σημειωσεις γενικου ενοχικου δικαιου πασπ νομικης

ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ
-1-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ:
•
Διαφορά ΑΚ 334 – ΑΚ 922:
Η ΑΚ 334 προϋποθέτει προϋφιστάμενη σχέση μεταξύ του υπεύθυνου για τις
αλλότριες πράξεις και του ζημιωθέντος απ’ αυτές, ρυθμίζει, δηλαδή, ευθύνη
του πρώτου από προϋφιστάμενη ενοχή του (κατά κανόνα ενδοσυμβατική).
Η ΑΚ 922 δεν προϋποθέτει κάτι τέτοιο, αλλά καθιστά υπεύθυνο τον κύριο
της υπόθεσης απέναντι σε κάποιον τρίτο ζημιωθέντα από τις πράξεις του
ενδιάμεσου προσώπου.
•
Ζημία:
⇒ Θετική ζημία: Μείωση της υπάρχουσας περιουσίας του ζημιωθέντος.
⇒ Αποθετική ζημία (διαφυγόν κέρδος): Αποτρέπεται η αύξηση της
περιουσίας, που θα επερχόταν, χωρίς το ζημιογόνο γεγονός.
⇒ Συμβατική αποζημίωση → Θετικό διαφέρον/Διαφέρον εκπληρώσεως.
⇒ Πρωτογενής αποζημίωση (ανίσχυρη σύμβαση) → Αρνητικό
διαφέρον/Διαφέρον εμπιστοσύνης.
Κεφάλαιο πρώτο
ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
§2. Πηγές ενοχικών σχέσεων
•
Πηγές ενοχικών σχέσεων → Απ’ ευθείας από το νόμο
→ Από την ιδιωτική βούληση (σύμβαση)
⇒ Ενοχές απ’ ευθείας από το νόμο:
i.
ii.
iii.
Ενοχές από αδικοπραξία (ΑΚ 914)
Ενοχές από αδικαιολόγητο πλουτισμό (ΑΚ 904)
Ενοχές από διοίκηση αλλοτρίων (ΑΚ 730)
-2-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
iv.
•
Ειδικές ενοχές → Από υπαίτια και κακόπιστη συμπεριφορά
κατά τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη
συμβάσεως (ΑΚ 197 – ΑΚ 198).
→ Από κατοχή πράγματος/εγγράφου (ΑΚ 901)
→ Από το θεσμό της καταδολίευσης δανειστών
(ΑΚ 939)
→ Από το γειτονικό δίκαιο (ΑΚ 1006, ΑΚ 1012)
κ.λ.π.
Ενοχή → Σχέση ιδιωτικού δικαίου:
⇒ Στοιχείο υποχρεωτικότητας και εξαναγκαστού
⇒ Ατελείς ενοχές (λείπει το στοιχείο του εξαναγκαστού):
i. Αξιώσεις που έχουν υποκύψει σε παραγραφή (ΑΚ 272, §1 και 2)
ii. Ενοχές από παίγνιο ή στοίχημα (ΑΚ 844, ΑΚ 845)
iii. Υποχρεώσεις «από ιδιαίτερο καθήκον ή από λόγους ευπρέπειας»
⇒ Βάρη (μη υποχρεωτική και εξαναγκαστή παροχή)
→ Διαφορά από ατελείς ενοχές: Η μη εκπλήρωση βάρους συνεπάγεται
ορισμένες έννομες συνέπειες για τον βαρυνόμενο, τις οποίες
επιβάλλει ο νόμος, όπως απαλλαγή ή μείωση της ευθύνης του
αντισυμβαλλομένου του.
⇒ Αντικείμενο της ενοχής:
ΑΚ 287 → Υποχρέωση προς παροχή
i. Πρωτογενείς και δευτερογενείς υποχρεώσεις παροχής.
ii. Κύριες και παρεπόμενες υποχρεώσεις παροχής.
§4. Αρχή της σχετικότητας
⇒ Σχετικότητα ενοχών:
Προσωπικός δεσμός μεταξύ δανειστή και οφειλέτη
-3-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
→ Θετική σημασία ενοχής
→ Αρνητική σημασία ενοχής
Η ενέργεια της ενοχής ειδικότερα
→ Άμεση εξουσία (εμπράγματο δικαίωμα)
→ Έμμεση εξουσία (ενοχικό δικαίωμα)
Αρχή του «διαχωρισμού» στη μετακίνηση αγαθών.
Συνέπειες της σχετικότητας του ενοχικού και της απολυτότητας του
εμπράγματου δικαιώματος:
i. Εξουσία δίωξης και παρακολούθησης από τον εμπράγματο
δικαιούχο (δανειστή)
ii. Εξουσία προτίμησης ή αποχωρισμού.
⇒ Εξαιρέσεις σχετικότητας (γενικά):
i. Μη γνήσια εξαίρεση → Εξαίρεση από της σχετική ενέργεια των
συμβάσεων (νέα ενοχική σχέση μεταξύ ενός από τα υποκείμενα
της αρχικής ενοχής και τρίτου προσώπου)
ii. Τρίτος να δεσμεύεται ή να αντλεί έννομα οφέλη από την ενοχή,
χωρίς να δημιουργείται νέος ενοχικός δεσμός.
⇒ Εξαιρέσεις σχετικότητας (ειδικά):
i. Τριμερείς συμβατικές σχέσεις (εκχώρηση απαίτησης, αποδοχή
χρέους) → Σύμβαση και υποσύμβαση.
→ Εκποίηση μισθίου – Ειδική διαδοχή (ΑΚ 614–ΑΚ 618)
→ Γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου (ΑΚ 411)
ii. Δόλια ή κακόπιστη συμπεριφορά τρίτου.
- Τριτενέργεια, με βάση τα χρηστά ήθη (ΑΚ 919)
- Τριτενέργεια, με βάση την καλή πίστη (ΑΚ 281, ΑΚ
288)
-4-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
iii. Δευτερογενείς υποχρεώσεις (προς αποζημίωση) υπέρ τρίτων.
iv. Πραγματοπαγείς ενοχές
v. Πλαγιαστική άσκηση δικαιωμάτων (εξαίρεση δικονομικής
φύσεως).
§5. Η αρχή της καλής πίστης
Αρχή της καλής πίστης (ΑΚ 288)
§6. Προϋποθέσεις ευθύνης – Ιδίως η υπαιτιότητα
Προϋποθέσεις ευθύνης – Ιδίως η υπαιτιότητα:
i. Αντικειμενικοί όροι (παράνομη συμπεριφορά).
ii. Ικανότητα προς καταλογισμό (προηγείται της υπαιτιότητας) – ΑΚ
331, ΑΚ 915.
iii. Δόλος → Άμεσος
→ Έμμεσος
→ Ενδεχόμενος
→ Ενσυνείδητη αμέλεια
iv. Αμέλεια (ΑΚ 330, εδ. β΄):
Αντικειμενικοποίηση αμέλειας.
Σχέση αμέλειας – παρανόμου: Η ιδία πράξη (αμελής,
αντισυναλλακτική συμπεριφορά) πληρεί, τόσο την αντικειμενική,
όσο και την υποκειμενική υπόσταση του πταίσματος – ΔΙΠΛΗ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΜΕΛΕΙΑΣ.
Διακρίσεις αμέλειας:
1. Ενσυνείδητη – Ασυνείδητη.
-5-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
2. Βαριά – Ελαφρά.
3. Ελαφρά αφηρημένη – Ελαφρά συγκεκριμένη.
4. Τυχηρά (ΑΚ 361) – Ανωτέρα βία → Αντικειμενική
θεωρία.
→ Υποκειμενική
θεωρία.
⇒ Αρχή της υπαιτιότητας – Απαλλακτικές ρήτρες (ΑΚ 454):
1. Άκυρη η εκ των προτέρων απαλλαγή από δόλο ή βαριά αμέλεια (ΑΚ
332, §1). Κατ’ εξαίρεση και από ελαφρά αμέλεια (ΑΚ 532, §2).
§7. Ευθύνη από αλλότριες πράξεις
Ευθύνη από αλλότριες πράξεις:
1. Νομοθετικό πρόβλημα → Κατά κανόνα, ευθύνη ατομική, προσωπική.
2. Δικαιολογία της ευθύνης από αλλότριες πράξεις:
i. Φορέας ωφελειών (όχι ο πράξας, άλλο πρόσωπο – ΑΚ 334, ΑΚ
922).
ii. ΑΚ 334 – ΑΚ 922.
Διαφορά: Το ΑΚ 334 προϋποθέτει προϋφιστάμενη σχέση μεταξύ
του υπεύθυνου για τις αλλότριες πράξεις και του ζημιωθέντος από
αυτές » Ενδιάμεσος: Βοηθός εκπλήρωσης.
Το ΑΚ 922 δεν προϋποθέτει κάτι τέτοιο » Ενδιάμεσος:
Προστηθείς.
Προϋποθέσεις των ΑΚ 334, ΑΚ 922:
α. Η ανάμιξη ενδιάμεσου προσώπου να εντάσσεται στο πεδίο
δραστηριότητας του κυρίου – φορέας της υπόθεσης, από τον
οποίο αντλεί οφέλη.
-6-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
β. Η ανάμιξη του ενδιάμεσου προσώπου να έγινε με τη
βούλησή του κυρίου της υπόθεσης.
γ. Νόμιμος λόγος ευθύνης του ενδιάμεσου (Παρανομία και
υπαιτιότητα).
Αναλυτικά:
β. ΑΚ 334 → Αρκεί και μεταγενέστερη έγκριση, καθώς και μη
δικαιοπρακτική βούληση του οφειλέτη.
ΑΚ 922 → Εκούσια πρόστηση.
γ. ΑΚ 334 → Αθέτηση ενοχικής υποχρεώσεως.
Η διάταξη καθιερώνει αντικειμενική ευθύνη για τον
οφειλέτη, ο οποίος και χωρίς δικό του πταίσμα θα
ευθύνεται για το πταίσμα του βοηθού εκπληρώσεως, ο
οποίος πρέπει να ενήργησε με υπαιτιότητα.
ΑΚ 922 → Αδικοπραξία σε βάρος οποιουδήποτε τρίτου.
Ισχύουν τα ίδια με παραπάνω.
Αναγκαία κριτήρια για τον περιορισμό της ευθύνης του
προστήσαντα:
α. Απαραίτητη κάποια εξάρτηση του ενδιάμεσου από τον κύριο
της υποθέσεως.
β. Αιτιώδης σχέση της πράξης του ενδιάμεσου, κατά την
εκπλήρωση της παροχής, ή την εκτέλεση άλλης υπηρεσίας.
Διαφορά ΑΚ 922 – 334:
Απαίτηση της εξάρτησης του προστηθέντος από τον
προστήσαντα.
Κεφάλαιο δεύτερο
ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
§8. Η ενοχή προς αποζημίωση - Προϋποθέσεις
-7-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
•
Είδη ενοχών κατά περιεχόμενο:
1.
ΕΝΟΧΗ ΠΡΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ
⇒ Προϋποθέσεις:
i. Ζημία
ii. Απαραίτητη επιπλέον νομοθετική ρύθμιση – Νομοθετική θεμελίωση
της απαίτησης.
iii.Αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ νόμιμου λόγου ευθύνης – Ζημίας.
⇒ Σκοπός:
i. Αποκατάσταση ζημίας.
ii. Ικανοποίηση αυτής.
Προστασία ιδιωτικού συμφέροντος, και όχι επιβολή κυρώσεως στον
ζημιώσαντα.
Θετικό διαφέρον ≠ Αρνητικό διαφέρον:
Α. Θετικό διαφέρον: Συμβατική αποζημίωση / Διαφέρον εκπλήρωσης (τι
θα είχε ο ζημιωθείς, αν εκπληρωνόταν η σύμβαση).
Β. Αρνητικό διαφέρον: Πρωτογενής αποζημίωση / Διαφέρον
εμπιστοσύνης (τι θα είχε ο ζημιωθείς, αν έλλειπε το ζημιογόνο γεγονός).
Διαφορά: Νόμιμος λόγος ευθύνης
Θετικό διαφέρον: Αθέτηση συμβατικής υποχρεώσεως.
Αρνητικό διαφέρον: Άλλες πράξεις.
⇒ Ζημία:
-8-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
•
Εύρεση περιουσιακής ζημίας: Θεωρία της διαφοράς.
•
Διακρίσεις ζημίας → Περιουσιακή.
→ Ηθική – Ψυχική οδύνη.
Ως προς την ηθική ζημία: ΑΚ 299.
Χρηματική ικανοποίηση και όχι αποζημίωση για ηθική βλάβη.
•
Ψυχική οδύνη τρίτων (ΑΚ 932, εδ. γ΄).
⇒ Αιτιώδης σύνδεσμος:
Αναγκαιότητα αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ νομίμου λόγου ευθύνης και
ζημίας.
⇒ Συντρέχον πταίσμα:
ΑΚ 300
ΠΡΟΣΟΧΗ!
ΝΟΜΙΜΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΥΘΥΝΗΣ
1.
Δευτερογενής ευθύνη προς αποζημίωση:
Σε κάθε περίπτωση: Η ευθύνη από προϋφιστάμενη ενοχή.
Συνήθως: Ενδοσυμβατική, δικαιοπρακτική ευθύνη.
2.
Πρωτογενής ευθύνη προς αποζημίωση, απ’ ευθείας από το νόμο:
i. Αδικοπρακτική ευθύνη (ευθύνη από αδικοπραξία).
ii. Προσυμβατική ευθύνη (ευθύνη από διαπραγματεύσεις).
iii. Ευθύνη, λόγω διάψευσης της πίστης ότι καταρτίσθηκε έγκυρη
δικαιοπραξία.
-9-
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
iv. Ευθύνη από διακινδύνευση.
3.
Δικαιοπρακτική πρωτογενής ευθύνη προς αποζημίωση (ΑΚ 361).
Π.χ.: Ασφαλιστική σύμβαση.
Ο νόμιμος λόγος ευθύνης πρέπει να είναι η αιτία της ζημίας και η τελευταία,
αντίστροφα, το αποτέλεσμα εκείνου => Αιτιώδης σύνδεσμος.
ΚΟΙΝΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΝΟΜΙΜΩΝ ΛΟΓΩΝ ΕΥΘΥΝΗΣ
1.
Πράξη του ζημιώσαντος, αντικειμενικά παράνομη (αντικειμενική
προϋπόθεση).
2.
Α. Αρχή της υπαιτιότητας – Υποκειμενική, ή πταισματική ευθύνη.
Β. Αντικειμενική ευθύνη (χωρίς υπαιτιότητα).
Γ. Νόθος αντικειμενική ευθύνη: Η ευθύνη είναι στην ουσία
υποκειμενική, αλλά το πταίσμα του οφειλέτη τεκμαίρεται ότι υπάρχει.
Ο οφειλέτης ευθύνεται σαν να ήταν αντικειμενική η ευθύνη του,
μέχρις ότου αποδειχθεί ότι δεν είχε υπαιτιότητα, οπότε απαλάσσεται!
Διαφορά από υποκειμενική ευθύνη: Αντιστροφή βάρους
απόδειξης για την υπαιτιότητα (δεν πρέπει να αποδείξει ο δανειστής
τα στοιχεία που θεμελιώνουν την ευθύνη του οφειλέτη, αλλά ο ίδιος ο
οφειλέτης).
Οι γνωστότερες ασφαλιστικές ρήτρες:
Π.χ.:
Ευθύνη
από
προϋφι
στάμεν
η
ενοχή.
1.
Ρήτρα χρυσού, ή χρυσών νομισμάτων.
2.
Ρήτρα ξένου νομίσματος, ή συναλλάγματος.
3.
Ρήτρα είδους.
4.
Ρήτρα αξίας χρυσού, ή αξίας χρυσών νομισμάτων.
5.
Ρήτρα αξίας ξένου νομίσματος, ή συναλλάγματος.
6.
Ρήτρα αξίας είδους.
7.
- 10 -
Τιμαριθμική ρήτρα.
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η ΑΚ 300 (συντρέχον πταίσμα) εφαρμόζεται:
1.
Ζημιώσας → Πταισματική ευθύνη
Ζημιωθείς → Πταισματική ευθύνη
2.
Ζημιώσας → Αντικειμενική ευθύνη
Ζημιωθείς → Πταισματική ευθύνη
3.
Ζημιώσας → Αντικειμενική ευθύνη
Ζημιωθείς → Αντικειμενική ευθύνη
4.
Ζημιώσας → Υποκειμενική ευθύνη
Ζημιωθείς → Αντικειμενική ευθύνη
§10. Ενοχή με αοριστία παροχής
•
Είδη ενοχών:
⇒ Ορισμένη – οριστή – αόριστη.
⇒ Ενοχές γένους → Καθαρό γένος
→ Καταχρηστικό γένος
Ενοχές είδους
⇒ Διαζευκτική ενοχή – Διαζευκτική ευχέρεια.
- 11 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Διαφορά: Στη διαζευκτική ευχέρεια έχουμε απλή ενοχή, αφού οφείλεται
μία μόνο παροχή, με παράλληλη ευχέρεια καταβολής της δεύτερης. Στη
διαζευκτική ενοχή οφείλονται διαζευκτικά οι περισσότερες παροχές.
§11. Χρηματική ενοχή
Κεφάλαιο τρίτο
ΕΙΔΗ ΕΝΟΧΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟ
Α΄ Τμήμα: Ενοχές από δικαιοπραξία
§13. Η ιδιωτική αυτονομία ως πηγή ενοχών
Ι. Η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων → ΑΚ 361
1. Η επάρκεια της σύμβασης για τη δημιουργία ενοχής
Α. Ελευθερία σύναψης
Β. Ελευθερία επιλογής αντισυμβαλλομένου
Γ. Ελευθερία καθορισμού του περιεχομένου της αυτονομίας και
αυτοδιάθεση => Αυτοδέσμευση. Αρχή ατύπου των δικαιοπραξιών (ΑΚ
158). Περιοριστικές ρήτρες: ΑΚ 179, ΑΚ 368, ΑΚ 178, ΑΚ 919.
ΙΙ. Περιορισμοί της ελευθερίας των συμβάσεων ειδικότερα
1. Ως προς τη σύναψη σύμβασης
Α. Υποχρέωση από το νόμο προς σύμβαση → Επιβάλλεται μόνο η σύναψη
σύμβασης
→ Επιβάλλεται ορισμένος
προσδιορισμός
Β. Απαγόρευση σύναψης σύμβασης
α. Η υποχρέωση προς σύμβαση
- 12 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Α. Βάσει ειδικών νόμων
i. Χωρίς ελευθερία επιλογής του αντισυμβαλλομένου (αναγκαστικές
συμβάσεις προσχωρήσεως)
ii. Με ελευθερία επιλογής του αντισυμβαλλομένου
Β. Βάσει γενικών ρητρών – Περιορισμοί στην επιλογή αντισυμβαλλομένου.
2. Ως προς το περιεχόμενο της σύμβασης
α. Περιορισμοί από ειδικές διατάξεις → ΑΚ 361 – ΑΚ 373
β. Περιορισμοί από γενικές ρήτρες – Γ.Ο.Σ.
αα) Γενικά
1. Μία σύμβαση δε θα πρέπει να προσκρούει → Στα χρηστά ήθη (ΑΚ 178,
ΑΚ 281, ΑΚ 919)
→ Στην καλή πίστη (ΑΚ 281,
ΑΚ 288, ΑΚ 174)
→ Στον κοινωνικοοικονομικό
Σκοπό της συμβάσεως (ΑΚ
281, ΑΚ 174)
ββ) Συμβάσεις προσχώρησης – Γ.Ο.Σ.
§ 14. Είδη συμβάσεων
Ι. Ενοχικές, υποσχετικές, εκποιητικές
1. Υπόσχεση από μη δικαιούχο → ΑΚ 239
ΙΙ. Βασικές διακρίσεις υποσχετικών συμβάσεων
1. Επώνυμες / Ρυθμισμένες
2. Ανώνυμες / Μη ρυθμισμένες
- 13 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
3. Μικτές
4. Συναινετικές – Παραδοτικές συμβάσεις
5. Επαχθείς - Χαριστικές
6. Τυχηρές
7. Αμφοτεροβαρείς (ανταλλακτικές) και ετεροβαρείς
α) Εννοιολογικά στοιχεία αμφοτεροβαρούς συμβάσεως
αα) Ανταλλαγή δύο παροχών
ββ) Αντιστάθμισμα η μία της άλλης (Εξαίρεση: Ατελώς αμφοτεροβαρής
σύμβαση)
γγ) Αλληλεξάρτηση παροχής και αντιπαροχής
δδ) Ανάληψη υποχρέωσης
εε) Άλλοι τρόποι σύνδεσης παροχών → Παροχή υπό αίρεση
→ Παροχή για αιτία που δεν
επακολούθησε
8. Αιτιώδεις – Αναιτιώδεις συμβάσεις
α) Αιτία υποσχετικής συμβάσεως → Ανταλλακτική αιτία
→ Χαριστική αιτία
β) Το πρόβλημα του κύρους και η διαμόρφωση της αφηρημένης υπόσχεσης →
Αναγνώριση εγκυρότητας της αφηρημένης υπόσχεσης → ΑΚ 873
ΙΙΙ. Πραγματικές (de facto) συμβατικές σχέσεις
Β΄ Τμήμα: Ενοχές από τον νόμο
§15. Αδικοπρακτική ευθύνη – Ευθύνη από διακινδύνευση
- 14 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ι. Αστικό αδίκημα → ΑΚ 914
ΙΙ. Αδικοπρακτική (πρωτογενής) ευθύνη και ευθύνη από αθέτηση
ενοχικής υποχρέωσης (δευτερογενής)
1. Διαφορές
α) Βάρος απόδειξης → Ενδοσυμβατική ευθύνη → Ζημιώσας
→ Αδικοπρακτική ευθύνη → Ζημιωθείς
β) Ηθική βλάβη → Ενδοσυμβατική ευθύνη → ΜΟΝΟ περιουσιακή
ζημία
→ Αδικοπρακτική ευθύνη → Και ηθική βλάβη
γ) Θετικό – Αρνητικό διαφέρον → Ενδοσυμβατική ευθύνη → Θετικό
→ Αδικοπρακτική ευθύνη →Αρνητικό
δ) Ευθύνη για το πταίσμα του προστηθέντος → Ενδοσυμβατική ευθύνη
→ ΑΚ 334
→ Αδικοπρακτική ευθύνη
→ ΑΚ 422
ε) Βαθμός πταίσματος
στ) Παραγραφή → Ενδοσυμβατική ευθύνη → ΑΚ 249
→ Αδικοπρακτική ευθύνη → ΑΚ 937
2. Συρροή των δύο λόγων ευθύνης
Όταν η πράξη/παράλειψη, που συνιστά αθέτηση ενοχικής
υποχρέωσης, είναι, συγχρόνως και καθ’ εαυτή παράνομη, δηλαδή θα ήταν
παράνομη κι αν είχε διαπραχθεί χωρίς την προϋπάρχουσα ενοχική σχέση.
ΙΙΙ. Προϋποθέσεις αδικοπρακτικής ευθύνης
- 15 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
αα) Ανθρώπινη πράξη
ββ) Παρανομία
γγ) Ικανότητα προς καταλογισμό
δδ) Υπαιτιότητα
εε) Ζημία
στστ) Αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ νομίμου λόγου ευθύνης και ζημίας
IV. Λόγοι που αίρουν το παράνομο
α) Αρχή του επικρατέστερου συμφέροντος
β) Αρχή της έλλειψης συμφέροντος του θύματος (συναίνεση θύματος)
V. Δόλια συμπεριφορά (ΑΚ 919 – δόλια ανηθικότητα) → Διεύρυνση της
ΑΚ 914
VI. Αντικειμενική ευθύνη → Ευθύνη από διακινδύνευση
α) Περιπτώσεις αντικειμενικής ευθύνης: Ευθύνη ανεξάρτητη από πταίσματα
και παρανομία => Δεν πρόκειται για
αδικοπρακτική ευθύνη.
β) Λόγοι αντικειμενικής ευθύνης:
i.Επιείκεια προς ζημιωθέντα
ii. Προστασία εμπιστοσύνης ζημιωθέντα κ.λ.π.
γ) Μη γνήσια – νόθος – αντικειμενική ευθύνη
1. Ευθύνη από διακινδύνευση => Δε γεννιέται ζήτημα υπαιτιότητας ή
Παρανομίας
VII. Αποτελέσματα
1. Έκταση αποζημίωσης
- 16 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
2. Ηθική βλάβη (ΑΚ 932)
3. Περισσότεροι δικαιούχοι / υπόχρεοι (ΑΚ 926 -927)
§16. Αδικαιολόγητος πλουτισμός (ΑΚ 904 – 913)
1. Αυτοτέλεια του θεσμού
α) Έναντι των συμβατικών σχέσεων: Η αξίωση από δικαιοπραξία μπορεί να
αποκλείσει την ΑΚ 904 ≠ Αξίωση από
αδικοπραξία.
β) Έναντι της αδικοπρακτικής ευθύνης (δυνατή η συρροή)
I. Προϋποθέσεις της ΑΚ 904
1. Πλουτισμός υποχρέου → Θετική επαύξηση της περιουσίας
→ Αποθετική
2. Ζημία δικαιούχου
3. Σχέση πλουτισμού – ζημίας. Αιτιώδης συνάφεια και αμεσότητα
4. Έλλειψη νόμιμης αιτίας
Δικαιολογημένος πλουτισμός:
α) Βούληση ζημιωθέντος
β) Νόμος
γ) Αντάλλαγμα
δ) Παράλληλη ισχύς βούλησης / ανταλλάγματος
ΙΙ. Συνέπειες
1. Υποχρέωση απόδοσης
α) Αυτούσια ή σε χρήμα
- 17 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
β) Αντάλλαγμα στη θέση του αρχικού πλουτισμού
γ) Καρποί και άλλα ωφελήματα: ΑΚ 908 εδ. β΄
2. Απώλεια / μείωση πλουτισμού
Κεφάλαιο τέταρτο
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ
§17. Εκπλήρωση της παροχής ως την απόσβεση
Ι. Τόπος παροχής → Άρσιμο χρέος
→ Κομίσιμο
→ Πέμψιμο
1. Καθορισμός του τόπου παροχής
α) Από τη σύμβαση ή τις περιστάσεις
β) Από το νόμο: ΑΚ 320 – 322
ΙΙ. Χρόνος παροχής
1. α) Ο χρόνος της παροχής και το ληξιπρόθεσμο
β) Το εκπληρώσιμο: Εκπλήρωση παροχής πριν το ληξιπρόθεσμο – ΑΚ 324
γ) Το απαιτητό και το ληξιπρόθεσμο κατά κανόνα συμπίπτουν
ΙΙΙ. Μερική εκπλήρωση: ΑΚ 316
1. Εξαιρέσεις → Σύμβαση / Σκοπός σύμβασης
→ Νόμος
→ Καλή πίστη (ΑΚ 288)
IV. Εκπλήρωση της παροχής από τρίτον: ΑΚ 317
1. Αναγωγή τρίτου
2. Εξαιρέσεις: ΑΚ 317 – ΑΚ 318
- 18 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
3. Δικαίωμα προσφοράς και υποκατάστασης (ΑΚ 319)
α) Συνέπειες: Τρίτος = Νέος δανειστής του οφειλέτη (εκχώρηση απαίτησης)
V. Δικαίωμα επίσχεσης: ΑΚ 325
α) Ένσταση επίσχεσης + Ένσταση της μη εκπλήρωσης της σύμβασης (ΑΚ
374) = Αναβλητικές του δικαιώματος κατά του οποίου προβάλλονται
Ένσταση συμψηφισμού = Ανατρεπτική (Αποσβεστικός λόγος ενοχών)
1. Προϋποθέσεις
α) Ύπαρξη δύο αμοιβαίων αξιώσεων
β) Ληξιπρόθεσμες αξιώσεις
γ) Συναφείς μεταξύ τους, που τις συνδέει κάποια νομική / οικονομική /
απλά βιοτική σχέση
δ) Ως αμυντικό δικαίωμα του οφειλέτη, ασκούμενο ζητώντας εξώδικη ή
δικαστική προστασία
VI. Ένσταση μη εκπλήρωσης της σύμβασης: Κανόνας: ΑΚ 374
1. Προϋποθέσεις
α) Έγκυρη αμφοτεροβαρής σύμβαση
β) Προηγούμενη άσκηση δικαιώματος του ενάγοντος
γ) Μη εκπλήρωση (ή μη προσήκουσα εκπλήρωση) και μη προσφορά παροχής
ενάγοντος
δ) Έλλειψη υποχρέωσης προκαταβολής από τον εναγόμενο
2. Συνέπειες: (ΑΚ 378)
§18. Φυσιολογική απόσβεση της ενοχής
- 19 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ι. Λόγοι:
α) Καταβολή (ΑΚ 416) → Δικαιοπραξία
→ Υλική πράξη
→ Και τα δύο
β) Υποκατάστατα καταβολής (δόση ή υπόσχεση αντί καταβολής ή
ανανέωση)
γ) Άφεση χρέους
1. Καταβολή προς τρίτον
α) Κανόνας – ΑΚ 417
β) Εξαιρέσεις → ΑΚ 417, §1: Εξουσιοδότηση από τον δανειστή /
δικαστήριο / νόμο.
→ Ωφέλεια του δανειστή
→ Κατοχή εξοφλητικής απόδειξης του δανειστή (ΑΚ 426):
(Αρχή προστασίας εμπιστοσύνης καλόπιστων τρίτων)
ΙΙ. Δόση αντί καταβολής: Σύμβαση / Απαιτείται συμφωνία οφειλέτη –
δανειστή – Παραδοτική σύμβαση
1. Υπόσχεση αντί καταβολής: Σύμβαση → Υποσχετική
→ Απόσβεση παλαιάς ενοχής
→ Αντικατάστασή της με νέα
ενοχική υποχρέωση του οφειλέτη
2. Υπόσχεση χάριν καταβολής: Σύμβαση → Δεν αποσβέννυται η παλιά
υποχρέωση
→ Υποσχετική
→ Οι δύο απαιτήσεις ισχύουν
3. Ανανέωση: (ΑΚ 436 – 439)
1. Υπόσχεση αντί καταβολής
2. Σύμβαση εκχώρησης (δανειστής – οφειλέτης απαίτησης, παλιός – νέος
δανειστής)
3. Σύμβαση αναδοχής χρέους (δανειστής – νέος οφειλέτης)
- 20 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Κεφάλαιο πέμπτο
ΑΝΩΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ –
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΤΗ
§19. Αθέτηση υποχρεώσεων του οφειλέτη στις ενοχές εν γένει
Ι. Γενικά
1. Είδη ανωμαλίας από την πλευρά του οφειλέτη
- Αδυναμία παροχής
- Καθυστέρηση εκπλήρωση
- Λοιπές περιπτώσεις αθέτησης
ΙΙ. Αδυναμία παροχής
1. Ευθύνη επί υπαιτιότητας
2. Τεκμήριο υπαιτιότητας – μαχητό – (νόθος αντικειμενική ευθύνη)
α) Αβέβαιες περιπτώσεις αδυναμίας
αα) Οικονομική αδυναμία
ββ) Ηθική αδυναμία
3. Διακρίσεις αδυναμίας
α) Αρχική – επιγενόμενη αδυναμία
β) Αντικειμενική – Υποκειμενική: (χωρίς σημασία)
γ) Ολική – Μερική
ΙΙΙ. Υπερημερία οφειλέτη
- 21 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
1. Προϋποθέσεις
α) Έγκυρη ενοχική σχέση
β) Δυνατή παροχή
γ) Ληξιπρόθεσμη παροχή και καθυστέρηση εκπλήρωσής της
δ) Όχληση ή δήλη μέρα
ε) Υπαιτιότητα του οφειλέτη
2. Συνέπειες
α) Υποχρέωση προς αποζημίωση
β) Επίταση ευθύνης
3. Άρση υπερημερίας
α) Απόσβεση όλων των υποχρεώσεων
β) Συμφωνία δανειστή – οφειλέτη
γ) Μεταγενέστερη προβολή αναβλητικής ένστασης
δ) Μεταγενέστερη υπερημερία δανειστή
§20. Υπερημερία δανειστή
Ι. Προϋποθέσεις
1. Προσφορά της παροχής ή πρόσκληση από οφειλέτη
2. Πραγματική προσφορά
3. Προσήκουσα προσφορά
4. Δυνατή παροχή
- 22 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
5. Μη αποδοχή της παροχής ή μη σύμπραξη
ΙΙ. Συνέπειες
1. Ζήτημα αποζημίωσης → Μόνο ΑΚ 358
2. Μειωμένη ευθύνη οφειλέτη: 355 – 357
3. Συγκέντρωση της ενοχής γένους: 290, §1
4. Μη απαλλαγή του οφειλέτη, αλλά δυνατότητα
α) Δημόσια καταγγελία
β) Πλειστηριασμό
γ) Μεσεγγυότητα
ΙΙΙ. Άρση υπερημερίας δανειστή
α) Εκπλήρωση παροχής
β) Συμφωνία οφειλέτη – δανειστή
γ) Δήλωση ετοιμότητας δανειστή (Η υπερημερία οφειλέτη αίρει την
υπερημερία δανειστή).
δ) Με δήλωση ανάκλησης της προσφοράς της παροχής με διαφορετικότητα.
§21. Ανωμαλία σε αμφοτεροβαρείς συμβάσεις
Ι. Αδυναμία παροχής
1. Ανυπαίτια: Κανόνας κοινής απαλλαγής (ΑΚ 380) – Αυτοδικαίως
α) Εξαιρέσεις:
αα) Περιελθόν: ΑΚ 380, εδ. β΄
- 23 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ββ) Πταίσμα δανειστή: ΑΚ 381, §1, εδ. α΄
γγ) Υπερημερία δανειστή: ΑΚ 381, §2
2. Υπαίτια (από υπαιτιότητα οφειλέτη): ΑΚ 382
α) Εναλλακτικά δικαιώματα δανειστή:
αα) Δικαίωμα επίκλησης του ΑΚ 380
ββ) Δικαίωμα αποζημίωσης:
Τρόπος υπολογισμού: i. Θεωρία της απαλλαγής
ii. Θεωρία της διαφοράς
iii. Θεωρία της επιλογής
γγ) Δικαίωμα υπαναχώρησης και εύλογη αποζημίωση
ΙΙ. Υπερημερία οφειλέτη
1. ΑΚ 383 – αποζημίωση
- υπαναχώρηση και εύλογη αποζημίωση
2. Μερική υπερημερία: (ΑΚ 383, 386)
ΙΙΙ. Πλημμελής εκπλήρωση
1. Αναλογία δικαίου
2. Ειδικά οι συμβάσεις για διαδοχικές τμηματικές παροχές (ΑΚ 386)
IV. Υπερημερία δανειστή (ΑΚ 381, §2)
V. Υπαναχώρηση
§22. Απρόοπτη μεταβολή συνθηκών
Ι. ΑΚ 388
α) Υποχώρηση της αρχής του απαραβιάστου των συμβάσεων
- 24 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
β) Ειδική εκδήλωση της αρχής της καλής πίστης
ΙΙ. Προϋποθέσεις
1. Ειδικά:
α) Αμφοτεροβαρής σύμβαση
β) Μεταβολή συνθηκών (δικαιοπρακτικού θεμελίου)
γ) Ύστερη μεταβολή συνθηκών – Αρχική κοινή πλάνη
δ) Έκτακτοί και απρόβλεπτοι λόγοι
ε) Υπέρμετρα επαχθής παροχή
ΙΙΙ. Συνέπειες
1. Πριν από τη διάπλαση
α) Διαπλαστικό δικαίωμα: Δικαστική λύση ή αναπροσαρμογή της σύμβασης.
ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ και όχι αποζημίωσης.
§23. Ποινική ρήτρα (ΑΚ 402, 403) και αρραβώνας (ΑΚ 404):
Παρεπόμενες συμφωνίες για την ενίσχυση της θέσης του δανειστή.
§24. Μη φυσιολογική απόσβεση της ενοχής
Ι. Δημόσια κατάθεση και τα υποκατάστατά της
1. Λόγοι γέννησης του δικαιώματος απόσβεσης
α) Υπερημερία δανειστή
β) Ανασφάλεια του οφειλέτη ως προς το πρόσωπο του δανειστή
2. Τρόποι απόσβεσης
α) Δημόσια κατάθεση (ΑΚ 427)
β) Πλειστηριασμός (ΑΚ 428, εδ. α΄)
- 25 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
γ) Μεσεγγύηση (ΑΚ 359)
3. Ειδικά η δημόσια κατάθεση
α) Η πράξη της δημόσιας κατάθεσης: Γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου +
Σύμβαση παρακαταθήκης (ΑΚ 822)
β) Συνέπειες
αα) Απόσβεση ενοχής
ββ) Γέννηση δικαιώματος δανειστή
ΙΙ. Συμψηφισμός
1. Συμβατικός / Εκούσιος
2. Μονομερής (ΑΚ 440)
ΙΙΙ. Σύγχηση (ΑΚ 453, εδ. α΄)
IV. Ματαίωση ή επίτευξη με άλλον τρόπο του σκοπού της ενοχής
Κεφάλαιο έκτο
ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ Ή ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΡΊΤΩΝ
ΠΡΟΣΏΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΧΗ
§25. Συμβάσεις υπέρ και σε βάρος τρίτου
Ι. Σύμβαση υπέρ τρίτου
1. Γνήσια (ΑΚ 411)
2. Μη γνήσια (ΑΚ 410)
3. Η γνήσια σύμβαση υπέρ τρίτου
α) Έννομη θέση τρίτου
- 26 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
αα) Ικανότητα δικαίου, όχι, όμως, και δικαστική ικανότητα.
ββ) Δικαίωμα αποποίησης (ΑΚ 413)
γγ) Ανάκληση του δικαιώματος του τρίτου από τους συμβαλλομένους (ΑΚ
412)
β) Σχέσεις μεταξύ των τριών μερών
αα) Υποσχεθέντας – Δέκτης υπόσχεσης: Σχέση κάλυψης
ββ) Δέκτης υπόσχεσης – Τρίτος: Σχέση αξίας (ελευθεριότητας)
γγ) Υποσχεθέντας – Τρίτος: ΑΚ 414
δδ) Καταβολή στον τρίτο χωρίς νόμιμη αιτία: ΑΚ 904
ΙΙ. Σύμβαση σε βάρος τρίτου
1. Δε δεσμεύει τον τρίτο
2. Μπορεί να δεσμεύει τους δύο συμβαλλόμενους
§26. Πολυπρόσωπες ενοχές
Ι. Είδη
1. Διηρημένη ενοχή – Διαιρετή και αδιαίρετη παροχή
2. Εις ολόκληρον ενοχή
α) Παθητική: Πολλοί οφειλέτες, ΑΚ 481
β) Ενεργητική: Πολλοί δανειστές, ΑΚ 489
γ) Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ενοχής εις ολόκληρον
αα)Ισοτιμία: Όλοι οι οφειλέτες έχουν κύρια υποχρέωση
ββ) Δικαίωμα προτίμησης (του δανειστή) ΑΚ 462
- 27 -
ΠΑΣΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
γγ) Χρονικός περιορισμός δικαιώματος προτίμησης του οφειλέτη: ΑΚ 484
3. Αδιαίρετη παροχή: ΑΚ 495, §1, 494, §1
4. Κοινή ενοχή: Σύμπραξη όλων των δανειστών
ΙΙ. Η ενοχή εις ολόκληρον ειδικότερα
- 28 -

Download Report