N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 1 Η υγεία αποτελεί ένα θεµελιώδες κοινωνικό αγαθό και η ευηµερία µιας κοινω- Π ροαγωγή και Αγωγή Υγείας στις Υπηρεσίες Υγείας νίας ή ενός κράτους, εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις υπηρεσίες υγείας και την ιατρική φροντίδα που παρέχουν ισότιµα στους πολίτες τους, µε σκοπό την περίθαλψη αλλά και γενικότερα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Στη σηµερινή δύσκολη οικονοµική συγκυρία που βιώνει η χώρα µας, ο τοµέας της υγείας και ειδικότερα οι υπηρεσίες υγείας, όπως αυτές εκφράζονται κυρίως µε τις παρούσες νοσοκοµειακές µονάδες και οργανισµούς, υπόκεινται σε ΠEPIEXOMENA ριζικές αλλαγές, προκειµένου να προσαρµοστούν στις απαιτήσεις της εποχής. 4 Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τις αυξανόµενες πιέσεις για περικοπές στη χρηµα- ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚOΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚO ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Α. ΑΡΜΑΤΑΣ 5 ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ; Π.ΤΑΒΑΝΙΩΤΗΣ 6 Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Μ. ΚΑΝΤΖΑΝΟΥ 7 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Χ. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ 8 ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ∆ΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Χ. ∆ΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗ 9 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ∆ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ Ε. ΙΩΑΝΝΙ∆Η-ΚΑΠΟΛΟΥ 10 Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟ∆ΟΧΗ ΤΟΥ ΘΥΜΑΤΟΣ ΕΝΟΣ ΨΥΧΟΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ Π. ΣΟΥΡΤΖΗ τοδότηση και για εκλογίκευση της, ενώ ταυτόχρονα αναζητούνται νέες πολιτικές υγείας, που µε λιγότερο κόστος θα επιτυγχάνουν το καλύτερο αποτέλεσµα. Από τη σύγχρονη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία προκύπτει ότι οι αρχές και οι αξίες της Προαγωγής και Αγωγής Υγείας, κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος και ενσωµατώνονται στα συστήµατα και υπηρεσίες υγείας όλων των ανεπτυγµένων χωρών. Η πρωτοβάθµια φροντίδα υγείας έχει αρχίσει να αποτελεί κοινή συνισταµένη όλων των πολιτικών µεταρρυθµίσεων παγκοσµίως, µε σκοπό αφενός την πρόληψη της αρρώστιας και την Προαγωγή της Υγείας του πληθυσµού και αφετέρου την καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιµων οικονοµικών πόρων για την υγεία, τον περιορισµό του κόστους και την αξιοποίηση των υφιστάµενων δοµών περίθαλψης. Το συγκεκριµένο τεύχος του περιοδικού περιλαµβάνει άρθρα που αποδεικνύουν ότι η Προαγωγή και Αγωγή Υγείας µπορεί να αποτελέσει µια οικονοµική αλλά και επιτυχηµένη πολιτική για τις ελληνικές υπηρεσίες υγείας, όπως τα νοσοκοµεία, µε οφέλη τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελµατίες υγείας. Μια πολιτική που θα αποτελέσει αρωγό στην ευρύτερη προσπάθεια εκσυγχρονισµού του δυσλειτουργικού ελληνικού συστήµατος υγείας. Ευστάθιος Παπαχρήστου 11 ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΟΜΑ∆ΕΣ ΓΟΝΕΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Μ. ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΥ, Μ. ΤΑΚΟΥΣΗ, Κ. ∆ΑΜΙΓΟΥ & Ο. ΚΑΠΠΟΥ Ψυχολόγος, Επ. Συνεργάτης Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 12-13 ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 15 ΝΕΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ 16 ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ NEA YΓEIA Τριµηνιαίο Ενηµερωτικό Περιοδικό Αλεξανδρουπόλεως 25, 115 27 Αθήνα • τηλ.: 210 - 7482015, fax: 210 - 7485872, e-mail: [email protected], website: www.neahygeia.gr Γραµµατεία Σύνταξης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Ηρώ Σχορετσανίτη, Χριστίνα Βλαχοπούλου, ∆ήµητρα Πετανίδου Καλλιτεχνική Επιµέλεια: Κώστας Βοσταντζόγλου Εκδότης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, • Ιδιοκτήτης: Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Παραγωγή - Εκτύπωση: Άρτιον Γραφικές Τέχνες ΑΒΕΕΕ N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 2 Τ ∆ ιαχείριση του Στρες & Ανάπτυξη της Ανθεκτικότητας στο Νοσοκοµει ακό Περιβάλλον ο νοσηλευτικό προσωπικό έρχεται καθηµερινά αντιµέτωπο µε ιδιαίτερες ανάγκες όχι µόνο λόγω της φύσης & του φόρτου της εργασίας, αλλά και λόγω της αυξηµένης ευθύνης χωρίς την ανάλογη εξουσία, των συχνών διαπροσωπικών συγκρούσεων, της έλλειψης βασικών πόρων, της έλλειψης αναγνώρισης, της ανεπαρκής αξιοποίησης των δυνατοτήτων τους και της ασάφειας γύρω από την ανέλιξή τους. Η ανάγκη για αποτελεσµατικότερη διαχείριση τους στρες αλλά και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας είναι απαραίτητα εφόδια για ένα επάγγελµα που µονίµως κατατάσσεται στα πλέον ευάλωτα για επαγγελµατική εξουθένωση (burnout). Η διαχείριση του στρες χωρίς την ενίσχυση της ανθεκτικότητας είναι ελλιπής. Τα άτοµα που επιδεικνύουν ψυχική ανθεκτικότητα ανακάµπτουν µετά από αντιξοότητες, ξαναβρίσκουν τις δυνάµεις τους, παρά τις δυσκολίες, διαχειρίζονται τα έντονα συναισθήµατα που συνοδεύουν τις αντιξοότητες, ξανασηκώνονται όταν «πέσουν» και προχωρούν διατηρώντας την αυτοπεποίθηση, την ενέργειά τους για δράση και την θετική γνώµη για τον εαυτό τους. Η ανθεκτικότητα µαθαίνεται και αναπτύσσεται. Γι’ αυτό, προσφέρονται τα αντίστοιχα προγράµµατα στο προσωπικό όπως αυτό που περιγράφεται παρακάτω, δέκτες των οποίων είναι το νοσηλευτικό προσωπικό σε νοσοκοµειακό περιβάλλον (το πρόγραµµα συνεχίζει να είναι σε ισχύ). Περιεχόµενο Προγράµµατος Ενίσχυσης Ανθεκτικότητας & ∆ιαχείρισης Στρες: Το περιεχόµενο περικλείει ένα συνδυασµό στοιχείων από την παραδοσιακή & την σύγχρονη ψυχολογία. Στόχος είναι η δυνατότητα άµεσης εφαρµογής της γνώσης: «η έρευνα λέει ότι…. κι αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι…» Από την παραδοσιακή ψυχολογία αξιοποιήθηκαν Ανδρέας Αρµατάς Μ.Α., MISCPaccred, Clinical & Coaching Psychologist στοιχεία γνωστικης-συµπεριφοριστικής, ψυχοδυναµικής και ψυχο-εκπαιδευτικής. Από την σύγχρονη µατιά, δεν νοείται ανθεκτικότητα χωρίς την θετική ψυχολογία. Είναι ένας ταχύτατα αναπτυσσόµενος κλάδος της ψυχολογίας που αντί να εστιάζει στην ψυχική ασθένεια και στο τι δεν πάει καλά, επικεντρώνεται στο τι συµβάλλει στην ικανοποίηση από τη ζωή, στην ευηµερία και στην ανάπτυξη του δυναµικού µας. Επιπλέον, εισήχθησαν στρατηγικές solution-focused, µια προσέγγιση που είναι στοχευµένη, επικεντρώνεται στο µέλλον ενώ εστιάζει στις λύσεις κι όχι στα προβλήµατα. Ακολουθεί µια σύντοµη περιγραφή της θεµατολογίας: Παραδοσιακή ψυχολογία N Η σηµασία του εσωτερικού διαλόγου και του αντικτύπου που έχουν οι ερµηνείες των γεγονότων στα συναισθήµατα & στις αντιδράσεις των συµµετεχόντων. N Εντοπίζουν τις δικές τους γνωστικές «διαστρεβλώσεις» και µαθαίνουν διάφορες στρατηγικές αλλαγής. Η ποικιλία παρεµβάσεων δίνει την δυνατότητα στους συµµετέχοντες να πειραµατιστούν και να επιλέξουν αυτό που τους ταιριάζει περισσότερο. 4 N Γίνεται εκµάθηση της χαλάρωσης. Κριτήριο επιλογής της τεχνικής αποτελεί η δυνατότητα εφαρµογής εν ώρα εργασίας και χωρίς ν’ απαιτείται αποµόνωση & χρόνος. N ∆ηµιουργούνται ατοµικές κλίµακες τους στρες έτσι ώστε οι νοσηλευτές να γνωρίζουν τις σωµατικές αντιδράσεις τους, να τις λαµβάνουν ως «σινιάλα» παρέµβασης και να γνωρίζουν πότε να παρέµβουν. Το πότε είναι εξίσου σηµαντικό µε το πώς. N Μαθαίνουν να εντοπίζουν τις ανάγκες που κρύβονται στα συναισθήµατά τους (δεν είναι στόχος πάντα η µείωση της έντασης αλλά και η κατανόηση των όποιων ακάλυπτων αναγκών). N ∆ιδάσκονται πρακτικές της διαχείρισης έντασης ασθενών & συγγενών αλλά και της διεκδικητής επικοινωνίας ώστε να υπάρχουν λιγότερες πηγές σύγκρουσης στις διαπροσωπικές συναλλαγές. N ∆ίνονται συγκεκριµένες κατευθύνσεις για αυτόφροντίδα. Σύγχρονη Ψυχολογία N Κατάλογος παραγόντων ευζωίας, ευηµερίας & ανθεκτικότητας µαζί µε κατευθύνσεις για το τι σηµαίνει αυτό πρακτικά στην καθηµερινότητα του συµµετέχοντα. N Jobcrafting (ένας σχετικά άγνωστος όρος στην Ελλάδα) που δίνει στους εργαζόµενους την δυνατότητα σχεδίασης της εργασίας τους ώστε να συµβαδίζει µε τα κίνητρα, τα δυνατά σηµεία τους και τα ενδιαφέροντα τους. N Εντοπισµός των «θετικών εξαιρέσεων». Επειδή κανένα πρόβληµα δεν συνεχίζεται και τις 24 ώρες και τις 7 ηµέρες της εβδοµάδας, οι συµµετέχοντες εντοπίζουν τις εξαιρέσεις στο πρόβληµα (στιγµές που λειτουργούν επιθυµητά), στο τι ήδη «δουλεύει» και στην ενίσχυση & συνειδητή αξιοποίηση αυτών των πρακτικών. N Παρότρυνση υιοθέτησης κανόνα αυτοβοήθειας που βασίζεται στα αποτελέσµατα των προσπαθειών µας. Πλάνο ∆ράσης ∆ εδοµένου της µικρής διάρκειας του προγράµµατος, οι συµµετέχοντες δηµιουργούν ένα εξατοµικευµένο πλάνο, για να συνεχίσουν µόνοι τους στοχευµένα και µε συγκεκριµένα βήµατα, απαντώντας στις ακόλουθες ερωτήσεις: H Σε ποιές σκέψεις-παγίδες θα εστιάσω την προσοχή µου; H Ποιές γνωστικές τεχνικές µου ταιριάζουν να εφαρµόσω; H Πού να κινούµαι στην κλίµακα για να έχω τον έλεγχο των αντιδράσεων µου; H Πότε θα παρεµβαίνω για να µειώσω την σωµατική ένταση; H Τί έχει ήδη δουλέψει κατά το παρελθόν που µπορώ να αξιοποιήσω συνειδητά; H Τί από ότι εφαρµόζω έχει αποτέλεσµα; H Τις στιγµές που λειτουργώ όπως θέλω, τί κάνω που µπορώ να κάνω συνειδητά όταν θα το έχω ανάγκη; H Τί θα κάνω συγκεκριµένα για την αυτό-φροντίδα µου; Σε όλη την διάρκεια του προγράµµατος δίνεται εξί- σου σηµασία και στην προσωπική ζωή αφού ένα κοµµάτι της εξουθένωσης είναι και η εσφαλµένη πρακτική να εναποθέτουµε στο επαγγελµατικό καλάθι αυτά που µπορεί να δώσει η προσωπική ζωή. N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 3 στηρίξει το προσωπικό, που έχει να αντιµετωπίσει προϋποθέτει νοσοκοµείο µε µειωµένες ενεργειακές καθηµερινά το άρρωστο παιδί, τη µάνα, την οικογέανάγκες συνεπώς και δαπάνες, ενώ η φιλικότητα του νεια; νοσοκοµείου προς τον χρήστη προϋποθέτει βέλτιια την καλύτερη κατανόηση της επίλυσης και των στο θεραπευτικό περιβάλλον µε αντίστοιχα κοινωσχετικών δυσχερειών των πιο πάνω προβληµάτων θα νικά και οικονοµικά οφέλη. πρέπει πρώτα να δοθεί η ταυτότητα της ογκολογικής την αρχή εξετάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά των µονάδας. Η φιλικότητα του νοσοκοµείου προς το περιβάλλον Γ Σ συγχρόνων νοσοκοµείων που είναι: Ο µεγάλος κτιριακός όγκος. Οι αυξηµένες απαιτήσεις καθαριότητας και ασηψίας. Η πολύπλοκη σύγχρονη βιοϊατρική τεχνολογία. Οι πολύπλοκες εγκαταστάσεις υποδοµής. Οι πολύπλοκες ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις. Σ την συνέχεια αναπτύσσονται οι µέθοδοι, µε τις οποίες η αρχιτεκτονική οµάδα του έργου έδωσε την λύση στο πρόβληµα της φιλικότητας του κτιρίου προς τον χρήστη. Πρωτίστως, τίθενται οι στόχοι της γενικής αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Το όλο κτιριακό συγκρότηµα της µονάδας αντιµεΤο νοσοκοµειακό κτίριο µε τα πιο πάνω χαρακτηρι- τωπίσθηκε ως γειτονιά. Έτσι επιτυγχάνεται να δοθεί στικά, πολύ δύσκολα µπορεί να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και τον χρήστη. Έτσι, εξετάζονται τα στο παιδί-χρήστη της µονάδας αντίδοτο στην αποµέσα µε τα οποία ένα σύγχρονο κτιριακό συγκρό- ξένωσή του από τον γνωστό του κόσµο που είναι: τηµα νοσοκοµείου µπορεί να επιτύχει την φιλικό- το σπίτι, το σχολείο, η γειτονιά. τητα προς το περιβάλλον. τσι κατά µήκος του κύριου δρόµου της «γειτονιάς», δηλαδή του διαδρόµου γενικής κυκλοφορίας της µουτά είναι µεταξύ πολλών άλλων: Η βιοκλιµατική νάδας που συνδέει τις 5 πτέρυγες µεταξύ τους και µε αρχιτεκτονική. Η ένταξη στο κτίριο ανανεώσιµων το υπόλοιπο νοσηλευτικό συγκρότηµα, έχουν προπηγών ενεργείας. Η χρήση εξειδικευµένων ηλεβλεφθεί λειτουργικά τοπόσηµα: Το καφενείο της κτροµηχανολογικών εγκαταστάσεων που στοχεύουν γειτονιάς (κυλικείο της µονάδας). Η κεντρική πλαστην ενεργειακή οικονοµία. Το υπερµονωµένο κτιτεία της γειτονιάς. ∆ύο υπαίθριες παιδικές χαρές. ριακό κέλυφος. Η ορθολογιστική διαχείριση των Οι εσωτερικοί χώροι παιγνιδιού και ψυχολογικής αποβλήτων. υποστήριξης. Το σχολείο κ.λ.π. (η µονάδα διαθέτει και σχολείο για ευνόητους λόγους). φιλικότητα προς τον χρήστη παραµένει ουσιαστικό ερώτηµα. Έτσι, εξετάζονται παραδείγµατα εσωτερική διακόσµηση της µονάδας, η οποία παλαιών νοσοκοµείων, όπως το νοσοκοµείο δερµακρίνεται σηµαντική, βασίσθηκε σ’ ένα σύγχρονο πατικών νόσων «Ανδρέας Συγγρός», το Οφθαλµιατρείο ραµύθι, που έχει για ήρωα ένα κοριτσάκι την ΕλΑθηνών, το Αρεταίειο Νοσοκοµείο και το Ασκληπιπίδα, συνοµήλικη και φίλη των ασθενών. είο Επιδαύρου, τα οποία παρουσιάζουν αξιοσηµείωτη φιλικότητα προς τον χρήστη. Ελπίδα εικονίζεται παντού στον εσωτερικό χώρο, Έ Α Τ ο Σύγχρονης Τεχνολογίας Νοσοκοµείο Μπορεί να Είναι Φιλικό προς τον Χρήστη; Η Η Η πολύ έξυπνα σκιτσαρισµένη από εξειδικευµένη καλαρατηρείται, ότι η φιλικότητα του νοσοκοµείου λιτέχνιδα, την κα. Λήδα Βαρβαρούση που συνεργάπρος τον χρήστη είναι χαρακτηριστική µερικών εκ σθηκε στενά µε την αρχιτεκτονική οµάδα. των παλαιών και των αρχαίων νοσοκοµείων, ελλείπει όµως από τα σύγχρονα κτίρια. Ελπίδα ταξιδεύει σ’ όλο τον κόσµο και από τα Π Η Τέλος παρουσιάζεται µια πρόσφατη λύση του µε- µέρη που επισκέπτεται στέλνει επιστολές στους φίλους της, τους µικρούς ασθενείς της µονάδας. γάλου αυτού προβλήµατος, δηλαδή ένα σύγχρονο νοσηλευτικό συγκρότηµα που είναι φιλικό προς τον τσι σε κάθε λειτουργικό τµήµα της µονάδας καχρήστη. Πρόκειται για την νέα Ογκολογική Μονάδα ταφθάνουν από την Ελπίδα επιστολές και φωτοτου Νοσοκοµείου Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία», γραφίες από µία συγκεκριµένη χώρα του κόσµου. που εγκαινιάσθηκε προ ενός ακριβώς έτους από τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας. ε πλήθος χαριτωµένων εικόνων, επιτυγχάνεται ζωηρή και ενδιαφέρουσα διακόσµηση που στοχεύει το Νοσοκοµείο αυτό τα δεδοµένα του προβλήµα- στα πιο κάτω: Να δηµιουργήσει οικείο για το τος είναι: Τεράστιο ψυχολογικό βάρος για το παιδί περιβάλλον. Να δώσει ελπίδα στον µικρό παιδί, την οικογένεια, το προσωπικό. Ανάγκη µα- ασθενή ότι θα ζήσει τις περιπέτειες της Ελπίδας κι κράς και επαναλαµβανόµενης παραµονής στο νο- αυτός, κάτι που του εδραιώνει έτσι την πεποίθηση σοκοµείο. Ανάγκη τακτής ηµερήσιας νοσηλείας ότι η δοκιµασία του είναι προσωρινή. Να εµπνεύγια µακρά χρονικά διαστήµατα. Το επιστηµονικό σει στους µικρούς ασθενείς την αγάπη προς τα ζώα, δεδοµένο σύµφωνα µε το οποίο, σηµαντική είναι η το ενδιαφέρον για τον πολιτισµό και τα µνηµεία της επίδραση του περιβάλλοντος στη θεραπεία του ανθρωπότητας και τέλος την φιλική διάθεση προς ασθενούς. όλους τους λαούς του κόσµου, χωρίς προκαταλήψεις και διακρίσεις. τσι, τα ερωτήµατα που έθεσε η αρχιτεκτονική ο σύγχρονο Νοσοκοµείο µπορεί να είναι φιλικό οµάδα του έργου για επίλυση παρατίθενται πιο κάτω: Πώς το περιβάλλον ενός επιστηµονικού προς το περιβάλλον και προς τον χρήστη. Γι’ αυτό, οργανισµού θα στηρίξει το ηθικό του παιδιού, της απαιτείται κατάθεση ψυχής απ’ όλους τους συντεµητέρας, της οικογένειας; Πώς το περιβάλλον θα λεστές της δηµιουργίας και της λειτουργίας του. Έ Μ Παναγιώτης Ταβανιώτης Αρχιτέκτονας, Εξειδικευµένος σε Μελέτες Κτιρίων Υγείας Σ Έ Τ 5 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 4 Ο Η Επαγγελµατική Εξουθένωση στο Χώρο της Υγείας όρος επαγγελµατική εξουθένωση (Ε.Ε.) χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ιατρική ορολογία από τον ψυχίατρο Freudenberger, το 1974, για να περιγράψει την «προοδευτική απώλεια των ιδανικών, της ενέργειας και της πρόθεσης σε άτοµα που ασκούν επαγγέλµατα προσφοράς, εξαιτίας των συνθηκών της εργασίας τους». Η ψυχολόγος Christina Maslach, που έχει συνδέσει το όνοµά της µε την ιστορία του συνδρόµου, όρισε την Ε.Ε. ως ένα «σύνδροµο συναισθηµατικής εξάντλησης, αποπροσωποποίησης και ελαττωµένης προσωπικής επίτευξης που µπορεί να συµβεί σε άτοµα που ασκούν «επαγγέλµατα προσφοράς» σε καθηµερινή βάση». Ο πάσχων αισθάνεται ψυχική κόπωση µε αδυναµία συγκέντρωσης στα εργασιακά καθήκοντα, αναπτύσσει ουδέτερα ή ακόµα και αρνητικά αισθήµατα, στα όρια κυνισµού, για το αντικείµενο της εργασίας του, ενώ έχει µειωµένη αυτοεκτίµηση για τα επαγγελµατικά του επιτεύγµατα. Η Ε.Ε. εκδηλώνεται µε σωµατικά συµπτώµατα (π.χ. αϋπνία, χρονία κόπωση, κεφαλαλγίες, υπέρταση, ραχιαλγίες, µυαλγίες, γαστρεντερικές διαταραχές, αλλεργίες, έλλειψη ατοµικής φροντίδας), µε ψυχολογικά συµπτώµατα (θυµός, κατάθλιψη, απογοήτευση, κυνισµός, ενοχή, αµφιθυµία, έλλειψη πρωτοβουλιών, απουσία ιδανικών και εθιστικές συµπεριφορές) και µε διαταραχές διαπροσωπικών και κοινωνικών σχέσεων (έλλειψη επικοινωνίας, απαξιωτική συµπεριφορά, παραµέληση οικογενειακών υποχρεώσεων, κλονισµός αρχών και ιδανικών ζωής). Θα πρέπει να τονιστεί ότι η Ε.Ε. διακρίνεται από άλλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η χρονία κόπωση, και η κόπωση συµπόνοιας, που εκδηλώνονται συχνά σε επαγγελµατίες υγείας. Στο ιατρικό προσωπικό, η Ε.Ε. εµφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες (1.6/1), σε προσωπικό ΜΕΘ, ογκολογικών κλινικών, τµήµατα επειγόντων περιστατικών και σε ιαι επαγγελµατίες υγείας εκπαιδεύονται να θέτουν τρούς < 55 ετών. τις ανάγκες των άλλων πριν από τις δικές τους και περνούν την κάθε ηµέρα τους εκτεθειµένοι στην ψυχετικά µε το νοσηλευτικό προσωπικό, εκτιµάται ότι χολογική πίεση ενασχόλησης µε ασθενείς, µε υπερτο 40% εµφανίζει συνολικά υψηλότερους δείκτες βολικές φυσικές και/ή συναισθηµατικές ανάγκες. Ε.Ε., συγκριτικά µε το γενικό πληθυσµό. Κύριοι αιτιοΕποµένως, οι συνθήκες εργασίας ευνοούν τη δηµιλογικοί παράγοντες θεωρούνται τα εκτεταµένα ωράουργία υπερβολικού άγχους, το οποίο αναπόφευκτα ρια φροντίδας των ασθενών, οι πολιτικές υγείας που οδηγεί τον επαγγελµατία υγείας στην Ε.Ε. Το σύνδηµιουργούν επαγγελµατική ανασφάλεια στους νοδροµο µπορεί να εµφανιστεί σε ιατρούς, νοσηλευτικό σηλευτές, οι τεταµένες σχέσεις µε το ιατρικό προσωπροσωπικό, οδοντιάτρους, φυσιοθεραπευτές, κοινωπικό, η µειωµένη συµµετοχή τους στην λήψη απονικούς λειτουργούς, καθώς και σε κάθε εργαζόµενο φάσεων, η έλλειψη αναγνώρισης της προσφοράς, οι σε υπηρεσίες παροχής υγειονοµικής φροντίδας. χαµηλοί µισθοί και, κυρίως, οι σοβαρές ελλείψεις προσωπικού. Οι επιπτώσεις της Ε.Ε. αφορούν την προπό Ε.Ε. υποφέρουν το 22% των ιατρών στις ΗΠΑ, σωπική ζωή του επαγγελµατία υγείας, την επαγγελτο 27% στη Μεγάλη Βρετανία και το 20% στη Γερµαµατική του συµπεριφορά αλλά και το επίπεδο των νία. Σε µεγάλη πολυκεντρική µελέτη, όπου συµµετείπαρεχόµενων υγειονοµικών υπηρεσιών. χαν 1.393 οικογενειακοί ιατροί από 12 Ευρωπαϊκές χώρες, µόνον το 1/3 δεν παρουσίασαν παθολογικούς ι στρατηγικές πρόληψης και χειρισµού της Ε.Ε. δείκτες σε καµία από τις τρεις διαστάσεις του συνστον χώρο της υγείας αφορούν: δρόµου. Τα αίτια της Ε.Ε. στους επαγγελµατίες υγείας θα πρέπει να αναζητηθούν: 1) την προσωπική ζωή του επαγγελµατία υγείας: ε1) Στο χώρο εργασίας τους: υπερβολικός φόρτος ερ- πάρκεια ύπνου, ξεκούρασης, υγιεινή διατροφή, σωγασίας, εξαντλητικό ωράριο, έλλειψη προσωπικού, µατική άσκηση, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, επαρκής αυταρχική διοίκηση, αυξηµένες απαιτήσεις ασθενών χρόνος διακοπών, ενδιαφέροντα εκτός δουλειάς, κακαι συγγενών, συχνή έκθεση στον ανθρώπινο πόνο λή διάθεση, αναζήτηση οικογενειακής υποστήριξης. και το θάνατο και εξειδικευµένες µονάδες υψηλών 2) Την επαγγελµατική συµπεριφορά του επαγγελµααπαιτήσεων (ΜΕΘ, ΤΕΠ, ογκολογικά τµήµατα, µονά- τία υγείας: εφικτοί επαγγελµατικοί στόχοι, ποικιλία δες νεογνών, ψυχιατρικές κλινικές κ.λ.π.), έλλειψη στην εργασιακή καθηµερινότητα, µικρά διαλείµµατα χρόνου και µέσων για την εκπλήρωση της εργασίας, εκτός εργασίας, αναγνώριση των συµπτωµάτων Ε.Ε. έλλειψη αναγνώρισης της προσφοράς στο χώρο ερ- στους συναδέλφους, διαχείριση θλίψης, βελτίωση τεγασίας, απουσία κινήτρων, κακές σχέσεις µε συνα- χνικών επικοινωνίας. 3) ∆οµικές και διοικητικές µεδέλφους. 2) Σε δηµογραφικούς παράγοντες: η ηλικία ταρρυθµίσεις: επιτήρηση προσωπικού, δηµιουργία (η Ε.Ε., κατά κανόνα, εµφανίζεται στα πρώτα πέντε υγιούς, υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος, χρόνια από την έναρξη εργασίας), η εθνικότητα (η συµµετοχή των εργαζοµένων στη λήψη αποφάσεων, µαύρη φυλή εµφανίζει σπανιότερα Ε.Ε. λόγω αυξη- ιδιαίτερα αναφορικά µε τους ασθενείς, ενίσχυση διαµένων οικογενειακών δεσµών), η οικογενειακή κατά- προσωπικών σχέσεων, ενθάρρυνση συµµετοχής και σταση (τα άτοµα που ζουν µόνα τους έχουν αυξηµένη πρόσβαση σε προγράµµατα ψυχολογικής υποστήριπιθανότητα εκδήλωσης Ε.Ε.) και το επίπεδο εκπαί- ξης, διατήρηση ισχυρού µοντέλου ηγεσίας. Ο Σ Α Ο Μαρία Καντζανού Ιατρός-Βιοπαθολόγος, Λέκτορας Επιδηµιολογίας -Προληπτικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών δευσης (οι επαγγελµατίες υγείας ανώτερης εκπαίδευσης επωµίζονται, κατά κανόνα, περισσότερο αγχογόνες δραστηριότητες). 3) Στην προσωπικότητα του ατόµου: ο τρόπος χειρισµού του άγχους, η χαµηλή αυτοεκτίµηση, η ισχυρή αυτοκριτική, οι υψηλές επαγγελµατικές προσδοκίες, η υπερβολική υπευθυνότητα, η τελειοθηρία, ο συγκεντρωτισµός, ο φόβος που απορρέει από τη φύση της εργασίας του. 6 Συµπερασµατικά, η Ε.Ε. στο χώρο της υγείας απο- τελεί υπαρκτό πρόβληµα το οποίο, ωστόσο, µπορεί να προληφθεί και ν’ αντιµετωπισθεί, όταν διαγνωσθεί εγκαίρως. Επιπλέον, ιδιαίτερη ανησυχία δηµιουργεί η παρούσα οικονοµική συγκυρία, όπου υφίσταται ορατός κίνδυνος η παγκόσµια οικονοµική κρίση να οδηγήσει σε ένα «παγκόσµιο σύνδροµο Ε.Ε.». N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 5 Προαγωγή της Υγείας είναι οι διαδικασίες που καθι- στούν τα άτοµα ικανά να αυξήσουν τον έλεγχο στην υγεία τους και να τη βελτιώσουν και αποσκοπεί στην υιοθέτηση υγιών συµπεριφορών και στην αναβάθµιση του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Έχει αποδειχθεί η πιο αποτελεσµατική στρατηγική για την αντιµετώπιση των σύγχρονων απειλών για την υγεία. Όπου εφαρµόστηκε, διεθνώς, µείωσε σηµαντικά τη νοσηρότητα των εργαζοµένων, τις απουσίες και το κόστος περίθαλψης, καθιστώντας έτσι αποτελεσµατική την εργασιακή δράση για την υγεία. Τα προγράµµατα Προαγωγής της Υγείας εστιάζουν στη σωστή διατροφή και συχνή σωµατική άσκηση, στη µείωση του καπνίσµατος και αλκοόλ, στην ασφαλή σεξουαλική συµπεριφορά κ.α. Προαγωγή και Αγωγή Υγείας εργαζοµένων ∆ηµιουργία φιλικού περιβάλλοντος και δηµιουργία αισθήµατος ικανοποίησης από την εργασία. Ασφάλεια στην εργασία. Εκπαίδευση του διευθυντικού προσωπικού σε συγκεκριµένες ηγετικές ικανότητες (διαχείριση συγκρούσεων κ.α.). Συνεχής βελτίωση της επικοινωνίας µεταξύ επαγγελµάτων και επιπέδων ιεραρχίας. Ενηµέρωση για την πρόληψη/διαχείριση π.χ. ψυχολογικών προβληµάτων, άγχους, εξουθένωσης και εκπαίδευση στην υιοθέτηση ανάλογων πρακτικών. Απασχόληση ιατρού εργασίας και τεχνικού ασφαλείας για την εκτίµηση και πρόληψη επαγγελµατικών κινδύνων καθώς και για την πρόληψη αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία των εργαζοµένων. Ειδικά ο Ιατρός Εργασίας θα πρέπει να: # επιβλέπει την υγεία των εργαζοµένων, # τηρεί Ατοµικό Ιατρικό είναι µια συντονισµένη προσπάθεια των εργοδοτών, Φάκελο, # ενηµερώνει τους νεοπροσλαµβανόµενους των εργαζοµένων και της κοινωνίας, µε στόχο τη βελσε θέµατα πρόληψης λοιµώξεων. τίωση της υγείας και της ευεξίας των ανθρώπων. Αυτό επιτυγχάνεται µε: # Βελτίωση της οργάνωσης Υιοθέτηση πολιτικών για αύξηση της ποιότητας της εργασίας και του περιβάλλοντος. # Προσπάθεια των παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας. της ενεργούς συµµετοχής. # Ενθάρρυνση της εξέλιξης του εργαζόµενου. Η Προαγωγή της Υγείας στους Χώρους Εργασίας Τα πλεονεκτήµατα που επιτυγχάνονται είναι η µεί- ωση των απουσιών λόγω ασθένειας, η καλύτερη οργάνωση της εργασίας και η βελτίωση εργασιακού κλίµατος που συνίσταται σε αύξηση του επιπέδου υγείας, της ικανοποίησης και της παραγωγικότητας. Ο ρόλος της διοίκησης του νοσοκοµείου στην Προαγωγή της Υγείας είναι µείζονος σηµασίας καθώς καλείται να εφαρµόσει και να προσαρµόσει στο χώρο του νοσοκοµείου τις κατευθυντήριες οδηγίες του Υπουργείου Υγείας συντελώντας στην υλοποίηση των εθνικών δράσεων αναφορικά µε το συγκεκριµένο στόχο. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να συµµετέχει σε Εθνικά ∆ίκτυα Νοσοκοµείων Προαγωγής Υγείας, όπως το Ε∆ΝΥΠΥ, και να συνεργάζεται µε την Περιφέρεια για θέµατα Προαγωγής της Υγείας. Πρέπει, επίσης να συνεργάζεται µε Επιτροπές εντός του νοσοκοµείου, όπως την Επιτροπή Λοιµώξεων, το Επιστηµονικό Συµβούλιο και την Επιτροπή ∆ιαρκούς Εκπαίδευσης. Ο Ρόλος της ∆ιοίκησης του Νοσοκοµείου στην Προαγωγή Υγείας Βελτίωση οργανωτικού και φυσικού περιβάλλοντος του νοσοκοµείου Συντήρηση του ιατρό-τεχνολογικού εξοπλισµού και του δικτύου αποχέτευσης-απόφραξης. Μείωση του θορύβου, διαχείριση αναθυµιάσεων των αποβλήτων κ.α. Ανάπτυξη δεσµών συνεργασίας µε την τοπική κοινότητα ∆ηµιουργία δικτύου φροντίδας υγείας µε άλλους φορείς που παρέχουν φροντίδα όπως δηµοτικά ιατρεία, Κ.Α.Π.Η. κ.α. ∆ηµιουργία συµµαχιών για την υγεία (σχολεία, παιδικοί σταθµοί, εταιρείες και εργοστάσια). ∆ιοργάνωση σε συνεργασία µε το δήµο, προγραµµάτων σχετικών µε: # ∆ιενέργεια pap test. #Μαθήµατα αυτοεξέτασης µαστού. # Καρδιολογικό έλεγχο. # ∆ιαλέξεις - ηµερίδες σχετικά µε χρόνια νοσήµατα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, καρδιολογικά και αναπνευστικά νοσήµατα). # Επισκέψεις σε σχοιδικότερα, ο ρόλος της ∆ιοίκησης του Νοσοκοµείου λεία, εργοστάσια που εδρεύουν στο δήµο και συναφορά την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στους εξής δυάζουν την πρόληψη και την εκπαίδευση στην υιοβασικούς τοµείς: θέτηση υγιών συµπεριφορών (οδοντιατρικό έλεγχο, εξέταση για σκολίωση, διατροφικές συνήθειες - άΠροαγωγή και Αγωγή Υγείας ασθενών θληση και άσκηση, ασφάλεια στην εργασία). Συλλογή πληροφοριών µε σκοπό την παρακολούθηση της ποιότητας Προαγωγής Υγείας τους, όπως: ∆ιοίκηση επιβάλλεται να εστιάσει σε δράσεις και Ε Χρήστος Παπαχρήστος Οικονοµολόγος, ∆ιοικητής του Γ.Ν. Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ» Η # ενηµέρωση και καθοδήγηση σχετικά µε τις συνθή- προγράµµατα σχετικά µε: Ενηµέρωση και εκπαίκες διαβίωσης στο νοσοκοµείο, # παροχή ψυχολο- δευση σε θέµατα υγιεινής, εµβολιασµών και πρόλη- γικής υποστήριξης για την αντιµετώπιση του άγχους. ψης. Προσανατολισµό σε υγιή µοντέλα τρόπου ζωής (υγιεινή διατροφή, συχνή σωµατική άσκηση, Συµµετοχή και συνεργασία στη θεραπεία και τη διακοπή του καπνίσµατος, µείωση της κατανάλωσης φροντίδα, όπως: # ενηµέρωση σχετικά µε τη θερα- αλκοόλ, κ.α.). Τήρηση κανόνων υγιεινής των τροπεία τους, # διάθεση πληροφοριακού υλικού, # δια- φίµων και της καθαριότητας. Ορθολογική διαχείχείριση του πόνου, # παροχή παρηγορητικής - ριση των Επικινδύνων Ιατρικών Αποβλήτων. Σχέδιο ανακουφιστικής φροντίδας. δράσης για την αντιµετώπιση λοιµώξεων. Ενθάρρυνση αυτοδιαχείρισης της Προαγωγής της Υγείας συγκεκριµένων νόσων, µε µέσα όπως πληροφόρηση, εκπαίδευση και συµβουλευτική σε ασθενείς και συγγενείς για τη βελτίωση της ικανότητας αυτοδιαχείρισης χρόνιων νόσων και ψυχικών διαταραχών. Ο ρόλος της είναι πολυδιάστατος, πολυπαραγοντικός και εν τέλει καταλυτικός σε ό,τι αφορά στην Προαγωγή Υγείας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον του νοσοκοµείου. 7 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 6 Σ Π ροαπαιτούµε - νες Ικανότητες για ∆ράσεις στην Προαγωγή Υγείας τόχο αποτελεί η παρουσίαση του Ευρωπαϊκού προγράµµατος µε τίτλο “Developing Competences and Professional Standards for Health Promotion Capacity Building in Europe”, κατά το οποίο αναπτύχθηκε ένας κώδικας ικανοτήτων για την πρακτική και την εκπαίδευση στην Προαγωγή Υγείας. Ως βασικές ικανότητες στο χώρο της Προαγωγής Υγείας εννοούµε το συνδυασµό των απαραίτητων βασικών γνώσεων, δεξιοτήτων και αξιών, δηλαδή, αυτά που αναµένεται να υποστηρίζουν και να γνωρίζουν όλοι οι επαγγελµατίες στην Προαγωγή Υγείας για να δουλεύουν αποτελεσµατικά και κατάλληλα στο πεδίο. Ω ς Επαγγελµατίας Προαγωγής Υγείας ορίζεται οποιοσδήποτε εργάζεται για να προάγει την υγεία και να µειώσει τις ανισότητες στην υγεία, βάση των δράσεων που καθορίζει ο Χάρτης της Ottawa: o Οικοδόµηση υγιούς δηµόσιας πολιτικής. o ∆ηµιουργία υποστηρικτικού περιβάλλοντος. o Ενίσχυση της κοινοτικής δράσης. o Ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων των ατόµων και των κοινοτήτων. o Αναπροσανατολισµός των υπηρεσιών υγείας. Τ ο πλαίσιο βασικών ικανοτήτων είναι επίσης πολύ χρήσιµο στους επαγγελµατίες που η Προαγωγή Υγείας είναι µέρος του ρόλου τους (π.χ. εκπαιδευτικοί, επαγγελµατίες υγείας, εργαζόµενοι σε ΜΚΟ). Βασικές Αρχές της Προαγωγής Υγείας o Το πιστεύω ότι η υγεία είναι δικαίωµα. o Σεβασµός για τα δικαιώµατα, την αξιοπρέπεια, και την αξία των ατόµων και των οµάδων. o Σεβασµός για όλες τις πτυχές της διαφορετικό- Χριστίνα ∆ηµητρακάκη Ψυχολόγος Έρευνας, Ινστιτούτο Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής τητας/ποικιλοµορφίας (π.χ. του φύλου, σεξουαλικού προσανατολισµού, ηλικίας, θρησκείας, αναπηρίας, εθνικότητας). o ∆ιασφάλιση ότι οι δράσεις µας είναι ευεργετικές. o Αναζήτηση πληροφοριών για τις διαθέσιµες βέλτιστες πρακτικές στην εφαρµογή αποτελεσµατικών πολιτικών και προγραµµάτων. o Ανάληψη προσωπικής ευθύνης για την ποιότητα των δράσεων µας και βελτίωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων µας. o Η συνεργασία, ως βάση για τη δράση της Προαγωγής της Υγείας. o Η ενδυνάµωση των ατόµων και των οµάδων για την οικοδόµηση της αυτονοµίας και τον αυτοσεβασµό ως βάση για τη δράση της Προαγωγής της Υγείας. Βασικές Γνώσεις στην Προαγωγή Υγείας o ∆ιεπιστηµονική βάση γνώσεων για τις αρχές, τη θεωρία και την έρευνα στην Προαγωγή Υγείας. o Ιστορία της Προαγωγής Υγείας (π.χ. του χάρτη της Ottawa και των υπόλοιπων διακηρύξεων). o Κατανόηση των καθοριστικών παραγόντων στην υγεία και των επιπτώσειών τους. o Κατανόηση των συστηµάτων, των πολιτικών και της νοµοθεσίας και του αντίκτυπου τους. o ∆εξιότητες έρευνας για να ενηµερώνουµε και να αξιολογούµε τις δράσεις µας. o Κατανόηση των σηµαντικότερων θεωριών και των στρατηγικών της Προαγωγής Υγείας, που προάγουν την ενδυνάµωση, τη συµµετοχή, τη συνεργασία και τη συνηγορία. 8 Σ ύµφωνα µε τα παραπάνω, ένας επαγγελµατίας στο χώρο της Προαγωγή Υγείας πρέπει να είναι σε θέση να: o Συνεργάζεται µε όλους τους τοµείς για να επη- ρεάσει την ανάπτυξη δηµόσιων πολιτικών που επηρεάζουν θετικά την υγεία. o Χρησιµοποιεί προσεγγίσεις που υποστηρίζουν την ενδυνάµωση, τη συµµετοχή, τη συνεργασία. o Χρησιµοποιεί προσεγγίσεις για την ενίσχυση της κοινοτικής συµµετοχής και την ενίσχυση των ικανοτήτων της κοινότητας για δράσεις προαγωγής υγείας. o ∆ιευκολύνει την ανάπτυξη των προσωπικών δεξιοτήτων που θα βελτιώσουν την υγεία. o Συνηγορεί µε, και εξ ονόµατος των ατόµων, κοινοτήτων και οργανισµών για την ευηµερία και ενισχύει τις ικανότητες τους µε στόχο να αναλάβουν οι ίδιοι δράσεις Προαγωγής της Υγείας τους. o Χρησιµοποιεί πετυχηµένες στρατηγικές συνηγορίας (π.χ. χρήση των µέσων µαζικής επικοινωνίας, άµεση άσκηση πολιτικής πίεσης (lobbying), κινητοποίηση της κοινότητας, µέσω, για παράδειγµα, ανάπτυξης συνασπισµών - συµµαχιών, τοπικών φορέων δράσης). o Ευαισθητοποιεί την κοινή γνώµη σε θέµατα υγείας. o ∆ιευκολύνει κοινότητες και οµάδες να εκφράσουν τις ανάγκες τους και να κατανοήσουν τα αίτια των προβληµάτων τους. o Έχει αποτελεσµατικές δεξιότητες επικοινωνίας (γραπτής, λεκτικής, µη λεκτικής, δεξιότητες ακρόασης κ.τ.λ.). o Χρησιµοποιεί τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης και τα πολυµέσα για να προωθήσει θέµατα υγείας. o Χρησιµοποιεί πολιτισµικά κατάλληλες µεθόδους επικοινωνίας για συγκεκριµένες οµάδες. o Έχει αναπτύξει τη διαπροσωπική επικοινωνία (π.χ. δεξιότητες οργάνωσης οµάδων, διαπραγµάτευσης, κινητοποίησης, διαχείρισης συγκρούσεων, διευκόλυνσης, επίλυσης προβληµάτων). o Συµβάλει στην ανάπτυξη ενός κοινού οράµατος και µιας κοινής στρατηγικής δράσης για να επιτευχθεί αυτό το όραµα. o Συµβάλει στην εύρεση πόρων. o Παρέχει καθοδήγηση και αναγνώριση. Ενθαρρύνει την ενδυνάµωση, επιτρέποντας έτσι στους άλλους ηγέτες Προαγωγής Υγείας να αναδυθούν. o Συγκεντρώνει, ανασκοπεί και κάνει κριτική αξιολόγηση της βιβλιογραφίας και των επιστηµονικών πληροφοριών για να ενηµερώσει τις δράσεις του. o Μελετά και προσδιορίζει τους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας για το εκάστοτε θέµα. o Σχεδιάζει αποτελεσµατικές δράσεις. Αναπτύσσει ρεαλιστικά σχέδια δράσης στο πλαίσιο των περιορισµένων πόρων (σε σχέση µε τις υπάρχουσες ανάγκες αλλά και τα δυνατά σηµεία σε ένα χώρο). o Αξιολογεί τις δράσεις του. Χρησιµοποιεί τα πορίσµατα της αξιολόγησης του για να βελτιώσει τις δράσεις του. o Χρησιµοποιεί τα τεκµήρια της έρευνας για να ενηµερώνει την πρακτική του. o ∆ηµοσιεύει και διαχέει τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης του για να συµβάλει στην ανάπτυξη της πρακτικής της Προαγωγής Υγείας. N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 7 τα ενδυναµώσουν και να διευκολύνουν την ένταξή τελευταία είκοσι χρόνια, έχει δηµιουργήσει πολλά και τους στη χώρα υποδοχής. Στηρίζουν τους επαγγελδιαφορετικά ζητήµατα σε όλους τους τοµείς της δη- µατίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας κατά την επιµόσιας διοίκησης και της κοινωνικής ζωής. ∆εδοµέ- κοινωνία τους µε τους χρήστες υπηρεσιών υγείας νης αυτής της πραγµατικότητας, κρίνεται απαραίτητη την τελική επιλογή, ανάµεσα στους 79 συµµετέη αντιµετώπιση του φαινοµένου µέσα από µια σύγχρονη προσέγγιση που θα αποδέχεται τη διαφορετι- χοντες µετανάστες: • Αντιπροσωπευόταν περίπου 25 κότητα των µεταναστών και θα αναγνωρίζει τις εθνικότητες. • Οι γλώσσες/ διάλεκτοι που οµιλούσαν οι συµµετέχοντες ήταν περίπου 35. πολιτιστικές ιδιαιτερότητές τους. Η εισροή υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, τα Σ Με πρωτοβουλία του ελληνικού Υπουργείου Εσωτε- Στη συνέχεια υλοποιήθηκε κατάρτιση των µεσολα- ρικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης, στο πλαίσιο του Ετήσιου Προγράµµατος 2009 του Ευρωπαϊκού Ταµείου Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών, συγχρηµατοδοτούνται, από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, δράσεις για τη διευκόλυνση της ενταξιακής διαδικασίας των µεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, ανατέθηκε στην Εθνική Σχολή ∆η- Η Εµπειρία από την βητών σε 6 τµήµατα (5 στην Αθήνα και 1 στην Θεσσαλονίκη) διάρκειας 20 ωρών (συνολικά 120 ώρες εκπαίδευσης). Τοποθέτηση • Οι άξονες στους οποίους κινήθηκε η κατάρτιση είναι οι ακόλουθοι: Πολιτιστικών – Η αντίληψη της Υγείας & της Ασθένειας σε διαφορετικά κοινωνικό-πολιτιστικά περιβάλλοντα. – Το Ελληνικό Εθνικό Σύστηµα Υγείας. – Τα Καθήκοντα του Μεσολαβητή & η ∆εοντολογία στο χώρο της Υγείας. – ∆ικτύωση των µεταναστών µε τις κοινότητές τους και την ευρύτερη κοινωνία. ∆ιαµεσολαβητών µόσιας Υγείας και στη ∆ιάσταση Εκπαιδευτικές & Συµβουλευτικές Υπηρεσίες ο σχεδιασµός και η υλοποίηση του Προγράµµατος «διαπολιτισµική µεσολάβηση σε επιλεγµένα νοσοκοµεία των περιφερειών Αθήνας και Θεσσαλονίκης». Το Πρόγραµµα αποσκοπούσε στην ευκολότερη επαφή και αποτελεσµατική επικοινωνία των µεταναστών µε τους ιατρούς, το νοα συµµετέχοντα νοσοκοµεία ήταν 21, από τα οποία σηλευτικό προσωπικό και τη διοίκηση των νοσοκο16 στην Αθήνα και 5 στη Θεσσαλονίκη. Στη συνέχεια µείων, ώστε να επιτυγχάνεται η απρόσκοπτη πρόοι πολιτιστικοί διαµεσολαβητές τοποθετήθηκαν στα σβασή τους στις υπηρεσίες υγείας, λαµβάνοντας υνοσοκοµεία και δηµιουργήθηκε ένα δίκτυο αποτεπόψη τις πολιτιστικές τους ιδιαιτερότητες. λούµενο από το call center, συντονιστές, επόπτες που ήταν στη διάθεση των µεσολαβητών για την επίλυση ι βασικοί στόχοι του Προγράµµατος ήταν: Υποτυχόν προβληµάτων σε καθηµερινή βάση. στήριξη της ενταξιακής διαδικασίας των µεταναστών, µέσω της κατανόησης και του σεβασµού των πολιτιτο παρακάτω σχήµα φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας στικών ιδιαιτεροτήτων. Ευαισθητοποίηση των δηµόσιων λειτουργών και των ευρύτερων κοινωνικών του δικτύου: στα Νοσοκοµεία Τ Ο ➢ ➢ Σ ➢ φορέων που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας, για την παροχή - φιλικών προς τους µετανάστες– υπηρεσιών πρόληψης και θεραπείας. Ανάδειξη της εκπλήρωσης των καθηκόντων του νοσηλευτικού προσωπικού στο σύγχρονο διαπολιτισµικό περιβάλλον. ∆ιευκόλυνση της πρόσβασης των υπηκόων τρίτων χωρών στις δηµόσιες υπηρεσίες και τα αγαθά στον τοµέα της υγείας. Πιλοτική αξιοποίηση του υπάρχοντος δυναµικού πολιτιστικών διαµεσολαβητών στο χώρο της δηµόσιας υγείας. Σ το διάστηµα των δύο µηνών που απασχολήθηκαν οι πολιτιστικοί διαµεσολαβητές στα νοσοκοµεία (Μάιος και Ιούνιος 2011), εξυπηρετήθηκαν 5.104 περιστατικά στα 21 νοσοκοµεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Πιο συγκεκριµένα στη Θεσσαλονίκη: 733 µετανάστες (τον Μάιο 275 και τον Ιούνιο 458) και στην Αθήνα: 4.371 µετανάστες (τον Μάιο 2.258 και τον Ιούνιο 2.113). Ο µεγαλύτερος αριθµός εξυπηρετήσεων αναφέρθηκε στην Αθήνα: Νοσοκοµεία Παίδων (Αγ. Σοφία και Αγλαΐα Κυριακού), Μαιευτήριο Έλενα Βεεπιλογή των πολιτιστικών διαµεσολαβητών έγινε νιζέλου, Γ.Ν. Νίκαιας Αγ. Παντελεήµων, Νοσοκοµεία µεταξύ νοµίµων µεταναστών υπηκόων τρίτων χωρών Σωτηρία και Αγ. Ελένη και στη Θεσσαλονίκη: Γ. Νοµε κυριότερα κριτήρια: • Πρότερη κατάρτιση και εµ- σοκοµεία Άγιος ∆ηµήτριος και Γ. Παπανικολάου. πειρία σε πρακτικές µεσολάβησης µε έµφαση σε θέσυνολική εµπειρία από την αξιολόγηση που ακοµατα υγείας. • Εκπαίδευση ή εµπειρία στην παροχή υπηρεσιών υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, αποκλειστικές λούθησε ήταν απόλυτα θετική. Τα κυριότερα προνοσοκόµες κ.λπ.) ή κοινωνικοί λειτουργοί. • Πολύ βλήµατα που αντιµετώπισαν οι συντονιστές του καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας. • Πολύ καλή έργου είναι τα ακόλουθα: • Ελλιπής ενηµέρωση του γνώση της γλώσσας της χώρας καταγωγής των οµά- ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για την δων-στόχου. • Επιπλέον λαµβανόταν υπόψη η πολύ ύπαρξη στο χώρο του νοσοκοµείου των πολιτιστικών καλή γνώση µιας δεύτερης ή τρίτης γλώσσας – εκτός διαµεσολαβητών (Π.∆) κατά την έναρξη της παροχής από τη γλώσσα της χώρας καταγωγής. • Αντιπρο- υπηρεσιών. • Ανάγκη για γενικότερη ενηµέρωση των σώπευση όλων των οµάδων µεταναστών της χώρας. επαγγελµατιών υγείας σχετικά µε το ρόλο των Π.∆. στο νοσοκοµείο • Πρόβληµα χώρου εγκατάστασης όρος πολιτιστικός διαµεσολαβητής, αναφέρεται των Π.∆. στα Νοσοκοµεία. • Ανάγκη για την ύπαρξη σε άτοµα που παρέχουν την απαιτούµενη στήριξη και περισσότερων γλωσσών/διαλέκτων σε ορισµένα νοενθάρρυνση σε πολίτες που προέρχονται από διαφο- σοκοµεία (π.χ. URDU) - γενικότερα έλλειψη σε κάρετικά κοινωνικό-πολιτιστικά πλαίσια προκειµένου να ποιες γλώσσες (π.χ. κινέζικα). ➢ ➢ Η Έλλη Ιωαννίδη –Καπόλου Επιµελήτρια Τοµέα Κοινωνιολογίας, Εθνική Σχολή ∆ηµόσιας Υγείας, Επιστηµονική Υπεύθυνη Έργου Η Ο 9 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 8 Ψυχοτραυµατικό συµβάν είναι κάθε γεγονός που Η Προετοιµασία του Εργασιακού Περιβάλλοντος για την Υποδοχή του Θύµατος Ενός Ψυχοτραυµατικού Συµβάντος παρέµβαση. Για την αντιµετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων επιβάλλεται η εκπαίδευση µε χρήση παραδειγµάτων από πραγµατικά γεγονότα, η εξάσκηση στην αντιµετώπιση έκτακτων καταστάσεων και η αύξηση των ικανοτήτων επιβίωσης. επιδρά βλαπτικά στην ψυχική υγεία του ατόµου. Ειδικότερα για τους εργαζόµενους, µπορεί να προέλθει από ένα έκτακτο συµβάν στο χώρο εργασίας -όπως εργατικό ατύχηµα ή αιφνίδια νόσος- ή από ένα έκτακτο συµβάν εκτός χώρου εργασίας µε ή επιστροφή στην εργασία µετά από ένα ψυχοχωρίς επιπτώσεις στη σωµατική υγεία των εργαζοµένων, από θάνατο, µεγάλο βιοµηχανικό ατύχηµα ή τραυµατικό γεγονός αποτελεί, για τους περισσότερους εργαζόµενους, θεραπεία. Οι εργαζόµενοι πρέφυσική καταστροφή. πει να ενθαρρύνονται να επιστρέψουν και να έλθουν προετοιµασία του εργασιακού περιβάλλοντος ξανά σε επαφή µε τους συναδέλφους τους, οι οαφορά τον ή τους εργαζόµενους που ενεπλάκησαν ποίοι επίσης αναµένεται να δράσουν υποστηρικτικά. στο συµβάν, τους υπόλοιπους εργαζόµενους, αλλά Ο τρόπος επιστροφής πρέπει να εξατοµικεύεται και και όσους αναλαµβάνουν να αντιµετωπίζουν έκτακτα ο προϊστάµενος πρέπει να µπορεί ν’ αναγνωρίσει τι συµβάντα, όπως πυροσβέστες, προσωπικό ασφαλεί- µπορεί να κάνει ο εργαζόµενος ώστε να τον βοηθήας και προσωπικό υγείας. Στην προετοιµασία του ερ- σει να επανέλθει σταδιακά. γασιακού περιβάλλοντος εµπλέκονται οι ιεραρχικά πιπλέον, όταν το άτοµο επιστρέφει στο χώρο ερυπεύθυνοι του χώρου εργασίας και οι ειδικοί υγιεινής της εργασίας µε τη συνεργασία εξωτερικών ειδικών γασίας οι υπεύθυνοι πρέπει να γνωρίζουν πως να το αντιµετωπίσουν και πως να µειώσουν τις πιθανότησυµβούλων. τες να ξαναβιώσει το συµβάν. Έχουν επίσης υποια την προετοιµασία πρέπει να γίνει εκτίµηση επι- χρέωση, προκειµένου να διατηρηθεί η συνοχή της κινδυνότητας για την έγκαιρη πρόβλεψη εκτάκτων οµάδας, να προετοιµάσουν τους συναδέλφους του καταστάσεων, αλλά και εκτίµηση της κατάστασης έτσι ώστε να τον υποστηρίξουν στις δυσκολίες που της υγείας του εργαζόµενου έτσι ώστε ευαίσθητα πιθανόν να αντιµετωπίσει και να προφυλάξουν τους άτοµα να προετοιµάζονται κατάλληλα ή να απο- άλλους εργαζόµενους από την πρόκληση δευτεροκλείονται από εργασίες οι οποίες απαιτούν αυξη- γενούς αντίδρασης στο ψυχοτραυµατικό συµβάν. µένη ετοιµότητα. Η προετοιµασία περιλαµβάνει τον ε κάθε περίπτωση θα πρέπει να έχουµε υπόψη προγραµµατισµό πριν συµβεί ένα έκτακτο συµβάν, την ανάπτυξη σχεδίου αντιµετώπισής του, την εκ- µας ότι κάθε άνθρωπος δεν έχει τις ίδιες αντιδράπαίδευση του προσωπικού και των υπευθύνων πριν σεις, δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί κάθε έκτακτο συµβεί αυτό και την πρόβλεψη παροχής κατάλλη- γεγονός, ούτε µπορούν να προβλεφθούν οι περισλων υπηρεσιών για την αντιµετώπιση των επιπτώ- σότερες φυσικές καταστροφές. σεων των ψυχοτραυµατικών καταστάσεων στους πιπλέον, οι ειδικοί υγιεινής της εργασίας σε συεργαζόµενους. νεργασία µε τους υπευθύνους του χώρου εργασίας την προετοιµασία περιλαµβάνεται και η πρόβλε- πρέπει να απευθύνονται σε κατάλληλες εξωτερικές ψη, από την πλευρά της επιχείρησης, για την ύπαρ- υπηρεσίες για την υποστήριξη ατόµων που χρειξης πολιτικής αντιµετώπισης, η οποία αναφέρεται άζονται ειδική αντιµετώπιση ή θεραπεία, όπως συµστην επικοινωνία του κινδύνου µέσα στο χώρο ερ- βουλευτικές υπηρεσίες, τηλεφωνικές γραµµές βοήγασίας, στην πρόβλεψη κατάλληλης κατανοµής αν- θειας, προγράµµατα υποστήριξης εργαζοµένων και θρώπινων ή άλλων πόρων, στη διαχείριση των κατα- σε δυσκολότερες περιπτώσεις εξειδικευµένες θεστάσεων που απαιτούν συνεργασία και στην παρο- ραπευτικές παρεµβάσεις. χή πληροφόρησης στους υπεύθυνους, στο προσωπικό και εφ’ όσον χρειάζεται στα ΜΜΕ. Η πλήρης προετοιµασία του χώρου εργασίας είναι το βαπληροφόρηση για το συµβάν βοηθά τους εργαζό- σικό στοιχείο κάθε πολιτικής εξάλειψης ή µείωσης µενους να κατανοήσουν το πρόβληµα και να το αν- των επιπτώσεων. Το αποτέλεσµα της προετοιµασίας τιµετωπίσουν µε περισσότερη ψυχραιµία. θα είναι µείωση του κόστους για την επιχείρηση και τα ασφαλιστικά ταµεία, µείωση του απουσιασµού εκπαίδευση των υπευθύνων της επιχείρησης των εργαζοµένων εξαιτίας ψυχοτραυµατικών συµαποτελεί βασικό στοιχείο της προετοιµασίας ώστε βάντων και µείωση της απώλειας προσωπικού για να είναι ικανοί να ετοιµάζουν κατάλληλες πολιτικές, την επιχείρηση. να αναγνωρίζουν έγκαιρα ψυχοτραυµατικές καταστάσεις και να συµµετέχουν στο βαθµό που τους υµπερασµατικά, θα µπορούσαµε να πούµε ότι όαναλογεί στην εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλον- σο καλύτερα είναι προετοιµασµένος για τους κιντος εργασίας. Οι υπεύθυνοι έχουν ευθύνη για την δύνους που µπορεί να αντιµετωπίσει κάποιος, τόσο αποκατάσταση του προσωπικού και την επαναφορά φαίνεται να µειώνεται η πιθανότητα να εκδηλώσει της λειτουργίας της επιχείρησης σε κανονικές συν- συµπτώµατα που θα οφείλονται σε ψυχοτραυµατικά θήκες. Η εκπαίδευση µπορεί να προετοιµάσει τα γεγονότα, είτε αυτά προέρχονται από το χώρο εράτοµα για τα συνηθισµένα προβλήµατα που µπορεί γασίας είτε από το περιβάλλον - φυσικό ή κοινωνικό. να αντιµετωπίσουν και να τα εξοπλίσει µε γνώσεις, Στόχος κάθε ενέργειας πρέπει να είναι η διατήρηση δεξιότητες, ρόλους και κατάλληλη στάση για να αν- καλού επιπέδου σωµατικής και ψυχοκοινωνικής τεπεξέλθουν σε καταστάσεις που απαιτούν έκτακτη υγείας. Η Η Ε Γ Σ Ε Σ Η Η Σ Παναγιώτα Σουρτζή Αν. Καθηγήτρια Νοσηλευτικής Υγιεινής της Εργασίας, ΕΚΠΑ 10 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 9 µατικής κακοποίησης (χτυπήµατα, ανεπιθύµητο επίσης άγπερίπτωση αποµάκρυνσης των ΑΜΕΑ από Η «Κιβωτός του Κόσµου» (1998) είναι Μη ΚερδοσκοΤα σεξουαλικώς µεταδιδόµενα νοσήµατα (σύφιλη, γιγµα, στέρηση, ζεστασιάς κ.ά.) καθώς καιτους της συναιυπαλλήλους, στους οποίους καταφεύγουν για πικός Οργανισµός, ο οποίος έχει αναλάβει βλεννόρροια, τη µέριµνα AIDS, κ.ά.) αποτελούσαν µάστιγες, µε σθηµατικής κακοποίησης απόρριψη, κριτική να καταγγείλουν το βιασµό τους, κυρίως λόγω της παιδιών (300 παιδιά, από βρέφη έως 18 εκατόµβες ετών) που θυµάτων σε όλο τον κόσµο.(βρίσιµο, Σε πολλούς κ.ά.) στην αυτοεκτίµηση του ατόµου. Επίσης, είδαµε των υπαλλήλων να κατανοήσουν τα άτοµα αδυναµίας ζούσαν σε συνθήκες παραµέλησης, την καθηµερινή λαούς κυριάρχησε η αντίληψη της «κάθαρσης» του τρόπουςµέσω να διαχειριζόµαστε τις επαφής συγκρούσεις µε απο- Σε πολλές χώρες µάλιστα δεν τους δίµε αναπηρία. σίτισή τους, τις ανάγκες τους για ένδυση, νοσούντα ιατροφαρ-ανθρώπου της σεξουαλικής τελεσµατικό τρόπο. νεται η άδεια να υποβάλουν αναφορά ή καταγγελία µακευτική περίθαλψη, αλλά και την εκπαίδευσή του µετους το «καθαρό σώµα». στην αστυνοµία ή να ορκισθούν ή να δώσουν κατάµε φροντιστηριακά µαθήµατα, καθώς και µε πρόθεση στο δικαστήριο, λόγω αυτής της σωµατικής γραµµα επαγγελµατικής κατάρτισης. κάθαρση αυτή ως αποτέλεσµα το βιασµό έφτιαξαν τους µειονεξίας. την είχε 3η συνάντηση οι συµµετέχοντες το παρθένων κοριτσιών τον ασθενή, µε στόχο την δικό τουςαπό µετάλλιο και επιβράβευσαν τον εαυτό τους αποµάκρυνση του µολυσµατικού αιτίου και τη θετόχος του ιδρυτή της, πατρός Αντωνίου Παπανικο- για πράγµατα που κάνουν καλά. Επίσης συζητήσαµε 5. Την κατάσταση επιδεινώνει συχνά η έλλειψη ειδιραπεία του αρρώστου. κ.ά.) λάου, ο οποίος πλαισιώνεται από οµάδα εθελοντών, για τις µειωτικές (π.χ. απόρριψη, κριτική, απειλές κευµένου προσωπικού (π.χ. διερµηνέων την νοηµακαι τις ευεργετικές συµπεριφορές των ενηλίκων (έπαιείναι να µην ιδρυµατοποιηθούν αυτά τα παιδιά, αλλά τικής γλώσσας για τα άτοµα µε προβλήµατα ακοής) νος,16ο αφιέρωση ειλικρίνεια κ.ά.) καθώς και τις αιώνα χρόνου, σε αρκετά ευρωπαϊκά να παραµένουν µαζί µε τη µητέρα τους. Γιαδη να από επι- τον στα αστυνοµικά τµήµατα ή στα δικαστήρια. Επίσης τους στα παιδιά. κράτη γινόταν σεξουαλική συνεύρεση ασθενών από η δυσκολία πρόσβασης στους δηµόσιους χώρους τευχθεί αυτός ο σκοπός, οι µητέρες ενισχύονται µη- συνέπειες σύφιλη βοή γονόρροια µε παρθένες γυναίκες, µε στό- (π.χ. λόγω ανυπαρξίας ειδικής ράµπας για την κίνηση νιαίως µε οικονοµικά βοηθήµατα και ταυτόχρονα χο την απαλλαγή του ασθενή από τη νόσο. ηθούνται να βρουν εργασία. ατόµων µε προβλήµατα κινητικότητας) αποτελεί αναέλος είδαµε µε ποιους τρόπους µπορούµε να αυσταλτικό παράγοντα για την υποβολή µήνυσης ή ξήσουµε την αυτοεκτίµηση των παιδιών και να τα βοηαναφοράς περιστατικών βιασµού από τις παθούσες. ι αντιλήψεις αυτές να διαπιστώθηκαν θήσουµε νιώσουν καλάταµετελευταία τον εαυτό τους. Στην α εργαστήρια γονέων υλοποιήθηκαν κατά το χροχρόνια σε κατοίκους περιοχών της υποσαχάριας συνάντηση δόθηκε η ευκαιρία στους συµνικό διάστηµα Φεβρουάριος- Απρίλιος 2011, σε τέσ-της τελευταία Αφρικής, Ασίας, της Ευρώπης και της Αµερικής. Συµπεράσµατα µετέχοντες να εντοπίσουν συµπεριφορές και κατα1/2 σερις συναντήσεις διάρκειας 1 ώρας ηΜάλιστα καθεµία. τα αποτελέσµατα µελετών, που έγιναν σε στάσεις που κάνουν πιο δύσκολη την ακρόαση καθώς ο πρόβληµα της σεξουαλικής κακοποίησης των Την οµάδα που αποτελούσαν 21 άτοµα διαφορετι21 χώρες, έδειξαν στις 14 απότααυτές και ναότι ερευνήσουν µέρη κατεγράφηµιας καλής ακρόασης. ατόµων µε σωµατική αδυναµία ή στέρηση ή αναπηκών εθνικοτήτων συντόνισαν µία εκπαιδευτικός εισαν βιασµοί παρθένων ατόµων από φορείς του AIDS. ρία, καθώς και των παρθένων κοριτσιών ως µέσο δικευµένη σε θέµατα Προαγωγής Υγείας και µία ψυγια την και κάθαρση από σοβαρές και µοιραίες ασθέχολόγος υγείας. πίσης, έγινε συζήτηση για το πώς η αναγνώριση ι πεποιθήσεις αυτές οδηγούν συχνά στο βιασµό νειες, όπως είναι το AIDS, υφίσταται και αποτελεί η επεξεργασία των συναισθηµάτων µας οδηγούν σε νηπίων ή µικρών κοριτσιών από ανθρώπους που έ- σύγχρονο πρόβληµα, κυρίως σε χώρες της υποσαπιο αληθινές και ουσιαστικές σχέσεις µε τους άλλους χουν µολυνθεί από τον ιό HIV ή νοσούν ήδη από χάριας Αφρικής, της νότιας και νοτιο–ανατολικής ε τα εργαστήρια γονέων είχαµε την επιθυµία να αλλά και µε τον ίδιο µας τον εαυτό. κίνδυνο βιασµού διατρέχουν τα Ασί- ας, της βόρειας Αµερικής, ακόµα και της Ευδηµιουργήσουµε για πρώτη φορά µέσαAIDS. στην Μεγαλύτερο «Κιάτοµα που έχουν κάποια αναπηρία, διότι τους καθι- ρώπης. βωτό» ένα χώρο όπου οι γονείς, θα είχαν την ευκαιρία στά αδύναµους για οποιαδήποτε σθεναρή και επινα συζητούν, να ανταλλάσσουν εµπειρίες, σκέψεις και ι συµµετέχοντες στη βιωµατική οµάδα έµειναν τυχή αντίσταση κατά τον βιασµό τους (π.χ. άτοµα συναισθήµατα, µέσα σε µια οµάδα µε τη βοήθεια ενός πολύ ικανοποιηµένοι. ∆ήλωσαν πως ενώ στην αρ- αυτή απαιτεί αφενός την εξέταση του νοοτροπία τυφλά, κωφά, µε νοητική στέρηση, κ. ά.). συντονιστή. χή των συναντήσεων, ένιωθαν αµηχανία και αβεβαι- του προβλήµατος, καθώς και των νοµιµεγέθους ότητα γι’ αυτό που θα συµβεί στη συνέχεια, απέκτηκών, ιατρικών και κοινωνικών παρεµβάσεων, που θα ευκολότερη και οστην βιασµός των σανπροσέγγιση οικειότητα µέσα οµάδα καιγυέτσι πρέπει µπόρεσαν να εφαρµοσθούν από τα κράτη, µε στόχο Μαρία κοπός των συναντήσεων ήταν να ενηµερώσουµε ναικών µε ειδικές ανάγκες αποδίδεται, σύµφωνα µε έµαθαν να λένε πιο προσωπικά τους πράγµατα, τρότην προφύλαξη της υγείας και της αξιοπρέπειας Παπαδοπούλου και να ενδυναµώσουµε τους γονείς, έτσι ώστε βελ- πουςστα τουςναερευνητές, να εξής είναι αίτια: πιο κοντά στα παιδιά τους και είναι αυτών πληθυσµιακών οµάδων. τωνναευπαθών τιώσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, για να πιο διεκδικητικοί. E κπαιδευτικός, µπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους, να πάρουν Προαγωγήςθα πρέSc. 1. Λόγω της αναπηρίας τους τα άτοµα µε ειδικές διαίτερη ενηµέρωσηΜ και ευαισθητοποίηση σωστές και υγιείς αποφάσεις και να µάθουν να αντιείναι πιθανότερο να είναι σεξουαλικά ανεανάγκες πει ναεκδηυπάρχει από τους υπηρεσιών & Aπροµηθευτές γωγής Υγείας στέκονται σε πιέσεις που µπορούν να τα οδηγήσουν ετά το πέρας του 1ου κύκλου συναντήσεων έχουν διατηρήσει την αγνότητά τους, υγείας (ιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, κ.ά.)από σε επικίνδυνες και δύσκολες καταστάσεις.νεργά και να λώθηκε η επιθυµία από τους ίδιους καθώς και από την αφού έχουν µεγαλύτερες δυσκολίες επιλογών για την αστυνοµία,Χριστίνα καθώς και από Τακούση τους λειτουργούς Μαρία ψυχολόγο της Κιβωτού να ακολουθήσει 2ος κύκλος τις προσωπικές τους σχέσεις και γενικά για την ιδιω- της δικαιοσύνης, προκειµένου να ∆ηµητρακάκη, συναντήσεων. Ψυχολόγοςεπιτευχθεί Υγείας η µείτους ωση του προβλήµατος και η σωστή και ισότιµη ανια τη βιωµατική οµάδα χρησιµοποιήθηκετική υλικό απόζωή. Ψυχολόγος Έρευνας, PhD Candidate τιµετώπιση τωνMSc., θυµάτων, πολλά από τα οποία είναι το εγχειρίδιο «∆εξιότητες για παιδιά του ∆ηµοτικού Επιστηµονική άτοµα µε ειδικές ανάγκες. University Εργαστήρια για Γονείς» του Κέντρου θεραπείας Εοµάδα εργασίας, εµπειρίαεύκοαυτή µας γέµισε 2. Η ύπαρξη τηςς αναπηρίας τους ταηκαθιστά ξαρτηµένων Ατόµων (ΚΕΘΕΑ), καθώς και λους υλικόστόχους από δύναµη Συνεργάτης ΚΜΥΥ και κουράγιοβιαστές. για το µέλλον. για τους επίδοξους ΜάλισταΟι άνθρωποι of Hertfordshire το εγχειρίδιο «Αγωγή Υγείας - Συζητήσειςεπιστήµονες Γονέων - αυτοί εµπιστεύθηκαν µαςαυτά αγκάλιασαν, όσο έχουνµας διαπιστώσει ότι τα και άτοµα πιπλέον, ενηµέρωση για τις εσφαλµένες προκακαι ΙΚΠΙ Τόµος ΙV» του ΚΕΘΕΑ και της Εταιρείας Ψυχολογικής και αν φοβόντουσαν για τοβιασµού τι θα συναντήσουν. Άν-θα πρέπειΚυριακή διατρέχουν συχνά τριπλάσιο κίνδυνο σε ταλήψεις να παρέχεται∆αµίγου στα άτοµα µε ειΥποστήριξης Παιδιού και Εφήβου (ΕΨΥΠΕ). Επίσης θρωποι από διαφορετικές µεταξύ σχέση µε ανθρώπους χωρίς αναπηρία. χώρες δέθηκαν δικές ανάγκες, καθώς και στιςΑπόφοιτος οικογένειές τους, µε συµπληρωµατικό υλικό από το βιβλίο µε τίτλο «205 τους και µε τους συντονιστές και αφέθηκαν στη την δυ- µεγαλύτερη προστασία τους από τυχόν στόχο Ψυχολογίας βιωµατικές ασκήσεις για εµψύχωση οµάδων» των Ζ. ναµική της οµάδας και στη µαγεία του ναβιασµό. ακούς και 3. Τα άτοµα που εξαρτώνται από άλλους, λόγω της Αρχοντάκη και ∆. Φιλλίπου. να ακούγεσαι. IST (Institute ύπαρξης κάποιας αναπηρίας, είναι ψυχολογικά πεΝικολέττα Θάνου, ρισσότερο τρωτά και έτσι καθίστανται εύκολος στόof Science Οδοντίατρος χος για πιθανή σεξουαλική τους κακοποίηση. η την 1 συνάντηση έγινε η γνωριµία των µελών της έλος, σε µελλοντικές οµάδες, προτείνονται περισ& Technology) -Υγιεινολόγος, οµάδας και ορίστηκαν από τα µέλη κανόνες, ώστε να σότερες συναντήσεις, µε λιγότερα µέλη και µε ευρύΌλγα Κάππου νιώθουν όλοιστην άνεταΚοινωνική να εκφραστούν. Στη συνέχεια µί- τερη θεµατολογία, αφού προηγηθεί η ανίχνευση των 4. Σε πολλές Ειδ. περιπτώσεις διαπιστώνεται άγνοια χειλησαν για τις ανάγκες τους ως γονείς, τα χαρακτηριαναγκών της οµάδας, έτσι ώστε να διευκολύνουµε των ατόµων µε ειδικές ανάγκες από τους διρισµού Φοιτήτρια -Προληπτική στικά ενός «καλού γονέα», τις επιθυµίες για τα παιδιά τηντους ανθρώπους στο δρόµο προς την αυτοεκηγόρους, αστυνοµία, τουςαυτούς δικαστικούς λειτουρΨυχολογίας IST Οδοντιατρική τους καθώς και τις ανάγκες των παιδιών τους. κτίµηση και την αυτοπραγµάτωση. Τέλος θα µπογούς, τους συµβούλους–ψυχολόγους, κ.ά. Το γεγορούσε παράλληλα να λειτουργήσει βιωµατική οµάδα νός αυτό καθιστά τους λειτουργούς αδύναµους στην παιδιών, όπου θα αναλυθούν καιµεθαειδισυζητηθούν θέυπεράσπιση και στην προστασία των ατόµων τη 2η συνάντηση συζητήσαµε τις συνέπειες σω- µατα αντίστοιχα αυτά τους. της οµάδας γονέων. κέςτης ανάγκες, ύστερα από το µε βιασµό Υπάρχει Π ροκαταλήψεις Σ Η ο Πρόβληµα ιωµατικές Σ των Ανισοτήτων Οµάδες Γονέων: και Αύξηση της Συχνότητας από το AIDS στην Υγεία Η Εµπειρία Ή Ασθενών Τ ΤΒ στην Ευρώπη της Κιβωτού Τ Ο του Κόσµου Τ Ο Ε Μ Ο Η Η Σ Μ Ι Γ Ω Ε Σ Τ Σ 10 119 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:43 AM Page 10 ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Τ ο ζήτηµα αυτό είναι εξαιρετικής σηµασίας δεδοµένου ότι > 30% των Ευρωπαίων θα είναι > 65 ετών το έτος 2025, ενώ ο αριθµός αυτών που θα είναι >80 ετών σχεδόν θα διπλασιαστεί το ίδιο χρονικό τις 26 Μάη 2010, το Συµβούλιο των Υπουργών Αν- διάστηµα. ταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνώρισε την πρωτοβουλία για κοινό προγραµµατισµό ως τώρα, 13 χώρες έχουν δεσµευτεί για τη συµµε(JPI) «Περισσότερα Χρόνια, Καλύτερη Ποιότητα Ζω- τοχή τους στην Πρωτοβουλία για Κοινό Προγραµµαής, οι Προκλήσεις και οι Ευκαιρίες των ∆ηµογραφι- τισµό, υπό την ηγεσία του Γερµανού Υπουργού για κών Αλλαγών». Ο κοινός προγραµµατισµός στην έ- την Έρευνα και την Εκπαίδευση. Οι 12 άλλες χώρες ρευνα θα µπορούσε να παρέχει σηµαντική επιπρό- που συµµετέχουν µέχρι στιγµής είναι η Αυστρία, η ∆ασθετη αξία στις τρέχουσες περιορισµένες προσπά- νία, η Φιλανδία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Ποθειες των κρατών µελών. λωνία, η Ισπανία, η Σουηδιά, η Ελβετία, η Τουρκία και Σ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Έ το Ηνωµένο Βασίλειο, ενώ τρεις επιπλέον χώρες συµµετέχουν ως παρατηρητές (το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η εξεχόντων επιστηµόνων στους τοµείς των οικονοµι- Νορβηγία). κών, των κοινωνικών επιστηµονικών, της υγείας και της τεχνολογίας και εκπροσώπων της βιοµηχανίας και σύσταση καλεί τα κράτη-µέλη να περιλάβουν τις της χάραξης πολιτικών προκειµένου να προωθήσουν παρακάτω δράσεις, ως αναπόσπαστο µέρος της την ανάπτυξη της καλύτερης γνώσης για τον αντίερευνητικής τους ατζέντας για τη γήρανση: κτυπο της γήρανσης του πληθυσµού. Η πρωτοβουλία οδηγεί στη συνένωση των δυνάµεων Η Q Η αναγνώριση και η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικών εθνικών προγραµµάτων και ερευνητικών δραστουν προκειµένου να προωθήσουν την στρατηγική στηριοτήτων, όπως επίσης και ανταλλαγή καλών έρευνα για τη γήρανση του πληθυσµού. πρακτικών, µεθοδολογίας και οδηγιών. Είναι η πρώτη φορά που τα κράτη-µέλη θα συνεργα- Η ατζέντα υλοποιείται µέσα από κοινές δράσεις και προγραµµατισµό που περιλαµβάνει µια ουσιώδη δέσµευση από πλευράς χρηµατοδότησης και συµµετοχή των εµπλεκόµενων χωρών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει οικονοµική υποστήριξη για το συντονισµό της πρωτοβουλίας. Q Η αναγνώριση τοµέων ή ερευνητικών δραστηριοτήτων που θα µπορούσαν να επωφεληθούν από τον κοινό συντονισµό ή την συγκέντρωση των πόρων. Q Η θεώρηση της συνεχούς διαφοροποίησης των αναγκών των µεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων όταν δηµοσίευση συγκεκριµένων αποτελεσµάτων, καθορίζονται οι στόχοι των ερευνητικών προγραµµάόπως οι συστάσεις που βασίζονται σε επιστηµονικά των που αφορούν στη γήρανση του πληθυσµού. δεδοµένα για την προσαρµογή του συνταξιοδοτικού συστήµατος, ώστε να µην βασίζεται µόνο στην ηλι- Q Η ανταλλαγή των ερευνητικών δεδοµένων και η κία όπως συµβαίνει τώρα, αλλά και στην ικανότητα ανάπτυξη νέων υποδοµών όπως οι συντονισµένες τράπεζες δεδοµένων ή η ανάπτυξη των µοντέλων για εργασία, αναµένεται µετά το 2012. για τη µελέτη των διεργασιών γήρανσης. Η Η πρωτοβουλία θα παρέχει επίσης σηµαντική συνεισφορά στην Ευρωπαϊκή Καινοτόµο Συµµαχία για την Ενεργή και Υγιή Γήρανση και την Ψηφιακή Ατζέντα στην Ευρώπη. Συµπληρώνει τη σχετική ερευνητική δραστηριότητα για τη γήρανση στο 7ο Προγραµµατικό Πλαίσιο (FP7), τον Κοινό Προγραµµατισµό για Ζωή Επικουρούµενη από το Περιβάλλον και το Πρόγραµµα Ανταγωνιστικότητας και Καινοτοµίας. Q Η ενθάρρυνση καλύτερης συνεργασίας µεταξύ του δηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα και µεταξύ των διαφόρων ερευνητικών δραστηριοτήτων και των τοµέων της βιοµηχανίας που σχετίζονται µε τις δηµογραφικές αλλαγές και τη γήρανση του πληθυσµού. Q Η δηµιουργία δικτύων µεταξύ των κέντρων που οι δράσεις τους αφιερώνονται στις δηµογραφικές αλλαγές και στην έρευνα για τη γήρανση του πληθυτσι, στις 15 Ιουλίου 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σµού. κάλεσε τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναπτύξουν κοινό όραµα και πρωτοβουλίες για το ιλώντας για αυτήν την πρωτοβουλία, η Neelie συντονισµό της έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον Kroes, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τοµέα της γήρανσης. την Ψηφιακή Ατζέντα, δήλωσε: «Θα αναπτυχθεί νέα γνώση βασισµένη σε επιστηµονικά δεδοµένα για τις ια σύσταση, που µόλις υιοθετήθηκε από την Επιεπιδράσεις της δηµογραφικής αλλαγής». τροπή, παροτρύνει τα κράτη-µέλη να συµµετέχουν στην Πρωτοβουλία για Κοινό Προγραµµατισµό σε ροσέθεσε ότι ανέµενε µε ανυποµονησία και άλλα ό,τι αφορά στη γήρανση του πληθυσµού, σε ερευνητικούς τοµείς όπως η εξεύρεση τρόπων παραµο- κράτη-µέλη να συµµετάσχουν στην πρωτοβουλία, νής των ανθρώπων στην αγορά εργασίας, τρόπων έτσι ώστε να παραχθούν νέες ευκαιρίες από µια κοιυποστήριξης των ηλικιωµένων ανθρώπων ώστε να νωνία που γηράσκει και όχι η κοινωνια να συντριβεί παραµείνουν ενεργοί και δραστήριοι, µε καλή υγεία από τις προκλήσεις. και καλή ποιότητα ζωής για όσο το δυνατόν περισσότερο και τέλος την εξεύρεση τρόπων να καταια περισσότερες πληροφορίες: στούν τα µελλοντικά συστήµατα υγείας βιώσιµα. http://www.jp-demographic.eu/ Έ Μ Μ Π Γ 12 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 11 ΕΚΘΕΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΙΠΕ∆ΩΝ ΠΡΩΙΜΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝ∆ΡΩΝ Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Η παράνοµη χρήση ουσιών στην Ευρώπη εξακο- λουθεί ν’ αντιπροσωπεύει σηµαντική απειλή για τη δηµόσια υγεία και ευθύνεται για 7.000 έως 8.000 θατηκε στις 25 Αυγούστου 2011 από την Ευρωπαϊκή νάσιµες υπερδοσολογίες κάθε χρόνο στην ΕυρωΕπιτροπή επισηµαίνει την κατάσταση της υγείας παϊκή Ένωση. των ανδρών στην Ευρώπη ως ένα σηµαντικό ζήτηµα δηµόσιας υγείας. Η αναφορά που διεξήχθη υπο την υτό δήλωσε ο Wolfgang Gotz, διευθυντής του Ευευθύνη του καθηγητή Alan White του Πανεπιστηµίου ρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης για τα ΝαρLeeds, έγινε µε ανάθεση του προγράµµατος ∆ηµό- κωτικά και της Εξάρτησης από τις Ναρκωτικές Ουσιας Υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από µια κοι- σίες (EMCDDA) που εδρεύει στη Λισσαβώνα, στην νοπραξία συγγραφέων. Σκοπός είναι η ενηµέρωση Παγκόσµια Ηµέρα κατά της Κατάχρησης των Ναρτων φορέων χάραξης πολιτικής, των επαγγελµατιών κωτικών Ουσιών και της Παράνοµης ∆ιακίνησης, υγείας, των ακαδηµαϊκών και του πληθυσµού για τις στις 26 Ιουνίου. προκλήσεις υγείας που οι άνδρες αντιµετωπίζουν. Gotz επεσήµανε επίσης ότι το πρόβληµα µε τις ναρκωτικές ουσίες στην Ευρώπη αλλάζει, ενώ όλο α υποδείγµατα που αναφαίνονται από δεδοµένα και των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και περισσότερα προβλήµατα συσχετίζονται µε τη επίσης και από τη Νορβηγία, της Ισλανδία, την Ελ- χρήση διεγερτικών ναρκωτικών ουσιών όπως η κοβετία, το Λιχτενστάιν, την Κροατία, την Τουρκία και καΐνη και νέες ουσίες εµφανίζονται µε ολοένα και την πρώην Γιουγκλοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακε- αυξανόµενο ρυθµό στην ευρωπαϊκή αγορά. δονίας καταδεικνύουν αξιοσηµείωτες διαφορές στα αποτελέσµατα που αφορούν στην υγεία των ανGotz ανέφερε επίσης την πρόοδο που σηµειώθηκε δρών τόσο µεταξύ των χωρών όσο και µέσα στην από το 1990 σε ότι αφορά στην κλιµάκωση της φρονίδια χώρα. Η χαµηλή ποιότητα τρόπου ζωής και οι τίδας των χρηστών ναρκωτικών ουσιών, τονίζοντας παράγοντες κινδύνου, που µπορεί να προληφθούν, ότι τουλάχιστον 1 εκατοµµύριο άνθρωποι στην Ευευθύνονται κατά ένα µεγάλο µέρος για την πρώιµη ρωπαϊκή Ένωση λαµβάνουν κάθε χρόνο, κάποιου είνοσηρότητα και θνησιµότητα των ανδρών, αναδει- δους θεραπεία για τα προβλήµατα που σχετίζονται µε κνύοντας πως το µειονέκτηµα στην υγεία τους δεν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η πιο ευρεία διαθεσιείναι απαραίτητα γονιδιακής προέλευσης αλλά µπο- µότητα καθαρών βελόνων για τους χρήστες έχει επίρεί να θεραπευτεί, σε κάποιο βαθµό, µέσα από στο- σης συνδεθεί τόσο µε τη µείωση της µετάδοσης νεών χευµένες πολιτικές και δράσεις. µολύνσεων µε το ιό HIV, όσο και µε µια συνολική πτώση στα επίπεδα χρήσης των ενέσιµων ναρκωτικών α ευρήµατα-κλειδιά της έκθεσης περιλαµβάνουν ουσιών. Η Έκθεση Υγείας για τους Άνδρες που δηµοσιεύ- Α Ο Τ την παρατήρηση ότι >50% των πρώιµων θανάτων µεταξύ των ανδρών µπορούν να αποφευχθούν. Αν και έχει σηµειωθεί αξιοσηµείωτη µείωση στη νοσηρότητα του καρδιαγγειακού συστήµατος και των θανάτων µεταξύ των ανδρών, οι ασθένειες του καρδιαγγειακού συστήµατος συνεχίζουν να αποτελούν έναν από σηµαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία και την πρωταρχική αιτία θανάτου στον γηραιότερο πληθυσµό. Μια πρόκληση είναι η αύξηση της αναλογίας των Σ ηµείωσε επίσης την αυξανόµενη επικέντρωση της δηµόσιας υγείας στην ευρωπαϊκή πολιτική κατά των ναρκωτικών, παραθέτοντας το παράδειγµα της Πορτογαλίας. Η περίπτωση της Πορτογαλίας δείχνει ότι χρειάζονται πολλά χρόνια δράσης, προκειµένου ν’ αναπτυχθεί ένα νέο µοντέλο πολιτικής κατά των ναρκωτικών. Ο Gotz προσέθεσε πως θα έπρεπε να αναγνωρι- στεί η σηµασία της ανάπτυξης καινοτόµων απαντήσεων οι οποίες θα πρέπει να αξιολογηθούν πλήρως. Χωρίς µια τέτοια προσέγγιση, πολλές παρεµβάσεις που σήµερα αποτελούν την καρδιά της πολιτικής µας κατά της χρήσης και της διακίνησης των ναρκωτικών ουσιών απλά δεν θα υπήρχαν. ανδρών που δεσµεύονται στην τακτική ρουτίνα προληπτικού προσυµπτωµατικού ελέγχου. Οι καταθλιπτικές διαταραχές στους άνδρες καθώς και άλλα προβλήµατα ψυχικής υγείας υπο-διαγιγνώσκονται και υπο-θεραπεύονται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό εν µέρει οφείλεται στο ότι οι άνδρες είναι λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν βοήθεια σε σχέση µε τις γυναίκες. Η έκθεση επισηµαίνει πως ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί πλέον τον πιο υψηλά διαγνωσµένο καρκίνο στην Ευρώπη, ενώ ο καρκίνος των όρχεων, παρά την αποτελεσµατική θεραπεία, παραµένει η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο µεταξύ των νέων ανδρών ηλικίας 20-35 ετών. Το Ευρωπαϊκο Κέντρο Παρακολούθησης για τα Για περισσότερες πληροφορίες: Γ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Τ Ο Ναρκωτικά και της Εξάρτησης από τις Ναρκωτικές Ουσίες δηµοσίευσε τα σηµαντικότερα σηµεία της πολιτικής κατά των ναρκωτικών, όπου αποτυπώνεται η ανάπτυξη και τα χαρακτηριστικά των εθνικών πολιτικών για τις ναρκωτικές ουσιες στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσµο. ια περισσότερες πληροφορίες: http://ec.europa.eu/health/population_groups/docs/ h ttp: // www.emcdd a.eur opa .eu/ pu blica tion s/ dr ugmen_health_report_en.pdf policy-profiles/portugal. 13 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 12 USING THE PRECEDE-PROCEED MODEL OF HEALTH PROGRAM PLANNING IN BREAST CANCER NURSING RESEARCH J Adv Nurs. Dec 6. [Epub ahead of print] 2011 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Tramm R., McCarthy A., Yates P. Aim: In this article, we discuss the use of the PrecedeProceed model when investigating health promotion options for breast cancer survivors. Data sources: The interview data from the cohort of breast cancer survivors are used in this article to illustrate the use of Precede-Proceed in this nursing research context. Interview data were collected from June to December 2009. We also searched Medline, CINAHL, PsychInfo and PsychExtra up to 2010 for relevant literature in the English language to interrogate the data from other theoretical perspectives. Discussion: The Precede-Proceed model is theoretically complex. The deductive analytic process guided by the model usefully explained some of the health behaviours of cancer survivors, although it could not explicate many other findings. A complementary inductive approach to the analysis and subsequent interpretation by way of Uncertainty in Illness Theory and other psychosocial perspectives provided a comprehensive account of the qualitative data that resulted in contextually relevant recommendations for nursing practice. Implications for nursing: Nursing researchers using Precede-Proceed should maintain theoretical flexibility when interpreting qualitative data. Perspectives not embedded in the model might need to be considered to ensure that the data are analysed in a contextually relevant way. Conclusion: PrecedeProceed provides a robust framework for nursing researchers investigating health promotion in cancer survivors; however, additional theoretical lenses to those embedded in the model can enhance data interpretation. PREDICTION OF SELF-MONITORING COMPLIANCE: APPLICATION OF THE THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR TO CHRONIC ILLNESS SUFFERERS Psychol Health Med. Nov 23. [Epub ahead of print] 2011 Mc Guckin C., Prentice G.R., McLaughlin C.G., Harkin E. C hronic obstructive pulmonary disease (COPD), diabetes and asthma are chronic illnesses that affect a substantial number of people. The continued high cost of clinic and hospital-based care provision in these areas could be reduced by patients self-monitoring their condition more effectively. Such a move 14 requires an understanding of how to predict selfmonitoring compliance. Ajzen's theory of planned behaviour (TPB) makes it possible to predict those clients who will comply with medical guidelines, prescription drug intake and self-monitoring behaviours (peak flow or blood sugar levels). Ninety-seven clients attending a medical centre lo- cated in a large urbanised area of Northern Ireland completed TPB questionnaires. Significant amounts of variance explained by the TPB model indicated its usefulness as a predictor of self-monitoring behaviour intentions in the sample. The results also highlighted the importance of subjective norm and perceived behavioural control within the TPB in predicting intentions. T he utility of the TPB in this study also provides evidence for health promotion professionals that costly clinic/hospital treatment provision can be reduced, whilst also being satisfied with ongoing client selfmonitoring of their condition. ADOPTION OF HEALTH PROMOTION PRACTICES IN A COHORT OF U.S. PHYSICIAN ORGANIZATIONS Am J Prev Med. Dec;39(6) P.p. 555-8, 2010 Bellows N.M., McMenamin S.B., Halpin H.A. Background: Physician organizations such as medical groups and independent practice associations can play a vital role inhealth promotion through the adoption of effective health promotion practices such as health risk assessments, patient reminder systems, and health promotion education programs. Purpose: To examine organizational changes in a cohort of physician organizations and changing health promotion practices. Methods: Data for a cohort of 369 physician organizations in the U.S. with 20 or more physicians were collected between September 2000 and September 2001 and subsequently from March 2006 to March 2007. Paired-sample t tests were used to identify changes in physician organization characteristics and the use of nine health promotion practices between 2000-2001 and 2006-2007. Results: Compared to 2000-2001, the cohort of physician organizations in 2006-2007 was larger, more likely to be owned by physicians; less likely to be owned by a hospital, health system, or HMO; more profitable; and more likely to use electronic information technology. Between 2000-2001 and 2006-2007, physician organizations increased the use of health risk appraisals to contact high-risk patients and increased the use of reminders for eye exams for diabetic patients. During the same time period, physician organizations decreased the use of nutrition and weight-loss health promotion programs. Conclusions: In the coming years, incentives and regulatory policy should encourage the adoption of effective health promotion practices by physician organizations. N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 13 των δηµοτικών και στρατιωτικών νοσοκοµείων, το υγειονοµικό προσωπικό, η αντιµετώπιση των διαφόρων επιδηµιών, η λέπρα και το λεπροκοµείο της Σπιναλόγκας, η πορνεία, η υγιεινή των πόλεων, η κτηνιατρική υπηρεσία κ.λ.π. Παράλληλα παρουσιάζεται Κωνσταντίνος Μαµµάς συνοπτικά η κατάσταση της ∆ηµόσιας Υγείας και Εκδόσεις www.periopton.gr Πρόνοιας στην Ελλάδα, Ευρώπη και Οθωµανική ΑυΑθήνα, 2009 τοκρατορία κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιISBN: 978-960-931632-3 ώνα και, όπου τα διαθέσιµα στοιχεία το επιτρέπουν, συγκρίνονται διάφορα δηµογραφικά, επιδηµιολογικά, την πατρίδα µας καταγράφεται µια παγκόσµια πρω- οικονοµικά και άλλα χαρακτηριστικά και σχολιάζεται η τοτυπία, αφού οι Έλληνες θεωρούνται οι πιο φανατι- επίδραση πολιτικό-οικονοµικών, πολιτισµικών, κοινωκοί καπνιστές µε ετήσια κατανάλωση κατ’ άτοµο, τα νικών και θρησκευτικών παραγόντων στη ∆ηµόσια 3.000 τσιγάρα. Aνάµεσα στους καπνιστές και των δύο Υγεία. φύλων στη χώρα µας, το 44,6% είναι γυναίκες και το µεγαλύτερο ποσοστό αυτών (33,4%) έχει ηλικία από PROMOTING HEALTH 30-44 ετών. Τέλος, εκτιµάται ότι στη χώρα µας 15.000 θάνατοι ετησίως οφείλονται σε νοσήµατα που συν- FOR WORKING WOMEN δέονται µε το κάπνισµα, ενώ δεν έχει ακόµη διερευνηθεί το σύνολο των νοσηµάτων. ∆εδοµένου ότι µόνο Athena Linos & Wilhelm Kirch το 29% των καπνιστών έχει χρησιµοποιήσει βοηθή- Εκδόσεις Springer µατα διακοπής του καπνίσµατος, παρ’ ότι το 55% του New York, 2008 συνόλου των καπνιστών θεωρεί ότι µπορεί να διακόψει το κάπνισµα χωρίς αυτά, θα παρουσιάσουµε µια ISBN: 978-0-387-73037-0 ολοκληρωµένη µελέτη περί του καπνίσµατος και των ε βάση τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στην υγεία τρόπων διακοπής του. Στο 1ο κεφάλαιο ο αναγνώστης για τη µείωση των παραγόντων κινδύνου στο εργαέχει την ευκαιρία να µελετήσει µια γενική θεώρηση της επίπτωσης του καπνίσµατος στην υγεία του αν- σιακό περιβάλλον και την προαγωγή της υγείας στο θρώπου, στο 2ο κεφάλαιο την επιστηµονική βάση της εργασιακό περιβάλλον, το βιβλίο για την Προαγωγή καρκινογόνου δράσης του καπνού του τσιγάρου και της Υγείας των Εργαζοµένων Γυναικών επικεντρώστο 3ο τους τρόπους διακοπής του καπνίσµατος. Στό- νεται σε ζητήµατα, που κατά κύριο λόγο ή αποκλειχος µας είναι η επιστηµονική ενηµέρωση των καπνι- στικά, επηρεάζουν τις γυναίκες ή έχουν ιδιαίτερες στών και των ειδικών στον τοµέα της υγείας για την επιπτώσεις ανάλογα µε το φύλο του εργαζοµένου επίπτωση του καπνίσµατος, µε βάση τα νέα επιστη- εξαιτίας των διαφορών ή των ιδιαίτερων διαφορών µονικά δεδοµένα καθώς και η διαφώτιση για τους που υπάρχουν στο εργασιακό περιβάλλον. Οι συντάκτες και οι είκοσι συνεργάτες τους συνδυάζουν τρόπους διακοπής του. θεωρητικές, ερευνητικές και πρακτικές προοπτικές, προκειµένου να δηµιουργήσουν ένα πλαίσιο για τη ∆ΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ µελέτη των ζητηµάτων υγείας και των παραγόντων ΠΡΟΝΟΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ κινδύνου των εργαζοµένων γυναικών. ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ∆ΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ Σ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1898-1913) Ιωάννης Πολυχρονίδης Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα, 2010 ISBN: 978-960-02-2428-3 Η περίοδος της Κρητικής Πολιτείας (1898-1913), αποτέλεσε για την Κρήτη, περίοδο σηµαντικού κοινωνικού, πολιτισµικού και πολιτικό-οικονοµικού εκσυγχρονισµού, ιδιαίτερα µετά το πρόσφατο και δύσκολο οθωµανικό παρελθόν της. Οι προσπάθειες της νεοσύστατης Κρητικής Πολιτείας για την οργάνωση ενός σύγχρονου νοµοθετικά και διοικητικά κρατικού µηχανισµού συµπεριέλαβαν, µεταξύ άλλων, και την αντιµετώπιση των προβληµάτων στο χώρο της ∆ηµόσιας Υγείας και Πρόνοιας. Στο βιβλίο το οποίο βασίζεται, κυρίως, στο Αρχείο της Κρητικής Πολιτείας, παρουσιάζεται, µε ολοκληρωµένο τρόπο, η υγειονοµική πολιτική, η νοµοθεσία και η οργάνωση της ∆ηµόσιας Υγείας και Πρόνοιας στην Κρήτη, αναλύονται οι θετικοί και αρνητικοί παράγοντες, οι οποίοι την επηρέασαν, όπως η πολιτική και κοινωνικο-οικονοµική κατάσταση, η παρουσία των στρατευµάτων των Μεγάλων ∆υνάµεων (1897-1909), η βοήθεια της Ελλάδος, κ.α. Περιγράφεται επίσης η κατάσταση και λειτουργία Μεταξύ των θεµάτων που διαπραγµατεύεται το βι- βλίο για την Προαγωγή της Υγείας των Εργαζοµένων Γυναικών είναι τα εξής: • Νόµιµα ιδρύµατα για την ασφάλεια των εργαζοµένων. • Εργασιακοί κίνδυνοι, µυοσκελετικοί τραυµατισµοί, µεταδιδόµενες ασθένειες. • Εξισορροπητικοί παράγοντες της εργασιακής ζωής, συµπεριλαµβανοµένου του στρες, της εργασιακής εξουθένωσης και της κατάθλιψης. • Βία, εκφοβισµός και σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο. • Εγκυµοσύνη και θηλασµός. • ∆ιακοπή καπνίσµατος, ενηµερότητα γύρω από τα ζητήµατα που σχετίζονται µε την κατανάλωση αλκοόλ, διατροφή και φυσική άσκηση και άλλα θέµατα που αφορούν τον τρόπο ζωής. • Προσυµπτωµατικός έλεγχος στον εργασιακό χώρο. ΝΕΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ Μ Η συνεισφορά των κυριότερων δεδοµένων και της εµπειρίας των εκδοτών στη γνώση κάνει το βιβλίο για την Προαγωγή της Υγείας των Εργαζοµένων Γυναικών ανάγνωσµα - κλειδί για τους επαγγελµατίες υγείας στον τοµέα της δηµόσιας υγείας, της υγείας των γυναικών, της επαγγελµατικής υγείας και της Προαγωγής Υγείας και για τους επαγγελµατίες υγείας που γενικότερα είναι αφοσιωµένοι στη βελτίωση της υγείας των γυναικών σ’ ένα πιο ασφαλές και πιο δίκαιο εργασιακό περιβάλλον. 15 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 14 P 1ST BIOTECHNOLOGY WORLD P 20TH INTERNATIONAL CONFERENCE CONGRESS OF HEALTH PROMOTING HOSPITALS AND HEALTH SERVICES. Health Promoting Healthcare in a Changing World: Innovation in Service Provision, Healthcare Management and Health System Design 14 - 15 February, 2012, Dubai, UAE Τ ο Πρόβληµα των Ανισοτήτων ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ στην Υγεία στην Ευρώπη Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ Οργ./ Πληρ.: Eureka Science LTd, Higher Colleges of Technology & United Arab Emirates (UAE) Τηλ.: +971-6-5575783 Fax: +971-6-5575784 E-mail: [email protected] Website: www.biotechworldcongress.com ND P 2 WORLD CONGRESS ON PHARMACEUTICS & NOVEL DRUG DELIVERY SYSTEMS. “To Showcase the Cutting Edge Technologies in Pharmaceutics & Strategies of Drug Delivery” 20 - 22 February, 2012, San Francisco Airport Marriott, USA Οργ./Πληρ.: Pharmaceutica-2012, OMICS Publishing Group Τηλ.: +1-650-268-9744 Fax: +1-650-618-1414 E-mail: [email protected] Website:www.omicsonline.org/pharmaceutica2012/a bstract.php P 30TH International Congress on Occupational Health. Occupational Health for All: From Research to Practice 18 - 23 March, 2012, Cancun, MEXICO Οργ.: International Commission on Occupational Health (ICOH) E-mail: [email protected] Website: www.icohcongress2012cancun.org/ P 15TH WORLD CONFERENCE ON TOBACCO OR HEALTH (WCTOH). Towards a Tobacco-Free World: Planning Globally, Acting Locally 20 - 24 March, 2012, Singapore Οργ.: Health Promotion Board & Ministry of Health Singapore Πληρ.: C/O MCI Group Asia Pacific Pte Ltd Τηλ.: +65 6496 5547 Fax: 65 6496 5599 E-mail: [email protected]/[email protected]/ Website: www.wctoh2012.org P 10TH CONFERENCE EUROPEAN ACADEMY OF OCCUPATIONAL HEALTH PSYCHOLOGY. The Contribution of Occupational Health Psychology to Individual, Organizational and Public Health 11 – 13 April, 2012, Zurich, Switzerland Οργ.: European Academy of Occupational Health Psychology E-mail: [email protected] Website: eaohp.org/conference.aspx 16 11-13 April, 2012 Taipei, Taiwan Οργ.: International Network of Health Promoting Hospitals & Health Services Πληρ.: Ms. Christina Dietscher (Contact, Scientific Committee) Τηλ.: +43 1 2121493 21, Fax: +43 1 2121493 50 E-mail: [email protected] Website: www.hphconferences.org/taipei2012.html P 6TH BIENNIAL CONGRESS OF THE INTERNATIONAL SOCIETY OF AFFECTIVE DISORDERS 18 - 20 April, 2012, London, UK Οργ.: International Society of Affective Disorders Πληρ.: Kenes UK Τηλ.: +44 (0) 20 7383 8030 Fax: +44 (0) 20 7383 8040 E-mail: [email protected] Website: www2.kenes.com/isad2012/Pages/Home.aspx P 13TH WORLD CONGRESS ON PUBLIC HEALTH 2012. Towards Global Health Equity: Opportunities and Threats 23 - 27 April, 2012, Addis Ababa, Ethiopia Οργ.: The Ethiopian Public Health Association (EPHA) & The World Federation of Public Health Associations (WFPHA) Τηλ.: +251-11-416-6088/89, Fax: +251-11-416-6086 E-mail: info@worldcongresshea¬lth2012.¬com Website: www.¬worldcongresshea¬lth2012.¬com P ISPOR 17TH Annual International Meeting J2 - 6 june, 2012, Washington Hilton, Washington, DC, USA Οργ.: International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research (ISPOR) Πληρ.: ISPOR Τηλ.: 1-609-219-0773, Fax: 1-609-219-0774 E-mail: [email protected] Website: www.ispor.org P 9 TH IUHPE EUROPEAN HEALTH PROMOTION CONFERENCE: Health and Quality of Life - Health, Economy, Solidarity 27 - 29 September, 2012, Tallin, Estonia Οργ.: IUHPE International Union for Health Promotion and Education Πληρ.: Frens Conference Services Τηλ.: +372 697 9290 Fax: +372 697 9201 E-mail: [email protected] Website: www.conferences.ee/iuheli2012/ N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 15 Τ ο Πρόβληµα των Ανισοτήτων στην Υγεία στην Ευρώπη Χριστίνα ∆ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ 17 15 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 16 N YGEIA 74.:Layout 1 12/16/11 11:44 AM Page 17
© Copyright 2024 Paperzz
