όπου ακόμη παρατηρείται συντριπτική υπεροχή των
ανδρών. Το γεγονός αυτό δε σχετίζεται με το νομοθετικό ή το θεσμικό
πλαίσιο, αλλά με τις ειδικές απαιτήσεις των ανώτερων βαθμίδων, που
συχνά είναι ασυμβίβαστες με τις οικογενειακές υποχρεώσεις των
γυναικών. Όσον αφορά τις κατώτερες βαθμίδες, και πάλι πλειοψηφούν οι
γυναίκες, ενώ μέχρι να φτάσουν στην πρώτη βαθμίδα και άνω η διαφορά
που παρατηρείται είναι συντριπτική (20% με 80%).
Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού αναφερόμενος στα αναλυτικά
προγράμματα του υπουργείου δήλωσε ότι αυτά έχουν ολοκληρωθεί και ότι
29
θα τεθούν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για σκοπούς υλοποίησής
τους.
Η γενική διευθύντρια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού αναφέρθηκε
λεπτομερέστερα στην προσπάθεια αναθεώρησης των αναλυτικών
εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σημείωσε ότι η κεντρική επιτροπή, στην
οποία έχει ανατεθεί ο συντονιστικός ρόλος για την υλοποίηση αυτής της
προσπάθειας, έχει ήδη δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές της ως προς την
προσέγγιση που θα υιοθετηθεί σε σχέση με την προώθηση της ισότητας
των φύλων στα σχολεία. Η υλοποίηση της προσπάθειας αυτής θα αρχίσει
από το έτος 2010.
Όπως η ίδια δήλωσε συναφώς, η συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας
και Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι στενή σε ό,τι αφορά τα προγράμματα
επιμόρφωσης, με προτεραιότητα στους σύμβουλους καθοδήγησης στα
σχολεία μέσης εκπαίδευσης.
Τόνισε επίσης τη μεγάλη σημασία των μεθόδων προσέγγισης σε σχέση με
την προώθηση των θεμάτων ισότητας ανάμεσα στους μαθητές,
διευκρινίζοντας ότι η πιο ορθή προσέγγιση και η πιο αποτελεσματική
μέθοδος θα ήταν να καλύπτεται από κάθε μορφή ισότητας και η ισότητα
των φύλων και η εξάλειψη των στερεοτύπων των φύλων.
•
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου
Ο διευθυντής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, καταθέτοντας
ενώπιον της επιτροπής, δήλωσε τα ακόλουθα:
30
Έχει συσταθεί στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού διατμηματική
επιτροπή για προώθηση του θέματος της ισότητας των δύο φύλων, η
οποία κατάρτισε σχέδιο δράσης αναφορικά με τις αρμοδιότητες της κάθε
διεύθυνσης. Τα σχετικά χρονοδιαγράμματα θα καθοριστούν μέχρι το τέλος
της σχολικής χρονιάς. Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης θα αρχίσει από το
Σεπτέμβριο του 2010. Ανέφερε ενδεικτικά το συνέδριο “Pestallozzi” 2 , το
οποίο διοργανώθηκε το Δεκέμβριο του 2009 και είχε θέμα τη διάσταση του
φύλου στην εκπαίδευση. Στο εν λόγω συνέδριο συμμετείχαν εκπαιδευτικοί
από την Κύπρο και από διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Οι βασικές δράσεις του προαναφερόμενου σχεδίου περιλαμβάνονται στα
αναλυτικά προγράμματα. Στόχος του εν λόγω σχεδίου δράσης είναι η
διαμόρφωση πολιτών που να βιώνουν συνθήκες ισότητας ανάμεσα στα
δύο φύλα και να διαχειρίζονται με γνώση και ευαισθησία τα φαινόμενα
ετερότητας των σημερινών κοινωνιών. Αυτό μετατρέπεται σε πράξη μέσα
από το αναλυτικό πρόγραμμα αγωγής της υγείας, το οποίο περιλαμβάνει
παρατηρήσεις και εισηγήσεις για όλα τα θέματα του αναλυτικού
προγράμματος.
Στα πλαίσια του πιο πάνω σχεδίου δράσης ο εκπρόσωπος του
Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου ενημέρωσε την επιτροπή για το βασικό
2
Διοργάνωση εργαστηρίων από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, στα πλαίσια του προγράμματος
“Pestallozzi” του Συμβουλίου της Ευρώπης, που αφορά τη χρήση του διαδικτύου. Το πρόγραμμα αυτό
περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εκπαιδευτικά σενάρια και άλλες δραστηριότητες.
31
ρόλο που διαδραματίζουν οι λειτουργοί του επαγγελματικού
προσανατολισμού.
Σημειώνεται ότι στο πιο πάνω σχέδιο δράσης έχουν περιληφθεί προτάσεις
από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού,
από την ΥΕΣΕ, τις Υπηρεσίες της Εκπαίδευσης και Επαγγελματικού
Προσανατολισμού και από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας.
•
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Καταθέτοντας ενώπιον της επιτροπής, η εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου
Κύπρου αναφέρθηκε στην έρευνα με τίτλο “Ο Έμφυλος Χάρτης στην
Εκπαίδευση της Κύπρου: Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης”, της οποίας η εκπόνηση έχει επιχορηγηθεί από το Υπουργείο
Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
Όπως ειδικότερα ανέφερε, στα πλαίσια του δεύτερου στόχου του ΕΣΔΙ
πρέπει μέχρι το έτος 2013 να έχει αποτυπωθεί ο Έμφυλος Χάρτης στην
Εκπαίδευση της Κύπρου με στόχο να διαπιστωθεί κατά πόσο με τις θετικές
δράσεις και παρεμβάσεις έχει βελτιωθεί η εικόνα των δύο φύλων στην
εκπαίδευση. Οι στόχοι περιλαμβάνουν ειδικότερα την ποσοτική
αποτύπωση της παρουσίας των δύο φύλων σε όλα τα εκπαιδευτικά
ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κύπρου, δημόσια και ιδιωτικά, τη
μελέτη και αποτύπωση της σχέσης των δύο φύλων στα δημόσια και
ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και τη διερεύνηση και αποτύπωση μέτρων
που διευκολύνουν ή δυσχεραίνουν την παρουσία και τη σχέση των φύλων
στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Κύπρου.
32
Η ίδια εκπρόσωπος ενημέρωσε την επιτροπή για το ποιες έρευνες έχουν
διεξαχθεί σε σχέση με την ισότητα των φύλων, περιλαμβανομένων των
ερευνών που αφορούν τη βία κατά των γυναικών. Οι έρευνες αυτές έχουν
συγκεντρωθεί και αρχειοθετηθεί, ώστε να είναι εφικτή η πρόσβαση σε
αυτές από κάθε ενδιαφερόμενο.
Η ίδια εκπρόσωπος αναφέρθηκε επίσης στη μικτή μεθοδολογία που θα
χρησιμοποιηθεί, ποσοτική και ποιοτική. Το ποσοτικό μέρος περιλαμβάνει
τη συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων σε σχέση με τους σκοπούς της
έρευνας και το ποιοτικό μέρος αφορά ερωτηματολόγιο διερεύνησης
στάσεων.
Ο εκπρόσωπος του ΑΞΙΚ κατέθεσε ότι η αναδιοργάνωση της διδακτικής
ύλης είναι ένα θέμα που θα απασχολήσει το ινστιτούτο, ενώ η
εκπρόσωπος του ιδιωτικού πανεπιστημίου “Frederick University”
αναφέρθηκε στον προγραμματισμό των ενεργειών της συσταθείσας
διατμηματικής επιτροπής για την υλοποίηση των δράσεων που εμπίπτουν
στο δεύτερο στόχο του ΕΣΔΙ.
Ειδικότερα, η πιο πάνω επιτροπή συζητεί τις ακόλουθες προτάσεις, οι
οποίες πρόκειται να υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους
2009-2010:
α.
Ευαισθητοποίηση των φοιτητών, ώστε να μπορούν να διακρίνουν την
ανισότητα που υπάρχει με στόχο την προώθηση της ισότητας στους
τομείς της μελλοντικής επαγγελματικής τους απασχόλησης. Η
σχετική εισήγηση αφορά την ετοιμασία χάρτας, η οποία θα
33
αποτελέσει οδηγό με κατευθυντήριες γραμμές προς αναφορά για
όποιους διδάσκοντες επιθυμούν να εντάξουν τέτοια ζητήματα προς
ευαισθητοποίηση των φοιτητών.
β.
Ένταξη σε συγκεκριμένα μαθήματα εργασιών με θέμα την ισότητα
των φύλων και τον προβληματισμό για τα αίτια που προκαλούν τις
υπάρχουσες ανισότητες.
γ.
Ανάθεση πτυχιακών εργασιών για τη μελέτη των διαφόρων
διαστάσεων παρατηρούμενης ανισότητας των φύλων.
δ.
Διεξαγωγή έρευνας μεταξύ των φοιτητών για τη διερεύνηση των
απόψεων των φοιτητών σχετικά με θέματα φύλου και ισότητας.
ε.
Εισαγωγή επιλεγόμενου μαθήματος ισότητας των φύλων.
στ.
Οργάνωση ημερίδας με θέμα “Οι διαστάσεις του φύλου και της
ισότητας στην κοινωνία και στο σχολείο”.
Ο εκπρόσωπος του The CTL Eurocollege κατέθεσε ότι θα αναληφθεί
προσπάθεια για ένταξη στη διδακτική ύλη του κολεγίου μαθημάτων που να
προωθούν την ισότητα των φύλων.
Η εκπρόσωπος του ιδιωτικού πανεπιστημίου “Πανεπιστήμιο Λευκωσίας”
κατέθεσε ότι υπάρχει στενή συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου για
δραστηριοποίηση σε θέματα που αφορούν την ισότητα των φύλων και
συγκεκριμένα των δράσεων που αφορούν το δεύτερο στόχο του ΕΣΔΙ. Το
ίδιο πανεπιστήμιο απασχόλησαν τα ακόλουθα δύο σημαντικά
προγράμματα:
34
α.
Η έρευνα για την έμφυλη βία, τα αποτελέσματα της οποίας θα
ανακοινωθούν σύντομα.
β.
Τα εργαστήρια που πραγματοποιούνται στα σχολεία αναφορικά με
την έμφυλη βία και την καταπολέμηση των στερεοτύπων των φύλων.
Η ίδια εκπρόσωπος ανέφερε ότι υπάρχει συνεργασία με το Υπουργείο
Παιδείας και Πολιτισμού στο πρόγραμμα “Progress” 3 .
•
Γυναικεία Οργάνωση των Ενωμένων Δημοκρατών (ΓΟΕΔ)
Η πρόεδρος της ΓΟΕΔ χαιρετίζοντας το σχέδιο δράσης του Υπουργείου
Παιδείας και Πολιτισμού για την ισότητα των δύο φύλων στην εκπαίδευση,
του οποίου η εισαγωγή αναμενόταν να γίνει το Σεπτέμβριο του 2010,
ανέφερε ότι η ΓΟΕΔ έχει συμβάλει στην κατάρτιση του σχεδίου αυτού μέσω
του Εθνικού Μηχανισμού και μέσω της υποεπιτροπής του Εθνικού
Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Το εν λόγω σχέδιο θα
παρακολουθείται, για να διαπιστωθεί κατά πόσο στο μέλλον θα έχει τα
επιθυμητά αποτελέσματα.
•
Παγκύπρια Ομοσπονδία Γυναικείων Οργανώσεων (ΠΟΓΟ)
Η εκπρόσωπος της ΠΟΓΟ, χαιρετίζοντας τις προσπάθειες που γίνονται
από την κυβέρνηση για την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης
και ειδικότερα του δεύτερου στόχου που έχει τεθεί από το ΕΣΔΙ, ανέφερε
3
Πρόγραμμα της ΕΕ υπέρ της απασχόλησης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, το οποίο θεσπίστηκε, για να
χρηματοδοτήσει την υλοποίηση των στόχων της ΕΕ στους τομείς της απασχόλησης, των κοινωνικών
υποθέσεων και των ίσων ευκαιριών. Το πρόγραμμα συμβάλλει επίσης στην επίτευξη των στόχων της
ευρωπαϊκής στρατηγικής της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση.
35
ότι αναμένεται η επιτυχία του σχεδίου να αξιολογηθεί στην πορεία με την
πρακτική εφαρμογή του.
•
Γυναικείος Όμιλος “Πρωτοπορία”
Η πρόεδρος του Γυναικείου Ομίλου “Πρωτοπορία” εισηγήθηκε όπως τα
προγράμματα και οι σχεδιασμοί ξεκινήσουν από τη νηπιακή βαθμίδα και
όχι μόνο από το δημοτικό, αφού, όπως ανέφερε, τις πρώτες παραστάσεις
τις παίρνουν τα παιδιά από το νηπιαγωγείο. Η ίδια εκπρόσωπος ανέφερε
ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να στοχεύει στα αγόρια, διότι ήδη η
εκπαίδευση, όπως είπε, «έχει άρωμα γυναίκας» και αυτό δίδει πρότυπο το
οποίο δεν είναι θετικό για τη νεολαία και για τις νέες γενεές. Το αρμόδιο
υπουργείο πρέπει να λάβει υπόψη την ανάγκη ανάληψης τέτοιου είδους
δράσεων, ώστε να πείσει τη μαθητιώσα νεολαία ότι η εκπαίδευση αφορά
τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια.
3.
Τρίτος στόχος του ΕΣΔΙ - Προώθηση της ίσης συμμετοχής και
εκπροσώπησης ανδρών και γυναικών στον πολιτικό, κοινωνικό και
οικονομικό τομέα
Όλοι οι αρμόδιοι που κλήθηκαν στα πλαίσια της ανάλυσης του τρίτου στόχου
του ΕΣΔΙ επεσήμαναν τη νευραλγική σημασία που διαδραματίζει ο ρόλος της
τοπικής αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση του ΕΣΔΙ και τονίστηκε ότι αυτός είναι
καθοριστικός.
Όπως αναφέρθηκε, οι γυναίκες, παρά τις κοινωνικές και οικονομικές τους
κατακτήσεις, εξακολουθούν να υποαντιπροσωπεύονται στα κέντρα λήψης των
πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αποφάσεων. Αποτελούν περιορισμένη
36
μειοψηφία σε ικανό αριθμό χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε κοινοβούλια,
κυβερνητικές θέσεις, ανώτατα συνδικαλιστικά όργανα, καθώς και στην ηγεσία
των επιχειρήσεων, ενώ περισσότεροι από το 80% των κοινοβουλευτικών
εκπροσώπων παγκόσμια είναι άνδρες.
Στην Κύπρο, παρά τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια προς την
κατεύθυνση της αύξησης του αριθμού των γυναικών στα κέντρα λήψης των
πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αποφάσεων, το ποσοστό εξακολουθεί
να είναι χαμηλό. Σημειώνεται πως στην υποαντιπροσώπευση αυτή συμβάλλει
σημαντικά ο άνισος καταμερισμός ευθυνών στην οικογενειακή ζωή. Οι Κύπριες
γυναίκες καλούνται να ανταποκριθούν σε πολλαπλούς ρόλους, ενώ ακόμα
διαμοιράζονται άνισα την εξουσία και την ευθύνη των αποφάσεων σε όλους τους
τομείς.
Ταυτόχρονα, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως το κυπριακό εκλογικό σώμα
δεν εμπιστεύεται τις γυναίκες και ότι τόσο το εκπαιδευτικό σύστημα όσο και η
οικογένεια κάθε άλλο παρά ενθαρρύνουν την εμπλοκή των γυναικών στην
πολιτική ζωή και τις διαδικασίες της.
Οι δράσεις του ΕΣΔΙ προτείνουν τα ακόλουθα:
α.
Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σχετικά
με τη σημασία της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης πολιτικών,
οικονομικών, συνδικαλιστικών και λοιπών αποφάσεων.
β.
Δημιουργία παρατηρητηρίου και τράπεζας δεδομένων για τη συστηματική
συλλογή στοιχείων, παρακολούθηση προόδου, δημοσίευση δεδομένων και
πληροφοριών που αφορούν τη συμμετοχή των γυναικών στις θέσεις
37
ευθύνης στους τομείς της πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής, κοινωνικής
και επαγγελματικής ζωής, καθώς και δημιουργία τράπεζας δεδομένων
γυναικείων προσωπικοτήτων σ’ όλους τους τομείς.
γ.
Καθιέρωση ποσοστώσεων, τουλάχιστον 30%, όσον αφορά τη συμμετοχή
των γυναικών στα ψηφοδέλτια όλων των εκλογικών διαδικασιών
(κοινοτικών, δημοτικών, βουλευτικών και ευρωβουλευτικών).
δ.
Καθιέρωση ποσοστώσεων και στις εσωτερικές διεργασίες των πολιτικών
κομμάτων, των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων και
επαγγελματικών φορέων για την εξασφάλιση ισόρροπης συμμετοχής των
γυναικών στα σώματα λήψης των αποφάσεών τους.
ε. Προγράμματα ενδυνάμωσης/κατάρτισης γυναικών σχετικά με τη
δραστηριοποίησή τους στην πολιτική και εν γένει τη δημόσια ζωή, σύνταξη
και έκδοση Οδηγού Καλών Πρακτικών για τη συμμετοχή των γυναικών
στην πολιτική.
στ.
Ειδικά προγράμματα στα ΜΜΕ για προβολή γυναικών υποψηφίων σε
προεκλογικές περιόδους, καθώς και προγραμμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια
του έτους για προβολή γυναικείων προσωπικοτήτων και θεμάτων ισότητας
ζ.
Καθιέρωση ποσόστωσης 30% για το διορισμό γυναικών στα διοικητικά
συμβούλια ημικρατικών οργανισμών/φορέων, καθώς και στις επιτροπές
δημόσιου τομέα.
η.
Προγράμματα ενθάρρυνσης και ενδυνάμωσης αγροτισσών, προκειμένου
να συμμετέχουν ενεργά στους αγροτικούς και συνεταιριστικούς φορείς,
38
αλλά και ευρύτερα στην πολιτική ζωή της χώρας και να επιδιώκουν την
εκλογή τους στα διάφορα όργανα.
θ.
Παροχή διευκολύνσεων για την προστασία παιδιών κατά τη διάρκεια των
συνεδριάσεων/συνεδρίων κομμάτων και άλλων δημόσιων/ιδιωτικών
φορέων.
•
Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας αναλύοντας τον τρίτο στόχο του ΕΣΔΙ κατέθεσε τα ακόλουθα:
Το ΕΣΔΙ έχει στόχο να εμπλέξει στις δράσεις του όλους όσοι έχουν ρόλο να
διαδραματίσουν. Όπως η ίδια επισήμανε στα πλαίσια της ενημέρωσης
που ζητήθηκε σχετικά με το τι έχει υλοποιηθεί έως σήμερα με βάση το
σχέδιο δράσης, έγιναν επαφές με τα εμπλεκόμενα μέρη.
Όσον αφορούσε όμως την ενημέρωση σε σχέση με την τοπική
αυτοδιοίκηση, δεν υπήρξε ολοκληρωμένη εικόνα, διότι δεν είχε σταλεί μέχρι
στιγμής από πλευράς τους σχετική ενημέρωση, παρ’ όλο που είναι γνωστή
η συμβολή και η δράση τους στον τομέα αυτό. Η τοπική αυτοδιοίκηση στην
υλοποίηση του ΕΣΔΙ είναι πολύ σημαντική και καθοριστική, κυρίως σε ό,τι
αφορά την προτεινόμενη δράση για αναβάθμιση των υφιστάμενων
υποδομών φύλαξης παιδιών και ηλικιωμένων και τη δημιουργία νέων στην
περιφέρεια για τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και της οικογενειακής
ζωής, ιδιαίτερα για τις εργαζόμενες γυναίκες που είναι και μητέρες.
Επισημαίνεται ότι το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
έχει σημαντικές αρμοδιότητες στον τομέα αυτό και στα πλαίσια αυτών των
39
αρμοδιοτήτων προώθησε σχετικό σχέδιο δράσης για τη συμφιλίωση της
οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή.
Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας της Στατιστικής Υπηρεσίας αναφορικά
με το Στατιστικό Πορτρέτο της Κύπριας Γυναίκας με χρόνο αναφοράς το
Μάρτιο του 2008, ισχύουν τα ακόλουθα:
α.
Σε όλες τις κατηγορίες ηλικιών το ποσοστό απασχόλησης των
ανδρών είναι μεγαλύτερο απ’ αυτό των γυναικών και οι διαφορές
αυτές είναι ακόμη εντονότερες στις ηλικίες από πενήντα ετών και
άνω.
β.
Τα ποσοστά απασχόλησης γυναικών ηλικίας δεκαπέντε έως εξήντα
τεσσάρων ετών στην Κύπρο είναι αρκετά υψηλά σε σύγκριση με αυτά
της ΕΕ. Τα ποσοστά της ΕΕ παρουσιάζουν μια σταθερή αύξηση, ενώ
τα ποσοστά στην Κύπρο παρουσιάζουν περισσότερες διακυμάνσεις.
γ.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα δύο φύλα έχουν ίση
εκπροσώπηση, με τις γυναίκες όμως να παρουσιάζουν αυξητική
τάση. Αντίθετα, ανάμεσα στους εργαζομένους με χαμηλά επίπεδα
μόρφωσης, το ποσοστό των γυναικών είναι συγκριτικά μικρότερο απ’
αυτό των ανδρών.
δ.
Παρατηρείται περιορισμένη βελτίωση στην επαγγελματική κατανομή
των γυναικών και οι μεταβολές είναι περιορισμένες. Το μερίδιο των
γυναικών στην επαγγελματική ομάδα των διευθυντών και διοικητικών
λειτουργών παρουσίασε περιορισμένη βελτίωση. Παρέμεινε έτσι σε
40
σημαντικά χαμηλό επίπεδο· περίπου τρεις στους είκοσι
διευθυντές/διοικητικούς λειτουργούς είναι γυναίκες.
ε.
Διαχρονικά το συνολικό ποσοστό ανεργίας των γυναικών
παρουσιάζεται υψηλότερο απ’ αυτό των ανδρών. Τα ποσοστά
ανεργίας των γυναικών κατά ηλικία είναι μεγαλύτερα απ’ αυτά των
ανδρών σ’ όλες σχεδόν τις κατηγορίες ηλικίας.
στ.
Η συμμετοχή των γυναικών στα δημοτικά συμβούλια, παρ’ όλο που
αυξάνεται σταδιακά, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.
ζ.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια σταδιακή αύξηση στον αριθμό
των γυναικών δικαστών. Σε διάστημα είκοσι έξι ετών το ποσοστό των
γυναικών δικαστών έφτασε στο 38%.
η.
Το ποσοστό των γυναικών στο αξίωμα του βουλευτή αυξάνεται
σταδιακά και από 5,4% το 1991 έφθασε το 14,13% το 2006.
θ.
Στο σύνολο των 156,9 χιλιάδων εργαζόμενων γυναικών οι τομείς της
εκπαίδευσης και υγείας συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό με
18,5% και ακολουθεί ο τομέας του χονδρικού και λιανικού εμπορίου
με 16,5%. Στην ΕΕ κυριαρχούν οι ίδιες τάσεις με πολύ μεγαλύτερη
συγκέντρωση γυναικών στους τομείς της εκπαίδευσης και υγείας.
ι.
Στους τομείς της εκπαίδευσης και υγείας τρεις στους τέσσερις
απασχολουμένους είναι γυναίκες. Σχεδόν εννέα στους δέκα στα
ιδιωτικά νοικοκυριά είναι γυναίκες, ενώ αντίθετα στον τομέα των
κατασκευών εννέα στους δέκα απασχολουμένους είναι άνδρες. Επτά
41
στους δέκα τομείς της βιομηχανίας, γεωργίας, θήρας και δασοκομίας
είναι άνδρες.
ια.
Παρατηρείται μια σταδιακή αύξηση του ποσοστού των
αυτοεργοδοτούμενων γυναικών. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται από
24,6% σε 32,4%, ενώ το ποσοστό των γυναικών που εργάζονται σε
οικογενειακή επιχείρηση χωρίς μισθό μειώθηκε από 82,9% σε 71,7%.
ιβ.
Στους τομείς της εκπαίδευσης και υγείας εννέα στους δέκα μερικώς
απασχολουμένους είναι γυναίκες. Η ίδια σχεδόν αναλογία γυναικών
υπάρχει και στον τομέα των χρηματοπιστωτικών και άλλων
επιχειρησιακών υπηρεσιών. Αντίθετα, στον τομέα των κατασκευών
μόνο μία στους τέσσερις μερικώς απασχολουμένους είναι γυναίκα.
Οι μελέτες και τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι υπάρχουν πάρα
πολλά να γίνουν σε σχέση με τη θέση της γυναίκας στην κυπριακή
κοινωνία και κυρίως στην αγορά εργασίας. Έντονο επίσης χαρακτηριστικό
της αγοράς εργασίας της Κύπρου είναι η απουσία των γυναικών από τις
υψηλές θέσεις της εργασιακής και επιχειρηματικής πυραμίδας.
Η Σύνοδος της Λισαβόνας έθεσε την ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και
γυναικών ως βασικό συστατικό στοιχείο των αναπτυξιακών πολιτικών της
ΕΕ και της πολιτικής για την απασχόληση. Έθεσε επίσης ως ιδιαίτερο
στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης από 51% που ήταν το
2000 σε 60% το 2010. Για την Κύπρο ο στόχος αυτός τέθηκε στο 63%
μέχρι το 2010.
42
Ταυτόχρονα, επιδιώκεται η άρση των διακρίσεων και ανισοτήτων που
βασίζονται στο φύλο με έμφαση στο χάσμα των μισθών, την προώθηση
των γυναικών σε διοικητικές θέσεις ευθύνης, τη συμφιλίωση
επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής με ανακατανομή των κοινωνικών
ρόλων των φύλων, τη μείωση της γυναικείας ανεργίας και τη βελτίωση και
ανάπτυξη των επιχειρήσεων των γυναικών κ.ά.
Σημειώνεται ότι σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ το ποσοστό ανεργίας
των γυναικών παραμένει συστηματικά μεγαλύτερο σε σχέση με το
αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών, ενώ η μακροχρόνια ανεργία πλήττει
περισσότερο τις γυναίκες. Η διαφορά στο ποσοστό απασχόλησης μεταξύ
ανδρών και γυναικών ανέρχεται κατά μέσο όρο περίπου στο 20%. Το
ποσοστό απασχόλησης των γυναικών μειώνεται, όταν αυτές έχουν παιδιά,
ενώ το αντίθετο ισχύει για τους άνδρες. Ο διαχωρισμός ανδρών και
γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει κύριο πρόβλημα για την ΕΕ. Η
αμοιβή των γυναικών είναι μικρότερη από την αμοιβή των ανδρών για την
ίδια ή/και ίσης αξίας εργασία κατά 15% στην ΕΕ, ενώ το φαινόμενο αυτό
είναι εντονότερο στην Κύπρο, όπου το ποσοστό της διαφοράς ανέρχεται
περίπου στο 25%.
•
Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
κατέθεσαν ότι το εν λόγω υπουργείο έχει σημαντικές αρμοδιότητες όσον
αφορά την επίτευξη των στόχων της ανάπτυξης της απασχόλησης και της
κοινωνικής συνοχής. Ειδικότερα, αυτές αφορούν τη λήψη μέτρων για
43
αύξηση της γυναικείας συμμετοχής στην αγορά εργασίας και για ανάληψη
δράσεων με στόχο την καταπολέμηση των αιτιών που συντηρούν και
αναπαράγουν χρόνια εμπόδια στην πραγμάτωση της ισότητας των φύλων.
Τέτοια εμπόδια είναι οι στερεότυποι κοινωνικοί και οικογενειακοί ρόλοι των
δύο φύλων και η έλλειψη υποδομών για τη φροντίδα παιδιών, ειδικότερα
βρεφών, αλλά και ηλικιωμένων με βολικό ωράριο λειτουργίας, καλή
ποιότητα φροντίδας και προσιτό κόστος. Συναφώς, εκπονήθηκε Σχέδιο
Δράσης για τη Συμφιλίωση της Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής
και έχει δημιουργηθεί Φορέας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής
με στόχο την ανάπτυξη πλαισίου πολιτικών για το πρόβλημα της
δημογραφίας, αλλά και για τη συμφιλίωση επαγγελματικών και
οικογενειακών υποχρεώσεων. Το φιλόδοξο αυτό έργο στοχεύει στην
καταπολέμηση του επαγγελματικού διαχωρισμού με βάση το φύλο και των
στερεότυπων αντιλήψεων για το ρόλο των δύο φύλων στο εκπαιδευτικό
σύστημα και τον επαγγελματικό προσανατολισμό, καθώς και στην
αναβάθμιση των μηχανισμών επιθεώρησης της ισότητας στην
απασχόληση και στην αμοιβή.
Για την υλοποίηση του έργου θα αναπτυχθούν και θα εφαρμοστούν
τυποποιημένες διαδικασίες διερεύνησης υποθέσεων και παραπόνων για
άνιση μεταχείριση στην απασχόληση και στην αμοιβή, εκπαιδευτικά
προγράμματα αρμόδιων λειτουργών σε θέματα ισότητας και εφαρμογής
της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και κίνητρα, όπως η πιστοποίηση
επιχειρήσεων για την εφαρμογή καλών πρακτικών για την ισότητα και η
44
επιχορήγηση επιχειρήσεων για την εφαρμογή καλών πρακτικών για την
ισομισθία. Θα αναπτυχθούν επίσης οδηγοί και εγχειρίδια για αξιολόγηση
των επαγγελμάτων σε σχέση με τις αμοιβές για καθοδήγηση των
εργοδοτών, οδηγός για συνδικαλιστικές οργανώσεις και εκπροσώπους
εργοδοτών για προώθηση της ισότητας αμοιβών στη διάρκεια της
συλλογικής διαπραγμάτευσης και για βελτίωση της εκπροσώπησης των
γυναικών στη συλλογική διαπραγμάτευση και στα σώματα κοινωνικού
διαλόγου ως μέσου πιο αποτελεσματικής προώθησης της ισότητας των
φύλων. Τέλος, θα αναπτυχθούν προγράμματα επιμόρφωσης των
συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού και των εκπαιδευτικών της
πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και σεμινάρια για
τους γονείς για απάλειψη των στερεοτύπων και καθοδήγηση των παιδιών
στην επιλογή κλάδου σπουδών και επαγγέλματος βάσει προτίμησης και
ικανοτήτων και όχι βάσει φύλου.
•
Επιτροπή Αιρετών Γυναικών της Ένωσης Δήμων Κύπρου
Η εκπρόσωπος της πιο πάνω επιτροπής τόνισε ότι οι δράσεις και ενέργειες
των δήμων σε σχέση με το υπό αναφορά θέμα γίνονται χωρίς τους
αναγκαίους πόρους και, όπως τόνισε, εντελώς βάσει πρωτοβουλίας.
Επισήμανε επίσης ότι στην ΕΕ η κοινωνική πολιτική ασκείται από τους
δήμους.
Σύμφωνα με την ίδια εκπρόσωπο, παρ’ όλο που δεν υπάρχουν οι
αναγκαίοι πόροι, οι δήμοι αναπτύσσουν διάφορες δράσεις στον τομέα της
προώθησης της ισότητας των φύλων, ιδιαίτερα δε ο δήμος Λευκωσίας, ο
45
οποίος έχει αναπτύξει μεγάλη δράση. Εντός του 2010 στο δήμο
Λευκωσίας προχωρούσε η διαδικασία τελικής έγκρισης του προγράμματος
δράσης από το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο μετά την έγκριση θα έμπαινε
αμέσως σε εφαρμογή.
Η ίδια εκπρόσωπος ανέφερε τέλος ότι όσον αφορά την εφαρμογή του
Ευρωπαϊκού Χάρτη για την Ισότητα στην Τοπική Ζωή υπήρξε η αναγκαία
ενημέρωση, έγιναν σεμινάρια και προωθούνται σχετικά μέτρα.
•
Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου
Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου κατέθεσε, μεταξύ άλλων,
τα ακόλουθα:
α.
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση του ΕΣΔΙ είναι
πολύ σημαντικός και καθοριστικός.
β.
Η συμφιλίωση της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής
αποτελεί καίριο ζήτημα για τις οικογένειες που διαμένουν σε
κοινότητες, ιδιαίτερα για τις εργαζόμενες γυναίκες που είναι μητέρες.
γ.
Στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές το πρόβλημα της κοινωνικής
φροντίδας των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με ειδικές
ανάγκες είναι πολύ πιο έντονο, επειδή δεν υπάρχουν οι κατάλληλες
υποδομές. Το πρόβλημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη
λειτουργία της κατ’ οίκον φροντίδας τόσο ηλικιωμένων όσο και
παιδιών κάτω των τριών ετών.
δ.
Θα πρέπει να προωθηθεί εκστρατεία ενημέρωσης των γυναικών για
τα αναπαραγωγικά δικαιώματά τους, καθώς και προγράμματα για την
46
παροχή βασικών γνώσεων σε αλλοδαπούς και μετανάστες με σκοπό
την εκμάθηση κυρίως της ελληνικής γλώσσας.
ε.
Θα πρέπει να υπάρξει ευαισθητοποίηση των γυναικών όσον αφορά
την καθιέρωση ποσοστώσεων, όπως για παράδειγμα ποσοστού
τουλάχιστον 30% για τη συμμετοχή τους στα ψηφοδέλτια όλων των
εκλογικών διαδικασιών.
•
Γυναικείες Οργανώσεις
Οι εκπρόσωποι των γυναικείων οργανώσεων επισήμαναν ότι η τοπική
αυτοδιοίκηση έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο να διαδραματίσει στα θέματα
ισότητας και στήριξης της γυναίκας. Με βάση τις εισηγήσεις που τέθηκαν
ενώπιον της επιτροπής, η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να συμβάλει στην
προώθηση της ισότητας των φύλων και στη συμφιλίωση της οικογενειακής
και εργασιακής ζωής.
Σύμφωνα με τις εκπροσώπους των γυναικείων οργανώσεων, τα
προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες αφορούν κυρίως στη φύλαξη
και στη φροντίδα παιδιών, ηλικιωμένων και εξαρτημένων ατόμων, καθώς
και στις περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησής τους.
Η προώθηση της δημιουργίας περισσότερων βρεφοκομικών σταθμών,
κέντρων ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων και άλλων αποτελεί μια καλή
πρακτική που θα συμβάλει στην προώθηση της ισότητας των φύλων.
Η πραγματοποίηση επίσης διαλέξεων και ομιλιών οι οποίες θα προωθούν
την ισότητα κρίνεται αρκετά σημαντική, όπως και η εφαρμογή
προγραμμάτων που θα αφορούν τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και του
47
βιοτικού επιπέδου των ευαίσθητων κοινωνικών κατηγοριών, όπως είναι οι
μονογονεϊκές οικογένειες και οι ηλικιωμένες μετανάστριες. Τέλος, η
εφαρμογή προγραμμάτων στήριξης και κατάρτισης των γυναικών για
σκοπούς δραστηριοποίησής τους στην πολιτική και δημόσια ζωή κρίνεται
αρκετά σημαντική.
Περαιτέρω, επισημάνθηκε ότι η παρουσία γυναικών στα κέντρα λήψης
αποφάσεων είναι περιορισμένη παρά τις κοινωνικές και οικονομικές
κατακτήσεις, όπως και ότι τα μικρά ποσοστά συμμετοχής των γυναικών
στην κοινωνική και πολιτική ζωή καταδεικνύουν την ανάγκη να ενταθούν οι
προσπάθειες για ενθάρρυνση της συμμετοχής τους.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της Τμήματος Ισότητας και Ίσης
Μεταχείρισης της ΔΕΟΚ, το ΕΣΔΙ έχει περιορισμένο ρόλο και περιλαμβάνει
περιορισμένες δράσεις για την τοπική αυτοδιοίκηση, γι’ αυτό θα πρέπει να
αναβαθμιστεί, αφού κρίνεται ότι έχει ουσιαστικό ρόλο να διαδραματίσει
στην επίτευξη της ισότητας των δύο φύλων. Οι προτεινόμενες δράσεις
που είναι δυνατόν να τεθούν υπό την ομπρέλα της τοπικής αυτοδιοίκησης
είναι μεταξύ άλλων όσες αναφέρθηκαν πιο πάνω.
Η εκπρόσωπος της ΠΟΓΟ εισηγήθηκε επίσης τη διοργάνωση ειδικού
σεμιναρίου με αντικείμενο τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων, με
στόχο να υπάρξει συντονισμός για κοινές δράσεις μέσω του Εθνικού
Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.
48
4.
Τέταρτος στόχος ΕΣΔΙ - Καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των
γυναικών, περιλαμβανομένης της σωματεμπορίας
•
Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας, αναλύοντας τον τέταρτο στόχο του ΕΣΔΙ, κατέθεσε ενώπιον της
επιτροπής ότι σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η βία σε βάρος των
γυναικών αποτελεί παλιά μάστιγα της κοινωνίας και κατάφωρη παραβίαση
των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Στα πλαίσια του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου, λειτουργεί ο θεσμός
της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της
Βίας στην Οικογένεια, ο οποίος παρακολουθεί το πρόβλημα σε όλες του τις
διαστάσεις, ενημερώνει σχετικά την κοινή γνώμη, προωθεί ανάλογες
έρευνες και συνεργάζεται με την κυβέρνηση. Στον τομέα αυτό
δραστηριοποιείται ιδιαίτερα σημαντικός αριθμός γυναικείων φορέων και
ΜΚΟ σε στενή συνεργασία και με χρηματοδότηση από το Υπουργείο
Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τις Υπηρεσίες Κοινωνικής
Ευημερίας, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και το
Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
Σε ό,τι αφορά στην εμπορία γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση, η
Κύπρος θεωρείται χώρα προορισμού για τις διακινούμενες γυναίκες από
την Ανατολική Ευρώπη και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Έχουν ληφθεί
μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σωματεμπορίας
(trafficking), όπως το πάγωμα αδειών λειτουργίας νυχτερινών κέντρων, η
49
νομική, συμβουλευτική και οικονομική στήριξη θυμάτων που
συνεργάζονται με τις αρχές, ο νόμος κατά της διακίνησης γυναικών και
παιδιών, η αλλαγή των αδειών που χορηγούνται στις καλλιτέχνιδες, η
δημιουργία ειδικού γραφείου και μονάδας πρόληψης στο πλαίσιο της
αστυνομίας και η νομική συμφωνία με τη Βουλγαρία. Επισημαίνεται
ωστόσο ότι πρέπει να ενταθεί η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση της
κοινής γνώμης, καθώς και η διασύνδεση και η ενεργοποίηση των
κοινωνικών φορέων και των ΜΚΟ για την από κοινού αντιμετώπιση του
προβλήματος.
Η επιτροπή ενημερώθηκε για τη χρηματοδότηση των σχετικών
προσπαθειών της πτυχής αυτής από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και
Δημοσίας Τάξεως, αφού εμπίπτει στα πλαίσια του ΕΣΔΙ. Σύμφωνα με τα
αποτελέσματα παγκύπριας έρευνας που αναλήφθηκε με πρωτοβουλία της
Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Βία Εναντίον των Παιδιών, διαφαίνεται
ότι η έκταση του προβλήματος είναι μεγαλύτερη από ό,τι αναμενόταν.
Περαιτέρω, σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από το Τμήμα
Μελετών και Ανάπτυξης σε συνεργασία με το Γραφείο του Γενικού
Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και το Γραφείο Ευημερίας, οι γυναίκες
αποτελούν το 80% των θυμάτων βίας.
Οι προτεινόμενες δράσεις του ΕΣΔΙ στα πλαίσια του τέταρτου στόχου είναι
οι ακόλουθες:
α.
Ολοκλήρωση και εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και
Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια.
50
β.
Διαφωτιστικές εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της
κοινής γνώμης όσον αφορά τη διάσταση και τις συνέπειες της βίας
κατά των γυναικών.
γ.
Διαφωτιστικές εκστρατείες και κίνητρα ενθάρρυνσης των γυναικών να
καταγγέλλουν περιστατικά βίας, καθώς και μέτρα εξασφάλισης
αποτελεσματικής προστασίας θυμάτων.
δ.
Δράση για έλεγχο και εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας όσον
αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας με έμφαση
στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση κρατικών λειτουργών.
ε.
Προγράμματα στήριξης γυναικών θυμάτων και προώθησής τους στην
αγορά εργασίας.
στ.
Κατάρτιση και ευαισθητοποίηση αστυνομικών, δικαστών, δικηγόρων
και λοιπών επαγγελματιών που εμπλέκονται στο χειρισμό
περιστατικών βίας όσον αφορά στα θέματα ισότητας και βίας κατά
των γυναικών.
ζ.
Εξασφάλιση τεχνολογικού εξοπλισμού και διευθέτηση αιθουσών σε
αστυνομία και δικαστήρια για τη λήψη μαρτυρίας.
η.
Δημιουργία ηλεκτρονικών πρατηρίων για τη συλλογή, επεξεργασία
και διάχυση δεδομένων και πληροφοριών σχετικών με τη διεθνή
σωματεμπορία, την ενδοοικογενειακή βία και όλες τις μορφές βίας
κατά των γυναικών.
51
θ.
Εφαρμογή Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Συντονισμό των
Ενεργειών Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων και της
Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Ανηλίκων.
ι.
Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση επαγγελματικών ομάδων, όπως
δημοσιογράφων, ψυχολόγων, νοσηλευτών, γιατρών, τουριστικών
πρακτόρων και κρατικών υπαλλήλων για αναγνώριση και χειρισμό
περιστατικών καταναγκαστικής πορνείας και εκμετάλλευσης
γυναικών.
ια.
Έρευνα για τις διαστάσεις της βίας εναντίον των γυναικών, όπως για
παράδειγμα σωματική βία, ψυχολογική κακοποίηση, βιασμός,
σεξουαλική παρενόχληση.
ιβ.
Έρευνα για τις στάσεις και τις αντιλήψεις για τις σχέσεις των δύο
φύλων και το φαινόμενο της πορνείας.
Η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, καταθέτοντας
ενώπιον της επιτροπής, δήλωσε ότι ο τέταρτος στόχος του ΕΣΔΙ είναι ένα
πολυδιάστατο θέμα, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις πρόληψης, καθώς και
δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού, για τις οποίες χρειάζεται καλός
σχεδιασμός. Η Κύπρος, όπως ανέφερε, έχει πετύχει ένα εκσυγχρονισμένο
νομοθετικό πλαίσιο, αλλά θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενημέρωση και
στην ευαισθητοποίηση του κοινού. Παράλληλα, καταβάλλεται σχετική
προσπάθεια να διασαφηνιστούν οι δράσεις, με τρόπο που να
ανταποκρίνονται στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και για το σκοπό
52
αυτό η Πολυθεματική Επιτροπή αναπτύσσει καλή συνεργασία με
κυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Η ίδια ενημέρωσε την επιτροπή για την έναρξη λειτουργίας της
κυβερνητικής στέγης για παροχή ασφαλούς διαμονής θυμάτων βίας το
Νοέμβριο του 2007, αναφέροντας ότι εκεί έχουν φιλοξενηθεί μέχρι σήμερα
εβδομήντα εννέα άτομα. Περαιτέρω, ανέφερε ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο
εισαγωγής εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης των λειτουργών που
εργάζονται στις ήδη λειτουργούσες στέγες και ότι η μεγαλύτερη δυσκολία
που αντιμετωπίζουν τα θύματα είναι η πρόσβαση και επανένταξή τους
στον εργασιακό χώρο.
Τέλος, η υπουργός κατέθεσε ότι το Νοέμβριο του 2009 το Υπουργικό
Συμβούλιο ενέκρινε την αξιολόγηση των προγραμμάτων που αφορούν τη
βία κατά των γυναικών και ότι κατά το έτος 2010 θα ολοκληρωνόταν η
μελέτη για την πιο πάνω αξιολόγηση.
•
Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
(Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας)
Οι εκπρόσωποι των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κατέθεσαν ενώπιον
της επιτροπής, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
α.
Ο χειρισμός των περιπτώσεων βίας στην οικογένεια από τις
Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας είναι άμεσος και εναρμονισμένος
με τις διαδικασίες του Εγχειριδίου Διατμηματικών Διαδικασιών για το
Χειρισμό Περιστατικών Βίας στην Οικογένεια, το οποίο συντάχθηκε
από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για τη Βία στην Οικογένεια το 2002.
53
Ωστόσο, επιδιώκεται η συνεχής βελτίωση του προγράμματος μέσω
της επιμόρφωσης των λειτουργών κοινωνικών υπηρεσιών και της
διεξαγωγής σχετικών σεμιναρίων. Επιπρόσθετα, με στόχο τη
βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τα θύματα βίας στην
οικογένεια, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν προκηρύξει
μελέτη για την αξιολόγηση της εφαρμογής του αναφερόμενου
προγράμματος.
β.
Αναφορικά με την ανάγκη τοποθέτησης λειτουργών κοινωνικών
υπηρεσιών στα σχολεία, εφαρμόστηκε το Μάιο του 2009 πιλοτικό
πρόγραμμα σε έντεκα σχολεία μέσης εκπαίδευσης, συγκεκριμένα σε
δέκα γυμνάσια, από τα οποία τα τρία είναι στη Λάρνακα, τέσσερα στη
Λεμεσό και τρία στη Λευκωσία, καθώς επίσης στην Α΄ Τεχνική Σχολή
Λευκωσίας. Από την έναρξη της σχολικής χρονιάς 2009-2010 οι
λειτουργοί εδρεύουν μια φορά τη βδομάδα σε καθένα από τα πιο
πάνω σχολεία, όπου συνεργάζονται με το σύμβουλο καθηγητή
επαγγελματικής αγωγής και τον εκπαιδευτικό ψυχολόγο. Το
πρόγραμμα αξιολογείται στο τέλος της σχολικής χρονιάς και ανάλογα
με τα συμπεράσματα εξετάζεται το ενδεχόμενο βελτίωσης του θεσμού
τόσο άποψης μηχανισμών συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας και
Πολιτισμού όσο και από πλευράς εξασφάλισης πρόσθετου αριθμού
λειτουργών.
54
γ.
Ο Σύνδεσμος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια
έχει διαπιστώσει από τη μέχρι σήμερα ζήτηση των υπηρεσιών του την
ανάγκη λειτουργίας δεύτερου καταφυγίου στην επαρχία Πάφου.
δ.
Ενθαρρύνονται οι ΜΚΟ να αναπτύσσουν προγράμματα στους τομείς
αυτούς και να στηρίζονται τόσο τεχνικά όσο και οικονομικά.
Όσον αφορά τους λειτουργούς του κρατικού καταφυγίου, η εκπρόσωπος
των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κατέθεσε στην επιτροπή τα
ακόλουθα:
α.
Οι ιδρυματικοί λειτουργοί διορίζονται με βάση τα ισχύοντα σχέδια
υπηρεσίας με απαιτούμενο προσόν το απολυτήριο αναγνωρισμένης
σχολής μέσης εκπαίδευσης.
β.
Το καταφύγιο στελεχώνεται από τη διευθύντρια (Ιδρυματικός
Λειτουργός 1ης Τάξεως), η οποία παρευρίσκεται στο χώρο του
καταφυγίου δύο μέρες τη βδομάδα, από πέντε ιδρυματικούς
λειτουργούς και ένα λειτουργό κοινωνικών υπηρεσιών, ο οποίος
επισκέπτεται το καταφύγιο, όταν παραστεί ανάγκη.
γ.
Οι ιδρυματικοί λειτουργοί που υπηρετούν στο καταφύγιο έχουν
μεταλυκειακή εκπαίδευση, όπως κοινωνική εργασία,
βρεφονηπιοκομία και κοινωνικές επιστήμες.
δ.
Οι ιδρυματικοί λειτουργοί και η λειτουργός κοινωνικών υπηρεσιών
παρακολουθούν επί συνεχούς βάσεως σεμινάρια που αφορούν
θέματα προστασίας θυμάτων.
55
Όπως η ίδια εκπρόσωπος κατέθεσε, οι λειτουργοί των Υπηρεσιών
Κοινωνικής Ευημερίας που χειρίζονται τις περιπτώσεις προσώπων που
έτυχαν εκμετάλλευσης, ανεξάρτητα από το χώρο φιλοξενίας τους, καλούν,
όπου χρειάζεται, διερμηνέα για σχετική βοήθεια στη συνεργασία τους με το
εκάστοτε εξυπηρετούμενο πρόσωπο.
Επιπρόσθετα, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας έχουν ετοιμάσει
ενημερωτικό έντυπο σε διάφορες γλώσσες με τα δικαιώματα των
αναγνωρισμένων θυμάτων που έχουν διακινηθεί με σκοπό τη σεξουαλική
εκμετάλλευσή τους και το οποίο τίθεται στη διάθεση των θυμάτων για
ενημέρωσή τους.
Τέλος, επισημαίνεται ότι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας είναι ανοικτές
στη συνεργασία με τις ΜΚΟ για την καλύτερη εξυπηρέτηση των
προσώπων που έτυχαν εκμετάλλευσης ανεξάρτητα από την τοποθέτησή
τους (καταφύγιο ή αλλού), ενώ μελετώνται σχετικά αιτήματα από δύο μη
κυβερνητικές οργανώσεις για το ενδεχόμενο συνεργασίας.
•
Υπουργείο Εσωτερικών
Καταθέτοντας εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών, ο γενικός
διευθυντής του υπουργείου ανέφερε τις ακόλουθες δράσεις του
υπουργείου σε σχέση με την υλοποίηση του υπό συζήτηση στόχου:
α.
Σχεδιασμός αναβαθμισμένων δράσεων από πολυθεματική ομάδα και
εισαγωγή δράσεων άλλων κρατών μελών στο εθνικό σχέδιο δράσης.
Ειδικότερα, όσον αφορά την εμπορία προσώπων, ολοκλήρωση του
εγχειριδίου για το σωματεμπόριο.
56
β.
Εκπόνηση διαφημιστικής εκστρατείας κατά της βίας εναντίον των
γυναικών, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία τηλεοπτικού φιλμ σε
συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο της Ευρώπης και την
Αρχή Ραδιοτηλεόρασης.
γ.
Διοργάνωση σχετικών συνεδρίων τόσο στην Κύπρο όσο και στο
εξωτερικό.
δ.
Αναθεώρηση της πολιτικής για το καθεστώς εισδοχής καλλιτέχνιδων
στην Κύπρο, μετά από έγκριση σχετικής πρότασης από το Υπουργικό
Συμβούλιο.
Η νέα πολιτική για την είσοδο και απασχόληση αλλοδαπών
καλλιτεχνών στη Δημοκρατία τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου
2009 και, ένα χρόνο μετά την εφαρμογή της, τα στοιχεία
καταδεικνύουν ότι η πολιτική αυτή είναι αποτελεσματική σε
ικανοποιητικό βαθμό.
Η αναθεώρηση της όλης πολιτικής εντάσσεται στις γενικότερες
προσπάθειες της κυβέρνησης για πάταξη του φαινομένου της
εμπορίας προσώπων. Η υιοθέτηση ομοιόμορφων και ξεκάθαρων
διαδικασιών και ο καθορισμός συγκεκριμένων κριτηρίων και
προϋποθέσεων που να διασφαλίζουν την πραγματική καλλιτεχνική
ιδιότητα των αλλοδαπών καλλιτεχνών που εισέρχονται στη
Δημοκρατία στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση της πιθανότητας
εκμετάλλευσης και εμπορίας των προσώπων αυτών.
57
Παράλληλα, τα συμβόλαια απασχόλησης των αλλοδαπών
καλλιτεχνών έχουν αναθεωρηθεί, ώστε να είναι σύμφωνα με το
πρότυπο συμβόλαιο που ετοίμασε το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων
του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και έτσι να
συνάδουν πλήρως με τα συμβόλαια που ισχύουν για τους
αλλοδαπούς εργαζομένους. Τα συμβόλαια αυτά είναι διάρκειας ενός
έτους και καθορίζουν τις απολαβές, τα τυχόν επιδόματα, το ωράριο
εργασίας, την ετήσια άδεια και την άδεια ασθενείας και γενικά τις
υποχρεώσεις και των δύο μερών.
ε.
Επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις
Δράσεις κατά της Εμπορίας Προσώπων. Η Κύπρος είναι η δέκατη
χώρα που επικύρωσε τη συνθήκη αυτή. Η έναρξη της ισχύος της
σύμβασης αυτής ήταν η 1η Φεβρουαρίου 2008 και ως εκ τούτου έχει
εκλεγεί εμπειρογνώμονας από την Κύπρο στην ομάδα GRETA που
αποτελεί το μηχανισμό για την εποπτεία της εφαρμογής της εν λόγω
σύμβασης.
Ο ίδιος κυβερνητικός αρμόδιος ενημέρωσε την επιτροπή για τη σύσταση
και λειτουργία της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας για την εμπορία
προσώπων, της οποίας προεδρεύει ο Υπουργός Εσωτερικών ως εθνικός
συντονιστής, και κατέθεσε ότι αποκλειστικός σκοπός της λειτουργίας της εν
λόγω oμάδας είναι η αναγνώριση των πραγματικών διαστάσεων του
προβλήματος και η επεξεργασία συγκεκριμένων λύσεων. Σ’ αυτή μετέχουν
δε όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες, καθώς και δύο μη κυβερνητικές
58
οργανώσεις. Πρόσθετα, αποφασίστηκε η σύσταση ομάδας εργασίας για
μελέτη των επιμέρους θεμάτων και για υποβολή εισηγήσεων στην
ολομέλεια της ομάδας, ώστε οι δράσεις και τα μέτρα που αποφασίζονται να
είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.
Η Πολυθεματική Συντονιστική Ομάδα για την εμπορία προσώπων έχει
ετοιμάσει αναθεωρημένο και λεπτομερές σχέδιο δράσης για την εμπορία
προσώπων το οποίο θα καλύπτει την περίοδο 2010-2012. Το σχέδιο
δράσης εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Απρίλιο του 2010. Το
νέο σχέδιο αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο και οδηγό στα χέρια των
διάφορων υπηρεσιών, βάσει του οποίου θα κατευθύνουν και θα υλοποιούν
τις προσπάθειές τους για πραγματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
•
Επίτροπος Νομοθεσίας
Η Επίτροπος Νομοθεσίας, αναλύοντας το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο στην
Κύπρο, δήλωσε ότι αυτό κρίνεται πολύ ικανοποιητικό και τόνισε την ανάγκη
καλύτερης συνεργασίας με όλες τις κρατικές υπηρεσίες για την επίτευξη
των στόχων του ΕΣΔΙ. Τόνισε επίσης την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας και
κοινωνικής αντίληψης και τέλος ενημέρωσε την επιτροπή για την ετήσια
έκθεση που ετοιμάστηκε για το έτος 2008, η οποία θα κατατεθεί στη Βουλή
σε μεταγενέστερο στάδιο.
•
Σύνδεσμος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια
Η εκπρόσωπος του Συνδέσμου Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας
στην Οικογένεια κατέθεσε στην επιτροπή, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
59
α.
Ο σύνδεσμος, αναγνωρίζοντας τη βοήθεια και τη στήριξη που
χρειάζονται τόσο τα θύματα βίας όσο και οι θύτες, βρίσκεται στο
τελικό στάδιο επεξεργασίας ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης σε
συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς. Το εν λόγω σχέδιο θα
προωθηθεί σύντομα για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Ήδη
είκοσι πέντε λειτουργοί παρέχουν τις συμβουλευτικές τους υπηρεσίες
παγκύπρια και ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί.
β.
Από το έτος 1991 και εντεύθεν δεκάδες χιλιάδες ακτιβιστές από όλες
τις περιοχές του κόσμου λαμβάνουν μέρος ετησίως στην εκστρατεία
“Δεκαέξι ημέρες ακτιβισμός κατά της έμφυλης βίας”. Τα κεντρικά
μηνύματα της εκστρατείας αυτής είναι ότι τα δικαιώματα των
γυναικών είναι ανθρώπινα δικαιώματα, ότι η βία κατά των γυναικών
αποτελεί παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ότι χρειάζεται
συσπείρωση του γυναικείου κινήματος για καταπολέμηση του
φαινομένου. Η εκστρατεία αρχίζει την 25η Νοεμβρίου, Παγκόσμια
Ημέρα κατά της Βίας κατά των Γυναικών, και λήγει τη 10η Δεκεμβρίου,
Διεθνή Ημέρα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, προκειμένου να
συνδεθεί συμβολικά η βία κατά των γυναικών με τα ανθρώπινα
δικαιώματα και να τονιστεί ότι η έμφυλη βία είναι μια παραβίαση των
ανθρώπινων δικαιωμάτων.
60
•
Συμβουλευτική Επιτροπή για τη Βία στην Οικογένεια
Η εκπρόσωπος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Βία στην Οικογένεια,
καταθέτοντας στην επιτροπή την Ετήσια Έκθεση Δραστηριοτήτων 2008,
κατέθεσε τα ακόλουθα:
α.
Η συμβουλευτική επιτροπή δέχεται μεγάλο αριθμό κλήσεων
αναφορικά με καταγγελίες βίας στην οικογένεια.
β. Εφαρμόζεται το νέο πρόγραμμα της επιτροπής “Αγάπη χωρίς πόνο”,
στο οποίο συμμετέχουν άντρες και γυναίκες. Το πρόγραμμα αυτό
σημειώνει επιτυχία, η οποία εκφράζεται με την αύξηση της
συμμετοχής των ανδρών σε αυτό.
γ.
Η συμβουλευτική επιτροπή κατά το έτος 2010 εξέδωσε ενημερωτικό
βιβλιάριο με θέμα τη βία στην οικογένεια και παράλληλα βρίσκεται
στο στάδιο της αξιολόγησης της επάρκειας των υπηρεσιών που
παρέχονται στα σχολεία.
δ.
Με βάση τη νομοθεσία για τη βία στην οικογένεια, η συμβουλευτική
επιτροπή έχει ετοιμάσει ετήσια έκθεση για το έτος 2008, στην οποία
καταγράφεται η πραγματοποίηση δεκατριών συνεδριών στις οποίες
συζητήθηκαν τα πιο κάτω θέματα:
i.
Υποβολή του πενταετούς Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής και
Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας
στην Οικογένεια (2008-2013) στην Υπουργό Εργασίας και
Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
61
ii.
Εκπόνηση έρευνας με θέμα “Η συσχέτιση βίας ενάντια στα
παιδιά μέσα στην οικογένεια με τη νεανική παραβατικότητα”, η
οποία υλοποιείται μέσα στα πλαίσια του σχεδίου δράσης για την
εγκληματικότητα.
iii.
Αναβάθμιση/βελτίωση του Εγχειριδίου των Διατμηματικών
Διαδικασιών για τη Βία στην Οικογένεια.
iv.
Διεξαγωγή του προγράμματος “Αξιολόγηση των υπηρεσιών που
παρέχονται στα σχολεία για την πρόληψη και αντιμετώπιση των
περιστατικών βίας στην οικογένεια”.
v.
Καθιέρωση σειράς σεμιναρίων επιμόρφωσης των
επαγγελματιών σε τακτική βάση.
vi.
Πρόγραμμα Στήριξης Θυτών Βίας στην Οικογένεια.
vii.
Αξιοποίηση της Αξιολόγησης της Διαδικασίας της Υποχρεωτικής
Αναφοράς προς το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας όλων
των αναφορών, καταγγελιών και υποθέσεων βίας στην
οικογένεια.
viii. Καθορισμός συντονιστή για θέματα βίας στο Υπουργείο Υγείας.
ix.
Άρση του ιατρικού/επαγγελματικού απορρήτου σε περιπτώσεις
παιδικής κακοποίησης.
x.
Καταγραφή και στατιστική επεξεργασία των περιπτώσεων βίας
στην οικογένεια (από το 1998 μέχρι το 2005) από τη Νομική
Υπηρεσία με βάση σχετική εγκύκλιο του Γενικού Εισαγγελέα της
Δημοκρατίας.
62
xi.
Μελέτη για την έκδοση ενημερωτικού δελτίου σε περιοδική
βάση.
xii.
Μελέτη για την έκδοση εντύπου με θέμα “Θετική γονική
μέριμνα”.
xiii. Συνεργασία της συμβουλευτικής επιτροπής με το Σύνδεσμο για
την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια,
καθώς και με φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης για διεξαγωγή
διαλέξεων.
•
Γυναικεία Σοσιαλιστική Κίνηση
Η πρόεδρος του Επαρχιακού Γραφείου της Γυναικείας Σοσιαλιστικής
Κίνησης κατέθεσε ότι οι προσπάθειες της κίνησης εστιάστηκαν στην
έκδοση βιβλίου, με στόχο να σταματήσει η σιωπή των θυμάτων βίας στην
οικογένεια, καθώς και στη λειτουργία τηλεφωνικής γραμμής ενημέρωσης
του κοινού για τις υπηρεσίες που παρέχονται από το Γραφείο της
Γυναικείας Σοσιαλιστικής Κίνησης.
•
Αστυνομία Κύπρου
Οι εκπρόσωποι της αστυνομίας ενημέρωσαν την επιτροπή για τις ενέργειες
στις οποίες έχει προβεί η αστυνομία αναφορικά με την αγορά χρόνου για
την παγκύπρια προβολή τηλεοπτικού μηνύματος (περίοδος από τις 23
μέχρι τις 29 Νοεμβρίου 2009) για την ευαισθητοποίηση των τηλεθεατών σε
θέματα βίας στην οικογένεια.
Ενημέρωσαν επίσης την επιτροπή για άλλες ενέργειες της αστυνομίας,
αναφέροντας ότι διεξάγεται σχετική μελέτη για την καλύτερη αξιολόγηση
63
του αστυνομικού της γειτονιάς, έρευνα για την αξιολόγηση των χειρισμών
της αστυνομίας σε υποθέσεις που αφορούν βία και ότι λήφθηκε δείγμα από
2 000 άτομα για τη διεξαγωγή έρευνας για περιστατικά βίας στην
οικογένεια, τα οποία δεν καταγγέλλονται.
•
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Η εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Κύπρου κατέθεσε ενώπιον της
επιτροπής τα ακόλουθα:
α.
Σύμφωνα με την απόφαση αριθμ. 779/2007/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θεσπίστηκε ειδικό πρόγραμμα για
την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας εις βάρος παιδιών,
νέων και γυναικών και την προστασία των θυμάτων και των ομάδων
κινδύνου (πρόγραμμα “Δάφνη ΙΙΙ” 4 ) στο πλαίσιο του γενικού
προγράμματος “Θεμελιώδη δικαιώματα και δικαιοσύνη”. Η
προαναφερόμενη απόφαση βασίστηκε στις πολιτικές και τους
στόχους των προγραμμάτων “Δάφνη” και “Δάφνη ΙΙ”, προκειμένου να
συμβάλει στη διασφάλιση υψηλότερου επιπέδου προστασίας από τη
βία, με στόχο την καλύτερη διαφύλαξη της σωματικής και
πνευματικής υγείας. Το πρόγραμμα καλύπτει την περίοδο από την 1η
Ιανουαρίου 2007 έως την 31η Δεκεμβρίου 2013.
4
Τίτλος του ερευνητικού έργου “An Indirect Harmful Effect of Violence: Victimizing the child and re-
Victimizing the woman-mother through her child’s exposure to violence against herself”, διάρκειας δύο ετών
με έναρξη το Δεκέμβριο του 2009. Η αίτηση για το συγκεκριμένο έργο υποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο
Κύπρου και την Έδρα UNESCO για την Ισότητα και την Ενδυνάμωση των Φύλων.
64
β.
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ευρήματα των δύο προηγούμενων
προγραμμάτων, ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών (90%) έχει εκτεθεί σε
επεισόδια βίας στην οικογενειακή σφαίρα. Τα παιδιά αυτά
αναπτύσσουν βίαιη συμπεριφορά ή ανέχονται τη βίαιη συμπεριφορά,
όταν οι άλλοι την εκδηλώνουν εναντίον τους.
γ.
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στην Κύπρο, δεν έχει γίνει
σχετική έρευνα και οι εμπλεκόμενοι δεν είναι ενήμεροι για τις
επιπτώσεις της έμμεσης βίας σε παιδιά και μητέρες. Ο βασικότερος
στόχος της έρευνας είναι η ενημέρωση, σε σχέση με τα
αποτελέσματά της, όλων όσοι μπορούν να αποτρέψουν τέτοια
φαινόμενα. Τα ευρήματα της έρευνας θα ενσωματωθούν στα σχετικά
προγράμματα του Πανεπιστημίου Κύπρου για σκοπούς
επιμόρφωσης.
δ.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου δημιούργησε ιστοσελίδα στο διαδίκτυο,
μέσω της οποίας γυναίκες θύματα βίας μπορούν να υποβάλλουν
ανώνυμα παράπονα.
•
Frederick University
Η εκπρόσωπος του πιο πάνω ιδιωτικού πανεπιστημίου δήλωσε στην
επιτροπή ότι στα εκπαιδευτικά προγράμματα του πανεπιστημίου
εντάσσεται η παράδοση σχετικών μαθημάτων από εκπαιδευμένους
καθηγητές, παρά ταύτα το πανεπιστήμιο δεν έχει ασχοληθεί με το θέμα
αυτό από ερευνητικής πλευράς.
65
•
Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου
Η εκπρόσωπος του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου
κατέθεσε στην επιτροπή τα ακόλουθα:
α.
Τα αίτια της βίας κατά των γυναικών συνδέονται άμεσα και ευθέως με
τις ιεραρχημένες και εξουσιαστικές σχέσεις μεταξύ των φύλων,
γεγονός που αποτελεί δομικό στοιχείο και των σύγχρονων
πατριαρχικών κοινωνιών (δομική βία).
β.
Με ανησυχία παρατηρείται ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός θυμάτων
οικογενειακής βίας στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια.
γ.
Η αναποτελεσματικότητα των κρατικών μέτρων και η έλλειψη
καταφυγίων για προστασία, καθώς και η υποστελέχωση των
κρατικών μηχανών από άτομα εξειδικευμένα στο χειρισμό των
θυμάτων βίας οδηγούν στην αποτυχία της καταστολής του
φαινομένου και στην περαιτέρω διαιώνισή του.
δ.
Ποσοστό ύψους 80% των θυμάτων οικογενειακής βίας είναι γυναίκες,
σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου της Αστυνομίας για την
Καταπολέμηση της Βίας στην Οικογένεια.
ε.
Παρατηρείται έλλειψη εμπεριστατωμένης και συστηματικής έρευνας
σχετικά με τα αίτια και την έκταση του υπό αναφορά φαινομένου στην
Κύπρο, η οποία θα υποβοηθούσε σε πιο ουσιαστική αντιμετώπισή
του και θα συνέβαλλε στην παραγωγή, όσο το δυνατόν,
αποτελεσματικότερων πρακτικών και εκστρατειών ενημέρωσης του
κοινού.
66
στ.
Η βία στην οικογένεια, αλλά και κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών,
αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο που πηγάζει από τις κοινωνικές
αντιλήψεις για τους ρόλους των δύο φύλων.
ζ.
Είναι αναγκαία η δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων
αναφορικά με τα ζητήματα των δύο φύλων, αφού η βία στην
οικογένεια, αλλά και κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών, αποτελεί
κοινωνικό φαινόμενο.
η.
Οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία και
σοβαρότητα του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών, όχι μόνο
όταν αυτή διαπράττεται εντός της οικογενειακής εστίας, αλλά και σε
άλλες περιπτώσεις, όπως είναι η περίπτωση της σεξουαλικής
εκμετάλλευσης και της σωματεμπορίας γυναικών, η άσκηση βίας σε
σχέσεις-ραντεβού, η βία εντός των σεξουαλικών σχέσεων εκτός
συμβίωσης, η βία κατά των γυναικών που ανήκουν σε μειονοτικές και
άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως και κατά των μεταναστριών
και γυναικών με αναπηρικά προβλήματα.
θ.
Ανεξάρτητα καταρτισμένη υπηρεσία ή ΜΚΟ πρέπει να παρακολουθεί
συστηματικά τις προτεραιότητες και την πορεία υλοποίησης του ΕΣΔΙ,
αλλά και τη σωστή αξιολόγηση των δράσεών του.
Η ίδια εκπρόσωπος ανέφερε ότι ολοκληρώθηκαν δύο προγράμματα που
αφορούν την εκφοβιστική συμπεριφορά (bullying) και τη νεανική
παραβατικότητα και ετοιμάστηκαν σχετικές εισηγήσεις.
67
•
Ερευνητικό Κέντρο Ισότητας Φύλου
Η εκπρόσωπος του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας Φύλου κατέθεσε στην
επιτροπή, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
α.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κύπρος έχει καταστεί την τελευταία
εικοσαετία χώρα υποδοχής μεταναστριών και αλλοδαπών εργατριών,
αποφασίστηκε η διεξαγωγή έρευνας για διαπίστωση των αναγκών
των μεταναστριών και αλλοδαπών εργατριών στην πληροφόρηση,
επιμόρφωση και επαγγελματική κατάρτιση.
β.
Η πιο πάνω έρευνα βρίσκεται στο στάδιο της ηλεκτρονικής
καταχώρισης των δεδομένων και εστιάζεται, μεταξύ άλλων, στη
σκιαγράφηση του προφίλ της μετανάστριας/αλλοδαπής εργάτριας
όσον αφορά το επίπεδο μόρφωσης, την οικογενειακή κατάσταση και
το εργασιακό καθεστώς στην Κύπρο, όπως και στα προβλήματα που
αντιμετωπίζει σε εργασιακό και κοινωνικό επίπεδο.
Η ίδια εκπρόσωπος, αναφερόμενη στα μέτρα πρόληψης εναντίον της βίας,
υπέβαλε εισήγηση για λήψη μέτρων, μεταξύ των οποίων η παροχή
ευκαιριών εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, η ίδρυση γραφείων
εξυπηρέτησης, η ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην
Κύπρο και η υιοθέτηση πρακτικών μέτρων για την ενσωμάτωση των
αλλοδαπών γυναικών και ιδιαίτερα των κοριτσιών στον κοινωνικό ιστό.
•
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ανέφερε ότι η
πρόσφατη σύσταση τριμελούς επιτροπής σε συνεργασία με τη γενική
68
γραμματέα του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας είχε
ως αποτέλεσμα τη δραστηριοποίηση για την αναδιαμόρφωση των
αναλυτικών προγραμμάτων και την ένταξη υποχρεωτικών σχετικών
σεμιναρίων στη σχολική μονάδα. Συναφώς δήλωσε ότι προαιρετικά
σεμινάρια σε θέματα βίας εναντίον των γυναικών προσφέρονται τα
απογεύματα στους εκπαιδευτικούς.
•
Γυναικείες οργανώσεις
Στα πλαίσια των συζητήσεων που διεξήχθησαν ενώπιον της επιτροπής, οι
γυναικείες οργανώσεις εξέφρασαν, μεταξύ άλλων, θέσεις/εισηγήσεις
αναφορικά με τη λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση της πάταξης του υπό
εξέταση φαινομένου και της ευαισθητοποίησης του κοινού. Οι εν λόγω
θέσεις/εισηγήσεις επικεντρώνονται στα ακόλουθα:
α.
Έκδοση ανακοινώσεων, προβολών ειδικών σποτ και σύντομων σε
διάρκεια φιλμ από τα ΜΜΕ.
β.
Διοργάνωση διαλέξεων και ημερίδων σε όλες τις επαρχίες, εμπλοκή
της τοπικής αυτοδιοίκησης (δήμοι/κοινότητες) και της αστυνομίας,
ενημέρωση ενήλικων και ανήλικων ατόμων (στρατόπεδα/σχολεία),
διαλέξεις στους συνδέσμους γονέων.
γ.
Ετοιμασία αφισών, ενημερωτικού και άλλου υλικού.
δ.
Σωστή εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας και ενδεχόμενη
τροποποίησή της για θεσμοθέτηση πιο αυστηρών ποινών.
ε.
Ετοιμασία εκλαϊκευμένης έκδοσης της σχετικής νομοθεσίας για τη βία
στην οικογένεια και διανομή της στο ευρύ κοινό.
69
στ.
Δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ενσωμάτωσή τους στα
αναλυτικά προγράμματα των σχολείων για την καλλιέργεια
κουλτούρας μη βίας και ανάπτυξη δεξιοτήτων διαπραγμάτευσης
(αλλαγή κακής νοοτροπίας και αρνητικών προτύπων).
ζ.
Συστηματική ενημέρωση/σεμινάρια για γονείς και εκπαιδευτικούς.
η.
Εκπαίδευση των αστυνομικών και εξέταση των θυμάτων από
εξειδικευμένους αστυνομικούς του ίδιου φύλου.
θ.
Πρόσληψη περισσότερων οικογενειακών συμβούλων, αφού η
στελέχωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κρίνεται μη
επαρκής.
ι.
Δημιουργία περισσότερων καταφυγίων (σε όλες τις επαρχίες), τα
οποία θα στελεχώνονται με επαρκές και κατάλληλο προσωπικό.
ια.
Εκπόνηση προγραμμάτων θεραπευτικής αγωγής του θύτη.
ιβ.
Οικονομική στήριξη των γυναικείων και μη κυβερνητικών
οργανώσεων για την προαγωγή προγραμμάτων ενημέρωσης και
διαφώτισης.
ιγ.
Σύσταση αρχείου/τράπεζας στατιστικών στοιχείων και προώθηση της
έρευνας για συλλογή, καταγραφή και επεξεργασία στοιχείων.
5.
Πέμπτος στόχος ΕΣΔΙ - Προώθηση της ίσης πρόσβασης και ίσης
εφαρμογής των κοινωνικών δικαιωμάτων για άνδρες και γυναίκες
Ο πέμπτος στόχος του ΕΣΔΙ θα συζητηθεί από την επιτροπή σε εύθετο χρόνο.
70
6.
Έκτος στόχος του ΕΣΔΙ - Αλλαγή κοινωνικών στερεοτύπων και
διαμόρφωση συλλογικής κοινωνικής συνείδησης προς όφελος των
γυναικών
•
Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας κατέθεσε σε σχέση με τον έκτο στόχο του ΕΣΔΙ τα ακόλουθα:
Τα στερεότυπα που συνδέονται με τα κοινωνικά φύλα αποτελούν ένα
σύνολο προσχηματισμένο κοινωνικών αντιλήψεων αναφορικά με τους
τρόπους συμπεριφοράς, τις ικανότητες, τους ρόλους, τα επαγγέλματα κ.λπ.
των ατόμων με βάση απλώς και μόνο το φύλο τους. Οι κοινωνικές
αντιλήψεις για τα φύλα δεν περιορίζονται και δεν αφορούν μόνο στα
χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, αλλά και στους ρόλους που οι
άνδρες και οι γυναίκες αναλαμβάνουν και εκτελούν στο χώρο της
οικογένειας και κατ’ επέκταση στο χώρο της εργασίας, στα επαγγέλματα
στα οποία θεωρούνται κατάλληλοι. Έτσι, σύμφωνα με τις κυρίαρχες
παραδοσιακές, στερεότυπες, αντιλήψεις, για τους ρόλους των φύλων στην
οικογένεια, οι άνδρες αναλαμβάνουν το ρόλο του οικονομικού συντηρητή,
ενώ οι γυναίκες αναλαμβάνουν την ευθύνη της ομαλής λειτουργίας του
νοικοκυριού, τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων, κάτι που
συνεπάγεται παράλληλα πολύ λιγότερες ευκαιρίες και δυνατότητες για τις
γυναίκες για συμμετοχή στην οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή. Η
συμμετοχή τους μάλιστα στην αγορά εργασίας ελάχιστα τις απαλλάσσει
από την επιτέλεση του στερεότυπου βασικού ρόλου της νοικοκυράς και της
71
μητέρας, με τεράστιες αρνητικές συνέπειες στην επαγγελματική τους
εξέλιξη, άνοδο και καταξίωση. Ενδεικτικά, αναφέρονται ο κατά φύλο
καταμερισμός των επαγγελμάτων και των θέσεων εργασίας, το φαινόμενο
της γυάλινης οροφής, καθώς και το γεγονός ότι στους τομείς και τα
επαγγέλματα που απασχολούνται άνδρες και γυναίκες οι τελευταίες
συγκεντρώνονται και απασχολούνται στις κατώτερες ιεραρχικά θέσεις με
χαμηλότερη αμοιβή και κύρος και με ελάχιστες δυνατότητες για συμμετοχή
στα κέντρα λήψης των αποφάσεων που αφορούν στο επάγγελμα.
Στα πλαίσια της συζήτησης του έκτου στόχου τονίστηκε ότι τα ΜΜΕ
συμβάλλουν σημαντικά στην αναπαραγωγή και διαιώνιση των έμφυλων
στερεοτύπων. Εκτιμάται ότι τα ΜΜΕ μπορούν να εφαρμόσουν κώδικα
δεοντολογίας όσον αφορά την ισότητα των φύλων και να προχωρήσουν σε
σχετικές αυτορρυθμίσεις, για να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση και
πληροφόρηση της κοινής γνώμης, καθώς και στην αλλαγή των
αναχρονιστικών στερεοτύπων.
Τα ΜΜΕ συμβάλλουν σημαντικά στην αναπαραγωγή και διαιώνιση των
έμφυλων στερεοτύπων με τον τρόπο παρουσίασης των γυναικών,
ιδιαίτερα του γυναικείου σώματος. Εκτιμάται ωστόσο ότι τα ΜΜΕ
μπορούν, εφόσον ενθαρρυνθούν, εφαρμόζοντας κώδικα δεοντολογίας
όσον αφορά την ισότητα των φύλων, να προχωρήσουν σε σχετικές
μεταρρυθμίσεις και να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση και
πληροφόρηση της κοινής γνώμης, καθώς και στην αλλαγή των
αναχρονιστικών στερεοτύπων.
72
Η ΕΕ ήδη από το 2000 προωθεί την οργάνωση εκστρατειών
πληροφόρησης σε συνεργασία με ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, όπως και
εκδηλώσεων για τη διακρατική ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς και για τον
προσδιορισμό και τη διάδοση καλών πρακτικών (όπως λ.χ. απονομή
ετήσιου βραβείου σε εταιρείες και οργανώσεις που πέτυχαν να
προαγάγουν την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών), με σκοπό την
ενίσχυση της θετικής δημοσιότητας των θεμάτων των δύο φύλων.
Συναφώς με τα πιο πάνω, βρίσκεται σε εξέλιξη μια πιο γενικευμένη
προσπάθεια, με επικεφαλής τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της
Γυναίκας, ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και
σημαντικών για την προώθηση της ισότητας κοινωνικών ομάδων. Τέτοιες
ομάδες είναι οι εργαζόμενοι και οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, οι κρατικοί
λειτουργοί, η αστυνομία, οι επιχειρήσεις κ.λπ. Για το σκοπό αυτό έχει
αναπτυχθεί πλούσια παραγωγή ανάλογου διαφωτιστικού υλικού.
Οι προτεινόμενες δράσεις είναι οι ακόλουθες:
α.
Κατάρτιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και ευαισθητοποίηση
ιδιοκτητών και λειτουργών ΜΜΕ σε θέματα ισότητας με κύριο στόχο
την καταπολέμηση των στερεοτύπων (δημιουργία και υπογραφή
κώδικα δεοντολογίας όσον αφορά την παρουσίαση και προβολή των
έμφυλων θεμάτων).
β.
Θέσπιση κινήτρων για ενθάρρυνση και διευκόλυνση της ανάδειξης
μεγαλύτερου αριθμού γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων των
ΜΜΕ.
73
γ.
Διεξαγωγή ευρείας και ολοκληρωμένης έρευνας σχετικά με τον τρόπο
που τα κυπριακά ΜΜΕ μεταχειρίζονται γυναίκες στα προγράμματα
και στις διαφημίσεις τους.
δ.
Προγράμματα για ευρύτερη προβολή γυναικείων θεμάτων και
γυναικείων προσωπικοτήτων και γενικότερα της γυναικείας
συμμετοχής σ’ όλους τους τομείς της ζωής.
Όπως η γενική γραμματέας του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα
της Γυναίκας κατέθεσε ενώπιον της επιτροπής, μετά από εποικοδομητικό
διάλογο με τους αρμόδιους φορείς με στόχο τη θέσπιση νέου κώδικα
δημοσιογραφικής δεοντολογίας, αποφασίστηκε και προωθήθηκε η
πραγματοποίηση συνάντησης με εκπροσώπους της Ένωσης Συντακτών
Κύπρου, της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου και του Συνδέσμου
Εκδοτών Εφημερίδων και Περιοδικών για συζήτηση του ενδεχομένου
θέσπισης νέου κώδικα ή/και ενσωμάτωσης νέων προνοιών στον
υφιστάμενο κώδικα. Για το σκοπό αυτό συστάθηκε ειδική επιτροπή.
Περαιτέρω, η ίδια κατέθεσε ότι η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, η
Ένωση Συντακτών Κύπρου και ο Σύνδεσμος Εκδοτών Εφημερίδων και
Περιοδικών συμφώνησαν στην έναρξη διαλόγου για την αξιολόγηση των
προνοιών του κώδικα δεοντολογίας και του ενδεχομένου εισαγωγής
σχετικών μεταρρυθμίσεων, υιοθετώντας τη θέση ότι ο υφιστάμενος
κώδικας δημοσιογραφικής δεοντολογίας είναι περιοριστικός, αφού σ’ αυτόν
δε γίνεται ρητή αναφορά στην ισότητα των φύλων.
74
•
Υπουργείο Εσωτερικών
Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών αναφέρθηκε στην πρόσφατη
σχετική αλληλογραφία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
καθώς και με την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, προκειμένου να
προωθηθούν οι δράσεις του ΕΣΔΙ που αφορούν την εμπλοκή των ΜΜΕ. Ο
ίδιος εκπρόσωπος έκανε επίσης αναφορά στην κοινοτική Οδηγία της ΕΕ,
για την εφαρμογή της οποίας εκκρεμεί ενώπιον της Κοινοβουλευτικής
Επιτροπής Εσωτερικών νομοσχέδιο, η οποία προωθεί, μεταξύ άλλων, την
ισότιμη προβολή των φύλων στα ΜΜΕ (Media Literacy) και τόνισε την
ανάγκη τροποποίησης του υφιστάμενου κώδικα δημοσιογραφικής
δεοντολογίας, ώστε να ενσωματωθούν σ’ αυτόν νέες πρόνοιες που να
αφορούν ρητά την ισότιμη προβολή των δύο φύλων από τα ΜΜΕ.
•
Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ)
Ο εκπρόσωπος του ΡΙΚ διαφώνησε με τον ισχυρισμό ότι παρατηρούνται
φαινόμενα άνισης προβολής των φύλων από τα ΜΜΕ και ανέφερε ότι, αν
υπάρχουν τέτοια φαινόμενα, δεν ευθύνεται ο τηλεοπτικός σταθμός. Τόνισε
επίσης ότι το ΡΙΚ προωθεί τα θέματα ισότητας των φύλων μέσω των
παιδικών του προγραμμάτων και ότι η άνιση προβολή των φύλων στα
ΜΜΕ οφείλεται κυρίως σε εσφαλμένη κοινωνική αντίληψη.
•
Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου
Η εκπρόσωπος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου ενημέρωσε
εκτενέστερα την επιτροπή για τη νομοθεσία και τους κώδικες δεοντολογίας
που ρυθμίζουν τα θέματα ισότητας και σεβασμού προς το άτομο γενικά και
75
τις σχετικές αρχές που υιοθετούνται από την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης
Κύπρου. Σύμφωνα με τον περί Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών
Νόμο, η διαφήμιση και η τηλεμπορία δεν πρέπει να απάδουν προς το
σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και να εισάγουν διακρίσεις λόγω
φυλής, φύλου, θρησκείας ή ιθαγένειας, ενώ σύμφωνα με τους περί
Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Σταθμών Κανονισμούς απαγορεύονται η
χρήση της γλώσσας με τρόπο που να μπορεί να θίξει τις ευαισθησίες
θρησκευτικών, φυλετικών ή άλλων κοινωνικών ομάδων, καθώς και η
μετάδοση εκπομπών που θίγουν την αξιοπρέπεια των δύο φύλων.
Η ίδια πιο πάνω εκπρόσωπος ενημέρωσε την επιτροπή για τον κώδικα
διαφημίσεων-τηλεμπορικών μηνυμάτων και προγραμμάτων, ο οποίος
προβλέπει ρητά ότι οι διαφημίσεις δημιουργούνται με αίσθημα ευθύνης
προς την κοινωνία και με σεβασμό προς την αξιοπρέπεια και την ισότητα
όλων των ανθρώπων. Στα πλαίσια αυτά, η ισότητα των φύλων θεωρείται
ότι περιλαμβάνεται στις σχετικές ρυθμίσεις, χωρίς όμως να υπάρχει ειδική
πρόνοια για το θέμα αυτό.
•
Ένωση Συντακτών Κύπρου
Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου τόνισε ότι δεν είναι
αναγκαία οποιαδήποτε περαιτέρω νομοθετική ρύθμιση για περαιτέρω
ενίσχυση των θεμάτων που αφορούν την ισότητα των φύλων.
•
Πανεπιστήμιο Κύπρου
Η εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Κύπρου κατέθεσε ότι η Έδρα
UNESCO για την Ισότητα και την Ενδυνάμωση των Φύλων, το Ερευνητικό
76
Κέντρο Ισότητας Φύλου και το Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του
Πανεπιστημίου Κύπρου ανέλαβαν τη διεξαγωγή του ερευνητικού
προγράμματος ΚΕΓΥΜΕ (Κύπρος, Ευρώπη, Γυναίκα και ΜΜΕ) με τίτλο “Η
διάσταση του φύλου στα ΜΜΕ της Κύπρου και η σχέση της με τις
αντιλήψεις των νέων. Συγκρίσεις με τη διακηρυγμένη πολιτική της ΕΕ για
τα δύο φύλα”.
Σκοποί του προγράμματος είναι:
α.
η μελέτη των κοινωνικών ρόλων και των πιθανών στερεοτύπων για
τον Κύπριο άνδρα και την Κυπρία γυναίκα, όπως προβάλλονται από
τα ΜΜΕ (κυπριακές σειρές υψηλής τηλεθέασης) και κατά πόσο αυτά
ανακυκλώνονται στις αντιλήψεις των νέων στην Κύπρο,
β.
η σκιαγράφηση του μοντέλου της Ευρωπαίας γυναίκας, όπως
διαμορφώνεται από την πολιτική ισότητας της ΕΕ,
γ.
η σύγκριση της εικόνας που διαμορφώνεται για τα δύο φύλα από τα
ΜΜΕ και οι αντιλήψεις των νέων με την ευρωπαϊκή διάσταση και
πολιτική που προωθείται για το ρόλο της γυναίκας.
Η πιο πάνω έρευνα διεξάγεται με τη συγχρηματοδότηση του Μηχανισμού
για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και βρίσκεται στο στάδιο της συλλογής
ποιοτικών δεδομένων.
•
Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Διαφήμισης-Επικοινωνίας Κύπρου
Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Διαφήμισης-Επικοινωνίας
Κύπρου ανέφερε ότι ο σύνδεσμος είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στα θέματα
που αφορούν την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και ότι πάγια αρχή
77
του είναι η χρησιμοποίηση μοντέλων εκπροσώπων των δύο φύλων στη
διαφήμιση που να είναι απαραίτητα σχετικά με την παρουσίαση του
διαφημιζόμενου προϊόντος, ώστε η διαφήμιση να μην μπορεί να
χαρακτηριστεί υποτιμητική για κανένα φύλο.
•
Επίτροπος Διοικήσεως
Η Επίτροπος Διοικήσεως ανέλαβε να μελετήσει τη δυνατότητα της δικής
της εμπλοκής και ενημέρωσε την επιτροπή ότι το Γραφείο της ως η Αρχή
Ίσης Μεταχείρισης ανέλαβε τη θέσπιση νέου δεοντολογικού κώδικα σε
συνεργασία με τα μέλη της νεοσυσταθείσας ειδικής επιτροπής.
Γ.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ/ΘΕΙΣΕΙΣ/ΑΠΟΨΕΙΣ/ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών,
συνεκτιμώντας και αξιολογώντας όλα τα κατατεθέντα ενώπιόν της στοιχεία, καταλήγει
στα ακόλουθα:
Η συσσωρευμένη εμπειρία, η ανάπτυξη εθνικών μηχανισμών προώθησης της αρχής
της ισότητας των φύλων, η ενεργητική συμμετοχή και συμβολή των γυναικείων
οργανώσεων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθώς και άλλων ΜΚΟ
διαμόρφωσαν τις συνθήκες σχεδιασμού και υλοποίησης του ΕΣΔΙ με συντονιστή τον
Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Το ΕΣΔΙ συμμετέχει πλέον
ενεργά στη γενικευμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια για επίτευξη της ισότητας ανάμεσα
στα δύο φύλα και με αυτό αναδεικνύεται η πολιτική, η οικονομική, η κοινωνική και η
πολιτιστική διάσταση του εγχειρήματος και η άμεση σύνδεσή του με τις ευρύτερες
εθνικές προσπάθειες ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
78
Τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί στην Κύπρο σημαντικό έργο σε επίπεδο θεσμών
αρχικά και ακολούθως σε σχέση με την ανάγκη ανάπτυξης ολοκληρωμένων
πολιτικών και στρατηγικών και εκπόνησης ερευνών και σχεδίων δράσης με απώτερο
στόχο την αποτελεσματική προώθηση της ισότητας των φύλων. Σημαντική ώθηση
στο μεγάλο αυτό εθνικό κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό στόχο έδωσαν η ένταξη της
χώρας στην ΕΕ και η αναγκαία προσαρμογή της στο ευρωπαϊκό κεκτημένο (acquis
communautaire).
Η επιτροπή συνεπακόλουθα διαπιστώνει ότι στην Κύπρο η συμμετοχή των γυναικών
στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στην κοινωνία ευρύτερα είναι ελλειμματική, ενώ
παρατηρούνται έντονα φαινόμενα όπως η γυάλινη οροφή και το χάσμα αμοιβών που
έχουν αρνητική επίδραση επί των προκαθορισμένων κοινωνικών ειδώλων και
συντελούν στην ανάπτυξη αρνητικών στερεοτύπων των φύλων. Ειδικότερα,
παρατηρούνται σημαντικές αδυναμίες, όπως έλλειψη υποδομών φροντίδας νηπίων,
παιδιών και μελών της οικογένειας που χρειάζονται φροντίδα, κατά τρόπο που η
διάχυση της διάστασης των φύλων σε όλους τους τομείς πολιτικής που έχουν
αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των γυναικών και των ανδρών να είναι απαραίτητη.
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η επιτροπή κρίνει ότι άνδρες και γυναίκες
εξακολουθούν να διατηρούν ασύμμετρες και ιεραρχημένες σχέσεις τόσο στο πλαίσιο
της οικογένειας όσο και στη δημόσια σφαίρα της ζωής, δηλαδή στην
εκπαίδευση/κατάρτιση, στην απασχόληση και στην επιχειρηματικότητα, αλλά και στην
αντιπροσώπευση στα κέντρα εξουσίας και λήψης των κοινωνικών, πολιτικών και
οικονομικών αποφάσεων.
79
Παρά ταύτα, η επιτροπή εκτιμά ότι από το χρόνο εγγραφής του θέματος για συζήτηση
μέχρι το παρόν στάδιο υπήρξε σημαντική πρόοδος στην υλοποίηση των στόχων του
ΕΣΔΙ με την ενεργό εμπλοκή όλων σχεδόν των φορέων υλοποίησής του, όπως και με
τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων.
Η επιτροπή σημειώνει συναφώς τη σημαντική συμβολή των διεξαχθεισών
κοινοβουλευτικών συζητήσεων στην προώθηση της υλοποίησης των στόχων του
ΕΣΔΙ. Σημειώνει επίσης τη σημαντική συμβολή και το ρόλο του Υπουργείου
Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το οποίο, υπό την επίβλεψη της αρμόδιας
υπουργού, έχει περιλάβει στις άμεσες προτεραιότητές του το συντονισμό των
δράσεων προς την κατεύθυνση αυτή, παράγοντας σημαντικό και αξιόλογο έργο το
οποίο αποσκοπεί στην προώθηση σημαντικών στόχων της ισότητας.
Περαιτέρω, η επιτροπή σημειώνει τη δράση του Υπουργείου Εσωτερικών στους
τομείς της αρμοδιότητάς του, το οποίο έχει προχωρήσει σε σχεδιασμούς δράσεων,
ειδικότερα όσον αφορά στην εμπορία προσώπων, στην ολοκλήρωση του εγχειριδίου
για το σωματεμπόριο και στην αναθεώρηση της πολιτικής για το καθεστώς εισδοχής
καλλιτέχνιδων στην Κύπρο.
Σημειώνεται ότι μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του το Υπουργείο Παιδείας και
Πολιτισμού κατέθεσε νέα προγράμματα στα πλαίσια της εκπαιδευτικής
μεταρρύθμισης τα οποία συνάδουν με τις δράσεις του ΕΣΔΙ.
Τέλος, σημειώνεται ότι έχει κατατεθεί ενώπιον της επιτροπής η πληροφορία ότι το
Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως βρίσκεται ήδη στο στάδιο της
ετοιμασίας ολοκληρωμένης και επιστημονικής αξιολόγησης της πορείας υλοποίησης
των στόχων του ΕΣΔΙ με την προκήρυξη δημόσιας σύμβασης για την εξασφάλιση
80
υπηρεσιών συμβούλων για σκοπούς ετοιμασίας ενδιάμεσης έκθεσης αξιολόγησης.
Στην εν λόγω έκθεση θα περιλαμβάνονται η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας
των δράσεων του ΕΣΔΙ, η αξιολόγηση του βαθμού συνεργασίας μεταξύ των
διάφορων φορέων, η καταγραφή των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων που
απαιτούνται από τον κάθε φορέα, καθώς και η καταγραφή των προβλημάτων που
πιθανόν να παρουσιάζονται στην υλοποίηση των δράσεων του ΕΣΔΙ. Τα πορίσματα
της έκθεσης αυτής θα αξιολογηθούν και θα αποτελέσουν νέες κατευθυντήριες
γραμμές στην προώθηση της υλοποίησης των δράσεων του ΕΣΔΙ.
Πέραν των πιο πάνω ενεργειών της εκτελεστικής εξουσίας, στην πρόοδο και στην
επιτάχυνση της υλοποίησης των στόχων του ΕΣΔΙ η επιτροπή θεωρεί επίσης ότι
συνέβαλε η αυτεπάγγελτη από την ίδια εγγραφή ξεχωριστών θεμάτων για σκοπούς
διεξοδικότερης συζήτησης κάθε στόχου του ΕΣΔΙ, συμπεριλαμβανομένων των πιο
κάτω επιμέρους θεμάτων:
1.
Της οικονομικής στήριξης των κρατών μελών για τη δημιουργία υποδομών που
είναι απαραίτητες για τη συμφιλίωση της οικογενειακής και της επαγγελματικής
ζωής των γυναικών, όπως οι υποδομές φροντίδας για τα παιδιά και τους
ηλικιωμένους, από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και άλλα χρηματοδοτικά μέσα της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2.
Της επαναξιολόγησης των αμοιβών στα επαγγέλματα που θεωρούνται
παραδοσιακά γυναικεία.
3.
Της βελτίωσης της συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή και στα κέντρα
λήψης αποφάσεων.
81
4.
Του ρόλου της πληροφορικής σε ό,τι αφορά την αλλαγή στερεοτύπων και τη
διαμόρφωση συλλογικής κοινωνικής συνείδησης προς όφελος και των
γυναικών.
5.
Του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας
στην Οικογένεια (2010-2013).
6.
Του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της Εμπορίας Προσώπων (2010-2012).
Στο στάδιο της συζήτησης η επιτροπή επισήμανε συναφώς ότι οι επιμέρους δράσεις
του ΕΣΔΙ χρήζουν συνεχούς επαναξιολόγησης, ώστε να συνάδουν με τις εξελίξεις και
την πρόοδο στην πολιτική και κοινωνική ζωή στην Κύπρο και να λαμβάνουν υπόψη
τα προβλήματα που εντοπίζονται κατά την υλοποίηση των δράσεών του. Επισήμανε
επίσης ότι η προώθηση των θεμάτων ισότητας των φύλων δεν εξαντλείται στη
διαπιστωθείσα κατά την εξέταση της υλοποίησης του ΕΣΔΙ πρόοδο.
Καταθέτοντας την παρούσα έκθεσή της στο σώμα, η επιτροπή σημειώνει με έμφαση
ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθεί συστηματικά
την προώθηση της υλοποίησης των δράσεων του ΕΣΔΙ, μέσα στα πλαίσια των
δραστηριοτήτων της, με γνώμονα την επίσπευση της υλοποίησής τους, καθώς και της
υλοποίησης άλλων πολιτικών προγραμμάτων και σχεδίων δράσης, όπως είναι τα
ακόλουθα:
1.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας στην
Οικογένεια (2010-2013).
2.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά της Εμπορίας Προσώπων (2010-2012).
82
3.
Το Σχέδιο Δράσης για τη Συμφιλίωση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής
των Γυναικών, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο έγκρισής του από το Υπουργικό
Συμβούλιο.
4.
Τα νέα αναλυτικά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού που
έχουν ενσωματωμένη τη διάσταση του φύλου.
5.
Το συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα για την καταπολέμηση του
χάσματος μεταξύ των αμοιβών ανδρών και γυναικών και την καταπολέμηση των
στερεοτύπων των φύλων ειδικότερα σε σχέση με τον επαγγελματικό
προσανατολισμό.
Τέλος, η επιτροπή δηλώνει ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί το όλο θέμα και
ειδικότερα την ανάπτυξη τράπεζας πληροφοριών και αρχείου ερευνών, ανάγκη η
οποία αναδείχθηκε στα πλαίσια των συζητήσεων στην επιτροπή.
Υπό το φως όλων των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ίσων Ευκαιριών
μεταξύ Ανδρών και Γυναικών δεσμεύεται μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της να
παρακολουθεί συνεχώς την πρόοδο στην υλοποίηση του ΕΣΔΙ και επιφυλάσσεται να
καταθέσει την τελική της έκθεση για το όλο θέμα στην ολομέλεια του σώματος σε
εύθετο χρόνο.
3 Μαρτίου 2011

etisia 2010 - final.pdf - Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως

13-06-2013 - Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής

καταγγελια στην επιθεωρηση εργασιας, αγωγη και ασφαλιστικα μετρα

Η κατανομή εισοδήματος στην Ελλάδα

ΘΕΜΑ: ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΒΑΘΙΑ ΠΛΗΓΗ ΑΝΟΙΧΤΗ

26. - Chlorakas Efimerida

ανασυνταξη ∆υναμεων τωρα στο συνεργατισμο

110 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ

Εργατική Φωνή 12/03/2014

Η απουσία των γυναικών εκπαιδευτικών από την

Κανονισμοί - Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου