Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
DEMOGRAFSKE KARAKTERISTIKE i NASELJA
PlanetCluster & MonteCEP
1
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
DEMOGRAFSKE KARAKTERISTIKE PRIJESTONICE CETINJE
1. UVODNE NAPOMENE
Kada se razmatraju demografske osobine i pojave na prostoru Prijestonice Cetinje prije svega treba navesti
nekoliko činjenica koje je neophodno znati radi njihovog boljeg razumijevanja.
Popisi stanovništva, domaćinstava i stanova od 1948. do 1991. rađeni su po metodologiji koja se razlikuje od
metodologije koja je primjenjena kod popisa 2003. godine.1 Uporedivost podataka je moguća samo u onim
slučajevima kada su u obradi rezultata popisa 2003. i 2011. godine po novoj metodologiji obrađeni i pojedini
pokazatelji popisa iz 1991. godine.
Takođe treba uzeti u obzir još jednu vrlo važnu činjenicu. Naime, popisima od 2003. i 2011. godine izgubljen
je kontinuitet desetogodišnjeg intervala ranijih popisa (od 1961. do 1991. godine). Ovim je onemogućeno
preciznije upoređivanje pojedinih indeksi i trendova.
Do izrade ove studije Monstat je publikovao samo Prve rezultate Popisa 2011. po naseljima i to samo
podatke o broju stanovnika, domaćinstava i stanova. Ovakva situacija onemogućuje kvalitetnu analizu
ključnih demografskih podataka i trendova. U Prve rezultate Popisa 2011 u dijelu gdje bi trebalo da budu
brojčane vrijednosti pojavljuje se „zaštićeni podatak“. U metodološkim objašnjenjima nije navedeno što ova
odrednica znači, ali je indikativno da se pojavljuje kod naselja koja su prema trendovima iz ranijih popisa bila
pred gašenjem.
Politička i ekonomska situaciju u Crnoj Gori i u regionu se reflektovala i na demografske prilike u Prijestonici
Cetinje. Ekonomska situacija uslovljena političkom situacijom (ratovi i sankcije) i tranzicijom društva, izazvala
je osiromašenje stanovništva što se odrazilo na ionako nepovoljna demografska kretanja nastala u
prethodnom periodu. Ratovi su sa jedne strane izazvali određeni priliv izbjeglica i interno raseljenih lica 2, a
sa druge i odliv stanovništva.
Središnji region i Prijestonica Cetinje, kao nekada ekonomski razvijeniji dio Crne Gore, imali su i priliv
ekonomskih migranata, prije svega iz svog planinskog zaleđa, a zatim i iz drugih, pretežno nerazvijenijih
dijelova Crne Gore3. U prethodinih skoro dvije decenije Prijestonica Cetinje, je urušavanjem osnovnih
nosilaca ekonomskog razvoja (“Obod”, “Košuta”, “Tara”, turizam i dr-) postala ekonomski nerazvijeniji dio
središnjeg regiona Crne Gore. Položaj Prijestonice između Herceg Novog, Kotora, Tivta, Budve i Podgorice,
kao većih i razvijenijih centara, doveo je do odliva ekonomskih i drugih migranata, kako onih iz ruralnog dijela
Prijestonice prema Cetinju kao centru, okolnim navedenim gradovima, tako i iz samog Cetinja.
"Pri korišćenju popisnih rezultata, treba voditi računa o tome da ne postoji potpuna uporedivost definicija stalnog, odnosno ukupnog
stanovništva u popisu 2003., i ranijim popisima. U popisima 1971,1981 i 1991. godine pored stanovništva u zemlji, u stalno
stanovništvo su ubrajani i crnogorski građani na privremenom radu u inostaranstvu, kao i članovi porodice koji su s njima boravili u
inostranstvu. U skladu s međunarodnim preporukama, u popisu 2003.godine, osim stanovništva u zemlji, u sastav stalnog
stanovništva ulaze crnogorski građani čiji je rad, odnosno boravak u inostranstvu kraći od godinu dana, kao i strani državljani koji u
našoj Republici rade ili borave u svojstvu članova porodice duže od godinu dana". Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u
2003., Stanovništvo - nacionalna ili etnička pripadnost - Podaci po naseljima i opštinama, Republika Crna Gora, Zavod za statistiku,
Podgorica, septembar 2004., Metodološka objašnjenja, str. 7
"Kao i u popisu 1991. godine, u popisu 2003. podaci o starosti se iskazuju navršenim godinama života." Popis stanovništva,
domaćinstava i stanova u 2003., Stanovništvo – pol i starost - Podaci po naseljima i opštinama, Republika Crna Gora, Zavod za
statistiku, Podgorica, oktobar 2004., Metodološka objašnjenja, str. 7
2
Nacionalna strategija za trajno rješavanje problema izbjeglica i interno raseljenih lica u Crnoj Gori, Republika Crna Gora Vlada
Republike Crne, Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Podgorica, februar 2005.
3
Strategija regionalnog razvoja Crne Gore, Vlada Republike Crne Gore, Sekretarijat za razvoj, Podgorica, mart 2005., str. 10
1
PlanetCluster & MonteCEP
2
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
2. PROSTORNO-DEMOGRAFSKA OBILJEŽJA
Područje za koje se radi Prostorno-urbanistički plan (u daljem tekstu PUP) ima površinu prema podacima
2
Monstata4 od oko 910 km . Po površini spada u Crnoj Gori među opštine srednje veličine. (Slika 1.) Po
veličini teritorije je 5. od 21 opštine, a po broju stanovnika po popisu od 2011. godine je trinaesta, ispred
Šavnika, Plužina, Žabljaka, Andrijevice, Kolašina, Mojkovca, Plava i Tivta. 5
Teritorija PUP Prijestonice Cetinje obuhvata 36 katastarskih opština, sa 94 naselja za koje se iskazuju
statistički podaci. (Tabela 1.)
Slika 1. Položaj Prijestonica Cetinje u Crnoj Gori
4
5
Statistički godišnjak 2011, Crna Gora, Zavod za statistiku Monstat, Podgorica, 2011, str. 18
Prvi rezultati, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj GoriCrna Gora, Zavod za statistiku Monstat, Podgorica, maj 2011.,
str. 9
Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2003., Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991. i 2003.,
Podaci po naseljima, Republika Crna Gora, Zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, str. 14
PlanetCluster & MonteCEP
3
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Bajice
Bata
Bobija
Ceklin
Cetinje 1
Cetinje 2
Ćeklići
Čevo
Čukovići
Dobrsko Selo
Dodoši
Drušići
Đinovići
Grab
Građani
Kobilji Do
Konak
Lastva
Ljubotinj 1
Ljubotinj 2
Markovina
Meterizi
Mihailovići
Njeguši
Prediš
Prentin Do
Prevlaka
Resna
Riječani
Rijeka Crnojevića
Rvaši
Štitari
Trešnjevo
Ubli
Velestovo
Žabljak
U NP "Skadarsko
jezero"
Katastarska opština
(K.o.)
U NP "Lovćen"
Tabela 1. Katastarske opštine i naselja u Prijestonici Cetinje
(+)
(+)
(+)
(+)
+
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
+
(+)
(+)
(+)
+
Naselja
Dubovik
Gornja Zaljut, Donja Zaljut
Bobija
Gornji Ceklin, Ulići
Cetinje, Bajice
Zabrđe
Jezer, Dragomi Do, Uba, Vuči Do, Kućišta, Kranji Do, Vojkovići, Milijevići, Petrov Do
Čevo, Ožegovice
Donje Selo
Bokovo, Dobrsko Selo
Dodoši
Drušići
Mikulići, Kosijeri, Ðinovići
Grab, Gradina, Proseni Do, Ržani Do, Lipa, Trnjine
Gađi, Građani, Radomir
Kobilji Do, Rokoči
Bjeloši, Očinići, Ugnji, Vrela
Lastva
Vignjevići, Pačarađe, Boguti, Obzovica, Prekornica
Začir, Dubovo, Mužovići, Smokovci
Markovina
Ðalci, Zagora, Češljari, Dobrska Župa, Jankovići, Meterizi
Dujeva
Dugi Do, Erakovići, Njeguši, Vrba, Kopito, Raičevići, Žanjev Do, Poda, Majstori
Pejovići, Prediš, Lješev Stub, Malošin Do, Tomići
Prentin Do
Prevlaka
Dide, Ublice, Resna
Riječani
Oćevići, Rijeka Crnojevića, Šinđon
Rvaši
Štitari
Trešnjevo, Podbukovica, Izvori
Bijele Poljane, Ubli
Velestovo, Barjamovica
Žabljak
NAPOMENA:
+ - cijela katastarska opština u NP
(+) - dio katastarske opštine u NP
Površine katastarskih opština su dobijene digitalnim očitavanjem sa fajla u kome su administrativne i druge granice date u vektorskom obliku.
Između granice Projestonice Cetinje na TK25 i granice u Izvodu iz digitalnog plana postoji neusaglašenost na jugoistočnom, istočnom i
sjeveroistočnom dijelu granice.
Prostor Prijestonice Cetinje administrativno je podijeljen na 24 mjesne zajednice (MZ).
1. MZ Stari Grad – dio gradskog naselja Cetinje (istorijsko jezgro Cetinja)
2. MZ Nova Varoš – dio gradskog naselja Cetinje (sjeverozapadni dio između Bajica i istorijskog
jezgra Cetinja)
3. MZ Gruda - Donje Polje – dio gradskog naselja Cetinje (Gruda i Donje Polje) i naselje Zabrđe
4. MZ Bajice - naselja Bajice i Dubovik
5. MZ Bata – naselja Gornja Zaljut, Donja Zaljut, Prentin Do, Trnjine, Grab, Lipa, Proseni Do i Ržani
Do
6. MZ Bokovo – naselje Bokovo
7. MZ Gornji Ceklin – naselja Gornji Ceklin i Ulići
8. MZ Dobrska Župa – naselja Dobrska Župa, Češljari, Zagora i Đalci
9. MZ Dobrsko Selo – naselje Dobrsko Selo
10. MZ Dodoši – naselja Dodoši i Bobija
11. MZ Žabljak Crnojevića – naselje Žabljak
12. MZ Drušići – naselja Drušići i Prevlaka
13. MZ Konak – naselja Bjeloši, Očinići, Ugnji, Vrela i Obzovica
14. MZ Kosijeri – naselja Kosijeri, Đinovići Mikulići
PlanetCluster & MonteCEP
4
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
15. MZ Ljubotinjsko – Građanska – naselja Začir, Dubovo, Vignjevići, Mužovići, Pačarađe, Boguti,
Smokovci, Prekornica, Građani, Gađi i Radomir
16. MZ Meterizi – naselje Meterizi
17. MZ Njeguši – naselja Njeguši, Dugi Do, Erakovići, Raičevići, Vrba, Kopito, Žanjev Do, Poda i
Majstori
18. MZ Rvaši – naselje Rvaši
19. MZ Rijeka Crnojevića – naselja Rijeka Crnojevića, Oćevići, Jankovići, Šinđon, Riječani, Donje Selo i
Dujeva
20. MZ Trešnjevo – naselja Trešnjevo, Rokoči, Kobilji Do, Podbukovica i Izvori
21. MZ Ćeklići – naselja Jezer, Dragomi Do, Uba, Vuči Do, Kućišta, Kranji Do, Vojkovići, Miljevići i
Petrov Do
22. MZ Ubli – naselja Ubli i Bijele Poljane
23. MZ Čevo – naselja Čevo, Dide, Ublice, Resna, Pejovići, Prediš, Malošin Do, Lješev Sub, Tomići,
Barjamoviva, Velestovo, Markovina, Ožegovice i Lastva
24. MZ Štitari – naselje Štitari.
Administrativna podjela na teritoriji Prijestonice je tokom vremena mijenjana i ona je odraz administrativnoorganizacionih i političkih potreba i stoga za analizu prostora Prijestonice i njenih demografskih
karakteristika nije bila primjenjiva. Zbog navedenih promjena nije moguće izvršiti uporedivost podataka
prema popisima.
2.1. PROMJENE VELIČINE I KOMPONENATA DINAMIKE STANOVNIŠTVA
Prema osnovnim obilježjima Prijestonica Cetinje je sa dinamičnim demografskim osobinama i sa nizom
specifičnosti u populacionom razvoju u pojedinim dijelovima svoje teritorije. (Tabela 2.) Prema rezultatima
popisa 2011. godine u 94 naselja na prostoru Prijestonice, odnosno PUP, živjelo je 16757 stanovnika.
Osnovnu karakteristiku populacionog razvoja naselja pokazuje podatak da je njihova demografska veličina u
prethodnih preko šest decenija (od 1953. do 2011. godine) manja za trećinu. U isto vrijeme broj stanovnika u
gradu Cetinju se povećao za oko 50 %, a u seoskim naseljima se broj stanovnika smanjio za oko 6 puta.
Prema popisu iz 1948. godine samo u naselju Majstori nije bilo stanovnika, a popisom iz 2003. godine
zabilježeno je već 6 naselja bez populacije. U popisu 2011. se kod broja stanovnika u pojedinim naseljima
pojavljuje tzv. „zaštićeni podatak“, ali se na osnovu dosadašnjih demografskih kretanja u tim naseljima sa
velikom vjerovatnoćom može zaključiti da u njima više nema stanovnika, tako da je broj naelja bez
stanovništva prema ovom popisu vjerovatno oko 25. Stanovništvo u seoskim naseljima je više nego
desetkovano. U značajnom broju naselja po popisu 2011. godine ima tek po nekoliko stanovnika. Povećanje
broja stanovnika je sa mo u naseljima Bajice i Zabrđe koja predstavljaju periferiju Cetinja.
PlanetCluster & MonteCEP
1981
626 113,6
2
6,3
73 42,2
151 72,6
115 60,2
36 54,5
34 32,7
44 39,6
18 36,0
23 46,9
66 85,7
68 100,0
17 41,5
5 15,2
52 25,0
100 71,4
62 57,4
54 73,0
68 63,6
13 50,0
87 71,9
166 81,0
112 46,5
135 67,2
53 55,8
1991
805 128,6
1
50,0
40
54,8
104
68,9
65
56,5
14
38,9
28
82,4
33
75,0
12
66,7
8
34,8
41
62,1
50
73,5
14
82,4
4
80,0
27
51,9
47
47,0
33
53,2
28
51,9
31
45,6
1
7,7
77
88,5
97
58,4
72
64,3
46
34,1
47
88,7
1991
866 107,6 166,9
3 300,0
1,8
16 40,0 11,4
86 82,7 38,2
39 60,0 13,6
4 28,6
2,4
20 71,4
9,0
25 75,8 14,1
5 41,7
5,9
5 62,5
6,0
34 82,9 24,1
35 70,0 24,8
3 21,4
9,4
0
0,0
0,0
17 63,0
4,1
27 57,4 11,8
32 97,0 26,7
21 75,0 24,7
23 74,2 10,3
0
0,0
0,0
56 72,7 28,3
132 136,1 39,2
61 84,7 12,0
25 54,3
9,7
25 53,2
7,8
796
1
40
104
64
14
28
33
12
8
41
50
14
4
27
47
33
28
31
1
77
97
72
46
47
2003
2011
857 107,7
3 300,0
16 40,0
86 82,7
39 60,9
4 28,6
20 71,4
25 75,8
5 41,7
5 62,5
34 82,9
35 70,0
3 21,4
0
0,0
17 63,0
27 57,4
32 97,0
21 75,0
23 74,2
0
0,0
51 66,2
132 136,1
53 73,6
25 54,3
23 48,9
781
z
16
64
45
z
38
17
z
0
26
26
z
z
10
22
25
11
25
z
57
63
43
27
10
2003
2011/1991
93,9
33,7
66,5
90,4
64,1
80,5
67,5
61,3
75,8
72,1
82,8
52,7
80,4
71,7
74,6
89,7
85,7
89,2
70,9
68,4
83,4
71,4
59,2
82,7
44,4
2011/2003
551
32
173
208
191
66
104
111
50
49
77
68
41
33
208
140
108
74
107
26
121
205
241
201
95
2003/1991
1971
113,3
66,0
122,1
89,1
94,0
73,2
72,0
89,2
79,5
80,0
76,9
87,8
83,6
66,7
90,6
71,2
92,0
91,2
84,4
73,1
75,9
86,7
80,4
87,4
73,0
2003/1991
587
95
260
230
298
82
154
181
66
68
93
129
51
46
279
156
126
83
151
38
145
287
407
243
214
1991/1981
1961
99,8
84,2
152,1
114,7
110,5
68,3
96,8
114,7
97,6
101,2
85,8
104,3
190,6
95,8
74,2
96,1
114,2
107,1
80,3
106,1
96,5
98,2
99,8
107,8
91,3
1981/1971
518
144
213
258
317
112
214
203
83
85
121
147
61
69
308
219
137
91
179
52
191
331
506
278
293
Po metodologiji popisa 2003. 1)
2003/1948
(+)
1953
519
171
140
225
287
164
221
177
85
84
141
141
32
72
415
228
120
85
223
49
198
337
507
258
321
1971/1961
+
1948
1961/1953
U NP "Skadarsko jezero"
(+)
Broj stanovnika
Po metodologiji ranijih popisa
1953/1948
Bajice
Barjamovica
Bijele Poljane
Bjeloši
Bobija
Boguti
Bokovo
Velestovo
Vignjevići
Vojkovići
Vrba
Vrela
Vuči Do
Gađi
Gornja Zaljut
Gornji Ceklin
Grab
Gradina
Građani
Dide
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dodoši
Donja Zaljut
Donje Selo
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g - gradsko
Tabela 2. Kretanje broja stanovnika u Prijestonici Cetinje od 1948. do 2011. godine
91,1 98,1
100,0 40,0
74,4 61,5
115,4 70,3
190,0 135,7
68,0 51,5
0,0 0,0
76,5 63,4
74,3 52,0
58,8
81,5
78,1
52,4
108,7
37,0
46,8
75,8
39,3
80,6
111,8
47,7
81,1
108,0
43,5
74,0
64,9
59,7
58,7
21,3
5
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Crna Gora
+
+
(+)
(+)
+
(+)
g
(+)
(+)
g
(+)
13
76
13
5
15
2
5
3
113
40
2
148
27
14
18
21
5
53
30
16
30
9
34
23
0
0
1
16
90
0
8
14
17
6
11
8
54
4
5
7
0
21
24
15
5
18
7
0
89
89
13
3
229
20
54
0
2
69
29
5
40
1
25
10
15325
62
13
29
41
130,0 28,3
10
13
56,3 20,4
135
76
72,2 23,2
18
13
62,5
4,0
8
5
60,0 14,3
25
15
28,6
1,7
7
2
45,5 12,5
11
5
42,9
1,6
7
3
87,6 46,7
129
113
81,6 16,1
49
40
0,0
3,1
0
2
66,4 493,3
223
148
65,9 18,0
41
27
50,0 11,7
28
14
105,9 18,0
17
18
75,0 18,9
28
21
38,5
4,1
13
5
56,4 16,8
94
53
68,2 30,6
44
29
84,2
6,1
19
16
88,2 35,3
34
30
64,3 11,0
14
9
56,7
9,9
60
34
69,7 16,7
33
23
0,0
0,0
5
0
0,0
0,0
0
0
14,3
2,2
7
1
100,0
6,1
16
16
219,5 32,5
41
65
0,0
0,0
1
0
266,7 11,4
3
8
63,6 11,1
22
14
73,9 27,9
23
17
28,6 18,2
17
6
52,4
9,6
21
11
133,3 18,6
6
8
65,1 26,0
83
54
66,7
5,0
6
4
55,6 11,4
9
5
43,8
5,5
16
7
0,0
0,0
0
0
110,5 11,7
19
21
80,0 13,1
30
24
78,9 11,8
19
15
31,3
1,9
16
5
66,7
5,9
27
18
77,8
7,0
9
7
0,0
0,0
0
0
72,4 32,8
123
89
68,5 23,2
130
72
76,5
9,2
17
13
18,8
3,4
16
3
67,4 38,4
327
216
80,0
9,2
24
20
65,1 20,2
83
54
0,0
0,0
4
0
0,0
1,3
0
2
95,8 39,2
72
69
107,4 23,4
27
29
71,4
6,0
7
5
65,6 10,8
61
40
14,3
1,5
7
1
61,0 16,3
40
25
30,3
5,4
29
10
96,1 169,6 15843 15137
65,3 14,6
95
62
61,9 15,7
21
13
85,3 36,7
34
25
77,4 13,1
53
41
25114 25549 101,7 23503 92,0 22024 93,7 20213 91,8 20307 100,5
9634
9734 101,0 10163 104,4 12463 122,6 14572 116,9 16286 111,8
15480 15815 102,2 13340 84,4
9561 71,7
5641 59,0
4021
71,3
18754
15554
3200
92,4 74,7 20171 18482
95,5 161,4 16170 15353
79,6 20,7
4001
3129
1981
1991
2003
2011
2011/1991
2003
52,6
82,8
85,7
80,0
83,3
22,6
55,0
38,9
71,3
87,5
0,0
1173,7
58,6
71,8
51,5
90,3
52,0
64,8
100,0
44,2
68,0
53,8
50,8
70,2
55,6
0,0
58,3
22,9
38,7
16,7
37,5
44,9
65,7
140,0
50,0
37,5
74,1
150,0
100,0
30,8
0,0
48,7
56,6
44,2
61,5
49,1
52,9
0,0
76,4
67,0
35,4
51,6
70,2
25,8
70,3
36,4
0,0
82,8
50,9
33,3
44,2
53,8
78,8
67,3
113,2
71,4
84,0
77,3
38,7
1971
2011/2003
1991
60,0
31 79,5
19 61,3
10
94,1
256 67,2
163 63,7
135
87,8
27 62,8
21 77,8
18
66,4
41 50,6
10 24,4
8
87,2
44 58,7
30 68,2
25
61,9
38 48,7
31 81,6
7
63,0
35 120,7
20 57,1
11
61,0
70 64,8
18 25,7
7
91,3
196 89,1
181 92,3
129
79,8
96 46,6
56 58,3
49
113,0
28 45,9
5 17,9
0
114,7
16 41,0
19 118,8
223
92,6
78 61,9
70 89,7
41
99,0
99 97,1
39 39,4
28
71,9
54 84,4
33 61,1
17
78,2
47 59,5
31 66,0
28
87,2
72 66,1
25 34,7
13
85,4
246 87,9
145 58,9
94
72,3
47 69,1
44 93,6
44
70,0
107 57,2
43 40,2
19
84,0
88 111,4
50 56,8
34
97,7
64 75,3
26 40,6
14
86,4
301 95,0
118 39,2
60
71,2
60 75,9
47 78,3
33
55,1
34 89,5
9 26,5
5
0,0
50
0,0
0
0,0
0
54,7
10 34,5
12 120,0
7
85,7
133 49,3
70 52,6
16
81,8
155 78,3
106 68,4
41
73,2
95 63,3
6
6,3
1
78,9
19 31,7
8 42,1
3
84,8
86 69,9
49 57,0
22
128,3
49 63,6
35 71,4
23
90,0
22 61,1
15 68,2
21
87,2
83 81,4
42 50,6
21
66,7
24 80,0
16 66,7
6
88,3
158 77,8
112 70,9
83
31,9
13 59,1
4 30,8
6
58,0
23 79,3
9 39,1
9
85,5
93 71,5
52 55,9
16
84,6
74 71,2
12 16,2
0
91,6
91 52,3
39 42,9
19
96,6
102 60,0
53 52,0
30
89,4
93 64,6
43 46,2
19
82,8
99 41,9
26 26,3
16
80,9
201 79,1
55 27,4
27
89,9
52 53,1
17 32,7
9
80,3
40 75,5
10 25,0
0
89,0
187 70,0
161 86,1
123
93,4
257 70,4
194 75,5
130
49,6
68 107,9
48 70,6
17
89,4
61 65,6
31 50,8
16
127,2
587 73,0
484 82,5
340
75,9
125 76,2
97 77,6
25
83,4
203 87,9
118 58,1
83
61,9
27 103,8
11 40,7
4
69,0
58 58,0
5
8,6
0
97,9
120 84,5
87 72,5
72
66,7
66 49,3
53 80,3
27
87,2
75 100,0
21 28,0
7
87,6
273 76,0
138 50,5
61
84,3
56 65,1
13 23,2
7
76,8
81 74,3
52 64,2
41
66,7
73 61,9
49 67,1
33
102,8 11876 126,9 14088 118,6 15946
85,1
271 71,7
133 49,1
95
92,1
48 68,6
25 52,1
21
90,6
68 78,2
44 64,7
34
97,7
224 66,1
137 61,2
53
2003/1991
2003/1948
39
381
43
81
75
78
29
108
220
206
61
39
126
102
64
79
109
280
68
187
79
85
317
79
38
0
29
270
198
150
60
123
77
36
102
30
203
22
29
130
104
174
170
144
236
254
98
53
267
365
63
93
804
164
231
26
100
142
134
75
359
86
109
118
9359
378
70
87
339
2003/1991
141,3
108,9
87,5
98,4
81,9
106,8
115,0
95,7
99,6
104,0
83,1
113,3
90,7
85,8
89,0
91,0
103,3
103,8
95,9
101,1
110,6
106,1
107,3
80,4
143,8
0,0
115,2
119,3
87,4
95,3
108,6
115,1
98,4
121,2
102,6
104,7
110,6
86,3
113,6
118,8
113,9
106,1
96,2
126,8
110,5
103,6
109,0
88,0
110,7
102,1
90,1
119,5
106,0
99,1
103,7
76,4
95,4
82,4
162,1
103,6
110,2
156,9
92,8
95,2
100,7
104,7
91,6
121,5
110,9
1981/1971
1961
65
405
49
122
86
126
46
177
241
258
54
34
136
103
89
101
125
328
94
267
94
87
367
111
69
0
53
315
242
205
76
145
60
40
117
45
230
69
50
152
123
190
176
161
285
314
109
66
300
391
127
104
632
216
277
42
145
145
201
86
410
102
142
177
9102
444
76
96
347
1971/1961
1953
46
372
56
124
105
118
40
185
242
248
65
30
150
120
100
111
121
316
98
264
85
82
342
138
48
0
46
264
277
215
70
126
61
33
114
43
208
80
44
128
108
179
183
127
258
303
100
75
271
383
141
87
596
218
267
55
152
176
124
83
372
65
153
186
9038
424
83
79
313
1961/1953
U NP "Skadarsko jezero"
+
1948
Po metodologiji popisa 2003. 1)
1991/1981
Prijestonica Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
(+)
Broj stanovnika
Po metodologiji ranijih popisa
1953/1948
Dragomi Do
Drušići
Dubovik
Dubovo
Dugi Do
Dujeva
Ðalci
Ðinovići
Erakovići
Žabljak
Žanjev Do
Zabrđe
Zagora
Začir
Izvori
Jankovići
Jezer
Kobilji Do
Kopito
Kosijeri
Kranji Do
Kućišta
Lastva
Lipa
Lješev Stub
Majstori
Malošin Do
Markovina
Meterizi
Mikulići
Milijevići
Mužovići
Njeguši
Obzovica
Ožegovice
Oćevići
Očinići
Pačarađe
Pejovići
Petrov Do
Poda
Podbukovica
Prevlaka
Prediš
Prekornica
Prentin Do
Proseni Do
Radomir
Raičevići
Rvaši
Resna
Ržani Do
Rijeka Crnojevića
Riječani
Rokoči
Smokovci
Tomići
Trešnjevo
Trnjine
Uba
Ubli
Ublice
Ugnji
Ulići
Cetinje
Čevo
Češljari
Šinđon
Štitari
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g - gradsko
Tabela 2. Kretanje broja stanovnika u Prijestonici Cetinje od 1948. do 2011. godine
130,0
8 61,5 80,0
56,3
71 93,4 52,6
72,2
8 61,5 44,4
62,5
0
0,0 0,0
60,0
11 73,3 44,0
28,6
z
45,5
z
42,9
13 433,3 185,7
87,6
100 88,5 77,5
81,6
26 65,0 53,1
0,0
0
0,0 0,0
66,4
119 80,4 53,4
65,9
26 96,3 63,4
50,0
6 42,9 21,4
105,9
13 72,2 76,5
75,0
22 104,8 78,6
38,5
9 180,0 69,2
56,4
25 47,2 26,6
65,9
24 82,8 54,5
84,2
28 175,0 147,4
88,2
22 73,3 64,7
64,3
6 66,7 42,9
56,7
18 52,9 30,0
69,7
21 91,3 63,6
0,0
0
0,0 0,0
0,0
z
14,3
z
100,0
8 50,0 50,0
158,5
38 58,5 92,7
0,0
0
0,0 0,0
266,7
z
63,6
10 71,4 45,5
73,9
39 229,4 169,6
35,3
7 116,7 41,2
52,4
10 90,9 47,6
133,3
8 100,0 133,3
65,1
51 94,4 61,4
66,7
z
55,6
z
43,8
9 128,6 56,3
0,0
0
0,0 0,0
110,5
29 138,1 152,6
80,0
15 62,5 50,0
78,9
z
31,3
z
66,7
z
77,8
z
0,0
7
72,4
61 68,5 49,6
55,4
55 76,4 42,3
76,5
11 84,6 64,7
18,8
z
66,1
175 81,0 53,5
83,3
14 70,0 58,3
65,1
45 83,3 54,2
0,0
z
0,0
0
0,0 0,0
95,8
27 39,1 37,5
107,4
23 79,3 85,2
71,4
z
65,6
40 100,0 65,6
14,3
0
0,0 0,0
62,5
16 64,0 40,0
34,5
8 80,0 27,6
95,5 13991 92,4 88,3
65,3
63 101,6 66,3
61,9
6 46,2 28,6
73,5
22 88,0 64,7
77,4
27 65,9 50,9
91,6 16757
94,9 14166
78,2
2591
90,7 83,1
92,3 87,6
82,8 64,8
377305 419950 111,3 471994 112,4 529604 112,2 584310 110,3 615035 105,3 673094 109,4 178,4 593504 620145 104,5 625266 100,8 105,4
NAPOMENA:
+ - cijela katastarska opština u NP
(+) - dio katastarske opštine u NP
Izvor: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2003., Stanovništvo, Knjiga 9., Uporedni pregled broja stanovnika
1948,1953,1961,1971,1981,1991 i 2003. - Podaci po naseljima, MONSTAT Zavod za statistiku Crne Gore, Podgorica, 2005.
Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011., Prvi rezultati, MONSTAT Zavod za statistiku Crne Gore, Podgorica, 2011.
PlanetCluster & MonteCEP
6
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Slika 2. Kretanje broja stanovnika Prijestonice Cetinje prema popisima 1948. – 2011.
Promjene u prostornoj distribuciji stanovništva u naseljima na području PUP, u posmatranom periodu su
vrlo značajne. Prema podacima za 1948. godinu 61,64 % stanovništva živjelo je u seoskim naseljima, a
38,36 % u gradskim naseljima Cetinje i Rijeka Crnojevića. Od tada se učešće seoskih naselja u ukupnoj
populaciji, uključujući i Rijeku Crnojevića poslije 1961. godine, stalno i izrazito smanjivalo, dok se u Cetinju
povećavalo. Još 1953. godine se odnos seoskog i gradskog stanovništva zadržao u sličnom odnosu. Već
1961. godine 43,24 % stanovnika je bilo u gradskim naseljima, a u seoskim 56,76 %. U 1971. godini je već
došlo do promjene odnosa, pa je u gradskim naseljim živjelo 56,58 % populacije, a u seoskim 43,42 %. Ovaj
podatak ukazuje na period industrijalizacije, otvaranja novih fabrika i seljenja seoskog stanovništva u Cetinje,
bliže radnom mjestu.
Sljedeći popis 1981,. koji je bio poslije katastrofalnog zemljotresa 1979. godine, pokazuje interesantne podatke,
jer je poslije ove elementarne nepogode došlo do značajnih promjena u učešću većine naselja u ukupnom
broju stanovnika opštine Cetinje, a time i u njihovom prostornom razmještaju. Prema popisu 1981. godine u
gradskim naseljima je bilo 72,09 %, a u seoskim 17,91 % stanovništva. Karakteristično je da je 1981. godine u
gradskom naselju Cetinje živjelo 69,69 % stanovništva Opštine. Popisom iz 1991. godine, a prema novoj
metodologiji stanovništvo gradskih naselja činilo je 80,16 % populacije Opštine, a seosko tek 19,84 %.
Rezultati popisa 2003. pokazuju da je u gradskim naseljima živjelo 83,07 %, a u seoskim 16,97 % stan
ovništva. Najnoviji popis, iz 2011. godine pokazuje da je u gradskim naseljima 84,54 %, a u seoskim 15,46 %
populacije. U gradu Cetinju živi 83,49 % svog stanovništva Prijestonice.
Navedene promjene su se reflektovale i na mrežu naselja kroz broj naselja određene velićine. Povećao se
broj patuljastih naselja (naselja do 100 stanovnika). Po popisu iz 2003. godine od ukupno 94 naselja bilo je
88 naselja sa manje od 100 stanovnika, 4 naselja sa 100 – 500 stanovnika, 1 naselje (Bajice) u kategoriji
500 – 1000 stanovnika i samo jedno naselje (Cetinje) u kategoriji preko 10000 stanovnika. Popisom od
2011. evidentirano je 90 naselja sa manje od 100 stanovnika, dva naselja sa veličinom od 100 – 500
stanovnika, jedno naselje (Bajice) u u kategoriji 500 – 1000 stanovnika i samo jedno naselje (Cetinje) u
kategoriji preko 10000 stanovnika.
Učešće populacije Prijestonice Cetinje u ukupnom stanovništvu Crne Gore konstantno se smanjivalo od
1948-2011. godine i bilo je od 6,68 % u 1948. godini, preko 4,98 % u 1961. i 3,46 % u 1981. sve do 2,68% u
2011. godini.
Od ukupno 94 naselja na području PUP, većina naselja, u najvećem dijelu posmatranog perioda ima pretežnu
tendenciju populacionog smanjenja. Broj stanovnika u gradu Cetinju je rastao sve do 1991. godine od kada
se stalno smanjuje. Slično je i u naseljima Bajice i Dobrsko Selo. U Rijeci Crnojevića broj stanovnika je od
1948. do 1961. rastao, da bi se od tada konstantno smanjivao. U Njegušima (Njeguši, Erakovići, Raičevići,
Kopito, Dugi Do, Vrba i Žanjev Do) se broj stanovnika tokom svih popisa stalno smanjivao. U naselju Zabrđe
populacija se povećavala u periodu od 1948. do 1961. godine,da bi se poslije toga smanjivala sve do 1991.
godine kada se broj stanovnika udesetostručio, poslije čega se opet smanjivao sve do danas.
Višedecenijska nepovoljna razvojna (uključujući i demografska) kretanja u seoskim naseljima i u
gradskom naselju Rijeka Crnojevića, dovela su do njegovog stalnog i kompleksnog zaostajanja, što ga
je načinilo područjem egzodusnog karaktera, uz cijelu paletu negativnih promjena u demografskim
procesima, a prije svega u demografskim strukturama.
PlanetCluster & MonteCEP
7
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Ovaj proces zahvatio je poslije 1991. godine i grad Cetinje, što se odrazilo i na situaciju u cijeloj Opštini. Ovo
područje je postalo emigraciono, a odseljavanje se kretalo u pravcu Podgorice i primorskih gradova, prije
svega Budve i Kotora.
Promjene dvije najznačajnije komponente dinamike stanovništva naselja, prirodne i mehaničke, u
planskom području, bile su vrlo izražene, naročito poslije sedamdesetih godina 20. vijeka. Za potrebe
PUP prikazane su samo promjene za period 1991-2011. godina.
Proces prirodnog kretanja stanovništva u Prijestonici Cetinje je vrlo nepovoljan, a posebno u seoskim
naseljima. Slična situacija je i na nivou Crne Gore, sa takođe nepovoljnim pokazateljima u brdskim naseljima.
Nepovoljnu situaciju u pogledu prirodnog kratanja stanovništva pogoršava i visok nivo emigracije
stanovništva, što je i opšta karakteristika brdsko-planinskog područja Crne Gore.
Opština Cetinje u posmatranom periodu ima stalnu negativnu stopu prirodnog priraštaja. I pored u pojedinim
godinama dramatičnih oscilacija, u nekoliko zadnjih godina dolazi do smanjenja negativne stope prirodnog
priraštaja povećanjem stope nataliteta i smanjenjem stope mortaliteta. (Tabela 3.)
Pokazatelji prirodnog kretanja stanovništva u seoskim naseljima tokom niza godina su još nepovoljniji. Imajući
u vidu da se učešće ove grupe naselja u ukupnom stanovništvu stalno smanjuje i sa svojih sadašnjih 15,46 %
učešća u ukupnoj populaciji i sa dominantnim učešćem starog stanovništva ne predstavlja demografski
potencijal za razvoj. Višedecenijski proces stalnih migracija sa seoskog područja će se ubrzo završiti jer više
neće biti aktivnog i mladog stanovništva koje bi se selilo.
Tabela 3. Prirodno kretanje stanovništva u Prijestonici Cetinje 2002. - 2010.
2001
Crna Gora
Stopa
prirodnog
priraštaja
5.1
Stopa natalitata
13.3
Stopa
mortalitata
8.2
Prijestonica Cetinje
Stopa
prirodnog
priraštaja
-3.1
Stopa natalitata
9.1
Stopa
mortalitata
10.2
2002
2003
2004
2005
2006
2007
4.5
12.8
4.3
13.5
3.5
12.6
2.4
11.8
2.5
12.1
3.0
12.5
8.3
9.2
9.2
9.4
9.6
-2.0
10.5
-3.1
9.0
-2.7
9.0
-4.7
8.0
12.5
12.1
11.7
12.7
2008
2009
2010
4.1
13.1
4.4
13.7
2.9
12.0
9.6
9.1
9.3
9.1
-2.4
9.4
-7.0
6.7
-4.8
8.4
-0.9
10.6
-1.9
9.1
11.0
13.7
13.2
11.5
11.0
Izvor: Statistički godišnjaci
Negativna mehanička komponenta dinamike stanovništva ima veoma izraženu ulogu, kako na lokalnom
nivou, a manifestuje se kroz odseljavanje stanovništva iz seoskih naselja prema gradu Cetinju, tako i kroz
unutardržavne migracije između opština, pa sve do migracija izazvanih ekonomskim i političkim dešavanjima
u okruženju. Teritorija obuhvaćena Planom više je predstavljala emigraciono područje, nego što se na to
područje doseljavalo. a naročito u zadnje vrijeme kada se stanovništvo odseljava i iz grada Cetinja.
Sumarno gledano, Prijestonicu Cetinje, odlikuje naglašena tendencija smanjenja broja stanovnika, sa velikim
učešćem odseljenog stanovništva, uz drastično smanjenje prirodnog priraštaja do njegovih negativnih
vrijednosti, smanjenjem broja živorođenih i povećanjem broja umrlih.
Za skoro sva naselja glavno obilježje je konstantan populacioni pad, kao posljedica rastućeg negativnog
prirodnog priraštaja i veoma visokog negativnog migracionog salda, kao rezultata odseljavanja, uz neznatan
broj doseljenih. Ova naselja odlikuje višedecenijska demografska erozija.
Bitan uticaj na prirodni priraštaj pripada jedino gradu Cetinju. I pored lociranja visokoškolskih, kulturnih i
umjetničkih insitucija na Cetinju, očigledno je da mladi stručnjaci u vrlo malom broju ostaju da žive u ovom
gradu, čime je i uticaj mlađe populacije na poboljšanje demografske strukture neznatan.
U strukturi demografske erozije na području PUP migraciona komponenta takođe ima naglašenu ulogu. Sve
navedeno je i jasan indikator kompleksnih (nepovoljnih) promjena u relevantnim demografskim strukturama,
prije svega u starosno-polnoj.
PlanetCluster & MonteCEP
8
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
2.2. STAROSNO-POLNA STRUKTURA STANOVNIŠTVA
Izražen proces starenja stanovništva je jedan od osnovnih efekata nepovoljnih ukupnih demografskih
promjena. Posljedica ovog trenda je i smanjenje broja mogućih emigranata iz ovog prostora, a time i
smanjenje veličine mehaničke komponente u ukupnom populacionom padu.
Starenje populacije nije samo odlika stanovništva Prijestonice Cetinje. Ovo je tendencija na nivou Crne Gore,
odnosno većine opština u Crnoj Gori, a rezultat je višedecenijskih nepovoljnih demografskih kretanja i
nedostatka populacione politike, te predstavlja ozbiljan društveni problem. Rješavanje ovog problema
zahtijeva ozbiljno društveno, odnosno državno angažovanje, a efekti kvalitetne populacione politike,
odnosno prvi efektii pozitivnih demografskih kretanja se manifestuju tek ta 10-15 godina, a puni uticaj stalne
kvalitetne populacione politike, tek za 20-25 godina.
Stanovništvo opštine Prijestonice Cetinje spada među najstarije u Republici, a prosječna starost prema
Popisu iz 2003. od 38,1 godine je veća od prosjeka za Crnu Goru koji je 35,9 godina. Detaljniji podaci o
stanovništvu prema starosti i polu (Tabeli 4.) očigledno odslikavaju nepovoljnu starosnu strukturu.
Boguti
Bokovo
Velestovo
Vignjevići
Vojkovići
Vrba
Vrela
Vuči Do
Gađi
Gornja Zaljut
Gornji Ceklin
Grab
Gradina
Građani
Dide
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dodoši
+
Donja Zaljut
Donje Selo
(+)
PlanetCluster & MonteCEP
1
24
33
36
29
18
25
16
11
5
5
7
9
10
14
5
5
7
7
1
4
1
4
1
2
6
3
1
3
5
3
2
7
1
2
5
3
2
3
2
1
1
2
1
1
1
2
2
4
1
2
2
1
1
1
2
1
4
2
2
2
1
2
2
2
3
1
3
1
1
1
1
2
1
1
1
2
1
3
2
3
2
1
1
3
1
1
1
33,8
34,2
1
3
1
1
6
3
4
2
1
2
1
3
1
2
1
1
2
2
1
3
1
1
2
1
55,9
60,9
37,5
38,1
63,8
62,2
45,5
70,2
49,2
56,7
56,1
57,2
74,0
73,2
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
3
1
Prosječna starost
- Popis 2003
23
22
nepoznato
35
28
100 i više
90-94
39
25
95-99
85-89
1
80-84
2
75-79
30
42
70-74
2
3
1
11
15
12
14
2
1
1
6
4
11
11
14
11
7
4
11
14
25
32
1
2
2
20
19
65-69
1
1
1
1
1
18
14
60-64
9
7
35
29
18
25
1
2
21
17
11
6
2
1
34
27
55-59
45
43
50-54
41
37
45-49
26
22
40-44
20
14
35-39
7
19
30-34
394
387
25-29
20-24
(+)
15-19
Bobija
10-14
Bjeloši
5-9
Bijele Poljane
0-4
Barjamovica
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
Ukupno
Bajice
Pol
U NP "Skadarsko
jezero"
Starost - Popis 2011
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g-gradsko
Tabela 4. Stanovništvo prema starosti i polu - Popis 2011. godine
44,1
49,6
54,2
52,4
55,0
46,5
1
1
1
2
2
1
1
1
1
1
1
4
1
1
1
2
1
1
3
4
3
3
1
2
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
4
1
1
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
3
1
2
1
2
1
6
1
1
4
2
4
1
1
1
3
1
2
3
5
1
2
1
1
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
4
2
1
1
4
6
3
1
1
2
2
4
1
8
1
4
1
1
2
1
1
1
2
2
2
1
1
2
1
2
1
2
2
8
3
6
8
2
1
2
2
1
2
1
1
2
1
1
4
1
2
3
3
2
2
4
1
48,5
41,7
51,0
64,7
48,1
65,7
49,8
53,4
57,4
63,2
1
1
1
2
1
4
1
2
3
1
1
3
1
1
1
1
1
1
1
50,3
54,5
46,3
46,8
66,2
65,5
39,4
47,2
53,5
70,7
9
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Dubovo
Dugi Do
Dujeva
+
Ðalci
Ðinovići
Erakovići
Žabljak
+
Žanjev Do
Zabrđe
Zagora
Začir
Izvori
Jankovići
Jezer
Kobilji Do
Kopito
Kosijeri
Kranji Do
Kućišta
Lastva
Lipa
Lješev Stub
Majstori
+
Malošin Do
Markovina
Meterizi
(+)
Mikulići
Milijevići
Mužovići
Njeguši
Obzovica
Ožegovice
Oćevići
Očinići
Pačarađe
Pejovići
(+)
PlanetCluster & MonteCEP
56
63
14
12
3
3
7
6
11
10
4
5
16
9
13
11
15
13
12
9
3
3
8
10
13
7
1
1
1
1
2
5
5
17
18
4
3
6
4
5
3
33
18
1
1
4
1
1
3
1
4
2
1
1
2
1
5
2
1
3
6
3
5
2
1
1
4
1
1
1
2
1
1
1
2
1
3
2
1
9
9
1
2
4
4
2
1
1
2
9
1
3
2
3
5
6
2
1
1
6
1
6
4
5
5
9
1
6
3
1
5
3
1
1
1
1
1
1
6
7
1
1
2
2
2
1
4
5
1
1
2
1
3
3
5
4
3
4
3
3
4
7
5
2
1
3
4
1
1
2
3
1
1
1
1
1
4
1
2
1
1
6
1
2
1
1
2
1
1
2
1
2
2
3
1
1
1
1
1
2
2
2
1
3
1
1
1
2
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
2
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
1
1
2
2
1
1
3
5
1
2
1
4
3
1
1
2
1
4
1
1
2
1
2
1
3
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
3
1
1
1
2
1
54,5
2
48,3
62,0
49,3
48,2
1
2
2
2
2
3
1
3
2
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
2
2
1
1
3
1
1
1
1
3
2
2
1
2
2
1
1
1
2
1
2
3
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
3
1
2
1
1
1
1
1
1
3
3
1
3
2
3
1
1
1
1
2
1
2
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
2
2
Prosječna starost
- Popis 2003
1
1
2
27,0
24,6
41,2
43,3
72,7
60,4
38,6
46,3
26,7
40,3
61,5
47,5
47,0
48,6
41,9
55,6
60,4
59,3
42,4
56,7
71,5
74,2
57,4
61,3
43,4
42,5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
4
1
1
1
2
4
1
1
1
3
1
1
2
2
2
3
1
1
1
3
2
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
2
1
1
1
nepoznato
71,5
66,5
74,0
72,0
73,5
35,5
45,2
41,5
47,7
1
2
3
3
2
41,5
47,3
52,1
52,9
39,0
50,9
34,5
65,1
1
1
1
2
100 i više
95-99
90-94
85-89
80-84
75-79
2
6
1
5
3
1
70-74
1
1
3
3
55-59
40-44
35-39
30-34
25-29
1
1
2
2
2
3
1
6
2
13
24
20-24
15-19
10-14
5-9
Ukupno
0-4
1
1
5
6
1
1
2
8
5
52
43
12
14
2
1
65-69
Dubovik
2
60-64
(+)
5
3
35
38
6
2
50-54
Drušići
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
45-49
Dragomi Do
Pol
U NP "Skadarsko
jezero"
Starost - Popis 2011
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g-gradsko
Tabela 4. Stanovništvo prema starosti i polu - Popis 2011. godine
1
1
2
1
1
1
67,2
69,7
63,0
67,0
28,0
52,5
37,5
33,2
46,3
49,9
55,0
66,0
43,7
51,9
61,5
74,0
60,3
68,5
10
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Poda
Podbukovica
Prevlaka
+
Prediš
Prekornica
Prentin Do
Proseni Do
Radomir
Raičevići
Rvaši
(+)
Resna
Ržani Do
Rijeka Crnojevića
g
Riječani
(+)
(+)
Rokoči
Smokovci
Tomići
Trešnjevo
Trnjine
Uba
Ubli
Ublice
Ugnji
Ulići
Cetinje
g
Čevo
Češljari
Šinđon
Štitari
Prijestonica Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
NAPOMENA:
(+)
15
14
6
9
4
1
2
3
3
2
2
1
3
4
26
34
22
29
7
4
1
1
69
106
4
10
23
21
4
2
13
13
9
13
1
23
17
1
1
1
2
3
2
3
1
1
3
2
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3
1
1
1
1
1
42,1
39,9
72,0
69,2
53,5
48,7
75,5
78,8
47,1
46,8
49,3
31,5
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
1
2
1
1
2
3
2
2
1
3
2
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
1
2
3
1
2
2
1
2
1
1
1
5
1
3
5
1
2
1
1
1
1
1
5
2
2
1
2
2
2
1
5
1
1
1
1
2
2
3
8
3
1
2
2
1
2
1
1
1
2
1
3
8
1
1
3
1
1
2
4
4
4
5
5
2
5
1
2
2
1
1
2
5
7
1
5
5
5
3
1
3
5
4
4
6
5
6
5
2
7
4
1
1
1
2
2
2
2
3
5
8
3
1
1
2
1
2
10
1
2
3
3
4
18
2
2
1
2
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
2
1
3
2
1
1
2
1
1
2
1
1
2
1
2
1
2
2
2
4
1
2
1
1
2
2
3
3
1
4
2
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
1
6
1
1
2
1
1
10
3
1
1
1
1
1
2
4
1
1
2
4
1
1
1
6661 374 324 392 485 570 580 514 455 419 496 486 466 413 212 228 151 68
7257 284 311 359 498 553 558 482 420 505 561 570 541 497 294 327 270 142
30
2
2
1
1
2
1
2
2
4
3
1
3
1
2
1
1
31
2
1
1
1
2
1
2
1
2
3
3
2
2
4
3
2
1
4
1
1
1
1
11
1
1
2
1
2
1
1
2
11
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
13
3
2
2
2
3
10
2
2
1
3
1
1
1
1
22
62
1
1
1
43,1
48,6
51,9
58,9
60,8
54,8
46,5
62,0
41,8
47,8
62,8
63,0
47,6
59,8
36,9
40,9
53,1
59,3
41,8
3
2
2
Prosječna starost
- Popis 2003
nepoznato
100 i više
95-99
90-94
46,5
60,8
1
1
1
85-89
1
1
80-84
1
75-79
2
2
70-74
65-69
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4
Ukupno
5
4
60-64
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
m
ž
55-59
Petrov Do
Pol
U NP "Skadarsko
jezero"
Starost - Popis 2011
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g-gradsko
Tabela 4. Stanovništvo prema starosti i polu - Popis 2011. godine
51,1
63,8
2
16
4
3
1
3
0
1
0
1
0
0
0
4
0
3
0
1
1
1
m 8031 419 376 451 557 662 651 586 518 510 597 596 563 529 293 334 214 125 41
4
5
ž
8626 335 364 421 565 628 626 525 471 571 646 652 643 622 387 445 381 216 90 26
7
m 6730 376 328 397 487 575 585 519 458 423 502 492 468 416 220 230 155 71 22
2
4
ž
7363 288 315 364 503 560 563 485 425 509 566 575 548 502 297 337 288 150 65 16
3
m 1301 43 48 54 70 87 66 67 60 87 95 104 95 113 73 104 59 54 19
2
1
ž
1263 47 49 57 62 68 63 40 46 62 80 77 95 120 90 108 93 66 25 10
4
U do sada objavljenim rezultatima Popisa 2011. nijesu objavljeni podaci o prosječnoj starosti, pa su kao ilustrativni dati podaci iz Popisa 2003.
55,9
56,8
65,8
71,5
35,1
37,9
45,5
53,2
71,1
71,6
41,4
43,9
60,6
70,0
36,6
39,5
35,2
38,0
42,9
47,3
Starije stanovništvo prema Popisu 2003. godine imale su samo opštine: Andrijevica, Žabljak, Šavnik,
Plužine, Pljevlja, Kolašin i Herceg Novi, a ista starost stanovništva bila je u opštini Kotor. Sa prosječnom
starošću stanovnika od 38,1 godine, Prijestonica Cetinje se bliži stadijumu "Duboka demografskaj starost".
PlanetCluster & MonteCEP
11
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Zabrđe
Jankovići
Bajice
Obzovica
Cetinje
Bjeloši
Trešnjevo
Njeguši
Erakovići
Proseni Do
Podbukovica
Uba
Zagora
Izvori
Šinđon
Lipa
Donja Zaljut
Dragomi Do
Žabljak
Rijeka Crnojevića
Dubovik
Gornja Zaljut
Raičevići
Dobrsko Selo
Vrba
Prentin Do
Kobilji Do
Očinići
Ožegovice
Kopito
Meterizi
Čevo
Kranji Do
Dugi Do
Vuči Do
Prediš
Gradina
Dobrska Župa
Drušići
Bokovo
Vrela
Petrov Do
Rokoči
Ržani Do
Malošin Do
Jezer
Markovina
Rvaši
Trnjine
Ugnji
Velestovo
Grab
Ubli
Resna
Boguti
Gornji Ceklin
Bijele Poljane
Lastva
Kosijeri
Građani
Oćevići
Donje Selo
Riječani
Bobija
Pejovići
Mužovići
Štitari
Dodoši
Začir
Pačarađe
Milijevići
Ulići
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja ggradsko
Tabela 5. Stadijumi demografske starosti - Popis 2003.
g
(+)
g
PlanetCluster & MonteCEP
+
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
+
Demografska starost
Prosječna
starost
Kriterijum
25,8
33,5
34,0
35,4
36,5
37,8
38,9
40,3
40,4
40,4
41,0
41,8
42,3
42,5
42,7
43,0
43,3
44,4
44,6
44,8
45,0
45,1
45,9
46,6
46,9
47,0
47,8
47,8
48,1
48,8
48,8
49,4
49,6
49,8
50,8
51,1
51,6
52,4
52,5
53,0
53,3
53,7
53,7
54,3
54,5
54,5
55,2
55,4
56,2
56,4
56,7
56,9
57,5
57,8
57,9
57,9
58,4
59,4
59,9
60,3
60,5
62,1
62,9
63,0
64,4
65,0
65,3
65,9
66,6
67,8
68,5
68,7
25-29
30-34
30-34
35-39
35-39
35-39
35-39
40-43
40-43
40-43
40-43
40-43
40-43
40-43
40-43
40-43
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
Stradijum
Demografska zrelost
Prag demografske starosti
Prag demografske starosti
Demografska starost
Demografska starost
Demografska starost
Demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Duboka demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
12
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Ðalci
Prevlaka
Češljari
Dujeva
Ðinovići
Kućišta
Vignjevići
Prekornica
Barjamovica
Vojkovići
Gađi
Dide
Dubovo
Žanjev Do
Lješev Stub
Majstori
Mikulići
Poda
Radomir
Smokovci
Tomići
Ublice
+
+
Demografska starost
Prosječna
starost
Kriterijum
70,3
70,6
71,4
71,5
72,8
72,9
73,6
77,2
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
43+
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Najdublja demografska starost
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
Ugašeno naselje
38,1
36,6
45,1
38,1
36,6
45,1
Demografska starost
Demografska starost
Najdublja demografska starost
+
Prijestonica Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
do 20
20-24
25-29
30-34
35-39
40-43
43+
U NP "Skadarsko
jezero"
Naselje
U NP "Lovćen"
Tip naselja ggradsko
Tabela 5. Stadijumi demografske starosti - Popis 2003.
Stradijum
Rana demografska mladost
Demografska mladost
Demografska zrelost
Prag demografske starosti
Demografska starost
Duboka demografska starost
Najdublja demografska starost
Ugašeno naselje
Gledano po naseljima, a na osnovu Popisa 2003. godine (Tabela 5.) u kategorijama "Rana demografska
mladost (prosječna starosti do 20 godina)" i "Demografska mladost (20-24 godine)" ne nalazi se nijedno
naselje. U kategoriji "Demografska zrelost (25-29)" samo je naselje Zabrđe. U grupi "Prag demografske
starosti (30-34)" su samo dva naselja: Bajice i Jankovići. U stadijumu "Demografska starost (35-39)" su
četiri naselja: Cetinje, Bjeloši, Obzovica i Trešnjevo. U stadijumu "Duboka demografska starost (40-43)" je
devet naselja: Njeguši, Erakovići, Proseni Do, Podbukovica, Uba, Zagora, Izvori, Šinđon i Lipa. U stadijumu
"Najdublja demografska starost (40+)" je većina naselja ili 64 naselja. Četrnaest naselja se može smatrati
praktično ugašenim.
Aktuelna starosna struktura populacije, više je znak za alarm, nego za optimizam, naročito kada se u obzir
uzmu i funkcionalni kontigenti stanovništva.
Sadašnja starosna struktura, udio mlađeg, aktivnog i fertilnog stanovništva prije svega su indikativni za
predviđanje daljih demografskih kretanja.
Stanovništvo kao važan resur za razvoj određene zajednice, a ovakva demografska situacija ozbiljno
ugrožava dalji razvoj.
Prostorna distribucija stadijuma demografske starosti po naseljima (Slika 3.) ukazuje na nezavidnu
demografsku perspektivu prevashodno brdskih naselja.
PlanetCluster & MonteCEP
13
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Slika 3. Prostorna distribucija stadijuma demografske starosti Popis 2003.
PlanetCluster & MonteCEP
14
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
2.3. BROJ I VELIČINA DOMAĆINSTAVA
Promjene demografskih veličina, a naročito strukture prate i promjene u broju i veličini domaćinstava. Na
nivou Prijestonice Cetinje broj domaćinstava od popisa 1948. do 2011. se smanjio za oko 15 %, prateći
donekle i smanjenje stanovništva. (Tabela 6.) U istom periodu veličina prosječnog domaćinstva je sa 3,81
člana u 1953. godini opala na 2,92 u 2011., i prije svega rezultat je smanjenja nataliteta i emigracije mlađeg
stanovništva. Prosječno domaćinstvo u Prijestonici Cetinje ima manje članova od prosječnog domaćinstva u
Crnoj Gori.
Pad prosječne veličine domaćinstva kod seosskih naselja je još izraženiji. (Tabela 7.) Od 1948. – 1953.
godine povećala se veličina prosječnog domaćinstva sa 4,31 na 4,40 članova. U daljem periodu sve do
danas veličina prosječnog domaćinstva se stalno smanjivala, naročito između 1971. i 1981. godine, da bi
prema Popisu 2011. bila tek 2,44 člana. Kod 16 naselja prosječno domaćinstvo ima naje od 2 člana, i to su
po pravilu staračka domaćinstva, često i jednočlana. U Ulićima je najmanje prosječno domaćinstvo (1,14
članova), dok je u Raičevićima najveće (3,81 član). Situacija da su brdska seoska naselja nekada
tradicionalno bila sa većim domaćinstvima od gradskih. U slučaju Prijestonice Cetinje se promijenila, tako da
je od situacije kada je tek nekoliko naselja imalo manju veličinu prosječnog domaćinstva od grada Cetinja,
danas je samo nekoliko seoskih naselje (Raičevići, Njeguši, Podbukovica, Zabrđe, Bajice i Donja Zaljut) po
broju članova prosječnog domaćinstva ispred Cetinja.
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g gradsko
Tabela 6. Domaćinstva po popisima 1948 - 2011.
Bajice
Barjamovica
Bijele Poljane
Bjeloši
Bobija
Boguti
Bokovo
Velestovo
Vignjevići
Vojkovići
Vrba
Vrela
Vuči Do
Gađi
Gornja Zaljut
Gornji Ceklin
Grab
Gradina
Građani
Dide
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dodoši
Donja Zaljut
Donje Selo
Dragomi Do
Drušići
Dubovik
Dubovo
Dugi Do
Dujeva
Ðalci
Ðinovići
Erakovići
Žabljak
Žanjev Do
Zabrđe
Zagora
PlanetCluster & MonteCEP
(+)
+
(+)
(+)
+
+
Broj domaćinstava
Po metodologiji
popisa 2003. 1)
Po metodologiji ranijih popisa
1948
1953
1961
1971
1981
1991
2003
2003
2011
127
33
24
52
48
53
50
51
21
21
35
31
12
17
90
68
26
19
61
10
55
90
109
57
75
10
90
19
40
36
30
10
40
51
60
15
9
30
112
34
46
54
50
34
45
49
23
20
31
35
14
15
75
66
27
21
58
11
48
88
106
56
67
14
98
14
38
28
31
10
38
54
55
13
10
34
141
25
64
53
54
34
38
51
21
19
24
33
11
10
75
60
29
20
46
8
51
86
93
53
62
10
104
13
32
23
29
6
34
53
48
15
10
36
125
11
32
48
48
24
27
30
19
12
21
21
10
9
45
45
25
18
32
6
36
66
69
44
32
6
75
7
21
14
15
8
25
49
28
7
7
24
154
1
16
39
49
15
20
17
13
10
18
23
8
2
18
37
15
11
23
5
34
54
53
32
22
6
60
6
8
12
14
8
13
49
17
3
5
24
218
1
10
32
35
6
12
12
8
5
9
16
6
2
11
22
10
8
16
1
33
37
44
14
19
2
55
4
5
7
3
6
6
38
21
0
44
16
244
2
9
23
26
4
8
12
3
2
11
13
2
0
5
15
13
8
10
0
22
44
35
6
14
4
33
5
3
9
2
4
2
36
15
1
40
13
242
2
9
23
26
4
8
12
3
2
11
13
2
0
5
15
13
8
10
0
21
44
33
6
14
4
33
5
3
9
2
4
2
36
15
1
40
13
244
z
7
29
24
z
14
9
z
0
10
14
z
z
z
14
13
z
13
z
28
26
29
8
8
z
35
z
0
z
z
z
7
37
12
0
37
10
15
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Začir
Izvori
Jankovići
Jezer
Kobilji Do
Kopito
Kosijeri
Kranji Do
Kućišta
Lastva
Lipa
Lješev Stub
Majstori
Malošin Do
Markovina
Meterizi
Mikulići
Milijevići
Mužovići
Njeguši
Obzovica
Ožegovice
Oćevići
Očinići
Pačarađe
Pejovići
Petrov Do
Poda
Podbukovica
Prevlaka
Prediš
Prekornica
Prentin Do
Proseni Do
Radomir
Raičevići
Rvaši
Resna
Ržani Do
Rijeka Crnojevića
Riječani
Rokoči
Smokovci
Tomići
Trešnjevo
Trnjine
Uba
Ubli
Ublice
Ugnji
Ulići
Cetinje
Čevo
Češljari
Šinđon
Štitari
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja g gradsko
Tabela 6. Domaćinstva po popisima 1948 - 2011.
+
(+)
(+)
+
(+)
g
(+)
(+)
g
Prijestonica
Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
Crna Gora
PlanetCluster & MonteCEP
(+)
Broj domaćinstava
Po metodologiji
1)
popisa 2003.
Po metodologiji ranijih popisa
1948
1953
1961
1971
1981
1991
2003
2003
2011
45
26
20
28
71
21
57
20
16
64
35
12
0
10
57
71
44
14
36
21
10
24
9
47
22
10
28
16
33
39
30
60
65
19
18
59
81
33
18
185
51
54
14
29
44
29
21
87
15
42
40
2975
101
19
16
65
35
26
18
26
63
21
62
19
16
69
29
13
0
10
59
66
46
15
42
20
9
22
11
47
18
16
30
15
38
34
38
64
65
20
16
66
84
32
23
189
52
56
14
36
36
48
19
92
18
40
39
2919
107
18
18
78
34
17
22
22
56
20
51
19
19
60
26
9
0
10
48
65
42
17
33
25
10
23
10
45
9
9
27
15
31
38
35
65
52
21
15
68
85
19
20
224
47
50
12
27
38
44
19
99
15
32
32
2785
98
17
22
87
30
14
12
15
41
15
38
19
16
49
23
7
9
4
35
46
24
7
24
17
8
18
7
39
5
7
22
12
20
36
16
33
38
13
8
51
73
17
16
173
39
40
8
13
36
22
21
61
13
25
27
3440
65
15
16
63
19
8
10
6
35
11
22
16
12
27
19
3
0
4
26
37
4
7
15
12
4
12
6
36
3
5
21
4
10
22
10
15
18
6
3
45
60
12
9
164
30
32
4
2
28
18
7
38
6
21
21
4081
50
12
13
51
15
5
8
3
20
12
13
14
8
22
9
2
0
3
10
19
1
3
11
8
5
7
2
31
5
3
9
0
5
15
6
10
7
2
0
34
52
6
6
125
15
25
3
0
25
14
2
25
4
15
16
4595
36
9
12
33
8
6
5
2
15
12
8
11
6
17
9
0
0
1
7
30
0
5
10
6
2
4
5
20
3
3
4
0
5
15
5
4
5
2
0
30
38
7
2
96
12
21
0
2
21
16
1
19
1
11
7
4599
27
8
11
25
8
6
5
2
15
12
8
11
6
17
9
0
0
1
7
28
0
5
10
6
2
4
5
20
3
3
4
0
5
15
5
4
5
2
0
30
38
7
2
94
12
21
0
2
21
16
1
19
1
11
7
4587
27
8
10
25
z
z
z
z
11
10
16
10
z
8
9
0
z
z
z
20
0
z
z
12
z
z
z
21
z
z
z
0
9
10
z
z
z
z
z
16
33
z
z
77
10
20
z
0
11
10
z
20
0
6
7
4609
26
z
10
19
6751
3160
3591
6704
3108
3596
6414
3009
3405
6102
3613
2489
6086
4245
1841
6139
4720
1419
5887
4695
1192
5865
4681
1184
5747
4686
1061
83675
92172
106576
121913
142692
163274
186719
180517
194795
16
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Bajice
Barjamovica
Bijele Poljane
Bjeloši
Bobija
Boguti
Bokovo
Velestovo
Vignjevići
Vojkovići
Vrba
Vrela
Vuči Do
Gađi
Gornja Zaljut
Gornji Ceklin
Grab
Gradina
Građani
Dide
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dodoši
Donja Zaljut
Donje Selo
Dragomi Do
Drušići
Dubovik
Dubovo
Dugi Do
Dujeva
Ðalci
Ðinovići
Erakovići
Žabljak
Žanjev Do
Zabrđe
Zagora
Začir
Izvori
Jankovići
Jezer
Kobilji Do
Kopito
Kosijeri
Kranji Do
Kućišta
Lastva
Lipa
Lješev Stub
Majstori
Malošin Do
Markovina
Meterizi
Mikulići
Milijevići
Mužovići
Njeguši
Obzovica
Ožegovice
Oćevići
Očinići
Pačarađe
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja
g - gradsko
Tabela 7. PUP Cetinje - Veličina prosječnog doomaćinstva po popisima 1948 - 2011.
(+)
+
(+)
(+)
+
+
Veličina prosječnog domaćinstva
1948
1953
1961
1971
1981
1991
2003
2003
2011
4,09
5,18
5,83
4,33
5,98
3,09
4,42
3,47
4,05
4,00
4,03
4,55
2,67
4,24
4,61
3,35
4,62
4,47
3,66
4,90
3,60
3,74
4,65
4,53
4,28
4,60
4,13
2,95
3,10
2,92
3,93
4,00
4,63
4,75
4,13
4,33
3,33
5,00
2,67
3,85
5,55
4,32
4,45
4,67
4,63
4,25
5,13
5,34
3,94
4,00
4,63
4,24
4,63
4,78
6,34
3,29
4,76
4,14
3,61
4,25
3,90
4,20
4,36
4,60
4,11
3,32
5,07
4,33
3,09
4,73
3,98
3,76
4,77
4,96
4,37
4,64
4,13
3,50
3,21
3,07
4,06
4,60
4,66
4,46
4,69
4,15
3,40
4,00
2,94
3,42
5,61
4,81
5,21
4,48
4,31
4,95
5,44
5,32
3,83
5,31
4,16
3,80
4,06
4,34
5,52
2,41
4,05
3,55
3,14
3,58
3,88
3,91
4,64
4,60
3,72
2,60
4,34
4,15
3,28
4,75
2,84
3,34
4,38
4,58
3,45
3,90
3,66
3,31
2,53
3,26
2,69
4,83
3,18
4,15
4,29
4,07
3,90
3,50
3,00
3,76
3,59
4,95
5,00
3,40
3,67
4,16
4,47
5,28
3,04
4,22
4,06
2,00
4,56
3,87
2,35
2,40
1,70
2,59
1,38
2,30
3,67
2,96
2,13
2,50
2,89
2,70
4,13
4,91
2,96
2,60
2,56
3,07
2,11
4,22
2,41
3,17
2,72
3,50
1,25
2,50
2,21
2,50
1,38
3,69
3,29
1,67
3,80
2,92
2,05
4,13
3,10
4,17
4,14
4,00
1,95
3,13
2,17
4,37
2,47
3,00
3,69
1,00
4,00
3,25
1,86
2,33
2,33
2,75
1,50
1,60
4,56
3,13
2,33
2,00
2,45
2,14
3,30
3,50
1,94
1,00
2,33
2,62
1,64
3,29
2,47
5,00
2,45
4,50
1,60
3,57
2,33
1,83
1,17
3,39
2,33
3,55
1,50
1,78
3,74
1,50
1,00
2,50
2,08
1,67
2,50
3,09
2,69
1,50
3,54
1,50
1,78
3,74
1,50
1,00
2,50
2,08
1,67
2,50
3,09
2,69
1,50
3,20
3,40
1,80
2,46
2,63
2,30
3,40
1,80
2,46
2,63
2,30
2,55
3,00
1,74
4,17
1,79
3,25
2,30
2,60
1,67
1,67
1,00
1,25
1,50
3,14
2,67
2,00
3,70
2,08
1,75
3,00
4,20
2,50
3,53
2,50
2,00
2,73
1,50
2,00
2,56
2,43
3,00
1,61
4,17
1,64
3,25
2,30
2,60
1,67
1,67
1,00
1,25
1,50
3,14
2,67
2,00
3,70
2,08
1,75
3,00
4,20
2,50
3,53
2,42
2,00
2,73
1,50
2,00
2,56
4,60
4,63
3,90
4,89
5,00
3,50
2,90
3,30
4,75
4,78
4,43
3,64
5,30
5,34
3,67
4,46
5,07
3,45
3,00
4,44
5,32
4,09
4,89
3,83
2,90
5,63
3,05
3,57
3,53
3,73
3,08
3,60
4,43
3,00
4,51
2,44
4,41
2,91
5,41
4,33
3,98
2,75
3,85
3,70
2,63
4,08
3,67
3,24
4,10
3,67
4,62
3,11
4,32
4,11
3,34
4,33
3,36
3,11
3,49
4,57
2,97
5,17
3,41
3,86
1,95
3,14
2,53
4,38
2,80
4,00
3,43
4,00
2,29
3,25
3,30
3,86
3,92
4,80
6,00
3,13
2,82
4,63
4,00
6,14
2,61
4,86
5,56
2,50
3,80
3,37
3,96
2,71
3,58
2,88
2,75
4,61
3,43
4,05
2,60
3,00
2,69
2,86
1,50
1,14
3,27
2,92
3,75
3,50
2,67
3,11
1,33
2,33
1,60
2,16
1,00
1,00
2,00
2,88
4,20
3,00
3,00
2,68
1,20
1,00
2,29
3,00
1,00
2,29
2,32
1,60
1,40
2,83
3,00
2,75
1,60
2,70
1,33
1,60
1,40
2,83
3,00
2,75
1,60
2,70
1,33
+
(+)
(+)
PlanetCluster & MonteCEP
Po metodologiji popisa
2003. 1)
Po metodologiji ranijih popisa
5,07
2,56
1,87
3,40
3,50
4,33
4,70
3,67
1,46
2,43
1,75
2,73
3,67
2,50
2,29
2,21
1,88
2,71
1,89
2,60
1,86
1,57
1,92
1,92
2,04
2,42
1,48
3,38
1,25
2,03
1,86
2,70
2,17
3,22
2,60
2,27
2,40
1,75
2,20
2,25
2,33
1,90
3,25
2,43
17
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja
g - gradsko
Tabela 7. PUP Cetinje - Veličina prosječnog doomaćinstva po popisima 1948 - 2011.
Veličina prosječnog domaćinstva
Po metodologiji popisa
1)
2003.
Po metodologiji ranijih popisa
1948
1953
1961
1971
1981
1991
2003
2003
4,40
4,57
6,75
5,42
4,69
4,23
4,30
4,66
5,26
4,17
4,59
4,73
4,27
4,83
3,22
4,27
4,94
3,93
5,24
4,00
4,28
3,95
4,28
4,33
3,64
4,65
3,04
4,20
4,37
4,94
4,82
3,13
5,07
8,20
5,00
5,18
4,24
4,45
4,83
5,45
4,13
4,55
4,65
3,97
4,52
3,34
4,15
4,95
3,00
4,03
4,03
4,19
4,53
4,46
5,67
3,55
4,54
3,12
4,15
4,22
5,33
4,45
3,22
4,81
6,93
5,61
4,47
4,11
3,63
4,88
4,67
3,53
3,93
4,29
3,32
4,65
3,59
3,49
4,62
2,17
3,70
3,74
3,05
3,95
3,63
5,73
3,41
3,69
3,36
3,86
4,12
3,95
3,90
3,29
4,23
6,17
4,55
2,83
5,81
3,00
5,29
4,00
5,00
3,67
3,52
4,00
3,81
3,39
3,21
5,08
3,38
4,46
3,33
3,00
3,57
4,48
4,31
3,24
2,70
3,45
4,17
3,20
4,25
3,56
1,80
2,48
3,00
3,90
2,41
4,30
1,73
3,06
2,83
3,33
3,58
3,23
4,00
3,44
2,95
3,23
3,69
2,75
2,50
3,11
2,94
3,00
3,63
2,17
2,48
2,33
3,45
2,66
2,08
3,38
2,69
3,00
1,78
1,67
1,75
1,67
1,75
3,80
2,00
3,17
1,60
3,86
4,50
4,20
1,60
3,00
1,25
3,60
3,50
4,20
1,60
3,00
1,25
3,60
3,50
3,22
1,50
3,62
2,50
2,83
2,67
2,72
1,67
3,32
1,33
2,97
2,34
1,86
1,50
2,39
1,67
2,57
2,97
1,89
1,86
1,50
2,30
1,67
2,57
3,81
1,67
2,88
1,93
3,50
2,44
1,75
2,73
2,06
3,47
2,64
2,33
2,83
1,61
1,00
3,29
1,81
5,00
2,11
1,00
2,27
1,43
3,33
2,30
1,63
2,64
1,64
1,00
3,29
1,81
5,00
2,11
1,00
2,27
1,43
3,30
2,30
1,63
2,50
1,64
Prijestonica
Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
3,72
3,05
4,31
3,81
3,13
4,40
3,66
3,38
3,92
3,61
3,45
3,84
3,32
3,43
3,06
3,31
3,45
2,83
3,19
3,31
2,68
3,15
3,28
2,64
2,92
3,02
2,44
Crna Gora
4,51
4,56
4,43
4,34
4,09
3,77
3,60
3,44
3,21
Pejovići
Petrov Do
Poda
Podbukovica
Prevlaka
Prediš
Prekornica
Prentin Do
Proseni Do
Radomir
Raičevići
Rvaši
Resna
Ržani Do
Rijeka Crnojevića
Riječani
Rokoči
Smokovci
Tomići
Trešnjevo
Trnjine
Uba
Ubli
Ublice
Ugnji
Ulići
Cetinje
Čevo
Češljari
Šinđon
Štitari
+
(+)
g
(+)
(+)
g
(+)
2011
2,27
1,40
2,25
2,45
2,30
2,00
2,67
1,14
3,04
2,42
2,20
1,42
2.4. GUSTINA NASELJENOSTI
2
Prema popisu 2011. na prostoru Prijestonice Cetinje živjelo je 19.0 stanovnika/km i po tome je 2,38 puta
2
manja od gustine na nivou Crne Gore (45,3 stanovnika/km ).6
Kao i kod promjena demografske veličine i kod ovog parametra javljale su se dvije tendencije koje se
različito i suprotno odvijaju. Sa jedne strane u gradskom naselju Cetinje se do 2003. godine povećavala
gustina naseljenosti poslije čega se smanjuje, a sa druge strane u seoskim naseljima ona se uglavnom
konstantno smanjivala. (Tabela 7.) Sa demografskim pražnjenjem seoskih naselja pod uticajem migracija i
padom nataliteta, smanjivala se i gustina naseljenosti u tom području. U isto vrijeme povećavao se do 2003.
godine broj stanovnika u Cetinju, prvenstveno zbog doseljavanja novog stanovništva sa seoskog područja,
što je za rezultat imalo i povećanje gustine naseljenosti.
Na razlike u gustinama naseljenosti utiče nesrazmjeran odnos površine naselja i broja stanovnika u njima.
Isto tako na malu gustinu naseljenosti neke teritorijalne jedinice (naselja) može uticati i veliki dio teritorije u
njenom sastavu koji je nepogodan za naseljavanje (stjenoviti predjeli) ili veći kompleksi poljoprivrednog ili
šumskog zemljišta, a da je pritom u samom naselju velika gustina naseljenosti.
6
Statistički godišnjak Crne Gore 2011. Zavod za statistiku Crne Gore – Monstat, Podgorica, 2011.
PlanetCluster & MonteCEP
18
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Bajice
Barjamovica
Bijele Poljane
Bjeloši
Bobija
Boguti
Bokovo
Velestovo
Vignjevići
Vojkovići
Vrba
Vrela
Vuči Do
Gađi
Gornja Zaljut
Gornji Ceklin
Grab
Gradina
Građani
Dide
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dodoši
Donja Zaljut
Donje Selo
Dragomi Do
Drušići
Dubovik
Dubovo
Dugi Do
Dujeva
Ðalci
Ðinovići
Erakovići
Žabljak
Žanjev Do
Zabrđe
Zagora
Začir
Izvori
Jankovići
Jezer
Kobilji Do
Kopito
Kosijeri
Kranji Do
Kućišta
Lastva
Lipa
Lješev Stub
Majstori
Malošin Do
Markovina
Meterizi
Mikulići
Milijevići
Mužovići
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja
g - gradsko
Tabela 8. Gustina naseljenosti u Prijestonici Cetinje – Popis 2011.
(+)
+
(+)
(+)
+
+
+
PlanetCluster & MonteCEP
(+)
Površina naselja
2
(km )
Površina naselja
(ha)
Broj
stanovnika
0,78
1,66
24,25
11,06
8,40
5,04
6,12
15,69
5,51
6,55
5,38
5,44
4,37
5,08
20,55
7,45
4,98
4,61
5,74
3,14
5,75
14,08
13,86
20,25
8,49
4,73
8,59
23,74
6,82
6,94
8,60
3,80
6,91
11,16
4,54
6,93
18,33
3,71
7,40
7,06
5,67
8,20
33,67
2,72
13,02
5,14
6,71
40,40
7,01
7,35
7,37
4,70
16,31
7,32
13,61
6,00
0,58
78,12
166,47
2424,52
1105,98
840,47
504,31
612,35
1568,57
550,84
655,32
537,60
544,50
437,01
508,16
2055,08
744,57
497,98
460,78
574,36
314,11
574,67
1408,34
1385,94
2025,16
848,73
472,62
859,03
2373,67
682,28
694,08
859,68
380,26
691,07
1116,42
454,34
693,22
1832,67
370,84
739,65
705,52
566,76
820,17
3367,31
271,54
1302,32
514,16
671,33
4039,98
701,12
734,61
736,86
470,05
1631,47
732,16
1360,98
600,31
57,54
781
z
16
64
45
z
38
17
z
0
26
26
z
z
10
22
25
11
25
z
57
63
43
27
10
8
71
8
0
11
z
z
13
100
26
0
119
26
6
13
22
9
25
24
28
22
6
18
21
0
z
z
8
38
0
z
10
Gustina
naseljenosti
(stanovnika/km2)
Gustina
naseljenosti
(stanovnika/ha)
999,7
10,00
0,7
5,8
5,4
0,01
0,06
0,05
6,2
1,1
0,06
0,01
0,0
4,8
4,8
0,00
0,05
0,05
0,5
3,0
5,0
2,4
4,4
0,00
0,03
0,05
0,02
0,04
9,9
4,5
3,1
1,3
1,2
1,7
8,3
0,3
0,0
1,6
0,10
0,04
0,03
0,01
0,01
0,02
0,08
0,00
0,00
0,02
1,9
9,0
5,7
0,0
6,5
7,0
0,8
1,8
3,9
1,1
0,7
8,8
2,2
4,3
0,9
0,4
3,0
0,0
0,02
0,09
0,06
0,00
0,06
0,07
0,01
0,02
0,04
0,01
0,01
0,09
0,02
0,04
0,01
0,00
0,03
0,00
0,5
5,2
0,0
0,00
0,05
0,00
17,4
0,17
19
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Njeguši
Obzovica
Ožegovice
Oćevići
Očinići
Pačarađe
Pejovići
Petrov Do
Poda
Podbukovica
Prevlaka
Prediš
Prekornica
Prentin Do
Proseni Do
Radomir
Raičevići
Rvaši
Resna
Ržani Do
Rijeka Crnojevića
Riječani
Rokoči
Smokovci
Tomići
Trešnjevo
Trnjine
Uba
Ubli
Ublice
Ugnji
Ulići
Cetinje
Čevo
Češljari
Šinđon
Štitari
U NP "Skadarsko
jezero"
U NP "Lovćen"
Naselje
Tip naselja
g - gradsko
Tabela 8. Gustina naseljenosti u Prijestonici Cetinje – Popis 2011.
(+)
+
(+)
g
(+)
(+)
g
Prijestonica
Cetinje
Gradska naselja
Seoska naselja
Crna Gora
(+)
Gustina
naseljenosti
(stanovnika/km2)
Gustina
naseljenosti
(stanovnika/ha)
85,3
6,2
8,8
2,9
7,2
0,85
0,06
0,09
0,03
0,07
0,8
0,0
1,5
3,0
0,01
0,00
0,02
0,03
3,7
4,6
5,5
1,2
0,04
0,05
0,06
0,01
30,4
1,4
1,5
0,30
0,01
0,02
0,0
3,3
2,0
0,00
0,03
0,02
1,2
0,0
2,2
0,8
3729,2
2,4
2,8
8,1
2,0
0,01
0,00
0,02
0,01
37,29
0,02
0,03
0,08
0,02
16697,00
19,0
0,19
950,22
86915,49
14166,00
2531,00
1490,8
2,9
14,91
0,03
1381000,00
625266
45,3
0,45
Površina naselja
(km2)
Površina naselja
(ha)
Broj
stanovnika
0,46
1,13
1,13
2,77
7,05
5,71
4,01
11,98
7,12
19,16
5,04
11,83
9,36
29,33
3,57
1,89
13,40
9,93
8,86
4,06
5,75
9,80
29,36
5,15
10,26
8,18
11,48
5,28
34,70
5,28
7,29
10,42
3,75
26,40
2,15
2,72
13,59
45,74
113,49
113,49
277,06
705,24
571,22
400,59
1197,60
711,73
1916,50
503,54
1183,43
935,84
2933,36
357,17
189,23
1339,81
993,22
886,18
406,43
575,05
980,46
2935,51
515,08
1025,83
817,91
1148,00
528,25
3469,80
528,25
729,19
1042,43
375,17
2639,99
214,93
272,42
1358,67
39
7
10
8
51
z
z
9
0
29
15
z
z
z
z
7
61
55
11
z
175
14
45
z
0
27
23
z
40
0
16
8
13991
63
6
22
27
878,66
87865,71
9,50
869,15
13810,00
NAPOMENE:
Ukupna površina predstavlja kopneni dio teritirije Prijestonice Cetinje. Površine su dobijene očitavanjem sa digitalnih vektorskih planova
katastarskih opština u programu AutoCAD. Popisom 2011. godine za niz naselja nije iskazan broj stanovnika, već se pojavljuje oznaka
"z" - zaštićeni podatak, pa nije mogla biti izračunata gustina naseljenosti
Klasifikacije gustina naseljenosti nijesu kod nas, a i u drugim zemljama standardizovane, i rasponi pojedinih
gustina se primjenjuju u zavisnosti od karaktera prostora (urbani ili ruralni), manje teritorijalne jedinice –
opštine i manje (LAU 1 i LAU 2, u prijašnjoj podjeli NUTS 4 i 5) ili veće, regioni, države i veće (NUTS 3,
NUTS 2 i veće). Tako na nivou NUTS 3 OECD neki prostor smatra seoskim područjem ako je gustina
2
naseljenosti manja od 150 stanovnika/km . Kod EU na istom teritorijalnom nivou seosko područje je ono sa
2
gustinom manjom od 100 stanovnika/km .
2
Područje PUP ima gustinu naseljenosti od 19,00 stanovnika/km . Gustina naseljenosti je rasla od 1948. do
2
1953. godine od 27,86 do 28,34 stanovnika/km , da bi poslije toga stalno i izraženo opadala sve do danas.
Na nivou teritorije PUP gustina naseljenosti je niska.
PlanetCluster & MonteCEP
20
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
2
Od seoskih naselja 19 ima malu gustinu naseljenosti (5-30 stanovnika/km ), prema klasifikaciji primjenjenoj
2
od strane Instituta za zdravlje Crne Gore7. Srednju gustinu (31-50 stanovnika/km )od seoskih naselja imaju
Njeguši i Bajice koje predstavljaju periferiju gradskog naselja Cetinje. Veću gustinu imaju jedino gradska
naselja Cetinje i Rijeka Crnojevića. Za ostala seoska naselja se na osnovu gustine naseljenosti može se reći
da su praktično nenastanjene.
Prethodna klasifikaciija iako je upotrebljena u materijalu državne institucije ima svoju manjkavost jer nema
2
gustinu naseljenosti manju od 5 stanovnika/km , tako da preko 70 naselja na teritoriji Prijestonice Cetinje po
njoj nije moguće klasifikovati.
Kod analize agrarne populacije u Španiji8, korišćena je podjela koja je zbog svoje raščlanjenosti i
primjenjivosti na ruralne predjele najpogodnija za potrebe ovog PUP. Mediteranski karakter oba područja i
demografska kretanja koja se odvijaju na sličan način su dodatni razlog za korišćenje ove podjele. Kako su
numeričke vrijednosti imale samo djelimično date opisne kategorije, ostalima su dodijeljeni odgovarajući
opisi. Ova klasifikacija ima sedam grupa gustina naseljenosti:
2
<10 stanovnika/km
2
10 +20 stanovnika/km
2
20 +40 stanovnika/km
2
40 +80 stanovnika/km
2
80 +200 stanovnika/km
2
200 +1000 stanovnika/km
preko 1000
2
stanovnika/km
− ekstremno niska
− vrlo niska
− niska
− srednja
− visoka
− vrlo visoka
− ekstremno visoka
Prema ovakvoj klasifikaciji gustina naseljenosti su:
• ekstremno niska – sva seoska naselja osim dolje navedenih
• vrlo niska - Mužovići
• niska - Rijeka Crnojevića
• srednja – nijedno naselje
• visoka - Njeguši
• vrlo visoka - Bajice
• ekstremno visoka - Cetinje.
Na području PUP gustina se smanjenjem broja stanovnika smanjivala. Do 1991. godine gustina u gradskom
naselju Cetinje se povećavala, da bi se poslije smanjivala.
Sve navedeno ukazuje na ozbiljne demografske i prostorne transformacije područja obuhvaćenog Prostornourbanističkim planom.
2.5. RASELJENA LICA I INTERNO RASELJENA LICA
Iako su popisom 2003. godine raseljena lica (izbjeglice) smatrana stalnim stanovništvom9 na ovom mjestu
se, osim migracionih obilježja koja su već obrađena, razmatraju drugi aspekti ove kategorije stanovništva
(zapošljavanje, smještaj i drugi).
Nacionalnoma strategijom10 i drugim državnim dokumentima orijentisanim za trajno rješavanje problema
raseljenih lica i interno raseljenih lica u Crnoj Gori, planirani su različiti instrumenti i aktivnosti za njihovo
sprovođenje. najnovijim politikama problem izbjeglih i interno raseljenih lica se rješava kroz njihovo
legalizovanje statusa kao stranaca sa boravkom u Crnoj Gori ili njihovim vraćanjem u države odakle su
izbjegli ili se iselili ili njihovim odlaskom u treće zemlje.
Institut za zdravlje Crne Gore, Centar za razvoj i menadžment u zdravstvu, Analiza zdravstvene djelatnosti u Crnoj Gori za 2003.
godinu, Dokument za pripremu reforme zdravstvenog sistema, Podgorica, 2004. str. 4
Roser Majoral and Dolores Sánchez-Aguilera (Universidad de Barcelona), The ageing of the agrarian population in Sspain, II Anglo
Spanish Symposium on Rural Geography, University of Valladolid, Spain, 2000, Figure 1. Population density. Spain, 1998., pag. 3
9
Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2003., Stanovništvo, Migraciona obilježja, Podaci po naseljima, Republika Crna Gora,
Zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, str. 7 "Pošto su u popisu 2003.godine izbjegla lica smatrana stalnim stanovnicima
Republike Crne Gore, oni su u tabeli rezultata ove knjige priključena svim licima koja su do momenta popisa bilo kada migrirala.
Nasuprot izbjeglim licima, raseljena lica s Kosova i Metohije nijesu uključena u ukupno stanovništvo Republike Crne Gore, iako se i
za njih raspolaže relevantnim podacima, s obzirom na to da se njihova prebivališta nalaze na području Kosova i Metohije."
10
Nacionalna strategija za trajno rješavanje problema izbjeglica i interno raseljenih lica u Crnoj Gori, Republika Crna Gora, Vlada
Republike Crne, Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Podgorica, 2005.
7
8
PlanetCluster & MonteCEP
21
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Cetinje nije karakterisao veliki broj raseljenih i interno raseljenih lica pa je stoga manje dotiče rješavanje
ovog problema.
Socijalna i uopšte društvena integracija ove dvije kategirije stanovništva, koje nisu otišle u treće zemlje ili
nijesu uključene u programe repatrijacije, odvijala se još od njihove prve pojave 1991. odnosno 1999.
godine. Među izbjeglicama i interno raseljenim licima rađala su se djeca, pohađala su školu, išla u dječije
ustanove. Stariji dio ove populacije se razvodio, ali i sklapao brakove, tako da su se i na njih odrazili svi
vidovi prirodnog kretanja stanovništva. Prosječna starost, veličina prosječnog domaćinstva, obrazovni nivo
izbjegličke populacije na nivou Crne Gore, uglavnom je sličan ovim obilježjima domicilnog stanovništva.
Zavod za zbrinjavanje izbjeglica Vlade Crne Gore je državni organ koji je pravni sljedbenik Komesarijata za
raseljena lica.
Komesarijat za raseljena lica bio je zadužen za zbrinjavanje raseljenih lica do 2006. godine.
Zavod vrši i poslove uprave koji se odnose na: smještaj lica koja traže azil, kojima je priznat status izbjeglice,
odobrena dodatna ili privremena zaštita u centru za smještaj lica koja traže azil ili drugom objektu za
smještaj; smještaj i zbrinjavanje lica sa posebnim potrebama koja traže azil i kojima je dat azil; pružanje
pomoći u ostvarivanju prava na socijalnu zaštitu, zdravstvenu zaštitu, obrazovanje, humanitarnu pomoć,
pravnu pomoć, rad i druga zakonom propisana prava licima koja traže azil i kojima je azil dat.
Zavod sarađuje sa Visokim komesarijatom Ujedinjenih Nacija za izbjeglice, Crvenim krstom Crne Gore i
drugim organizacijama i institucijama koje se bave zaštitom izbjeglica, pomoć u spajanju članova porodica
izbjeglica; organizovanje vaspitnih, obrazovnih i drugih programa; uključivanje u društveni, ekonomski i
kulturni život; realizaciju nacionalnih, regionalnih i međunarodnih dokumenata za rješavanje pitanja izbjeglica
i lica koja imaju priznat status raseljenog lica u Crnoj Gori; pomoć u ostvarivanju prava crnogorskih
državljana pri povratku u Crnu Goru u skladu sa obavezama utvrđenim Ugovorom o readmisiji, kao i druge
poslove koji su mu određeni u nadležnost.
U nadležnosti Zavoda je vođenje baze podataka za raseljena lica sa Kosova, dok je vođenje baze podataka
za raseljena lica iz BiH i Hrvatske u nadležnosti Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave Vlade Crne
Gore.
Zavod se dnevno angažuje na rješavanju problema zbrinjavanja porodica i pojedinaca raseljenih i interno
raseljenih lica. U dnevnim aktivnostima Zavoda rješavaju se razni zahtjevi, vezano za razna pitanja od
pojedinačnog ili opšteg značaja.
Zavod ovim licima pomaže u ostvarivanju prava na lična dokumenta, pravnu zaštitu, zdravstvenu zaštitu,
obrazovanje, preseljenje, koordinira i posreduje kod međunarodnih organizacija, opštinskih i državnih službi
prilikom ostvarivanja njihovih pojedinačnih prava i učestvuje u rješavanju konkretnih problema.
U skladu sa Zakonom o dopunama zakona o strancima bilo je propisano je da Interno raseljena i raseljena
lica mogu, do 07.11.2011. godine podnijeti zahtjev za odobravanje statusa stranca sa stalnim nastanjenjem.
Zakon o dopuni Zakona o strancima, koji je stupio na snagu 08.11.2011. godine,, produžava ovaj rok do
31.12.2012. godine.
Pravilnikom o dopunama Pravilnika o kriterijumima, načinu, uslovima i visini naknade za ostvarivanje prava
na smještaj i ishranu u domu, studentski kredit, stipendiju i participaciju prevoza , a koja je stupila na snagu
17.11.2011. godine, studenti sa statusom stranca za stalno nastanjenje mogu pod jednakim uslovima
konkurisati kao i studenti crnogorski državljani.
Važnost Uredbe o načinu ostvarivanja prava raseljenih lica iz bivših jugoslovenskih republika i interno
raseljenih lica sa Kosova koja borave u Crnoj Gori, produžena je do 30. juna 2013. godine (Službeni list Crne
Gore br. 64/2011, od 29.12.2011.).
Za potrebe regionalnog projekta (Srbija, Hrvatska, BiH i Crna Gora) Sarajevska deklaracija-Beogradska
inicijativa, urađen je prijedlog projekata „Trajna rješenja za lica raseljena zbog konflikta tokom 90-ih godina.
Krajnji cilj je održavanje regionalne donatorske konferencije, kojom bi se obezbjedila sredstva za aktivnosti
predviđene projektom.
PlanetCluster & MonteCEP
22
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
U sklopu aktivnosti vezanih za ispunjavanje preporuke broj 7 iz Mišljenja Evropske komisije, urađen je
Akcioni plan za trajno rješavanje pitanja interno raseljenih lica koja borave u kampu Konik I i II. Akcioni plan
se redovno ažurira.
Vlada Crne Gore je usvojila Strategiju za trajno rješavanje pitanja raseljenih i interno raseljenih lica sa
posebnim osvrtom na Kamp Konik I i II, sa Akcionim Planom, iz koje proizilaze konkretne i brojne obaveze
za Zavod za zbrinjavanje izbjeglica, a sve u skladu sa ispunjavanjem preporuke broj 7 iz Mišljenja Evropske
Komisije
Tabela 9. Pregled raseljenih lica u Crnoj Gori (decembar 2011.)
Druge zemlje
Kosovo
Hrvatska
Crna Gora
BiH
Srbija
9300
Slovenija
Crna Gora
8
Makedonija
Cetinje
Albanija
Opština boravka
UKUPNO
Porijeklo - država rođenja
27
15
228
90
8
784
68
2939
62
5087
Iz prethodne tabele je uočljivo da Cetinje nema izražen problem raseljenih i interno raseljenih lica, jer ona
koja su na teritoriji Prijestonice Cetinje ćine samo 0,08 % svih ovakvih lica u Crnoj Gori. Isto tako broj ovih
lica u odnosu na ukupnu populaciju Prijestonice je vrlo mali.
2.6. POVREMENE I PRIVREMENE MIGRACIJE
Dnevne i sezonske migracija sa aspekta planiranja nijesu za zanemarivanje kada je u pitanju prostor
Prijestonica Cetinje, jer imaju značajne prostorno-komunalne posljedice.
Lokalni dnevni migranti (rad, kupovina, školovanje, zabava, rekreacija i drugo) treba uzeti u obzir prilikom
izrade planske i urbanističke dokumentacije. Broj ovih migranata je moguće predvidjeti sa dosta preciznosti.
Druga vrsta dnevnih migranata sa područja izvan Prijestonice su kategorija koju je teško predviđati, naročito
njihov broj. U ovu grupu spadaju dnevni posjetioci koji stižu sa područja prije svega susjednih opština: Kotor,
Budva, Tivat, Herceg Novi i Podgorica, kao izletničke i pokloničke grupe turista uglavnom u ljetnjem periodu,
ili sa ciljem zabave i rekreacije.
Ljetni period, pored već navedenih dnevnih migranata – posjetilaca, karakteriše sezonska migracija nekoliko
kategorija migranata: turisti, vlasnici stanova za odmor i rekreaciju i sezonska radna snaga koja radi u
turizmu, ugostiteljstvu i pratećim djelatnostima. Jedan dio ovih migranata i to veći dio jeu tranzitu kroz
područje Prijestonice Cetinje, dok drugi, manji dio čini lokalno stanovništvo koje se ljeti sezonski seli prema
Primorju. Jedan dio stanovništva se seli prema seoskim naseljima radi odmora i sezonskih radova u
poljoprivredi.
3. MREŽA NASELJA I CENTARA
Područje Prijestonice podijeljeno je na četiri ključne zone, homogene sa geografskog i ambijentalnog
stanovišta. To su:
A.
Zona Skadarskog jezera
B.
Zona Cetinja
C.
Zona Lovćena
D.
Zona Katunske zaravni
Ove zone su, iz funkcionalnih razloga, podijeljene u specifične podzone, usmjerene na diferencirane
probleme vezane za razvoj na odredjenim užim područjima. Sve zajedno, one čine jedan „arhipelag"
ostrva razvoja, medjusobno povezanih i zavisnih jedno od drugog i od okruženja.
PlanetCluster & MonteCEP
23
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Organizacija naselja i struktura
U smislu organizacije i prostornih zahtjeva naselja i funkcionalnih zona definisani su:
Urbanizovane zone funkcionalnih cjelina Cetinja i Rijeke Cmojevića.
Sistemi strukture ruralnih naselja sa sadržajima sekundarnih i tercijalnih djelatnosti u okviru lokalnih
centara.
Funkcije rekreativnih centara u okviru nacionalnog parka Lovćen i Skadarsko jezero.
Prema sadržajima i funkcijama, koje imaju na nivou pojedinih zona i gravitacionih područja, odredjena
naselja prema stepenu centraliteta imaju sledeći položaj u mreži naselja Prijestonice Cetinje:
- Cetinje – središte lokane samouprave i Prijestonica Crne Gore
- Rijeka Crnojevića – sekundarni centar za područje Skadarskog jezera
- Njeguši – lokalni centar za područje Lovćena
- Trešnjevo i Čevo – lokalni centri za Katunsku zaravan
Slijedi pregled funkcionalnih zona i gravitacionih područja pojedinih centara u Prijestonici Cetinje, sa
pripadajućim naseljima i kretanjem broja stanovnika u poslednja tri popisa (1991. 2003. i 2011.)
Zona Cetinja (neposredno okruženje)
(CETINJE)
Naselje
Bajice
Bjeloši
Bokovo
Češljari
Cetinje
Ðalci
Ðinovići
Dobrska Župa
Dobrsko Selo
Dubovik
Jankovići
Kosijeri
Mikulići
Obzovica
Očinići
Štitari
Ugnji
Ulići
Vrela
Zabrđe
Zagora
Ukupno
u NP
1991
796
104
28
21
15843
11
7
77
97
18
28
19
1
17
83
53
40
29
50
223
41
17586
2003
857
86
20
13
15137
5
3
51
132
13
21
16
0
6
54
41
25
10
35
148
27
16700
2011
781
64
38
6
13991
z
13
57
63
8
22
28
0
7
51
27
16
8
26
119
26
15351
64
14
72
47
135
8
7
4
47
31
41
22
6
6
16
30
0
24
327
130
34
4
12
49
28
1158
39
4
53
23
76
5
2
0
27
23
65
14
8
4
5
24
0
20
216
72
25
0
5
40
14
764
45
z
43
10
71
0
z
z
22
25
38
10
8
z
z
15
7
14
175
55
22
z
z
26
6
592
Zona Skadarskog jezera
(RIJEKA CRNOJEVIĆA)
Bobija
Boguti
Dodoši
Donje Selo
Drušići
Dubovo
Dujeva
Gađi
Gornji Ceklin
Građani
Meterizi
Mužovići
Oćevići
Pačarađe
Prekornica
Prevlaka
Radomir
Riječani
Rijeka Crnojevića
Rvaši
Šinđon
Smokovci
Vignjevići
Žabljak
Začir
Ukupno
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
PlanetCluster & MonteCEP
24
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Zona Lovćena
(NJEGUŠI)
Naselje
Dragomi Do
Dugi Do
Erakovići
Jezer
Kopito
Kranji Do
Kućišta
Majstori
Milijevići
Njeguši
Petrov Do
Poda
Raičevići
Uba
Vojkovići
Vrba
Vuči Do
Žanjev Do
Ukupno
u NP
1991
10
25
129
13
44
34
14
0
3
23
16
0
123
7
8
41
14
0
504
2003
13
15
113
5
29
30
9
0
8
17
7
0
89
5
5
34
3
2
384
2011
8
11
100
9
24
22
6
z
z
39
9
0
61
z
0
26
z
0
315
u NP
1991
46
27
33
28
17
94
33
7
16
19
27
9
83
16
72
27
554
2003
25
17
32
21
18
53
23
1
16
21
18
7
54
3
69
29
407
2011
27
10
25
11
13
25
21
z
8
29
z
z
45
z
27
23
264
u NP
1991
1
40
95
1
60
5
21
9
19
17
0
61
7
33
369
2003
3
16
62
0
34
0
11
5
15
13
2
40
1
25
227
2011
z
16
63
z
18
0
10
z
z
11
0
40
0
17
175
+
Zona Katunske zaravni
(TREŠNJEVO)
Naselje
Donja Zaljut
Gornja Zaljut
Grab
Gradina
Izvori
Kobilji Do
Lipa
Malošin Do
Markovina
Podbukovica
Prentin Do
Proseni Do
Rokoči
Ržani Do
Trešnjevo
Trnjine
Ukupno
(ČEVO)
Naselje
Barjamovica
Bijele Poljane
Čevo
Dide
Lastva
Lješev Stub
Ožegovice
Pejovići
Prediš
Resna
Tomići
Ubli
Ublice
Velestovo
Ukupno
4. OCJENA STANJA
Kvalitetnija i sveobuhvatnija ocjena demografske situacije na području PUP može se dati tek kada bude
objavljena većina konačnih rezultata Popisa iz 2011. godine. I sa dosadašnjim podacima može se reći da je
situacija alarmantna, a ako se ovom problemu ne posveti dužna pažnja, dalji razvoj će biti ugrožen.
Demografski razvoj u većini naselja na teritoriji PUP u periodu popisa od 1948. do 1953. godine odlikuje
slaba primarna urbanizacija, osim u gradu Cetinju. ali se već poslije 1961. vide prvi znaci izraženih
demografskih promjena iskazanih primarno kroz emigracione tokove iz seoskog brdsko-planinskog dijela
opštine, uglavnom prema opštinskom centru Cetinju, a dijelom i prema urbanim i razvojnim centrima u
okruženju (Budvi, Podgorici, Nikšiću, Tivtu, Kotoru i drugima). Od 2003. godine počinje proces smanjenja
ukupnog broja stanovnika, kako na području PUP tako i u gradskom naselju Cetinje.
PlanetCluster & MonteCEP
25
Prostorno-urbanistički plan Prijestonice Cetinje
Dokumentaciona osnova (jul 2012.)
Prostor Prijestonice Cetinje, u demografskom smislu je područje izrazitih migracija, kako onih na
unutaropštinskom, tako i na lokalnom, a na i širem nivou. Značajan uticaj mehaničke komponente
demografskih kretanja je doveo do populacione erozije seoskih naselja, sa jedne strane, a sa druge do
povećanja populacije i do djelimično neplanskog urbanog razvoje prije svega Cetinja, Bajica, Dobrskog Sela,
Zabrđa i naselja u zoni Njeguša.
Višedecenijsko smanjenje prirodnog priraštaja dovelo je do nepovoljne starosne strukture i funkcionalnih
kontigenata stanovništva u većini naselja. Samo mali broj naselja još uvijek ima izvjesnog populacionog
potencijala, dok je kod svih ostalih naselja on minimalan, a nastavljanjem dosadašnjih. demografskih tokova
za par decenija u cijelom seoskom dijelu područja, izuzimajući nekoliko naselja koja pokazuju manji stepen
demografskog vitaliteta, samo pod uticajem endogenih faktora, doći će do potpunog demografskog
izumiranja, jer nema dovoljno snage za razvoj. Snažan uticaj na ovaj proces ima i periferni položaj, slaba
saobraćajna povezanost, naročito u zimskom periodu, kao i slaba komunalna opremljenosti velikog broja
naselja. Bez ozbiljnih i hitnih intervencija seosko područje će ubrzo postati demografski prazan prostor, a
cjelokupni prostor PUP će postati demografski ozbiljno ugrožen, bez mogućnosti za njegovu revitalizaciju na
osnovu raspoloživih unutrašnjih populacionih potencijala.
Ukoliko bi u najkraćem roku bila sprovedena efikasna populaciona politika, njeni efekti bi dugoročno mogli za
rezultat da imaju stvaranje realnih preduslova za demografsku revitalizaciju kroz oživljavanje biološke
reprodukcije stanovništva i postepeno zaustavljanje nepovoljnih demografskih kretanja i stvaranje
preduslova za njegov budući održivi razvoj na osnovu sopstvenih potencijala.
Pod uticajem navedene politike došlo bi do nešto bržeg tempa ukupnog demografskog razvoja pojedinih
dijelova područja PUP, što bi se reflektovalo i na postepeno usporavanje negativnih tendencija u
dosadašnjem populacionom razvoju.
Samo hitno učešće, kako države, tako i lokalne zajednice, bi u narednom periodu omogućilo
postepeno zaustavljanje ispoljenih tendencija u dosadašnjem demografskom razvoju planskog
područja i formiranje kompleksnih razvojnih i demografskih preduslova za njegovu kasniju
demografsku revitalizaciju, kao (dugoročno) definisanog strateškog cilja.
U slučaju izostanka sprovođenja efikasnih mjera populacione politike i demografske revitalizacije,
stanovništvo kao resurs će predstavljati ograničavajući faktor za dalji razvoj područja Prijestonice
Cetinje.
PlanetCluster & MonteCEP
26

Zapisnik sa sedme sjednice II saziva Senata

C E T I N J E - Montenegro Travel

TURIZAM - WordPress.com

Ekspoatacija mineralnih sirovina

katalog vlatke vujosevic

stanje životne sredine u prijestonici cetinje

prostorno-urbanistički plan prijestonice cetinje

PRIRODNE KARAKTERISTIKE

Dražen Cukina: Prvi rezultati popisa stanovništva 2011. godine

programski zadatak za izradu prostorno